JAVNA USTANOVA

VISOKA MEDICINSKA ŠKOLA PRIJEDOR

STUDIJSKI PROGRAM: MEDICINSKO-LABORATORIJSKI
INŽINJERING

SEMINARSKI RAD

PATOLOGIJA DOJKE I ŽENSKOG

REPRODUKTIVNOG SISTEMA

STUDENT: MENTOR:

Prijedor, maj 2023.godine.

 SADRŽAJ
1.PATOLOGIJA DOJKE................................................................................................................3
1.1. Zapaljenja..........................................................................................................................3
1.2. Proliferativne promjene u dojci.........................................................................................4
1.2.1. Fibrocistična promjena...................................................................................................4
1.3. Tumori dojke.....................................................................................................................6
1.3.1. Benigni tumori dojke.................................................................................................6
1.3.2. Maligni tumori dojke.................................................................................................7
2.GENITALNE INFEKCIJE.........................................................................................................10
2.1. Bakterijske infekcije...........................................................................................................10
2.2. Virusne infekcije.................................................................................................................10
3.PATOLOGIJA MATERICE......................................................................................................12
3.1.Poremećaji razvoja...............................................................................................................12
3.2. Zapaljenja materice.............................................................................................................12
3.2.1. Endometrioza................................................................................................................13
3.2.2. Hiperplazijsko- hiperplastični procesi..........................................................................14
3.3. Tumori materice..................................................................................................................15
3.3.1.Benigni tumori...............................................................................................................15
3.3.2.Maligni tumori...............................................................................................................16
4.PATOLOGIJA JAJNIKA...........................................................................................................19
4.1.Ciste u ovarijumu.................................................................................................................19
4.2. Tumori jajnika.....................................................................................................................20
5.PATOLOGIJA JAJOVODA......................................................................................................23
5.1. Zapaljenja jajovoda.............................................................................................................23
5.2.Vanmaterična trudnoća........................................................................................................24
6.LITERATURA...........................................................................................................................25

2
 1.PATOLOGIJA DOJKE

1.1. Zapaljenja

Zapaljenja dojke (mastitis) se manifestuju u formi akutne inflamacije (mastitis acuta),

hroničnog zapaljenja (mastitis chronica) i plazmacelularnog mastitisa (mastitis plasmacellularis).
Akutni mastitis (mastitis acuta) se najčešće javlja u početnoj fazi laktacije. Ulazna vrata piogenih
bakterija su ragade na bradavicama, a retencija mlijeka postaje povoljno tlo za njihovo
razmnožavanje. Dojka je uvećana, čvršća, topla, a u njenom parenhimu se nalaze relativno
ograničena, žućkasta područja koja odgovaraju apscesima. Osnovni histološki nalaz je izražena
infiltracija neutrofilnim granulocitima i postojanje nekrotičnih promjena epitela režnjića i
kanalića žlijezde. Hronični mastitis (mastitis chronica) može odgovarati ili kasnoj fazi opisanog
akutnog gnojnog zapaljenja ili je granulomatoznog karaktera. Drugi infektivni uzročnici
mastitisa su tubrekulozni mastitis i aktinomikoza. [1]

Ductectasiae predstavlja proširenje izvodnih kanala dojke. Lokalizovano je u velikim

izvodnim kanalima, a rijetko se širi na interlobularne izvodne kanaliće. Najčešće se pojavljuje u
drugoj polovini reproduktivnog života i nakon menopauze. Etiologija nije poznata. Morfološki
izvodni kanali su dilatirani, ispunjeni bjeličasto žućkastim viskoznim sadržajem. Ovakav sadržaj
je često prisutan na bradavici (iscjedak). Histološki oko izvodnih kanala nalazi se inflamacijski
infiltrat sagrađen od limfocita, plazma ćelija, makrofaga, te proliferacija vezivnog tkiva. U
izvodnim kanalima nalazi se sekret i nakupine histiocita saćaste citoplazme. [1]

Oleogranuloma (nekroza masnog tkiva) nastaje kao posljedica povrede (sigurnosni pojas
i sl.), češće kod gojaznih žena. Morfološki izgleda kao čvorić, nejasno ograničen od okoline,
žućkasto sivkaste boje. Histološki seuočavaju dijelovi nekrotično izmijenjenog masnog tkiva,
makrofag džinovske ćelije, limfociti, kapilarní krvni sudovi, proliferacija vezivnog tkiva. U
makrofagima i džinovskim ćelijama nalaze se nakupine masnih materija. Slične promjene su
prisutne i u okolini protetskih materijala (silikoni) reakcija se naziva inflamacija u okolini
stranog tijela. [1]

3
Plazmacelularni mastitis (mastitis plasmacellularis) se najčešće pojavljuje u srednjoj životnoj
dobi i obično je lokalizovan u parenhimu organa ispod bradavice. Manifestuje se u vidu čvoraste,
nejasno ograničene formacije kojoj postoje prošireni izvodni kanali dojke i mala područja
nekroze.
Histološki se uočava postojanje ćelijskog infiltrata koji u nekim aspektima podsjeća na
tuberkulozno granulaciono tkivo. Osim epiteloidnih elemenata prisutne su džinovske ćelije,
mnoštvo makrofaga i plazmocita. Kazeozna nekroza je odsutna. Zapaljenje je hemijskog, a ne
bakterijskog karaktera vjerovatno nastaje kao reakcija na prisustvo sekreta u intersticijumu
dojke. [1]

1.2. Proliferativne promjene u dojci

Proliferativne promjene se javljaju u reproduktivnom periodu, češće upremenopauzi, a u

postmenopauzi učestalost se rapidno smanjuje. Klinički se manifestuju kao difuzna zrnatost,
slabo ograničeni čvorići ili diskretno uvećanje dojke. Histološki se nalaze različite promjene:
adenoza, obične ciste, hiperplazija, sa ili bez atipije (povećan rizik od nastanka karcinoma).
Ginekomastija predstavlja uvećanje muške dojke. [1]

1.2.1. Fibrocistična promjena

To je najčešća proliferativna promjena dojke. iako je benigna, veoma jeznačajna, jer

uzrokuje kliničke manifestacije, opipljive čvoriće, a ako je prisutna i proliferacija epitela,
povezana je sa većim rizikom od nastanka karcinoma dojke. Stari nazivi za ovo stanje su:
hroniční mastitis, fibroadenoza, epitelnahiperplazija, fibrocistična bolest, cistična hiperplazija,
displazija. Danas sekoristi termin fibrocistična promjena (fibrocystic changes eng.). Fibrocistična
promjena je prisutna kod više od 50% žena u postmenopauzi. U etiologiji značajnu ulogu imaju
hormoni jajnika. Smatra se da nastaju kao posljedica apsolutne ili relativne neravnoteže u nivou
estrogena i progesterona. Promjene se obično javljaju kod žena u dobi između 30 i 55
godina, najčešće, neposredno pred menopauzu. Klinički se različitoprikazuju: difuzno naglašena
zrnatost dojke, čvorići promjera oko 5mm, slabo ograničena područja gumaste konzistencije,

4
cistične fomacije, pojedinačne ili multiple. Histološke karakteristike u fibrocističnoj promjeni su
različite:
1. Adenosis - povećanje lobulusa i uvećanje broja acinusa. Blunt ductadenosis predstavlja
povećanje broja acinusa po pojedinačnimlobulusima, pri čemu je lumen acinusa jasno uočljiv.
2. Adenosis sclerosans- povećanje lobulusa i uvećanje broja acinusa, alisu acinusi deformisani
zbog znatnog odlaganja kolagena u intralobularnom vezivu.

3.Hyperplasia epitheli- proliferaciju epitela, obično u interlobularnim duktusima, ili acinusima

(epitheliosis).
4. Papillomatosis označava prisustvo papilarnih, razgranatih izraštaja u lumenu dilatiranih
duktusa ili cističnih formacija. Sagrađeni su od vezivne strome i epitela na površini (dvoslojnog).
5. Cystes -nastaju dilatacijom acinusa ili terminalnih duktusa. Veličine sudo 30mm. Ispunjene su
tamnom tečnošću i obložene niskim kubičnim ili cilindričnim epitelom.
6.Metaplasia appocrinis-predstavlja zamjenu epitela ciste sa epitelom apokrinih karakteristika
(liči na apokrini epitel epitel dojke u periodu laktacije).

7.Fibrosis-promjene su nejasno ograničene od okoline, gumastekonzistencije, građene od

hipocelularnog vezivnog tkiva. Mogu biti izolovane ili udružene sa drugim lezijama.
8. Hyperplasia atypical-proliferacija epitela može ispuniti u cjeliniacinuse i male duktuse, a
ćelije imaju poremećaj orijentacije, nuklearni polimorfizam, mitotske figure. Atipična
hiperplazija možebiti lobularna, duktalna i mješovita. Postoji povećan rizik od nastanka
karcinoma dojke. [1]

Sve ove promjene mogu biti samostalno prisutne, ali u većini slučajeva se nalaze dvije ili čak sve
pomenute.
Gynaecomastia - benigno povećanje tkiva muške dojke. Dojka izgledompodsjeća na dojku žene
u ranoj adolescenciji ili je u obliku diska ispodbradavice. Promjena je jednostrana u 75%
slučajeva. Kanali su dilatirani iobično postoji varijabilan stepen proliferacije epitela. Okolna
stroma je edematozna, miksoidna. Ginekomastija je posljedica hormonalnihporemećaja
(hiperestrinizam), koji mogu nastati kod hipertiroidizma, tumoranadbubrežne žlijezde i testisa.

5
Terapijska sredstva mogu dovesti do ginekomastije (diethylstilbestrol u terapiji karcinoma

prostate, digitalis, ciroza jetre i sl.). [1]

1.3. Tumori dojke

Karcinom dojke, kako je već istaknuto, predstavlja jedan od najčešćih malignih tumora kod žena.
Zbog toga je karcinom dojke izuzetno značajan medicinski i socioekonomski problem. [1]

1.3.1. Benigni tumori dojke

Benigni tumori dojke su: fibroadenom, duktalni papilom, adenom, a rijetko se

dijagnostikuju mezenhimalni benigni tumori. Najznačajniji benigni tumor dojke je fibroadenom
(fibroadenoma mammae). Obično se pojavljuje kod mladih žena kao solitaran, a znatno rjeđe
multipli čvor, promjera do 3 cm. Tumor je potpuno ili djelimično inkapsulisan, obično mekše
konzistencije, a površina presjeka je ružičasta ili sivkasto-ružičasta. Histološki, tumor je građen
od vezivnotkivne strome miksomatoznog izgleda u kojoj se nalaze iregularne, često uske i
nepravilne, anastomozirajuće šupljine obložene niskim epitelnim ćelijama. Odnos između
količine strome tumora i epitelnibh struktura može biti različit. Fibroadenom nema tendenciju
maligne alteracije, a nkon njegovog hirurškog odstranjenja ne javljaju se recidivi.

Intraduktalni papilom (papilloma intraductale) obično se pojavljuje pri kraju

reproduktivnogperioda žene. Klinički se manifestuje krvavim iscjetkom. Promjena je načešće
solitarna, lokalizovana u velikim duktusima. Osnovna histoloska osobina tumora, je rast
papilarnih produžetaka putlumena kanalica dojke. Papile su prekrivene epiteinim ćelijama
regularnihmorfoloških osobina. U slučaju izraženije kompleksnosti papilarnih struktura
i prisustva atipičnih epitelnih ćelija, veoma teško je razlikovati papilom od papilarnog
karcinoma. [1]

6
1.3.2. Maligni tumori dojke

Karcinom dojke je najčešći maligni tumor kod žena i čini 20% svih malignih tumora u ženskom
dijelu populacije. Najčešći je uzrok smrti kod žena u dobnoj grupi od 35 do 55 godina. U Velikoj
Britaniji od devet žena jedna oboli od karcinoma dojke. Tumor se obično identifikuje kod žena
starije životne dobi, ali pokazuje tendenciju pojavljivanja i u znatno ranijem periodu. Kao
predisponirajući faktori nastanka karcinoma dojke ističu se sva ona stanja u kojima žlijezda ne
dostiže svoj puni fiziološki kapacitet. Karcinom se češće javlja kod neudatih, kasno udatih i
sterilnih žena. Osnovni faktori rizika su: ženski pol, rizik raste sa godinama starosti, duga
generativna dob žene (dug interval između menarhe i menopauze), kasna prva trudnoća,
gojaznosti hrana bogata mastima, karcinom dojke u porodici, geografski faktori, epitelne
hiperplazije. Najznačajniji etiološki agens karcinoma dojke je stimulacija estrogenim
hormonima. Dakle, hormonski disbalans u kome je prisutan višak estrogenih, a manjak
progesteronskih hormona se navodi kao značajan etiološki faktor. Tako se kod starijih žena sa
karcinomom dojke često konstatuje postojanje kortikalne hiperplazije jajnika kao morfološke
osnove pojačanog lučenja estrogenih hormona. Svi preparati estrogena dati u terapeutske svrhe
imaju sposobnost izazivanja neoplazme. Slična je situacija i sa anti baby" pilulama. Karcinom
dojke kod trudnih žena pokazuje izuzetno brz rast, što se takođe pripisuje djelovanju estrogenih
hormona. Svakako, od etioloških faktora važni su genetski i faktori spoljašnje sredine. Maligni
epitelni tumori dojke su podijeljeni na neinvazivne i invazivne. Neinvazivni tumori su ograničeni
na duktuse (carcinoma ductale in situ) ili acinuse (carcinoma lobulare in situ), bez prisustva
lezije bazalne membrane i invazije (infiltracija) okolne strome. [1]

Invazivni karcinom dojke

Invazivni karcinom dojke je tumor čije su ćelije prošle kroz bazalnu membranu i nalaze se u
stromi dojke. Invazivni karcinom dojke se dijagnostikuje kod žena u pre i postmenopauzi.
Postoje različiti histološki tipovi invazivnih karcinoma dojke, a po učestalosti su: invazivni
duktalni karcinom bez drugih specifičnosti (75%), invazivni lobularni karcinom (10%),

7
mucinozni (3%), medularni (3%), tubularni (2%), papilarni karcinom (2%) i ostali rijetki tipovi
(5%).

Klinički su obično palpabilne mase, promjera od 10 do 80 mm. Česte su promjene na koži

(uvlačenje, zadebljanje, izgled pomorandže) i bradavici (deformacija, uvlačenje,
iscjedak).Karcinom dojke se najčešće nalazi u spoljašnjem gornjem kvadrantu organa, zatim
centralnom, a onda slijedi prisustvo tumora u donjem unutrašnjem kvadrantu. U klasičnoj formi,
karcinom dojke se makroskopski manifestuje u vidu solitarnog, veoma čvrstog, nepokretnog i od
okoline jasno ograničenog čvora. Površina presjeka se odlikuje sivkastim isprepletanim trakama
između kojih se nalaze žućkasta ili mutno sivkasta područja. Od ostalih makroskopskih formi,
ističe se medularni tip neoplazme u vidu većeg, sočnog i mekšeg tumora sa prisutnim žarištima
nekroza i krvarenja. Mukoidna varijanta karcinoma se odlikuje nalazom mekih, većih ili manjih
želatinoznih područja u tumoru. Histološki, karcinom dojke može bili veoma različitih
karakteristika, ali većinom je riječ o pojedinim varijantama adenokarcinoma. Na osnovu
makroskopskih histoloških karakteristika, tumor se svrstava u odgovarajući histološki tip.
Najčešći tip je invazivni duktalni karcinom (carcinoma ductale invasivum Pojavljuje se obično
kod starijih žena i karakterističan je po ranoj pojavi metastaza u aksilarnim limfnim čvorovima.
Tumor se manifestuje u vidu čvrstog čvora, histološki građenog od malih grupa atipičnih
epitelnih ćelija raspoređenih u uske trake, solidne nakupine i tubularne formacije, između
kojih se nalazi veoma izražena i hijalinizovana stroma. Lobularni invazivni karcinom (carcinoma
lobulare invasivum) nastaje iz lobulusa dojke i relativno je rijetka neoplazma. Dijagnostikuje se
kod žena u premenopauzi, rjeđe u postmenopauzi. Ovaj tip karcinoma je često multifokalan.
Građen je od malih uniformnih ćelija, raspoređenih pojedinačno, u trakaste formacije širine jedne
ćelije (Indian files) cirkularno oko duktusa (izgled mete). Stroma je obilna, bogata elastičnim
vlaknima. [1]

Pagetovu bolest (morbus Paget) klinički oslikava zadebljanje, crvenilo ili ulkus bradavice i može
da podsjeća na ekcem. Veoma je važno prepoznavanje jer je obično povezana sa karcinomom
duktusa a subareolarnoj regiji (in situ ili invazivni karcinom). Histološki, a epidermisu
bradavice nalaze se velike, atipične tumorske ćelije, raspoređene pojedinačno i u grupama.

8
 Slika 1. Pagetova bolest

Drugi histološki tipovi karcinoma dojke su znatno rjeđi od ova dva opisana. Svakako da
histološki tip karcinoma dojke značajno utiče na prognozu bolesti. Karcinom dojke se može širiti
direkno u kožu i poprečno prugaste mišiće zida grudnog koša. Karcinom dojke limfogenim
putem metastazira aksilarne, supraklavikularne, infraklavikularne, vratne i medijastinalne limfne
čvorove. Hematogene metastaze mogu biti u plućima, pleuri, kostima, jetri,
mozgu, nadbubrežnim žlijezdama. Prognostički faktori za karcinom dojke su: makroskopski
izgled, veličina, histološki tip tumora, gradus tumora, lokalna proširenost, prisustu
metastaza u limfnim čvorovima i udaljenih metastaza (pTNM). Takođe, ponašanje tumora zavisi
i od mitotskog indeksa, ekspresije hormonskih receptora, ekspresije HER2 onkoproteina i sl. [1]

9
 2.GENITALNE INFEKCIJE

Infekcije ženskog genitalnog sistema su česte i najviše se prenose polnim kontaktom.

2.1. Bakterijske infekcije

Gonoreju (gonorrhoea) izaziva Neisseria gonorrhoeae, gram negativna diplokoka. Često

je uzročnik akutnih inflamacija ženskog genitalnog sistema, salpingitisa i pelvične inflamacijske
bolesti (PIB). Infekcija se prenosi polnim kontaktom i primarno mjesto je zapaljenje sluznice
vagine i cerviksa. Sa tih područja infekcija se ascedentno može širiti na endometrijum, jajovode i
jajnike. Takođe, može dovesti do stvaranja tuboovarijalnog apscesa, zapaljenja karlične šupljine i
abdominalne šupljine, formiranja apscesa u navedenim šupljinama (subdijafragmani, pelvični
apscesi). Kao posljedica inflamacije jajovoda može doći do stvaranja priraslica, a kasnije i
steriliteta. Chlamydia infekcije su venerične bolesti, uzrokovane gram negativnim
intracelularnim parazitima. Ovaj mikroorganizam je prisutan kod oko 8 % žena (asimptomatski,
a kod oko 20% žena izaziva simptome infekcije distalnog dijela donjeg genitalnog trakta).
Infekcije izazvane hlamidijom klinički liče na infekcije izazvane gonokokom i mogu biti
zamijenjene. Morfološki se u ćelijama endocervikalnog kanala i vaginalne porcije uočavaju
perinuklearne intracitoplazmatične inkluzije, jasno ograničene, ovalne (coccoid bodies).
Komplikacije su moguće kao kod infekcija izazvanih gonokokom (ascedentno širenje infekcije).
[1]

2.2. Virusne infekcije

Humani papiloma virusi (human papillomavirus HPV) je DNK virus koji može izazvati
promjene na sluznicama i koži u vidu izraštaja (verrucae et condylomata). Poznato je više od 100
serotipova HPV virusa, od kojih trećina uzrokuje lezije u genitalnom sistemu. HPV infekcije su
prisutne kod više od 2/3 visoko obrazovanih žena. HPV tip 6 i 11 su verifikovani u više od 80%
makroskopski uočljivih kondiloma. Nekoliko tipova HPV su glavni etiloški faktori nastanka
planocelularnog karcinoma distalnih dijelova genitalnog sistema. Najčešće se identifikuju tipovi
16, 18 (oko 60%). Većina slučajeva HPV infekcija je lokalizovana na cerviksu uterusa i

10
dijagnostikuje se PAPA testom. Tretman HPV infekcija često je neadekvatan, a promjene
prolaze spontano. Nedavno je uvedena profilatička vakcina protiv četiri najčešća tipa HPV, a
koji su odgovorni za 70% planocelularnih karcinoma i 90% cervikalnih bradavica. Vakcina se
preporučuje se za sve žene starosti između 9 i 26 godina. [1]

Herpes virus (Herpes simplex type 2) je često uzrok polno prenosivih bolesti. Promjene se
klinički manifestuju vezikulama i bulama u epitelu zahvaćene sluznice (vulva, vagina, cerviks).
Histološki se uočavaju vakuolarna degeneracija epitelnih ćelija i intranuklearne, eozinofilne
inkluzije. Genitalni herpes može biti latentan (sakralni gangliji) i naknadno se aktivirati zbog
pada otpornosti organizma. Ako se virusna infekcija aktivira u trudnoći, može doći do nastanka
teške virusne infekcije novorođenčeta prilikom prolaska kroz porođajni kanal.[1]

Trihomonijaza (trichomoniasis)-Trichomaonas vaginalis je velika, kruškolika protozoa, koja

obično uzrokuje vaginitis. To je polno prenosiva bolest, kojom je inficirano oko 25% žena. Kako
bolest ne pokazuje kliničke simptome, ovoliki postotak žena postaje aktivni prenosnik te
infekcije. Kliničke manifestacije infekcije su obilna, žućkasto-bjeličasta pjenušava sekrecija,
svrbež, bolan polni odnos (dyspareunia), bolno mokrenje. Dijagnoza se utvrđuje pregledom
nativnih, vlažnih predmetnih stakala vaginalnog sekreta i identifikacijom pokretnih trihomonada.
Isti mikroorganizmi se identifikuju u PAPA testu.

Slika 2. Trihomonijaza

11
Pelvična inflamacijska bolest (PIB): To je infekcija pelvičnih organa koja nastaje zbog širenja
mikroorganizama izvan tijela materice, ascedentnim putem preko jajovoda. Infekciji prethodi
bilateralno zapaljenje jajovoda, nastanak pyosalpinx-a, tuboovarijalnog apscesa. Najčešći
uzročnici su N. gonorrhoeae i Chlamidia. Infekcije su česte kod promiskuitetnih žena. Infekcije
mogu nastati i poslije instrumentalnih intervencija u kavumu uterusa (abortusi, kiretaže).
Klinički se manifestuje bolovima u donjem dijelu trbuha. Komplikacije su: peritonitis, sterilitet
(obliteracija jajovoda), vanmaterična trudnoća, ileus (zbog priraslica). [1]

3.PATOLOGIJA MATERICE

Materica je organ koji anatomski može biti podijeljen na tijelo i vrat. Patološki procesi, bez
obzira na mjesto primarnog nastanka, obično imaju reperkusije na cijeli organ.

3.1.Poremećaji razvoja

Najznačajniji poremećaji razvoja tijela materice odnose se na njeno smanjenje (hypoplasia uteri)
i poremećaje anatomske forme organa (uterus septatus, uterus bicornis), što je direktno povezano
sa otežanom nidacijom oplođene jajne ćelije i pojavom steriliteta. [1]

3.2. Zapaljenja materice

Zapaljenjski procesi materice su veoma raznovrsni i najčešće zahvataju endometrijum

(endometritis) i vrat (cervicitis) materice. Pored toga, zapaljenje se može lokalizovati i u
miometrijumu (myometritis) i može zahvatati serozu organa (perimetritis) ili okolno vezivno
masno tkivo (parametritis). [1]

12
Akutni endometritis (endometritis acuta) i akutni cervicitis (cervicitis acuta) najčešće izazvaju
bakterije Streptococcus, Staphylococcus, Enterococcus, ali i drugi mikroorganizmi kao
Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Herpes simplex tip. 2. Makroskopski,
endometrijum I sluzokoža cervikalnog kanala su sočni, jače krvni i prekriveni naslagama
žućkastog ili žućkasto-zelenkastog gnojnog eksudata. Histološki, konstatuje se izražena
infiltracija neutrofilnim granulocitima i prošireni krvni sudovi. Neutrofilni granulociti takođe
ispunjavaju i lumene žlijezda endometrijuma I cervikalne sluzokože. Ukoliko zbog zapaljenjskog
procesa ili prisustva tumorskog proliferata dođe do blokade cervikalnog kanala, gnojni eksudat
se akumulira u šupljini tijela materice i dovodi do pojave piometre (pyometra). Potrebno je
pomenuti sve rjeđi, ali ipak značajan akutni puerperalni endometritis (endometritis puerperalis
acuta). Oboljenje izazvaju anaerobne bakterije i često zahvata sve slojeve zida materice, a
endometrijum je mrkozelene boje i trošne konzistencije. Histološki, zapaža se izražena nekroza
endometrijuma sa relativno oskudnom granulocitnom infiltracijom i pojavom mikrotromba.
Akutni puerperalni endometritis često ima fatalan završetak. [1]

Hronično zapaljenje endometrijuma i sluzokože cervikalnog kanala (endometritis et cervicitis

chronica) najčešće je posljedica ponavljanih akutnih infekcija. Makroskopske promjene nisu
posebno karakteristične, a histološkom slikom dominira infiltracija limfocitima i plazmocitima.
Značajna posljedica hroničnog cervicitisa su metaplastično-displastične promjene epitela, koje
mogu u dužem vremenskom razdoblju evoluirati prema neoplastičnoj transformaciji.[1]

3.2.1. Endometrioza

Endometrioza (endometriosis) predstavlja prisustvo žlijezda i/ili strome endometrijuma u

mišićnom sloju materice (endometriosis interna) ili u pojedinim ekstra-uternim strukturama
(endometriosis externa).

Unutrašnju endometriozu (endometriosis interno) poznatu i kao adenomioza (adenomyosis)

karakteriše postojanje žlijezda i strome endometrijuma u mišićnom sloju materice. Organ je
umjereno uvećan, kuglastog oblika i zadebljanog zida, a u miometrijumu postoje žućkasto

13
bjeličasta trakasta područja. Endometrijum može biti umjereno deblji, ali jasne granice prema
miometrijumu. Histološki, između vlakana miometrijuma nalaze se grupe tipičnih žlijezda
endometrijuma, okružene manjom ili većom količinom strome. Oboljenje se obično manifestuje
izraženim meno- i metroragijama, pa je ponekad neophodno hirurško odstranjenje materice. [1]

Spoljašnja endometrioza (endometriosis externa) označava prisustvo sluzokože tijela materice u

pojedinim ekstrauterinim strukturama. Najčešće se dijelovi sluzokože nađu u jajnicima,
ligamentima male karlice, pelvičnom peritoneumu, pupku i ožiljcima nakon laparotomije.
Oboljenje se obično konstatuje u srednjem životnom dobu i često je udruženo sa sterilitetom.
Način na koji fragmenti sluzokože endometrijuma dospijevaju do pomenutih struktura nije u
potpunosti jasan. Postoje mišljenja da regurgitacija menstrualne krvi kroz tube dovodi do
unošenja elemenata endometrijuma u jajnik, parametrijum, itd. Takođe, iznose se stavovi da
endometrioza nastaje kao posljedica nesvrsishodne diferencijacije celomnog epitela.
Žarišta spoljašnje endometrioze se manifestuju u vidu crvenkastih ili mrkih nodularnih struktura,
obično promjera oko dva centimetra. Budući da ova područja podliježu hormonalnim uticajima
tokom menstrualnog ciklusa, u njima se konstatuju krvarenja, organizacijski procesi
i stvaranje hemoglobinogenih pigmenata. [1]

3.2.2. Hiperplazijsko- hiperplastični procesi

Endometrijum podliježe hiperplazijsko-hiperplastičnim procesima tokom svakog

menstrualnog ciklusa. Estrogeni hormoni su osnovni stimulus proliferativne aktivnosti sluzokože
tijela materice. U uobičajenim okolnostima ovo djelovanje estrogena je balansirano i
modifikovano akcijom progesterona. U slučajevima smanjenog lučenja progesterona ili
ekscesivne produkcije estrogenih hormona razvija se glandulama hiperplazija endometrijuma
(hyperplasia glandularis endometrii). Oboljenje se najčešće javlja u petoj deceniji života,
neposredno sa početkom menopauze. Endometrijum je zadebljao, sočan, relativno mek, jače
prokrvljen i ponekad sa žarištima svježeg krvarenja. Histološki, uočava se prisustvo umnoženih,
međusobno blisko postavljenih i često nepravilnih žljezdanih struktura sa papilarnim
proliferatima epitela. Pojedine žlijezde su izraženo proširene, pa poprimaju cističan izgled. Epitel
koji oblaže žlijezde većinom ima normalne osobine, ali u nekim slučajevima postaje displastičan,
uz veće prisustvo mitotskih figura. Ukoliko preovladavaju cistično proširene žlijezde, govori se o

14
cističnoj hiperplaziji (hyperplasia cystica),a ukoliko su žlijezde umjereno proširene ili blisko
postavljene jedna drugoj, uz prisustvo proliferata, i obložene displastičním epitelom, riječ je o
adenomatoznoj hiperplaziji (hyperplasia adenomatosa). [1]

Adenomatozna hiperplazija endometrijuma, za razliku od cistične hiperplazije, predstavlja

prekanceroznu promjenu, i u tom smislu mora biti i adekvatno terapijski tretirana.

3.3. Tumori materice

U materici se veoma često lokalizuju benigni tumori koji potiču od glatkog mišićnog tkiva
(leiomyoma uteri) ili žlijezda (polypus). Planocelularni karcinom je najčešći maligni tumor
materice i lokalizuje se na vaginalnoj porciji ili u cervikalnom kanalu. U materici se iz
endometrijuma ili epitela cervikalnog kanala razvija i adenokarcinom. Rijetko, u materici se
mogu evidentirati i maligni mezenhimalni tumori.[1]

3.3.1.Benigni tumori

Lejomiom tijela materice (leiomyoma corporis uteri) najčešći je benigni tumor kod
žena. Razvija se u reproduktivnom periodu i to obično u trećoj ili četvrtoj dekadi života. Postoji
niz dokaza da je nastanak lejomioma materice blisko povezan sa povišenom koncentracijom
estrogena. U menopauzi često dolazi do smanjivanja, pa čak i regresije ovih tumora, dok je
uočen njihov nagli rast u periodu trudnoće. Makroskopski, lejomiomi se manifestuju u vidu
multiplih, okruglastih ili ovalnih, od okoline jasno ograničenih čvorova, promjera od nekoliko
milimetara, pa čak i do desetak i više centimetara. Tumor nema kapsulu, a usljed kompresije
okolnog miometrijuma stvara se pseudokapsula. Površina presjeka lejomioma je sivkasto-
bjeličasta, ružičasta ili sedefasta, a često su prisutne i vrtložaste strukture ili trakaste formacije.
Histološki, tumor je građen od izduženih glatkih mišićnih i vezivnih ćelija koje se redaju u
međusobno ukrštane snopove ili vrtložaste strukture. Ćelije tumora su međusobno jednake, bez
elemenata atipije, i sa rijetkim mitozama. Relativno često u tumoru se mogu naći žarišta nekroze
i/ili krvarenja. Stroma lejomioma je ponekad veoma oskudna, a ponekad hijalinog izgleda.
Značaj lejomioma materice može biti veoma različit. Često su ovi tumori asimptomatski, ali se

15
obično manifestuju menoragijama i metroragijama. U slučaju da tumor dostigne velike razmjere
može se konstatovati kompresija okolnih struktura. Maligna alteracija lejomioma je izuzetno
rijetka, ukoliko uopšte i postoji.[1]

Polip ili adenom cervikalnog kanala (polypus canalis cervicis uteri) veoma je česta neoplazma
i obično se identifikuje u reproduktivnom periodu žene. Tumor potiče iz žlijezda cervikalnog
kanala i raste u vidu polipoidne formacije koja posjeduje manje ili više izraženu peteljku. Tumor
može biti malih dimenzija, ali ponekad poprima i znatno veće i prominira u vaginu. Histološki,
tumor je građen od žljezdanih struktura obloženih visokocilindričnim ćelijama koje imaju
sposobnost lučenja sluzi. Između ovih žlijezda konstatuje se prisustvo vezivno-tkivne strome
koja često pokazuje znakove akutne ili hronične inflamacije. Površina tumora je obložena ili
visokocilindričnim ćelijama ili područjima metaplastičnog pločasto-slojevitog epitela.

Polipi endometrijuma su benigni, lokalizovani izraštaji u kavumu uterusa, pričvršćeni peteljkom

za površinu endometrijuma. Najčešće sedijagnostikuju kod žena u predmenopauzi. Obično su
lokalizovani u fundusu, promjera od nekoliko milimetara do 10 cm. Histološki polipi su građeni
od endometrijalnih žlijezda, mjestimično dilatiranih I obloženih hiperplastičnim epitelom. U
okolini se nalazi celularna endometrijalna stroma i dilatirani krvni sudovi, debljih zidova.
Površina polipa je prekrivena endometrijumom. Klinički se obično manifestuje iregularnim
krvarenjem. [1]

3.3.2.Maligni tumori

Planocelularni karcinom cerviksa materice (carcinoma planocellulare cervicis uteri) je

na drugom mjestu po učestalosti maligni tumor kod žena. Karcinom cerviksa se može razviti već
od treće decenije života, ali se najčešće dijagnostikuje u petoj dekadi. Faktori rizika za pojavu
carcinoma cerviksa su: rana dob prvog seksualnog iskustva, brojni partneri, promiskuitet.
Najznačajniji etiološki faktori su onkegeni HPV virusi (HPV 16,18, 31). Kod većine slučajeva
razvoju planocelularnog karcinome cerviksa prethode displastične promjene pločasto slojevitog
epitela. U početnoj fazi ovih promjena atipija ćelija i dezorganizacija slojevitosti konstatuje se
samo u donjoj trećini pločasto slojevitog epitela (dysplasia gradus I). Sa napredovanjem procesa,

16
razvija se displazija II stepena (dysplasia gradus II) koja se odlikuje celularnom atipljom,
povišenim mitotskim indeksom i perpendikularnim rasporedom celija u donje dvije trećine
pločasto-slojevitog epitela. Morfološke promjene u displaziji III stepena (dysplasia gradus III)
zahvataju cijelu debljinu epitela, izuzev površnih slojeva ćelija. U ovom stadijumu displazije,
osim navedenih promjena, konstatuje se i prisustvo diskeratotičnih ćelija (dyskeratosis). Termin
displazija se posljednjih godina zamjenjuje terminom “cervikalna intraepitelna neoplazija"
(CIN). Ova promjena prema stepenu zahvaćenosti epitela je podeljena u tri grupe (CIN 1, CIN II,
CIN II). Carcinoma in situ, prema brojnim mišljenjima, predstavlja stanje koje neposredno
prethodi razvoju planocelularnog karcinoma. Histološka slika karcinoma in situ se odlikuje
ekstremno izraženim displastičnim promjenama svih slojeva epitela, izraženim poremećajem
slojevitosti ćelija, visokim mitotskim indeksom i postojanjem diskeratoze. Od suštinskog je
značaja da se atipične ćelije nalaze isključivo unutar epitela, odnosno da nema proboja bazalne
membrane. Planocelularni karcinom najčešće počinje na mjestu spajanja cilindričnog epitela
cervikalnog kanala i pločasto slojevitog epitela vaginalne porcije. Makroskopski, karcinom se
manifestuje u vegetantnoj, ulceroznoj ili infiltrativnoj formi. Najčešća je vegetativna forma koja,
nakon centralne nekroze, poprima ulcerozan karakter. Infiltrativna forma je najređa i odnosi se
na karcinom cerviksa koji svojim nastankom ima izražen infiltrativan karakter. Međutim, sve
makroskopske varijante tumora u kasnijoj fazi oboljenja imaju, u većoj ili manjoj mjeri, izražen
infiltrativni kapacitet. Histološki, skoro svi karcinomi cerviksa su planocelularnog tipa. Prema
stepenu anaplazije ćelija, ovaj karcinom može biti podijeljen u dobro, srednje ili loše
diferentovan tip. Ova podjela je veoma značajna, jer postoji dobra korelacija između stepena
diferencijacije tumora i vremena preživljavanja. U rijetkim slučajevima, karcinom cerviksa
pripada grupi adenokarcinoma. Prognoza tumora zavisi od stepena histološke diferencijacije i
proširenosti neoplazme. Ukoliko je karcinom ograničen isključivo na cerviks, prognoza je
izuzetno dobra. Infiltracija gornjih dijelova vagine već predstavlja lošiji prognostički znak,
infiltracija male karlice i prisustvo metastaza u regionalnim limfnim čvorovima čini loš
prognostički znak. Konačno, infiltracija organa male karlice (mokraćna bešika i rektum)
drastično pogoršava prognozu oboljenja. [1]

17
 Slika 3.Karcinom grlića materice

Najznačajniji (adenocarcinoma corporis uteri) maligni tumor tijela materice je adenokarcinom

Tumor se obično pojavljuje kod žena starijih od 50 godina. Najznačajniji faktori rizika su:
gojaznost, dijabetes melitus, nuliparitet, rana menarha i kasna menopauza, egzogeni estrogeni
(terapijski). Svi navedeni faktori su povezani sa viškom estrogena. Eksperimentalni i klinički
podaci ukazuju da je karcinom tijela materice rezultat izražene estrogene stimulacije. U tom
smislu potrebno je podsjetiti da adenomatozna hiperplazija endometrijuma veoma često
predstavlja ishodnu leziju za nastanak ovog malignog tumora. Makroskopski, karcinom tijela
materice se manifestuje u vidu čvršćeg ili mekšeg sivkasto-bjeličastog zadebljanja
endometrijuma uz ponekad polipoidan izgled neoplazme. Karcinom u nekim slučajevima raste
prema šupljini tijela materice, a tek nakon izvjesnog perioda infiltrira miometrijum i zahvata
serozu organa. U kasnijoj fazi oboljenja, tumor metastazira u regionalne limfne čvorove, a
relativno rijetko daje udaljene metastaze u pluća, jetru i kosti. Histološki, tumor se manifestuje
kao različito diferentovan adenokarcinom, građen od atipičnih žljezdanih formacija u kojima se
ponekad nalazi i sluz. U izvjesnom broju slučajeva u tumoru postoje I područja planocelularne
diferencijacije. Prognoza adenokarcinoma tijela materice je relativno dobra. [1]

Maligni mezenhimalni tumori materice su rijetki. Opsijuje se rabdomiosarkom, lejomiosarkom i

sarkom endometrijalne strome. [1]

18
 4.PATOLOGIJA JAJNIKA

Jajnik je paran organ odgovoran za stvaranje jajne ćelije i za formiranje ženskih polnih hormona.
Pored zapaljenjskih procesa, koji će biti opisani zajedno sa inflamatornim procesima jajovoda, u
jajniku su često locirane brojne ciste i raznovrsni tumori koji potiču od pojedinih strukturnih
elemenata organa. [1]

4.1.Ciste u ovarijumu

Ciste jajnika (cystes ovarii) su često klinički i autopsijski nalaz i moraju biti diferencirane
od pravih tumorskih cističnih proliferata. Folikularne ciste (cystes folliculares) obično su
multiple, relativno male, okruglaste, poluprovidnih zidova i ispunjene bistrom bezbojnom
tečnošću.
Obložene su spljoštenim ćelijama koje leže na tankom zidu građenom od vezivnog tkiva.Nastaju
iz neprsnutih folikula i postepeno se povećavaju. Značaj folikularnih cisti je u stvaranju
estrogenih hormona koji mogu dovesti do pojave hiperplazije endometrijuma.
Stein-Leventhalov sindrom karakteriše prisustv mnogobrojnih folikularnih cisti u jajnicima,
hirzutizam (izlučivanje androgena), amenoreja I sterilitet. Osnovni morfološki poremećaj je
izražena fibroza jajnika, posebno na površini organa, što onemogućuje prskanje folikula i
oslobađanje jajne ćelije.[1]

Hemoragijska cista žutog tijela (cystis haemorrhagica corporis lute) nastaje kao posljedica
akumulacije tečnosti i krvi u prsnutom folikulu jajnika. Zid ciste je građen od velikih luteinskih
ćelija, obilne acidofilne I sitno zrnaste citoplazme.[1]

19
4.2. Tumori jajnika

Tumori jajnika su veoma raznovrsni u odnosu na svoje porijeklo i biološko ponašanje. Razlog
ove raznovrsnosti je izuzetno kompleksna morfološka građa jajnika, odnosno mogućnost
nastanka tumora iz histogenetski veoma različitih tkiva. Prema histogenetskoj klasifikaciji su
podijeljeni u sljedeće grupe: tumori porijekla površnog epitela, tumori porijekla germinativnih
ćelija, tumori polnih traka i strome ovarijuma, metastatski tumori. Prema kliničkom ponašanju
mogu biti benigni, granični (borderline malignancy) i maligni. Karcinomi jajnika se nalaze na
drugom mjestu ginekoloških tumora u razvijenim zemljama (poslije karcinoma endometrijuma).
[1]

Tumori porijekla površinskog epitela

Tumori porijekla površinskog epitela jajnika pripadaju grupi najčešćih neoplazmi ovog organa.
Pojavljuju se u benignim, najčešće cističnim varijantama, ili kao najznačajniji maligni tumor
jajnika, odnosno adenokarcinom.[1]

Serozni cistadenom i cistadenokarcinom (cystadenoma serosum et cystadenocarcinoma

serosum) predstavljaju najčešće tumore jajnika, čineći oko 30% svih neoplazmi ovog organa.
Najčešće se pojavljuju u reproduktivnom periodu žene. Makroskopski, tumori su cističnog
karaktera, ispunjeni seroznom tečnošću, a obloženi visokocilindričnim trepljastim ćelijama.
Veličina cističnih formacija tumora varira, ali može dostići prečnik i od nekoliko desetina
centimetara. Zid cistične formacije različitih dimenzija, obično deblji, sivkasto-bjeličast i
homogen u malignoj varijanti neoplazme. Histološki, tumori su obloženi visokocilindričnim
epitelom različitog stepena diferencijacije. Dok u benignom cistadenomu epitel ima regularne
osobine, u malignoj varijanti tumora epitel poprima različite stepene atipije uz povećanje
mitototskog indeksa i čestu fokalnu akumulaciju soli kalcijuma u vidu kalkosferita. Tumor daje
metastaze u regionalne limfne čvorove, a potom u jetru, pluća i kosti.[1]

20
Mucinozni cistadenom i cistadenokarcinom (cystadenoma mucinosum et cystadenocarcinoma
mucinosum) su tumori sličnih osobina sa već opisanim seroznim tipovima neoplazme.
Mucinozni tumori jajnika su rjeđi odseroznih, a odnos između benignog i malignog tipa je 7:1.
Makroskopski, mucinozni tumori jajnika se manifestuju u vidu cističnih formacija obloženih
visokocilindričnim epitelnim ćelijama koje stvaraju sluz. ćelije tumora pokazuju različite stepene
dediferencijacije u mucinoznom cistadenokarcinomu. Prognoza mucinoznog cistadenokarcinoma
je loša, iako nešto bolja od seroznog tipa karcinoma. Tumor daje metastaze u regionalne limfne
čvorove, multiple metastaze po peritoneumu i udaljene metastaze u visceralnim organima.[1]

Brenerov tumor jajnika (Brenner tumor ovarii) je solidan tumor jajnika koji se obično
manifestuje u vidu ovalnog čvora koji može dostići promjer veći od deset centimetara, a obično
se pojavljuje u starijem životnom dobu. Histološki, tumor je građen od guste fibrozne strome u
kojoj su uklopljene grupe epitelnih ćelija koje podsjećaju na ostrva urotela. Brennrov tumor je
izuzetno rijetko maligan, a često je hormonalno aktivan jer stvara estrogen.[1]

Tumori porijekla germinativnih ćelija

Ishodna ćelija ove grupe tumora je germinativna multipotentna ćelija, pa su otuda i neoplazme
ove grupe relativno varijabilne po svojim morfološkim karakteristikama i prognozi.

Disgerminom (dysgerminoma) je maligni tumor jajnika koji veoma podsjeća na seminom

testisa. Češće se razvija u lijevom jajniku u vidu male, a ponekad izuzetno velike sivkasto-
bjeličaste i relativno meke tumorske mase. Histološki, tumor je građen od velikih ćelija svijetle
citoplazme i vezikularnih jedara koja se redaju u solidne grupe ili trake. Izmedu ćelija tumora
nalazi se oskudna količina strome koja je obilato infiltrovana inflamacijskim infiltarom
sagrađenim od limfocita, plazma ćelija, histiocita. Prognoza tumora je relativno dobra,
zahvaljujući njegovoj radiosenzitivnosti.

21
Horiokarcinom (choriocarcinoma) je tumor placente, ali može nastati i iz germinativne ćelije
jajnika. Tumor se javlja kao čvorasta formacija promjera i do petnaest centimetara, sa veoma
čestim područjima nekroze i krvarenja. Histološki, neoplazma je građena od atipičnih ćelija cito-
i sinciciotrofoblasta koje su u veoma bliskom kontaktu sa širokim vaskularnim prostorima.
Prognoza tumora je izrazito loša. Veoma brzo se javljaju visceralnemetastaze, prije svega, u vidu
multiplin čvorova u plućima. Pored toga, tumor je hormonalno aktivan i stvara gonodotropine.
Osim malignih tumora porijekla germinativne ćelije u jajniku se identifikuju i benigne teratogene
neoplazme.
Teratom ovarijuma (teratoma ovarii) je tumor sagrađen od elemenata koji potiču iz minimalno
dva, a često i sva tri klicina lista (ektoderm, endoderm, mezoderm). Zreli teratom (teratoma
maturum) često je cističan -cystis dermoides. Ovaj benigni tumor čini četvrtinu svih tumora
jajnika i najčešće se dijagnostikuje u trećoj deceniji. Zreli teratomi su cistični u oko 90%
slučajeva, a histološki su građeni od kože, kožnih adenksa (lojnih, znojnih žlijezda, folikula
dlaka). U polovini njih nalaze se elementi kostiju, glatkih mišića, hrskavice, respiratornog
gastrointestinalnog epitela. Rjeđe se nalaze elementi moždanog tkiva, štitne žlijezde. Struma
ovarii predstavlja cistični, zreli teratom koji je predominantno sagrađen od tkiva štitne žlijezde.
Nezreli teratom je maligan i sagrađen je od nezrelih, embrionalnih elemenata tkiva. Nezrela tkiva
su različita: kost, hrskavice, nervno tkivo, žlijezde i sl. [1]

Tumori porijekla polnih tračaka i strome ovarijuma:

Granuloza-teka-luteinski ćelijski tumor pokriva spektar od tumora građenih isključivo od

granuloza ćelija, pa sve do proliferata čiju osnovu čine teka ćelije sa varijabilno prisutnim
luteinizovanim ćelijskim elementima. Obično se ovi tumori javljaju kod starijih žena i
manifestuju se kao solidni okruglasti čvorovi promjera i do dvadesetak centimetara. Površina
presjek tumora je sivkasto-bjeličasta ili žućkasta. Tumor je građen ili od malih, ponekad
poligonalnih ćelija koje se redaju u trake, snopove, abortivne folikule, ili od izduženih,
fibrocitima sličnih, ćelijskih elemenata. Osim ovih dviju mogućnosti koje rekapituliraju izgled
granuloza, odnosno teka ćelija, u tumoru mogu postojati i luteinizovane ćelije u vidu većih

22
poligonalnih ili izduženih ćelija. Tumor često stvara estrogene hormone, pa je ponekad udružen
sa endometrijalnom hiperplazijom, karcinomom dojke ili endometrijuma. Granuloza ćelijski
elementi tumora mogu poprimiti maligna svojstva (granuloza ćelijski karcinom), ali mu je
prognoza dobra. [1]

Sekundarni tumori jajnika

Jajnik je od svih organa male karlice najčešće mjesto metastaziranja malignih tumora. U njemu
se identifikuju metastaze karcinoma nekog od okolnih organa, ali je veoma interesantno
metastatsko širenje carcinoma gornjeg dijela digestivnog sistema u ovaj organ. Pojam
Krukenbergov tumor odnosi se na prisustvo u jajniku metastatskog, ovalnog tumorskog čvora
koji je građen od fibromiksomatozne strome u kojoj su razbacane tumorske ćelije tipa prstena
pečatnjaka. Najčešće se radi o primarnom malignom tumoru želuca, ali postoji tendencija da se
pojmom Krukenbergov tumor svrstaju i metastaze karcinomagastrointestinalnog trakta,
uključujući pankreas i žučne vodove. [1]

5.PATOLOGIJA JAJOVODA

Jajovod je paran, cjevast organ u kome se, pored čestih inflamatornih procesa, može razviti i
ektopična, odnosno vanmaterična trudnoća.

5.1. Zapaljenja jajovoda

Salpingitis (salpingitis) je zapaljenje jajovoda koje često može dovesti do steriliteta. Izolovano
zapaljenje jajovoda je rijetko, odnosno ono se obično pojavljuje udruženo sa inflamacijom
ostalih dijelova ženskog genitalnog sistema. Otuda salpingitis predstavlja integralni dio pelvične
inflamatorne bolesti (PID) kao kompleksnog procesa koji zahvata veći broj tkivnih i organskih
struktura male karlice. Najčešći uzročnici ovog oboljenja su gonokoke, streptokoke i koliformne

23
bakterije. U početnoj fazi zapaljenja jajovoda razvija se akutni gnojni salpingitis (salpingitis
purulenta acuta). Sluzokoža jajovoda je jače krvna, sočna i prekrivena gnojnim eksudatom.
Seroza organa je takođe jače krvna sa sivkastim naslagama fibrina. Zapaljenje se obično širi na
jajnik (oophoritis purulenta acuta) i na vezivno masno tkivo male karlice. Ukoliko se akutne
infekcije ponavljaju ili liječenje nije adekvatno, tj. dovoljno dugo, zapaljenje poprima karakter
hroničnog procesa. Uočava se proliferacija mladog granulacionog tkiva, zbog čega jajovod
dobija deblji i čvršći zid. Suženje lumena organa dovodi do akumulacije gnojnog eksudata i
suženja jajovoda proksimalno od mjesta suženja (pyosalpinx). Umnožavanje vezivnog tkiva
uslovljava srašćenje jajnika, jajovoda i okolnih mekih tkiva u čvrstu okruglastu formaciju na
čijem presjeku uočavaju šupljine ispunjene gnojnim eksudatom (adnexitis purulenta chronica).
Postepeno dolazi do resorpcije gnojnog eksudata iz tube i zid jajovoda postaje sve tanji, ispunjen
bistrom ili lako zamućenom žućkastom tečnošću(hydrosalpinx). Pelvična inflamatorna bolest je
praćena bolom, poremećajima menstrualnog ciklusa i mogućim razvojem ileusa usljed prisustva
fibroznih sraslina u maloj karlici. [1]

Jedna od veoma značajnih komplikacija inflamatornog procesa jajovoda je razvoj ektopične

tubarne trudnoće.

5.2. Vanmaterična trudnoća

Pojam vanmaterične trudnoće (graviditas extrauterina) odnosi se na implantaciju oplođene

jajne ćelije van šupljine tijela materice. Implantacija je moguća u cervikalnom kanalu, jajniku,
peritoneumu, ali je najčešća u jajovodu, (graviditas extrauterina tubalis). Najčešći uzrok
implantacije oplođene jajne ćelije u tubu je hronični zapaljenjski proces koji sužava lumen ovog
organa. Ponekad uzrok može biti i prethodno organizovan hematom ili tumorski proliferat.
S obzirom na anatomske karakteristike jajovoda, plod se razvija samo nekoliko nedjelja i tada
dolazi do prskanja tube praćenog krvarenjem u njen lumen (haematosalpinx) i sakupljanjem krví
u Daglasov špag, kao najniži dio slobodne trbušne duplje. Histološki, osim krvi, u lumenu
jajovoda nalaze se obično nekrotične resice horiona, kao i neutrofilni granulociti i decidualno
transformisane ćelije strome organa. Ruptura tube tokom vanmaterične trudnoće praćena je
akutnim hemoragijskim šokom i zahtijeva hiruršku intervenciju.[1]

24
 6.LITERATURA

[1]. Gajanin R, Budakov P, Tatić V. Patologija za student zdravstvene njege, Banja Luka:
Medicinski fakultet,2010.

25