TEHLIKELI MADDE KAVRAMI VE DUZENLEMER ‘Tehlikeli madde kavrami en genel anlamuyla sahip oldugu kimyasal, fiziksel ve biyolojik bir- takim Ozelliklerinde dolay1 canh cansiz varhiklar ve cevre icin risk olusturan madde ve nes- neler olarak tanumlanmaktad. Havaailikta teblikeli madde kavramn ise tagnmasi esnasinda sagjiga, emniyete, diger varliKlara ve cevreye zarar verme riski tasiyan madde veya nesneler olarak ifade edilmektedir. Ashnda giinliik hayatta kullandigumuz basit seyler dahi hava yo- luyla tasinmasi esnasinda risk olusturabilmektedir. Gakmaklar, kibritler, sag spreyleri, de- odorantiar, ltyum-iyon bataryalar gibi maddeler bu duruma verilebilecek émeklerdendir. Hava yoluyla tehlikeli madde tagmacihginda uygulanmakta olan kurallarin temel amaci teblikeli maddelerin emniyetli bigimde tajinmalarim saglamaktur. Havacilik faali- yeilerinin biiyiik kismanda oldugu gibi teblikeli maddelerin taginmast konusunda da risk- Jer mevcuttur. Onemli olan mevcut riskleri yonetmek ve havacilik faaliyetlerinin isleyisi esnasinda riskleri kabul edilebilir seviyede tutmaktur. ‘eblikeli maddelerin hava yoluyla taginmasina yonelik diizenlemelerin olusturulma- sinda Birlesmig Milletler Tehlikeli Maddelerin Tasinmasi Konusunda Uzman Alt Komi- ‘esi (UN Subcommittee of Experts on the Transport of Dangerous Goods, SCoETDG) ile ‘Uluslararasi Atom Enerji Ajanst (International Atomic Energy Agency, IAEA) kurumlan belirkeyici konumundadirlar. SCoETDG’ain hazirladigi ditzenlemeler radyoaktif mad- deleri kapsamamakiadir, Radyoaktif maddeler ile ilgili tarafta IAEA diizenlemeleri yer almaktadi. Bu kurumlarin yaptiklari caligmalar neticesinde hazarlanan diizenlemelerle ‘iim tajimacihk alanlarindaki ve dolayistyla hava yolu tasnmacihindaki kurallar belirlen- mektedir. Havaciliktaki diizenlemeler ise Birlegmi Milletlere baghi olan Uluslararasi Sivil Havacik Organizasyonu (International Civil Aviation Organisation, ICAO) tarafindan olusturulmaktadir. ICAO tarafindan olusturulan teblikeli madde diizenlemeleri, organi- zacyona ye olan iilkeler tizerinde yaptirima sahiptir. ICAO Annex 18 ve Teblikeli Mad- delerin Hava Yoluyla Emniyetli Taginmas: icin Teknik Talimatlar (Technical Instructions, for the Safe Transport of Dangerous Goods by Air, ICAO-1) dokiimanlarinda ilgili di- zenlemeler yer almaktadir. Annex 18de tehlikeli maddelerin tasunmasiyla ilgili genel esas- lara yer verilirken, ICAQ-TT tehlikeli maddelerin tasinmasi konusunda detayh talimat- lar igermektedir. Hava yollarinin iiye konumunda bulundugu kurulus olan Uluslararas Hava Tasimacih Birligi (International Air Transportation Association, IATA) ise ICAO tarafindan konulan diizenlemeler dogrultusunda kendi jiyelerine kurallar uygulamakta- dur, Bu kurallar Tehlikeli Madde Kurallan (Dangerous Goods Regulations, IATA-DGR) altinda toplanmistur. Havaclikta tehlikeli madde kurallarinin diizenlenmesine dair bilgi akist ve kurumlar arast etkilesim Sekil 7.1¥de gésterilmistir. Tehlikeli madde kurallannin dizenlenmes konusunda her bir kurulus yaptigu caligmalar neticesinde dokiimanlar ve yayinlar hazirlamaktadw. $éz konusu dokiiman ve yayinlardan SCOETDG ve IAEA tara- findan hazirlananlar teblikeli maddelerin taginmasina yénelik kurallarin hazirlanmasinda ilgili kurumlara ilk elden bilgi saglayrailardir. Karayolu, demiryolu, denizyolu tasumacih- {gibi farkh ulastirma modlarindaki yethili otoriteler de SCoETDG ve IAEA tarafindan hhazirlanan diizenlemelere bagi kalarak kurallar hazrlarlar. Sivil havacihikta uluslararastorite olan ICAO da bu dokiimanlar dogrultusunda izlenecek kurallary ha~ Diener ralamaktad. ICAO tarafindan haar Bu as Inman talimatlr Sie dlkeler zcrinde vyaptunic niteliktedir. Aym gekilde TATA tarafindan hazirlanan kurallar da ken- disine tye olan hava yollan tarafindan ‘uyulmast ve izlenmesi zorunla kural i= teligt tagurar,Teblikeli maddelerin hava yoluyla tajinmasinda etkili olan ditzen- Jeme, kural, oktiman ve talimatlar Tab- Jo 7.Nie gosterilmistir. ty ie ai in a (icao Teyinmast Uluslararast Hava Tagimacihy Big (ATA) Tehiikeli Madce Kurlan WATA-DGA) Birlegmig MileterTenikel Maddelerin Tehikeli MaddelerinTagnmasiya igi Tee Maddeerin Taginmasi Konusunda Uzman AltKomitesi _ Birlegmi Milter Tausveler-Ornek Tagonmasrida (Sc0ETDG) Duzenlemeler Dicenlemeer as Radyooktif Maddeerin Emniveti eet eee ‘Tasinmasiia ig Duzenlemeler Arnes-18 4-16) ve Ustararas Si HavacikOrganizasyonu fe ava yoy rip Tehlikeli Maddelerin Tasinmasinda Taraflar ve Sorumluluklari “Thlikeli maddelerin tasinmasinda iki ana taraf bulunmaktadie. Bunlar géinderici ve syed, Ganderic tehlikeli maddy tanumlayan, igarctleyen,ctiketleyen ve ilgili dokii- ‘mantasyonu hazilayaraktasyciyateslim eden tarafur. Tayi ise hava kargo yada hava~ ‘yoluisletmesi olup thlikcli maddeyitslim aip gerekli handling sreclerini yerinegetiren ‘ve tagmay: gerceKestiren tara ‘Gindericinin sorumluluklar gunlardr: + Gikis vans ve transit dkeler ile tagyrcmm kona ie igi yirdrlakteki kuallarina uuyuldugundan emin olmabr. + Tehlikelimaddenin tapinmasini yasak olmadigindan emin olmaldie + Tehlikelimaddeyi dogra bir sekilde siflandirmali ve tannmlamaltdr + Tehlikeli maddenin paketlenmesinde uygun paket tipi kullanmal ve miktarlimit- lerine uymalidie + Paketlerin uygun bir sckildeigretlendiginden ve etketlendiginden emin olmalié. + IATA-DGRila aksi belirtilmedikge telikeli maddeleri konolide wénderiler ige- risine koymamaldie. Paket gruplar (overpack) ve yikleme tiniteleri (Unit Load Devices-ULD) hazirlanuken bunlara dikkat etmeliit + Teblikeli maddelerin sadece kargo ucajunda tasumas gerekip gerekmediine dike kat etmelidi + Gnderilerierisinde gill telikeli madd olmadifundan emin olmabhe. + Génderici heyan formunu tam ve dogra bir gekilde havslamahid. Gonderict beyan formu ve varsa diger gerekli doktimanlar ginderiitarafindan en az 3 ay sireyle saklanmalid. iene “Tapycinn sorumfuluklan ise tehlkeli maddelerin Kabuki, depolanmas, yaklenmesi, dlenetim, geek bilglerin ksksiz ve dogeu bir gekilde salanmass, raporlanmass, ka- (GndeicBoanfime: | ytarinuntutulmas: ve agli gabganlarseftimlcrinverlmesidir. Tages tehlikel madde ‘SopisnedinetaiesKayrlarim ucustan sonra en a3 ay sireylesaklamak zorundadi.Ayricayoleu ve Kargo adden bail abu alanlarinda tagiyict ve onun yetkilendirdigi alt kuruluglartarafindan hem yolcular aetna hem de galiganiar icin gerckli uyar ve bilgilendirmeler bulundurulmalidw. ‘Tapytcrtchlikeli maddenin kabuliinden yiklenmesine kadar olan stirestetehlikeli made paketlerinin swants ve hasar kontrollrini yapmak zorundadit,Tehlikeli Madde Egitimleri Egitim konusu teblikeli maddelerin tasinmast konusunda ayri bir Gneme schiptir. ali- sanlarin teblikeli maddeler konusunda gerekli bilgi ve farkindahga ship olmast amaciyla gerekli egitimler diizenlenmektedir. Egitimler ile ilgili olan gereklilikler IATA-DGR ki- tabinda (Ref. 1.5.) yer almaktadur Egitim konulan tamamlandiktan sonra egitime ka- tulanlar ilgili smavlani gecmelidirler. Egitimler 24 ay siireyle gecerlidir. Bu stienin bitimi Konularna gére gruplandirilmasi su sekildedir: + Géndericiler ve paketleyiciler + Araci tasimacihk igletmeleri (Freight forwarders) + Tasiyicilar ve yer hizmetleri igletmeleri = Ginenlik géreviileri ‘Teblikeli maddelerin hava yolu ile tasinmasi siirecinde yer alan taraflara gre alinmast sgereken egitim konusu gereklilikleri Tablo 7.2de verilmistr. Siirecte yer alan calisanlarin farkh egitim gereklilikleri bulunmaktadir. Gerekli egitimlerin saglanmasi caliganin bagh bulundugu isletme sorumlulugundadir. Egitim gerekliliklerini saglamayan gahsanlarin teblikeli maddelerin tasinmasi siirecinde yer almasi miimkiin deildir. Tablo 7.2nin sol tarafinda egitim konulan belirtilmis ve tist saturinda siirecte yer alan taraflarin ¢aliganlart Ven 12'ye kadar numaralandirilmistir ve agiklamalart tablonun altinda yer almaktadir Omnefiin, tagtyrcilarda ve yer hizmeti isletmelerinde tehlikeli madde kabuliinde calisan bi personelin (6) tiim konulan kapsayacak gekilde bir egitim almast zorunludur. Table 722 ‘Telit Mace Streinde Ver Alon Calanlar ve Minimum Fim Gerekiert Genel flat “Tehiikeli made miler CGondaricinin gene! gerekilikien “Tehiikell maddelerin sinfandinlmast Tehlkeli macdele ites Genel paketleme gereklilibler Paketleme titan Enketeme ve igatetlame ‘Gonderic beyan formu ve ager iil dokimantasyon Kabul usuller Boyan eilmemistehlikl, ‘maddelenintanmlanmss x] x [Kix x x x x Depolama ve yakeme usuller x [x x x x x x oe Sorumlu kaptana big verimes) Yolcu ve skip hkl x [x |x[x[x ‘cl durum usulles) x xX xix x x x x xx x rae x x x x x Kaynake 147A Dangerous Goods Regulations (2019)Beer 8. 9. Géndericiler ve gndericinin sorumlulugunu alan kigiler ‘Tehlikeli madde paketleyicileri ‘Araci tasimacihk isletmelerinin tehlikeli madde stirecinde yer alan personeli Araci tasimacilik isletmelerinin teblikeli maddeler disindaki génderiler ile ilgili siirecte yer alan personell ‘Araci tagimacihk igletmelerinin handling, yikleme veya bosaltma siirecinde yer alan personeli ‘Tasiyicilar ve yer hizmetlei isletmelerinin tehlikeli madde kabuliinde yer alan per- soneli ‘Tasiyicilar ve yer hizmeileri isletmeleri tehlikeli maddeler disindaki gonderilerin kabuliinde yer alan personeli ‘Tasiyicilar ve yer hizmetleri isletmelerinin handling, yiikleme veya bosaltma sire- cinde yer alan personeli Yolcu hizmetleri personeli 10. Uguy ekibi, kargo kabin memuru, yikleme planlayialari ve uguy operasyon me- murlari/dispecler