You are on page 1of 7
VAN BE CHUNG KHAI QUAT LICH SU PHAT TRIEN VA CAC CONG NGHE THI CONG CONG TRINH NGAM TREN THE GIGI VA G VIET NAM KS. Tran Van Ta ThS. Nguyén Nhu Quynh (t8ng hop) Trung tam Tu vén Quéc t8 Téng céng ty Tu van thiét ké GTVT Tém tat: Tién thé gid, dic biét Ia 6 cde nude phdt trién, hé théng céng trink ngdm da tuong d6i hoan thién. 6 Vigt Nam, cdc c6ng trinh ngdm duoc bat au xay dung te khodng cusi thé ky 19 va ndia du thé ky 20 bai ngudi Phdp, chi yéu Ia cdc céng trinh rngdim lién quan dén thiy loi va khai thc Khoding san. Trong vai indm tré lai dy, véi nhu céu ngay cang I6n vé giao théng, ede hém ‘duéng b6 xuyén nui duge xay dung ngay cang nhiéu, Trong a6 th, 18 théng giao théng dung sat 46 th cing da dugc bat déu duce inghién ciiu xdy dung. Voi dc trung vé diéu kién xay dung trong 6 thi, céng trinh ngdm déng vai trd quan trong va Id xu thé tat yu bdi nhimng wu thé ma né mang lai so véi cde céng trinh trén ‘mat dt nhu khéng lam mat cénh quan dé thi, qud trinh thi cong khéng dnh huéng dén hoat déng giao théng, déng vai tré quan trong trong quéc phong. Bai bdo nay nham muc dich gidi thigu mét cach téng quan inhait lich sirhinh them, xay dung va phat trién céng trinh ngdim trén thé gidi va & Viét Nam, Mét s6 bién phd thi céng céng trinh ingdm ph6 bin, da va dang dude dp dung 6 Viét Nam cing sé duoc 8 cp dén trong néi dung bai bdo. I. KHALQUAT VE CONG TRINH giao thong dé thi (him & niit NGAM giao thong, hém cho nguéi di bo, ham téu dién ngém...) ham ap thost nude, ham cap théng tin, nang Iuong (collector), gara ngm, hém nha dan dung, hém nha xuéng, gara ngam, cic cng =Céngtrinh ngém giaothdng: trinh céng céng (cla hang, nha ham dung sét, him duéng 6%6 hat, ph ngém...) xuyén ni, hm vugt s6ng. Céng trinh ngém la céc cong tinh duge xay duing trong long dit, tuy theo muc dich sif dung, 6 thé phan chia nhu sau: = Cong trinh_ngdm_ khai - Céng trinh thiy loi ngém: _khoang: hém chudn bi, hém van ham céng trinh thily dién, ham tai, hm Khai thc, hém théng din nudc tudi tiéu, ham cép gid... thoat nudc, ham duéng thi. Hinh anh mét s6 céng trinh -Céngtrinhngém dé thi:hém _ngam tiéu biéu: Haim dudng 66 THONG TINTUVANTHIETKE - SOQUY Ileil/2015 Il 63 © vANo€ cHUNG Il. LICH SU XAY DUNG CONG TRINH NGAM TREN THE GIGI Tir lau, tude cong nguyén, 6 Babilon, Ai cap, Hy Lap, La Ma céc céng trinh ngam da duoc khai dao véi muc dich Khai khodng, xay ling mé, nha thé, cp nuéc, giao théng, Céng tinh _ng&m duge col la lau dai nhat trén thé gidi 18 dung hém xuyén qua séng Eupharate 8 thanh phé Babilon duge xy dung vao khoang nam 2150 tude Cong Nguyen. Vao hing nam 700 truée Cong Nguyén, mét dung hém dén nude da duge xay dung 4 déo Samosaite, Hylap. Hau hét cic ham cé xua duge xay dung trong nén da cing, c6 dang vom gidng nhu céc hang dong tu nhién, khéng cn vé chéng Thi céng him bing céng cu thé so nhu choéng, x8 beng va phuong phap nhiét don gidn: dt néng guong hdm, sau dd lam lanh bang nuéc. Vao cuéi thai ky Trung Cé, viée mé rng giao thuang da thic day phat trién céc dung ham giao thong. Ham duang thy dau tién trén thé gidi dai 160m dusc xay dung tai Php ti nam 1679 dén_nam1681 Su xuat hién ca dudng sat 3 thiic diy phat trign ham duang sét, nhiing hém duéng sat au tién dai 190m duoc xiy dung trong nhiing nam 1826- 1830 trén tuyén dudng Liverpool - Manchester 6 Anh. Cling thai gian nay nguai ta cing da xay dung céc hém dutng sit 8 Phap vva cic nuéc Chau Au khéc. Cong nghé khai dao thai ky nay chit yéu [3 khoan tay va thude né den. Viée phat minh ra thude 16 Dinamite (1866) cling véi sp dung may khoan dip xoay da tao nén bude ngoat trong xay dung céng trinh ng&m nhuxay dung céc duéing hém xuyén qua day Alpe néi Phap, ¥ va Thuy Sy. ‘Trudc chién tranh thé gidi lin thir nhat, nguoi ta da xay dung duge 26 duding hém giao théng 6 chiéu dai l6n hon 5km, trong 6 6 ham dai nhdt thé gidi la ham Sinplon, dai 19780m. Vat liu va hém cha yéu fa 43 hoc via véi hoae vila xi mang, Mai dn nhiing nam 70 cua thé ky 20 bé téng méi tré thanh vat liu chi yéu trong xdy dung céng trinh_ngém. Sau chién tranh thé gidi lin thi nhat, nhip 46 xy dung him giam di vi hé théng dudng sat da tucng déi oan chinh & cdc nuéc chau Au. ung vdi hém xuyén nti, ham duéi nude cing duce xay dung véi muc dich giao théng dung sit va dudng bo. Him dudi nuéc duge xay dung bang phuong phap khién dao két hop voi khi nén cS vo hm [a céc tém lép ghép bang gang dic sin (vi chéng chu bin). Khién ham duge sit dung lin dau tién vao nam 1825 trong xay dung dudng him qua séng Thames & Anh. Chi ring 6 New York da 6 19 hm Ién duéi nude. Hém dudi nuéc trén tuyén dudng sat i duéi vinh Simonosec, Nhat Ban (1936-1941) dai 630m. Nhiing nam gan day, nguéi ta a xay dung nhiing duéng him duéi nude xuyén bién dai ky luc, nhu hém qua vinh Suga Nhat Ban dai 36,2km, ham qua eo bin Manche néi Anh va Phép dai gin 40km. Mét_phuong php dugc sti dung 46 thi cong ham dudi nuéc la phuong phép Mt nha ga ngém tal Moscow-LB Nga -Mét nha ga ngém tai Han Quéc ha chim doan him da duoc duc sin vao hao 8 dudi nudc, sau dé lip dat tré lai. Phuong php ha chim nay 8 khéc phuc duge viee str dung khi nén anh huéng dén stic khde nguéi tha, ha gid thanh, rut ngan thei gian thicéng. Tuyén dudng téu dién ngém 4 Luan B6n, Anh van hanh nam 1853 la tuyén téu dién ngdm dau tién trén thé gidi, mé ddu théi ky xay dung cdc hé théng tu dién ngém trén céc thanh hé ldn cia thé gidi. BEn nay da 6 trén 100 hé théng téu dién gam 6 trén 30 nuéc. IIL, LICH SU XAY DUNG CONG TRINH NGAM 6 VIET NAM Trude Cach mang Thang Tam 1945 6 Viet Nam nam 1930 <6 xy dung h4m giao théng thay RG Céc (6 x Nam Son, huyén Anh Son tinh Ngh@ An), hdm ngém xuyén qua nui gitip cho thuyén bé di lai tu phia thuong 64 ME THONG TINTU VAN THIET KE - SO QUY Ilalll/2015 VAN BE CHUNG uu xudng ha luu séng Lam dé tranh di qua dap nuécB6 Luong. Mat s6 ham duéng sat cing duge xay dung ma dién hinh ham dudng sét Phuéc Tuong trén déo HaiVan thudc dia phan Thia Thién - Hué, Trong nhiing nam chién tranh, chi dio mot s6 it hm ngn é lam kho quan trang, quan dung hoae hém tra n cho ngudi va hé théng ky thuat. Bin hinh la hé théng ham hao gém cac duéng ham gam dai hang km nam trong long at Vinh Mac, Cu Chi M@t loai hm khéc cling a3 duge xay dung phé bién 6 Viet Phéi canh 1 ga ngdm tuyén dudng ‘st 6 th) Bén Thanh Su6iTién (TP HCM) (nguén: internet) Nam la him Io dé khai théc than va khodng sn. Sau ngay théng nhat dat nuéc nam 1975, ta mé dau xay dung hém Déc Kay trén quéc 16 1A phia nam tinh Ninh Binh «dai khong 100m, Su phat trién giao thong, thiy dién da thc diy vige xay dung duéng ham & nude ta trong hon mét thap ky gn day. Thing 5 nam 2002 ham A Roang | dai 453m trén dugng Hé Chi Minh dugc hoan thanh, ‘Thing 6 nam 2005 him dung bé Hai Van 6 chiéu dai 6290m duoc dua vao sti dung a rat ngén doan duéng qua Bo tit 21 km xudng con 12km so véi tuyén ca Trong nhiing nam gin day, van dé xay dung ngém d6 thi cing da duge chii y, dac biet & Ha NOi va TPH Chi Minh, Mot s6 dy én ham dé thi dang duoc trign khai, vidu nhu tuyén duéng sit Nhén - Ga Ha Noi, ‘tuyén Bén Thanh - Sudi Tién (TP HCM), trong tuong lai khong xa sé tao cho thanh phé mét bd mat méi Iv, MOT SO BIEN PHAP THI CONG CONG TRINH NGAM Céc phuong phdp thi cong céng trinh_ngém c6 thé chia thanh 2. nhém_ phuong phdp chinh sau day: Phuong phép dao va Isp (dao mé) va phuong php dao kin. 1. Xay dung céng trinh ngém bang phuong phap dio ma Trong phusng phap a0 md, dat duoc dao lén theo cach 16 thién tir mat dat, tao khéng gian cho céng trinh ngém, sau dé dat duge dap lai (cut - and - cover construction). Phuong phép nay thudng dugc dng dé thi cong nhiing loai CTN dat néng (gidi han trong pham vi 5 - 15m, ¢6 khi dn 20 m tir cot mat dat), Kinh nghiém thé gidi da téng két ring uu diém néi bat cia phuong phap dio mé nhu sau: ~Cé6 thé sit dung may lam dat va may thi céng khéc nhau véi tic co gidi hod cao, = Cé thé thi céng hé dao sat t6i tuéng ngoai ci céng trinh ngém hién hi, = Thi cong chéng thém cho céng trinh ng&m don gin va cd chat luong. THONG TINTUVANTHIETKE - SOQUY Ileil/2015 Il 65, © vANo€ cHUNG Phuong phip dio mé sé 6 nhiéu uu vidt khi céng trinh ngém 6 dién tich [én trén mat bang va khéng sau lim va thudng dugc chen dung trong nnhiing digu kién dia chat nhu: ~Trong nén dat <6 dé lan ms €6i, hay trong s6i san; ~Trong dat cét bao hoa nuée dén d6 sau 6 -7m; ~Trong dat c6 a6 8m tunhién En d6 su 10- 11m; ~Trong dat sét bao ho’ nude én a6 su 10- 12m; ~Trong dat sét dén d6 sau 13 -16m, Phuong phép dao md cing é nhiing nhuge diém va han ché, nhat [8 khi thi cng trong ving dé thi cé dan cu déng dic: = Chiém dit nhiéu, én va dé gay Ach téc giao théng. ~ Trong dat sét yéu va dat ui, vige dio hao sé bi han ché do phai duy tri dn dinh vich hd va day hd, nén dai héi phai thi céng nhanh gap. ~ Chuyén vi cua dat va ln céc céng trinh hién hau. Céc phuong phap lam giam su tréi day hay giam dao lem cing nnhu su thay di ding chay va mufc nude ngam... déu din dén nhiing tré ngai trong tién do thi cong va thay déi gid thanh, Dung neo dat, thanh chéng c6 lap kich 4é cang chinh la nhting gidi phap c6 higu qué aéi véi éng trinh nhay lin hodc céng trinh cd lan can hé dao. a. Cac két edu chén gilt thanh hé dao Trong digu kién dat tréng trai va il réng (vi du ving ngoai thanh) thi cho phép dao hé véi 6 déc ty nhién ma khéng cén chéng git thanh hoac chi cén bao vé mat déc bing Iép xi mang luéi thép 46 phang mat én dinh Chéng gitt thanh bang try duing - dp ban (Soldier piles with Lateral laggings): Hé chéng glidtnay gém tru/coc (bing thép hinh hodc bé tang cét thép dic sn) khoang cach gita cic coc xée dinh theo tinh toan, thuéng tu 1,0-2,0m, thanh chéng / vvang chéng ngang (cé khi thay bang neo dat ), dim gia 6 lung tudng va ban cdi ngang bing 96 day tt 7-10cm (c6 khi thay bang bé tong phun). Loai tung nay ding cho nhiing hé méng khong séu (<12m), vung dat kkh6 réo hoc phai ha mye nuge ngém, thi céng don gidn: déng hodc ép céc tru quanh hé dao, dao dat ting lép day khoang 1m, cai ban g8 ngang gitia cc tru/coc, dén bang vat lieu rd sau lung tudng dé tao phing mat tung phia hé dao va dat thanh chéng hoae neo theo ‘hit ké Tubng chin bing coc ban: ‘Cac dang coc ban thudng ding hign nay: Coc ban bang 96; coc ban bing bé tng cét thép; coc ban bang thép; coc ban bing chat déo PVC, ‘Tubng chan bang coc ctrvén thép (steel sheet piles): Thung 6 4 loai cir vin thép sau day: ‘Ci thép ban phang: Ky hiéu SP- 1 loai civnay cé md men khdng dn khéng ldn, chigu dai ché tao 8 = 22m; cit mang thép: Kj hieu SP-2, chiéu dai ché tao 8 - 22m ‘thudng sti dung cho céc loai két ‘cu chéng tha (48 qual, méng 8p) céng tinh xdy dung; cit thép chit Z: Ky hiéu SK-1, SK-2, $5; cif Larssen: Thuong ché tao 4 loai ci: IV, V, VI,VIle6 chiéu dai tt 8 - 22m véi lién két méc rin che, tao ra mé men khang uén 16n, day Ia loat ctr dang duoc sit dung phé bién hién nay. Bé én dinh tuéng coc cis ban thép, tuy theo bé rong hé dao,mat bing va digu kién hién truing ma ding thanh chéng ngang hose neo dat. = Tudng chén bing coc ban vat ligu nhya composite. Trong nhiing hé dao néng ding cho céng trinh ngém dat néng nhu colecto, duéng cp thoat nude phuwv...hoan toan ¢6 thé ding coc ban nha composite dé lam tudng chan; do loai coc nay cS tinh chéng xm thyc/an mon t6t trong mai trubng chua man {c6 thé bén dn 30-50 nam), sin xuat cong nghigp, kiém soat chat Iugng dé, nhe (nhe hon thép 70-75% va nhe hon bé téng 40-50%), thuan tién trong van chuyén va bao quan, ting my quan cho céng trinh trong 6 thi (tudng ke chéng x6i 16 vung ven bién, tuéng chan dat, Ong trinh cu céng..) Tudng chan bang hang coc: Coc nhéi bé tong cot thép hoac coc nhéi bé tng cét thép két hop véi coc xi mang dat 6 thé ding dé lam tuéng chén thanh hé di. Twang lién tuc trong dit Tung lién tuc trong dat c6 thé thi cng bang phuong phap 66 bé téng tai ché hoa ldp nhiing tm tudng bé téng cét thép duc san vao hao dao sén. C6 3 glai doan co ban 46 thi cong tudng: lam tuéng dan, dao hao, lp dung tm cét thép va a8 bé tng (hoac lap tm bé tong cét 66 MI THONG TINTU VAN THIET KE - $6 QUY Ilalll/2015 VAN BE CHUNG thép duc sin ) vao hao, Cong nghé dé bé téng tudng toan khéi quyét dinh bei két c&u cha tudng, kiéu may dao hao va nhiing diéu kién dia chét cong trinh cua noi thi céng. Can ett vao diéu kign dat nén, trang bi vva kha nang ky thuat cing nhu mét s6 yéu cu vé méi trusng va an toan cao ca céng trinh 6 gn d8 chon céng nghé lam tuang trong dit bing phuong php dic sin - lip ghép - toan khdi hos (tue vita c6 dide san vita C6 6 bé tong tai ch8). C6 thé két hop cc tém tudng véi tru diic sin hoac tru dé tai chd dé lign két chung lai véi nhau tao thanh tudng duc sn kiéu suén theo céng nghé Panosol (cia hang Soletanche) va cong nghé Prefasil (da hang Bachy) 6. Két edu phy tro cua tung chén hédao Trong nhiing hé dao néng va én dat tét vi d6 sau thich hop thi tuéng chén c6 thé lam viée rnhu dam con san va dit cting a8 tun dinh, cin & nhimng hé dio sau thi cén cé két cdu phu tro dé gi tudng. Hé théng chan gitt thanh hé dao sau do haibé phan tao thinh, motla tuéng chan hai la thanh chéng bén trong hose la thanh neo vao dat bén ngoai CChiing cing véi tung chin sé tang thém én dinh téng thé cua két cu chan git, khong nhting 6 lién quan tdi a6 an toan ca hd dao va cong vic dao dt, ma con c6 anh huéng rat lan t6i git thanh va tién 46 cua céng trinh, hé dao. 2. Xdy dung céng trinh ngém ‘bang phuong phdp dao kin Theo phuiong php dio kin, 6 nhting phuong phdp thi cong hém nhu sau: = Phuong phép khoan né truyén théng va NATM. Phuong php khién dao (SM), Phuong phép khoan dio (TBM), - Phuong phap kich déy (pipe jacking). - Cac phuong phdp dac biét (phuong phép lam lanh, phuang phép né ép,..) «@. Phuong phdp khoan nd truyén théng va NATM: Phuong phép khoan né truyén théng hay cén goi la phuong phdp mé duc sit dung rng rai trong linh vuc xay dung ham va cng trinh ngém do kha nang ap dung cho nhigu loai céng tinh ngdm khéc nhau nhu ham giao théng, thuy dién, ting ngdm, .. véi nhéing hinh dang va kich thuéc hinh hoc phic tap, va xy dung trong dat da ciing va cting vila, Bay la phuong php lau di nhat, c6 lich sit phat trién cing véi lich sit phat trign ctia nganh md va a dat duge nhiing thanh céng dang ké trong thé ki 20. Thanh ccéng lén nhst cua phuong phip khoan né chinh [a su ra dai va phat trién ca phuong phap thi céng ham méi cua Ao - NATM, ra dai trong nhiing nam 60 cua thé ki 20 va nhanh chéng tré thanh mét tro uu trong linh vuc xay dung hém va céng trinh ngém cua hdu hét céc quéc gia trén thé gidi va cho dén nay vin cchua mat tinh thai sudo cc loi ich cia né mang lai. NATM két hop ding cdc buléng neo da va bbé tong phun - chi yéu dling 4é dao hdm trong dé cting, dang duge ting dung trong thi cong him dé thi, sau gan 4 thap nién phat trign lién tuc va duge dic két, da dat téi dé hoan thién dang tin cay. Do vay ché diing cia né duge dam bao trong gidi chuyén mén ham. 6, Phuong php dao hm bang 0 gidi hod (TBM va SM): Tréhon vé tudi dai, song hanh, v6i NATM [a su phat trién manh THONG TINTUVANTHIETKE - SOQUY Ileil/2015 Il 67 © vANo€ cHUNG Hinh énh TBM mé cla phuong phap thi cong ham co giéi hoa. Nhiing thiét bi Co gidi hos dao dat dé lam hm kha da dang, ké tit loai may xic 6 trang bi rang x6i, céc thiét bi thuy luc va cdc may dio hém da nang (roadheaders) cho dén céc TBM c6 cu tao khéc nhau Ngay nay, TEM Ia phuong phap dao hdm phé bién nhét. Loai thiét bi da dung Roadheader kha hiiu ich & nhiéu truéng hop khi ste dung TBM khéng cé higu qua vé mat chi phi, Mac déu c6 nhiéu loai phuong tién ky thuat dang thinh hanh, song TBM, thiét bi chuyén ding, <6 thé co gidi hos duge toan bé cae khau dao, chéng 46, thi céng do hm va chuyén van dt thai, da éuoc céng nhan [a mét trong nhting 6t phd quan trong vé céng nghé thi céng ham. kj thuat dao ham biing khién (SM), mét bién thé cla TEM da dugc phat trién theo mét chiéu huéng ma vie ting dung hién nay cho phép thi céng an toan ngay cé trong diéu dat rat mém yéu, 6 ngam nude hy céc loai dat trém tich, Khi thi céng s@ cé hién tuong lin bé mat dang ké trong céc trusng hop ma d6 day ting dat phi la nhé. Tuy nhién bang bién php ding via phun duge kiém soat t6t dé chén ldp vao khe héng sau vé ham (backfill) thi vin c6 thé kigm ché lin 6 muic a6 nhd, va tranh duoc nhiing phuong hai nghiém trong di véi cdc cong trinh lan cn Trong céng nghé dio ham dang khién thi lép v6 hém dude thi cng bing cach lap ghép céc cu kién (segments) ché sén. Mot 56 Iuong nao day cde céu kign dc sin trong mét céng xudng sé dugc vin chuyén va ‘8p két tam thai & mét kho bai gin céng trudng, Bim bio cé duge mét khéng gian sin bai nhu vay khéng phai la dé dang, tham chi trong mét giai doan tam thei, 6 mét khu vue ¢6 mat 6 céng trinh day dac, B6i véi cdc vo him thi céng bing cu kién lip ghép, nhiing phuong php thiét ké khéc nhau, usc 8 nghi diing cho céc diéu kién at dai va nude ngdm khdc nhau, déu dam bao duge cuting 46 cally cua lbp v6 é hau hét cic trudng hop. Kha nang phong nude (warter-stopping) cia ve ham dude dim bao bing cach ding cécvat ligu han vatrém kin khe ndi gita céc manh e&u kién. Tuy nhién vigc lam kin nude lau dai khé khan hon; néu that cén thiét thi phai ding dén lép 40 thi cip (secondary), d6i_khi can phai dugc gia cuéng them bang cdc thanh cét thép. Mét sé danh gia vé phuong phép lam v6 him lip ghép cho ring gid thanh cla cde manh c&u kién la cao, ngoai ra cén thé phai lam thém 6p 40 thir <&p, va cdc chi phi vé van chuyén edu kién va thué san bai, nén vige thi cong la tén kém. Trong thap nién visa qua, gidi php thay thé va ham lip ghép néi trén la céng nghé 6 bé tang vé ham theo kiéu ép dy (extruded concrete lining- ECL) a8 duoc phat trién 6 chau Au, dac biét la 6 Bu. Day [a ky thuat thi cong v6 hém bang cach bom day bé téng thugng hoac bé téng cét soi thép vio khe héng gitia bé mat hang dao va van khuén bén trong ham. Phuong phdp kich ady (pipe Jacking) Phuong phdp kich day 1a mét ki thuat dio ngém duge sit dung cho céc céng trinh ngém Is duong éng ki thuat, thi cong bing céch déy céc doan éng 6 chiéu dai nhat dinh, Phuong phap nay dude str dung chi yéu cho céc dudng him cé duing kinh nhé dat & chigu su khong Ign lam va xay dung tai nhung ngi ma phuong phép dio he khéng thich hop. Ban chat phuong phdp la vi chéng tubin kin dugc lip dat vong no tiép 68M THONG TINTU VAN THIET KE - $6 QUY Ilalll/2015 vvang kia trong khoang chuyén dng céch xa guong ham. Cing trong khoang 6 kich ép vi chéng vio guong ham theo tign trinh dio dat. Bé gidm ma sét vi chéng v6i khéi dat, khéng gian phia sau tubin duge bom vila sét. d. Phuong phdp né ép tao buéng. Trong dat dé dinh nhu: dat sét, & sét.. 6 thé 4p dung phuong phap né ép dé xay dung nhiing céng trinh ngm. ‘Thuc chat né ép [a khoan cdc ging khoan va dit vao d6 cic Iuong thudc né, niit chat va nd. Sau khi né dit dé bi ép lai tao thanh nhuing khoang st dung lam eéng trinh ngém. Str dung cde tram khoan chuyén nganh 6 thé khoan cc giéng khoan thang ding, nam ngang hoac nam nghiéng, VAN BE CHUNG LOMKET Bai bao kh6ng di sau vao trinh bay chi tiét cfc bign phép thi cong ma chi diing Iai & miic 4 gidi thigu. Hi vong trong tuong lai gn, c&c céng tinh ngém sé duge dau tuxay dung phat trién & miic dé cao hon, tao bo mat méi cho céc 46 thi 6 Viet Nam m Nguén: Téng hop tivinternet, THONG TINTUVANTHIETKE - SOQUY Ileil/2015 Il 69

You might also like