VISOKA MEDICINSKA ŠKOLA

PRIJEDOR

Studijski program:zdravstvena njega

OPŠTA MIOLOGIJA

MIŠIĆI TRBUHA

Seminarski rad

iz nastavnog predmeta Anatomija

Mentor:

Prijedor, 2022.
 SADRŽAJ

1.OPŠTA MIOLOGIJA...................................................................................................................2
1.2.Skeletini mišići.......................................................................................................................4
1.2.1.Dijelovi,oblik i pripoji mišića.............................................................................................4
1.2.2.Pomoćni organi mišića........................................................................................................7
1.2.3.Građa skeletnih mišića........................................................................................................8
1.2.4.Funkcija mišića...................................................................................................................8
2.MIŠIĆI TRBUHA (musculi abdominis)....................................................................................10
2.1.Mišići prednje bočnog trbušnog zida...................................................................................10
2.2.Mišići zadnjeg trbušnog zida...............................................................................................11
7.LITERATURA...........................................................................................................................13

2
 1.OPŠTA MIOLOGIJA

Mišićni sistem (systema musculare) predstavlja aktívni dio lokomotornog aparata koji obuhvata
oko 600 skeletnih mišića. Većina ovih mišića pripaja se na koštanom skeletu - otuda naziv
skeletni mišići. Izgrađeni su od skeletnog mišićnog tkiva.

U našem tijelu postoji osim skeletnog i srčano i glatko mišićno tkivo.

Sva mišićna tkiva, odnosno mišićne ćelije iz kojih su ona izgrađena, imaju nekoliko osnovnih
fizioloških karakteristika od kojih su tri najvažnije: nadražljivost, kontraktilnost i elastičnost.
Nadražljivost je sposobnost mišićne ćelije da na dejstvo različitih fizičkih ili hemijskih
stimulusa (draži) odgovori električnim promjenama plazmalne membrane (razdraženje).
Nadražljivost je odlika svih živih ćelija, ali je kod mišićnih i nervnih ćelija ona najrazvijenija.
Kontraktilnost je specifična odlika mišićne ćelije. To je sposobnost mišićne ćelije da se skrati
kao krajnji rezultat procesa iniciranih dejstvom stimulusa odgovarajućeg intenziteta. Nakon
kontrakcije nastupa opuštanje, odnosno relaksacija mišićne ćelije, tj. vraćanje ćelije na njenu
prvobitnu dužunu.
Elastičnost je sposobnost ćelije da povrati prvobitnu dužinu nakon prestanka djelovanja sile
istezanja.
Prema mikroskopskoj građi, snazi i trajanju kontrakcije i inervaciji razlikujemo: glatko, skeletno
i srčano mišićno tkivo. Poslednja dva spadaju u poprečno-prugasta mišićna tkiva.

Glatko mišićno tkivo izgrađeno je od kratkih vretenastih ćelija sa jednim centralno postavljenim
jedrom. Specijalizovano je za kontrakcije slabije snage ali dužeg trajanja. Inervacija potiče od
autonomnog nervnog sistema. Kontrakcije se obavljaju automatski, bez uticaja volje čovjeka.
Nalazi se u zidu krvnih i limfnih sudova, u zidu pribora za varenje, dušniku, izvodnim kanalima
žlijezda, u kanalima mokraćnih i polnih puteva, u oku i koži[1]. 

3
Skeletno mišićno tkivo izgrađeno je od dugačkih cilindričnih ćelija koje se označavaju kao
skeletna mišićna vlakna, koja pokazuju dobro izraženu poprečnu ispruganost i brojna periferno
smještena jedra. Poprečna ispruganost je optički fenomen uslovljen molekulskom strukturom
mišićnih vlakanaca (miofibrila) koja se nalaze u mišićnim vlaknima. Skeletno poprečnoprugasto
mišićno tkivo je specijalizovano za kratkotrajne i snažne kontrakcije. Inerviše ga somatski nervni
system (motorna vlakna lobanjskih i kičmenih živaca). Kontrakcije skeletnog poprečno-
prugastog mišićnog tkiva su pod uticajem volje čovjeka, izuzev kontrakcija prečage i jednjaka.
Ovo mišićno tkivo izgraduje cjelokupnu skeletnu muskulaturu, mišiće glave i vrata, prečagu,
mišiće jezika, nepca, ždrijela, grkljana, gornjeg dijela jednjaka I spoljašnji sfinkter čmara,
mokraćne cijevi i vagine.

Srčano mišićno tkivo nalazi se u zidu srca; izgraduje srčani mišić - miokard. Srčano mišićno
tkivo je izgrađeno od srčanih poprečnoprugastih mišićnih ćelija, koje se označavaju i kao srčano
mišićna vlakana. Ona se razlikuju od skeletnih poprečnoprugastih mišićnih vlakana po tome što
pokazuju slabije izraženu poprečnu prugavost i imaju po jedno centralno smješteno jedro.
Takođe, srčano mišićna vlakna su tanja, kraća, granaju se i međusobno povezuju. Na mjestima
povezivanja nalaze se prelazne ploče. Srčano mišićno tkivo se kontrahuje automatski, pod
dejsvom impulsa koji spontano nastaju u provodnom aparatu srca. Provodni aparat je izgrađen od
modifikovanog srčano mišićnog tkiva. Autonomni nervni sistem oživčava srčano mišićno tkivo,
koje se kontrahuje automatski, bez uticaja volje čovjeka. Simpatikus povećava snagu kontrakcije
i ubrzava, a parasimpatikus smanjuje jačinu kontrakcije i usporava rad srca[1].

1.2.Skeletini mišići

Skeletni mišići su posebni organi, od okoline jasno ograničeni, pripojeni za skelet, koji svojom
kontrakcijom ostvaruju pokrete djelova tijela ili čitavoga tijela. Skeletni mišići učestvuju u
oblikovanju čovječjeg tijela i čine skoro polovinu tjelesne mase[1].

4
1.2.1.Dijelovi,oblik i pripoji mišića

Mišić se sastoji iz aktivnog i pasivnog dela. Mišićni trbuh predstavlja aktivni, mesnati,
crveni dio mišića koji se kontrahuje. Tetiva (tendo) je pasivni, bjeličasti, fibrozni dio mišića
pomoću koje se mišić pripaja za kost. Svaki mišić, izuzev kružnog mišića-sfinktera, pripaja se sa
oba svoja kraja za skelet. Jedan pripoj se označava kao polazište (origo), a drugi kao hvatište
(insertio). Polazište predstavlja nepokretnu tačku (punctum fixum) jer se kost na kojoj je
polazište nepomjera pri kontrakciji mišića. Hvatište predstavlja pokretnu tačku (punctum mobile)
jer kontrakcija mišića dovodi do pokreta kosti na kojoj je ovaj pripoj. Glava (caput) predstavlja
dio mišića, odnosno mišićnog trbuha, koji je bliži polazištu. Ako je polazište mišića na različitim

kostima ili različitim mjestima iste kosti, tada je početni dio mišića izdjeljen na dve, tri ili četiri
glave. Takav mišić se označava kao dvoglavi, troglaviili četvoroglavi mišić. Mišići se, osim na
kostima, mogu pripajati i na hrskavicama, fascijalnim tvorevinama (npr. medumišićna pregrada),
međukoštanim opnama (npr. membrana interossea antebrachi), koži (npr. mimićni mišići),
zglobnoj čauri (npr. vililični zglob), pa i na nekim organima (npr. oko). Postoje dva načina
pripajanja mišića za kost: a) direktni (mišićni) pripoj - kada su tetivna vlakna vrlo kratka pa se
ima utisak da se mišić direktno pripaja za kost. To je tzv. mesnati pripom (npr. međurebarni
mišići); b) indirektni pripoj - kada se mišić nastavlja na tetivu. (npr. dvoglavi mišić nadlakta).
Oblik mišića je uslovljen orijentacijom snopova mišićnih vlakana. Prema pravcu pružanja
mišićnih snopova, u odnosu na pravac povlačenja mišića pri kontrakciji,razlikuju se tipovi
mišića:
- Mišići sa paralelno orijentisanim snopovima. Oblik ovih mišića może biti četvrtast, trakast i
vretenast. Četvrtasti mišić ima približno kvadratni oblik (m.pronator quadratus, m.
thyrohyoideus). Trakasti mišići su u obliku dugačke uže (m. sartorius) ili i šire (m.rectus
abdominis) trake. Vretenasti mišići su najdeblji usrednjem djelu. U mišićnom trbuhu snopovi su
približno paralelni a prema tetivi konvergiraju (m. biceps brachii).

-Mišići sa koso orijentisanim snopovima mogu biti trouglasti i perasti. Trouglasti mišići su u
obliku trougla ili lepeze. To su relativno snažani mišići jer mišićni snopovi konvergiraju od
širokog polazišta ka uskom hvatištu. Oni imaju nekoliko funkcionalnih jedinica - djelova, koji
mogu da se parcijalno kontrahuju (npr. m. trapezius, m. temporalis, m. pectoralis major). Perasti
mišići su u oblik ptičijeg pera. Mišićni snopovi se spajaju pod oštrim uglom sa tetivom koja
5
prolazi dužinom mišića kao drška pera. Ako snopovi pristupaju tetivi samo sa jedne strane, onda
je to jednoperasti mišić (npr. m. flexor pollicis longus, mm. interosse palmares), a ako pristupaju
sa obe strane, onda je to dvoperasti mišić (npr. m.interossei dorsales, m. rectus femoris).
Višeperast mišić sastoji se iz više dvoperastih mišića čije se tetive spajaju u jednu zajedničku
tetivu (npr. m. deltoideus).

-Mišići sa spiralno orijentisanim snopovima. Neki se spiralno uvijaju za 180 stepeni između
svog polazišta i hvatišta (npr. m. latissimus dorsi), a neki se spiralno uvijaju oko kosti (npr. m.
supinator).
- Mišići sa ukrštenim snopovima ili ukršteni mišići imaju snopove, koji se nalaze u dve ili više
ravni, a orijentisani su u različitim pravcima (npr. m. masseter, m. sternocleidomastoideus).
- Mišići sa kružno orijentisanim snopovima ili sfinkteri. Ovi mišići okružuju neke prirodne
otvore na tijelu, a svojom kontrakcijom ih zatvaraju (npr. sphincter and externus). Sfinkteri
nemaju tetive i ne pripajaju se za kost. Orbikularni mišići su slični kružnim mišićima. Oni u vidu
elipse okružuju neke otvore na licu, ali, za razliku od sfinktera, prekidaju se tetivom pomoću
koje se pripajaju za kost (npr. m. orbicularis oculi, m. orbicularis oris).

Tetiva je pasivni dio mišića koji povezuje mesnati aktivni dio mišića i kost. Ona prenosi snagu
mišića na kost. Svojim oblikom tetiva odgovara mesnatom dijelu mišića.

Mišić izduženog trbuha nastavlja se u dugačku tanku tetivu (npr. m. gracilis). Tetiva pločastog
mišića ima pločast oblik, a naziva se aponeuroza (npr. m. obliquus externus abdominis). Kod
prečage (diaphragma), koja je pločast mišić, periferni dio je mesnat, a središnji dio je tetivna
ploča, koja se naziva tetivno središte. Tetiva koja se nalazi u sredini mišića, između dva mišićna
trbuha dvotrbušnog mišića (npr. m. digastricus), naziva se međutrbušna tetiva. Veoma kratke
međutrbušne tetive, koje djele mesnati dio mišića na nekoliko djelova, nazivaju se poprečne te-
tivne pruge (npr. m. rectus abdominis). Mišić čije je hvatište na različitim kostima ima više tetiva
(npr. m. extensor digitorum). Svaka glava dvoglavog, troglavog ili četvoroglavog mišića ima
svoju tetivu, a mišićni trbuh se završava pripojem pomoću jedne zajedničke tetive (npr. m. biceps
brachii, m. triceps brachii, m. quadriceps femoris) [1].

6
 Slika 1.Građa mišića

1.2.2.Pomoćni organi mišića

Pomoćni organi mišića leže uz mišiće i pomažu njihov rad. U pomoćne organe mišića
spadaju: fascije, sluzne kese i sluzni omotači tetiva. Fascija (fascia) je bjeličasta opna građena od
vezivnog tkiva. Svaki mišić, izuzev mimičnih mišića glave i vrata, obavijen je svojom fascijom.
Fascije se djele na površne i duboke. U udovima, duboka fascija obrazuje medumišićne pregrade
koje se pripajaju na kostima, obrazujući koštano-vezivne lože koje razgraničavaju grupe
mišića. Na mjestima mišićnih prevoja u udovima duboka fascija iznad njih gradi zadebljanje u
vidu trake, koje se naziva vezica ili retinakulum. Retinakulum drži priljubljene tetive mišića uz
kosti.
Sluzna kesa (bursa synovialis) je vrećasta tvorevina koja se nalazi na mjestima gde su mišić ili
tetiva u kontaktu sa tvrdom podlogom (kost) ili sa drugim mišićem ili tetivom. Njen zid je
izgrađen od fibrozne opne, čija je unutrašnja strana obložena sinovijalnom opnom, a šupljina je
ispunjena sinovijalnom tečnošću. Uloga sluznih kesa je da smanjuju trenje, sprečavaju ozljedu
mišića ili tetive[1].

Sluzni omotač tetive (vagina synovialis tendinis) može se smatrati sluznom kesom koja se
obavija oko tetive. Ona je dvolisna, ima spoljašnju fibroznų i unutrašnju sinovijalnu opnu. Sluzni

7
omotači tetiva se nalaze na mjestima gdje tetive prolaze kroz koštano-fibrozne kanale. One
smanjuju trenje i omogućavaju klizanje tetiva[1].

1.2.3.Građa skeletnih mišića

Skeletni mišići su izgrađeni od poprečnoprugastih mišićnih vlakana, vezivnog tkiva, krvnih

sudova i živaca. Skeletna mišićna ćelija se sastoji od sarkoplazme i mnogobrojnih jedara koja su
periferno postavljena. Mišićna vlakna su obavijena omotačem vezivnog tkiva - endomizijumom
koji omogućava smještaj krvnih kapilara i nervnih vlakana. Mišićna vlakna su grupisana u
snopove-fascikulase.Svaki snop je odvojen od susjednih omotačem zvanim perimizijum. Mišić
kao cijelina obuhvaćen je epimizijumom. Ovaj omotač prelazi u fasciju koja obavija mišić kao
cjelinu[1].

Krvni sudovi i živci

Skeletni mišići su bogato vaskularizovani, zbog svoje velike aktivnosti. Glavna arterija najčešće
pristupa mišiću preko njegove duboke strane, gradeći sudovno-živčanu peteljku zajedno sa
venom i živcem. Ona ulazi kroz hilus mišica i grana se u manje arterije i arteriole duž
perimizijuma, završavajući se kapilarima u endomizijumu. Pomoćne arterije potiču iz drugih
izvora i one probijaju mišić na drugim mjestima. Živci mišića su mješoviti i sadrže motorna,
senzitivna i parasimpatička vlakna. Broj nervnih vlakana je različit i odgovara finoći i preciznosti
pokreta koji mišić vrši[1].

1.2.4.Funkcija mišića

Prema pokretu koji izvodi svojom kontrakcijom, mišić se može označiti kao opružač (m.
extensor), pregibač (m. flexor), odmicač (m. abductor), primicač (m.adductor), podizač (m.
levator), spuštač (m. depressor), obrtač (m. rotator), izvrtač (m. supinator), uvrtač (m. pronator),
suprotilac (m. opponens) itd.

8
Mišici koji svojom kontrakcijom djeluju samo na jedan zglob nazivaju se jednozglobni mišići
(npr. m. brachialis). Mišići koji djeluju na dva ili više zglobova preko kojih se protežu, nazivaju
se dvozglobni (npr. m. biceps femoris) i višezglobni mišići (npr. m. flexor digitorum
superficialis).
Većina mišiča dejstvuje kao jedna funkcionalna jedinica, tj. kontrahuje kao cijelina. Neki mišići
(trouglastog oblika) sastavljeni su iz nekoliko djelova koji se ponašaju kao posebne funkcionalne
jedinice. Izolovanom kontrakcijom takog djela mišića izvodi se pokret različit od onog koji
nastaje pri kontrakciji mišića u cijelini (npr. m. trapezius, m. temporalis).

Skeletni mišići rijetko djeluju nezavisno. Oni funkcionišu u grupama čija kombinacija dejstava
proizvodi koordinisani pokret. U odnosu na koordinisano dejstvo mišićnih grupa, mišići mogu
biti klasifikovani u četiri kategorije: agonisti, sinergisti, antagonisti i fiksatori[1].

Agonist je mišić koji je konstantno aktivan u započinjanju i održavanju nekog pokreta. On

proizvodi najveću snagu pri izvođenju određenog pokreta u zglobu-na primjer, pri fleksiji u
zglobu lakta agonist je dvoglavi mišić nadlakta (m.biceps brachii) [1].

Sinergist je mišić koji dopunjuje dejsvo agoniste, tj. pomaže agonisti jer izvodi pokret istog
smjera kao i agonist. Na primjer nadlakatni mišić (m. brachialis) je sinergist dvoglavom mišiću
nadlakta (m. biceps brachii) pri fleksiji u lakatnom zglobu. Nekoliko sinergista koji djeluju na
zglob mogu proizvesti snažniji pokret nego onaj nastao kontrakcijom jednog velikog mišića.
Međutim, dejstvo agoniste i sinergiste nije uvek identično. U zglobu lakta, nadlakatni mišić (m.
brachialis) izvodi samo fleksiju, a dvoglavi mišić nadlakta (m. biceps brachii) fleksiju i
supinaciju (rotaciju). Ako u zglobu djeluje samo agonist, on proizvodi nepotrebni, nepoželjni
pokret rotacije. Kontrakcija sinergiste ograničiće taj nepotrebni pokret, tako da će dejstvo
agoniste biti više koordinisano i specifično[1].

Antagonist proizvodi suprotan pokret. Troglavi mišić nadlakta (m. triceps brachii) je
antagonista dvoglavom mišiću (m. biceps brachii) pri fleksiji u zglobu lakta. U nekim
slučajevima antagonist se opušta, relaksira za vrijeme kontrakcije agoniste, dajući agonisti
kompletnu kontrolu nad pokretom. Češće je on aktiviran pri kraju izvođenja snažnog pokreta

9
agoniste i tako sprečava ekscesivni, odnosno prekomjerni pokret i ozljedu zgloba. On svojim
dejstvom usporava pokret agoniste i zaustavlja ga u poželjnoj tački, čime se postiže veća
preciznost pokreta. Agonist i antagonist djeluju kao antagonistički par, koji može promjeniti
uloge. Pri ekstenziji u zglobu lakta, troglavi mišić nadlakta (m. triceps brachii) je agonist, a
dvoglavi mišić (m. biceps brachii) je antagonist[1].

Fiksator je mišić koji ne igra direktnu ulogu u izvođenju nekog pokreta. On sprečava
pomjeranje kosti na kojoj se nalazi polazište agoniste. Lopatica mora biti fiksirana kontrakcijom
npr. romboidnih mišića (mm. rhomboidei) da bi dvoglavi mišić nadlakta (m. biceps brachii)
mogao da izvrši fleksiju u lakatnom zglobu[1].

2.MIŠIĆI TRBUHA (musculi abdominis)

Zidovi trbušne duplje su: prednji bočni trbušni zid koga grade isključivo trbušni mišići, zadnji
trbušni zid koga čine većinom mišići leđa, gornji zid koji je predstavljen sa prečagom, kao i
nepotpuni donji zid koga izgraduje m. iliacus koji pripada mišićima noge[1].

2.1.Mišići prednje bočnog trbušnog zida

To su četiri velika parna mišića, čiji snopovi su orijentisani u različitim pravcima. Na prednjem
djelu ovog zida trbuha nalazi se pravi trbušni mišić (m. rectus abdominis), a na bočnom djelu,
idući od površine prema dubini: spoljašnji kosi (m.obliquus externus abdominis), unutrašnji kosi
(m. obliquus internus abdominis) i poprečni trbušni mišić (m. transversus abdominis). Tri bočna
trbušna mišića nastavljaju se u prednjem djelu zida svojim širokim, pljosnatim tetivama -
aponeurozama, koje obrazuju omotač pravom trbušnom mišiću. Pravi trbušni mišić (m.rectus
abdominis) polazi od rebarnih hrskavica tri poslednja prava rebra i donjeg kraja grudne kosti
(processus xiphoideus), pruža se vertikalno naniže, završavajući se pripojem na preponskoj kosti.
Na prednjoj strani pravog trbušnog mišiča uočavaju se tri do četiri poprečne tetivne pruge
(intersectiones tendineae), koje dj elemišić na nekoliko trbuha – „pločica". Pravi trbušni mišić

10
pregiba grudni koš prema karlici kada je nepokretna tačka na donjem pripoju, a kada je fiksna
tačka na gornjem pripoju - pregiba karlicu prema grudnom košu. Spoljašnji kosi trbušni mišić
(m. obliquus externus abdominis) polazi od poslednjih osam rebara pomoću mesnatih jezičaka,
pruža se koso naniže i unutra i završava pripojem na prednjem djelu bedrenog grebena karlične
kosti. U prednjem djelu zida mišić se nastavlja svojom aponeurozom. Pri obostranoj kontrakciji
mišić djeluje isto kao i pravi trbušni mišić. Takođe deluje i kao pomoćni izdisač (ekspirator)
kada je nepokretna tačka na donjem pripoju. Pri jednostranoj kontrakciji mišić bočno pregiba
trup na svoju stranu i uvrće ga na suprotnu stranu. Unutrašnji kosi trbušni mišić (m. obliquus
internus abdominis) polazi sa bedrenog grebena, pruža se uglavnom koso naviše i unutra,
pripajajući se na tri poslednja rebra. Mišić se nastavlja na prednjem trbušnom zidu svojom
aponeurozom. Pri obostranoj kontrakciji mišić djeluje isto kao i pravi trbušni mišić. Pored toga
djeluje i kao pomoćni izdisač. Pri jednostranoj kontrakciji mišić bočno pregiba trup na svoju
stranu i uvrće ga na istu stranu. Poprečni trbušni mišić (m. transversus abdominis) je najdublji od
tri bočna mišića. Poprečni trbušni mišić pripaja se na poslednjih šest rebara, zatim na lumbalnom
djelu kičme pomoću zadnje pripojne aponeuroze, kao i na bedrenom grebenu karlične kosti.
Mišićni snopovi ovog mišića pružaju se horizontalno, tj. poprečno. Mišić se u prednjem djelu
zida nastavlja svojom aponeurozom. Mišić djeluje kao pomoćni izdisač.

Mišiće prednje-bočnog trbušnog zida inervišu međurebarni živci (nn. intercostales) i završne
grane slabinskog spleta (plexus lumbalis) [1].

2.2.Mišići zadnjeg trbušnog zida

U zadnjem trbušnom zidu, pored mišića leđa, nalazi se u najdubljem sloju parni, četvrtasti
slabinski mišić (m. quadratus lumborum). Ovaj mišić ispunjava prostor između poslednjeg rebra,
lumbalnog djela kičme i bedrenog grebena karlične kosti. Deluje kao obarač dvanaestog rebra.
Inervisan je bočnim granama slabinskog spleta (plexus lumbalis) [1].

11
Slika 2. Mišići trbuha

12
 7.LITERATURA

[1]. Džuna Stojšić Lj.Anatomija za student zdravstvene njege.Medicinski fakultet,Novi

Sad,2017.

13