Professional Documents
Culture Documents
ស្ថាបត្យកម្ម និង ជីវិតខ្មែរ
ស្ថាបត្យកម្ម និង ជីវិតខ្មែរ
ជាតិសាសនាព្រះមហាក្សព្ត
ី ិត្្មមរ
ស្ថាបត្យកម្ម និង ជវិ
ជម្រកស្នាក់នៅគមានស្នរៈស
ឺ ំ ន់ណាស់សម្មាប់រនុសស និង សត្ដវ ែលរស់នៅនលើភពដែនែីនយើងននេះ ។ ន
ខា ើ យជម្រក
ស្នាក់នៅទងអស
ំ ់នកត្ន
ើ ើងរកននេះជាស្នាបត្យករទ ំ
ម ងអស់ ។ តាររយៈស្នាបត្យករដម ែលបានបនងើត្
ក ន ំ ន់នៅរួយ
ើង ពីរួយជនា
ំ ន់បានន្ឲ្យមានការផ្ល
ជនា ើវ ា ស់បូ រដ និង រកចនម្រ
ី នជាល
ើ ំ ប់ ។ យ៉ាងណារុញ
ដា ិ ការរកចនម្រ
ី ំ
ើនទងអស់ននេះក៏ជាន ំ មានការ
ត្ុនាឲ្យ
ម្បងដម្បងស
ឹ ិកាម្ស្នវម្ជាវរេះរកន
ិ ូ វទម្រង់ស្នាបត្យករដម បបថ្ីៗ
ម ម្បកបនដាយសមាារៈទនំ នើប និង នម្បម្បាស
ើ ់បនចក
េ វទាទន
ិ ់សរ័យ ។ ដត្
ដ ា បត្យករដម ែលធ្លាប់មានកនង
ម្ទឹសីស្ន ា រកដែរ ។ សិត្នៅក
ា ុ ងបរ
ា បទននេះមានទ
ិ ំ
ងស ិលបៈវបប្៌រ និង វទាស្នស្តស
ិ នរ នាេះ នទើបនយងម្ត្ូ
ើ វ
ម្បាស្នទនានាជានម្ចននៅក
ើ ុ ងម្ពេះរាជាណាចម្កករ
ា ុ ជា
ព ។ ែូនចេះ
ា ន ើ យ កុ ងនារជាអ
ា កា សង ី វសិកាដសង
ា ជមាាញស្នាបត្យករម គបបម្ត្ូ វ
យល់អព
ំ ី ម្ទឹសីដែលជារ
ដ ូ លដាាន នែើរបបនង
ី ើត្ ម នទៀត្នដាយឈរនលើរូលដាានសិលបៈវបប្៌រ រួរែស ំជារួយនឹងសមាារៈទនំ នើប
ក ស្នាដែថ្ីៗ
និង បនចក
េ វទាទន
ិ ់សរ័យ ។
និយម្ន័យននស្ថាបត្យកម្ម (Definition of Architecture)
ំ ន់នៅរួយ ជនា
តាររយៈបទពិនស្ន្ន៍ និង ភាពម្បាកែម្បជារបស់ស្នាបត្យករពីរួយជនា ំ ន់ននាេះ ជាន ត្ុ
ំ
នាឱ្យមានការបនង ក និង ចងម្កងបាននូវនិយរន័យនៅតារការយល់ែឹងន
ើត្ ើ យសរម្សបតារត្ថ្ភាពរួយ
ំ ួ នែូចខាងនម្ការ ៖
ចន
• ស្នាបត្យករម គជាការបនង
ឺ ើត្ ំ ិ ត្ថ្ីក
ក គន ា បនានូវអាគារ ម្បកបនដាយនស្នភ័ណភាព និង ផ្លសុមភាព ។
ម ុ ងការស្ន
ា
និយម្ន័យននស្ថាបត្យកម្ម (Definition of Architecture)
• ស្នាបត្យករម ជាការនិរត្
ិ នរ ូ វដែនដែលនម្គាងទុកស្នាបនាតារលកណ
ខ ៈបនចក
េ នទស ។
• ស្នាបត្យករម ជាដលបងរបស់អក
ា ម្បាជញ ដចម្ា បឌត្ទម្រង
ិ ់្រណីមាម្ត្ឱ្យមានលំ រ អាចឱ្យរនុសស ឬ សត្រវ ស់នៅ
• ស្នាបត្យករម ជាសិលបៈនិរត្
ិ នរ ូ វដែន (Plan) និង ទម្រង់ (រូបរាង) អាគារម្បកបនដាយនស្នភ័ណភាព ផ្លសុកភាព
និង សិ ត្ក
ា ុ ងម្កបមណ
ា ឌ នសែក
ា ិចេ ។ នដាយស្នស្តស្នរចារយ ហ ៊ឺ ចិន្ដា អនុបណិឌ ត្ដែក
ា ស្នាបត្យករម និង នគនរាបនិយ
វទា
ិ (១៩៩៦) ។
ការសព្ជេើ សរ ើេទីត ាំងស្ថងេង់លសាំ ៅឋាន
(Site Selection for Housing)
វ ឬ តារទមាាប់ ត្ៗគាានរៀងរក ។ រឯ
ី រនុសសវញមានសរបញ្
ិ ជ នៈនចេះគត្គ
ិ ូ រពិចារណា
នៅ នលើការ នម្ជស
ើ នរសទ
ើ ំ
ីតាងសម្មាប់ស្នងសង់លនំ ៅឋានរបស់ពួកនគ នែរ
ើ បធ្លនា
ី
ការរស់នៅទទួលបាននូវនសចកស
ីដ ុ មស្ននរ និង មានវឌឍនភាព ។
តម្លកខណៈជសាំ នឿ (By Believed)
ំ ន់ណាស់សម្មាប់ការរស់នៅរបស់ពួកនគ នម្រេះថាការរស់នៅម្ត្ូវដត្ម្បកប
មានស្នរៈសខា
ើ នរសរកទ
នម្ជស ើ ំ
ីតាងតារលក ណ
ខ ៈជនំ នឿមាននម្ចើនដបបនម្ចើនយ៉ាងណាស់ ក៏បុ ដ៉ា នក
រ ុ ងនរនរៀន
ា
ននេះ នយងនល
ើ ើកយកជនំ នឿរួយចន
ំ ួ នរកសិកាែូចជា៖
ការស្វព្ើ ប្នល
ូ (បូល) Cawing
តារការយកចត្
ិ ទរ ុកដាក់អនងត្
ក របស់បុពវបុរសតាងព
ំ ី បុរាណកាលរក ន ើញថា
ំ នំ ណើត្ជានិសស ័យរបស់រនុសសទងអស
ដថ្ង ដម ឆ្ាក ំ ់ដែលបានចាប់កនំ ណើត្នៅនលើដែន
ែនី យងននេះ
ើ ។ នមាាេះន ំ ួ ន
ើ យនទើបបុរាណាចារយបានចងម្កងនូវកបួនខាាត្រួយចណ
ំ ន់ នម្កាយនម្បម្បាស
សម្មាប់ទុកឱ្យកូននៅជនា ើ ់ដសង
វ រកនូវសុភរងល
គ នរៀងៗមួ ន
ា តារកីដ
ម្បាថាានដាយនម្បម្បាស
ើ ់ការគណនាតារ ដថ្ង ដម ឆ្ាក
ំ នំ ណើត្របស់រនុសសមាាក់ៗ ។ ជា
ចាស់ោស់ពឹង ដែក
ែ នលើកតារស្នានភាពភូរិស្នស្តសព ម ត្ិ ដែលនគ
រ ី ្រជា
ន ើញជាទូនៅនៅម្បនទសករុ ជានម្ច
ព ន
ើ នម្ជើសនរសរក
ើ ព ់ ដែលមាន
ទីទួលមស
១/. ំញ ឹ ករដរចង់បានែេះ
មុ ន ទ រួយត្ូចម្ស េះជត្ ើ ភាំ
ិ នជង
សង់ម្បបមាត្់សឹងដកបរនឈ
ទ ើ ំ
្ ំ ប
ដបកដរកម្ត្សុរ ា ់ស្នខា ។
២/. ែេះ ំញ ង់មស
ទ មុ ស ព ់ែុត្ពីែី ទុកម្គាន់នពលដថ្ស
ង ម្មាកការ
នពលយប់ចងនគាម្ជូកមាន់ទ រស់សុមររយនាជា្រតា
ម ។
៣/. ំ ត្
នៅជុជ ិ ែេះ ំញ ឹ ងដា ំ
ទ មុ ន អស់ទងែ ំ
ំ ណា ំ
នឈែោ
ើ ា
រនឱ្យមានម
ិ េះ
វ នស្នេះន ើយណា ចញ្
ិ ឹេ រអាតាមបានសុមនអយ
ើ ។
រាង៉ា វញនទៀត្
ិ នយងន
ើ ើញជនជាត្នែិ រ ើ ភាគត្ច ិ (ជនជាត្ដម
ិ រម នែរើ ) ដែលមានរស់នៅ ដបក ៉ា ឥ
ស្ននដនម្បនទសករុ ជាតារជនបទឆ្
ព ង យដាច់ម្សយល នៅដត្ន្ការនម្ជ ើវ ស
ើ នរសទើ ំ សម្មាប់ស្នងសង់
ីតាង
លនំ ៅឋានជាភូរនល ិ ើទីទួលដកបរអូរ សឹង
ទ បងប
ឹ ួ រ . . . ។ល។
ខ្ននត្(រង្វវេ់)កនងបរ ិបទស្ថាបត្យកម្ម្មមរ
(Proportion in Khmer Architecture)
១/. ខ្ននត្ម្នេស
២/. ខ្ននត្សទវិៈ
៣/. ខ្ននត្េកល
ខ្ននត្ម្នេស
២. ទេះ : ទទឹងដនបាត្ដែោ ។
ំ រ
៣. ចអា : ពីចុងម្មារនរដែនៅចុងម្មារចងុ លដែនដាយោកនន
ែ ក
ធ ឱ្យត្ឹង ។
៤. គក់ : ពីចុងដកងដែ(កួយដែ)នៅែល់ចុងដែកាដប់ ។
៥. ត្ា : ពីចុងដកងដែ(កួយដែ)នៅែល់ចុងម្មារដែកណា
ដ លនដាយោដែ ។
ខ្ននត្សទវិៈ គជាការនរៀបនរៀងន
ឺ ើ ងនដាយបុពវស្នាបត្យករដមរម នៅតារជនំ នឿនែសងៗដែល មានកនង
ា
រក ។ ន ើ យខាាត្នទវៈននេះនគនម្ចននម្ប
ើ នៅនល
ើ ើស្នាបត្យករដម ែក
ា ខាងអាគារស្នសនា អាគារជាទីស្នការៈ ឬ
អាគារស្នាប័នស្នធ្លរណៈនែសងៗ ឱ្យមានលកណ
ខ ៈសនរបរស
ើ ឹ រដស
ក ព ់គួរឱ្យសប
ក និង មានម្បណីត្ភាពមស ញ ់
ដសង
ញ ។ នបអាគារត្
ើ ូ ចវញននាេះ
ិ មានលកណ
ខ ៈសរសួនដែលម្បជារាស្តសដរ មរម ដត្ងនិយយថា « ម្ច ឹង » ។
ឧទ រណ៍ : អាគារម្បាស្នទ ម្ពេះវហារ
ិ ំ អាគារវមានរែ
ស្នសនាម្ពេះពុទ ធ ម្ពេះបរុររាជវង ិ សា ភា រាននទវ
តារកាភូរឋាន
ិ ។ល។ . . .។ ជាទូនៅ អាគារដែលនគនម្បម្បាស
ើ ់ខាាត្នទវៈ ម្ត្ូវមានលកណ
ខ ំ
ៈ្សនរប រ
ើ ដត្
ែ ៉ា ងម្បណីត្នលើសពីអាគារស្នាក់នៅរបស់រនុ
មានភាពសរមាម្ត្សរររយនិង មានការរចនាត្ុបដត្ងលរយ
សស។ ជាពិនសសអាគារដែលនគស្នាបនា នែើរបឧទ វ យែល់នទវៈ ឬ ស្នសនាណារួយដែលនគនគារព
ី ឹ សថា
ទ
បូជា និង នលើកត្នរង
ើក ។
ខ្ននត្េកល
នែសងៗត្នរៀងរក បុ ដ៉ា នក
រ ៏មានការនម្បម្បាស
ើ ់ខាាត្សកលបានចាប់ តាងព
ំ ី សត្វត្សទី១៧ រក គនៅនពលដែលព
ឺ ួ កបចរម្បនទសច
ឹឆ ូល
ខាាត្សកលដែលនម្បម្បាស
ើ ់កុ ងវ
ា សិ ័ យស្នាបត្យកររម ួ រមាន ៖
ី ីដរ៉ាម្ត្
១ រល = ១ លី
១ សង់ទីដរ៉ាម្ត្ =១ ុន
១ នែសុីដរ៉ាម្ត្ = ១ ត្ក
ឹ (ែឹង)
១ ដរ៉ាម្ត្ = ១ រុត្
ឹ
ការសព្បើព្ាេ់ចណ
ាំ ួ នសេេ និង ចាំណួនគណ
រាង៉ា វញនទៀត្ការយកច
ិ ំ ួ នគុណរកនម្បម្បាស
ណ ើ ់កុ ងវ
ា សិ ័យស្នាបត្យករក ម ៏ជាកតារសខា
ំ នែ
់ ងដែរ ។ ជាពិនសស
ការស្នាបនាអាគារដែលជាទីសកាករៈបូជា នទេះត្ូចក្ ំ នៅតារភាពសរមាម្ត្
ីដ ក ីដ (ខាាត្) ។
ចាំណួនសេេកនងបរ ិបទស្ថាបត្យកម្ម្មមរ
ចាស់បូរាណនគរាប់ចណ
ំ ួ នត្ណា
ំ ងែូចមាននៅខាងនម្ការ ៖
ំ ួ ន =
ចណ មានន័យ ំ ួ ន =
ចណ មានន័យ
១ = រស់, មានសងឃរ
ឹ ៦ = អភ័ពវ, អាប់យស់, បង់អណា
ំ ច
២ = ំ ក, នវទនា
ម្ក, លបា ៧ = នសែ,ីា កុ រ
ដ ីព
៣ = ំ
មាន, បាន, សណា ង, ោភ ៨ = នារុន,
ឺ រស្តនី ,រ ឧត្ុ ង
រ ឧ
គ ត្រ
ដ
៤ = វនាស,
ិ អនរា
ដ យ, ៩ = នសច
ដ (ម្ពេះរាជា), នទវរាជ
ចាំណួនគណកនងបរ ិបទស្ថាបត្យកម្ម្មមរ
ន ំ ួ នគុណទងននាេះននាេះ
ើ យចណ ំ មានន័យនៅខាងនម្ការននេះ ៖
ំ ួ ន =
ចណ មានន័យ ំ ួ ន =
ចណ មានន័យ
៥ = គុណមាតាបតា
ិ ១៦ = គុណម្ពេះពុទ ធ
៧ = គុណញាត្ការម្បា
ិ ំ ី រសណា
ព ដ ន ២១ = គុណឪពុក (បតា)
ិ
៩ = គុណនសច
ដ (ម្ពេះរាជា) ១០៨ = គុណម្ពេះអរ នរ
រចន្ដប័ទនម នលាំសៅឋាន្មមរ (Styles of Khmer Houses)
ែេះ ំ ូ លនរាង
ទ ែប
ែេះ ំ ូ លម្បាស្នទ)
ទ ដមរម (ែប
ែេះ ំ ូ លនរាងនដាល
ទ ែប
ែេះ ំ ូ លនរាងនឌឿង
ទ ែប
អាណាចម្កនគរភាំ ( ូ ណន
វ )់ ជានគរដែលមានទឹកែីោត្សនឹ ងព
ធ ី បងទនន
ឹ ស្ន
ា បរ ូ ត្ែល់ររទនននា រគងគ ដែលជាប់នៅនឹងស
រុម្ទ និងសរបូរនៅនដាយទននា សឹង
ទ បង
ឹ បួរ ។ តារម្បស
ី ីត្ជានជាត្ច
ិ នបានឱ្យែ
ិ ង
ឹ ថាម្បជារាស្តសដរ មរម នម្ចនស្នងសង
ើ ់លនំ ៅឋានមស
ព ់ៗ
ែុត្ពីែី នដាយនម្បម្បាស
ើ ់សមាារៈែូចជា ៖
ំ ូ លម្បក់អព
ក/. ែប ំ ី សឹករ
ា ុកជា
ខ ត្ិ មានសឹកចាក
ា សឹករ ំ
ា នចក ឬ សឹកម្ទ
ា ងំ ដែលរុកជា
ខ ត្ទ ំ ននេះនម្ចនែ
ិ ង ើ ុ េះនៅម្បបនឹងមាត្់ដម្ពក បង
ឹ បួរ ។
ម/. ជញ្ ំ
ជ ងបា ំ
ងនដាយ សឹករ
ា ុកជា
ខ ត្ែ ំ ូ លដែរ ដត្មានមេះ
ិ ូ ចែប ា នម្បម្បាស
ើ ់ជញ្ ំ ស
ជ ងប ញ ស ី ឬ នែរ
ើ បបុេះ នដាយយករកត្ាញន្ជាដថ្ប
ើវ ។
ំ ី កូននឈត្
គ/. រនាបស្នងអព ើ ូ ចៗ នែរ
ើ តាឱ្ន ឬ នែរ
ើ បស
ញ សនដាយនម្ចៀកជាបន
ី េះ
ទ ៗន ើ យយកត្នម្រៀបម្កងជាប់គាា ។
/. សសរភាគនម្ចនស្នងអ
ើ ពំ ី កូននឈ្ ំ រ
ើ ល ង ់រនុសសបានចណ
ម ដែលអាចម្ទទរន ំ ួ នពីបី នៅម្បានាក
ំ ់ និង សមាារៈនម្បម្បាស
ើ ់ ម្ពរទង
ំ
នម្គឿងឧបនភាគ បរនភាគសរល
ិ រ
ម ។
្ទះដាំបូលសរាង
គម្រូទី១
លាំសៅឋាន្មមរន្ដេម្័យអាណាចព្កសចនឡា (យគគរ ូង)
ាំ ាលរមាស នមត្ក
ែូចជា រូងភក ំ ត្ រូងភបា
រ ព ាំ ណន់ រូងភស
ាំ នំ ៅ នមត្បា ំ ង
រ ត្់ែប
។ល។…
្ទះដាំបូលសរាង
គម្រូទី២
្ទះដាំបូលសរាង
គម្រូទី៣
លាំសៅឋាន្មមរន្ដេម្័យចព្កភរ្មមរ (េម្័យម្ហានគរ)
អដែលនយ
ីវ ងបានែ
ើ ងឹ ជានម្ចនរកន
ើ ំ
ើ យននាេះ តាររយៈកណ ត្់ន ំ ូ ងបងស
ត្ុែប ែ ់របស់នោក សូ ដា គ ់
ង
វបាកក
ិ ុ ងការន្
ា ដម្សច
ើវ ំ រ ។ ម្បជាកសិករដត្ងដត្ន្ដម្សនៅដកបរប
កា ើវ ងទនន
ឹ ា ប ឬ នៅតារម្ជលងភដាំ ែលមានទឹក
ស្ន
ន ើ យកុ ងរជ
ា កា
ជ លម្ពេះបាទ សនរច គ ួ ង ក៏នគនម្ចនស្នងសង
រ ម្ពេះអងឌ ើ ល់ នំ ៅឋានរចនាបទ
័ «ម ្ទះ្មមរ»ននេះដែរ ។
ម នំ ៅឋានដបបននេះ នគអាចស្នងសង់ដត្រួយមង
រចនាប័ទល ា នទលដាចដ់ ត្ឯងកបា ់
៏ ន ឬ អាចស្នងសងជាប ់ ៗ
ត្
គាាក៏បានដែរ ជាពិនសសចនំ រេះកុែនិ ោកសងឃ ។ ជួនកាលក៏ន ើញមានលនំ ៅឋានមេះ ំ ូ លសយ
ា មានត្ែប ំ ៉ា បទមាាក់រក
ខាងរុម ឬ នៅខាងចនំ ៀងនែើរបបនង
ី ើត្
ក បានជាដលង
វ បដនរ
ា នទៀត្តារចត្
ិ ម្សឡាញ
រ ់។
ើ បស្នងសង
នែរ ់លនំ ៅឋានរចនាប័ទ«ម ែេះ ទ ដមរម ឬ ែេះ ំ ូ លម្បាស្នទ»ម្ត្ូវមាននឈដវ
ទ ែប ើ
ី
ងៗដែលអាចន្ជាសសរ
ើវ គំ
និង នម្គឿងបងុ នែសងៗ ន ើ យនឈទ ំ
ើ ងននាេះម្ត្ូ វដត្មានគុណ
ភាពរងមា
ឹ លំ នែ ទៀត្ែង ។ ជាទូនៅនម្ចនដត្
ើ ជាអក
ា មាន្នធ្លនគួរសរនទើបមានលទភា
ធ ព
ស្នងសង់លនំ ៅឋានរចនាប័ទ ម «ែេះ
ទ ដមរម ឬ ែេះ ំ ូ លម្បាស្នទ» ស្នាក់នៅ ។ ែូនចេះ
ទ ែប ា ន ើយ
នទើបនយងសនង
ើ ត្
ក ន ើញថាលនំ ៅឋានដបបននេះនម្ចនដត្ជាក
ើ ុ ែម្ិ ពេះសងឃនៅតារវត្រ
នានាដែលបានរកពីសទធរួរគាាដនពុទប ិ ័ទជ
ធ រស ធ ត្ ំ
ិ ឆ្ងយ ឬ ជាម្ពេះរាជែណា ក់របស់រាជ
រចនាប័ទែ
ម េះ
ទ ដមរម មានលកណ
ខ ៈសឹរដស
ក ណា
ក ស់ ែូចជាការរចនាកបូរកាច់ផ្លកភល
ីញ ែ
ម្បណីត្នៅនលើនហាជាង រងសបូវ និង ែងកាដរជានែរ
ើ ។ល។ ...
្ទះដាំបូលព្ាស្ថទ ឬ ្ទះ្មមរ
គម្រូទី១
្ទះដាំបូលព្ាស្ថទ ឬ ្ទះ្មមរ
គម្រូទី២
្ទះដាំបូលព្ាស្ថទ ឬ ្ទះ្មមរ
គម្រូទី៣
លាំសៅឋាន្មមរន្ដេម្័យចត្ម្ម
ដែលជាអក័សឆុ េះ ំ ូ លរួយផ្លទងត្
ា និង ែប ំ ូ ចនទៀត្នៅដែក
ា ខាងរុមដែលនគនៅថា « ប»់ ម្ពរទងមាននហាជាងរាងម្ត្
ំ ី
នកាណត្ូចរួយនៅពីខាងរុម ។ នោក មាស សុរនដ ជាងលនំ ៅឋានដមរម រស់នៅភូរិ ំ ារដែក ម្សុកពញាឮ នមត្រ
ុែ
ដ ល មានម្បស្នសន៏ថា «្ទះដាំបូលសរាងសោលជាែេះ
កណា ំ ូ លនអាយមាន
ទ នរាងរួយដបបដែលនគនដាលែប ប់នៅខាង
៉ា វញនទៀត្
ននេះ ។ រាង ិ នែរ
ើ បឲ្យល
ី នំ ៅឋានរចនាប័ទែ
ម េះ ំ ូ លនរាងនដាលននេះ មានលកណ
ទ ែប ខ ៈងាយម្សួល និង កាត្់
បនយ
ា នដាយរននម្ប
ិ ម្បាស
ើ ់ផ្លានដវងៗ រួយចណ
ំ ួ នែងដែរ ។
រចន្ដប័ទម «្ទះដាំបូលសរាងសោល»
ននេះណាស់ ទងរាស្តស
ំ ំ
រ ទងរស្តនីរ ។ ន ើ យយ៉ាងណារុញ
ិ នាសរ័យកាលននេះបានឱ្យែង
ឹ ថា
អក
ា មានបណា
រ សកិរ និង អក
ា មានសរបត្នម្ច
ិរ ើ នគបងាគប់នអាយនរជាងសង់ែេះ
ន ំ ូ លនរាង
ទ ែប
នដាល នដាយមានសសរ ៣ ជួរ នរលព
ើ ី រុម និង បួនជួរនរលព
ើ ី ចនំ ៀង ន ើ យន្ែ ំ ូល
ើវ ប
នដាលជា ប់នចញរករុម នែរ
ើ បដាក
ី ់ត្ុតាង
ំ នម្គឿងឧបនភាគបរនភាគ
ិ នែសងៗ ។
លាំសៅឋាន្មមរន្ដេម្័យល្ងវក (្ទះដាំបល
ូ សរាងស ឿង)
ម្បនភទដនែេះ
ទ ននេះ នគន្ែ ំ ូ លនអាយមាន «
ើវ ប ប់» ខាងរុម និងខាងនម្កាយ និងនហាជាងរាងបីម្ជុង
ត្ូចរួយនៅខាងរុម និងខាងនម្កាយ ។ នោកតា នសង ហាក់ នរជាងែេះ ទ បុរាណបានមានម្បស្នសន៏ថា៖
«ែេះ ំ ូ លនរាងនឌឿង» បានជានគន្ែ
ទ ែប ំ ូ លនអាយមាន « ប»់ ខាងរុម និងខាងនម្កាយននាេះរកពីនគបនយ
ើវ ប ា
ការកុនំ អាយពិបាករកនឈន្
ើ នរែ
ើវ ំ ូ លដវងៗ (១៩៩៤) ។
ប
ត្ាល់កិនព្េូវិ
ត្ាល់ជាន់ព្េូវិ-
អងក
(ត្ាល់សកឌឿង)
លាំសៅឋាន្មមរន្ដេម្័យឧត្ាងគ (្ទះដាំបូលបត្
ិ )
ចត្ុនកាណរាយសរបាត្ ដែលម្គបតារបនណា
រ យែេះ ំ
ទ និងពីរផ្លទងនទៀត្មានរាងជាម្ត្ ី
នកាណសរបាត្(បម្ជុ
ី ង)ដែលម្គបដែក
ា ទទឹងែេះ
ទ ន ើ យមានជម្មាលនសគា
ើ ម ា ។ ែេះ ំ ូ លបុត្
ទ ែប ិ
ំ ូ លដែក
គាមននហាជាងនៅែប ា ណារួយននាេះនទ ។ តារម្បស្នសន៏របស់ជាង មាស សុរនដ រស់
នៅភូរិ ំ
ុ ែារដែក ម្សុកពញាឮ នមត្ក ដ ល ថា «រចនាប័ទែ
រ ណា ម េះ ំ ូ លបុិត្ដមរម នគសមាគល់
ទ ែប
ំ ូ លដែលមានរាងបុិត្នៅម្ជុងត្ូច ន
បាននៅនលើែប ើ យនិងនគស្នងសង់ែេះ
ទ ដបបននេះនដាយ
រនឱ្យព
ិ ិ បាកន្នហាជាង
ើវ ពីរុមនិងពីនម្កាយ»។
កុ ងរជ
ា កា
ជ លម្ពេះបាទសនរច ំ
រ សុីសុវត្ិា (រាជានុនកាែ)ា ម្បជារាស្តសដរ មរម ទងម្កុ ំ
ងទងជនបទ នម្ចនន
ើ ិ យរស្នង
សង់ែេះ ំ ូ លបុត្ណាស
ទ ែប ិ ់ នដាយែេះ
ទ ននេះគាមននហាជាងរុមនម្កាយងាយន្ជាង
ើវ ែេះ ំ ូ លបុត្នគនម្ច
ទ នរាងនឌឿង ។ ែប ិ នើ
ស្នងសង់ជាស្នោសណា
ំ ក់ត្ូចៗនៅតារម្សុកភូរទ
ិ ីជនបទ ។
កុ ងរជ
ា កា
ជ លម្ពេះបាទសនរច
រ ម្ពេះសុីសុវត្រ
ិា ុ នីវងស (មត្យនកាែ
ិរ )ា ម្បជារាស្តសដរ មរម នម្ចនយកគ
ើ ំ ូ លបុត្រក
រំ ូែប ិ ន្ើវ
ជាលនំ ៅឋាន(ែេះ
ទ )ស្នាក់នៅ ន ើ យន្នអាយ្
ើវ ទំ ូោយ ។
កុ ងរជ
ា កា
ជ លម្ពេះបាទសនរច
រ ម្ពេះននរាត្រ
រ សី នុ ម្បជារាស្តសដរ មរម នម្ចនន
ើ ិ យរន្ែ
ើវ េះ ំ ូ លបុត្នស
ទ ែប ិ ើរដត្នពញ
ទ
ម្ពេះរាជាណាចម្ក ឯែេះ
ទ នរាងនដាល នរាងនឌឿង នគរនស
ិ ូ វនិយរន្នទ
ើវ ែេះ ំ ូ លនរាងនដាល និងែេះ
ទ ែប ំ ូ លនរាងនឌឿង
ទ ែប
ទ ចាស់ៗដែលបានសង់ពីរជកា
មានដត្ែេះ ជ លរុនរក និង ែេះ
ទ ចារជាវ ។ រឯស្នសន
ី ៏ចារជាវក៏និយរន្ើវ ែេះ ំ ូ លបុត្
ទ ែប ិ
ននេះនម្ចនដែរ
ើ ដត្ែេះ ំ ូ លបុត្
ទ ែប ិ នគនម្ចនសង
ើ ់ឱ្យនរែប
ំ ូ លម្សបបនណា
រ យៗែូ វា ។ នគនម្ចនសង
ើ ់ែេះ ំ ូ លបុត្្
ទ ែប ិ ៗំ ដែល
ា ឬជាប់គាាែេះ
មានពីមង ំ ួ យមង
ទ ្រ ា នៅកណា
រ លែេះ
ទ បាយរួយមង ំ ួ យ មង
ា នៅខាងនម្កាយនិងមាននហាណាងរ ា នទៀត្
នៅខាងរុម។
្ទះដាំបូលបិត្ (គព្ម្ូទី ១)
្ទះដាំបូលបិត្ (គព្ម្ូទី ២)
្ទះដាំបូលបិត្ (គព្ម្ូទី ៣)
ទេសនៈ្មមរកនងការស្ថងេង់លសាំ ៅឋាន
(Khmer Conception For Housing)
់ ត្រីដី
ការេង់្ទះមទេ្
ំ ន់ (ឬទឹកនជារ) ស្នានភាពភូរស្នស្តស
បងាករទឹកជន ិ រ
ការររសត្ស្ន
វ ហាវ
សម្មាប់អងុ យនលង
គ ឬ ចងនគា ម្កបនៅខាងនម្ការ
ី
បងាករការម្សូបចូលសួត្នូវឧស័ន
ម ពុលពីកុ ងែ
ា ី។
ើ ស
ការកាប់សដម្ យ
ើ កម្កស្ថងេង់លសាំ ៅឋាន
ង ់ែេះ
ដែលអាចម្ទទរន ទ និង ម្ទពយសរបត្នៅខាងនល
ិរ ើ បាន ។ យ៉ាណារុញ
ិ ចាស់បុរាណ
ំ ផ្ល
ដត្ងដត្ដណនាដែ ំ
ដ ដ ឱ្យកូ ននៅរកកាប់នឈសម្មាប
ើ ់ ករកស្នងសង់លនំ ៅឋានមួ នឯង
យ ា
នដាយនម្ជស
ើ នរសដមក
ើ ុ ងការកាប
ា ់នឈើនៅតារកបួនត្ម្មាខាងនម្ការ ៖
១/ ចាស់បុរាណនោកឱ្យកាប់នឈសម្មាប
ើ ់ស្នងសង់លនំ ៅឋានកុ ង
ា ដមមា សរិ ដមបុសស ដមមា និង ដម
ែលុ ន
គ នទើបទទួលបានែលលណា
ែ ស់ រស់នៅសុមែររយរនា និងរកទទួលទនមានបានចម្រុងចនម្រន
ើ ។
ម្សបនៅនឹងន ត្ុែលជាក់ដសង
ដ ននាេះ នយងអាច
ើ សនងត្
ក ន ើញថា នៅកុ ងអ
ា ំ ុ ងនពលបួនដមននេះ គជា
ឺ
ំ (
រែូវម្បាង ួ ត្ដ ង) ដែលងាយម្សួលកុ ងការច
ា ូ លនៅកុ ងដម្ពរ
ា ុករកនឈទ ំ
ើ ងអស់តារត្ម្រូវការ ។
៉ា វញនទៀត្ននាេះ
រាង ិ នៅនពលននេះនឈមានមានលក
ើ ណខ ៈសួ ត្ល
ង នែ ទៀត្ែង ។
២/ នបកាប់នឈយករកស្នងសង់លនំ ៅឋានកង
ើ ើ ុ ា ដមដចម្ត្ ដមពិស្នម ដមនជស ា ដមអាស្ន្ ដមម្ស្នព ដមភម្ទបុ
ទ ដមអសសុជ និងដមកកត្
ិដ សនត្
ម ថារនល
ិ នែ ទ នដាយនោកនរលថា «នឈប
ើ ួ ស» កុ ងម្បា
ា ំ ដមននេះ
ប ី ។ នៅ
កុ ងត្
ា បំ ូ នាមនននេះដែរ ចាស់បុរាណបានបងប
ក ់នូវភាពជាក់ដសង
ដ ថានៅកុ ងអ
ា ំ ុ ងដមទងប
ំ ុ នា
៉ា ម នននេះគជារែ
ឺ ូ
វវសា ដែលជាការពិបាកកុ ងការច
ា ូ លនៅកុ ង
ា ដម្ពរកការនឈនៅតារត្ម្រូ
ើ វការ ។ ន ើ យចដំ ណកឯនឈើ
នទៀត្នស្នត្ក៏បានកព
ំ ុ ងម្សូបយកទឹកនិងមានលកណ
ខ ង ់ជាទ
ៈ្ន ំ ឹក ដថ្រទងជារែ
ំ ូ វដែលម្ត្ូវការទុកឲ្យ
នឈបានរ
ើ ក្ ំ ត្់ និង ជួយែល់ការបណ
ី ធ្ល ុ ដ េះកូននឈបន
ើ នរ ៅនទៀត្ែង ។
ការសព្ជើេសរ ើេស ម្
ើ កស្វើជាេេរ
ទ ឹ ងននេះដែរ ចាស់បុរាណបានហារម្បាររនឱ្យយកសសរដែលមាន
ទនឹ រន ិ ៖
១/ សដើម្្ចឹក
ំ ន់ជនបទ ភាគនម្ចនន
ម្បជារាស្តសនរ ៅតារត្ប ើ ិ យរយកនឈែ
ើ ក
ឹេ រកនម្បម្បាស
ើ ់ន្ជាសសរែ
ើវ េះ
ទ ។ ពីនម្រេះនឈែ
ើ ក
ឹេ ននេះ
មានលកណ
ខ ៈ្ន់ម្ទន
ំ ឹ ងែី ពុំអាចពុកែុយ ឬ មានកនណដៀរនការននាេះនទ ។ ការ្ន់ម្ទ ំ និង និយរដបបននេះ ក៏នកត្
ើ
មានន ើងនូវរកយកាពយរួយឃ្លាថា «គគ្ន
ី ់ ឹ ងទឹក ែក
ន ់ ឹងែី » ។ ដត្ចាស់បុរាណក៏បានហារម្បាររនឱ្យយក
ឹេ ្នន ិ
នឈគគ
ើ រកស្នងសង
ី ់លនំ ៅឋានដែរ ពីនម្រេះនឈគគ
ើ ននេះនគនម្ច
ី ននម្ប
ើ ម្បាស
ើ ់ស្នងសង់នូវ អាគារម្ពេះវហារ
ិ ឬ អាគារ
ើវ ទូកងសម្មាប់វត្អា
ដែលជាទីស្នកាករៈ ស្នោនរៀន និងរឈូស ។ ជាពិនសស ន្ជា រ រារ ។
២/ សដើម្េព្កាំ
ំ ម្បនភទនឈរា
សុម្កជា ើ ង៉ា ដែលមានគុណភាពល ែ ្ន់មា ំ រនងាយព
ិ ុ កែុយនទ ។ នឈើសុម្ក ំ
មានមឹរសរប
ា ុ ររាងម្ក រម្កនៅដែលចាស់បុរាណបានចាត្់ទុកថាជាម្បនភទនឈើនារកន
ំ ូវ
៣/ សដើម្កសកាះ
នឈកនកាេះមានលក
ើ ណ
ខ ៈម្បហាក់ម្បដ ើ ុ ម្កដំ ែរ ទងពណ
លនៅនឹងនឈស ំ ៌ សរបុរនិងគុណភាព ។
ចាស់បុរាណយកនឈកនកាេះរកន្
ើ ើជាសសរ
វ នម្រេះវមានភាពរងមា
ឹ ំ និង ឈូសមានភាពរនោង
លែ ន ើ យនបើសសរដែលនៅទីវលមានការប៉ាេះរល់ញឹកញាប់នម្ចើនវរត្
ឹ ដត្រនោង ។ ការយក
នឈកនកាេះរកន្
ើ ើជាសសរន
វ ំ
ឹ ងនារកនូ វភាពថ្ុ នកំ ថ្ើង
ក រុងនរឿងជានិរនដ ។
៤/ សដើម្រា ាំងភនាំ
ំ មានន័យថា «ឃ្លង»
រកយថា «រាង» ំ គដាក
ឺ ់អរ ំ ក ត្់តារែូ វា ឬ ចននាាេះអរ
ីវ ួ យឱ្យរារាងស្ន ីវ ួ យ ។ ចដំ ណក
ំ »ាំ ជានឈរ
នឈើ «រាងភ ើ ួ យម្បនភទដែលអាចយករកន្ជាសសរែ
ើវ េះ
ទ បានែូចនឈនែសងៗែដទនទៀត្ដែរ
ើ ។
ជាពិនសសនគនម្ចនយករកន្
ើ ជាសសរនៅដចងទ
ើវ ំ ួ ន ។ ទនឹ រន
ងប ទ ឹ ងននេះដែរ ចាស់បុរាណបាន
តាក់ដត្ងនូវរកយកាពយរួយលបេះថា ៖
ំ ាំ
សសររាងភ នោកទុកជា្ ំ នលើសអស់នឈែង
ើ
ំ ត្រា
រាងភ ិ ំ ័យ
ងភ ៉ា ប៉ាង
ដែលរកបុ ន ំ
បានែូចបណ ង
វនាស
ិ ខាេត្់ខាេយ ។
គួរសជៀេវាងការសព្ជើេសរ ើេស ម្
ើ កស្វើជាេេរ
ម្បែូ ថារ
ា នល
ិ ំ
ែ នារកនូ វភាពអាម្កក់ និង នម្គាេះរ នរា
ដ យ។
២/ សសរទល់ែងត្
គ ់ : គជាសសរដែលកាប
ឺ ់រកពីនែរ
ើ នឈដែលមានលក
ើ ណខ ៈនម្ទត្គងនលើ ឬ ម្ទនដាយ
ំ ប
៣/ សសររស ំ ក : ជាម្បនភទនែរ
ើ នឈដែលមានស
ើ ំ កែុេះកប់ចូលនៅកុ ងស្នច
ប ា ់ខាងកុ ង
ា ។ ចាស់
ំ នឱ្យយករកនម្ប
បុរាណបានដណនារ ិ ម្បាស
ើ ់នទ នម្រេះវនារកន
ំ ំ ែ
ូ វជង ឺ ងាកត្់ ។
៤/ សសរម្កនៅម្ជូកម្ត្ែុស : ជានឈដែលមានថា
ើ ាងំ ឬ ម្កនៅពកនៅម្ត្ង់ម្បដ ល
៥/ ទល់រត្ : តាររកយចាស់នោកដថ្ង
ា ថា នឈដែលមានសណា
ើ ា នរាងែត្ ឬ ស្នារ
ម្ទុឌម្ត្ង់កដនង
ា ណារួយននាេះ ។ នឈដបបននេះវនា
ើ ំ
រកនូ វភាពអពវរងល
គ ។
៦/ មាន់កកាយ : ជាម្បនភទនឈដែលមានថា
ើ ាងំ ឬ ស្នច់ររួលនៅម្បម្បេះនឹងែី ។ ការ
យកនឈដបបននេះរកនម្ប
ើ ម្បាស
ើ ់ក៏នារកន
ំ ីដ ុកម្ខ ពួយ និង ជួបការបាក់ដបក
ូ វនសចកទ
វនាស
ិ រ អនរា
ដ យ។
៧/ ដបកនរេះ ឬ ធ្លាយនរេះ : គជានឈ
ឺ ើ ួ យម្បនភទដែលមានស្នារដមសែត្នៅនលើស្នច់ ។
រ
នឈននេះនប
ើ យករកនម្ប
ើ ម្បាស
ើ ់វនឹងនារកន
ំ ូ វកអន
ីដ រា
ដ យ និង មានជរែងា
ឺង ក ត្់ ។
៨/ កូនលង : ជានឈដែលនៅម្ត្ង
ើ ់ដែក
ា កណា ំ ក ឬ ពុនស្នច់ នរលនៅ
ដ លមានែុព ើ ែូចជា
ម្គាប់អងុ ញ
គ ។ នឈម្បនភទននេះបណា
ើ ិ ញ ណអាម្កក់សណិា ត្នៅន
ដ លឱ្យវញ្ ើ យដបររក
ំ ា ញនយងអ
បផ្ល ើ កា រស់នៅែេះ
ទ ននេះឱ្យមាននម្គាេះថាាក់រ នរា
រ យ។
ម្ត្ង់រទ្រខាងនល
ឹា ើ ។ ចាស់បុរាណបានហាររនឱ្យយករកនម្ប
ិ ម្បាស
ើ ់នទ នម្រេះនារក
ំ
ំ
នូវសណាងរនល
ិ រ ា រស់នៅនលើលនំ ៅឋានននាេះ ។
ែ កឱ្យអក
ទ ឹ ងននេះដែរ ចាស់បុរាណបានដណនាឱ្យនជៀសវងនែ
ទនឹ រន ំ រើ នឈដែលមាននៅ
ើ ខាងនម្ការ ៖
១/ នែរ
ើ នឈដែលមានបង
ើ ងគ ុ មំ
៣/ នែរ
ើ នឈដែលែ ំ ូ ក ឬ នៅជាប់នឹងែវរន
ុ េះនៅនលើែប ុ សសនែរើ
ើ ូា
៤/ នែរ
ើ នឈដែលមានស
ើ ំ ុ កសត្អ
ប ំ ុ កសត្តា
វ ក ឬ សប វ ម ត្
៥/ នែរ
ើ នឈដែលមានែ
ើ ុ េះឫសម្ចនងងម្ចងាងមុសពីលកណ
ខ ៈ្រជា
ម ត្ិ
រនដត្ប
ិ ុ ន៉ា ណាណេះនទ នៅមាននែរ
ើ នឈរ
ើ ួ យចណ ំ
ំ ួ ននទៀត្ដែលចាស់បុរាណបានែណា លថាមាន
ា (មាេស់ទឹកែ)ី គង់នៅែូចជា នែរ
ពពួកអារុកខ អារកខ អកតា ើ នឈដែល
ើ មានវលិ៍ ព
ា ័ទច
ធ ូ លនម្ៅនៅកុ ងស្នច
ា ់
នឈើ ឬ នែរ
ើ នឈដែលមានរ
ើ ូង្នំ ៅពីខាងនម្ការ ។ រាង
៉ា នទៀត្ ឱ្យនជៀសវងនូវនែរ
ើ នឈដែលមានជាត្
ើ ិ
លីង ំ និង ពម្ងជានែរ
វ ឬ នដដដម្ព (ជូ ) ែូចជាម្កស្នង ើ ។
សរុបនសចករក
ីដ នឈដែលយករកនម្ប
ើ ម្បាស
ើ ់ស្នងសង់លនំ ៅឋានរនម្ត្ូ
ិ វឱ្យមាន
ស្នាកស្នារែូចជា វលិ៍ រា ុព
ំ ័ទ ធ ថាាង
ំ ម្កនៅ ឬជាប់ស្នច់ម្ស្នយននាេះន ើយ ។ នម្រេះថានបើ
តារសចភា
េ ពវញននាេះ
ិ នឈដែលមានទម្រងដបបននេះព
ើ ុ ំមានគុណភាពលនែ ទ វនឹងអាច
បាក់ដបកបណា
ដ លឱ្យមាននម្គាេះភ័យរ ដ យែល់អក
នរា ា ដែលរស់នៅនលើលនំ ៅឋានននាេះ ។
យ៉ាងណារុញ
ិ ចាស់បុរាណក៏បានដណនាឱ្យរកនឈ
ំ ដែលល
ើ ៗែ ដែលនោកឱ្យន្មេះ
ថាបងូ ត្នថា
ហ ា ល : ជាម្បនភទនឈដែលមានបណ
ើ ូ ដ លសដសម្សទប់ដវងៗម្ស ូ នចាប់តាងព
ំ ី
នម្បម្បាស
ើ ់បាននារកន
ំ ូ វសុភរងល
គ និង ម្ទពយសរបត្រហាស្នល
ិរ ។ ដត្ពិបាករកបនិ ច
រ ។
ការសជៀេវាងធានទ ាំង ៥
១/ ហារស្នងសង់នដាយដាក់ចណ
ំ ុ ចអកសសូនយអគារឱ្យម្ត្ួត្សុីគាា(ច)ំ ចណ
ំ ុ ចអកសសូនយដន
បរនវណ
ិ ែី (ែី ូ ត្ិ៍) ។
២/ ហារស្នង់សង់អាគារដែលមានករស
ព ់ស្នាបជញ្ ំ
ជ ងជាន ់ផ្លទល់ែីនសើន
ម ឹ ងស្នាបជញ្ ំ
ជ ង
ជាន់ទី១ ឬ ទី២នទ ។
៣/ ហាររនឱ្យសង
ិ ់ែប
ំ ូ លបនណា
ដ យពីនកើត្នៅលិច ចនំ រេះែេះ
ទ បុិត្រួយមង
ា ។
៤/ ហារដាក់ជនណើដ រឱ្យចទ
ំ វ ្ច
ំ ូ លែេះ
ទ ពីខាងលិច ។
៥/ ហារស្នងសង់លនំ ៅឋានដែលដែនមានម្ជុងទងប
ំ ួ ននសើគា
ម ា (រាងកានរ)
ព្បការព្ត្ូវិសជៀេសវិៀង ៖
១/ ភដម្សប
ឺា ៉ាបុ ៉ាករុមែេះ
ទ
ំ រ
២/ ដានែ ំ ិ លនៅខាងត្បូង ជក
ើ អព ី អណូ ដ ងនៅខាងលិច ។
៣/ ម្គប់ឫសនឈទ ំ
ើ ងអស់ ជុវំ ញែ
ិ ុ េះចាក់ចូលនៅែល់ខាងកុ ងនម្ការែ
ា េះ
ទ ។
ំ ូ លម្សបនឹងែវា ។
៥/ នរែប ូ
ំ ងគល់សសរ ។
៦/ កាលសសរ្ជា
៧/ សង់ែេះ
ទ ពីរុមម្ពេះវហារ
ិ ។
សទទងមានចាំណួនសេេ
គំ នំ ៅឋានរួយមានស្នរៈសខា
នផ្លទងជានម្គឿងបងុ ល ំ ន់ណាស់កុ ងការម្ទម្ទង
ា ់នូវែប
ំ ូ លឲ្យ
ំ ំ។
ធ្លនាបាននូវភាពមាទ
ជាទូនៅចាស់បុរាណដមរម បានដណនាឱ្យក
ំ ំ ន់នម្កាយឲ្យស្នងសង់លនំ ៅឋានម្ត្ូវ
ូ ននៅជនា
នម្បនផ្ល ំ ួ ននសស ។ ន
ើ ទ ងមានចណ ំ
ត្ុដែលនាឱ្យមានការដណនា ំ ៉ា ងែូនចេះ
យ ា ពីនម្រេះនោក
មានជនំ នឿថានផ្លទងមានអរនុសស (នទវតា) នៅចាដថ្រកាយ
ំ ៉ា ងខាជប់មួ នឲ្យអ
ជ ា ដែលរស់នៅ
ក
ម្បកបនដាយនសចកស
ីដ ុ មសបាយ និង ចម្រុងចនម្រនល
ើ ូ ត្ោស់ជានរៀងរ ូ ត្ ។
កា ាំជសណាើរមានចាំនួនសេេ
ជា្ាន់ន ើងនៅខាងនលើែេះ
ទ ដែរ ។ ន ើ យជនណើដ រននេះពុំមានដត្ត្ួនាទីដត្សម្មាប់ជាន់ន ើងនៅខាងនលើែេះ
ទ ននាេះដែរ គឺ
ដត្ន្ជនណ
ើវ ំ ណ
ើដ រនដាយមានកាច ំ ួ ននសសជានិចជា
េ កាលរក គនគព
ឺ ុ ំម្ត្ូវនម្បម្បាស
ើ ់ចណ
ំ ួ នគត្់គូន ើយ ។ តារភាស្ន
សស្តំ សឹត្វ
ក ញននាេះ
ិ រកយថា «នសស» មានន័យថា «សល់ ឬ រស់» នរលគសល
ឺ ់ ពីស្នាប់ ។ ថ្ត្ ិ ដត្ជនណើដ រម្គាន់ដត្ជា
ីវ បត្
គំ ួ យដែក
នម្គឿងបងុ រ ា ដនលនំ ៅឋាន ដត្ក៏មានការរួរបញ្ូ េ លនូវជនំ នឿរបស់ចាស់បុរាណថា «ការន្ជនណ
ើវ ំ
ើដ រមានកានសស
ំ
បាននារកនូ វការរកទទួលទនមានបានន ើ យសល់ែល់កូននៅត្នៅសណា
ដ ននថ្ង
ើក ថាកនយសសកម្បាក
ិរ ់ ូ រចូលរន
ិ
នចេះដាច់ » ។
មានងជសណាើរ ឬ ជីន្ដងជសណាើរ
តារទនំ នៀរទោ
ំ ប់ដមរម នគសង់ែេះ ព ់ែុត្ពីែី នែរ
ទ នអាយមស ើ បជាលក
ី ណខ :ងាយម្សូល
កុ ងការការររ
ា ពីអនំ ពើរុកគួនពីរជឍដាានខាងនម្ៅ ។ នគន ើងនលើែេះ
ទ នដាយស្នរជនណើរ
រដែលន្អ ំ ី នឈើ ឬ បស
ើវ ព ញ សី ន ើ យនពលយប់នគនលើកជនណើរ រន ើងនលើែេះ
ទ ដត្នម្កាយៗ
រកការស្នងសង់លនំ ៅឋានមានការវវត្
ិ ន រ ៍នៅជាលកណ
ខ ៈសឹរដស
ក ្
ក ែ ំ រ
ំ ុ មា ំ ួ ន រឯ
ី
ជនណើដ រក៏អាម្ស័យនៅតារលកណ
ខ ៈដនលនំ ៅឋានទងននាេះដែរ
ំ ន ើ យក៏ពុំអាចនលើក
ន ើងដាក់ចុេះងាយម្សួលដែរ ។
កាច់កាលជសណរើរ
ំ រនលើជនណើរ រ គអាម្ស
ការរចនាលអ ឺ ័យនដាយជាងនៅតារត្ប
ំ ន់ ភូរិ ម្សុក ជាអកត្
ា ុ បដត្ង ។
ំ រជាញឺកញាប់ គនៅនល
ការរចនាលអ ឺ ើកាល់ជនណើរ រ ដែលជាងចូលចត្ រ ា ក់ជាកាលសត្នវ ែសងៗ ឬជា
ិ ឆ្
កាច់សនឹ ក
ា ភនទសដែលមានលក
ីញ ណខ :អងាកញ់ែូចទឹករលក ។
ំ ន់មេះ
នៅតារត្ប ា នទៀត្ែូចជា នៅភូរិ បាក់ដមង ម្សុករុមកព
ំ ូ ល នមត្ក រ ល នគនម្ចនរចនាកាច
រ ណា ើ ់
កាលជនណើរ រជាកាច់ភនីញ ៀន ។ ន ំ ន់ែូនចេះ
ើ យនដាយស្នរជនណើដ រមានស្នរៈសម ា បានជានគគត្
ិ និង
និយរឆ្ាក់កាច់រចនានូវជនណើដ រ ជាពិនសសគកាលជនណ
ឺ ើដ រឲ្យមាននស្នភ័ណភាព ។ យ៉ាងនហាច
ណាស់ក៏នគឃ្លវល ឬ ោក់ឲ្យមានរាងជាអរ ំ ុ េះបកស ី កាលម្កនពើ
ីវ ួ យស្នែត្សររយ ែូចជា៖ កាល ឬ ចព
កាលពស់ កាលនសេះ …។ល។
ក. កាលជសណរើរលាំអរជាកាច់ភញីសហៀននិងជាភញីសទេ
ម. កាលជសណរើរលាំអរជាកាលេត្វព្កសរើ
គ. កាលជសណរើរលាំអរជាកាលេត្វសេះ
ឃ. កាលជសណរើរលាំអរជាកាលេត្វបកស ី
ង. កាលជសណរើរលាំអរជារាងម្ូល
ើ តងព្ទេេរ
សជង
ការដាក់នជង ក ់ សសរដបបននេះគមានស្នរៈម្បនយជន
ើ តាងត្រល ឺ ៍ ែូចជា ការររការម្ជាបសនំ ណើរដែលជាន ំ
ត្ុនាឲ្យ
សនំ ណើរដែលន្ឲ្យឆ្ប
ើវ ់ពុក និង ការយរយព
ី ី សត្ល
វ ិត្
ែ ននេះន ើ យ នទើបនគចាប់នែរ
ើដ រេះរករន្ាបាយនែ
ិ រើ បការររន
ី ូវ
បញ្ ំ
ហ ទងននេះ ំ ូ ងនគយកនឈដែលមានគ
នដាយែប ើ ា ុ កែុយនដាយសនំ ណើរែី ែូចជានឈែ
ុ ណភាពអាចធ្លនាកុ ងព ើ ង
ឹេ
ំ ួ យកណា
សុម្ក ំ ឬ កនកាេះ រកជន ំ ត្់សសរខាងនម្ការដែលជាប់នៅនឹងែី (នៅថានជង
ើ តាងសសរ) ។
ើ តងព្ទេេរ (ត្)
សជង
នម្កាយរកនទៀត្ការដចម្ា បឌត្របស
ិ ់រនុសសដមរម បានដាប់នម្ចៀកថ្ម រ ព ី សុីរ៉ាង់ត្ិ៍រកជនួស
ូ ត្ែល់ការចាក់ពុរព
នឈជានជ
ើ ង ំ
ើ តាងទងននាេះ ំ ួ សពីសសរដែក
។ នដាយមានការតាងជន ា ខាងនម្ការដែលពុកែូនចេះ
ា ន ើ យ នទើបបានជានគ
នៅវត្ុ ដែលដាក
ា ំ ួ សននេះថា «នជង
់ជន ើ តាងសសរ» ។នគន្នជ
ើវ ង ំ ងសសរបនិ ច
ើ តាងសសរឲ្យមានរាង្ជា រ នែរ
ើ បធ្លនាឲ្យ
ី
មានភាពរងមា
ឹ ំ និង រនអាច
ិ ម្កឡាច់ភាាត្់បានន ើយ ។ ជាពិនសស នជង ំ
ើ តាងសសរទងននាេះ នគនម្ចនន្
ើ ការត្
ើវ ុ បដត្ង
លរជារ
ែ ូបរាង ឬ កាច់នែសងៗនៅតារការនិយរចូលចត្ ំ ន់និរួយៗ ឬ តារជាងដែលមានភាពបុន
ិ រ និង នៅតារត្ប ិ
ម្បសពវ ន ា ក៏ន្ឲ្យដត្បានៗល
ើ យមេះ ើវ ំ នៅតារលទភា
ុៗ ំ
ធ ព និង ្នធ្លនដែលនគអាចចណា ៉ា វនទៀត្
យបាន ។ រាង ិ
នដាយស្នរដត្ម្បដពណីដមរម នម្ចនស្នងសង
ើ ់លនំ ៅឋានមស
ព ់ែុត្ពីែនី នាេះ ន ើ យដែក
ា នៅខាងនម្ការែេះ
ទ នគនម្ចនដត្ទ
ើ ុក
សម្មាប់សម្មាក ឬ ទទួលញាត្រ
ិ ត្
ិ រ ជត្ ំ ុ បដត្ងឆ្ាក់រចនា
ិ ខាងរកជដជកគាានលងនៅនពលដថ្នង នាេះ បានជានគនរៀបចត្
លរន
ែ ូ វនជង
ើ តាងសសរ នែរ
ើ បបង
ី ួ ត្ដភ
ែ កា និង បងាហញពីលទភា
ធ ព និង សរត្ភា
ា ពដែលនគអាចមាន ។
រិ្ត ើ េេរ
ី ងសជង
ការដាក់នជង
ើ តាងសសរក៏មានកច
ិ ព
េ ិ ្ម
ី េះ ំ ន់នានា ។ តារការសនងត្
ា ៗដែរនៅតារត្ប ក និង សិកា
ន ើ យកច
ិ ព
េ ិ ្ដាក
ី ់តាងនជង
ើ សសរននេះបានម្បម្ពឹត្នៅែ
រ ូ ចជា ៖
ក/ នោកអាចារយ ចារជារនគា ំ
រ រថានលើកាថាសណ ឬ ម្បាក់ដែលមាេស់លនំ ៅឋានបានដែយករកឲ្យ ។
ម/ នគនបេះយកសឹកឈ
ា ម រកម្ទប់កាថាដែលបានចារយ័នរដ ួចននាេះ ។
ូ ករាងត្ូចសរលរ
គ/ ន ើ យយកកាថាដែលម្ទប់នដាយសឹកឈ
ា ូ កនៅដាក់ម្ត្ង់ចននាាេះនជង
ើ តាងសសរនិងសសរនដាយមាន
សូម្ត្រនគា ា នៅនពលនគនលើសសរដាក់ពីនលើ ។
រ ថាបដនរ
រិ្ត ើ េេរ (ត្)
ី ងសជង
រឯនៅតារត្
ី បំ ន់មេះ
ា នគពុំបាននម្បម្បាស
ើ ់សឹកឈ
ា ូ កនិងកាថារកម្ទប់នជង
ើ សសរននាេះនទ គនគយក
ឺ
ដែម្ា ត្ឡាចរកកាត្់ជាកង់ៗម្បដ លកម្មាស់រួយ ុន ន ើ យចារយ័នគា
រ ថានៅនលើម្ត្ឡាចននាេះរួចយក
នៅដាក់នៅចក
ំ ណា
ដ លនដាយនដាត្នៅនឹងសូ លដែកនជ
ា ង ំ នរៀបចន
ើ តាងសសរដថ្រទង ំ ូ វស្នា្៌ររួយ
ក ់ នៅនលើនជង
ត្រល ើ តាងសសរខាងនម្ការ ។ បនាទប់រកនៅនពលដែលនគនលើកសសរដាក់នលើនជតា ំ
ើ ងទង
ា នទៀត្ ។ ចនំ រេះការយកម្ត្ឡាចរកនរៀបចព
ននាេះ នោកអាចារយម្ត្ូវសូម្ត្គាថាបដនរ ំ ិ ្ែរ
ី លក ់ នជង
ើ តាង
សសរននេះ នម្រេះចាស់បុរាណមានជនំ នឿនជឿថានារកន
ំ ូ វភាពម្ត្ជាក់ម្ត្ជុ ំ និង ភាពចម្រុងចនម្រន
ើ ។
រនដត្ប
ិ ុ ៉ានណាណេះ សូរបដត្ការស្នងសង
ី ំ ី នបត្ុង (សុីរ៉ាង់ត្ិ៍) ក៏នគនរៀបចក
់លនំ ៅឋានអព ំ ច
ិ ព
េ ិ ្ចាក
ី ់នជង
ើ
សសរដដរ។
ការ្បង្ចកដីឡត្ិ៍
ូ េព្មាប់ស្ថងេង់លសាំ ៅឋាន ៖
ដីឡត្ិ៍
ូ មាន្លវិជាប់
ូ សៅខ្នងសជើង ៖
នដាយយកបភាគម្បា
ី ំ ិត្រកខាងលិចជាដមសអកសលនំ ៅ
ម
ឋាន ។
លនំ ៅឋាន ។
ដីឡត្ិ៍
ូ មាន្លវិជាប់
ូ សៅខ្នងសកើត្ ៖
ើ ជាដមសអកសលនំ ៅឋាន ។
ខាងនជង
អាគារ ។ ជាទូនៅនគដបងដចកឋានជាដលង
វ ៗែូចជា ៖
្លវងកាំស្ថនា : ដលង
វ ននេះជាទូនៅ នគនម្ចនស្នងសង
ើ ់នដាយពុំមានបាងជញ្
ំ ំ
ជ ងទ ំ
ងម្សុ ងននាេះនទ គមាន
ឺ
ដត្ជញ្ ំ ួ យកណា
ជ ងរ ំ ត្់ខាងនលើ មេះ
ា នៅថាជញ្ ំ
ជ ងបា ំ
ងស្នច ា ខាងនម្ការមានដត្បងាកន់ដែ
និង ដែក
ងៗែូចជា ពិ្អារ
ី ៍ ពិរ ៍ ដលង ំ ូ នអក
វ ននេះនគនរៀបចជ ា នលងនភង ំ ន់ ។
ា ជាសខា
ការសរៀបចាំរចន្ដេម្ពន
័ ្ធ ្ន (បលង)
់ សៅកនងអគារ (្ទះ)
្លវង្កវិវិិន្ដេ : នគនម្បម្បាស
ើ ់ដលង
វ ននេះ សម្មាប់ដាក់ទូរ និង តាងន
ំ ូ វវត្ុ មានត្ដរ
ា ា ឬ ដកវកងពិទូរសូរ
កាណ ឬ វត្ុ អន ី ៍ និង នម្គឿងឥសសរយយសនែសងៗ
ា ុ សាវរយ ិ ។ កុ ងនពលមានព
ា ិ ្អារ
ី ៍ ពិរ ៍
ដលង
វ ននេះគសម្មាប
ឺ ់ដាក់តាងន
ំ ូ វភសុ ភារបណា
រ ដ ការ រួរមានដែនា ឈើ នំដនក ។
្លវងច័នទ : នៅសរ័យបុរាណនគនែកផ្លទល់នឹងកាដររនាបនៅម្ត្ង់ដលង
វ ននេះ ។ ែូនចេះ
ា នទើបដលង
វ ននេះនគ
ដត្ងដត្ស្នងសង់ឱ្យមានសណា ព ់ជាងដលង
ា នររាងមស វ ដកវវនាសម្បដ
ិ លរួយទេះ ។ នៅនពលមាន
ពិ្ប
ី ុ ណយនែសងៗ ឬ ពិ្អារ
ី ៍ ពិរ វ ននេះសម្មាប់ម្បនគននោកគង់សូម្ត្រនដ ឬ
៍ នគទុកដលង
ចាស់ម្ទឹទធចារយអងុ យ
គ ។
ការសរៀបចាំរចន្ដេម្ពន
័ ្ធ ្ន (បលង)
់ សៅកនងអគារ (្ទះ)
បងន ់ ស : ជាបនប
គ មា ទ ់កូនម្ករុស្ន
ំ ា ក់នៅ ។ រកយថាបងន
គ ់មាសននេះ គមានន
ឺ ័យថា «បងន
គ »់ ជាទីអាម្ស័យ
បននាទបង់ ដែលដត្ងដត្មានកនរ
ិា នល
ិ ែ រនម
ិ ុសពីកូនម្ករុដំ ែរ ន ិ៍រ ម ស់
ើ យជាទូនៅដត្ងដត្មាននករខា
ំ
រួរទងការនរៀបចបំ នប
ទ ់នទៀត្ែង ឯរកយថា «មាស »គមានន
ឺ ័យថាជាវត្ុ មាន
ា ត្ដរា ។ ែូនចេះ
ា រួររក
មានន័យថា នទេះជាទីននេះមានរកយថាបងន
គ ់កីដ ដត្ជាមាស ដែលមានត្ដរនល
ា ើសលប់ជាងវត្ុ អ
ា ីវ
នែសងៗនទៀត្ជានម្ចន
ើ ។ ជាពិនសសដលង ័
វ ននេះសម្មាប់កូនម្ករុនំ ៅនពលែល់វយម្ត្ូ ា ់ស្នាក់
វចូលរប
នៅ រ ូ ត្ែល់នពលនរៀបអារ ៍ ពិរ ៍។
ែេះ
ទ បាយ : ជាដលង
វ រួយដែលជាទូនៅនគនម្ចនស្នងសង
ើ ់ជាប់ ឬ ដាច់ពីែេះ
ទ ្នំ ៅខាងនម្កាយ ។ ដលង
វ
ននេះសម្មាប់ដាក់នជង
ើ ម្កាន (ចស្តងាកន) និងជួនកាលក៏មានជម្ងុកនៅជារួយែងដែរ ។
ការសរៀបចាំអគាររណបនឹងលាំសៅឋាន
អាគារនៅតារត្ម្រូវការកុ ងការរស
ា ់នៅរបស់ពួកនគ ។
ក/. អាគារែេះ
ទ បាយ (កុ ងករណ
ា ី សង់ដាច់ពីែេះ
ទ ្)ំ ៖ ជាទូនៅអាគារននេះនគនិយរសង់
នដាយដែសងកុ ង
ា នពលមាននភៀញ វ ឬ ពិ្នែសងៗ
ី ។
ការសរៀបចាំអគាររណបនឹងលាំសៅឋាន (ត្)
ចនំ ៀងែេះ
ទ ឬ ចងនៅនម្ការែេះ
ទ ដត្រង
ដ ។ ការដែលនគចងនគានៅនម្ការែេះ ៉ា គថា
ទ ជាការម្បនសើរ រាង ឺ
នៅនពលយប់នគដត្ងដត្ែុត្នភងភ
ើា ា ់ពពួកកុឲ្
ក ំ យសត្រ ំ
វ ូ សខានគាម្កប ី និង រនុសសដែលនែកនៅខាង
នលើ ន ើ យក៏ែល
ដ ់ ែលម្បនយជន៍រាង
៉ា នទៀត្ែូចជាការរររនឲ្យព
ិ ួ កសត្ច
វ ដម្ងែូចជាមូ ត្
ម កនណដៀ
ដែលកាត្់នការនឈនម្គឿងបង
ើ គុំ នំ ៅឋានែងដែរ ។ លុេះចនំ ណរកាលនម្កាយៗរកការស្នងសង់
ល
នម្កាលនគានគនម្ចនសង
ើ ់ដាច់នចញពីែេះ
ទ ្ ំ ដត្ម្ត្ូវពិនិត្យនរលទ
ើ ់
ិសដែលម្ត្ូវសងននាេះឲ្យែុ ត្ពីទិស
មយល់បក់នាន
ំ ូ វកនរ
ិា នល
ិ ច ំ េះ
ែ ែ ទ ្ ំ បុ ដ៉ា នរ
រ នម្ត្ូ
ិ ំ ី រុមែេះ
វឲ្យចព ទ ្នំ នាេះនទ ។
ការសរៀបចាំអគាររណបនឹងលាំសៅឋាន (ត្)
ើ ទ របង់នដាយជីករនដ
គ ់អនារ័យ ៖ នគថាដមរម បុរាណនម្ចនបននា
គ/. បងន ដ ត្ូចលរ
ម ៗដត្
សម្មាប់កុ ងនពលរ
ា ួ យម្គាៗដត្បុ ន៉ា ណាណេះ ។ តារពិត្រនដរនែ
ិ ំ
ូ នចាាេះទងអស់ននាេះ
នទ គមានអ
ឺ ក
ា មេះ ំ ង់បងន
ា នគក៏បាននរៀបចស គ ់អនារ័យដែរ នដាយនគជក
ី រនដដ មាន
ម នៅជុវំ ញល
ជា្រតា ិ នំ ៅឋានរបស់ដមរម ដត្ងដត្មានការដាែ ំ
ំ ុ េះនូវែណា រំ ុ កជា
ខ ត្នែសងៗ
ិ សម្មាប់យកែ
ោានុែល ឬ ក៏សម្មាប់លរែ និងបានជារប
ា ់ែងដែរ ។ ដត្យ៉ាងណារុញ
ិ ការដារំ ុកជា
ខ ត្នៅរណបជ
ិ ុ វំ ញល
ិ នំ ៅ
ឋានននាេះ ក៏មានត្ប
ំ ូ នាមនពីចាស់បុរាណហារម្បារដែរ ែូចជា ៖
ើ ចរា៉ា : ចរាជា
ម/. នែរ ៉ា រុកជា ិ ួ យដែលចាស់បុរាណបានហាររនឲ្យដា
ខ ត្រ ិ ពំ ី រុមែេះ
ទ
ននាេះនទ ។ មានជនំ នឿថា នបមានក
ើ ូ នម្សីនឹងនកត្ក
ើ អភ
ីដ ័ពវ និង ចដម្ងរុលរុក ។
សម្មាប់នម្បាេះម្ពំកុ ងព
ា ិ ្ស
ី ូ ម្ត្រនដ ឬ នបាសកនម្មាល ។ ដត្នោកដត្ងដែផ្ល ំ
ដ ដ ថា
រនឲ្យដា
ិ ំ
នៅពី រុមែេះ
ទ ដែរ ។
។ល។…នសេះ
ា !