Tap chi H6a hoc, T. 46 (5), Tr. 554 - 559, 2008
DU DOAN CAN BANG LONG - HOI CUA HE BAC HAI AXIT AXETIC
(1) + DIETYL ETE (2) G NHIET DO 348,15 K VA 398,15 K
Dén Téa soan 23-8-2007
PHAM VAN TAT
Khoa H6a hoc, Dai hov Da Lat
SUMMARY
In this work the vapor-liquid equilibria (VLE) of the binary mixture acetic avid (1) + diethyl
ether (2) was derived from the use of conductor-like screening model segment activity coefficient
(COSMO-SAC) and activity coefficient models NRTL (non-random two-liquid), UNIQUAC
(universal quasi-chemical) and Wilson. The model COSMO-SAC was resulted from ab initio
quantum chemical calculations VWN-BP with basis set DNP for generating the sigma profiles
VLE of this system turns out to be in very good agreement with experimental data at each
temperature. The root mean square (RMS) error values, the mean relative deviations of pre:
we
(MRD-p) and the mean deviations of vapor composition (MD-y) were calculated for the methods,
respectively
1- GIO THIEU
Trong cac qué trinh cong nghiép héa hoc,
cong nghiép duge phim va trong ky thuat méi
trudng, viée nghien ctu hoat do cia cde hop
chat trong nuéc hay trong cae dung moi hiu co
la rat quan trong. Cac sé liéu can bang pha long
- lng hay léng - hoi duge nit ra tir cde gid tri
hoat 46 cla cdc chat da thue su la edn thiét cho
cdc ky thuat tach chat va xit ly méi trudng. Tir
hoat do co thé sé gitip cho viée chon Iya dung
moi va tach chat duge hi¢u qué dua vao do tan
cia cdc chat. $6 liéu cin bing pha c6 thé duge
c dinh bang thye nghiém hodc cé thé dy doin
g con dubng ly thuyét. Hién nay, can bing
pha cia hé bac hai hay hé nhiéu thinh phan co
thé duge dy dodn chink xde bang nhiéu phuong
php khéc nhau dua trén m6 hinh hé s6 hoat 46
Wilson [1], NRTL [2] va UNIQUAC [3].
Ben canh vige sit dung mo hinh hé s6 hoat
do, Klamt va cong su [4] dua ra mo hinh
COSMO-RS, sau dé Sandler va cong su [5] dura
ra m6 hinh COSMO-SAC, cd hai m6 hinh da du
dodn thinh céng can bing long-hoi cia nhiéu hé
554
bac hai. Cae tinh ton COSMO déu duge xay
dumg tit cée tinh todn ab initio. Phuong phip
COSMO cho cdc thong tin lién quan dén phan
bé bé mat dién tich phan tir va su tong téc cia
cdc phan tir trong dung dich.
Cong trinh nay sit dung cae tinh todn
COSMO-SAC nit ra tit ly thuyét him mat 49
VWN-BP [7] vdi bo ham co sé DNP dé xée dinh
hé s6 hoat dé va cn bang long-hoi cua hén hop
bac hai tgo thanh tir dietyl ete véi axit axetic 6
cde nhiet do va néng do khée nhau. Day 1a hon,
hop bac hai thudng gap trong cong nghiép. Cac
m6 hinh hé sé hoat do NRTL, UNIQUAC va
Wilson cling duge sir dung trong cong trinh nay
dé so sanh voi cdc két qua tinh tit phutong phip
COSMO-SAC lugng tt.
Il - PHUONG PHAP TINH TOAN
1. Tinh toan COSMO
Cac bude thuc hién tinh todn theo mé hinh
COSMO nhu sau:
- Thiét ké cdc phan tir va toi uu hoa cihinh.
- Téi thiéu héa nang lugng toan cuc cia edu
hinh bing phuong phaip xp xi gradient, GGA va
ham mat 49 Becke-Perdew (BP) cia Volsko-
Wilk-Nusair [7] cing vdi
trong chwong trinh tinh toan DMOL. Cae edu
hinh duge ti uu @ mite chinh xde 10° don vi
nang lugng hartree.
~ Céc cfu hin ti uu duge sit dung dé tinh
todin bé mat dién tich bao quanh phan tir bing
céch tinh nang Iveng phin ti tit mo hinh
COSMO trong chuong trinh DMol3. Céc gid tri
hoat do ciia ede phan tir duge tinh todn tir ket
he 6 hoat do dutge tinh theo phuong trinh,
Iny,
&
RF >», In|
nds, Me a
qua mo hinh COSMO-SAC nay, sau a6 cin
bang léng-hoi cila hé bae hai duge dy dodn va
so sénh véi cdc phuong phép hé sO hoat do
NRTL, UNIQUAC va Wilson
2. Mo hinh he sé hoat 46
Cae mo hinh NRTL, UNIQUAC va Wilson
sit dung dé tinh hé sé hoat d@ va can bing long -
hoi cia hé bac hai axit axetic (1)+dietyl ete (2)
& néng do va nhiét do khéc nhau.
Mé hinh Wilson [1] dua ra dé tinh nang
lugng ty do Gibbs:
(wD
Q)
dehy
day A, = (V,/¥, exp[-C, -4,)/ RT], v6i V,12 thé tich mol long cia eu tir’; 2, - Ay landing
luong xdc dinh bing thy nghiém. x, 18 phan s6 mol cla cau wi. T 18 nhiét dd, K.
Mé hinh NRTL [2] duge phat trién tir phuong trinh Wilson sit dung cho he bac hai:
he s6 hoat d6 duge tinh theo phuong trinh:
Ee.G.x,
a +Y
Dor
7
& day cdc tham sé tuong tée bac hai cla mo hinh 7,
G, =expl-a,r,) va a= a,
Be.
(3)
(4)
=A,+B,/T+C, (1) + D,T:
Mo hinh UNIQUAC [3] duge mé réng tit mé hinh Wilson sir dung cho hé nhiéu cau tie
555£ yg xin
Rr ey
hé sO hoat do tinh theo phuong trinh
cin gy =
Iny, =In
% o
aday 1, = exp[4, -(
=(2/2)(r, -gJ—r +1210.
Gig tri ®, va 8, duge xée dinh
Dns
o day q=
van der Waals; x, 1a phéin mol.
Awi /(2,5.10°) voi Awi Ia dién tich van der Waals va r, = Vwi / 15.17 voi Vwi
4,%, ine Dae (5)
1-4, )ERT +C, In(T)+ D,T]
vy wate (6)
x4,
oe ”
Vax
t
thé tich
Giai thuat toi uu Lenvenberg-Marquardt duge sir dung dé xde dinh cdc tham sé tuong tac
bac hai trong cdc mo hinh bang viéc cue tiéu héa gid tri ham:
ag Pt |.
Poy
roy [Pte
Tir ede gid tri hoat dd, cén bing lng — hoi cba cae he bac hai c6 thé duge xée dinh
Py, = Pex,
9%)
&day P va P° 1a dp suat tong cong va dp suat hoi bio hda ciia citu titi.
Cac két qua tinh todn can bing pha duge so sdnh dua vao gid tri sai sé RMS:
RMS = | 7 ow Yo)
(10)
8 AY Yeuy VA Yeu [A phn mol pha hoi the nghi¢m va tinh todn tit cde m6 hinh.
Il - KET QUA VA THAO LUAN
Ce két qua cin bing léng-hoi cia hé axit
axetic (I) + dietyl ete (2) nhan duge ti ede mo
hinh tinh todn 6 nhiét do 348,15 K va 398,15 K
din ra & hinh 1. Cc gid tri phan s6 mol x, y, va
h€ s6 hoat dO pha long 7, & cdc Ap suat_khéc
nhau duge thé hign trong bing | va 2. Hé sé
hogt d6 nhan duge tit cde m6 hinh Wilson [1],
556
NRTL [2] va UNIQUAC [3} da thé kien su
twong quan t6t véi nhau, Qué trink tinh todn cdc
tham s6 ciia céc mo hinh dra vio sy cue
héa phuong trinh (8). S6 ligu can bing 161
dy dodn tir cde phuong trinh tuong quan t
nhau va véi gid tri thye nghiém nhan duge tir dit
figu [8].
Nhan thay cae gid tri he s¢ hoat do y, va phan sé
mol ., ¥; duige tinh ton tir cde phutong phip &348,15 K va 398,15K din ra & cde Bang | va 311,27 cal/g.mol, Ax, = -23,85 cal/g.mol va
Bang 2 Ta tuong ty nhau. Khdc biét gitta cée 0,301; tham sé tuong téc cia mé hi
phuong phap 1a rat nhd. Can bing long-hoi cla UNIQUAC Ay; = 576,73 cal/g.mol, Ay,
he axit axetic (1) + dietyl ete (2) duge mo ti trén 229.78 cal/g.mol; tham s6 tuong tée mo hinh
hinh 1 da thé hign duge su gan nhau gitta cde SS Wilson Ay; = -348,820 cal/g.mol va Ay, =
ligu can bang léng-hoi du dodn tir céc mo inh. 948.280 cal/g,mol.
Tham s6 tuong tée cia mé hinh NRTL li Ay, =
Bang 1: Can bing long - hoi P-x-y cita hé axit axetic (I)+dietyl ete (2) &T = 348,15 K..x,, y,: phan
s6 mol pha long va hoi. %hé s6 hoat do. P ap suat (MPa)
P NRTL. UNIQUAC Wilson COSMO-SAC p
MoM A Mon MA kh MoM HW
0,35 0,00 0,00 2,28 1,00 0,00 2,33 1,00 0,00 2,36 1,00 0,00 0,00 0,93 1,00 6,35
0,32 0,08 0,01 1,87 1,01 0,01 1,90 1,01 0,01 1,91 1,01 0,10 0,01 1,05 0,99 0,32
0,29 0,17 0,02 1,59 1,04 0,02 1,61 1,04 0,02 1,61 1,04 0,15 0,01 1,11 0,99 0,30
0,27 0,26 0,03 1,40 1,09 0,03 1.41 1,09 0,03 1,41 1,09 0,25 0,03 1,18 0,97 0,26
0.24 0,35 0,04 1,26 1,15 0,04 1,27 1,15 0,04 1,27 1,15 0,35 0,04 1,21 0,96 0,23
0,22 0.45 0,06 1,16 1,22 0,06 1,17 1,23 0,06 1,17 1,23 0,45 0,06 1,20 0,96 0,20
0,19 0,55 0,08 1,10 1,32 0,08 1,10 1,33 0,08 1,10 1,33 0,55 0,08 1,16 0,99 017
0,16 0,65 0,12 1,05 142 012 1,05 144 O12 1,05 1.44 0,65 O11 1,11 1,06 0,15
0,12 0,76 0,18 1,02 1,55 0,18 1,02 1,56 0,18 1,02 1,58 0,75 0,15 1,07 1,17 0,12
0,07 0,88 0,33 1,01 1,69 0,33 1,01 1,71 0,32 1,01 1,73 0,90 0,28 1,01 1,48 0,07
0,02 1,00 1,00 1,00 1,85 1,00 1,00 1,86 1,00 1,00 1,92 1,00 1,00 1,00 1,86 0,02
Bang 2: Can bang long - hoi P-x-y cla hé axit axetic (1)+dietyl ete (2) 6T = 398,15 K. Cle gid
thich lien quan khée xem 6 bing 1
NRTL. UNIQUAC Wilson
eal MH te Mt nh ye yt y yt nh he
LLL 0,00 0,00 2,06 1,00 0,00 2,11 1,00 0,00 2,07 1,00 0,00 0,00 1,44 1,00 1,11
1,00 0.08 0,01 1,74 1,01 0,02 1,78 1,01 0,02 1,77 1,01 0,10 0,02 1,44 1,00 1,02
0.91 0.17 0.04 1,51 1,03 0,04 1,55 1,03 0,04 1,55 1,03 0,15 0,03 143 1,00 0.97
0,83 0,26 0,06 1,35 1,07 0,06 1,38 1,08 0,06 1,39 1,07 0,25 0,05 1,39 1,01 0,88
0,75 0,35 0.08 1,23 1,13 0,09 1,25 1.13 0,09 1,27 1,13 0,35 0,07 1,33 1,03 0,80
0,67 OAS 0.12 115 119 O12 116 1,20 012 1.18 1,20 0,45 010 1,26 1,06 0,72
0,58 0,55 0,16 1,09 1,28 016 1,10 1,29 0,16 1,11 1,29 0,55 013 1,18 112 064
0.49 0,65 0,22 1,05 137 0.21 1,05 140 0,22 1,06 1,40 0,65 0,16 1,12 1,22 0,57
0.38 0,76 0,31 1,02 148 0,30 1,02 152 0,30 1,03 1,54 0,75 0,21 1,07 1,37 0,48
0,26 0,88 0.49 1,01 161 0,48 1,01 1.66 0,47 1,01 1,71 0,90 0,37 1,01 1,74 031
0,13 1,00 1,00 1,00 1,75 1,00 1,00 1.83 1,00 1,00 1,92 1,00 1,00 1,00 2,18 0,13Ket qua dir dodn thanh phan Iéng va thanh phan hoi tir céc mé hinh NRTL, UNIQUAC,
Wilson va COSMO-SAC duge so sdnh véi nhau theo cdc gid wi do ech twong déi trang binh cia 4p
suit MRD-p va dé léch trung binh MD-y cla thinh phén hoi y, tinh tir nguén gis tri thuc nghiém [8]
Snhiet do 348,15 K va 398,15 K va & cdc Ap suat tuong tng:
MRD ~ p.%~ (100! N)S°(P.y ~ Pages} ap
) i)
MD~y=WNDY (ica — Siow
x= Wilson
SEQ BRISK CosMo
~
S
~~
Hinh 1: Gin dé can bang long-hoi P-x-y cilia hé axit axetic (1) +dietyl ete (2) tinh toa tit ede mo
hinh 6 7 = 348,15 K va 398,15 K. x, »,: phan s6 mol pha long va hoi
20
=2—NRTL
—*— UNIQUAC
=x 18 —*— Wilson
ob
=
2 16
&
3
3 14
3
=
12
”
104——" Pe
0.0 02 04 06 08 10
Hinh2: Hoat d6 cia hé axit axetic Ayadietylete (2) OT = 348,15 K va 398,15 K
5583; So sénh sai s6 RMS, cdc gid tri do lech MRD-p, % va MD-y cia céc mo hinh
NRTL UNIQUAC
RMS MRD-p,%_ —_ MD-y RMS MRD-p,% —_ MD-y
348,15 K
0.0193 4.0475 0.0123 0.0186 44319 O08
398,15 K
0.0176 8,0180 0.0148 0,0161 7.2017 0,0133,
Wilson COSMO-SAC
RMS _MRD-p,% _-MD-y RMS MRD-p,% —_ MD-y
348,15 K
0.0176 4,5067 0014 0,0124 5,615 0,0106
398,15 K
0.0147 71288 0.0119 0,0202 7.2113, 0.0171
Tir két qua cde gid tri sai s6 durge duta ra
trong bing 3 ¢é thé thay, gia tri RMS Ién nhat
0,0202; gid tri dé i¢ch trong déi trung binh
MRD-p cha cée mo hinh déu nhé hon 8,018;
gid ti do lech trung binh cda thinh phin hoi
MD-y én nhit 2 0.0171. Nhiing gid tri nay déu
nim trong khoing khong chic chin cia thye
nghiém. Dac bigt phuong phip COSMO-SAC
nay duge tinh toan tit ly thuyét ham mat do da
cho cac két qua tin cay trong viée du doan tinh
chat can bing léng- hai cia hé bac hai.
IvV- KET LUAN
Két qui nhan duge trong cong trinh nay 12
cde gid tri hoat d6 va can bang long-hoi cita hé
bac hai axit axetic (1)+dietyl ete (2). Bing con
dung tinh todn COSMO-SAC tir ly thuyét héa
hoc long tit ab initio va céc mo hinh he s6 hoat
do da cho thay con dubng nay ft phu thude vio
s6 ligu thyc nghiém va cé thé tinh toan & cic
khoang nhiét d9, ap sudt va néng 46 khéc nhaw.
Phuong phap COSMO-SAC thé hign [& mot
cong cu higu qua trong xi ly cde vin dé nhiet
dong hoc kf thudt va nhiét dong hoc héa hoc:
Phuong phép nay c6 nhiéu hita hen tr thanh
céng cu nghién ctu quan trong cho qué trinh
tach chat trong ky thuat hoa ddu, ky thuat xir ly
méi trudng va bio ché duce phim.
TAL LIEU THAM KHAO
1. G.M. Wilson. J. Am. Chem. Soc. 86, 127 -
130 (1964).
2. H.Renon, J. M. Prausnitz. AICHE J. 14, 135
- 144 (1968).
3. DS. Abrams, J. M. Prausnitz. AIChE J. 21,
116 - 128 (1975).
4. A. Klamt, G. Schuurmann. J. Chem. Soc.,
Perkin Trans. 2, 799 (1993).
S. T. Lin, S. 1, Sandler. Ind. Eng. Chem.
Res, 41, 899 - 913 (2002).
6. J. Tomasi, M. Persico. Chem. Rev., 94,
2027 (1994).
7. S.J. Vosko, L. Wilk, M. Nusair. Can. J.
Phys., 58, 1200 - 1211 (1980).
8. _htip://www.questconsult.com/~jrm/thermot,
hem!
559