Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami.

Część 3

1
 Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3

© Monika Kociuba

Hyvinkää 2021

Wersja 1.2 (04.09.2021)

memo.net.pl

suomika.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie

całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest
zabronione.

Masz pytanie lub komentarz dotyczący niniejszego podręcznika? Chcesz się

podzielić opinią? Zauważyłeś/aś błąd? Napisz do mnie wiadomość na adres
mailowy suomika.kontakt@gmail.com!

2
 Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................................................................................5

BUDOWA ZDANIA
1. Typy zdań w języku fińskim ..........................................................................................................................6
2. Szyk wyrazów w zdaniu ................................................................................................................................8
3. Zdanie przeczące a przypadek partitiivi ................................................................................................. 10
4. Zdania z dopełnieniem i bez dopełnienia, czasowniki przechodnie i nieprzechodnie ................. 12
5. Zdanie opisujące odczucia (Minua ärsyttää) ........................................................................................... 14
6. Zdanie typu On hauskaa ............................................................................................................................. 16
7. Zdania złożone – wstęp ............................................................................................................................. 18
8. Spójniki w zdaniu (ja, tai, jos, …) .............................................................................................................. 20
9. Spójniki w przeczeniach (enkä, mutten, ellei, …) ................................................................................... 22
10. Zdania podrzędne z zaimkiem pytającym lub -ko/-kö .......................................................................... 24

ZAIMKI
11. Zaimek względny joka ................................................................................................................................. 26
12. Zaimek względny joka a mikä .................................................................................................................... 28
13. Zaimki nieokreślone joku, jokin ................................................................................................................. 30
14. Zaimki przeczące ei kukaan, ei mikään .................................................................................................... 32

LICZBA MNOGA
15. Liczba mnoga rzeczownika, przymiotnika i zaimka w języku fińskim – wstęp .............................. 34
16. Liczba mnoga, przypadki lokatywne – zastosowanie .......................................................................... 36
17. Liczba mnoga, przypadki lokatywne – budowa (1) .............................................................................. 38
18. Liczba mnoga, przypadki lokatywne – budowa (2) .............................................................................. 40
19. Liczba mnoga, przypadki lokatywne – budowa (3) .............................................................................. 42
20. Liczba mnoga, illatiivi................................................................................................................................... 44
21. Liczba mnoga, partitiivi – zastosowanie (1) ........................................................................................... 46
22. Liczba mnoga, partitiivi – zastosowanie (2) ........................................................................................... 48
23. Liczba mnoga, partitiivi – budowa (1) wstęp ........................................................................................ 50
24. Liczba mnoga, partitiivi – budowa (2) -ja/-jä .......................................................................................... 52
25. Liczba mnoga, partitiivi – budowa (3) -ia/-iä .......................................................................................... 54
26. Liczba mnoga, partitiivi – budowa (4) -ita/-itä ....................................................................................... 56
27. Liczba mnoga, genetiivi – zastosowanie ................................................................................................. 58
3
 Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3

28. Liczba mnoga, genetiivi – budowa ........................................................................................................... 60

29. Liczba mnoga – szczególne sytuacje ........................................................................................................ 62
30. Liczba mnoga, zaimki wskazujące (nämä, nuo, ne) i pytające (mitkä, ketkä) .................................... 64
31. Liczba mnoga, zaimek względny jotka ..................................................................................................... 66
32. Liczba mnoga, podmiot .............................................................................................................................. 68
33. Liczba mnoga, dopełnienie ......................................................................................................................... 70
34. Liczba mnoga – wszystkie przypadki ....................................................................................................... 72

TRYB ROZKAZUJĄCY
35. Prośby i rozkazy w języku fińskim – wstęp ........................................................................................... 74
36. Tryb rozkazujący – 2. osoba liczby pojedynczej, zdanie twierdzące (Mene!) ................................ 76
37. Tryb rozkazujący – 2. osoba liczby pojedynczej, zdanie przeczące (Älä mene!)............................ 78
38. Tryb rozkazujący – dopełnienie (Avaa ikkuna!) ..................................................................................... 80
39. Tryb rozkazujący – 2. osoba liczby mnogiej, zdanie twierdzące (Menkää!) ................................... 82
40. Tryb rozkazujący – 2. osoba liczby mnogiej, zdanie przeczące (Älkää menkö!)............................. 84
41. Tryb rozkazujący – 3. osoba liczby pojedynczej (Menköön!) ............................................................. 86
42. Tryb rozkazujący – 3. osoba liczby mnogiej (Menkööt!) ..................................................................... 88
43. Tryb rozkazujący – 1. osoba liczby mnogiej (Menkäämme!).............................................................. 90
44. Tryb rozkazujący – wszystkie osoby ....................................................................................................... 92

TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY
45. Tryb przypuszczający – czas teraźniejszy, zdanie twierdzące (menisi) ........................................... 94
46. Tryb przypuszczający – czas teraźniejszy, zdanie przeczące (ei menisi) .......................................... 96
47. Tryb przypuszczający – czas przeszły (olisi mennyt) ............................................................................. 98

LICZEBNIKI
48. Liczebniki główne (yksi, kaksi, …)........................................................................................................... 100
49. Liczebniki główne – odmiana przez przypadki.................................................................................... 102
50. Podmiot z liczebnikiem głównym........................................................................................................... 104
51. Dopełnienie z liczebnikiem głównym .................................................................................................... 106
52. Liczebniki główne pisane za pomocą cyfr ............................................................................................ 108
53. Liczebniki porządkowe (ensimmäinen, toinen, …)............................................................................... 110
54. Liczebniki porządkowe – odmiana przez przypadki .......................................................................... 112
55. Liczebniki porządkowe pisane za pomocą cyfr................................................................................... 114

Odpowiedzi .............................................................................................................................................................. 116

4
 Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3

Wstęp

Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3 to kolejny tom

z serii podręczników do nauki gramatyki języka fińskiego. Celem tych
materiałów jest wytłumaczenie gramatyki fińskiej w przejrzysty
i kompleksowy sposób, wykorzystując przykłady i porównania.

W niniejszym podręczniku omówione są zagadnienia na poziomie około

A2-B1. W pierwszych rozdziałach przyjrzymy się różnym typom zdań
(m.in. zdania typu On hauskaa, Minua ärsyttää, zdania w dopełnieniem lub
bez, zdania złożone). Przeanalizujemy też szyk wyrazów oraz spójniki
wykorzystywane w zdaniach. Kolejno przejdziemy do omówienia
niektórych zaimków (zaimki względne joka i mikä, zaimki nieokreślone
joku i jokin, zaimki przeczące ei kukaan i ei mikään). Następnie omówimy
tworzenie liczby mnogiej dla rzeczowników, przymiotników i zaimków.
Wiele rozdziałów będzie też poświęconych na omówienie zagadnienia
tworzenia i stosowania zdań w trybie rozkazującym i przypuszczającym.
Końcowa sekcja podręcznika poświęcona będzie liczebnikom głównym
i porządkowym.

Ważną częścią podręcznika są zadania, które umożliwiają przećwiczenie

teorii i sprawdzenie nabytej wiedzy. Książka może być stosowana do
samodzielnej nauki – na końcu podręcznika znajduje się klucz odpowiedzi.

Monika Kociuba

5
 Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3

1. Typy zdań w języku fińskim

W języku fińskim jest wiele typów zdań. Warto orientować się, z jakim typem zdania ma się do
czynienia, ponieważ definiuje on między innymi szyk zdania, występowanie podmiotu lub jego brak,
liczbę orzeczenia, oraz przypadek gramatyczny podmiotu i dopełnienia.
1. Zdanie zwykłe z dopełnieniem (transitiivilause) ~ Ktoś/Coś robi coś
Lapsi syö omenaa. Dziecko je jabłko. → Więcej w Gramatyka języka
fińskiego część 3 (rozdział 4)
Mies kirjoittaa viestiä. Mężczyzna pisze wiadomość.
2. Zdanie zwykłe bez dopełnienia (intransitiivilause) ~ Ktoś/Coś robi (się)
Elokuva alkaa. Film się zaczyna. → Więcej w Gramatyka języka
fińskiego część 3 (rozdział 4)
Kirja on hyllyllä. Książka jest na półce.
3. Zdanie orzecznikowe (predikatiivilause) ~ Ktoś jest jakiś/kimś / Coś jest jakieś/czymś
Vesi on kylmää. Woda jest zimna. → Więcej w Gramatyka języka
Mehu on juoma. Sok jest napojem. fińskiego część 1 (rozdział 60)

4. Zdanie egzystencjalne (eksistentiaalilause) ~ Gdzieś jest coś

Hyllyllä on kirja. Na półce jest książka. → Więcej w Gramatyka języka
Puistossa on ihmisiä. W parku są ludzie. fińskiego część 1 (rozdział 59)

5. Zdanie opisujące własność Minulla on (omistuslause) ~ Ktoś/Coś ma kogoś/coś

Minulla on koira. Mam psa. → Więcej w Gramatyka języka
fińskiego część 1 (rozdziały 57-58)
Hänellä ei ole koiraa. Ona nie ma psa.
6. Zdanie opisujące powinność Minun täytyy (nesessiivilause) ~ Ktoś musi/ nie musi
Minun täytyy lukea tämä kirja. Muszę przeczytać tę książkę. → Więcej w Gramatyka języka
Meidän ei tarvitse lukea kirjaa. Nie musimy czytać książki. fińskiego część 2 (rozdziały 39-42)

7. Zdanie bezosobowe opisujące ogólne zasady (geneerinen lause) ~ Wolno/można…

Aina voi kysyä. Zawsze można zapytać.
Täällä ei saa tupakoida. Tutaj nie wolno palić.
8. Zdanie opisujące stan, np. pogody (tilalause) ~ Dzieje się/Jest jakoś
Sataa. Pada.
Tänään on kylmä. Dziś jest zimno.
9. Zdanie typu On hauskaa (on hauskaa -lause) ~ Jest jakoś/coś
On helppo tehdä tämä. Łatwo to zrobić. → Więcej w Gramatyka języka
fińskiego część 3 (rozdział 6)
On ihme, että olet elossa. To cud, że żyjesz.
10. Zdanie opisujące odczucia Minua ärsyttää (tunnekausatiivilause) ~ Kogoś cieszy/smuci/…
Minua ärsyttää tämä asia. Mnie irytuje ta rzecz. → Więcej w Gramatyka języka
Minua janottaa. Chce mi się pić. fińskiego część 3 (rozdział 5)

11. Zdanie opisujące rezultat (tuloslause) ~ Ktoś/Coś zostaje kimś/czymś

Tytöistä tuli naisia. Dziewczyny zostały kobietami. → Więcej będzie w Gramatyka
Pojasta ei tullut opettajaa. Chłopiec nie został nauczycielem. języka fińskiego część 4

12. Zdanie określające ilość (kvanttorilause) ~ Czegoś jest ileś

Meitä on viisi. Nas jest pięcioro.
Syitä on monenlaisia. Przyczyny są wielorakie.

6
 Monika Kociuba Gramatyka języka fińskiego z ćwiczeniami. Część 3

Ćwiczenia
1.1. Znajdź przykład dla podanych typów zdań.

1. Zdanie zwykłe z dopełnieniem

c a. Auto ei ole lelu.
(transitiivilause)

2. Zdanie zwykłe bez dopełnienia b. Heitä oli iso joukko.

(intransitiivilause)
c. Hän soittaa kitaraa.
3. Zdanie orzecznikowe
(predikatiivilause)
d. Kadulla ei ole autoja.
4. Zdanie egzystencjalne
(eksistentiaalilause) e. Minua pelottaa.

5. Zdanie opisujące własność,

f. Naapureilla on koiria.
typu Minulla on (omistuslause)

6. Zdanie opisujące powinność, g. On kiva, että soitit.

typu Minun täytyy (nesessiivilause)
h. Puhelin soi.
7. Zdanie bezosobowe opisujące
ogólne zasady (geneerinen lause)
i. Siemenestä tulee puu.
8. Zdanie opisujące stan (tilalause)
j. Täällä voi maksaa kortilla.
9. Zdania typu On hauskaa

10. Zdanie opisujące odczucia, k. Teidän pitäisi yrittää.

typu Minua ärsyttää
(tunnekausatiivilause) l. Tuulee.

11. Zdanie opisujące rezultat

(tuloslause)

12. Zdanie określające ilość

(kvanttorilause)