LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC

VÀ PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Giảng viên: ThS. Tạ Thị Thùy Trang

11
v1.0015110206
 BÀI 2
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
VIỆT NAM THỜI DỰNG NƯỚC
Giảng viên: ThS. Tạ Thị Thùy Trang

v1.0015110206
2
MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Trình bày được quy luật chung của sự ra đời

Nhà nước và nét đặc thù trong quá trình hình
thành Nhà nước đầu tiên ở Việt Nam.
• Phân tích được tình hình phân hóa xã hội và cơ
cấu tổ chức bộ máy nhà nước thời dựng nước.
• Chỉ ra được tình hình pháp luật thời kỳ này.

v1.0015110206
3
CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ

Để học được tốt môn học này, người học phải học xong
môn Lý luận Nhà nước và pháp luật Việt Nam.

v1.0015110206
4
HƯỚNG DẪN HỌC

• Đọc tài liệu tham khảo.

• Thảo luận với giảng viên và các sinh viên khác
về những vấn đề chưa nắm rõ.

v1.0015110206
5
CẤU TRÚC NỘI DUNG

2.1 Cơ sở hình thành nhà nước Văn Lang

2.2 Tổ chức nhà nước Văn Lang

2.3 Nhà nước Âu Lạc thời An Dương Vương

2.4 Tình hình pháp luật

v1.0015110206
6
2.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH NHÀ NƯỚC VĂN LANG

2.1.1. Cơ sở kinh tế 2.1.2. Cơ sở xã hội

2.1.3. Các yếu tố khác

tác động đến quá trình
hình thành Nhà nước
Văn Lang

v1.0015110206
7
2.1.1. CƠ SỞ KINH TẾ

Biến đổi từ nền kinh tế tự nhiên nguyên

thủy sang nền kinh tế sản xuất nông
nghiệp là chủ yếu.
Cơ sở
kinh tế

Xuất hiện nghề trồng lúa nước, chăn

nuôi, nghề gốm, cũng như sự xuất hiện
của nghề luyện kim đồng thau.

v1.0015110206
8
2.1.2. CƠ SỞ XÃ HỘI

Những gia đình nhỏ trở thành những đơn vị

kinh tế độc lập. Chế độ mẫu hệ dần dần
chuyển sang chế độ phụ hệ.

Xã hội có sự Công xã thị tộc dần dần tan rã và nhường

chuyển biến chỗ cho công xã nông thôn, kết hợp cả 3
quan trọng quan hệ láng giềng, địa lý và huyết thống.

Xã hội có sự phân hóa rõ nét ở cả sự phân

hóa giàu nghèo và sự phân hóa về địa vị xã
hội nhưng chưa sâu sắc, chưa mang tính
đối kháng.

v1.0015110206
9
2.1.3. CÁC YẾU TỐ KHÁC TÁC ĐỘNG ĐẾN QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NHÀ NƯỚC
VĂN LANG

Nền nông nghiệp ngày càng phát

triển, yêu cầu về các công trình
thủy lợi ngày càng cấp bách.

Đòi hỏi phải có những

Giặc ngoại xâm từ phương Bắc cơ cấu tổ chức mới,
dòm ngó, chuẩn bị xâm lược. thôi thúc sự ra đời
sớm của Nhà nước.

Bắt nguồn từ chỗ nền sản xuất

phát triển cao, sản phẩm làm ra
nhiều, xã hội phân chia thành giai
cấp, sự bóc lột giữa các giai cấp
dễn đến sự đấu tranh lẫn nhau.

v1.0015110206
10
2.2. TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC VĂN LANG

2.2.1. Sự phân hóa 2.2.2. Tổ chức nhà

xã hội nước Văn Lang

v1.0015110206
11
2.2.1. SỰ PHÂN HÓA XÃ HỘI

Sự chuyển hóa quyền

lực từ việc thực hiện
chức năng xã hội thành
quyền lực nhà nước.
Quá trình chuyển hóa,
biến đổi diễn ra
một cách chậm chạp
Quý tộc thị tộc thành
và lâu dài qua hai
những người quản lý
biểu hiện cụ thể
xã hội.
Quý tộc thị tộc biến
đổi thành quan chức
nhà nước Bằng địa vị của mình
quý tộc thị tộc chiếm
đoạt sản phẩm dư
thừa của cộng đồng.

v1.0015110206
12
2.2.2. TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC VĂN LANG

• Hình thành liên minh các Bộ lạc vào khoảng thế kỷ VII TCN, đứng đầu là Hùng
Vương, đóng đô ở Văn Lang, truyền được 18 đời đều được gọi là Hùng Vương.
Cơ cấu tổ chức gồm:
 Hùng Vương là người đứng đầu cả nước về mặt chính trị.
 Giúp việc cho vua có các Lạc Hầu, vừa nắm giữ quân đội nhằm trấn áp địa
phương không chịu thuần phục, vừa giúp vua giải quyết công việc trong nước.
 Lạc tướng đứng đầu các Bộ lạc.
 Bồ chính đứng đầu các Công xã nông thôn.
• Mối quan hệ giữa Nhà nước và Công xã: Công xã được tự trị nhưng phải thuần phục
tuyệt đối Nhà nước.
• Về tổ chức quân đội: Đã được tổ chức, trong đó Vua, Lạc hầu, Lạc tướng có những
đơn vị thân binh để bảo vệ và làm chủ lực trong chiến tranh.
 Như vậy dù thời kỳ Hùng Vương chưa có một Nhà nước hoàn chỉnh, nhưng đã có
một cơ cấu mới có một số đặc tính của của một Nhà nước trong tương lai.

v1.0015110206
13
2.2.2. TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC VĂN LANG
Sơ đồ bộ máy nhà nước Văn Lang

Vương: Hùng Vương

Thủ lĩnh
(Liên minh bộ lạc) Lạc hầu
(Trợ giúp cho Hùng Vương)

Tù trưởng Lạc tướng

(Bộ lạc) (Bộ)

Tộc trưởng Bồ chính

(Công xã thị tộc) (Công xã nông thôn)

v1.0015110206
14
2.3. NHÀ NƯỚC ÂU LẠC THỜI AN DƯƠNG VƯƠNG

2.3.1. Lịch sử hình 2.3.2. Tổ chức bộ máy

thành Nhà nước Âu Lạc nhà nước

v1.0015110206
15
2.3.1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH NHÀ NƯỚC ÂU LẠC

Theo thư truyền, vào năm 241 TCN, nhà Tần xâm lược nước ta, Âu Việt – nơi của An
Dương Vương Thục Phán là địa bàn bị xâm lược đầu tiên. Thục Phán đã lãnh đạo
nhân dân chiến đấu chống xâm lược và được nhân dân suy tôn là người chỉ huy cao
nhất. Trong 5 – 6 năm chiến tranh đã thắt chặt quan hệ giữa người Âu Việt và Lạc
Việt, đó là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của nhà nước Âu Lạc (kết hợp giữa Âu và
Lạc) thay thế cho Hùng Vương.

v1.0015110206
16
2.3.2. TỔ CHỨC BỘ MÁY NHÀ NƯỚC

An Dương
Nhà nước Âu Lạc
Vương

Bộ lạc Lạc tướng

Công xã nông thôn Bồ chính

Nhìn chung vẫn kế thừa tổ chức bộ máy nhà nước Văn Lang, bên cạnh đó vẫn có sự
tăng cường hơn trước. Điểm nổi bật là quân đội được chú trọng hơn, lực lượng nô lệ
đông đúc hơn, chủ yếu là nô lệ gia đình.

v1.0015110206
17
2.4.TÌNH HÌNH PHÁP LUẬT

2.4.2. Nội dung

2.4.1. Nguồn luật
pháp luật

v1.0015110206
18
2.4.1. NGUỒN LUẬT

• Pháp luật tập quán: Giữ vai trò chủ đạo và phổ biến nhất. Bao gồm: Tập quán từ
thời nguyên thủy, tập quán chính trị, lệ của Công xã nông thôn.
• Pháp luật khẩu truyền: là ý chí của người thống trị đối với xã hội nhiều khi được
ban hành bằng miệng và không được ghi bằng văn bản.
• Pháp luật thành văn: Hiện nay vẫn chưa thể khẳng định, thời Hùng Vương đã có
chữ viết chưa. Tuy nhiên có thể giả định, khi phạm vi lãnh thổ của Nhà nước được
mở rộng hơn nhiều so với Thị tộc, Bộ lạc thì cần thiết phải có cách truyền mệnh
lệnh của người chỉ huy bằng các dấu hiệu đặc thù, ngắn gọn và cụ thể.

v1.0015110206
19
2.4.2. NỘI DUNG PHÁP LUẬT

Nội dung pháp luật của Nhà nước Văn Lang – Âu Lạc được phản ánh mơ hồ, gián tiếp
trong truyền thuyết dân gian và thư tịch cổ.
• Về hôn nhân gia đình: Chế độ một vợ một chồng.
• Về dân sự: Hình thành quy định về chia tài sản cho người chết, nếu không sẽ bị
xã hội lên án.
• Về hình luật: Hiện chưa có tài liệu nào cho thấy sự xuất hiện của hình luật. Chỉ có
một chi tiết là An Dương Vương giết Mị Châu khi biết tin nàng tiếp tay cho giặc.

v1.0015110206
20
TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

Trong bài học này, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu các nội
dung sau:
• Cơ sở hình thành nhà nước Văn Lang.
• Tổ chức nhà nước Văn Lang.
• Nhà nước Âu Lạc thời An Dương Vương.
• Tình hình pháp luật thời kỳ này.

v1.0015110206
21