Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

Sistem koordinat ialah satu kaedah untuk

ANDA AKAN MEMPELAJARI
7.1 Jarak dalam Sistem Koordinat Cartes
7.2 Titik Tengah dalam Sistem
Koordinat Cartes
7.3 Sistem Koordinat Cartes
BAB 7
menentukan kedudukan suatu titik atau objek
dalam satu dimensi, dua dimensi atau tiga
dimensi.
Kedudukan dalam satu dimensi ditentukan
oleh satu titik di atas garisan atau suatu
nombor. Kedudukan dalam dua dimensi
ditentukan oleh sistem koordinat di atas satah
atau dua nombor. Kedudukan dalam tiga
dimensi ditentukan oleh tiga nombor.
Sistem koordinat Cartes telah diperkenal
oleh René Descartes dari Perancis atau lebih
dikenali sebagai Castesius. Ahli matematik
ini telah mencipta satah koordinat yang
terdiri daripada dua garisan berserenjang
digelar ‘paksi’. Koordinat adalah pasangan
nombor yang menunjukkan kedudukan satu
titik dan garis.
Untuk maklumat lanjut:

BAB 7
http://rimbunanilmu.my/mat_t2/ms121

RANGKAI KATA

• Titik tengah • Midpoint MASLAHAT BAB INI

• Jarak • Distance
Sistem koordinat ini banyak menyumbang
• Kedudukan • Position kepada kerjaya yang berkaitan dengan
• Koordinat • Coordinate arkeologi dan geografi.
• Paksi-x • x-axis
Seorang ahli arkeologi melakukan pencarian
• Paksi-y • y-axis dan penggalian melalui sistem koordinat
• Hipotenus • Hypotenuse daripada pemetaan secara digital.
• Asalan • Origin Pakar astronomi menggunakan sistem
• Plot • Plot koordinat ini untuk mereka dapat menentukan
• Satah Cartes • Cartesan plane kedudukan bintang-bintang.
• Skala • Scale Lokasi kedudukan ditentukan daripada sistem
koordinat yang membantu ahli geografi
mengenal pasti kawasan dan kedudukan
muka bumi.

120 121
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

AKTIVITI KREATIF Jumlah jarak perjalanan =

Destinasi Perwakilan Jarak Jarak
QR CODE jarak mengufuk +
Tujuan: Mengenal pasti kedudukan suatu titik Azri segi tiga mengufuk mencancang
jarak mencancang
Bahan: Lembaran kerja Imbas QR Code atau
Langkah: layari http://rimbunanilmu.
Dari sekolah 3 km 4 km 3 km 4 km + 3 km = 7 km
1. Buka fail MS122A yang disediakan dan cetak lembaran kerja. my/mat_t2/ms122a untuk ke rumah 4 km
mendapatkan lembaran
2. Dengan menggabungkan jarak mengufuk dan mencancang, kerja di sebelah.
Dari rumah
tentukan kedudukan bagi bandar Batu Pahat, Kluang dan ke padang
Segamat. futsal
Dari masjid
ke kedai
Dari sekolah
Koordinat merupakan pasangan nombor yang dapat menentukan kedudukan suatu titik pada satah ke masjid
Cartes. Koordinat suatu titik ditentukan berdasarkan jarak dari paksi-x, jarak dari paksi-y dan Dari sekolah
asalan. Daripada aktiviti di atas, dapatkah anda menentukan jarak di antara dua tempat? ke kedai
Perbincangan:
(i) Daripada perwakilan segi tiga bersudut tegak, dapatkah anda kenal pasti jarak paling
hampir yang dilalui oleh Azri ke destinasi yang tertentu?
7.1 Jarak dalam Sistem Koordinat Cartes (ii) Apakah cara yang paling mudah untuk mengira jarak yang terpendek?
(iii) Apakah yang anda fahami tentang jarak pada satah Cartes?
7.1.1 Jarak dua titik pada satah Cartes
?
BAB 7

BAB 7
Untuk menentukan jarak di antara dua titik pada satah Cartes, kaedah TAHUKAH ANDA
Menerangkan maksud Satah Cartes mempunyai
jarak di antara dua titik
perwakilan segi tiga bersudut tegak digunakan. Kaedah ini dapat
dua paksi seperti dalam
pada satah Cartes. mengenal pasti jarak mengufuk dan jarak mencancang bagi dua titik rajah yang berikut. Garis
Tujuan: Kenal pasti jarak di antara dua titik pada satah Cartes pada satah Cartes. Jarak ini dapat ditentukan daripada skala pada mengufuk ialah paksi - x dan
Bahan: Lembaran kerja paksi-x dan paksi-y. garis mencancang ialah
Langkah: QR CODE paksi - y . Kedua-dua paksi
tersebut akan bersilang
y Rajah menunjukkan pelan Perjalanan terus dari A ke B tanpa melalui C ialah jarak yang terpendek. antara satu sama lain secara
kedudukan tempat yang Imbas QR Code atau
Padang serenjang. Titik persilangan
Futsal Masjid sering dilalui oleh Azri. layari http://rimbunanilmu. y tersebut ialah asalan yang
my/mat_t2/ms122b untuk merupakan permulaan
mendapatkan lembaran B nombor pada kedua-dua
x kerja di sebelah. 7
paksi - x dan paksi - y . Nilai

Jarak mencancang
Kedai 6 nombor akan semakin besar
Rumah
5 apabila ke kanan dan ke
Sekolah atas, manakala nilai nombor
4 akan semakin mengecil
1 km 3 apabila ke kiri dan ke bawah.
A y
1 km 2 (a, b)
C b
1 Jarak mengufuk
1. Buka fail MS122B yang telah disediakan dan cetak lembaran kerja. O
x x
1 2 3 4 5 a
2. Secara berpasangan, kenal pasti pergerakan Azri. Asalan (0, 0)
3. Pergerakan Azri hendaklah dilukis dalam bentuk perwakilan segi tiga bersudut tegak.
Kaedah teorem Pythagoras digunakan untuk menghitung jarak AB, iaitu
4. Hitung jarak mengufuk dan mencancang berdasarkan 1 kotak grid diwakili 1 km dan
dilabelkan seperti rajah yang diberikan. AB 2 = AC 2 + CB 2
Koordinat (x, y). Nilai x
5. Jumlahkan jarak perjalanan dan lengkapkan jadual.
AB = �AC 2 + CB 2 ditulis dahulu diikuti nilai y.

122 123
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

CONTOH 1 7.1.2 Rumus jarak di antara dua titik pada satah

Tentukan jarak di antara dua titik pada satah Cartes berikut.

(a) (b)
TAHUKAH ANDA ? Menerbitkan rumus jarak
di antara dua titik pada
y y Tujuan: Menentukan jarak di antara dua titik yang mempunyai
Apakah itu skala? Skala satah Cartes.
perlu ditentukan dalam koordinat-x atau koordinat-y yang sama
5 10 sistem koordinat Cartes. Bahan: Lembaran kerja
A 4 8 Pada paksi-x, unit yang Langkah:
3 6 boleh ditulis ialah 1, 2,
P Q 3, −1, −2, −3, ... . Pada
1. Bersama-sama rakan anda, kenal pasti kedudukan koordinat pada satah Cartes.
2 4
paksi-y boleh juga ditulis 1, 2. Lengkapkan jadual di bawah dengan menentukan koordinat-x atau koordinat-y yang sama.
1 2 2, 3, ... dan nilai di bawah Contoh:
x x asalan ialah −1, −2, −3, ... .
−2 −1 O 1 2 3 4 −15 −10 −5 O 5 10 15 Dengan ini, setiap kotak Koordinat Koordinat yang sama Jarak
−1 −2 diwakili suatu unit. Selain A (2 , 1) B (2 , 4) koordinat-x 4 − 1 = 3 unit
−4 itu, skala juga boleh ditulis
B −2 dalam jujukan seperti 2, 4, C (–1, 3) D (7 , 3)
−3 −6
6, 8, ... atau 5, 10, 15, ... E (6 , 5) F (6 , –5)
pada kedua-dua paksi.
Keadaan ini berdasarkan G (–7, 2) H (1 , 2)
kesesuaian dalam keadaan
(c) y (d) y yang tertentu. Perbincangan:
Bagaimanakah anda dapat menerbitkan suatu rumus mudah bagi menentukan jarak di antara
5 10 dua titik yang mempunyai
4 8
F y
(i) koordinat-x yang sama?
BAB 7

BAB 7
3 6 6 (ii) koordinat-y yang sama?
4
2 4 2
1 2 x
G −6 −4 −2 O
−2
2 4 6 Jarak dapat ditentukan sekiranya,
x x −4 (i) dua titik mempunyai koordinat-y yang sama.
−20 −10 O 10 20 30 40 −8 −4 O 4 8 12 16
−1 −2 −6
y
−2 −4
D E Skala pada paksi - x ialah 2 unit. Cuba anda perhatikan segi
−3 −6 Skala pada paksi - y ialah 2 unit. tiga pada satah Cartes di
A B bawah.
(x1, y1) (x2, y1) y
A
5
Penyelesaian: x 4
O 3
(a) Skala pada paksi-x dan paksi-y y Jarak AB = (x2 − x1) unit 2
B C
(b) Skala pada paksi-x ialah 1
ialah 1 unit. Sukuan II Sukuan I O 1 2 3 4 5
x
5 unit dan paksi-y ialah 2 unit. (−x, y) (x, y) (ii) dua titik mempunyai koordinat-x yang sama.
Jarak AB = 6 × 1 Tapak segi tiga BC selari
Jarak PQ = 6 × 5 x y
= 6 unit O
C (x1, y2) dengan paksi- x . Keadaan
= 30 unit Sukuan III Sukuan IV ini menjadikan koordinat
(−x, −y) (x, −y)
bagi y masing-masing
(c) Skala pada paksi-x ialah 10 unit adalah sama. Ini dinamakan
(d) Skala pada paksi-x ialah Jika (x, y) ialah (3, 4) di
dan paksi-y ialah 1 unit. paksi- y sepunya. Begitu
4 unit dan paksi-y ialah 2 unit. sukuan I. Nyatakan nilai
Jarak DE = 4 × 10 juga sebaliknya.
Jarak FG = 4 × 2 titik tersebut di sukuan II, D (x1, y1)
= 40 unit III dan IV. Apakah jenis x
= 8 unit O
transformasi yang dilalui
oleh titik tersebut? Jarak CD = (y2 − y1) unit

124 125
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

CONTOH 2 QR CODE 2. Gerakkan koordinat A dan B pada satah Cartes berpandukan jadual.
Hitung jarak di antara pasangan titik berikut. 3. Kenal pasti jarak mengufuk dan jarak mencancang bagi garisan AB.
Imbas QR Code atau
(a) (2, –3) dan (4, –3) 4. Bandingkan paparan jawapan yang diberikan dengan jawapan anda menggunakan
layari http://rimbunanilmu.
(b) (0, 1) dan (0, –2) my/mat_t2/ms126a untuk rumus jarak di antara dua titik.
permainan Sasaran 5. Lengkapkan jadual di bawah dengan membuktikan jawapan dengan memilih Hint.
Penyelesaian: Kapal Selam.
Titik Perbezaan Jarak Jarak AB
(a) Jarak di antara titik itu ialah
= 4 – 2 Jarak mengufuk = x2 − x1 Mengufuk Mencancang AB = �(x − x )2 + (y − y )2
A B y2 – y1
= 2 unit x2 – x1 2 1 2 1

(b) Jarak di antara titik itu ialah (a) (1, 5) (1, 7) 1–1=0 7– 5=2
= 1 – (–2) Jarak mencancang = y2 − y1
(b) (4, 1) (1, 1)
= 3 unit
(c) (8, 2) (0, −4)
CONTOH 3
A (1, y) (d) (6, 7) (2, 4)
Rajah menunjukkan jarak di antara dua titik A dan B. Lengkapkan
koordinat A dan B. Perbincangan:
Penyelesaian: (i) Apakah yang anda fahami tentang jarak AB?
5 unit (ii) Apakah perkaitan rumus teorem Pythagoras?
y – 3 = 5 unit x – 1 = 4 unit
BAB 7

BAB 7
y = 5 + 3 x = 4 + 1
= 8 unit = 5 unit Jarak AB merupakan jarak hipotenus. Rumus teorem Pythagoras digunakan untuk menentukan
Maka, koordinat A ialah (1, 8). Maka, koordinat B ialah (5, 3). jarak di antara dua titik pada satah Cartes.
C (1, 3) 4 unit B (x, 3)

7.1.3 Jarak di antara dua titik pada satah Jarak di antara dua titik pada satah Cartes = �(x2 − x1)2 + (y2 − y1)2
Jika garis lurus yang menyambungkan dua titik pada satah Cartes
tidak selari dengan paksi-x atau paksi-y, maka jarak di antara dua Menentukan jarak di antara
dua titik pada satah Cartes. CONTOH 4
titik itu dapat ditentukan dengan menggunakan teorem Pythagoras.
Hitung jarak di antara titik A dengan titik B pada satah Cartes
dalam rajah di bawah.
Tujuan: Mengenal pasti jarak di antara dua titik c
QR CODE y a
Bahan: Perisian geometri dinamik
Langkah: Imbas QR Code atau 8
A b
1. Buka fail MS126B yang telah disediakan. layari http://rimbunanilmu. 7
my/mat_t2/ms126b untuk 6 c = �a 2 + b 2
mengenal pasti jarak di 5
antara dua titik. Apakah rumus ini?
4 Teorem yang menyatakan
3 bahawa bagi sebarang
2 segi tiga bersudut 90° dan
1 B kuasa dua hipotenusnya
x adalah bersamaan dengan
−1 O 1 2 3 4 5 6 7 8 jumlah kuasa dua sisi
−1
yang lain.
−2
−3

126 127
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

Penyelesaian: 7.1.4 Penyelesaian masalah

Kaedah 1 A
Berdasarkan rajah di sebelah, lukis sebuah segi tiga bersudut tegak ACB. CONTOH 6 Menyelesaikan masalah
yang melibatkan jarak di
AC = 6 unit, BC = 4 unit Hitung perimeter bagi sebuah segi tiga sama kaki jika bucu-bucu antara dua titik dalam sistem.
Dengan menggunakan teorem Pythagoras, AB bagi segi tiga tersebut ialah A (1, 1), B (3, 4) dan C (5, 1).
6 unit y
AB = BC + AC
2 2 2 Penyelesaian:
8
AB 2 = 4 2 + 6 2 7
Memahami masalah
6
AB 2 = 16 + 36
B ABC adalah segi tiga sama kaki dengan bucu-bucu A (1, 1), 5
C 4 unit B (3, 4)
AB = �52 B (3, 4) dan C (5, 1). 4
= 7.21 unit 3
2
y Merancang strategi C (5, 1)
1
x1 , y1 A (1, 1)
Kaedah 2 • Lukis segi tiga dan tentukan titik-titik tersebut pada x
A (1,7) −3 −2 −1 O 1 2 3 4 5 6 7
satah Cartes. −1
Jarak = �(x2 − x1 )2 + ( y2 − y1 )2 −2
• Perimeter Δ ABC = AB + BC + AC
• Tentukan jarak AC dan AB. −3
Jarak AB = �(5 − 1)2 + (1 − 7)2

= �42 + (−6)2 Melaksanakan strategi Membuat kesimpulan
y2 − y1

= �16 + 36 Maka, perimeter segi tiga ABC ialah
BAB 7

BAB 7
Jarak AB = �32 + 22
= �52 x2 , y2 3.6 + 3.6 + 4 = 11.2 unit.
B (5, 1) = �9 + 4
= 7.21 unit
x2 − x1 = �13
Maka, jarak AB ialah 7.21 unit. x
O = 3.6 unit
Jarak di antara dua titik
CONTOH 5 AB = BC
= �(x2 − x1)2 + (y2 − y1)2
Hitung jarak di antara titik P dengan titik Q. Jarak merupakan ukuran
(a)
P (b) y
CONTOH 7 ruang di antara dua titik.
P Diberi bahawa jarak AB = 10 unit. Hitung nilai v. y
(–2, 6)
6 B (6, 9)
3 cm
5 Penyelesaian:
it
Q 4 un
5 cm 3 Memahami masalah Melaksanakan strategi 10
2
1
Q Menghitung nilai v. AB = �(6 − v) 2 + (9 − 3) 2
(4, 1)
x 10 = �(6 − v) 2 + 6 2 C
Penyelesaian: −2 −1O 1 2 3 4 A (v, 3)
(a) PQ 2 = 52 + 32 Merancang strategi 10 = �(6 − v) 2 + 36
(b) PQ 2 = �[4 – (–2)]2 + (1 – 6) 2 x
= 25 + 9 Jarak AB = 10 10 2 = ��(6 − v) 2 + 36 �
2
O
= �6 2 + (–5) 2
PQ = �34 Rumus jarak 10 − 36 = (6 − v) 2
2
= �36 + 25
= 5.83 cm �64 = 6 − v
= �61 Membuat kesimpulan
= �(x2 − x1 ) + ( y2 − y1 )
2 2
8 = 6 − v
Maka, jarak PQ ialah 5.83 cm. = 7.81 cm v = 6 − 8 Maka, nilai v ialah –2.
Maka, jarak PQ ialah 7.81 cm. v = –2

128 129
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

4. Diberi jarak mengufuk 4 unit dan jarak mencancang 3 unit bagi dua titik A dan B, hitung nilai
JOM CUBA 7.1 a dan b.
(a) y (b) y
1. Tentukan jarak di antara dua titik pada satah Cartes di bawah.
y
E A B (−1, b) B (5, b)
6
5 A (a, 1)
C (b) D x
4 (a) O
3 x
O A (a, 0)
(c) 2
B y
1 (c) (d) y
x A (a, 4)
−6 −4 −2 O 2 4 6 8 10 12
−1
B (2, b)
−2
F B (0, b)
−3
G (d) H x x
−4 O O
−5 A (a, –1)

2. Hitung jarak AB. B 5. Rajah menunjukkan titik K, L, M, N, P dan Q y

(a) A (b) pada satah Cartes. K
8
Hitung jarak di antara titik yang berikut. L
2 cm
7
(a) KM
BAB 7

BAB 7
6
B 1 200 cm (b) ML
5
4 cm (c) PN M
4
(d) KQ
3
2
A 600 cm N
1
x
−4 −3 −2 −1−1O 1 2 3 4 5 6
(c) (d) y
y −2
A 4 Q
−3
4 B 3 P −4
3 2
2 1
A 1 x
−5 −4 −3 −2 −1 O 1 2 3 4 5
x −1 6. Tentukan jarak KL jika K (2, 2) dan L berada pada paksi-x dengan jarak 7 unit ke kanan dari
− 4 −2 O 2 4 6 8 10 12
−1 −2 paksi-y.
−3
B
7. Tentukan jarak AB jika masing-masing berada pada paksi-y dengan jarak 5 unit ke atas dan 2 unit
ke bawah dari paksi-x.
3. Nyatakan jarak di antara pasangan titik berikut.
(a) (1, 3) dan (1, 7) 8. Hitung jarak di antara KL jika L berada pada asalan dan K berada 3 unit ke kiri dari paksi-y
(b) (0, −9) dan (0, 9) dan 5 unit ke atas dari paksi-x.
(c) (5, −2) dan (−2, −2)
(d) (7, 4) dan (8, 4)

130 131
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

9. Tentukan nilai a dan b berdasarkan maklumat dalam rajah di bawah.

y
Tujuan: Mengenal pasti titik tengah suatu garisan
Bahan: Kertas grid, jangka lukis dan pembaris (x2, y2)
3 unit Langkah:
b 1. Murid A akan membina satah Cartes pada kertas grid.
Titik
2. Murid B akan memilih dua titik koordinat dan membina suatu tengah
(x1, y1)

5 unit
garisan yang menyambungkan titik tersebut.
3. Murid C akan membina pembahagi dua sama serenjang pada
(5, 2) garisan tersebut.
Perbincangan: QR CODE
x
O a Apakah yang anda fahami daripada pembinaan pembahagi dua
Imbas QR Code atau
sama serenjang bagi garisan tersebut? layari http://rimbunanilmu.
10. Diberi jarak mencancang dari titik V yang terletak di utara titik W ialah 4 unit. Tentukan
koordinat W jika koordinat V ialah my/mat_t2/ms133 untuk
Titik tengah ialah titik yang membahagi dua sama suatu melihat video animasi
(a) (4, –3) (b) (2, −5) tentang bagaimana
tembereng garis. menentukan titik tengah
(c) (5, –2) (d) (0, – 4 )
daripada perisian
geometri dinamik.
11. Berdasarkan rajah di bawah, hitung perimeter ABCD.
CONTOH 8
y
Tentukan titik tengah bagi garis lurus AB.
BAB 7

BAB 7
8
B (a) (b) A D B C
7 A M P Q B
6
5
4 Penyelesaian:
A C
3 (a) Titik tengah bagi garis lurus AB (b) Titik tengah bagi garis lurus AB ialah D.
2 ialah P.
1 D A D B
4 unit 4 unit
x
A M P Q B
−4 −3 −2 −1 O 1 2 3 4 5 6
−1

12. Segi tiga ABC mempunyai bucu A (–2, –1), B (–2, 5) dan C (1, –1). Hitung perimeter bagi segi CONTOH 9 Nyatakan koordinat pusat
tiga itu. bulatan bagi rajah di
P ialah titik tengah bagi garis lurus AB. y bawah. Apakah hubungan
Tentukan koordinat P. antara pusat bulatan
8 dengan titik tengah?
7 A y

7.2 Titik Tengah dalam Sistem Koordinat Cartes 6 8

5
6
4
7.2.1 Titik tengah di antara dua titik 3
4

2
2
Anda telah mempelajari cara menentukan jejari bagi suatu diameter Menerangkan maksud titik 1 C B x
−2 O
bulatan. Adakah anda fahami konsep titik tengah? Berbincang tengah di antara dua titik x
−8 −6 −4 2 4
−2
dengan rakan anda tentang konsep ini. pada satah Cartes. O 1 2 3 4 5 6

132 133
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

Penyelesaian:
Langkah 1: Tentukan titik tengah bagi garis lurus AC dan BC. Titik Titik tengah bagi jarak: Titik tengah
x1 + x2 y1 + y2
Langkah 2: Lukis pembahagi dua sama serenjang bagi AC dan BC. � ‚ �
Langkah 3: Persilangan di antara pembahagi dua sama serenjang AC dan pembahagi dua sama A B Mengufuk Mencancang 2 2
serenjang BC merupakan titik tengah bagi garis AB.
Langkah 4: Maka, titik P ialah (3, 4). (4 , 5) (2 , 1)
y
(–1, 5) (3 , 1)
7 A
Titik tengah
6 (1 , 3) (7 , 1)
(3, 4)
5
4 P
3 (3 , 4) (–5, −1)
2
C B
1 (1 , 2) (–5, 2)
x
−6 −5 −4 −3 −2 −1 O 1 2 3 4 5 6
−1
−2 Perbincangan:
−3 (i) Adakah titik tengah bagi garis lurus AB terhasil daripada
−4
persilangan titik tengah bagi jarak mengufuk dan jarak QR CODE
−5
−6 mencancang? Imbas QR Code atau
(ii) Bina suatu kesimpulan untuk menentukan rumus titik tengah layari http://rimbunanilmu.
7.2.2 Rumus titik tengah berdasarkan aktiviti ini. my/mat_t2/ms135 untuk
BAB 7

Menerbitkan rumus titik
tengah di antara dua titik
Tujuan: Menerbit rumus titik tengah pada satah Cartes.
Bahan: Perisian geometri dinamik
Langkah:
QR CODE
1. Buka fail MS134 yang telah disediakan.
2. Kenal pasti titik A dan B. Imbas QR Code atau
layari http://rimbunanilmu.
my/mat_t2/ms134 untuk
mengenal pasti titik tengah.
BAB 7
mendapatkan lembaran
kerja.
Titik tengah bagi suatu garis yang condong dapat ditentukan
dengan mengenal pasti jarak mengufuk dan jarak mencancang yang
masing-masing dibahagikan kepada dua.
x1 + x2 y1 + y2
Titik tengah = � , �
2 2
7.2.3 Koordinat titik tengah di antara dua titik
Kedudukan titik tengah dapat ditunjukkan dengan pembinaan Menentukan koordinat titik
pembahagi dua sama serenjang. Persilangan di antara pembahagi tengah di antara dua titik
dua sama serenjang dengan tembereng garis dapat menentukan pada satah Cartes.
koordinat titik tengah pada satah Cartes.

5
B(6, 4)
4 6+2 4+0
M=� , �
3. Ubah kedudukan titik A dan titik B dalam jadual yang diberikan.
3 M 2 2
2 (4, 2)
4. Kenal pasti jarak mengufuk dan jarak mencancang. M = (4 , 2)
1 A(2, 0)
5. Buka fail MS135 dan lengkapkan jadual yang diberikan. x
−2 −1 O 1 2 3 4 5 6
6. Hitung titik tengah M dengan suatu pengiraan yang melibatkan jarak mengufuk dan jarak −1
−2
mencancang.

134 135
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

CONTOH 10 7.2.4 Penyelesaian masalah

Hitung koordinat titik tengah bagi garis lurus AB dengan A(2, 5) dan B(2, 1). CONTOH 12 y Menyelesaikan masalah yang
melibatkan titik tengah dalam
Penyelesaian: Rajah menunjukkan garis PAQ pada suatu satah sistem koordinat Cartes.
y P
Cartes. A ialah titik tengah bagi garis lurus PQ.
A (2, 5) ialah (x1 , y1) dan B (2, 1) ialah (x2 , y2)
7 Tentukan koordinat P.
x1+ x2 y1+ y2 6 Penyelesaian:
Titik tengah AB = � , � A
2 2 5
A (2, 5) 2

4 Memahami masalah
2+2 5+1
= � 2 , 2 � 3 Diketahui jarak AP = AQ.
Q
x
2 Katakan P = (x, y). O
2
4 6 1 B (2, 1)
=� , �
2 2 x Merancang strategi Melaksanakan strategi Membuat kesimpulan
−3 −2 −1 O 1 2 3 4 5 6
= (2 , 3) −1 Jarak AP = AQ, maka Hitung kedudukan mengufuk dan Maka koordinat P
P (x , y) mencancang bermula dengan titik A ialah (−2, 4).
Maka, titik tengah AB ialah (2, 3). yang masing-masing 2 unit.

2 unit
Titik tengah, A (0, 2)
A (0 , 2) x+ 2 = 0 , y+ 0 = 2
CONTOH 11 P(x , y)
2 unit 2 2
Q(2 , 0)

2 unit
BAB 7

BAB 7
Hitung koordinat titik tengah bagi garis lurus MN. x + 2 = 0 , y = 4
Q (2 , 0) x = −2
y 2 unit

7 M

CONTOH 13

N Titik P ialah titik tengah bagi garis lurus KL. Diberi koordinat K ialah (–3, 12) dan koordinat
1 P ialah (2, 9). Hitung koordinat L.
x
O 4 10
Penyelesaian:
Penyelesaian: Titik tengah ialah titik yang K (–3, 12) ialah (x1 , y1) dan L (x2 , y2)
M (10, 7) ialah (x1 , y1) dan N (4, 1) ialah (x2 , y2) membahagi dua sama
suatu tembereng. −3 + x2 12 + y2
y Titik tengah, P = � , �
x + x y1+ y2 2 2
Titik tengah MN = � 1 2 , � K(4, 5)
2 2 −3 + x2 12 + y2
(2, 9) = � , �
10 + 4 , 7 + 1 2 2
=� � x
2 2 O
12 + y2
−3 + x2
=2, =9 Menara KLCC setinggi 88
14 , 8 2 2
=� � tingkat. Jarak yang paling
2 2 L −3 + x2 = 4 , 12 + y2 = 18 sesuai untuk membina
Jika asalan merupakan titik skybridge adalah pada
= (7, 4) tengah bagi garis lurus KL. x2 = 7 , y2 = 6 tingkat ke - 4 2 dan 43.
Dapatkah anda tentukan Mengapa?
Maka, titik tengah MN ialah (7, 4). koordinat L? Maka, koordinat L ialah (7, 6).

136 137
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

5. Rujuk rajah di bawah. A ialah titik tengah bagi garis lurus PQ dan B ialah titik tengah bagi garis
JOM CUBA 7.2 lurus RQ. Tentukan koordinat P dan R.
1. Dalam setiap rajah yang berikut, tentukan titik tengah bagi garis lurus PQ. y
P
(a) (b) B 2.5 m C 2.5 m Q
P A B C Q D P A

2m 3 A
5m
5m
Q
2. Berdasarkan rajah di bawah, nyatakan koordinat titik tengah bagi garis lurus x
O 4
(a) AB y
–2 B
(b) CD A B
8
(c) AD 7 R
6
5
4
6. Titik tengah bagi segi empat tepat dalam rajah di bawah adalah di asalan. Tentukan
3
2
(a) nilai a dan b. y
D C
1 (b) jarak bagi garis lurus BC. A (–3, a) B
x (c) koordinat B.
−1 O 1 2 3 4 5 6
−1
BAB 7

BAB 7
x
O

3. Tentukan koordinat titik tengah bagi garis lurus y

(a) PQ W D C (b, – 4)
8
(b) RS 7 P
(c) TU 6
R
Q
(d) WV 5
7. Titik asalan ialah titik tengah bagi tinggi segi empat selari. Hitung
4
(a) nilai m dan n.
3
2
T S (b) titik tengah bagi garis lurus PQ.
1 (c) titik tengah bagi garis lurus SR.
x y
−4 −3 −2 −1 O 1 2 3 4 5 6
−1 P (– 4, n)
Q
V −2 U
−3

4. Tentukan titik tengah bagi pasangan titik berikut. x

O
(a) P (–1, 7) dan Q (–1, 1).
(b) R (3, –6) dan S (3, 2).
(c) A (3, 1) dan B (5, 1).
S R (m, – 6)
(d) C (5, 0) dan D (1, 0).

138 139
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

8. Diberi garis lurus AB = BD dengan D (–1, 3) dan B (1, 1). Hitung koordinat bagi titik A.
JOM CUBA 7.3
y
1. Rajah di sebelah merupakan sebuah segi tiga sama kaki dengan
9. Garisan yang menyambungkan titik (–8, 3) dan (s, 3) mempunyai titik tengah (0, u). Hitung tinggi segi tiga ialah 4 unit. Hitung A
nilai s dan u. (a) koordinat C.
(b) koordinat A.
10. Garis AB selari dengan paksi-x dengan titik A (3, a) dan titik tengah bagi garis lurus AB ialah (5, 1). (c) koordinat titik tengah bagi garis lurus AB. C B (2, 1)
Hitung x
(d) jarak AC. O
(a) nilai a.
(b) koordinat B. 2. Rajah di sebelah merupakan sebuah segi empat tepat. y
Jarak KL ialah 8 unit dan jarak KN ialah 12 unit. Hitung
7.3 Sistem Koordinat Cartes (a) jarak LN.
K L (2, 10)

(b) koordinat titik tengah bagi garis lurus NM.

7.3.1 Menyelesaikan masalah koordinat T
Menyelesaikan masalah (c) koordinat T.
yang melibatkan sistem x
O
koordinat Cartes.
CONTOH 14 y N M

Rajah menunjukkan sebuah segi empat selari. A B (11, 6)

3. Jika garis PQ selari dengan paksi-y dan mempunyai titik tengah, M(4, 0) dengan jarak bagi garis
Diberi jarak di antara titik A dengan B ialah 5 lurus MP ialah 3 unit, hitung
unit. Hitung (a) koordinat P. (b) koordinat Q. (c) jarak PQ.
BAB 7

BAB 7
(a) koordinat A.
(b) titik tengah garis lurus AC. D 4. Jarak AB = KL, iaitu 8 unit dan masing-masing selari dengan paksi-x. Jika titik tengah bagi garis
2 lurus AB ialah (0, 3) dan jarak titik tengah bagi garis lurus AB ke titik tengah bagi garis lurus KL
C
Penyelesaian: ialah 2 unit ke bawah, hitung
x
(a) O 1 (a) koordinat K dan L.
Memahami masalah (b) (b) koordinat titik tengah bagi garis lurus KL.
Memahami masalah
Tentukan titik A apabila AB selari 5. Diberi P (4, 0) dan Q berada di paksi-y dengan 6 unit ke atas dari paksi-x, hitung
dengan DC. Garis lurus AC selari dengan paksi-y. Titik
(a) titik tengah bagi garis lurus PQ.
A dan titik C mempunyai koordinat-x yang
(b) jarak di antara titik P dengan titik tengah bagi garis lurus PQ.
sama, iaitu 6.
Merancang strategi
Merancang strategi
Garis lurus AB selari dengan paksi-x.
Koordinat-y bagi titik A ialah 6. x1 + x2 y1 + y2 MENJANA KECEMERLANGAN
Rumus titik tengah = � , �.
2 2
1. Antara titik yang berikut, yang manakah mewakili y
Melaksanakan strategi Melaksanakan strategi D
(a) (–3, 2) 8 B

Jarak AB = 5 unit. A (6 , 6) C (6 , 2) (b) (0, 5) 7

E
x1 , y1 x2 , y2 6 C
Koordinat-x = 11 − 5 (c) (4, –2) 5 A
=6 6+6 , 6+2 (d) (6, 8) 4
� � = (6, 4)
2 2 3
K 2 I F
Membuat kesimpulan 1
Membuat kesimpulan
Maka, koordinat A ialah (6, 6). x
Maka, titik tengah garis lurus AC ialah (6, 4). −3 −2 −1 O 1 2 3 4 5 6
−1
J −2
H G
140 141
 Bab 7 Koordinat Bab 7 Koordinat

2. Jika titik K berada pada paksi-x dan 4 unit ke kiri pada paksi-y. Tentukan koordinat L yang REFLEKSI DIRI
berada 5 unit ke atas dari titik K.

3. Jika titik P, Q dan R masing-masing bergerak 2 unit ke selatan dan 1 unit ke timur, nyatakan Pada akhir bab ini, saya dapat:
kedudukan baharu titik-titik itu. Hitung jarak bagi kedudukan baharu PQ dan RQ.
1. Menerangkan maksud jarak di antara dua titik pada satah Cartes.
y

4 P 2. Menerbitkan rumus jarak di antara dua titik pada satah Cartes.

R 2 3. Menentukan jarak di antara dua titik pada satah Cartes.

x 4. Menyelesaikan masalah yang melibatkan jarak di antara dua titik dalam sistem
−4 O 2 5
koordinat Cartes.
−2
Q
5. Menerangkan maksud titik tengah di antara dua titik pada satah Cartes.

4. ABCD ialah sebuah segi empat sama sisi dengan A berada di (0, 0) dan B (–5, 0). Hitung
6. Menerbitkan rumus titik tengah di antara dua titik pada satah Cartes.
perimeter bagi segi empat itu.
7. Menentukan koordinat titik tengah di antara dua titik pada satah Cartes.
5. Jika KLM merupakan sebuah segi tiga bersudut tegak dengan K (1, 0) dan L (5, 0) merupakan
tapak dan ML ialah tinggi bagi segi tiga tersebut. Jarak M ke L ialah 5 unit, hitung luas segi 8. Menyelesaikan masalah yang melibatkan titik tengah dalam sistem koordinat
tiga tersebut. Cartes.
BAB 7

BAB 7
9. Menyelesaikan masalah yang melibatkan sistem koordinat Cartes.
6. Titik tengah bagi pepenjuru sebuah segi empat sama berjarak 2 unit daripada bucu segi empat
itu. Hitung luas segi empat sama itu.

INTI PATI BAB

Hasilkan pelan kedudukan kelas anda di atas kertas grid dengan skala 1 cm kepada 2 meter
pada paksi mengufuk dan paksi mencancang. Jika perlu, anda boleh mengubah skala mengikut
Koordinat kesesuaian. Anda boleh menentukan kedudukan koordinat tempat rakan anda masing-masing.
Tampal pelan ini di hadapan kelas anda sebagai rujukan.
Paksi−x Paksi−y Asalan Satah Cartes
Paksi yang mengufuk Paksi yang mencancang Titik persilangan paksi Suatu satah Cartes
dan berserenjang dan berserenjang mengufuk dan paksi terdiri daripada
dengan paksi-y dalam dengan paksi-x dalam mencancang. Koordinat satu garis nombor
sistem koordinat Cartes. sistem koordinat Cartes. asalan ialah (0, 0). mengufuk (horizontal)
dan satu garis nombor
mencancang (vertikal)
Jarak di antara dua titik y
yang bersilang pada
Ukuran jauh atau ruang di
paksi mencancang

sudut tegak.
antara dua titik.
Titik Tengah
Titik yang membahagi dua
Paksi sepunya �(x2 − x1)2 + (y2 − y1)2 sama suatu tembereng.
(y2 − y1) dan (x2 − x1) x
asalan O
paksi mengufuk x1 + x2 y1 + y2
� , �
2 2

142 143