Laporan Upacara Adat

Mitoni (Tingkeban)
Mitoni utawa tingkeban asale saka tembung pitu lan istilah tingkeban asale saka tembung
tingkeb sing tegese cedhak.Mitoni utawa tingkeban yaiku upacara pungkasan sadurunge lair.
Upacara adat Jawa iki ditindakake nalika calon ibu mbobot bayi sing sepisanan nalika umur
pitung sasi. Inti saka mitoni yaiku ndongakake calon bayi lan ibu sing nggendong supaya slamet
nganti lair. Pramila, slametan ing upacara mitoni gadhah ancas supados si jabang bayi tansah
slamet wonten ing guwa garba lan salajengipun saged lair kanthi normal. Semono uga calon ibu
sing lagi mbobot kudu diwenehi keslametan lan nyingkiri bebaya. Miturut kapercayan wong
Jawa, jasmani ciptane bayi wis rampung nalika umur pitung sasi ing guwa-garba.

Waktu lan Ditindakake

Miturut tradhisi Jawa, wektu kanggo nindakake upacara mitoni dipilih ing dina khusus,
biasane dina Selasa utawa Setu. Miturut kapercayan wong Jawa, dina Selasa lan Setu akeh
pitulungan. Wektu pelaksanaane yaiku esuk sadurunge wektu dhuhur.

Piranti ingkang dipunbetahaken inggih menika:

 Uba rampe : Banyu mata air pitu, kembang setaman, cangkir gadhing gambar Bethara
Kamajaya lan Dewi Ratih, klapa ijo loro, gayung isih daging klapa, set klambi pitu,
godhong macem-macem minangka palenggahan calon ibu, kendhi, godhong kuning. ,
teropong lan konyoh
 Bahan pangan arupa : Tumpeng robyong, tumpeng megono, tumpeng pitu, tumpeng
uruping damar, sega kuning, jajanan pasar, gedhang sanggan, woh-wohan, jenang abang
putih, jenang procot, jenang sungsum, lan ampyang pitung jinis.

Lelakune :

1. Prosesi mitoni diwiwiti kanthi sungkeman. Kapisan, calon ibu sungkem marang bojone
utawa calon bapake. Salajengipun calon ibu saha calon bapak sungkem dhumateng tiyang
sepuh kekalih.

2. Prosesi salajengipun dipunlajengaken cipratan. Ing prosesi iki calon ibu disiram banyu
saka pitung sumber disiram kembang setaman. Sing tanggung jawab adus yaiku para sesepuh
sing dumadi saka ibu pitu lan kabeh padha duwe putu. Angka pitu uga ateges pitulungan.
Siraman dipunwiwiti dening eyang kalih calon bayi, lajeng dipunlajengaken ibu-ibu
sanesipun gangsal. Nalika nyiram banyu, wong tuwa kalorone siram ping pitu banjur
diterusake nganggo konyoh ing puser calon ibu. Dene lima ibu liyane mung nyemprotake
ping telu.
3. Sasampunipun adus, ibu maratuwa calon ibunipun bayi lajeng nyiramaken toya wonten ing
kendhi ingkang dipuntujukaken kangge nyucikan diri. Sawisé iku, kendhi banjur dipecah
déning calon mbah putri saka loro-lorone.

4. Sasampunipun ngangge tela pitung lapis, lajeng calon bapakipun bayi mbekta teropong
utawi tenun. Ibu maratuwa banjur nglebokake teropong ing kain lapis pitu warna sing
dienggo calon ibu. Prosesi iki ngandhut pangarep-arep supaya prosesi lair bisa lancar lan
sampurna.

5. Salajengipun inggih menika arak-arakan ganti rasukan ping pitu. Wonten ing adicara ganti
busana menika, calon ibu menika dipunagem pitung jinis kain saha kebaya. Saben-saben
calon ibune nganggo kain lan kebaya, banjur bojone takon marang tamu undangan sing
padha teka, apa kain kuwi cocok kanggo dinggo bojone. Para tamu uga mangsuli “dereng
cocok” apa ora. Kain lan kebaya kapisan nganti kaping enem yaiku sandhangan sing
nuduhake kemewahan. Nganti pungkasane kebaya lan kain sing kapitu diagem yaiku kain
lurik, banjur para tamu mangsuli “cocok” utawa cocog. Kain lurik pancen katon prasaja
nanging justru kain sing ndadekake wong sing nganggo pantes. Iki minangka pralambang
yen calon ibu sing lagi mbobot ora mikir bab kadonyan nanging katon prasaja. “Tegese
nganggo sandhangan pitung ragam yaiku wong urip ora mung golek kabungahan, nanging
uga kudu siyaga fisik lan batine”.

6. Sasampunipun arak-arakan salin rasukan ping pitu calon ibu lajeng dipuntali godhong
kuning. Godhong kuning sing dilebokake ing weteng calon ibu, banjur dipotong dening calon
bapak bayi nggunakake keris sing pucuke dilapisi kunir minangka obat. Sawise ngethok
godhonge calon bapak, banjur mundur alon-alon mlayu menyang dalan metu. Arak-arakan
menika nglambangaken boten wonten ingkang dados pepalang nalika si jabang bayi lair lan
mugi-mugi proses pengirimanipun lancar.

7. Prosesi sabanjure yaiku brojolan. Ing prosesi brojolan iki, rong cangkir gadhing sing wis
diwenehi gambar Bethara Kamajaya lan Dewi Ratih banjur dilebokake ing weteng calon ibu
dening calon eyang saka pihak loro. Iki ngemot pangarep-arep supaya calon bayi lanang lan
wadon bisa lair kanthi slamet lan tentrem. Yen lair lanang, dikarepake nggantheng lan
watake kaya Bethara Kamajaya lan yen lair wadon bakal kaya Dewi Ratih.

8. Sasampunipun arak-arakan brojolan, calon ibu lajeng nindakaken arak-arakan angrem

kados pitik ingkang lagi ngeram tigan. Ing prosesi iki calon ibu lungguh ing tumpukan kain
sing sadurunge digunakake kanggo prosesi ganti klambi. Iki minangka pangarep-arep yen
calon bayi bakal lair ing wektu utawa ing wektu.

9. Arak-arakan angrem kalajengaken dhahar kembul. Ing kene calon bapak ana ing sisih
bojone sing nesu. Calon bapak banjur njupuk panganan sing wis dicawisake. Wong loro
banjur mangan bareng. Tegese dhahar kembul yaiku supaya plasenta bayi dadi sehat supaya
bisa tuwuh kanthi sampurna.