Kimyəvi kinetika nədir.

Kimyəvi kinetikanın əsas anlayışları

 Kinetikanın əsas qanunu

 Statik sistemlərdə kimyəvi reaksiyalar

 Sadə kimyəvi reaksiyaların molekulyarlığı və tərtibi

 kimyəvi kinetikanın əsas postulatı aşağıdakı kimi yazılır

Stexiometrik tənliklə təsvir olunan sistemdə kimyəvi reaksiya baş versin:

aA + bB = yY + zZ.

Birinci metod (Ostvald artıqlığı metodu) kinetik təcrübənin reaktivlərdən birinin

(məsələn, B) əhəmiyyətli dərəcədə artıqlığı ilə aparılmasıdır. Sonra təcrübə zamanı B
maddəsinin xərclənməsi laqeyd edilə bilər (konsentrasiyası praktik olaraq dəyişmir və
ilkin konsentrasiyaya bərabərdir) və reaksiya sürəti yalnız A konsentrasiyasından asılı
olacaq.

v = kэфCAα,
Bu metod reaksiya tərtibini A maddəsinə görə təyin etməyə imkan verir.

 Bərabər konsentrasiyalar metodunda isə, kinetik təcrübədə A və B maddələrin bərabər

ilkin konsentrasiyaları alınır: [A]0 = C0, [B]0 = C0 (stexiometrik reaksiya tənliyi A +
B = məhsullar). Reaksiya sürəti ifadə edilir

v = kСα+β,
Bərabər konsentrasiyalar metodu reaksiyanın ümumi tərtibini müəyyən etməyə imkan
verir.

İnteqral metodlarda reaksiyanın tərtibi dəqiq C(t) kinetik əyrisini analiz etməklə
müəyyən edilir. Konsentrasiyadan zamana asılılıq düsturları istifadə olunur

n-tərtibli reaksiya üçün

1 tərtibli reaksiya üçün

n-tərtibli reaksiya üçün 1/Cn – 1-t koordinatlarında, burada n reaksiyanın tərtibidir,

qra k düz bir xətt olacaqdır. Sürət sabiti k 1/Cn – 1 − t - qra kindən tapılır.

Reaksiyanın tərtibini yarımçevirmə dövrü ilədə tapmaq olar. Bu metodda reagentin

konsentrasiyasının p dəfə azaldılması halda, t1/p - C0 qra kindən istifadə olunur.

Reaksiya birinci tərtiblidirsə, n = 1, onda

n-tərtibli reaksiya üçün

logarifmik koordinatlarda aşağıdakı kimi yazılır,

fi



fi
fi
Bu Tənlik lg T1/p – lg C0 koordinatlarında düz bir xətt olur və bucaq əmsalı (N – 1),
burada n reaksiya tərtibini tapa bilərsiniz.

Differensial metodlarda

v 1 = kC1n, v 2 = kC2n.

Bu bərabərliklərdən birincisini ikinciyə bölmək və onun logarifmasın tapmaqla

tərtibini hesablamaq üçün bir düstur əldə edə bilərsiniz,

1 tərtib dönən reaksiyalar



İkinci tərtib dönən reaksiyalar
 Mürəkkəb reaksiyaların növləri

Mürəkkəb reaksiyalar sadə reaksiyalardan ibarətdir. Formal kinetikanın qanunları

yalnız sadə reaksiyalara şamil edilir. Mürəkkəb reaksiyaların kinetikası belə bir
müddəaya əsaslanır ki, sistemdə eyni zamanda bir neçə reaksiya gedərsə onların hər
biri müstəqil gedir və onlara sadə reaksiyaların kinetikasını tətbiq etmək olar.

Mürəkkəb qaz fazalı reaksiyaların mexanizmi. Bodenşteyn üsulu