You are on page 1of 14
tin hanh mt chién dich khing bé tring nhim dan 4p cue khéi nghia Yén Bai (2-1930), Mau thudn gitta dan tc Vigt Nam véi dé quéc Phap va tay sai cing phit tién gay git. Dang C6ng sin Vigt Nam ra doi voi hé thon; chinh tr ding din, nim quyén lanh dao duy nhét a dao ngay mét cudc d4u tranh kich ligt chéng thye dan Phap”! ‘6 chite théng nhét va cuong tinh vi cich mang Viét Nam da “tinh Vir thang 1 dén thang 4-1930, bai céng cia cng nhén né ra lién tiép 6 nha may xi ming Hai Phéng, hing diu Nha Bé (Sai Gon), cae dén dién Phi Rigng, Dau Tiéng, nha méy d@t Nam Binh, nha may diém va nha méy eva Bén Thy... Phong trio déu tranh ca néng din ciing dién ra 6 nhiéu dia phuong nhu Ha Nam, Thai Binh, Nghé An, Ha Tinh... Truyén don, cd dé bia liém xuét hign trén cée dudng phd Ha NOi va nhiéu dia phuong. ‘Tir thing 5-1930, phong trao phat thanh cao trao. Ngay 1-5-1930, nhan dan Vigt Nam ky nigm Ngay Quéc té Lao dong véi nhting hinh thite déu tranh phong phi. Riéng trong thang 5-1930 da nd ra 16 cude bai cong cia cng nhin, 34 cude biéu tinh cia n6ng dan va 4 cude diu tranh cla cdc ting 1ép nhan din thanh thj. Tir thing 6 dén thing, 8-1930 da nd ra 121 cude dau tranh, ndi bat nhdt 1d cudc téng bai céng ctia céng nhdn khu céng nghigp Bén Thiy-Vinh (8-1930), dénh dau “m6t thoi ky méi, thoi ky d4u tranh kich ligt da dé’, G ving néng thon hai tinh Nghé An va Ha Tinh, né ra nhidu cude biéu tinh Ién cia néng dan. Thang 9-1930, phong trao céch mang phat trién dén dinh cao yi nhtmg hinh thire déu tranh ngay cang quyét ligt. Cude biéu tinh cia ndng dan Hung Neuyén, ngay 12- 9-1930, bi may bay Phdp ném bom giét chét 171 ngudi. Nhu lita 48 thém dau, phong trio dich mang bing lén dit di. ‘Truée ste manh cia quan ching, bé my chinh quyén cita dé quée va tay sai & nhiéu noi tan ri. Cée t6 chite ding lanh dao ban chip hanh néng héi 6 thén, xa dimg ra quan IY moi mgt di séng xa hoi 6 ndng thon, thy hign chuyén chinh v6i ké tha, dan chi v6i quan chiing nhén din, lam chite nang, nhigm vu mot chinh quyén cdch mang dudi hinh thée cde uy ban ty quin theo kiéu X6 viét, Thang 9-1930, Ban ‘Thuong vu Trung wong Dang giti thong tri cho Xét dy Trung Ky vach r6 chi truong bao dong riéng [é trong vai dia phurong lic dé 1a qué sém vi chura di digu kign. Trich nhigm cia Dang 1a phai t8 chite quan ching chéng khiing bé, gitt ving Ie Iugng cach mang, “duy tri kién c anh hung cla Dang, ciia X6 viét trong quan * Bio Naud ao kd, co quan ng lufn ea Xit iy Trung Kj, 8 13, ngdy 18-9-1930. | H8 Chi Minh Todi tdp, Nxb Chinh tei quée gia, Ha NOi, 2011, t9p 7, trang 20. KO 32. ching, dé dén khi that bai thi ¥ nghia X6 viét an sau vao trong 6c quan chiing va lye Iugng cia Dang va Nong hdi vin duy tri"! Khi chinh quyén X6 viét ra doi va 1A dinh cao ciia phong trio cach mang, Tir cudi nam 1930, thyc din Phép t@p trung moi lu lrgng dan Ap khéc ligt, két hgp thi dogn bao Iye véi nhiing tha doan chinh tri nh cudng bite dan cay ra dau thé, t8 chite rude co ving, nhan thé quy thudn.,. Dau nvim 1931, hing nghin chién si cOng san, hang van ngudi yéu nude bi bat, bi giét hoe bi td day, Thang 4-1931, toan bd Ban Chap hanh Trung wong Dang bj bit, khéng cdn lai mét dy vién nao”, “Cac 16 chite cla Dang va cia quan ching tan ra hdu hét™. Mac dit bj tén thét nang n&, nhung phong trao céch mang 1930-1931 cé ¥ nghia lich sit quan trong déi véi cach mang Viét Nam, da “khiing dinh trong thyc té quyén linh dao va nang lyc lanh dao céch mang ciia giai cp v6 san ma dai biéu 1a Dang ta; 6 ch6 né dem lai cho néng dan niém tin vong chic vao giai cp v6 san, déng thei dem lai cho déng dao quan ching céng néng long tyr tin & sie lye each mang vi dai cia minh...” Phong trao cach mang da rén luyén dingo cén b6, ding vién va quan ching yeu mudéc, Dic biét, “X6 viét Nghé An bi tht bai, nhung da cé anh hudng I6n. Tinh than anh diing cia né lun luén nng nan trong tam hén quan ching, va né da mé dung cho thing, Igi vé sau” Cao trio cding dé lai cho Dang nhiing kinh nghiém quy bau “vé két hop hai nhigm ‘vu chién luge phan dé ya phan phong kién, két hgp phong trao dau tranh cla céng nhén V6i phong trio du tranh efi néng dan, thye hign lién minh cOng néng duéi sy Kinh dao ca giai cp céng nhfn; két hop phong trio céich mang & ndng thén véi phong trao céch mang 6 thanh thj, két hop déu tranh chinh tri v6i ddu tranh vii trang v.v...". Ludin cuong chink tri ciia Ding Cong sin Déng Duong, thang 10-1930 Tir ngay 14 dén ngay 31-10-1930, Ban Chap hanh Trung wong hop H6i nghj Ian thir nhit tai Huong Cang tire Héng K6ng (Trung Quéc), quyét dinh déi tén Dang C6ng sin Viét Nam thanh Dang Cong sin Dong Duong. Ddng chi Trin Pha duge bau lam Téng Bi thu ea Dang. “ baing Cong sin Vigt Nam: Min kign Bang Todn 4p, Nxb Chinh tr qube gia, Ha Ni, 1998, rp 2, trang 83, Bang Cong sin Vit Nm: Yan in ing Ton tp, Nx Chih beg, HANG), 2000, 6, rang. 392, 2 Hé Chi Minh Toan rap, Nxb Chinh tr qube gia, HA NOi, 2011, tip 7, trang 20. “La Dulin: Dud cd ve vang cta Bang vi dée dp ne do, vi chi nga x gt td lan gianh nhiing thang th indi. Nxb Su tit, HANG, 1975, tang 38-39. * Hé Chi Minh Toan 1p, Nxb Chin tri qube gia, Ha NO}, 201, t@p7, trang 20. © Truong Chinh; 9% dé nh on Cée Mée va di thea con diedng Cie Méc dé vach ra, Nxb Sy thit, HA NOI, 1968, trang, 52. 3 4- Lun cwong chinh trj cia Dang Céng san Déng Duong c6 cic ndi dung chin Xée dinh mau thudn giai cip ngay cing din ra gay git 6 Vigt Nam, Lao va Cao Mién 1a “mét bén thi thy thuyén, dn cay va cae phan tir lao khé; mot bén thi dja chit, phong kién, tw ban va dé quéc chit nghia”. Vé phuong huéng chién luge cla cach mang, Luan cong néu ré tinh chat eta cach mang Dong Duong lic dau la mét cube “each mang tw sdn dén quyén”, “cé tinh chat thé dja vit phan dé", Sau d6 sé tip tuo “phét trién, bé qua thai k te bén ma tranh adu thing Ten con duing xd h6i chit nghia”. Nhigm vu cét yéu eta céch mang tu sin dén quyén la phai trank ddu dé ddinh dé ede di tich phong kién, dénh dé ede cdch béc I6t theo 16i tidn tién tr bén va dé thee hanh thé dia cach mang cho triét dé” va “déinh dé dé quéc chit nghia Phdp, lam cho Dong Duong hodn toan déc ldp”. Hai nhigm vy chién luge dé c6 quan hé khang khit voi nhau: “... cd dénh d6 dé quoe chii nghia méi pha duge edi giai cdp dja chit va lam edch mang thé dia duge théng Igi; ma cé phd tan ché d6 phong kién thi moi dénh dé duoc dé quéc chit nghia”. Lugn cuong nhin manh: “Van dé thé dia la cdi cét ctta cach mang te sén dan quyén”, 1a co s6 dé Dang gianh quyén Linh dgo dan cay. Giai cp vo san va néng dan 1a hai dng chinh ciia cach mang ty san dan quyén, trong dé giai cdp v6 sin 1a dong lye chinh va manh. ‘Vé lanh dao cach mang, Ludn cong khiing dinh: “diéu kign cdt yéu cho su théng Igi cia cach mang 6 Déng Duong [a can phai cé mOt Ding Cong sin c6 mét dudng chénh tr) diing 06 ky lugt tip trung, mat thiét lién lac véi quin ching, va timg trai tranh du ma truéng thanh”. Vé phuong phép céich mang, Luén cutong néu r6 phai ra site chudn bj cho quan ching vé con dudng “v6 trang bao dong”. Dén lic ¢6 tinh thé céich mang, “Dang phai lap tire lainh dgo quan ching dé danh dé chénh phi cia dich nhfn va gitnh ldy chénh quyén ‘cho c6ng néng”. V6 trang bgo ding dé gianh chinh quyén ki mot nghé thuat, “phai tuan theo khuén phép nha binh”, Céch mang Déng Duong la m@t b6 phn cia cach mang v6 sin thé gidi, vi thé giai cdp vo sin Déng Duong phai doan két gin bé véi giai cdp vo san thé gidi, truce hét La siai cp v6 sin Phép, va phai mat thiét ign hé véi phong trao eich mang é eée nude thude dja va ntra thudc dia. " Nnamg dogn tri Lun cwong chin ir cia Ding Cing san Dg Duc (De din dé thi tn trong Dang) 4tu dn theo Dang Cong sin Vigt Nam: Yin kgn Bing Todn rip, Nxb Chioh ti qube ga, H& NOi, 1998, tip 2, trang 88-103. 34 a Lun cong chinh trj thing 10-1930 da xée dinh nhiéu vin d@ co ban vé chién luge edch mang. Vé co ban théng nhét v6i noi dung etia Chinh cuong, sdich Iuge vin tit cba Hoi nghi thinh Ip Bang thing 2-1930, Tuy nhién, Lugn cvong di khong néu 1 mau thudin chi yéu ota xii hoi Vigt Nam thude dia, khong nhén menh nhigm vu gidi phong din tOc, ma ning vé du tranh giai clip ‘va céich mang rung dit; khéng dé ra dirge mét chién luge lién minh dan t9c va giai cp rong rai trong cuge du tranh chéng dé quée xdm luge va tay sai, Nguyén nhan ca nhting han ché dé la do nha thire chua day di vé thye tién céch mang thude dia va chu anh hung eda tu tudng ta khuynh, nbéin manh mot chidu ddu tanh giai cfp dang tn tai trong Quée té Cong sin va mot 66 Dang C6ng sin trong thoi sian ¢ 46, Nhting han ché cia Dang trong vige giai quyét méi quan hé gitta vin 8 giai cdip va vin dé dan t6c, gitta hai nhiém vu gidi phong dan t$¢ va céch mang rugng dat, eqing nhu trong vige tép hop luc long cach mang con tiép tue kéo dai trong nhiéu nd sau. Sau hOi nghj Trung wong thing 10-1930 Dang da c6 chi truong méi, Ngy 18-11- 1930 Thudng vy Trung wong Ding ban hinh Chi thj Vé van dé thanh lap “H6i phan dé Dang minh”, la to chite mit tran dau tién dé tp hgp doin két cdc giai cap ting lép dan dan tc, khing dinh vai tré cita nhan dan trong su nghigp gidi phong dan tc. Cue déu tranh khdi phue t6 chite va phong trdo céich mang, Dai hoi Dang lan thi nhdt (3-1935) Do bj tn that nang né, céich mang Viét Nam bude vio mt giai dogn dau tranh eye. ky gian khd. Thang 1-1931, Ban Thuong vy Trung wong Ding ra Thong cdo vé vige dé quée Phip bude dan cay ra aéu thi, vach 10 thi doan cia ké thi va d8 ra cée bign phép hudng din quan ching déu tranh. Hi nghj Trung wong (3-1931) quyét dinh nhiéu van dé thie diy déu tranh, Nam 1931, cde ding chi Trung wong bi dich bit. Tran Ph bj dich bat ngiy 18-4-1931 t9i Sai Gon, ‘Trong khi thye din Phép khiing b6 ngay cing dit d0i, tw twéng hoang mang dao dong xudt hign trong quan ching va cd mt sé dang vién, nfamng chi la sé it, “da sb déng chi hét site trung thanh, hién dang cho Dang dén gigt mau cudi cing”. Xi dy Trung Ky khong nhdn ro digu d6, nén da dé ra chi truong “thanh tr tr, phi, dja, hao, dao tan gbe tréc tan 1”, Thang 5-1931, Thuong vu Trung uong Dang ra chi thj nghiém khic phé phan chai trwong sai im vé thanh Dang ela xit dy Trung Ky va vach ra phuong hung xfy dug Dang, “lam cho Dang bén-sé-vich hoa 48 céich mang héa quin ching, qua 46 ma " Ding Cong sin Vigt Nam: Hn kign Bing Tod tp, Nxb Chin tr quée gia, HA NOI, 1999, tip 3, trang 157 35 & duy tri co s6, phat trién phong tréo cach mang, déng thdi qua thir thach déu tranh ma van dGng phat trién Dang”', Ngiy 1-4-1931, Qudc té Cong sin ra Nehi quyét céng nhin Ding COng sin Déng Duong la chi b6 dge lap. Dé la sy khiing dinh vai tr inh dao cba Bing, ‘Trong nha ti dé quéc, cdc dang vien ctia Dang néu cao khi tiét ngudi cong san. Téng Bi thy ‘Trin Pha hy sinh nelly 6-9-1931 tai Nha thong Chg Quan (Sai Gon). Trude Iie hy sinh cn en din ede déng chi ciia minh “Hay gitt ving chi Khi chién déu!”. Nim trong, xa lim 4n chém, Nguyén Bite Canh van viét téng két cdng tie vin dng céng nhan. Ngudi thanh nign eng sin Ly Ty Trong trude hic hy sinh khing khdi néi: “con dudng cia than nién chi ¢6 thé la con duéng céch mang”. Nhiing ding vién eng sin trong cde nha ti Hoa L6 (Ha N6i), Kham Lén (Sai Gon), Vinh, Hai Phong, Con Dao... bi ‘mat thanh lp nhiéu chi b6 dé inh dao dau tranh chéng khiing bé, chéng ché 46 nha tit ha khie, ddi cai thign sinh hoat... Cuge dau tranh phan déi én tit hinh Ly Ty Trong nd ra 6 Kham Lén (11- 1931) gy néo dng cd thinh phd Sai Gon. Anh chj em ti 6 Héa Lo tuyét thyte phin d6i ‘vu an tir hinh Nguyén Dire Canh. Cuge dau tranh chéng ché 46 nha tii ha khéc & Kon Tum dign ra dim mau. Nhigu chi b6 nha th t8 chic hudn luyén, bdi duéng cho dang vién vé ly lun Mac- Lenin, dung 161 chinh tri cia Dang, kinh nghigm vén dong céch mang; t6 chite hoe vin hoa, ngoai ngit v.v. Nhiéu tai ligu hudn tuyén ding vién duge bién soan ngay trong ti nhu: Chit nghia dy val lich ste, Gia dink va 16 quéc, Lich sir tém tat ba té chite quéc té (chti yéu 18 Quée 18 Céng sin), Nhiing van dé co ban ctia céich mang Bong Dong. Mot sé tie phim ciia chi nghia Méc-Lénin nh Tuyén ngén ciia Dang Cong sén, Tw bin, Lam 812, Bénh du tri “ta” khuynh trong phong trao céng sin, Hai sich luge ctia Dang xa hoi dan chit... duge dich tom tit ra tiéng Vig. Cae chi b§ dang trong nha ti con ra béo bi mat dé phyc vu viée hoc tap va déu tranh tu tudng. G nha ti Héa Lo e6 ede t bio Dude diva dvdng va Con duucng chinh. © Con Dao 06 bao Ngudi tt dé va tap chi ¥ kién chung, Ngay 6-6-1931, Ianh ty Nguyén Ai Quée bj chinh quyén Anh 6 [dng Kéng bit 1934, sau khi ra ti, tré lai lam vige 6 Quée té Cong sin (Matxcova-Lién Dau nim 1932, theo chi thj cba Quée té Cong sin, Lé Héng Phong cing mot sé ding chi céng bb Chiong trinh hanh dong ciia Ding Céng sin Bing Duong va che chuong trinh hanh déng cia Céng héi, Nong hdi, Thanh nién cng sin doan... * Ding Cong sin Vigt Nam: Van kin Dang Todn tip, Nxb Chinh ti qué gia, HA NO, 1999, tip 3, trang 157. 36 ze Chuong trinh hanh dong ciia Dang Cong san Dong Duong (15-6-1932) vach ra nhiém vu dau tranh true mat dé khéi phuc hé théng t6 chtte cia Dang va phong trao céch mang, dic biét clin phai “gay dung mét doan thé bi mat, 06 ky Iuat nghiém ngit, cing nhu sit, ving nhu dang, tire Dang Cong sin dé huéng dao quin ching trén con dudng giai cdip chién déu'. Khi Dang va phong trao cach mang cdn gap nhiéu khé khan, thang 3-1933, déng chi Ha Huy Tap (Héng Thé Cong) da xudt bin So théo lich st phong treo céng sin Bong Duong, bude dau téng két kinh nghiém linh dgo cia Ding, khiing dinh céng lao va sing kién ciia dong chi Nguyén Ai Quéc, nguéi sang lap Bang. ‘Tir ngay 2 dén ngay 9-5-1933, Toa én Dai hinh Sai Gon mé phién toa xét xtr 120 si cOng sin, trong 46 c6 cdc ddng chi Ngd Gia Ty, Nguyén Chi Diéu, Lé Van Luong, Pham Hing, Ha Huy Gidp, Bai Lam va day ra Con Dao. Dau nim 1934, theo sy chi dao cia Quéc té Céng sin, Ban Chi huy & ngoai cla Ding COng sin Dong Duong durge thanh I§p lank dao, chi dao phong trao trong nuse nh chite nang, tréch nhigm cia Ban Chip hinh Trung wong, Dén diu nim 1935, hé théng té chite cia Dang duge phuc hdi. Dé 1a co s6 dé tién t6i Dai hi lan thir nhdt cua Dang. ‘Thang 3-1935, Dai héi dai biéu lan thir nhét cha Dang hop & Ma Cao (Trung Quéc), dé ra ba nhigm vu truée mit: 1- Cling cé va phat trién Dang, 2- Day manh cudc van déng tép hop quan chung, 3- Mo rOng tuyén truyén chéng dé quée, chéng chién tranh, ing ho Lign X6 va ding ho céch mang Trung Quéc... Dai hi thong qua Nghi quyét chinh ti, iéu 1 Dang va cdc nghj quyét vé vin déng quin ching. Dai hdi bau Ban Chdp hanh ‘Trung wong mdi do Lé Héng Phong lam Téng Bi thu, biu doan dai biéu di dy Dai hoi VIL Quéc té Cong san. Nguyén Ai Quée duge cit lm dai dign ca Bang bén canh Quéc t& ‘Céng sin. Dai hdi Lin thir nhét clia Dang (3-1935) vin chua dé ra mét cht trong chién luge phi hgp voi thye tién edch mang Vigt Nam, chura dit nhigm vy gidi phong dan tc Ién hang diu va tap hop lye Iugng toan dan tc. Dai hi Dang vin cho rang, “ngudi ta khOng lam céch mang phan dé, sau d6 méi lim céch mang dién dia. Cach mang sé chi thing loi voi diéu kién hai cude céch mang dy gin bé chat ché véi nhau va cing di vi nha”, “Chinh sch ciia Dai hoi Ma Cao vach ra khéng sat véi phong trao céch mang thé gidt va trong nude Ide bay gid". "ing Cng sin VietNam: Yan ign Bing Ton tp, Nb Chin gue gi H& NB, 199, tp 4, wang 4 * bang Cong sin Viet Nam: Van ken Dang Toa tap, Nx Chin i qube Ba, HA NOi, 2002, 6 Stang 419, ° Hé Chi Minh Todin tap, Nxb Chink tri quoe gia, Ha NGi, 2011, tp 7, trang 21 37 he Dai hi lan thir nhat dénh dau sir phuc hai hé théng t8 chtre cia Dang va phong trio cdch mang quan ching, tao diéu kién dé bude vao mét cao trio cich mang méi. 2. Phong trao din chti 1936-1939 Diéu kién lich sir va chit trong cia Dang Dé gidi quyét nhiing hau qué ciia cudc khting hoang kinh té 1929-1933, giai cdp tw sin 6 mét sd nude nhu Ditc, Italia, Tay Ban Nha... chi: trong ding bao lye dan ap phong trao dau tranh trong nude va chuin bj phat dng chién tranh thé gidi d8 chia lai thi truéng. Chi nghia phat xit xuat hign va tam thoi thang thé & mot sé noi. Nguy co chi nghia phat xit va chién tranh thé gidi de dog nghiém trong nén hoa binh va an ninh quée 6. Ouéc té Cong sin hop Dai hdi VII tai Métxcova (Lién X6) (7-1935), xée djnh ké thi nguy hiém trude mat ca nhén dan thé gidi 1a chi nghia phat xit, Nhiém vu trude mat ciia ‘gai cap cong nhan va nhan dan lao dong thé gidi la chong chi nghia phat xit, chéng chién tranh bao vé dan chit va hoa binh. Dé thye hién nhigm vy 46, giai cdp céng nhan cée nuée trén thé gidi phai théng nhét hang ngd, lap mt tran nhan dan rOng rai. Doan dai biéu Dang COng sin Déng Duong dy Dai hoi VII Quéc té Cong sin c6 L@ Héng Phong, Nguyén Thj Minh Khai, Hoang Vin Non. Téng Bi thir Lé Hong Phong durge bau lam Us vién Ban Chap hanh Quéc 16 one si Trong théi gian nay, cdc ding eng san ra site phn d4u lap mat tran nhan dan chéng chi nghia phét xit. Dac bigt, Mat trin nhan dan Phép thanh ldp tir thang 5-1935 do Dang Céng sin Phép lam nong cét, da gidnh duge thing lgi vang d6i trong cude ting tuyén ctr nam 1936, dan dén sy ra doi cla Chinh phi) Mat tran nhan dan Phép. Chinh pha nay ban bd nhiéu quyén tu do dan chi, trong dé c6 nhing quyén duge ap dung & thude dia, tao khéng khi chinh trj thufin Igi cho cuge dau tranh ddi cde quyén ty do, dan chi, cai thién oi séng cita nhén dan cdc nude trong hé théng thudc dia Phap. Nhiéu ti chinh tri cong sin duge tra tu do. Cac déng chi di tham gia ngay vao céng viée Minh dao, chi dao cia ‘Dang gdp phan rit quan trong thc day phong tro céch mang phat trién, © Vigt Nam, moi ting lép x4 hoi déu mong mudn co nhiing cai cach din chi nham thodt khoi tinh trang ngOt ngat do khiing hoang kinh té va chinh sich khiing bé tring do thye dan Phdp gay ra, Dang Cong sin Dong Duong da phuc hdi hé théng td chire sau mot théi gian dau tranh cye ky gian khé va tranh thi co h6i thudn Igi dé xay dyng, phat trién 16 chite ding va cée t6 chite quan ching rong rai. Ngay 26-7-1936, Ban Chap hinh Trung wong Dang hop Héi nghj tai Thugng Hai (Trung Quéc), do Lé Héng Phong chi tri, cé Ha Huy Tap, Phang Chi Kién dy, nhim “stra chita nhting sai Lim” truée dé va “dinh lai chinh sich mdi” dua theo nhimg nghj quyét 1 ciia Dai hoi Kin thir VIL Quée té COng sin'. Udinehi xe dinh nhigm yu true mat 14, eee oa 5 Bata inane ICSI A ht a hoa “ dn nhin dén phin dé rng rai chinh dé bao g6m cae giai cp, cde ding phi, céc doan thé chinh tri va tin nguOng ton gido khée nhau, cae dan te 6 xr Déng Duong 4é cing nhau tranh du dé doi nhimg diéu din cho don so”, Hi nghi chi trong chuyén hinh thite t6 chite bi m@t, khéng hgp phép sang cac hinh the 18 chite va déu tranh cng khai, nita eOng Khai, hyp phap, nita hgp php, két hgp voi bi mat, bat hop phap. Ding chi Ha Huy Tép 1a Téng Bi thu cba Dang tir thang 8-1936 dén thang 3-1938. Cae Hi nghj Ian thir ba (3-1937) va lin thir tu (9-1937) Ban Chap hanh Trung wong Dang ban sau hon vé céng tac td chite cia Dang, quyét dinh chuyén manh hon nita vé phuong phap té chtte va hoat déng dé tip hop déng dao quin ching trong mat tran chéng phan d6ng thuge dja, ddi ty do, dan chi, com 4o, hoa binh. Héi nghi Ban Chap hanh ‘Trung wong Ding thing 3-1938 nhdn manh “lp Mat tran dan chi théng nit 1a mot nhigm vy trung tam cia Dang trong giai dogn hién tai* Cing véi viée dé ra cht truong cy thé, truée mat dé Linh dgo phong trio din cht 1936-1939, Ban Chéip hinh Trung wong Ding dat vin dé nh§n thite lai méi quan hé gitta hai nhigm vy phan dé va dién dia. Chi thj cia Ban Trung wong Giti ede t6 chite ctia Ding (26-7-1936) chi 13, “& mot xér thude dia nhw Bong Duong, trong hoan inh hign tgi, néu chi quan tam dén sy phat trién cita cudc déu tranh giai cdp, c6 thé sé nay sinh nhimg kho khan dé mé rong phong trao dan tc”. ‘Trong vin kign Chung quank van dé chién sdich méi (thing 10-1936), Dang néu wan diém: “Cuée dan téc gidi phéng khong nhit thiét phai két chi ‘cdch many dign dia, Nghia 1a KhOng thé néi rang: Ge ol ig mang dien dja, mudn gidi quyét vin dé dién dia thi cin phai dénh dé dé quéc. Ly thuyét dy c6 cho khong xac dang”. “Noi tom lai, néu phat trién cude tranh dau chia dat ma ngin tro cuge tranh diu_phin dé thi phii twa chon vin d& nao quan trong hon ma gid quyét truéc. Nghia la chon dich nhéin chinh, nguy hiém nhat, dé tap trung lye lugng ciia mot dan (Sema dinh cho duge toan thang”. Voi van kign nay, Trung wong Ding da néu cao tinh than dau tranh, thing thin phé phn quan diém chua ding va bude dau khéc phyc han ché trong Ludn ewong chinh tr] ctia Dang Cong sén Dong Duong thing 10-1930. D6 ciing a nhén thie méi, phi hyp véi tinh thin trong Cuong linh chinh tri du tién eda Dang tai HOi "Hb Ch Minh: Todn top, Nb Chin gute gi, HA NO, 2011, fp 7, rang 2. 2 Dang Cg sn Vigt Nam: Van kign Bang Toon vip, Nxb Chin que Bia, H4 Ni, 2000, tp 6 trang 144. * bang Cong sin Vigt Nam: Van ign Bxing Ton rap, Nab Chin tr qube gia, HA NO, 2000, tp 6, rang 350, va 360, * pang Cong sin Vigt Nam: Van kin Bing Todn rp, Nxb Chin ti qube gla, HA NOL, 200, tp 6 rang 74 * Bing Cg sin Viet Nam: Van kn Bing Taam up, Nxb Chin tr que pia, HA NB, 2000, fp 6, trang 152, 39) ge nghj thanh Ip Dang (2-1930) va ly lun cach mang giai phéng dan tc cia Nguyén Ai Quée. Phong trio déu tranh ddi te do, dan chit, com do, héa bink Dui sy Kinh dao cia Dang, cude van dong dan cho dign ra trén quy mé rong lin, 161 cudn déng déo quan chiing tham gia véi nhing hinh thite dau tranh phong phi, Nam co h@i Chinh phi Mit tran nhan dan Phép quyét dinh tra ty do mot sé 10 cl tri, thi hanh m6t s6 cai cach xa hGi cho lao d6ng & cae thudge dia Phap va etr mét dy ban digu tra thude dia dén Déng Duong, Pang phat dng mot phong trio déu tranh cOng khai cia quan ching, mé dau bing cudc vin dong Ip “Uy ban tri bi Déng Duong dai hoi” nhim thu thép nguyén vong qudn ching, tién t6i trigu tap Dai hdi dai biéu nhiin din Dong, Duong. Huéng img chi truong cia Ding, quin ching s6i ndi t8 chite céc cude mit tinh, hoi hop dé tép hgp “dan nguyén”. Trong mét thdi gian ngfin, & khap cdc nha may, him 1é, dn dién, tr than thi dén ndng th6n 48 lap ra oée “Uy ban hint dong” aé tap hop quin ching. Rigng 6 Nam Ky cé 600 dy ban hanh dong. Dau nim 1937, nhan dip phai vién ctia cl phi Php 1a Géda (Godard) di kinh ly Déng Duong vi Brévié (Brévié) sang nhgn chite toin quyén Déng Duong, Dang van Ong hai cude biéu duong Iye Iugng quan ching didi danh nghia “dén rude”, mit tinh, biéu tinh, dura don “dan nguyén”. ‘Nagay 5-5- 1937, ‘Tdng Bi th Ha Huy Tp v6i but danh Thanh Huong xuat ban cudn, a fing ludn diéy “ta” khuynh cia cde phan tr Torétkit 6 Vigt Nam nhu Ta Thu Thiu, Hd Hou Tudng,... g6p phin xéy dyng Dang vé tw tung, chinh trj va t6 chite. Céc bao chi tiéng Vigt va tiéng Phap cla Dang, Mat tran Dan chi Dong Duong ra ii, Nhiéu sach chinh tr} phé thong duoc xudt ban dé gidi thigu chi nghia Mac-Lénin vi chinh sich méi cia Bing. Cuén Van aé déin cay (1938) cia Qua Ninh (Truong Chinh) va ‘Van Dinh (V5 Neuvén Gidp) 15 cdo t0i 4c cita dé quée vit phong kién déi vGi néng din va, fam 6 vai trd quan trong ciia néng dan trong cach mang. Cun Chit nghia Cdc Mic cba HaL Lia duge in va phat hanh nam 1938, Ngoai ra con mt sO cudn sch gidi thigu vé Lién X6, céch mang Trung Quée, Mat trén nhén din Phap vi Mit tran nhiin dn Tay Ban ah Theo sing kién ciia Ding, H6i truyén bd qudc ngit ra dvi. Tix cudi nim 1937 phong trio truyén bé quée ngtr phat trién manh. oe 40 HOi nghj Trung wong Bing (29 - 30-3-1938) quyét dinh lp Mit trn Dan chi Dong, Duong dé tp hop rong rai lye long, phat trién phong tao. H6i nghj bau déng chi “Nguyen Van Cir lam Téng Bi thu cla Dang, Cae hinh thite t6 chire quin ching phat trién rong rai, bao gdm eae hOi tuong té, hoi 4i hu, Trong nhiing ném 1937-1938, Mat trn Dan chi cdn t8 chite ede cude van ding tranh ctr vao cae Vign dan biéu Bac Ky, Trung Kj, Hoi déng quan hat Nam Ky, H6i déng kinh té ly tai Dong Duong. Nam 1939, Téng Bi thy Neuyén Van Cir xudt ban cudn sach Ty chi trich thang than chi rd nhimg sai lam, khuyét diém, néu r6 nhiing bai hoc can thiét trong lanh dao, chi dao cla Dang. Dé la tic phim cé ¥ nghia ly luan, thye tién vé xay dung Dang, ty phé binh va phé binh dé nang cao nang lye anh dgo va ban chat céch mang cia Dang. Khi Chién tranh thé gidi thir hai bing nd (9-1939), thye dn Phap dan ap eich mang. Dang rit vao hoat dong bi Sude van dong dan chi két thie. Dé thyc sy 1a mot phong, trio cdch mang sdi néi, c6 tinh quan chting réng rai, nhim thyc hién muc tiéu trude mit 1a chéng phn d6ng thugc dja va tay sai, ddi ty do, dan chi, com do va hia binh. ang nhgn thie day dii ring, “nhiing yéu sdch d6 ty né khdng phai la mye dich cudi cing”, “bang cai céch khong thé ndo thay d6i mOt céch cn ban trdt ty xf hi cf”. Song mudn di dén myc dich cudi cing, cach mang phai vot qua nhiéu chang dudng quanh co, tir thip dén cao, gidnh thang Ii ting bude, tién 1én gianh thing Igi hoan toan. Qua cude van dng dan chi, Déi quan chinh tri quin chang gdm hang trigu ngudi duge tap hop, gific ngé va rén luyén. Uy tin va anh hudng cla Dang duge mé rong. TS chite Dang duge cling ¢6 va phat trién, Dén thing 4-1938, Dang c6 1.597 dang vién hoat d@ng bi mat va hon 200 dang vién hoat dng céng khai. $6 hdi vién trong cic t6 chite quan ching cOng nhan, néng dan, phy nif, hge sinh, ctru té 14 35.009 ngudi”. Pang tich ly thém nhiéu kinh nghiém méi. Dé 1a kinh nghigm vé chi dao chién luge: giai quyét méi quan hé gitta muc tiéu chién Iroc va mye tigu truée mit; ve xdy dymg mt mat tran théng nhét rong rai phi hop véi yéu ciu cia nhigm vy chinh tri, phan héa va c6 lip cao dO ké thi nguy hiém nhét: vé két hyp cdc hinh thite t6 chite bi mat va céng khai dé t@p hgp quan ching va céc hin thite, phuong phap déu tranh: t6 chite Déng Duong dai héi, du tranh nghj trudng, trén mat tran béo chi, ddi dan sinh, dan chi, bai cong lon cla cong nhén vung mo (12-11-1936), ky nigm Ngiy Quéc té lao dong 1-5. ‘Thue tin phong trao chi ra ring: “Viée gi ding v6i nguyén vong nhan dan thi duge quan " Le Dutin: Died lca ve vang exta Bang, vide lp tr do, vi eh mga x ho, tin len gianh ning thing bo int, Nxb Sy that, HA NO, 1975, trang 38, * Ding C8ng sin Vigt Nam: Vin kién Dang Todn tp, Nxb Chinh ti qube gia, Ha NOi, 2000, tp 6 trang 374. 4 4 ching nhan dan ting h6 va hang hai dau tranh, va nhu vay méi that 1a mét phong trio quan ching”! ‘Thang 10-1938, Nguyén Ai Quéc ri Métxcova (Lién X6) tré Iai Trung Quée trén 1p trinh tro vé Té quéc. Nam 1939, tir Trung Quée, Neudi da giti nhiéu thu cho Trung wong Dang 6 trong nude, truyén dat quan diém cia Quéc t8 Cong sin va gp nhiéu ¥ kién quan trong vé sy Idinh dgo cia Ding. Cude van dong din chit 1936-1939 da lam cho tran dia va te luong eéch mang duge mé rong 6 ca ndng thén va thanh thi, thy su 1a mot buée chudn bj cho thing Ii cla Céch mang Thang Tém sau nay. 3. Phong trio gidi phéng dan thc 1939-1945 Béi cémh lich sit ya chit trwong chién luge méi ciia Bang. ‘Thing 9-1939, Chién tranh thé gidi thi hai bung né. Chinh phit Daladié (Daladier) thi hanh m6t logt bign phép dn dp lyre Iugng dan chi & trong nude va phong trio céich mang & thugc dja. Mat tran Nhan dan Phap tan v6. G Déng Duong, bd may dan ap duge tang cudng, Ignh thiét quan lugt drge ban bé. Ngay 28-9-1939, Loin quyén Pong Duong, a.Nohi dinh cfm tuvén truvén céng sin, dit Ding Cong sin Dong Duong ra ngodi ving. ji tin cde hdi, doin, dong cita céc ti bio va nha xuit bin, cdm hdi hop va tw tp déng noudi... Thine 6-1940, Dite tién cong Phip. Chinh phii cla Thi tuwéng Pétanh (Pétain) ky van ban diu hang Bite. Tudng By Gon (Charles De Gaulle) ra nude ngoai dé xy dung luc lugng khang chién chéng Dire. Sau kshi chiém mét loat nude chau Au, thang 6-1941 Dic tién cone Lien x0 SY nh lh a a a ie Sd thing iri thing tay din ap phong trio cfich mang: the hign chinh sich “kinb ié chi buy” hin Hing culmea it site maui ote ciadd ple uy cuiie chin ieanh dé quic, ‘Thang -2:1040_quén phict Nhat vio Done Duong, thuc din Phép dau hing va ciu két voi Nhat dé théng tr) va béc I6t nhiin diin Béng Duong, lam cho nhn din Dong Duong phai chiu. Tir gitta nim 1941, tinh hinh trong murée va thé gidi c6 nhiéu bién chuyén, ‘Thing, (12-1941, chign tranh Théi Binh Duong. bin i “phiuthudediacia Myvi Anh frintn bidn va trong dit tito Ngay khi Chién tranh thé gidi tht: hai méi bing nd, Dang kip thai rat vao hoat dong bi mat, chuyén trong tim cong tac vé néng thén, déng thoi vin ché trong céc dé thi. Ngay " Hé Chi Mink Todn (dp, Nxb Chin wi qude gia, Ha NGi, tap 7, trang 21 we 42 29-9-1939, Trung wong Ding giti toan Dang mét théng béo quan trong chi_ré: “Hoan ‘cdinh Dong Duong sé tién buie dén vin dé dan 160 giai phone”! H@i nghj Ban Chap hanh Trung vong Dang (11-1939) tai Ba Digs Dinh) phan tich tinh hinh va chi 16; “Bude duéng sinh ton cia cde dan t6¢ Dong Duong khéng c6 con dudng nao khac hon 14 con dudng dénh dé dé quée Phap, chéng tt cd deh ngogi xdm vé lugin da tring hay da vang dé gidnh léy gidi phong dc lgp”. HOi nghj nhan manh “chién luge céch ménh tu sin dn quyén bay gid’ cling phai thay déi it nhiéu cho hop v6i tinh thé mi”. “Dung trén lip trudmg gidi phong din te, Idy quyén Igi dan te Jam t6i cao, tt cd moi van dé cia cude cach ménh, ed van dé dién dia cing phai nhim vao céi myc dich dy ma giai quyét”. Khdu higu “cdch mang rudng dat” phai tam géc va thay biing cée khdu higu chéng dia t cao, chéng cho vay Iai n’ng, tich thu rung dat ciia dé quée va dia chi phan b9i quyén Igi din tGc chia cho dan cay. Hdi nghj chi trong thinh lp Mat tran dn t6c théng nhat phan dé Déng Duong, thu hit tit 4 cée dan t6c, cée giai cp, dng phdi va ca nhfn yéu nuée 6 Dong Duong nhim danh dé dé quée Phap va tay sai, gianh lai déc Ip hoan toan cho cde dan t6c Déng Duong, H@i nghi Ban Chdp hanh Trung vong Dang thing 11-1939 da dap tng yéu ding ciu kkhiich quan cia Ijeh sit, dua nhdin dan bude vio thoi ky trye tiép van dong gid phéng dn tc. Neay 17-1-1940, Téng Bi thu Nguyén Van Cir bi dich bat. Nhiéu ddng chi Trung urong cling sa vao tay gic. Tuy nhién, hon mot thang sau khi Nh§t vao Déng Duong, H9i nghj cin bO Trung wong hop thing 11) lap lai Ban Chap hanh Trung wong va cho rang: “Cach mang phan dé va céich mang thé dia phai déng thii tién, khéng thé cdi lam trude, c4i lam sau”. “Mie dit Iie nay khdu higu cach mang phan dé-céch mang giai phéng dan tc cao hon va thiét dung hon song néu khong lam duge céch mang thé dia thi céch mang phan dé kho thinh céng. Tinh thé hign tai kh6ng thay di gi tinh chat co ban cia cuée céich mang tw san dan quyén Déng Duong”, Trung wong Dang vin cén tran tro, chua that ditt khoat voi chd truong dat nhiém vy giai phéng din tc lén hang dau duge dé ra tai H6i nghj thang 11-1939. ‘Sau 30 nam hoat dong 6 nude ngodi, ngdy 28-1-1941, lainh tu Nguyén Ai Quée vé nude va lam viée & Cao Bing. Thang 5-1941, Nguyén Ai Quéc chi tri Hi nghi lan thir " ping Cong sin Vigt Nam: Min hig Dang Todi rap, Nxb Chinh ti qube gi, Ha NQi, 2000, fp 6, trang 756, 536 2 Dang Cong sin Vigt Nam: Van kign Bang Tod tgp, Nxb Chin x} quée gia, Ht NQi, 2000, tp 6, trang, 536, 538 > ang Céng sin Viet Nam: Van kign Ding Todn tdp, Nxb Chinh tj qube gia, Ha NOi, 2000, tip 7, trang 68 van. 8 a tém Ban chap hanh Trung wong Dang. “Van dé chinh la nhan dinh cude céch mang truGe mit cia Vigt Nam la mt cuge cach mang gidi phéng dan tc, lap M@t irdin Viet Minh, khdu higu chinh la: Doan két toan dan, chéng Nhat, chéng Phap, tranh lai dée lp; hoan céch mang rudng dat”!, Trung wong bau déng chi Trudng Chinh lam Téng Bi thw. Hoi nghi Trung wong néu 6 nhting ni dung quan trong: Thir nhdt, hét site nhdn manh mau thudn chi yéu doi b i quyét clip bach 1a mau thudin gitta dan téc Viét Nam voi dé quéc phat xit Phép-Nhat, béi vi dudi hai tang ap bite Nhat-Phap, “quyén Igi tit ca cde giai cdp bj cuép gift, van mang dan tc nguy vong khéng lic nao bing”. Thié hai, khing dinh dist khodt chi truong “phai thay déi chién luge” va gidi thich: “Cuge cdch mang Déng Duong hién tai khong phai 1a mét cude céch mang tw san din quyén, cuge céch mang phai giai quyét hai vin dé: phan dé va dia nita, ma 1a mot cude cach mang chi phai gidi quyét mét vin dé can kip “dan tc gidi phéng”. Trung wong Dang khing dinh: “Chua chi truong lim céch mang tu san dan quyén ma chi trong kim céich mang gidi phong dan téc”*. Dé thy hign nhiém vu 46, H4i nghj quyét dinh tiép tue tam gic khdu higu “dinh dé dja chi, chia rudng dat cho dan cay”, thay bing céc khau higu tich thu rugng dat ciia dé quéc va Viét gian chia cho dan cay nghéo, chia lai rung dat céng cho cong bing, gidm t6, giam tite. Hi nghi chi r0: “Trong Itc nay quyén Igi cita bd phan, cia giai cp phai dat dui su sinh ti, tn vong ctia quéc gia, cia dan tc. Trong Iie nay néu khong giai quyét duge van dé din t6c gidi phong, néu khong ddi duge déc lap tyr do cho toan thé dan t6c, thi ching nhitng tod thé quéc gia dan t6c con chju mai kiép ngya tréu, ma quyén Igi cia b6 phén, giai cép dén van nim cting khéng ddi lai duge. DS la nhigm vu cia Daing ta trong viin dé dan te”. Thie ba, gidi quyét van dé dan t6c trong khuén khé timg nude 6 Déng Duong, thi hanh chinh séch “dan tc tur quyét”, Sau khi dinh dudi Phép-Nhat, cde dan te trén edi Déng Duong sé “t6 chite thanh lién bang cOng hda dan chi hay ding riéng thanh lap mot quéc gia tiy ¥”. “Sy tyr do déc lap ciia cée din the st duge thita nhan va coi trong™. Tar quan diém 46, Héi nghi quyét dinh thanh lap & mdi nuée Dong Duong mot mat tran riéng, thyc hign doan két timg dan tc, dong thoi doan két ba dan tc chéng ké thi chung. Thit we, tap hop rong r&i mgi lye lrgng dan 9c, “khong phiin bigt thy thuyén, din cay, phi néng, dia chi, tr ban ban xth, ai long yéu nude thurong noi sé cing nhaw théng nhat mit tran, thu gép toan lyre dem tat ca ra gidnh quyén dic Ip, ty do cho dan t6e”. Cac 1 Hd Ch Minds Ton tp, Nab Chih i gube gia, HA NOH 2011, tp 7, ang. 23. 2 Ding COng sin Vit Nam: Vain kén Dang Tod rp, Nv Chih tj ge ga, 8 Ni, 2000, fp 7, » bang Cong sin Viet Nam: Vin kin Bing Tod idp, Nxb Chinh 1 quée ga, Ha NB, 2000, tp 7, tra 19, * Dang Cong sin Vit Nam: Vain kin Bang Tod fp, Nxb Chin te qube gia, Ha Ni, 2000, tp 7, trang 113. : a7 a. 1, 16 chire quan ching trong mat tran Viét Minh déu mang tén “eiru quéc”. Trong vige xay dung céc doan thé citu quéc, “diéu cét yéu khong phai nhting hi vién phai hiéu cha nghia cOng sin, ma digu cét yéu hon hét 14 ho c6 tinh thin ctu quéc va muén tranh diu ctu quée"! ‘hit neim, chit truong sau khi eéch mang thainh cOng sé thanh lp nude Vigt Nam din chii cng hda theo tinh than tan din chit, mOt hinh thie nha nude “cia chung ed toan thé dan tc, Hoi nghi chi r%, “Ihdng nén n6i cdng ndng lien higp va lap chinh quyén X6 viet ma phai ni toan thé nhéin dan lién higp va thanh lap chinh phi din chit cng hoa™. Thit su, Hoi nghj xée dinh chudn bj Khoi nghfa vi trang fa nhigm vy trung tam cia Ding va nhan dn; “phai ludn tuén chudn bj mOt ye lugng sn sang, nhim vao co hoi thufn tién hon ca ma danh lai quén thi”. Trong nhittng hoan cinh nat dinh thi “véi lye lugng sin cé, ta c6 thé Linh dao mdt cude khéi nghia ting phin trong timg dja phuong ciing co thé gianh sy thing Igi ma mé dutng cho mét cudc tong khéi nghia to lon”. Hoi nghi edn xée dink nhing diéu kign chi quan, khéch quan vi dy dodn thé co tng Khoi nghia, HOi nghj lan thir tam Ban Chap hanh Trung wong Dang da hoan chinh chi trvong chién luge duge dé ra tir Héi nghj thang 11-1939, khéc phye trigt dé nhiing han ché cita Ludn cong chinh tr] thing 10-1930, khiing dinh Iai duéng 16i céch mang gidi phong dan tdc ding din trong Cuong linh chinh trj dau tién cia Dang va ly ludn céch mang gi phéng din téc cia Neuyén Ai Quéc. Dé 1a ngon cd din dubng cho toin din Vigt Nam day manh céng cugc chudn bi lye long, tién [én trong sy nghigp dinh Phép, dudi Nhgt, gidnh ddc lap ty do. Phong trao chéng Phép-Nhét, ddy manh chudn bj luc long cho cuge khéi nghia vit trang: Neay 27-9-1940, nhan khi quan Phap & Lang Son bj Nhat tién dénh phai rit chay qua dudng Bie Son-Thai Nguyén, nhan dan Bic Son dudi sy ldinh dao cia ding b6 dia phuong ndi day khéi nghia, chiém dén M6 Nhai, Lam chii chau ly Béc Son. D@i du kich Bac Son duge thanh lap. Khai nghia Béc Son la bude phat trién cia du tranh vi trang vi mye tigu gianh de lap. © Nam Ky, phong trio cach mang ciia quan ching lan rong 6 nhiéu noi. Theo chit truong cita Xér ly Nam Ky, mot ké hogch khéi nghia vii trang duoc gap rit chudn bi. " Bing COng sn Vigt Nam: Van ki Bing Tod de, Nxb Chin i qube gia, HA NOI, 2000, 8p 7, trang 112, ns 2 bang Cong sin Vigt Nam: Van hf Bang Todn tp, xb Chin tj qube gia, Ha NG, 2000, tp 7, ang 114 > Bang COng sin Vigt Nam: Van hign Dang Toon tdp, Nxb Chiat] qube gia, Ha NOi, 2000, ip 7, rang 127 + Dang COng san Vigt Nam: Van kién Bang Todn tdp, Nxb Chinh tri ube gia, Ha NOi, 2000, tp 7, trang 132. 45 t

You might also like