208 nis - torn odpowindania ma poryje tt, czy tem ‘response theory. asap Klasyang tor te. Podstawowe pass: analiza mcs 1 Arzywa chareeryseyezna pozye stows moe djkeyminaeyine popes padyanie * poryetestowe 1 eons edpowindania na ponysje testa * waliacia kzyzowa 4 Wale dystryminag 1 vessel * polesymi relat aussie «+ wspiezynnik Koel punkiowo-dwuseryjne 1 splay Lovely punkiowe-czeropolowe} 1 zanicowane funkcjonowanie pzyeh tevtomyeh Literature aalecana Anastasi A. Urbina S. (1999), Tex prychologicone. Warsawa: Pracownia Test Psychlogiznych Polskego TowarzystaPaychologicnego. Brzeifst J (196) Metodblogiabadan pychologcench, Wareawa: Wy ‘awnicivo Naukowe PWN, Homnowsla (1999), Somers texSw pschologcenych, Problemy —Ke ‘hoi ~ kotrowerje, Pornad: Wyawnicnro Fenda Hunanios, Rozoaue. 6 SPOEECZNY KONTEKST STOSOWANIA TESTOW ‘PSYCHOLOGICZNYCH Pomiarpeychologceny nie jest pomiarem jedoornacanym. Inerpretaja swynikdw tesowych wymaga nie tylko odpowindniego preygorowania my toryezago (wiedry psychologicane), le rovniezznaomoictpodstaw po manu texowege. Nie wystuczy boviem nawet nalepsa zajomoseproce- Sur stosowanis dane) mtody, jaa nie znana jest tora psychologiczna, Teta u pods Kensuke testa, cra era payehomeuycea,decyaujrs 0 sposobieiloseiowe} interpreta wynikew tego tes. Tymezasem,biore pod wage liezbe prac naukowych poswigconyeh Yeon) pomiaru psyebo- Topicaego w Polsce, w poréwnaniu zich lice publikowana na Svieee, mozna by sili, 2 pashoninie 0 modivose ednouncane} interpreta ‘pn tes poychometryeznyeh ~ a co a miele, ms Swiadomote seyfikipomian peychologeznego jes wnaseym kaa szezeg6le sine. (Co goss. prywizywani corazwighzs) wap do lepszania pakijezoe) sony tesowania (a. Eomputeryzaca procedury dana tesiowego), = le ‘mal calkowiiym brakiem dese do tor peychometyeznyeh 1 doroba ‘eyehologi jako nauk, spavia wrazenl,2epeychomet jako dyseypling ‘aukowe ne ma da do zapoponowaniafadajeh nowych rrwgzad tere tyezaych, Wyailajacy std iis sats badad testowych | aefekogjon po Sawa wobec stosowanyeh marae stwarzajazncznicgrofnijszemastestva ‘it jak powiedal to brazowo Robert Steraber (199, « 138), wybiny {core spas w deedeine bad intigenet~ technolo mikeaoa, ra s6wntez posta laboratoriach none Takiewiebecpieczefstwa solecane nvizane 522 stosowaniem tetGw psjchlogiemyeh? Co mvina mobic, aby Korytaé 2 zlet tego sposobi Domania psycholopicmego, a jednoczessie minimalzowat nlepoedane Spolecze sat jeg sosowania?” 6.1, TESTOWANIE PSYCHOLOGICZNE = SPOLECZNE NIEBEZPIECZENSTWA Tesy psychologic pst byé dr xem da dskonaaeych je prychane sw, eh ii sas oda ocyo watch plac Koscevenjach 20sRozoane 6 Spolecme onseknencestorowania est pychologcenych sg powane 4 ocayvie = wyniktestowanin sta sig podtawg orzeania w sya ‘ele ub w syns, gy osobabodana sige ie pacjentem. Konsekweacle te wyimaeraj dalek pozaramy teoreyezeh djshuspayehalog6w, pee nowae signa teen poly porn. w ten spoxob mopa wplywa€iotnie sa losy Tad “Testy w odbiorze spoleconym staly sig Konrowersyine, stacy aro ‘bieaywnych mir | bywajauakiowane ako alberpiczne narzeale uy ‘evans przewag!pzez wiajemniczonych peoesonaisiow,slekjonsaeyeh Indi Geiaajeyeh ber spolecmego peyawolenia. Poks testy xanowin ‘maginalnekrytrom sleepy spore im manreowanse ext male Gy jena opr na testachselekja oboe sj ie powszcchna pray, wéweas ‘wzasadony niepoks spoleczny. 'W cia oxtatnich lat obserwajemy wake ogomay wzrostzaintreso- wan wykoraystaniem testo psychologicznyeh i edakacyych da ptzeD telekeyjayh,Poszechneprekonani, 2 testy 5 techniarlobektywnyan, bo likwidbgey ewentalng sromicons oenajrych sprawl, 2 acre) ‘A wynikl adania tescorego mgs sstat wykorzytan do podeia dea ‘mogace}zawatyé na calym naszym dye oraz plerwszy wykorzytao testy do masowego diagnozowani w tee 1 wojay éviciwe), W laach 20, amerykadsk Colege Board of Baton roapoctal uz ezerokle stowewani ein edukacyjnyeh jako frm egzni- ‘6 watpyeh. W rok 1926 por plenty antrowano SAT (Scholastic “Apne Te) | praebadano rim wz 8000 () ox. JedenaScie lat pai), ‘ roku 1997, radyeyny egzaminpiserny Bedacy egaminem wstepaym do colee'n, zosial zasipiony testem wiadomotei 2 wielolreiy wyberem ‘Angott, Dyer, 1970, ‘Wykorzystywanie tes6w 2 wisllromym wyborem w takcie oar Iwejnie Svitowe} po az kokjnyzademonstrowalo uayecanose etd za skal, nawet py tak nledesondiym opryrzowan, jake byt ‘wenesny spent wspomgajacy iczesie wynki, Wren 2yorwojem pez) ‘adowania | wprowadzeniem komputrow modlivodc oslerania Wyk fwallownie rosty | dzsla) ber 2adnego problems magea ooenie 10000 ‘wypelionycharkaszytstowych w cagu godzny! Tesowanie 2atem Zr na ecaianie badanyenosSb na tka shale, aks nigdy nie rostanie ‘agin pay zastosowanty radyeyjyeh nto pone peyehologiezege xy pedagopicanego. Jk pots bd arya, jut roku skola 206 198-1982 tet SAT zostlrozwinzany prez 1,5 milonavezni6w,e ponad 250 vysigey veziow rozwigzalo rownie inne testy praypotowane rate College Board. W tym sumym case pond milion benign rocwiazywalo takie texy pragotowane pez inne ostedki~ w tym American College ‘Testing Program (Foderitsen, 1984, 194), Praydatoes ests w pacwidywanic powdzeia w nace sole} oka zal jedng 2 najwainijszych pryczy ich populamotc. Fut ten jednak buat bud wieleKonowersj. Powszecnie sosowana W amerykatsiim saolnctwie paki testowyed badaf Inteigne nie jest bowiem po- ‘wazecnie akceiowana, Podsuwowym zarztem, jak stawin sg wobec fecya ocharatere selekeyinym, opatych na wynikach szeroko zum yeh et paychologicayeh, jot seuwzglgdnanie specyficanego pocho- Arena kaltarowego sb naledxeych do mnijzosel eticanyh ¥nixzych wast spolecznyeh oz towarzyezacestosowanistestOw pzeswindczni, 2 gorse wynii 4 rerulem gorszepo wyposazenia gnetyezego". Pak ‘yk ta malls awd) waz w dilnie ip. cami na aropy © ela programach nsicranis,w zlezno& od osinganyeh pene? ich wy W tesach ingen. Wraecaywistote~ zeny tmied daly sg s)y ‘or. np. Dana vs, Califia State Board of Education, 1970) ~ ne bylo to ‘le inego jak zamykanie daiect w obebieKasy spolecne), 2 kee) po- hodaly. Preykladem shrjnego stanowiska w tym Wzpltzie jest sia “Hermitian { Momaya (1994) The Bell Curve, w ke) autorzy dowodea 22 1 podiotn rSenic w wynikach textSw inttigeng Teta pede mest xynnkl genet, Povazpiervzy spolecane konscwvensje rviazane ztestami daly o sobie ‘znaé w lah 30. w éwezesnym Zwaan Radieckim. Po rewolut pe Gaieikowe) w Rosi gwakiowaie wzosozaineresowani psychologia mez livescianl ej peakiyeanegozastosowania (po. Tenaszewsli, 1947) Plrw- sy Ziad Prycolopieaay byl sig w 1922 roa, a cenralnym ego pestle: ‘em lo ,haslo przebudowy psychoogilsowieckij na zasadachmateialie~ ‘i daedtyeanego" i wykoraysanie te. peychologh obekiywne) (idem, $8). Bfekem zjai Yyto~ migdzy innymi ~ powstanieinsiytue.poycho- og szkolaye, sec insytaxow pryhotehnleznyeh oraz seroe Wyko- rystywani esi. ‘Centalny Kemitet Wszechrwiarkowej Pati Komunistyeaej pei lip- ‘6 1936 roku uch przeci tw. pedologom” (psychologom sekolnym), ‘areadzainezambknigcie insyutGw peychotectniczyh ora iwi sa ‘owiska poychologbw szkolnyeh, aw elekie powoduja wicolet wpadek _yeholog w ZS. Powodem go tana recry yy jek WOMEZ sano Ware mi norm jot. mb 198 Wide Wa ert grag nen sonata obaeh Ea oe SSS Ek pe tape! cpr pape Gira aka ae Ses omRoza 6 = bedy w zaloteiach toretyeanych (aw. smechaistyezn-fatalsyezny poglad na clowieka” oraz prayjecie zasady stale iloraz intelgengt jcamennok’Sodowiska spleezego) aki shove u2ywanictest6w ket Koacentrowanie signa staystce w oderwaniu od dalelyeznego rozwoju Jadot” (por. Rubunstej, 1962, s 60-51. (Co w inoie Bylo pezyzyna tak oste) ree}, prowadzace] czeto do indywidualnych raged 0966 wigzionych | zyanych do cslawionepo Ouli- {7 dest riewatplivie prada, 2 dwezesne est nelipengbyty sols {eam wiadomofc, ich w9nikiGdnoszono racz} do Kyledow 2eWnet2= yeh alt do norm. Zeilem rads w Guezearyeh teach by spramotst ‘ uigjetnote lise ih twércom, »Guczesma Kalua bylaw se) istcie shalt bileg celoweks” 2 kotonialnyn wydivickiem, Jed eo jak sade, wywolalo opisyvang rake, Glwna pzyezyma tylo stomniyeane pezenorzeni teste 7 jednego kro do innego. bez \avzgedoani nic taturowych (a cso Bez Swiadomosi owyeh rn). “Musial to proadai do elias wynikw grpy waorcowe)(wihazalowe)) maodowe (mrlejosowe). Spolcane Losekweace tego stana 20x) by nie do popodzenia z Gwezesna delopi pastwowa, 1 psyehologom zaracano tedencynos w badsnaeh dies 2 pomeora west, Ka mia para wy 20de butunyjnego Zechoda" as afeeleksynesoswant ew ode prowadsié do wielanikeray= tnych zawiskspoecemyeh. Do najvaéncjzyeh ~ jk sig wydaje ~ mozaa zaliyé (por, fet Ebel. 1972; Boutie, Passeron, 1990; Serer, 1992; (Cama, 1997; Elis, 1998: tet APA, 1985, 19850): 1) Rozumienie inteligenc]i jako jedyaej lub gléwae} cechy werunkujace) powodzenie w bardzo wasko aefiniowanych zadantach. Rodesce i eo icberecreftwo a df: pei, it pomoze- si (efsowanym przez splecae kts) dey ink — termine prece woje pozytyine nacechowanie wydaje se dobre prswaé jako synonim Salces: navel opie ale emi, ea knee) enor” ‘A prascie?~ powolamy signa oping Stmberga wyrazoag w rozmowie 2 Galnnikarzom magazyan Shep Feenkom Misle (Mele, 1997, 541) (Nie ma absolute) 2gody co do tep0, czy jest ainteligencjan.Jedag, 1 bitew w te diedine,wazniejsea ni p60 ela dredzcenoke-Sodo- ‘wisko, jest dyskusa na teat zalzesupojeia«inligencja. Nie ma to toastzygiue) odpowieds,ponewsd Bog nie méwi nam, coma ra a, |W dude) merce ineligenc jet raszym wlasaym tworem. Stworzon fa PO ‘0, aby opis fat, 2 nektrey Inte pot Wie) mim. 'W efksie pragmatyceneposaw¢2ania plea intigng}i mats dechodais 208, do bardzo nickozysnep0 opranicznia W cczach opi publican) inaych ‘SPoLScv KONTINY STOSCHANI TESTON PRYCHOLONINOH ‘polemic potrzcych umixeinot! i oceania skcesow zawodoweh hat {JBdyne pre pryztposadaia pace nich date wyesowanyeb, waskich Tinljetmoelnfletuanych, Dl oe, te snbo wypade|a tak roa: rmianych estachitlgenj iste real grodba nicotrymaniapaepust ‘Trmaleieia sig pozasystemem” (Semberp, 193, 41). ‘Wasnym zadatiem dia psjehologw sae sc ate Konieezn0s tworznis tekich insrumentow pomiaronych tre beg edzwiercedlae ea praesaeh ‘rlow edukscyjyeh czy zawotowyeh le bela prowadeié do opisywanis achowniatetowego bade} oso pztedopasovani joj dojedego tylko seyteriam, 2) Etykictowanie w zaksesie statusu intelektuainego (przez okreslanie go jako aiski, sredni czy wysoki) Uprzewidywanie na te} podstawie przysztego funk. cJonowania osoby badaze}. Bijehoog stygmatyzuje ude jw sawienych proc sibiedignczach prypisje im pe etyity, jal nazncza ich jakimis solecenie pore {yomyms wlaeiwosciam i naraa na sewank ich poceuce wae) wartote godnle. W diagnozach yeh w sposdjawny hb uryty wystepuje element ‘wrtodeiowania jednsteki grup spleezych, ei wskzue w jk stop pod jakim wzghedem ih spolecnerachowaia st save, enorme, slowear zakarane™ Poznanist, 199, 8.73) "Etjketowani et upronczons forma kalegory2acisplacrs), ma wiee wselkic cechyswastego raszmn, Paypisjwane jednoste cechy wyikaia 2 gpowe) pase? eye, nie x wasno ee jednostk. xykietowane znaezaco upasaca te pognozowanie = zaxepae sl bowiem 26 hipoter (jak Oy ote, o ile zajaie x, 2.7) diagnoza preykeying W poste (Ck belo 2 pewnosel, skoro."), Le) podsawa jest topieh poobied- sna jedosti do prayetjsrupy odniesena EXykety, Aténm! postage sie W swoichdlagnomach psycholog. most ict posta negatyne) oven, dotyerac) zarGwno zachowaniaosobybadi- ‘cj fe) sme) Pornanish, 1984, 5.78). Rar nadang eyete dno ‘en, co w efektie mode provadri do nie daeyeh sig napa ack fw zakese samooceny coy motywac). Stosowanieskrtowyeh tyke ‘vide aig sazwyeas) 2 waroiiowsniem. Niet, slowa, jae 4 Wm ‘wypadial wiywine,pocholza exes 2 jeyka pokoznepo, 2 ego pow ‘noea byé falszyie inerpetowane,Badsacy powinienproyeyine okie ‘naczeie stosowanych tennindw (ap trina eopszzionym), choc nis robe mit tadnego wplya mato, Jato same slowo beds interpetowat esa naexjeeh,rodaice cr daiccko” (APA, 19850, 5.80). Pray preewidywanisprylog ses ta podsawe Wynikow w tes tach ineligenci ger 24 fm elykietowanie aja swoje daleko ice onehwencjespolecane. Wapomiary juz Robe Stemberg, tazmaviaje 2 dnenaarzem magarynu Steric (Mle, 1997, 6.41), tk skomentowsl 209Romane 6 ‘wnzechobocne tetowanie intigenji [estowanie] w dutym soni jst {© po post samospeniajce sg prorociwo. Tak wie, g) mou Pan, 2 8 ‘alstawie IQ mozan precwidelt patneze skeen, tose 7m gndeam. ‘Ale gay otzyma pas w tesa sabe wiki, to wazystow pann 270 ‘acayna sie zmieniat i zacryna sig pan uae w d6 po towns pochy 1 hi jest to etsperymentlsbortoryjny = kazdy wyrik moze spawis, 20 Jolene drow bed Se pred panem zamskad! ‘Sutkicm Klafikowanla przez eyhetowanie jst mater nie tle opis wane aktualnyeh meotiwoslosaby badane) ile reas} determinowanl je) rzyclse. Kio z's me zt) sig w sakole 7 hreywdeacyn opin, ‘czy, powstalymni na podsawienieedlnie opacowanyen sprawls: ‘nw? Tne asa chyba przyponina, ja rao Bylo take opie zoe. “aki roa) my'Senia zany 2 histor = leds on w posta tv devise sj hiptey Berg (ang. deviation Fypotenss por. Wigins, 109 Bet, 1959) Tu niiistyezmahipoteca méwi, x grubsza rece bog, eel ok codchyla si w jedne}dzidrini, to mst odhylat ig w inne. Zcaiem Berga (iden inden do wcielni odpowiedi dewiaesjyeh ma char ter ogy T vjawnia sig zarcwno w rytyeznyeh, ak 1 niskryiyerayeh ‘obszarch aachowania,nezaleéie np. od tei pytania. Hipoieztdewiset ‘iil jr ko nlewieli kok ed leiymizas eykixowanta, Mobiwots pojwisnia sig etykictowania w proceie dagrozowania zt pomoea fest psychaogicnych jet ne yo toretjernie motiva, ale ‘Sele rsnace) vl testw wokteaniepryéatnosetbadanych os do olredionyct cebw edukayjaych cxy zawodowyeh adesydowsne realnn. 3) Praypisywania psychologom oli oscb kontroluja- cych determinujacych losy tyciowe badanych ox6b. Réwnicisoine nicberpiezetstwo zwiyane 2 szrokim stosowanien testow psycholopicanjeh motma by olrec ako sspoteceng dominase testajayeh. Ma ona swaje tro w spoleezaym prayawelenit nat, ‘yshologowie miei pao kontolowat i detcominowed losy2yiowe bad ych osc. Podstawa tego spolecznego zwyezaju jest pzyplsywane nara ‘aio sosowanym przez pychologow ceca bezwarunkowege obiktywit- ‘mu, Dodatiowym wzasadicicm jest le 12 wy bad pyeotoice- fychpoawane sw iohach: twirdzenie, sok neligensa cry yO zim nepokoj wydaja sie udiom o wile rie preeyayine ni = 118 N= 17. fake wydae opeane bardzo wie dey, istotenfycomeso enka widzeni (br sky, wb mijsa pracy, ma slosciowym je anit wlaserwotTarkich (: wyalkach tb peychologicnyeh) spas _rzpisywariv peyhologom roll ,wyroczni” w wie 2eiowyehspravach, Paycholog cast pot funk Lonlerafadich eachowa. Jest 2 exsoelementem stm Konto spolecmne,Konrli nad zachowaias indywidualnymi | zbiorowymi, orzlaje, co jest dobre, a co zle 2160 210, w sense jednoskowym, jak i spleezaym” (Poumanak, 1994.73). W efekie, zamisst wykorystyvania wynikéw testéw psychoogicnych jako posta swobodnyeh | atonomicenyeh wybartw dokoaywanych pz ‘aby bade, moze dochoié do podeimowania zane deejay dotyezacyeh alszych kieranké Kszeeni czy awans zawodoweo. Realnym aeber- Diecetsowem sje sig ztem wylorzystywanie wyakiw tstowyeh do ‘eplikowvania a> zastnej suk, zamias eowania paestzel wybon ia kadego mas “Takiemu spolecznenm odezuciu shy nadmieme ehrorieaie wjemnicy vwinsnego waszata przez psycholog6w 1 brak eda} ~ 2wlaszcza wed- ike fénegosaczbla~ We zakrese itty | zasad porns payehologice- ogo. Tylko Swiadomose, 2 a wy etowania mose mieé wy wile inch czyanikéu, mote ehronié paed praypisywaniem im rade go “Tro nie gods ez helm (1972, 5 11), ley sevirda on: W yeh cokolirnsciach ishige pewne nieerpieczeistwo, 2e mozemy (psycho: logowie)zaporniot o narych wiasaych opanicaceach i grat role Boga ‘w2ycu njeh ios. Pomjani problems wieoznacmoeipomiary py logicanege | niepewnote zwiazane} 2 kazdym prognozowiniem moze Bye Aa nas bardao wygotae.Nadmiemie zapatrzeni we wlesa madose | steer note, motemy rattowaé whsay system wars, tore iealay ~ We ‘asim mniemanid~ zorze tachowenia wary i 4) Biurokratyezne podejmowanie decyz}i dotyezgcych oceny badanyeh ox6b. Jest fatter, i Jody 7 cel6w stosowanatstéw paycholoplenaye jet modliwoS prognozowanis pfnieizego funksjonovania badanych os, ‘W tym cela tory i rely posepowania (np. bade sig rwnania ee xy abira sig dane abuse), porwalajes pezewidie® rans pevslego Slces,Stoowanie lich procedur mode sprawias wrazenie, 2 zachowane Tada jst eapelsdeterninstyerngo rstem, ty lat ches, ore 10, do cago lube daa, est date mane }powrzechnieskeepowae, “alaoorimicene proovowanie ouwalastonown jo owes oxcbom bez specjisiyeanep,psychoogicenego wykstalcenia, Sig juz kok do bare 7 fa Bn Fm Cade Paseo (1990) opty lew cient, foseteony min restr ear seas we eroRozsa 6 ‘ratyzaci diagnozowanisprychologieanego— oderwanlazalgoryonizowane} _rocedry od jel paychologicznegoSesu | maczenia. Od akego mechanics ‘ego possein Go diagnozy peychologczn| law jut peje do mydenia (© tworzeniu komputeowyeh systeméw diagnosyeznyeh, Ktérych ila =. ocrach opi publican ~ ley nie w mf aware) w oprogamowania, fle w samym fie podsjmowania Jecyri prect oicktywny, massyng ‘A wszystko to wivew wspormine) jt Klar woaesnie)powezechns ‘asad, mévige) po poss, 26 eda ect wlo2yse fo niet Wyle “Testy bly # Beda core zeae} wykop mene, edoakte ngs ker staie zich dobrodijsw must prcwaaé nad mechanicnym,rerefesy)- rym | nie poplbionym podejmovaniem decyl a uneenotl pay: lopicne nie mogn bye ognmiczane do automaijeznepo odczyjwanta form ‘dostgpych w podrecntach tesowych. Badany preyehods prec? do pgcologn 2 dotycezasowa hstrg svego 23a, W kre) hadi jet fyiko chil. 2e swolml problema, poscham! oraz cela Badsey ‘atomlatprayosi na spotkanie wiedreprofexonaing naan poce- dury diagnostycne, sw6j system watts | preference do okeslonego sya iagnorovania” Palucbowski, 191, 5.36). ‘Badanietestowe jest witesjuac w kre) bday i badjacy wehodra w inferakee. Biuokruyaeja proceiury tadana testem 1 auiomatascia proedarinterpretowania wy testoych jest apezczeaiem prfejonal- ‘yeh umiejtnoser peycholgicznych, a da oscby Badan) kody sie me= yen oven pycolog jt cron ait it lace ig do lego gla, Swisdomoxe Konekwengspolecunjch Wyai ajacych 22 stosowaniatentw psychologcmyeh jest jy z element nag} postamy eyez, W syns rostacego zaptrebowania na ulugh Peychologiczne oraz cova setze) wykorzytywanegoinstumeetasim les ‘owego wiedzao speeyicepomian pychologiznego jest jednym 2 Warun- Gw etyernego dingnovowania ‘Wartona koi jako ferme podsumowania~prayioezy oo a ems bnadania poychologicnego i oxi korzysahcych 2 pomocy psycbologicne sel Goldman (1976, 28-29): Sat ldzie 2yacy w jakims miso, of ‘ote 12 d0 65 lt, znim spatkll psschologn. Pracr te warytke Itt ain) zis watayeh a6 informowaly ich sige razyo ich ado. aia, osatowose! ez zaintresoiaiach () Ter peyctng do psyho- Toga na trwajce nie wie) niz 8 do TO gdzn spotiane czy testwane. Byloby(.) reenazdomiewaaes,gdyby zgdall si ont zt jedng informa ‘it szcegSInie ede nie Jest ona aga x yitcami popzednich ab pode) 1 siworzony przez te wszystkie la obvar ibe tego psjchologowie Bada wyKorzystywat dostepe im ists ‘212 mentarium testowe w sposob reflksyny, pamigtjae © tym, ie tet Jest ‘Spouecar noseKst srosoMasiaTEsTON PsYCNOLOICANNCH {obra meted pomaniadisgnostycznegojedynie w okretloayn zakresie 2 wot textome moga byé wyhorastywane elk jako wzasdninie propor rowanych kieran deta. Tasty nies pods ograncrania nz cpm a pnowos dae drome ne moet oe Podstava optaniczania welnoici Mint6w do swobodnego poseinowania eeyai2yionyeh ma pose wrysanyeh pre nich WnhOw tesowych, 662, PRAWA OSOB BADANYCH. fadnych watpliwotsi: standardem najwyzyim jest obowazek dani 0560 Stosoaeyeh testy 0 prava i ntesy osdbbadanyeh’.Podstwowym celem brudowaniatakich sandardbw jst nie tylko zvigkzanie fwindomose 0s6) badanych co do praytuguacych im praw, ale tkte whrailiviale 0563, stosjaeyh testy ma eteang stone tesowania, Predstawione nit] raw ‘sdb tadanych zosaly opncowane na podsawie Standard... (1885, 1999)" oz aastepujacyeh pac: Haney, Madaus, 1991; Brcefsk, 1994, AAnastasi, Urbina 1999; Coben, Sweedik, 1999, cuz soxpowsazchnaneg0 ‘roga ntemetom dokument The Rights and Responsible of Test Ter Guidelines and Bxpectaions* (1998). Pawo do wpraieniaéwiadome) agody na badanie testem ‘Osoby badane maja pravo wiedziet, dlazego 54 testowane ore jkle informacje 0 mynikachfesowani koma 2ortang natepie adstepalone Informacje ki malty pracazywatw spos6 ezumialy dla st badanjch ina te) podsawie unjskivat agodg na badanie testowe. Nale?y fem, wegen wick sob badane} e posiom wyksaalenia kas monino$® ‘uwiazana Konak z osobg tadufact Jezel wzysknie zgody na badanie re jest modline bezpaiednio od esoby badane) ap. w wypedku osdb Woe seat may i Sano etna a ‘rnp for he Vaan nd Ue of Fea Slt Pract (98) ‘Bh Pe of Poot ‘Specify Gels for he Baler 9 Sere by Cnet Polls (986) ‘SSSR fr ery Sts by Comrie Poe 8) Ornate Pog age, pal G8, 96, 18S, 1; pe eg Ol pre ohn Si er wns Suc S0 a a syd cas Se pa wore Ft Commit on Tesing ‘ele power A a3‘uposledzonych,2gode te nalety uzykat od je) prawaych opekunsw. Nie- rz atory zac wee, aby (2 zgoda zs udilons psemne (pr. np. Cobea, Sword, 1999, 5 8 ak shsznie rwrecala uvage Anat, Urbina (1993, 5, 680), .csoba poddawann badaniutestowery powinna byé oczywidce poinfocmowana 6 ely badania,rodzaja poszakiwanych danych i aposobie wykorzysania ‘gmk. Ne taleryjatak weassnie}pokazywag Dadasemu poryet wsio- ‘rjch ant lnformowae go, jak beda oveniane olselone odpowice.(«) Uaaicenie tego rode iavoanactuniwaina zarwycza test Pawo do informacl o wynikach testa ‘Tak ak to stwiertzono W Sandardach. (19854, 8 osoh ban ma pesto Ble yo do informa oclach badaniach ca o ego Kauskvensach, ner rowniespeawo do frm o wyskanys wy ego 2Paczeni. TO Sows jes prasivieisvem upowszechlane, zvlszcaa wobec ‘Psychologica, venta gone 2 Kira pycholog powinien viele ‘soc aang jak naan informaci o wynihach test ody taki, ‘re sprowia,2e bedi ona ,zadowoloa | wsatytakejonowans”(Kloplt tien, 1954 15) Wepscetni pond rasmienia tern onby beds) {fst adecydowarie nny (generalnie przyjmnje vig 42 rate informacit © wynikach‘estowania et nie ko konioeza » powodow etyanych ale ‘ongez mote edness posytywny satek tepentycany (Caen, Sed, 129, {1 Informowanieo wyaikich Bada trtowych ake ig Bowe jek ‘otgring ces pore clement onto mitzy peptologiem nto. 5 Payeboiog powinien, nate, nile jt to modi, what such ientw do interestowanin wy testw'yeh w Siete nglaseaneh paez rich speyficanych probieméw, NiewyKlewazue jest by Ment aakcepowal prondveione my fefonnare Jezel kyr nich leegoklwiek pow fdr, to pozetaie ona beuzylecznd” (Anasasi, Urbina, 1999, 684). "Nicwatplivi pos pezcazania isformacjio wibach wzyskanch w cie mati by dostosowany do modliwoti os6 balinych nformtce hie nie powinny byé pezywanerutynowo, a powinny dosarza znd wid $Mlaowanjch wyatnie intepretacyyeh.Zgodnie 2 Standarda.(198b, £45) sosmby stsujce testy w skole, graves lnicane) lub poranirwie Powiniy prshazywat osobom badanjm Gub ich prawaym opiekunon) ‘Sdpowiedni | axozunlale wylnienia doyenace orzymaayen pss nie ‘wyRikwocaz woah, jae nich wynika™ Poniewaz Komunikowanie wynikw bad testowych et bardzo tudnym ‘eapem boda estowego,nleny2robie wszy8Ko, aby Weusolne passe nie tkich informa mie wytworzio Uoseby Dagan) trvale ngatywncz> ‘avinia doula buduniac testonyh ole w badaniach payeho- Toglezyeh (pr: Bravos, 198, s.97) ak piseg Coben i Swerik (1999, 2) .byoby ezera ideale, pdyby ooby aduzgoane wyilam testowyal 214 moply zsignaé rztelne poss” Prackarywanie informagjio wynikach testwyeh oscbom wzecim Iub insytujom powinno mee migice ko weds, dy sn xa ace mertoryerne lak wytadne stviedza Sip W Standardach. (1988s, 80) IC) sekawoit nie er te wytirezaacym powoden. Bowiony bye one Drackazywane .(.) jedynieosobom. kere maja wysaczjace kvalikacie, by jeznerprtowns” (idem), Naleayzadba ake ot, aby paskazywae Infect Spon ry ie Bee pod do bgdnych inert ‘Prawo do minimalizowaniaskutk6w etykitowar ‘ova 2 Standardami.. (198Sa, 86), opsuae wai osoby badane alety poopie sp kimi oledeaiaml, ee W minimalnic modiwym ‘Spat eekeyaajg oso badana (Por. ed Wyte). ‘Cckawa sprave ka malala Sw ial pred salem, a ka whine oiyezyla siygmatyzowania,opisja Cohen 1 Swerdik (1999, 83-68) Dareryls ont emi} dlewerynb, Jo-Ann Iveroa, Ken ceria na ‘lauoobi, Jj mama 2dceydowala si na badane pychologiczne, kre towtalo preprowadoe w septal W Blackfoot, w staneIdabo. Zajmjacy ‘Sie daiowenjnkapsyeholog praeprowada min, badane tester nehgene) |W swoim cruecznianspii, 26 uzyskala ona ase wymik ns paziomic eblam, Ni prose sekoly opin oreecreni pryeologkenego zostala ‘ict do nil wlan, at xylan opomny Sm wok daiewezyas ‘Matin Jo Ana skerowala do s4do sane 0 sislawioue. Psyehologowi ‘arc nt, 2 bani nelgens oslo peaxpowadzone bez, fowlem diowyaka 2plosia sig anys prosemart austo fbi) 10 ‘badanie wylrucrlo para sakes Konsalac. Sprang praca bowiem sad sStieedal, 2 blo (0 profexonale badane, Ke zal preyeowadone ‘Ww mallee} wiewe.Jednakze psycolopowie edacy t speaweaodnle {anal 2erasosowany termi yet” est wysoce specie naznacziacy {de mode to wplynat na cle potnijsce 2ycie driewezynk Trryptavojacorectenie pyehologleze, nalezy 2am unt stosowanis stistomyeh cybeek Jak svierdza si Standardach.. (19858, 8.80), ‘osowanie Ulich oleele wide sg zavaze 2 warosciwaniem, Diego osaby peysoiowujace interpreacie wynikdw testowch powinny strane ‘iret macreniesosowenyen ering # Jb 01, by do KEY al aks intergetcja, me mada fay wego macrena. Pawo do zachowaniatajemnicy 0 wynikach testowanla ‘Osohy badane msi prawo do zachowania tjemsiey 0 wynikach, jie carzymlyw danym wit, Dae take mogg by wostepaianeinym osd0m, ‘yk po Sviadoayen wyratenin a to aod. Problem poutnat! wynikéw 2 bad tetomyeh doen ich udostpnianla acho tocim. Zak piven Atatsi | Urbina (1999, + 681), -poistwows ‘asada posi, 2 protkol (etd. peycholopcenych) nie nay awning bee wiedey tagody badanego, chyba 2e js to 7 uzasadaionych powosow aisRomane 6 ‘wymagane lb dopuszcane raven. Aby uli paychologotn podejno- ani dea czy wavaient dnyeh testomych jet w Koakeing) sytuag Adopuszezane, Arerykadsie Towarzystwo Peyhologione opacovulo of Rowiee yee (op. Saenen on the Ditcoue of Tex Daa, APA. Prawo to oznacza zachowanie tjemnicy rawodowe) dayerac) profe- ‘sonalnego kontakt psetologazKliestem dokadnie w takin wamymn sensi, + jakim méwviny oajmnicy spowied. czy jernicy lekki), Paycholog ‘ma zatem obowizck ieudosepeiania informacje veka! of aojep0 ‘Kent Jk piste Sepa (200, s 125): ,spandoshowywani jennie _awordowe) wyrasta nie 2e Slepego poshistefatwa zaradom raat W Ko dekse etycanym ale zatoncmiezego pola exyczngo. Kr cage jest boudowany praczpsychologapeachjeego na Kstftem wash) ossbowoti (9 Problem tajemniy zawodowe) Dele rozwigany, Kiedy pease Wezyat= ch za naczeng wartlézptnie wana godaaté kao clowiek, 2620 paver do autenomit i deka ‘Obowisek achawania ajemnicy zanodowg jak podstawowa drektyws ‘tyeans rota umeszezony w wil kadeksach eyezno-zawodomye, W Ko dels ety zavodowym paychologa (1992) chowiazujcym W Police ‘wniee zal sg apis dayezacytaetniy zawodowe Stormulowano 0 barzo woraéni (iden, 5.9, $2): Psychologa cbowtgzue pastas: sie ajemnicy zawodowe). Usviierie wisdomosc sbjyeh tajemnicn "awodowa monastic jedynie weds. edy powa2ni tapotone jest bez Plcczestwo Klien lb inych osBb. Jed Jest to moale, deyajeW teh Sprawie nley dokldnie ombwi x doswiadcaonym i bersronny Koes, “Matra poutnepowinny bys komisynie zaisczone, es zis} wars race ich wjaninion” Zapis dorezacy obowieku zachowywana tjemnicy zawodows) zal sie r6wnieg w Unowieo zavodsie pychlaga t samara zawodowyn poychologéw z dai 8 cacrvica 2001 t W Art. Ld, w pt | stwietdca si ‘Poycholog ma obowigzekvachowania w tajemnicy infor wizanych 2 Alene, uzyskanych w zwizku 2 wykonywanem zawogs", Obowiazek ten nie mots byé opraniczony w came. Zwolaieie 7 tego obowaria movlve jest janie wiedy, gey powuanie jest sagrotone Powis, Aye “lint ub innych os, ub ak snow esky prawn Prawo do rachowania aemncy o wynikach testowaiaoenacenr6vnieé howigzek edpowiedniego aaberpeczena dnyen pre osoty sosiace tesy. Dosyay to zarno danych praechowywanych we postal feene} ‘np. papitowych rotakolow), ja Ww fore elektronicane. Ozer row niet onicanoSé claeleia, jak dhgo tele dane nalety pzechowy wet Praechowywanic ich w neskofceonosé mote byS bom © epéinionym ‘zaplonem. Zawsze bowiem KS niepowelany oz take dane WROTE 216 w spssb,kregocsota badananigdy by aie zsakceptowal, ‘Srourcr noNTiter #rOseWANLATESTOW PSYCHOLOCICZNC rawo do prywatnost Prawo do zachowanis wjemnicy o wynikch tstomania jest 2wigzane 2pm do pryamotl Prywatosemnacza pra jecnoss de decydowe- sino can, ctalicanosach{zazel, jalan bya sig on eb 2 iyi ‘sahamniseoiml mya, uezucam, achowanan | opium” (Sha, 1969, ‘S57; za Coben, Sterdlik 1999, $2). Pawo, zajujace baie? swoje ‘odewieridene syaneamerysafskie| Pate Poravee do Kons, est ovarian jako pro jdnosthi do woinott | samookrelania ‘Ocrywiseie ~ Jak ssonie podkrsija Anssat | Urbina (1999, s. 679) ~ pe dies a sformulowaéfadaychuniweralaych eogulochrony prywat- noi, main jedynie pda ogslne wskszana. Suczegslowe rexviaania musza by6 wypracowane 2 wzgledneniem Konkreiych preypdkow, na ‘ar adores eyez) odpowidzalnse zwedowe) uzdepo psycho Joga Oswotywanie sig do cel badania testowep> moze tu bye dora ‘wakazowika,T tak np. pytania doxezace poxaw relgnych i preteens ‘Ssksulnych moga 2st wamane za narezajace peywatotoileie zh Uzasadoinia 7 punkta wideenia cela testowania. ‘Waki tz see zaps oprawie do prywatnos funkjonyje w Kode ‘eneznorstuodony poshologa (1992), whey twirdz i: Wakanic ‘W intymne, osbiste speawy’ lena dopuszctalne jest jeyeie| W takin ‘aks, jehi wy 2 cel6w pomocy paychoogicne)” (9, $22). Tak ize Poinaniak (2000), kxadypaychologpowinin zdawaésobie spa, 22 2zadawane przez nego pytania moga naruscy¢ leg peywatnose | 22 mush ‘Sion dobrzezastanow,zanim zaraie je zadawac, «Ken (oso Dada) smn pawo do odmowy odpowiedsi na pytaniazadane mu prez psyhologs. (63. TESTY PRZED SADEM, Czy obsersowanertnicew wymikach textowych odevieieday excery- iste nice w potiomie mirzone cechy? To pytaiebyo| jest pytaniem -najasi)zadavanym prez osby, kre 2 réaych powed6w chal (xy {ez musi) poddat sig tesowanvu. Profesjonalise sq Sviadom, 2¢ od- jowiedé na to pytnie nie et take poste Sami wezeni) spa ok to byt test a jai} prupie zstal wystandaryzowany,jla grup bya podstawa ‘oblcznia norm, weet pylag o tafnaté | ratelnos® metody. Opinia Dublin ccrehue ntomiat ewarsnc, 2e decyee podemowane ns pod- ‘Saw wymikow estowyeh sq uezeive”, Foniwad taki gwarancje (jakcol- 217Wick ty rommicé pojecie ,uezciwosei) nigdy aie beda bezwarunkowe, ‘esy i telowanienle budea spolecnego zaufani. Jednjm ze svisdec tabgo stan rzsery a4 lice spray sudowe (gidwnie w USA ~ choe sad, as one rwniet nie oming), wth eons oxkariona byte, No wine: testy cay ich amatonk stosowanie? Worto tem przeledis Kila najpoties2ych spray, aby sameru aoe, po kre) sromie nal sig opowiedzet:ewoleaikow cay peaeciwni testowania, “eng pierwszyehspraw tego typu by span Hobson vx, Hansen (1957; 2a: Coen, Swerdi 1999, 5.71). W ede ne ck Kamila bye ‘woln of problemu sepezaci atowej fw kee ~na petawie wynikow ‘esbw inligeact~ paydaelano driec do odpowiedns Kay (la lpi) lub gorzj veacyeh Sie, dosalo do ponownego jewens ie problems rasowego, Okuzalo sig bowiom, te wheyey cea: ueanow anes W idistch preznacanaych da die! won) uezaeyeh nig Sad NAW?) ‘ema, ett), kee zavtaly wystndaryzowane na popula dlet bath, zosily bezpenvaie wyorzysane jako podtawa umieszezeia diel pov hodzenia muryskiego w (yeh Hasac ‘Koljnym, ghosnym pezypadkiem byla wspomaiana jut wy2e) spawa Diana vs. Caiforia Sate Board of Education (1970), Kira ostaa esona {ao sau po tym, jak dziewiciro dies hiszpatsego pochodzeia trail ko szklyspejane ze wzgleda nx ozsczony wich nis ra neigeng (04201 672M. Tyezasem po powrenyn prostesowanin~ ym 8200 w ery hszpatsin ~sedmioro 2 nich popeio rwoje miki procitie 0 15 pt (0 jednooachylenie tancardowe!sznalalo se ponad pope aka vali do s2ody speciale} (por. Cami, Shepard, 1994. Pdobma srawa byt pajpadek Lary’ P. vs, Rilee (1979; za: Cohen, ‘werd, 1999, 572, kre Wynihiawshutk sieoweniasztconga dee) ‘urzyfsich do Has Specjalaye, Pode tego skorowaniabyly wynikh W testach inelgenl Kiedy fednak wenyskt doit xxtly powtorie prachadane fym samy teste, w Ktérym zmieiono «ko epondd sor ‘ulowanianiksrjeh pat, By uwlednié kutuowe pochodzente ba yeh, okazalo si 2e dice poprawity swoje wyniki Od 17 do 38 pK W felcie cla sztkazostlaprzniesiona do 2wykljeh Ks. Sez po: wadecy te sprawe swirl, 2eumieszczni die! w Hast specilaych bylomiezpodne 7 korstyuca,poaewad teuy sq rsowo i Eltrow so nize” Od decyl te wladze sta aloily odwelane, edna rota ona ‘roku 1984 podezynana. Kensekweneja te) spray byt ealtomity2akaz slosowenia testwintlgenctwobee driest mueyeichw wanie Kaori, W efecie mimo pres sodacow, Ky Swiadom byt tego, 2 ih dec raja Kopoty i 20 practestowanie byé move porwolloby na okeilenie preyezyn tego zawiska onz wybninie wativego sposobakeztaleenia, racprowadzenie test ne bylo moalive. Paradoksem W cal te sprawie 218. st, 2e w aku 1992, w procesie wytoczonym pase examnych rodeo, ‘aezy domagal sig aby ich diet zosly poddane testowaniy, id stp ceiciowo ze swojego sanovriska ~ por. tet Seligman (1995, s, 208. Co Sree) jn) 2 mie» pochodeenia Mskaykance~ xproponowane, by “nla, 2 J) sym jst rovnied Latynosem (nial oa Murzyna), | w te Spossb urykala moalivode legalnego prztestowani swojego synal ‘Spray sadowe, w Berych oskartno testy, tay sg a tylko. ob sear” ebuacj. Podobne speawy mia) mice nvaszca tam, ei ety ‘wykaczyuywano w procedtze rsa praysagch pracowalkow. Tu tx Tice podsawowym zarzulem byl zarutdyeyminal race), ie) 20 noo wykach tesiowych Z tego punk widzeniaszezoplne ciekawe oda se dva wyrok, ‘ierwsy nich zpadlw srawie Griggs vs, Duke Power Compaay (197 x: Cohen, Seri, 1999, 72). Cra pracownicyosar2t prywatng ‘wytwimi ppieo dystaytninayne rag pry erymowaniy do pracy rood ekrtayjns womagal bowiem prosdstnoniaSvindeta ko ena ako rei) oraz rorwazaia testa nono og6lnych. W efekcie > pracy pryjmowano ty aiewielkalicebeox6 poshodeenia murzy siege. Sad Najwy2sey 2godzt sg 2 poweduni, stwierdaje, 22.0 (ym Draypai ,zalreststowanych umieenosl byl zbyt zeokt” ide ley Powony ucrsinie mieryé taki zlzes wiedy { umjtnsc, Kory Jest ‘eymugaay sa Konkreurym tanowisku”-2dniem sadu test powiony obs Tat dang osobe 2 punktu witzenia pdejmowane) pzer nig pracy, © nie ‘Ww kategeriach ogsayeh i absiayjneh,nizaeznych od tp Dri interesacy wok zosalpodjety w pew Allen vs, Dist of Corbin (192; 2a! Cohen, Swerdi, 1989, s. 72). Ten prayadek dosezy ‘wykorystyrania wyikow testow prycholagcenjeh W decjsach doje ‘yeh awanséwpeacownikwwjednstach say povaroe. Test, Ky ro ‘wiazywalpracownicy nie yt este 2dlnog’ognych, a awierl pana etyezace rénych aspektw pray w ptarictwie Carl pracownicy wyps aw nim generale gore isha, ergo rezlatem byly radsze awanse ‘ve rue pacownikiwJednalze Kerownicino Sty Pode wowadn {p,2e zerane zosaly odpowiednie dane waligcype {test pos wysok, thos rognostycang W tym wypadku sd ural zasaode Sosowania test! alo clemesty poli dotyeaace ans twirdze:(.)ponlewa test ‘kaa sia mica ola eventusegoprysegosukcesubadasych ‘nim ob dito testa wnany za pratomocey element poly zara tenia prowadzone) prez Departament Stady Potrae (idem). (Cy peestaone to span poral na wyelagnigse jedaozaacanych wise’? Wydaje si, Ye warynke one mily pray) Jedna cece ‘rensng, Tak naprowse bowiem t nie peneranie tety jako nated Poznan poidawaro krytje, a negowano ich tafnoSé w Konkrenyeh 2 Hosowaniach. Tam, gisie sola ‘ub prcodavca potafii wykazat, 2 ‘tosovane prez nich metody 5a wae, say zarwyezs ocaicalyoxkarzenia, 219Nicclubnym wyjaim jest stan Kalifoni,w ktryn sedi federal jest ‘stbifseniprzjedaanyen wroplem test to jeg deyrjedoprowacaty do tego, ae eresé miesdkascew stuns (pechodzena marytskiego) pozbu- ‘wiontzosiala lpale) modiwosctesowanit Ceys nie est 1 row przjaw dylyminsi? Gey nrzypiowane 7 testéw zai poliyke wine skolnych lb praed sighont, sprawiaie, 2 stosowane procedury beda casino spleeenie? Jak pisze' Seligman (1995, = 212), .wyeliminowamie testw nie bedzic ‘cnacza, 2 ne ma jud potzeby stnicowacia hide, np wil Yeni na Slabsyeh, Kiéqym st porasboe zajcia wyrourace, | lepeysh, Ky ‘maj scan na zysaiesypendiow, cy poze ordkani, Key dros ‘yen biopaasyen seo proce masryiay w Goer Elects nade se tego zawodu-lerassym satkiem wyelininowania formalnych eso by of ram nieformalne, mnie reeyzyjne lub wyjatkowo seonnieze ra ‘waza, tie ak rozmowy 2 Kanda do pricy lab stopnie sawane peer aaaczyielt ‘W cig osainich 10 at vebwalono w Stanach Zjdnoszonych ponsd 30 skaow prawnych doteracych procedur Sosowanych peer inte Ge ‘rzeprowatzjabadaniatestowe. Jednakze jak sig wae problem ley nis {lho w pravne}ochroneinteres6wosSh, Kr sa perfawane testo. pro fexjnainym perygotovaniy es, Kure tes osu Ushwlons wiatnie ww Palsce Usiawao owodsiepychologa I samara zawodowym pycholo 6 satczaeregulje en problem. Pawo do sosowati ew peychalog azych do orzkanis ma podstanicich wy’ maja dyplomoaal psycho} owe Powinnoto wyeiminown yt nepofeynalst,soueyeh bee ‘stnowinia sty pychologczne pry kde oki, Micimy nadine, realzacja Ustowy o ensxte psyehologa spre, preys exe sp sadowjch bediemy’ mat tylko ve fode!umerylashich, Nie sig bowiem ‘SW spoasb Kompetesiny okrei, czy zamiermone zstvowanic text jest “poprawne»(akakolviek preyimie sg dtc eal same ae dpotur ‘slp odpontednin umisjtoscianl techlcznyn oraz widen kone do szacowaniatrafnoeiwnieskow ranych pow" (Standard. 185i, 68), (64. TESTY JAKO PRODUKTY RYNKOWE, Testowanie — wykorzytywane w Klice czy w cakole ~ practlo bye ‘satuga, 0 Me) ztncjowaniy decyduj poychologowie-specai. Powsat ‘yoek stg profsjonalych,adkerowanyeh do precsibionen i ergtnizah Bais nikogo nie dani mnogose fem 2jmatieych sig andytem Kadrowyin, Nad moto wpa ue ifr Tay ye ee (Spaeth Dc Late ae lc ae ao Beige Faeyr rma iach Srouzenr kewraerr sTosonn TeSTEN P=YCHOLOGIEH dradznem personalnym,rekruacj selec Poéobe jak w wypadkx lekéw, ko cztétestow motos kopié wplasaie na recep” wystaveng er speci a exe be neh Pjchologom odebrany zo mooopoldecydowani oaks stosowania warzone pret nich areal i aed ig mnijnotl Intyacje ajmujags sg tesowaniem nierym sie isin) nie renin od inayet im W chet avigkzania wiekosct spray swoich ut, Jee osaganyeh 2 ago powodu2yskow. Podobnic ak ine preedsibiostn, oot sig Go promagi swoih ash tone w praciadajes mere kaa spolceny ‘bra esowanis Oty wige, czego kupuje sie najwige), ery Kens, Ich rozaminiekorzyei wynikajeych 2 stosowaniatesGw moze bye jest _zupenicodnienne od top jak wira je spesjlise, Od ego momen jut ri psybologowie, ale wlatie ich Ken! kazaa ryaek tes peycbo- Iogiemyeh. Klasyeung koryiea 2 woloego tak jet wicks sutecrnos®, ‘wyniajaca ze spejlizac, howiem handy 7 uezesnkow transi mots Skoncenrowaé sie na ym, eo ume najepe) (ama to wkezue min ego Powodzenierynkowe 1 zsh). Jedoakze wolny rye teséw wydaie sie {owmie mebezpecany, Jak wolty rook usug medyeznyeh peed hgh jest oa le skomplkowany, 2 Kleatme jest w sanie rompoznad, cy ‘tzymnje produkt wysokie aos, ey tet bub nizaletne od oder ego subektywnlezadowoenia.Caly wige proces ~ atten repo ‘wany mez latwo yma sg spd hon seeogdlne py ide ogo spocane konsekiwence (por. tt Jaworowsk, 2000, "Zdaniem nekryeh kryskoweynkows natura deiizeg texowania ert juz wystaraaacym powedem, by to spolecane honieknencetestowans, ‘nis rozwazala na tmattacaicanye soewiges, nly sie podetawow3ym problemem peychometi (Steers 1982). Speaedaivanic teu ext bowie faze spolcaicnebezyccane i? spezeswnieakiekolvick inne) Jeaei ety jako produty zeczywiee sa podlawane oddity watiom tyme owym, © trorumienie praw tayizgeychrynkiem tet6w porwoi lepe) eotolowae ich stosowanle. Taka dagaocy wspolcvstego yk te rzedstalStemberg (1992). Mazo sg ona Wydawae aye daleko aes bo ‘r2ymajraKlientom ~ a nie ko payehologom = paw do ksrtaltowanin yk est psychologcanje. Bude ona ednakodmcay pant wienia ‘ni tedyeyje debury nad spolecaym!Konsekwencjani testowani,datego tet warto preyrct si lis) pezedstawione) ne sxgunentac Jaki Kerzyel ocak lene! 9 pytani, aa ie mle odpowidzog pede wazystkim. A wapelezesny Mint ~ prckonany’ splecrne]zared- oti festowania— city, aby testy prycholapicze gwarentoway (Sten- ter, 1992, 5 135: Moreland iim, 1985; 12 APA, 198Sb, 65-89) Doprzewidywanie osiagni¢s, podsavowym ozlem stosowania {estw poychometrysenyeh (antares testbw itlgene) bylo bee Bo eee dow awa per prt oon. zai2m Przwidywani osiagni ca to akonyeh, cz tow wykonywi oka ‘ogo zaiod. Kiln oszaka tom, aby a podsale Wyk stows sis motn Do dokonja trlnegoprogaozowania, a edpowiesilaasé 210, ny jest on wasadnione, spoceyanatw6rey —prducence tse: 2) stabilnose wyaskovw Kenel occu e testy bed daly wy ‘ikl reatywnse tbe w czas, Nit ne ma os eza pend, aby ‘rsokztne powtareaebadanintesiome i late sy tty byl ster fe 2 ponktuwidzenia Kien, powiny Posada wysaky eztenak, Fozumlana jako wiarygodeote i ocnia nn podstawie porowaywania swymik6w dwakrotrych badas tym samym testem (zetelnos6 yp testes 3) wlasciwa normalizacjg i standaryzaci ¢ poscwas Hay. {ana interpreta peychomearyczra polega a cdweywania sg do pon fprcowanyeh dla edpowidaich pup odniesena, zee istoma Jest, thy grpy te zs wltcinieadefiniowane,atexty poset w nomy pnualaace aa rztelng acon bat} (potecjalne) osoby badate. Zs im wige lleniow wszystkie testy pojawisjce sig na rynku powinny prsiadaé wlative | repezenatywne omy. JednocrenieniskaSwitdo- fot spcyfki pomiarspsychologiezego powoue,2e enc abo nie ‘3 Switdomi wa posiadania paz text adekwatiyeh nom lbo apis ‘ane tails), fe proponowane im testy take nary pou 4 latwose stosowan is: w barlzo wie praypadkach badaieetowe sma charter grapowy (op speawzaniezasesu pian) widzy)i est prowadzone pcr csoby posiajce co najwy2e) newiel wiede 2 2 [re psjchologi. Testy winny by zatem awe w stosowanty, ne powin ny wymapal osobistepo zaungizowania, x tke posiadaé kryich lespodzanek” 5) latwosé interpretac;i: osby inespreaee wy tstowe (np arzdnicy) cxeto posiaalasiewielka wielze 0 zasaach inp pajebameryezn) Testy 2stom povinny pasa Jamo | wyratni are Jone zasady interpre}, kite nie povinny byé casochionne i pony tumoalivia ich tosowanie wwe? prez lakow. Adresacinawet fcho- Wwyeh areczedpaychologicnyeh nie musta | nie chea areata’ sg w alotoofe interprets. Oczekulajesnyeh i jedaornacenyeh diagnoz, poewalajacyeh na formalowaniejednozncanych rkomendacji, zig sych zich problemami Konzetnych wig, ie oglnyeh; 6) obiektywag punktacj; testy powiny posadaé tak opacowane uzeoceny adpowide. aby osby Je tsa ne musaly podjmowat {yaks roceicam zy samy zhnteresowanynt Menta a eat tego, le punkiGw jest wart dasa edpowied. Liebowe interpreacje yn testowge nie moge podlegaé tadnym kompromisom 7) brak stronniezo sci; kadda nowa mstoda wpromadzana a ryck |e spstrzegana jako arzedie pomiarowe uczcwe i bezstonne W so sunk do wszykich grup spolecenych. Dtgo te a met pow: ‘nt zosatspradzo ze waleda na ptencaa je) sromicote, #) uzaradnione korzty storowania,teay powinny gvarn ‘ovat otzymywanie iformaci waryeh kaszéw ich zstsovania, .W przecivnym wypadknaedy je zat ini metedamis 9) ochrong wyaikOw: Wyk test6w psychologiczych nie powinny yc udonpelune ber sgny alnteresowanych dae onBle ry ay 10) sadows kontrole decyzji administracy)nyeh; vymki Tans pajehotogicraych musra sig dawnt lone, gyby decyie po Jeena ich pode way do sad Lista ane jest wyezerpujca nie ise kxadegopraypadka sosowania tes psyehologietyeh Jest ona jednak~ jake wydae-repenentaywnaa dia spowabu mystenia 1 rodzju cczekiwad Klean. Moana oczywiscle fopracowaé ie kryteria ~ np. wakazat jako watne potawy teoretyezne tery ery roa) zebranych danyehempincenych ~jednkte ne zien! to isiogy steamy. Testy, amlizwane 2 ryakowego punktu widzenia ~ jak twit Sternberg (192, s 136) ~ raza sobiezadeiwiajaco bez 'W Polsce jena sytscja nie jest ak dora. Masowe stosowanie testo (casera cel selekcyjych,najeesi] bez whascwegopaychomet: zpego opracowania (ak prac adatacyjnych a jedyaie prs Wumaceeni, ‘bra ner joweh,lesanaafose tes, bak danych na eat tlle Soman est), spavia, 2 mas yek tes jes kstaowany paz le opeaconane mod, stosovane paz czsonekorapetenine osc. Oceilse Stosowane w Police testy zryakowogo punky Widzeia, wid Wyrdni,2e Ismloeopromna peneaiemigdey wymnagaianypsychometycznjm oak ania! Kena jbosigoferowvango im produ. Nic et diwnego, 22 tetyayskuj sole 2, oni”. Syaaey tg pogarea apresywy marks {esibw, hry zaowocowal produce zlyeh meio o arakeyinych nzwach skadanie falsywyeh bite Kenton (por. tt Palveowsk, 1991, 100. Zaproponowany przez Seber (1982) ymkowysposdb ocean a6 (oniecanose spotkanis sg oczelwat KentOw | aktualnego Salus psyo- etyeznego tes6w) moze wycawae sig budowaniem praewagi market: {0veqo pankts ident nad peychologceym. Jedakte powntaie ry tentow pevcholgicenyeh jest fakem. nie ma oz of niego adoro, Klien, Preckonyan przez profacenb; upowat bea, czy sul, 2 realize ‘wad Beech potezby. Brak specaistezne] wiedzy uriemoaivia im pele Foepounani, cy iw aki stop potzeby te zosaly zapokojone. Tak Wte 7 Stone jeg cpu tsi ne sanz Dien toi 9 re “The Ieee oy monn at ean pepe nome a agg Pea ie ges Wet sy lp 2sRoman 6 {inn ym ryka groai nam, 20 2ly pena wypiené beie dobry pened” Nigiy nie bee jut tak, 28 ryek tes bedzie Ketowany Wwyacze ‘przz ich auforow ~ traci on relay wply na prakyke ‘osowanis “ruin ni 2p sig ze Stembergim (1992, 5.139), 2e poste w dle- ainie testowaria jest moaivy jedynie wawezss, Kiedy autrry Weston ‘syeologicanych zezyznaja alla wasko defiaiowanch celdw iar ‘Seca. dziedzini eso wantaposom funkejenowanaitlektsnnego Deda Giada szerkich hryzont. jae ezsaas se pred nim” idem) ‘Tylko wéveaas, Kiedy publikowane es nie Deda jdyaie odpowiedria aa ‘oceekiwania ry mena bedee mow o rzeczywistym wplywiepsyeho- gow ma zak tecowania, Nie wytarezy ud wige Wzgarliystasuack do sprymigywizowane, Komereyje) paki - reba stan w sank 2 cm Bochtaplerw 1 muceye ie kemanikowne sveokc)publieaoty, Jala yteamipowinna sie kirowae, aby mee gwaracj, 2 pita dobre et. ‘aka ost zatem przyzlse test psychologicanyes? Zdaiem Matirszz0 (1990) testy ako narzediepoznaniapsycholopcanego umocniaswoja pry ‘je. Beda wpkorzystwane do diagnozowaniasyuartspleczie watayeh (op, poezcia lena plynacegozuaty peacy) | eda generale nastawione ‘nt eng umicjgtotcradzealasbie 2 wymaganiamdymamiceni zeae Jacego si Sodowiska.Przedmiotm dagnovowaniaproestana bys mule ‘Uisjemesc = sta pomisey payehologiemegn stanie wie Kompetenca ‘apacyna jodnosis. Nesp uid preesnscie pk zueeresowanis zar6wno prycholog6w, jak ich Kestow ~ x progaozowania na pode ‘seerdanego sts gu ednosls ma moaliwose profilakty kt zabureh ‘achowania i promoc}i psycholgicane kode 2ycla (idem, s, 1015). [Nowa epoka testw psychologicanych to epoka metod wykorystiacyeh oro nearopycholog i prychloei poaawezs} (ort Dane, 191), ud dais pisze sp o nowe) generac teow (Uambleton, Za, 199), “Zaasiesn wilu autor (por np: Hambleton, Rogers, 1991; Hare, Mada, 1991; Steberg, 1992) eden nowyehpropzye da peychomet!poviien bye prande wazyskin drobek pyehsiogs peewee. Propo cna bowien lane spjense na problems ittgens tym samym poala na Kost ‘owanle nowe generac esr, zwastza da celow selkcyjnych Doshonae- ie jedyni stuytyenych tect nalizy yw estoy (wt ede. ‘ie os jest Opremny) w cry ne miei ory eso paychoogice- ‘Srouromr KONTEAS STOSOMANLA TESTEN Pe¥CHOLOSICEEH Literatura zalecana Braezfst 3. (1094). Tety payehologezne 4 ich tythownicy ~ anaisa Teontekst etyemego, v: J. Brees, W. Pozsaiak (el). Bhcone _problemy delatalnscl bade i prokycom psyehologo (s. 83-101). Pomasi Wydavaicwo Funda Homanior. (Gicchanowica A (1996), Prawne speky tworzenis adap) rozpowszech- nani slwowari tsa poycholgizayeh, We A. Clechanowie, A. wo. Pracownia Testo Pyehaogienyc. Polskie Towarzystwo Psjchlosicne (1992). Kodest etyena-awadowy ‘pockologa, Warszawa, ‘Stealak MZ 2000. Tajernicazawodowa w deilatsoslbadawczs rk "yea psychologsv, w: J. Bosse, M, Toeplit-Winiewsla (ed), Enjezne problem prycholegi 103-134), Poznas: Wydawnictwo Faas ai Humaniors,