You are on page 1of 229
jor dats eT uty _ TRAN HUU QUE (chai bién) BANG VAN CU - NGUYEN VAN TUAN VE KY THUAT CO KHi (Sach diing cho cdc truéng dai hoc ky thuat) TAP MOT (Tdi ban lan tht ba) eh 64 }GNG CAO DANG CONG NRE VA KINH TE BAO LOC THU VIEN NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM LBs néé dba Cuén V6 ky thudt co’ khf dau tién cia tac gid Tran Hitu Qué do Nha xuat ban Bai hoc va Trung hoc chuyén nghiép dn hanh nam 1970, sau d6 sach duge sifa chita bé sung tai ban trong nhiéu nam tiép theo. én nam 1990, thyc hién chi truang cai cach dao tao dai hgc, cudn VE ky thudt co khi duge cdc tac gia Tran Hitu Qué (chi bin), Bang Van Cit va Nguyén Van Tuan bién soan lai theo chuong trinh mén Vé ky thuat cla BO Gido duc va Bao tao ban hanh va theo cac Tiéu chudn Viet Nam vé "Hé théng tai ligu thiét ké" da dugc HOi déng bé mén Hinh hoc hoa hinh va Vé ky thuat thudc BO Gido duc va Bao tao théng qua diing lam tai liéu ging day trong cae trudng dai hoc. Sach gém 12 chuong, chia lam hai tap, cling véi hai tap bai tap cla cac tac gia Tran Hit Qué va Nguyén Van Tudin lam thanh bd sach Vé ky thuat co khi, Nha xuat ban Giao duc xuat ban nam 1991 va séch duds tiép tuc sita chita, bd sung tai ban nhiéu én vao cdc nam sau, én nay, trong béi canh toan cdu héa va hdi nhap kinh té thé gidi, cude cach mang khoa hoe céng nghé cé nhiing buéc tién nhay vot, nhat la finh vue céng nghé thong tin, déi méi giao duc dién ra trén pham vi toan thé-gidi. Sy nghiép cong nghiép héa va hién dai ha dat nude ‘doi hi nén giao duc néi chung va giao duc dai hoc néi riéng phai déi méi manh mé, nang cao. chat lugng dao tao nhm cung cap ngudén nhan luc 66 trinh 46 cao va dao tao nhan tai cho nén kinh tx Adi, . . Chung trinh, ndi dung, phuong phap gidng day dang dan dan dugc chudn héa, hién dai héa, déng thdi thich ng véi thyc té sn xuat. Nam 2003 Bé Gido dyc va Bao tao da ban hanh chung trinh khung cho cac nganh dao tgo. Cun Vé ky thudt ¢o' khi lan nay duge bién soan lai theo chuong trinh khung dé va theo cac Tiéu chudn Viét Nam da duge soat xét chuyén déi tur cac Tiéu.chudn Quéc té. Cac néi dung vé "Lap ban vé bang may tinh dign ti duge tich hop véi cdc ndi dung cla Vé ky thuat truyén théng. Ngoai phan mé dau va phu luc ra, cuén sach gém 16 chuong, chia thanh hai tap. Tap mét gém chin chuong: 1 ung cy vé va cach sit dung. 2- V6 ky thuat trg gidp bang may tinh dign ti. 3- Tiéu chudn vé trinh bay ban vé ky thuat. 4-Vé hinh hoc. 5 - Biéu dién vat thé. 6 -Biéu din déi tugng trong CADD. 7 -Hinh chiéu truc do va hinh chiéu phi canh. 8 - Xay dung hinh biéu dién ndi va tao hinh anh thyc. 9 - Biéu dién ren va chi tiét ghép. Tap hai gm bay chuong: 40 - Vé quy uae banh rang va 10 xo. 14 - Dung sai va nham bé mat 12 - Ban vé chi tiét . 13 - Ban vé lap. 14 - Ban vé khai trién,han va két cu kim loai, 16 - So dé va ban vé dién ti. 16 - Ban vé xay dung, Tham gia bién soan 06 tac gia: - PGS.TS. Dang Van Cir viét cac chuong 2, chuong 6, chuong 8, myc 5.6 thudc chuong 5 va myc 13.8 chuong 13. - GVC. Nguyén Van Tuan vit muc 6.5, 6.6. 7.8, 7.9, 9.5, 10.10, 11.4, 13.9, 15.5, 15.6 va 165. - PGS. Trén Hitu Qué, chil bién. viét cdc chuong va cac phan con lai cla tap mét va tap hai. Cun Vé ky thuat co khi nay ding lam tai ligu hoc, tap cho. sinh vién dai hoc ky thuat va cOng nghé. N6 cling c6 thé ding lam tai liéu tham khao cho cac ky su, cdc nhan vién ky thuat... Cae gidng vién va sinh vién c6 thé Iva chon néi dung trong cac chyong muc cla cudn sch phu hap véi chung trinh vé ky thudt quy dinh cho tiing nganh hoc. rong qua trinh bién soan, cc tac gid da dude sy gidp do tan tinh ctla Ban bién tap sach ai hoc - Day nghé, Nha xuat ban Gido duc va sy khich Ié cla déng nghiép. Chung 161 xin chan thanh cam on. Mac dit cac tac gid da rat cd gdng, song vi théi gian va trinh dé han ché, khé trénh Khéi nhiing sai sét. Chung tdi thanh that mong nhan dude nhiéu y kién cua ban doc dé ln xuat ban sau, sach duge sifa chifa tot hon. Thu gop y xin giti v6 theo dia chi: Cang ty cé phan sach Bai hoc - Day nghé, Nha xuat ban Giao duc - 25 Han Thuyén - Ha Néi. Thang 0112006 cAc TAC GIA MG pAU Tir xua, loai ngudi da biét ding hinh vé dé giao tiép vdi nhau. Nhing téc phim bing hinh vé da ghi lai hing nét sinh hog! khéc nhau trong ddi sng, hinh dang céc thi rimg, cae hign tuong ty nhién duge khac trén vich d4, c6 cay, da thi va khi gidi cita ngudi xua da chiing t diéu dd, Vé sau, do sn Xudt phat trién, van dé dién ta chinh xdc cdc vat thé khong gian lén mat phang duge dat ra. Ban vé k§ thudt ra di va phat trién theo nhu cdu ddi s6ng ca con ngudi va theo su ddi hdi cia thyc Gén san xudt. Hinh thic va ni dung cia ban vé cling thay déi theo su phat trién khong ngimg cia san xuat xa hoi. “Co sé ky thuat su ra doi ciia ban vé la ky nang dién ta su vat va sy tich lily nhiing kién thtic hinh hoc trong viée do dac rugng dat, trong viée ghi chép cdc hién tugng ty nhién, trong viéc xay dung cdc nha 4, cdc cong trinh kién tric... Su phat trién cia ban vé da trai qua nhiéu thé ky nay. Trude kia, khi xay dung cdc cong trinh, ngudi ta vé truc tip céc hinh biéu dién cdc cong trinh ngay én mat dat, noi cong trinh sé duge xay dung. Sau 6, cc bin vé "mat bing" nay duge thuc hién tren cdc phién da, cdc bang g6, cdc tam dat sét v.v... bing nhing hinh vé thé so va don gidn. Bao ting Louvre 6 Paris con lun gitt biic tuong cé Gudea, xtr Babylon khodng 2100 nam truéc cong nguyén. Trén phién dé, mot phan cia bifc trong c6 khic hinh vé mat bang mot phéo dai theo ty 1é. D6 14 hinh vé bing dung cy vé vao loai s6m nhat duge tim théy. Dén the ki th XVII, céc nganh cong nghiép bat déu phat trién, nhat 1a nganh dong tu vA nganb ché tao méy, di hdi phai c6 cdc phutong phap biéu dién chinh xéc cc vat thé, ban vé phai r rang va ding ty Ie. Thdi ky d6, ban vé da 4p dung ba hinh biéu dién tren cing mot mat phing va thyc hign diy di ba kich thudc chitih : dai, rong va cao cita vat thé. Nam 1799, Gaspard Monge (1764-1818) kf. str va IA nha toan-hoc Phap da cho cong b6 tée phim "La Géométrie Descriptive". Day IA cuén Hinh hoc hoa hinh dau tién duge xudt bin. Phuong phép biéu dién bang hinh chiéu vuong géc trén hai mat vuong géc voi nhau, goi IA phuong phap Monge IA co sé ty luan dé xay dung cc ban vé ky thuat sau nay. Ngay nay, ban vé ky thuat duge thyc hién theo cae phuong php biéu dién khoa hoc, chinh xdc va hoan chinh theo céc tiéu chudn théng nhit cla quéc gia hay quéc té bing nhimg dung cu co khi héa, tinh xdo hoac bing su trg gidip cia méy tinh dién tit. Bin vé ky. thuat thue su t16 thanh "agdn ng?" chung ding trong ky thuat. Mon Vé &F rhudt tr thanh mén khoa hoc nghien edu céc nguyen tic va phuong phap lap va doc cdc ban vé ky thuat. Nhiém vu cia mon Vé ky thuat 1a b6i dudng nang luc lap va doc cdc ban vé k¥ thuat, béi dudng va phat trign ti tudng tong khong gian va tu duy ky thuat: déng thoi rén Tuyen téc phong lam vige khoa hoc, chinh xdc, edn than, c6 ¥ thitc t6 chife ky luat 14 nhimg dic tinh cn thiét cia ngudi lao dong trong thoi dai cong nghiep héa va hién dai héa. Mén hoc nay 1am co s dé hoc cde mon ky thuat khac. Mon Vé ky thugt mang nhiéu tinh thue hanh. Trong qué tinh hoc tap, sinh, vién.phai nim ving céc kién thite co bin nhu ly luan vé phép chiéu, cdc phutong phap biéu dién vat thé, nim ving cdc quy dinh cia Tiéu chudn Viet Nam va Tiéu chudin Quéc té vé bin vé ky thuat, déng thdi phai ché trong rén Iuyén k¥ nang thyc hah, vé bang tay, bing dung cu'vé truyén thng va bang méy tinh dign tit. Tit nhing nam 50 cila thé ky 20, v6i su phat trién nhanh chéng cia tin hoc, may tinh dién tir da duge tmg-dung vio cdc hoat dong thiét ké, ché tao. Trong hé thong ty dong héa thiét ké, may tinh dign ti duge ding dé xir ly thong tin vé, gidi cdc bai todn hinh hoc 6 giai doan thiét ké va ty dong hoa lap ban vé. He théng Sketchpad cia Ivan Sutherland (My) da mé dau cho sy phat tién Dé hoa méy tinh (Computer Graphics), viét tit 1a CG va thiét ké tro giuip bang may tinh dién tt (Computer Aided Design), viét tat la CAD. Dén nhiing ném 80, 90 cita thé ky true, véi su tién b cia cong nghé vi xi ly, cong nghé phan mém CAD 3 chiéu da tré thanh cong cu mo hinh héa bang may tinh dign tir, tao nén cue céch mang trong viéc tmg dung may tinh dién tir vao qua trinh thiét ké va ché tao. Viée ding may tinh dign tir dé lap ban vé ky thuat tao nén bude tién nhdy vot ciia sy phat trién mon Vé ky thuat. Mon Vé ky thudi di c6 nhimg bude phét trién vugt bac va chic chan trong tuong lai sé con phat trién manh mé hon nita. Chusdng 1 DUNG CU VE VA CACH SU_DUNG Ngay nay, céc bin vé ky thuat duge lap bang cdc phuong tién va céc dung cy vé truyén thong cm tay, co khi héa hoac dung cu vé ty dong héa nhu hé théng vé bing méy tinh dién ti. . Cac ban vé tuy lap bang cae phuong ti¢n va dung cu khdc nhau, nhung déu dya tren cdc Khai niém co ban vé Vé ky thuat va cdc quy dinh théng nhat cia Tigu chudn Quéc gia hay Tiéu chudn Quéc té vé ban vé ky thuat. Sau day chting ta nghién citu dung cu yé va cdch sir dung Sit dung dung cu vé mot cach diing din Ia digu kign dé dm bao chat hrong ban vé va nang cao hiéu sudt am viée. Dung cy vé thuong ding gém c6: van vé, thuée chit T, éke, hp compa, thudéc cong v.v... LL. VAN VE, THUOC CHU T VA EKE 1.1.1, Vin vé Van vé lam bang g6 mém, phang, nhan, hai bien cia tém van c6 nep gé cig (hinh 1.1) dé mat van khong bi vénh va dé truot thude chit T. Kich thudc cia van vé duge lay theo kich thuéc cia khé ban vé. 1.1.2, Thuée chi T ‘Thude chit T gém c6 than ngang méng (hinh 1.2). Diu thuée c6 dinh hay xoay dugc trén than ngang. Mép truot cita dau trugt theo mép bién tréi cia van ve dé vé cdc dudng song song nam ngang (hinh 1.3). Hinh 1.2. Thuéc chit T dau c6 dinh Hinh 1.3. Ké duéng nam ngang - 7 1.1.3. Eke Eke cé hinh tam giéc vudng lam bang nhua hay g6 mong. Eke c6 nhiéu cd to nhé khdéc nhau, Ngudi ta thudng ding mot bo éke c& trung binh gém cé hai chiéc, mot chiéc ¢6 géc 45° va chiéc kia c6 géc 60° (hinh 1.4). fake phéi hop vi thude ding dé vach cdc dutng thing dig (hinh 1.5), cdc dudng xien g6c 45°, 60°, 30° v.v.. C6 thé vach céc dudng xién gée song song tay ¥, bang cdch trugt éke nay theo canh éke kia. Kiém tra g6c vudng cila éke biing cach lat eke nhu hinh 1.6. Hinh 1.4. Eke Géc lech / in \ ary a) Hinh 1.5. Eke phéi hgp voi thude chit T Hinh 1.6. Kiém tra éke 1.2. HOP COMPA Hop compa thuong ding c6 cae dung cu sau: compa quay vong trdn, compa do, bit ké mue, déu chi, du muc. v.v... Hinh 1.7 18 hop compa c6 nhiéu dung cu. Sau day gidi thiéu cée cach sit dung mot sé dung cu d6. Hinh 1.7. Hop.compa 1.2.1. But ké: mu Bat ké myc 1a loai bit chuyén ding dé to myc eae duémg thing hay dudng cong cia ban vé (hinh 1.8). C6 thé diéu chinh bé day cita nét vé bing cach van dc diéu chinh 6 déu bit. Khi ding bit can cht ¥ nhu sau: —_—— Hinh 1.8. But ké muc ~ Khong truc tiép nhting dau but ké muc vao binh dé ldy muc, ma nén ding bit sit dé lay muc, ri cho vao gitta hai mép cia bit. Nén luon Iudn giit d6 cao cita myc 6 trong bit vio khoing 6 dén 8mm - Khi vach cdc néi. cin gidrcho hai mép cua dau bit myc cham vao mat gidy, edn buit hoi nghiéng theo huéng di chuyén cita ngai but (hinh 1.9). Hinh 1.9. Vach cac nét ~ Sau khi ding xong phai lau sach bit bing gié mém. Khi cat butt vio hop, hai mép cia déu bit cin mé cach xa nhau Negay nay, thudng ding bit kim ké muc (hinh 1.10) véi cde dau 6ng 6 duing kinh khéc nhau. Hinh 1.10. Bat kim 2. VEKTCORHA 9 1.2.2. Compa quay vong tron Compa loai thuémg, ding dé quay cdc vong trdn c6 dung kink Ién hon 12mm (hinh 1.11). Khi quay nhimg vong trdn cé dudng kinh 1én hon 150mm thi chip thém can néi (hinh 1.12). Hinh 1.11. Vé duéng tron Hinh 1.12. Vé duting tron tan Khi quay vong tron cin cht ¥ nhu sau: - Dau kim va dau chi (hay déu myc) gidt cho thang géc véi mat gidy. ~ Khi quay nhiéu vong tron déng tam, nén ding dau kim ngan co ngdn dé kim khong bi dn sau vio gé lam cho 16 kim to ra, nét vé mat chinh xac: = Dung ng6n tay tr va ngén tay cai cim diu ném compa, quay compa mot cdch déu dan va lién tuc theo moi chiéu. 1.2.3. Compa quay vong bé Loai ‘compa nay ding dé quay cdc vong tron c6 dudng kinh tir 0,6 dén 12mm. Khi quay, ta ding ba ng6n tay cdi, tro va gia: ngdn tay ud n nhe truc mang dau kim va gitt cho kim thing g6c vdi mat gidy, ngon tay céi va ngén tay gitta quay déu can mang dau chi hay dau muc (hinh 1.13). 1.2.4. Compa do Compa do ding dé lay dé dai doan thing. Khi vé, ta so hai dau kim ctia compa do dting véi hai mut cla doan 2 can lay hoac hai vach cia thudc ké li, ri dua doan do lén gidy vé bang céch an nhe hai dau kim xu6ng mat gidy (hinh 1.14). Hinh 1.13. Vé duténg tron bé Hinh 1.14, Compa do 10 2 veKTconnia 1.3, THUGC CONG VA KHUON VE 1.3.1. Thuée cong Thuéc cong ding dé vé céc duémg cong 6 ban kinh cong thay déi nh cdc dudng lip, parabén, hypebon v.v... (hinh 1.15). Khi ve duong cong loai nay, trie hét phai xc dinh dugc mot s6 diém thude duéng Be - . Hinh 1.15. Thue cong cong, ri ndi chiéing Jai bing tay, sau dé chon trén thude cong mot cung sao'cho cung d6 di + te + qua mot sé diém (khéng it hon ba diém) + en) ciia dudng cong phai vé. Khi 10 dam, khong nén vach qua tat ca cdc diém d6, ma ON > nén chita ra mot doan nhé ciia cung dé lam oan SH doan chuyén tip cho kin vé sau, c6 nhut vay duéng cong vé ra méi khong 6 ché se] gay. Cach vé nhu hinh 1.16 da chi din CA? og oe 1.3.2. Khuon vé Khuon vé lam bing kim loai hoae bang chat déo c6 due 16 hinh tron, hin elip, hinh vuong, hinh chit nhat, hinh ede ki higu thudng ding... Cae 16 c6 nhigu c& khic nhau nhu cic khuon vé vong tron (hinh 1.174), hinh elip (hinh 1.17b) va toai da dung (hl. 17). 4) Hinh 1.17. Khuén v6 1.4, MAY VE Cing vdi viée co khi héa, tu déng héa cdc qua tinh sin xuat, cong viée vé cing din dan dugc co khi héa. Ngay nay ngudi ta da ding nhiéu loai bin vé co khi héa, nhimg thude chuyén ding dac biét nhur thudc vé dudng cong bac hai, thude dung hinh chiéu truc do v.v... Nhimg dung cu vé co khi hoa nay duge thay thé cho nhing dung cu vé théng thudng. Sau day gidi thiéu ban vé co khi héa thydng goi 1A may vz. May vé thanh trugt (hinh 1.18) 1a loai may c6 d6 chinh xdc cao, dé sir dung. May vé co ban vé / duge néi lién véi gid 6 2 va c6 thé quay quanh truc cia gid do. Thanh ngang 3 dugc gin véi ban vé. Hai thuc ké ly vudng géc 4 cling co cdu ban 18 5 6 thé trugt theo thanh doc 6, con thanh doc chay theo thanh ngang. Hai thude ké ly c6 thé xoay quanh co cau ban 1é. Nhu vay ngudi vé c6 thé di chuyén thude dén bat ky diém nao & trén ban vé. May vé thanh trugt tign dung, nén ngay nay duge diing rong rai. Hinh 1.19 1a may vé ¢6 co cu binh hanh. Hinh 1.18. May vé thanh trugt Hinh 1.19. May vé c6 co c&u binh hanh 1.5. DUNG CU VA VAT LIEU But chi Bat chi den ding dé vé cé hai toai, loai cing ki higu 14 H va loai mém kf higu l& B, véi m6i chit dy c6 kém theo chit s6 chi do cing va do mém khac nhau. Ung vdi hé s6 cia céic chit cling 16n thi d9 cting hoac do mém cing tang. Phan cap d6 cimg va dd mém cita Iai chi nhw hinh 1,20. Tir trai sang phai 46 cimg gidm dan va. do mém tang dan, FP CLLLLEP CEEALP 9H 8H 7H 6H 5H 4H 3H 2H HF HB B28 3B 48 5B 6B 7B Hinh 1.20, L6ichi ” ~ Loai cing tir 9H dén 4H ding dé vé céc hinh vé ddi hdi do chinh x4c cao, nhu vé 46 thi, biu dé. - Loai trung binh tir 3 dén B diing trong vé ky thuat. - Loai mém tir 2B dén 7B ding trong vé my thuat. L6i chi dat trong vo g6 (hinh 1.21a) hoac vé cing nhur biit chi may (hinh 1.21b) va bat chi kim (hinh 1.21¢). Trong vé kf thuat, ngudi ta thudng ding loai but chi cing c6 ki higu IA H, 2H dé vé nét ménh va ding loai btit chi c6 ki hieu 1a HB, B dé ve nét dam hoac viét chit. Bat chi duge vot nhon hay v6t theo hinh loi duc (hinh: 1.22). ES — ES > coro M [nom | ne ~ eS > > a vous [sevsutr{ cow” | row || ST Ce Z ’ = es A] SS St cei | | row frccco <] — S | @lcalcols E cil onesie owas ccc || = cA A) C1 Se saw roots Ba [30 ost Tcwin locesver|aaogn [ac vey vee Hinh 2.7. Dung bang iénh clia bang sé hod dé chon lénh vé dutng tron Cach 4: G6 tén enh CIRCLE 16i an phim Enter. ¢) Xde dinh mét diém trong AutoCAD Trong AutoCAD, diém 18 d6i tung vé co ban don gin nhit. Mot diém dutge xac dinh béi mot bo hai hodc ba s6 thuc I toa dé ciia né trong mat phing hoac trong khong gian. AutoCAD cho phép sit dung b6n loai hé toa dd: dé-cac, cue, tru va cu. Cac hé toa dd hay ding a dé-cac va cue. Khi AutoCAD yeu edu chi dinh mot diém, c6 thé nhap vao toa do ciia diém theo m6t s6 quy uée sau: Toa dé tyét doi: 1a toa do tinh véi diém géc cia hé toa do dang ding. Toa dé twong doi: \& toa do tinh véi diém cudi ciiig vita ditgc chi dinh. Khi nhap vao toa dg tuong déi cin g6 ky higu @ truéc Khi g6 cde gid tri toa do. C6 thé ding chuot dé nhap vao mot diém bang cach di chuyén n6 cho t6i khi con tré 46 hoa di dén diém can chi dinh thi nhdp phim trai chuot. Céc gid tri toa do x, y cita digm nay sé duoc nhap vio nhu khi g6 chting trén ban phim. 2.3.2. Ban vé 2 chiéu bang AutoCAD Voi cde dac diém va céc hé lénh neu trén cila CAD viée xay dumg ban vé 2D rat don gidn, Moi ban vé bing tay déu thyc hién duge bing cdc phin mém CAD. CAD khong nhing dap tmg dugc moi yeu céu cta cach vé truyn thong, cho phép xy dung bin vé mot ALERT CORHLA . 25 cach nhanh chéng va chinh xéc hon ban vé bang tay rat nbiéu, ma nd cdn cho phép dé ding sita chita, bé sung, thay déi ban vé da c6 hoac da bj sai ma khong phai vé lai hodc bé di nhu vé bang tay truyén thong. . C6 thé dy vi du mot vai he lenh cita AutoCAD dé minh hoa kha nang xay dung ban vé 2D cia CAD : - He leénh vé cée déi tuong co ban (hinh 2.8). Khi vé c6 thé chon loai nét tir thu vign nét vé (hinh 2.9). . - Hé Iénh bién dé i tugng vé (hinh 2.10). ~ He lenh ghi kich thuée (hinh 2.11). | YfZE2COLCOrYOCHS- FEA | 12 3 4 5 6 7 8 G9 0 11 12 13 14 15 16 Hinh 2.8. Hé lénh vé cae déi tugng co ban 1. Vé doan thang 9. Vé dutng cong Spline 2. Vé dudng thang 10, Ve e-lip 3. Ve nhiéu dung song song 11. Chén mét nhom cdc ai tugng VE 4. Vé 18 hgp doan thang, cung tran 12. Tao mét nhom cae déi tuong vé 5. Vé da gide déu 43. Ve mot éiém 6. Vé hinh chif nhat 44. To, vé ky higu vat ligu 7. Vé cung tron 45. Tao mét mién phdng 8. V6 dung tron 16, Vit dong van ban Fe. | ‘Available Linelypes ISO long dash dot 180 longdach doubledot = 180 long-dath viple-dot__ 180 dat 180 leagdash shott-dach 180 ongdash double-short dash foseorim 150 dash dot CAD _ISONWi00, 180 doubiedash dot D_1S012W100 150 dash double-dot JAcaD_1s013W100 150 double-desh double-dot JCAD_ISO14W100 ISO dash tiple-dot__ CAD 180194100 180 doubledash tie dot « Hinh 2.9. Thu vien cac logi nét ve 26 AVERT COMM, OSM BPORA CM AYO T & 1 2 3 4 5 6 7 B G9 10 11 12 13 14 15 16 Hinh 2.10. Hé lénh bién d6i, sta chita cac d6i tuang vé 1, X6a d6i twang 9. Co dan doi tugng 2, Sao chép d6i tugng 410. Thay d6i do dai di tugng 3. Dung hinh 66i xing qua 1 tye 14. Cat xén déi tugng 4, Dung dung song song 12, Kéo dai doi tugng 5, Nnan ban déi tuang 19, Tach d6i tung 6, Di chuyén dei tugng 14. Vat géc bing doan thang 7. Quay d6i tugng quanh 1diém 15. Lugn géc bang cung tron 8, Phéng tolthu nhé d6itugng 16. Pha vO nhém ai tung MS OGA MR en A ATOR ca 123 4 5 6 7 B 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Hinh 2.11. Hé lénh ghi kich thuée 4. Ghi KT ngang hoae ding 9. Ghi KT lién tue 2, Ghi KT song song 10, Ghi KT kem duéng dain 3. Ghi KT theo toa do 41. Ghi KT dung sai 4. Ghi KT ban kinh 412. Danh dau tam 5. Ghi KT dung kinh 43, Sa céch ghi KT 6. GhiKT goc 414, Sita vi tri con 56 kich thuéc 7. Ghi KT nhanh 415. Cap nhat kiéu KT mot 8. GhiKT theo duéng co sé 16. Chon kigu KT 17, Xae lp kigu KT Khi cén trinh biiy cae bude can thiét dé thiét lap ban vé trong AutoCAD, chting ta quy uéc nhu sau: céc lénh cia AutoCAD duge viét bing chit IN HOA, céc Iva chon cila lenh duge viet bang chit thutng sau dau gach chéo /, cdc 6 Iya chon trong céc hop thoai duge ng rong mot khung chit nhat, dif ligu cén nhap vao duge viet bing chit dam 4 cot ben phai cita céc lua chon, cdc hung dan dat trong ngodc don, di gidi thich néu c6 duge viet bing chi? nghiéng wong ngoac don. 27 Chuong 3 TIEU CHUAN VE TRINH BAY BAN VE KY THUAT 3... TIEU CHUAN VE BAN VE KY THUAT Ban vé ky thuat Ja tai ligu quan trong ding trong thiét ké, sin xuat vai sir dung, Ia phuong tién th6ng tin ding trong moi linh vuc ky thuat. Trong viéc bun ban, chuyén giao cong nghé gitta cdc quéc gia, trong viée trac déi va dich vu thong tin, ban vé ky thuat duoc xem nhu tai ligu ky thuat co ban lien quan dén san phdm. Vi vay ban vé ky thuat phai duoc lap theo cae quy téc thong nhat cla tiéu chudn quéc gia hodc tiéu chudn quéc té. Céc Tiéu chudn Viet Nam 1a nhing van ban ky thuat do Uy ban Khoa hoc K¥ thuat Nha nuéc truéc day, nay 14 BO Khoa hoc va Cong nghé ban hanh. ‘Téng cuc Tiéa chudn, Do Iudng va Chat Ivong [a co quan Nha nuéc truc tiép chi dao cOng téc tigu chuén héa nuéc ta, 18 18 chic quée gia vé tiéu chudin héa, tién than cia né 12 Vién Ticu chudn va Vien Do ludng duge thanh lap tirnam 1962. Nam 1963 Nha nuéc ta da ban hanh céc tiéu chudn Viet Nam dau tién, dé 1 cic tiga chudn "Bén vé'co kh", cho dén nay di ban hanh duoc hon $600 tiéu chudn trong tat ca Linh vue ky thuat Nam 1977 véi tw cach 1a thanh vién chinh thitc, nuéc ta da tham gia T6 chéc Tieu chudn h6a Quéc té (International Organization for Standardization). Té chitc Tiéu chuiin héa Quéc té goi tat 14 ISO duge thanh lap ti nam 1946, dén nay da cé 146 nude va 16 chite quéc tf tham gia. Muc dich ciia ISO 1 phat trién cdng tac tiéu chudn héa trén pham vi ton thé gidi, nim don gidn héa viee trao déi hang héa va gitip dé quéic té mé rng viée hop tc trong cée Tinh vuc khoa hoc, ky thuat, cong nghé va kinh té. Nhing két qua cong viee ky thuat cia ISO dugc cong bé duéi dang Tiéu chudn Quéc té. ISO da ban hanh hon 15000 tigu chudn quéc té, trong dé c6 hang tram tiéu chudn vé Ban vé ky thuat va tai liu ky thuat ciia sin phém. Cac tiéu chudn quéc gia va quéc té duge xay dung trén co sG van dung nhing thanh . tuu khoa hoc tién tién va nhéing kinh nghiém thuc tién phong phii cia san xuat. Vige 4p dung céc Tiéu' chuan Quéc té va Tiéu chuan Viét Nam cing nhu tiéu chudn nginh va tigu chudn xi nghiép vao sn xuat 66 ¥ nghia rat Ién ddi voi nén.kinh té quéc dan. N6 nhim muec dich thic day tién bO KY thut, nang cao nding suat lao dong, cai tién chat 28 lugng san pham... Ngoai ra viée 4p dung cdc tiéu chudn con c6 ¥ nghia gido duc vé we tung, vé 16i lam viée ca nén sin xuat lén... Tieu chudn Vigt Nam (TCVN) va Tiéu chudn Quéc t& (ISO) vé bin vé ky thuat bao 6m céc tiéu chudn vé trinh bay ban vé, vé cac hinh biéu dign, vé cdc ky hiéu va quy uéc.... cdn thiét cho vigc lap céc ban vé ky thuat. 3.2. KHO GIAY TCVN 7285: 2003 (ISO 5457: 1999)" Tai ligu k¥ thudt cia sdn phim - Khd' gidy va cach trinh bay td gidy vé, thay thé TCVN 2-74. Tiéu chudin nay quy dinh khé gidy va céch trinh bay cdc t gidy trudéc khi in cha cae bin vé ky thuat, bao gém ca céc ban vé ky thuat duoc lap bing méy tinh dién tr. 3.2.1. Khé gidy day ISO-A Ban vé céin duge thuc hign trén khé gidy nhd nhat, dam bao ré rang va d6 chinh xéc céin thiét. Ky higu va kich thudc clia t¥ gidy da xén va chua xén loai theo day chinh ISO - A cho trong bang 3.1. Cac khé gidy nay gém khé AO cé dién tich bing 1m? va cdc khé gidy hdc duge chia ra tit khé nay. Béing 3.1. Kich thuéc cla céc (6 gidy dé xén, chuta xén va khong gian vé Kich thutac theo mifimét Gidy a xén Khung vé Gidy chua xén ay by | a40,5 | b,+05 | at2 | di +2 841 1189 821 594 841 874 420 594 400 297 420 297 (© TCVN: Chirtét cia Tieu chudn Viet Nam 7285 : $6 dang ky cita tiéu chudn 2003: Nam tiéu chudn ban hanh (Tieu chudin nay chuyén ddi tir Titi chudn Quéic t€ ISO 5457: 1999) 29 Kich thutic theo milimet Kich thuée theo milimet 1) J nung ve | Hinh 3.1. Khé A3 dén AO Hinh 3.2. Khd AO 3.2.2. Khé gidy kéo dai Céc khé gidy kéo dai cia day ISO - A duge tao thanh bai 16 hop hai kich thude, kich thudc canh ngdn cia khé A (A3 ching han) va kich thuéc canh dai cla khé 1én hon (AI ching ban). Két qua la mot khé moi, thi du viet tét fi khé A3.1. Cau nic he thong khé gidly duoc trinh bay 6 hinh 3.3. Tuy nhién khong khuyén khich khé gidly kéo dai. ich thuée theo milimet eat 594 Hinh 3.3. HE théng khé giiy 3.2.3. Cac phan tif trinh bay (xem hinh 3.4) a) Khung ten Cée kich thuéc va cach trinh bay khung tén xem ISO 7200 cia khung tén cdc khé AO dén A3 duce dat & géc dudi bén phai khong gian vé (xem hinh 3.1). Doi voi khd gidy kho A4, khung tén dugc dat theo canh ngan & dudi cia khong gian vé (xem hinh 3.2). Huéng doc ban vé 1a huéng cia khung ten. b) Lé va khung ban vé “Tat cd cic khé gidy phai 06 cdc Ié, chidu rong Ié tri 4 20 mmm, tat. céc 18 Khe rng 10 mm. 30 Khung ban vé gidi han khong gian vé duge vé bang nét lién dam c6 chiéu rong 0,7 mm. c) Déu tam Dé tien sdp dat ban vé khi sao, quy dinh vach bon dau tam 6 dau miit cla hai truc doi cilia t gidy da xén. Chiéu dai mi vach dau tm khoang 10 mm. d) Ludi toa dé Dé dé dinh vi cdc phan tir, td gidy duge chia ra nhiéu doan. MGi doan nam doc duge chi dan bing mét chit in hoa viét theo thi tu tir tren xudng dudi. Méi doan ndm ngang dug chi din bing mét chit s6 viet theo thet ty tir trén xuéng dudi. Chiéu dai méi doan 50 mm va bat dau tir dau tam. Cac dudng ludi toa do duge ké bang nét manh réng 0,35 mm. ¢) Dau xén xén gidy, cin c6 dau xén & bén géc khé gidy. Cac dau nay c6 dang hai hinh chit nhat g6i len nhau véi kich thuée 10 mm x 5 mm. Hinh 3.4 la thi du vé céc phéin tir trinh bay cita 1 gidly vé khé A3. + 2 3 4 5 67 89 Hinh 3.4. Cac phan tét trinh bay cla ta gidy vé kh6 AB 4. Khéng gian vé 2. Khung vé 3. Dau tam 4. Ludi toa d6 5. Khé 4a xén 6. Khung tén 7. Khé chua xen 8.Lé 9, Dau xén 31 3.3. TY LE TCVN. 7286 : 2003 (ISO 5455:1979). Bein, vé k¥ thudt - TY lé thay thé TCVN 3-74. Tie chudn nay quy dinh céc ty Ié va ky hiéu cia chting ding trén cdc ban vé ky thuat. “33.1. Dinh nghia T} le ta ty 86 kich thude dai cha mot phan tir cita mot vat thé biéu dién trong ban vé - g0c va kich thutc thue cla chinh phan ti dé. Ty 1 cia mot ban in 6 thé khéc v6i ty le ca ban vé goc. Ty le nguyen hinh la ty 1é voi t9 86 1:1. Ty le phéng to ia ty 1¢ véi ty sO 16n hon 1:1. TY le thu nh 12 ty Ie v6i ty 86 nhd hon 1:1. 3.3.2, Ky higu Ky hieu day dit gm 6 chi "TY LA" va tiep sau la ty 86, Vidu: . = TY LE 1: 1 cho ty 1¢ nguyén hinh. - TY LE X :1 cho ty Ie phéng to. -TY LEd:X cho ty lé thu nho, _Néu khong thé gy ra hiéu nhim, c6 thé khong ghi ti “TY LE" 3.3.3, Cach ghi ky higu - Ky higu ciia ty 16 diing trén ban vé phai duge ghi trong khung tén céc ban vé d6, - Khi can dung nhigu ty 1¢ khéc nhau trong mot van ban theo ty 1é chinh duge ghi trong khung tén, cdn céc ty Ié khée dutge ghi ben canh chi din phan trtwong ting. 3.3.4. Cac ty 16 Cac ty Ie uu tien sir dung tren cdc ban vé ky thuat duoc quy dink trong bang 3.2 Bang 3.2. Cac ty lé Ty 16 phéng to TY 6 nguyén hinh TY Ig thu nhd Chet thich: ‘Trstng hgp dic biét, €6 thé mé rong céc ty 1é quy dinh vé ca hai phia, phéng to hode thy hd, v6i digu kien 1a ty Ie ma rong d6 phai bling mot ty 1é quy dinh nhan v6i 10 ma nguyen. 32 ‘Ty le cho mét ban vé phu thudc vao mite do phic tap céu déi tugng cdn mé ta va muc dich cau hinh biéu dién. TY lé duoc chon phai di Ién dé dién 14 mot cdch dé dang va 1d rang cdc thong tin duoc mé ta. 3.4, NET VE ‘TCVN 8-20: 2002 (ISO 128-20: 1996) Ban vé kF thudt - Nguyén téc chung vé biéu dién. Phdn 20: Quy uée co ban vé nét vé thigt lap céc loai nét vé, tén goi, hinh dang ciia chiing va cdc quy tac vé nét vé trén cac ban vé ky thuat. TCVN 8 - 24: 2002 (ISO 128-24: 1999) Ban vé k¥ thudt - Nguyén tdc chung vé biéu dién. Phin 24: Nét vé trén ban vé co khi , quy dinh quy tie chung va quy ude co bin cho céc Jogi nét vé tiéu trén ban vé co khi. 3.4.1. MOt so loai nét ve Mot s6 loai nét vé va 4p dung cia chting duge trinh bay trong bang 3.3 va hinh 3.5. Hinh 3.5. Ap dung nét v6 3.4.2. Kich thuée nét vé a) Chiéu rong nét vé: chiéu rng d ciia tat cd cde loai nét vé phy thude vao loai nét vé va kich thuée cita ban vé. Day chiéu rong nét vé lay ty le 1:V2 (~ 1:14) amco sé: 0,13 mm; 018mm; 025mm; 035mm; 0,3 mm; 0,7 mm; Imm; 14mm; 2mm. Chiéu rong céc nét vé rét dam, dgm va minh lay theo 1} Ig 4: 2: 1 ‘Tren ban vé co kh{ thudng ding hai loai nét manh va dam véi ty 1é gita hai chiéu rong nét manh va dam 18 1 : 2. Uu tin nhém nét vé 0,25 : 0,5 va 0,35: 0,7. 5 veKTCORHA : 33 Ten goi 4- Nét lién manh Béng 3.3. Mot s6 logi nét vé n nét ve Ap dung a. Giao tuyén tudng tugng b. Dung kich thuée . Duong déng d. Buéng din va duéng cha din e. Duong gach gach mat cat f. Buang bao mat cat chap 4g. Dudng tam ngan h. Budng chan ren... 2- Nét lugn séng aan a. Dudng biéu dién gidi han ca hinh chiéu hoe hinh cat... 3-Nétdich dc = | —-—7-—1-—_._ | a. Buting biéu dién gidi han cia hinh chiéu hode hinh cat 4- Net lién dam a. Canh thay bb, Budig bao thay ¢. Budng dinh ren §- Net dit manh a. Canh khuat b. Budng bao khudt 6- Net dn dam a. Khu vue cho phép can xirly bé mat 7- Net gach dai cham manh ¢ a. Buéng tam b. Duéng truc déi ximg ¢. Vong tron chia cia banh rang d. Vang tron di qua tém cae 16 phan bo éu 8- Nét gach dai chdm dam a, Khu vue c&n xirly bé mat b. Vitricla mat cat 34 9- Nét gach dai hai chém manh a. Dutng bao cilia chi tiét lién ké. b, Vittitdi han cla chi tiét chuyén dong. cc. Dudng trong tam ‘4. Dung bao ban du tue khitao hinh e. Cac chi tit dat trude mat phang cat. 5 vexTcoxtien b) Chiéu dai cde phan tit cia nét ve Khi lap ban vé bing tay, chiéu dai cdc phan tr 9 cil nét vé thudng lay theo chigu rong (d) cita nét nhu sau (hinh 3.6): -Céc chim << 0,5d ® -Céckhehé 3d - Cie gach 12d 7) ~ Che gach dai 24d 8) 3.4.3, Ve cic nét Khoang cach 16i thiéu gitta cde nét song song khong nhd hon 0.7mm. Cée nét vé cat nhau t6t nhat 9 Ta cat-nhau bang nét gach, cén bait du nét vé tir chd di (hinh 3.7). Hinh 3.6. Cac phan tit cha nét vé Hinh 3.7. Cach vé nét 3.5. CHU VIET Cha viet 14 thanh phan quan trong cia ban vé tuyén thong va ban vé CAD. Thong tin 46 hoa thudng khong di dé mo ta tron ven mot déi tuong vé. ay, doi khi cén thiét phai dang van bin bang chit viet. Chit viet phai dé doc, dé viet, thudng ding chit nét don khong chan va duoc viet theo cae dong ké, Tiéu chudn TCVN 7284-0 : 2003 (ISO 3098-0 : 1997) Tai lic hudit ctia sn phém - Chit viet Phan O + yéu edu chung, quy dinh cae yeu ciu chung 46: v6i chit viet, bao gém nhing quy ude co ban cling nhu cac quy tic ap dung cho chit viét bang tay, bang khuon miu va bing hé thong vé bang méy tinh dién tir, . k 3.5.1. Kich thuée - Khé chi danh nghia duge xdc dinh bdi chiéu cao (i) cha chit viét hoa (xem hinh 3.8 va bang 3.4). Céc kich thude & hinh 3.8 dugc 4p dung cho chit cai Latinh (L) chit cdi Kirin (C) va chit e4i Hy Lap (G). - Day céc khé danh nghia duoc quy dinh nhu sau: 18mm; 25mm; 35mm; 5mm; - 7mm; 10mm; 14mm; 20mm Hinh 3.8. Kich thuéc chit viét Bang 3.4. Kich thuéc cila chit viét Dc trung CherkiguA | ChirkiéuB Chiéu cao chit h (14/44)h (10/70)h Chiéu cao chit thuéng o (10/44)h (7140)h Busi chis thuéng oe (4l44)h (3/10)h Dau cia chit thuéng cy (4/14)h (3/10)h Virng ghi d&u (cho chit hoa) t (5i44yh (4/40)h Khoang cach gitta cdc ky tu a (244yh (2/10)n by (25/14)h (igMoyh Khoang cach nhé nhat gitta cdc duting day |b, (21/44)h (15/40)h bs (17/14)h (13/40)h Khoang cach gitia cac tir e (6114)h (6!10yh Chiéu rong nét vé d (1ayh (40)h Chiéu rong céc nét chit phai phi: hyp véi TCVN 8-20 : 2002. Cing mot chiéu rong chit phai ding cho ca chit hoa va chit thudng. C6 thé viét chi thang ding hodc chit nghiéng 75° so véi phuong nim ngang (xem hinh 3.9). 36 ‘ Hinh 3.9. Chit nghiéng 75° 3.5.2. Cae kiéu chit viét C6 cdc kiéu chit nhur sau: ~ Chit kiéu A, diing (V) va chit kigu A, nghiéng (S) v6i d = 1/14h (xem bang 3.4). = Chit kidu B dig (V) va chit kidu B, nghiéng (S) v6i d = 1/10h (xem bang 3.4). Wu tien sit dung chit kiéu B, ding. - Céc kigu chit 4p dung trén méy tinh dign tir (CAD). 3.5.3. Chir cai Latinh TCVN 7284-2 ; 2003 (ISO 3098-2 : 2000). Tai liéu ky thuat ctia san phdm - Chit viet. Phdn 2: Bang chit cdi Latinh, chit s6’va du quy dinh chit céi Latinh, chit s6 va dau ding trén ban vé ky thuat va céc ti ligu lién quan. Tieu chudn nay thay thé cho TCVN 6-85. Dusi day 1a chit Latinh kiéu B, dig (V) xem hinh 3.10 va kiéu B, nghiéng (S) xem hinh 3.11. Hinh 3.10. Chi’La tinh kiéu B, dung (V) 37 Hinh 3.11. Chi Latinh kiéu B, nghiéng (S) Hinh 3.12, Mét s6 chit cai va déu thanh cia ting Viet Hinh 3.12 18 mot s6 chi cdi va cdc dau thanh cia tigng Viet. Hinh 3.13 1A mot so ky higu thudng ding. Hinh 3.14 Ia thi du vé cach viet chit. 38 han Gechptins Ong Tes Twingnhey Ghia Nabhan Linton Nh Ranting Lon antng a Ngoc mb hn am Temcan Chm tian Chi oe: Phit Ord pry Chim Téng ——Tich phan Gite ueng Phi ae nna Hinh 3.13. Ky higu thudng dang 3.5.4. Chir cai Hy Lap . TCVN 7284-0:2003 ISO 3089-3 : 2000 Tai liéu k¥ thudt cia sdn phim - Chit viéi. Phin 3: Bing chit cdi Ban vé ky thuat Hy Lap. quy dinh chit cai Hy Lap, dé sit dung cing cdc ky hiéu 6 trén ban vé ky thuat va 20 2% o2stlé m cdc tai ligu kém theo. Hinh 3.14. Thi du vé cach viét chi 39 ‘Yeu céu chung va kich thude ciia chit theo ISO 3098-0. Hinh 3.15 1a chit Hy Lap kiéu B, ding (V) va hinh 3.16 fa chit Hy Lap kiéu B, nghiéng (S). ‘angna Béla Gana Deva Epiion Zu ftn_ Tala _lla_Kopa anda Muy" Muy Kai Orion PLR Xone TS ‘Aroha Gita Gana Denia Epalon Ze Tes Lanta Muy fy XSi Omiin RD Xe ‘ Hinh 3.15 Chit Hy Lap ki&u B, ding (V) Ta eoxn PN KN Pai Onde Hinh 3.16 Chir Hy Lap kiéu B, nghiéng (S) To Eoubn PNR Ong 3.6. GHEKICH THUGC ‘Tren ban vé k¥ thuat, cdc hinh biéu dign xdc dinh hinh dang va cu tao clia vat thé va- cdc kich thuée xéc dinh d6 1én cia d6i tugng biéu dién. Ghi kich thude 1A mot van dé quan trong trong vigc lap cde ban vé ky thuat, kich thudc phai duge ghi diy di, chinh xdc, 16 rang diing theo tiéu chudn vé ghi kich thuéc. TCVN 5705 : 1993 Quy tdc ghi kich thutéc thiét tap céc nguyen tic chung vé ghi kich thude trén cae loai bin vé ky thuat. Tiéu chudn nay thay thé TCVN 9-85. TCVN 5705 : 1993 tuong ting véi ISO 129-1 : 2004, 3.6.1. Quy dinh chung - Ca sé dé xdc dinh d6 I6n va vi tri twong déi gitta cdc phan tir cla vat thé duge biéu dién la kich thuée ghi trén ban vé, cdc kich thudc dé khong phy thudc vao ty 1é ctia cdc hinh biéu dign . S6 luong kich thu6e ghi trén ban vé phai dii dé ché tao va kiém tra vat thé. Méi kich thuéc chi duge ghi mot-lin trén ban vé, trir truéng hgp cdin thiét khéc. Kich thuéc duoc ghi tren hinh chiéu nao thé hién rd rang nhat cu tao ca phan wir duge ghi. - Kich thuéc khong truc tiép ding trong qua trinh ché tao, ma chi tao thuan Igi cho vige sit dung thi duoc goi 1a kich thuée tham khdo. Céc kich thude tham khao duge ghi trong ngoac don. - Ding milimét lim don vi do kich thuéc dai va sai léch.gidi‘han. Trén ban vé khong céin ghi don vi do. Trung hop ding don vi do dai khdéc nhu centimét, mét... thi don vi do dugc ghi ngay saw chif s6 kich thuée hoae tong phan chi thich cia ban ve. - Disng do, phiit, gidy lim don vi do géc va sai Iéch gidi han cla né. 3.6.2. Cae phan tif ctia kich thude Céc phan tir ciia kich thuGe gém c6 dudng kich thudc, dudng gidng, dudng dan, dau déu cudi (mai ten), chi dan géc va chit s6 kich thuée (hinh 3.17). $ 2. Gia tr kich thud 5, Bung din a ee ee 6. Bung chi din Hinh 3.17, Cac phén tir cda kich thude & vertcomia 41 a) Duéng kich thuéc ~ Dung kich thifée duge vé bing nét lién minh. = Dung kich thude thing'dugc ké song song véi doan thing duge ghi (hinh 3.184). - Dutng kich thuéc d6 dai ciia cung trdn JA cung tron déng tam. ~ Dung kich thude cia bin kinh xudi phat tirtam cha cung (hinh 2.18b). - Dutmg kich thuée cia géc 1a cung tron c6 tam & dinh géc (hinh 2.18¢). Ol & La] a) o) 9) By Hinh 3.18, Bubng kich thuéc . - Trong mot s6 truéng hgp khong can vé day di dudng kich thuée nhu duimg kich thuéc céia dudng kinh cita phéin tir di xing (hink 3.19), 990 Hinh 3.19. Butng kich thudc khong déy'dd b) Déu dau cudi Dudng kich thude phai két thic théng nhat trén ciing ban vé. ing mot du déu cudi (mili tén, gach xién, cham) — — 2) Mai tn kin €} Gach xien ») Mai ten hd ) Chm Hinh 3.20. Cac déu ddu cudi 42 6 VEKTCOKHIB, Hinh 3.21 chi dan cach vé céc dau dau cuéi, 8 h a) Mai tén kin ©} Gach xiér 30° h b) Mai ten hd dy Cham 05h Hinh 3.21. Cach vé cac dau dau cudi Néu khong dit ché cé thé thay mii tén bing gach xién hoac bang mét cham (hinh 3.22 a, b), Cac mii ten duoc vé trong gidi han dudng kich thude. Néu khong di ché dé vé, thi dugc vé phia ngoai (hinh 3.22c). H ) Hinh 3.22. Gach xién va chém ¢) Dung giéng - Dudng giéng duge ké bing nét lién manh va vuot qué dudng kich thude mot doan ngan bang khoang 8 lan chigu rng nét. - Dutng gidng cua kich thude di duge ké vudng géc véi dudmg kich thuée. Khi céin, chting dugc ké xién géc (hinh 3.23). - G ché o6 vat géc hay ¢6 géc lugn, dudng déng duge ké tir giao diém reli cae duimg bao kéo vao (hinh 3.24). 5 ol Mab Hinh 3.23. Ké duéng giéng "inh 3.24, Vat goo va goc wan 43 4) Tri sé kich thude = Tri sO kich thude duge ghi bing chit sé v6i kh chir dam bao dé doc trén bin vé g6e cling nhur bin vé sao. - Che chit sé duge dit theo huéng song song cla duvmg kich thude, & khodng gitia va phia uén dudmg kich thude (hinh 3.25). Cac chit s6 khong duge bi cat hoae bi phan céch béi bat ky dutmg nét nao cia ban ve. ~ Chit s6 ich thude thing va chit sé kich thude g6c ghi theo huéng doc ban ve nhu hinh 3.26 va hinh 3.27. Hinh 3.25. Chir sé kich thuoc PZ g& XZ & Hinh 3.26. Kich thuéc thang Hinh 3.27. Kich thudc goc - Cho phép ghi chit s6 kich thuéc theo phuong nim ngang. Song phai nhat quan trong mot ban vé, Trong trudng hgp nay, céc dung kich thuée duoc ké ngit doan @ gidta dé ghi chit s6, trir duéng kich thude thang nim ngang (hinh 3.28) a) Hinh 3.28. Chit s6 theo phuong nam ngang Trudmg hop khong dit ché ghi, chit s6 kich thuéc ¢6 thé duge ghi ten duéng chit din hode trén duéng kich thude kéo dai (hinh 3.29). Hinh 3.29. Chit sé ghi trén duténg chu dan d) Dau va ky hiéu Ding céc dau va ky higu, dat trude chit s6 kich thuée dé chi dan hinh dang ca phén tir (hinh 3.30), -@ : duong kinh + S@ : dubng kinh hinh cau -R: ban kinh - SR; bin kinh hinh céu - (Os hinh vuong =O: eung N12 oe SIE a) Bung kinh b) Bén kink «) Hin vung as PRE g § ) Hinh cu ) Cung » Hin 3.30. Cac dau va ky higu 45 TIEU CHUAN TRICH DAN VA THAM KHAO 1- Tiéu chudn Viet Nam TCYN 8-20 : 2002 (ISO128-20 : 1996) Ban vé ky thuat - Nguyen tac chung vé biéu dién, Phan 20: Quy udc co ban vé nét vé. ‘TCVN 8-22 : 2002 (ISO128-22 : 1999) Ban vé ky thiiat - Nguyen te chung vé biéu din. Phan 22: Quy ude co bin va cach 4p dung d6i-véi dudmg dn vi dutmg chii din. TCVN 8-24 : 2002 (ISO128-24 : 1999) Ban vé ky thuat - Nguyen te chung vé biéu dién, Phan 24: Nét-vé trén ban vé co kh. TCVN 5705 : 1993 Quy téc ghi kich thud. Thay thé: TCVN 9-85, phan 1 TCVN 7284-0 : 2003 (1503098-0 : 1997) ‘Tai ligu ky thuat ciia sn phim - Chit viét Phin 0: Yeu cdu chung TCVN 7284-2 : 2003 (1S03098-2 : 2000) ‘Tai ligu ky thuat cita sn phim - Chit viet Phin 2: Bing chit c4i La tinh, chit sé va dau: TCVN 7285: 2003 (ISO5457 : 1999) ‘Tai lieu ky thuat cia sdn phém - Khé gidy va cich trinh bay ( gidy vé. ‘TCYN 7286 : 2003 (ISO 5455 : 1979). Ban vé ky thuat - TY le. 2- Tiéu chudn Quoc té 46 ISO 128-1:2003 ‘Technical drawings - General principles of presentation. - Part 1: Introduction and index. 1SO 128-20:1996 ‘Technical drawings - General principles of presentation - Part 20: Basic conventions for lines. ISO 128-21:1997 Technical drawings - General principles of presentation - Part 21: Preparation of lines CAD systems. ISO 128-24:1999 ‘Technical drawings - General principles of presentation - Part 24: Lines on mechanical engineering drawings. ISO 128-25:1999 ‘Technical drawings - General principles of presentation - Part 25: Lines on shipbuilding drawings. ISO 3098-0:1997 ‘Technical product documentation - Lettering - Part 0: General requirements. 1SO 3098-2:2000 Technical product documentation - Lettering - Part 2: Latin alphabet, numerals and marks. ISO 3098-3:2000 ‘Technical product documentation - Lettering - Part 3: Greek alphabet. ISO 3098-4:2000 ‘Technical product documentation - Lettering - Part 4: Diacritical and particular marks.for the Latin alphabet. ISO 3098-5:2000 Technical product documentation - Lettering - Part 5: CAD lettering of the Latin alphabet, numerals and marks. ISO 5455:1979 ‘Technical drawings — Scales. ISO 5457:1999 ‘Technical product documentation - Size and layout of drawing sheets. ISO 7200:1984 ‘Technical drawings - Title blocks. 4 Chusng 4 VE HINH HOC ‘Trong qué trinh thuc hién ban vé, thudng gap mot s6 bai todn vé dung hinh trén mat phing bing dung cu vé goi li vé hinh hoc. ‘Trong todn hoc thudng quy dinh dung cu dé dung hinh Ia thuéc va compa, nhung trong, vé k¥ thuat, ngoai thude va compa ra, con ding mot s6 dung cu khdc nhu eke, thuée do dO vv... . Vé hinh hoc khong nhimg cdn dimg dé Jap cac ban vé ma cdn cin ding cho viéc lay dau ctla cdc nganh go, han, tién, ngudi, méc, mau v.v... 4.1, CHIA MOT BOAN THANG THANH NHIGU PHAN BANG NHAU Trong vé ky thuat, 4p dung tinh chat cde dutmg thing song song céch déu dé chia mot doan thing ra fhiéu phan bing nhau. Vi dy chia doan thing AB ra bén phén bang nhau, cach vé nhu sau (hinh 4.1). Hinh 4.1. Chia déu mot doan thang - Tir dau mit A cia doan thing AB, vé nita dudng thing Ax tay ¥. - Dat lign tigp tren Ax bait dau tir A, bon doan thang bing nhau, chang han AC = CD's DE =EF-. - N6i diém F' véi diém B va ding éke ph6i hop véi thuée trugt len nhau dé ké cdc dung song:song voi FB qua céc diém E’, D’, C, chting cat AB tai diém E, D, C. - Theo tinh chat cita céc dung song song cach déu, doan thing AB dugc chia lam bon phan bang nhau: AC = CD = DE = EB 48 4.2. VE DO DOC VA DO CON 4.2.1. VE do déc Dé déc cita dudng thang AB doi véi dudng thing AC [a tang cia g6c BAC; i= a = tga. (hinh 4.2) TCVN 5705 : 1993 quy dinh trudc s6 do d6 déc ghi dau Z, dinh cia déu hudng vé phia dinh cia gée (hinh 4.3). 8 x16 . EE A \ 110 Hinh 4.2, D6 déc Hinh 4.3, Ky hiéu 46 d6c Vé do doc la VE géc theo tang ciia géc d6. : Vi du vé do déc 1: 6 ciia dudng thing di qua diém B da cho d6i véi duémg thing AC. Céch vé nhut sau (hinh 4.2): - Tu B ha dung vuéng géc xu6ng dudng thing AC, Cla chan dutmg thing vudng géc. - Diing compa do dat lén duéng thing AC, ké tir diém C, séu doan thing, méi doan bang do dai BC, ta dugc diém A. - NOi AB duge duéng thing AB la duing é6 do déc bing /: 6 d0i-véi dudng thing AC. 4.2.2. Ve do con Dé cén la ty 86 git higu dudng kinh hai mat cét vuong gée cia hinh nén tron xoay véi khioang céch gidta hai mat cét 46. p= P= Lotge (hin 4.4) Trude 86 do do con ghi ky higu ) * (hinh 4.15b) tiép diém cita hai dudng tron nam trén dudng n6i hai tam. 4.4.1. Vé tigp tuyén voi mot dudng tron ‘Tix mot diém cho truée vé tiép yn v6i dudng trdn cho truée. Cach vé nhu sau: 4) Diém cho trade C ndm trén dudng tron (hink 4.16) - Noi tam O véi diém C. ~ Qua C vé dudng vudng géc AB véi bin kinh OC (118 tai bai todn dung du’mg vuong géc). Hinh 4.15. Hai duéng tron tip xe mee Hinh 4.16 Hinh 4.17 V6 tiép tuyén, C.nam trén dung tron Vé tid tuyén, C nam ngoai duting tron 5) Diem cho truéc C 6 ngodi dubng tron (hinh 4.17) - N6i diém C véi tam O va tim trung diém I cia OC. - Vé duéng tron phu dung kinh OC, dudng tron phy cét dudng tron tam O tai hai diém T, va T). “NGI CT, va CT) dé 12 hai tigp tuyén phai dung. 4.4.2. Vé tip tuyén chung v6i hai dudng tron Vé tigp tuyén chung v6i hai dudng trdn tam OQ, va Op ¢6 bin kinh R, va R, cho trudc. Céch vé nhu sau: a) Tiép tuyén chung ngodi (hinh 4.18) Bai ton khi nao cing gidi duge, tir khi hai dudng tron léng vao nhau. Ty qT, Hinh 4.18. V6 tiép tuyén chung ngoai cua hai dung tron 4) Tiép tuyén chung trong (hinh 4.19) ing nhur trén, tiép tuyén chung trong ciia hai dutng tron. Trutng hop nay duéng tron phy 6 ban kinh bang \dhg ban kinh ciia hai duéng trdn da cho. Hinh 4.19. Vé tiép tuyén chung trong Goi khoang cach cia hai tam O, va O, lad, ta cé: - Néud> R, + Ry thi c6 hai tip tuyén chung trong. - Néu d ~ Ly dinh cia gée vuong lam tam, vé cung trdn ban kinh bing R, ct dy va dy tai hai diém T, VAT}, d6 18 hai tip diém. Sea, + Ldn lugt ly T, va T> lam tam, quay hai cung tron bin kinh bang R, chang cat nhau tai diém O, dé la tam cung tron ndi tigp. Hinh 4.22. Vé cung trén néi tiép v6i hai duéng thang vudng goc - Vé cung tron T,T; tam O, ban kinh R. 4.4.4. Vé cung tron ndi tiép véi mot doan thang va mot cung tron khac Ap dung dinh ly dung trdn tiép xtic v6i dubng tron va dudng tron tiép xtic véi duong thang dé vé cung tron néi tiép. Khi vé céin phai xéc din duoc tam cung tron va tiép diém. 55 a) Trudng hop tiép xite ngodi Cho cung tron tam O, ban kinh R, va dudng thang d, vé cung tron bén kinh R néi tiép v6i cung trdn O, va duéng thang d, déng thai tiép xiic ngoai véi cung tron ©}, Cach vé nhut sau (hinh 4.23): Vé dudng thing song song vi dudng thing d va cach d mot khoang bing R. - Lay O; lam tam, vé duémg tron phu bén kinh, bing R +R. - Duong thang song song voi d va dung tron phy vita vé cit nhau tai diém O, d6 1a tam cung tron néi tiép. - Dudng OO, cat cung tron tam O, tai diém T, va chan dudng vuong géc ké tir O dén d la Tp. - Vé cung tron T;, T;, tam O, bin kinh R. b) Trueng hop tiép xiic trong Cing bai todn trén, song cung trdn néi tiép tgp xtic trong véi cung trdn di cho, Céch vé tuong ww nh tren, & day dudng tron phu c6 ban kinh bing hiéu hai ban kinh: R - R, (hinh 4.24). 2. ‘Vé cung tron néi tiép v6i hai cung tron khae Cho hai cung tron tam O1 va 02 ban kinh RI va R2, vé cung tron néi tiép. Khi vé cn phai xdc dinh 14m cung tron va tiép diém. Cé ba trudng hop: a) Truéng hop tiép xc ngoai Céch vé nhut sau (hinh 4.25): PPL. Hinh 4.23. Vé cung tron n6itiép voi m6t dudng thing va mot cung tron kha (tiép xuc ngoai) Hinh 4.24. Vé cung tron n6i tiép voi mét dung thang va mot cung tron khac (tiép xuc trong) Hinh 4.25. Vé cung trén néi tiép voi hai Hinh 4.26. V6 cung tron néi tiép voi hai cung tron kha (tiép xue ngoai) 56 cung trén khac (tiép xuc trong) ~ Vé hai cung tron phu tam O, va O, ban kinh bing: R +R, vaR + Ry. ~ Hai cung trdn phu cat nhau tai O, dé 1a tam cung trdn ndi tiép. ~ Duong néi tam OO, va OO, cat cung trdn O, va O3 tai hai diém T, va T>, d6 Bhai tiép diém. ~ Vé cung néi tiép TT, tam O, ban kinh R. b) Truéng hop tiép xiic trong Céch vé wong tu nhur tren, 6 day hai cung trdn phy c6 ban kinh bang R - R, va R - Ry (hinh 4.26), . ¢) Truéng hop tiép xitc trong va tiép xtc ngodi Céch vé tuong ty nhu én, & day mot cung tron phy c6 ban kinh bing hieu hai bén kénh R - R, va mot cung tron phu cé ban kinh bing téng hai ban kinh R + Ry (hinh 4.27). Hinh 4.27. Truéng hop tiép xc trong va tiép xuc ngoai 4.4.6. Ap dung VE ndi tip duge ding dé vé cdc hinh bidu dién cua chi cdc nganh ngudi, gd, han, moc, mau... iét_va ding dé lay dau trong Khi vé céc hinh biéu dién c6 céc dudng n6i tiép, tude hét phai dua vao céc kich thude da cho dé xéc dinh dutng nao la dubng da biét va dudng nao la dudng ndi tiép. Duong da biét la dudng 06 kich thuée do I6n va kich thue xac dinh vi tri da cho. Vi du dudng tron da biét 1a du’tig trdn c6 bén kinh va kich thuée xdc dinh vi tri tim dudng tran da cho. During da biét duge vé ruse, dudng néi tigp duge vé sau Vi du: Vé hinh dang cai méc (hinh 4.28). Cac bude vé nhu sau: - VE céc duimg truc va dudng tam_e6 khodng cach 203 va 19 (hinh 4.28a). - Vé cdc duvmg tron @ 32, D 76, Cung tron R38, R89 dis biét (hinh 4.28b). ~ Vé cic duong tung gian di biét R44, R46, tigp tuyén véi dudng trdn R89 (hinh 4.28c). & VEKTCORHIA, 37 976 Hinh 4.28. Vé cai moc 4.5. VE MOT SO DUONG CONG HINH HOC Trong k¥ thuat thudng ding mot so dudng cong nb elip, parabén, hypebon dudng hinh sin, duéng than khai cia dutng tron... Céc diong cong nay dugc vé bing thudc cong. 4.5.1. Blip Elip 1A quy tich cia cée diém c6 téng khoing eéch dén hai diém c6 dinh F;, va F, bang mot hing s6 ln hon khodng cach FF, (hinh 4.29). MF, + MP, = 2a Doan AB = 2a goi la truc dai cia elip, doan CD = 2b, vudng g6e v6i AB Li truc ngin ci elip. Giao diém O cia AB va CD goi 18 tam elip. FF = 2c goi la tigu ou. Phuong trinh chinh tic cita elip trong hé toa d Décae 2 2 X=) wong dé b =a’ -°. b vuong géc c6 dang: Hinh 4.29, Bung elip 58 8 yeKTCOMMIS,

You might also like