Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

THÀNH TỰU KHOA HỌC NỔI BẬT

TỪ NĂM 2018 ĐẾN NAY

Trong những năm gần đây, khoa học kỹ thuật phát triển vượt bậc, cuộc
cách mạng công nghiệp 4.0 cùng với công cuộc số hóa, chuyển đổi số, sự phát
triển của trí tuệ nhân tạo cùng các ứng dụng của nó đã tác động mạnh mẽ đến sản
xuất và tất cả các khía cạnh của đời sống: sống, làm việc, học tập, giải trí…
Đặc biệt, từ năm 2018 đến nay, khoa học kỹ thuật đã đạt được rất nhiều
thành tựu mà theo quan điểm cá nhân của em, em đặc biệt quan tâm đến các
thành tựu trong các lĩnh vực hàng không vũ trụ, trí tuệ nhân tạo và y học phục vụ
con người. Có thể kể đến bảy thành tựu sau:
1. Tàu thăm dò NASA đáp thành công xuống sao Hỏa

Tàu thăm dò InSight "tiếp đất" thành công trên bề mặt sao Hỏa. (Ảnh: Space
News).

Ngày 27/11/2018, tàu thăm dò InSight trị giá 850 triệu USD của NASA
tiếp đất an toàn trên sao Hỏa, đánh dấu lần hạ cánh thành công đầu tiên xuống
hành tinh đỏ. Chuyến hạ cánh được mô tả là "7 phút kinh hoàng" vì InSight
phải giảm tốc độ từ 19.800 km/h xuống còn 5 km/h chỉ trong vài phút.

1
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

InSight "tiếp đất" thành công mở ra kỷ nguyên mới với các công cuộc
khám phá tiếp theo để các nhà khoa học có thể biết được những gì có bên
dưới bề mặt sao Hỏa, thứ trước đây luôn là bí ẩn.
Cánh tay robot trên InSight sẽ bắt đầu chuyển thiết bị đo địa chấn, máy
khoan ra ngoài để thăm dò những trận động đất trên bề mặt sao Hỏa và khoan
xuống độ sâu gần 4,9 mét so với bề mặt, sau đó đo đạc nhiệt độ tại đây.

2. Tỷ phú Jeff Bezos bay vào vũ trụ

2
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

Ngày 20-7-2021, Jeff Bezos, người sáng lập Công ty thương mại điện tử
khổng lồ Amazon, vừa thực hiện chuyến bay vào không gian trên con tàu vũ trụ
New Shepard của Công ty Blue Origin do ông làm chủ. Chuyến bay không chỉ
thực hiện ước mơ ngày còn nhỏ của “người đại diện giấc mơ Mỹ” mà còn mở ra
hướng đi mới cho ngành du lịch vũ trụ trong tương lai.

Tỷ phú Jeff Bezos chinh phục không gian bằng tàu vũ trụ New Shepard của Công ty Blue Origin. Ảnh: Blue Origin. 

Theo Chủ tịch Jeff Bezos, bước đầu tiên của chiến dịch chinh phục không
gian là hoạt động du lịch vũ trụ. Theo đó, Blue Origin sẽ đưa con người du lịch
không gian bằng tàu vũ trụ New Shepard-được đặt theo tên phi hành gia Alan
Shepard, người Mỹ đầu tiên bay vào vũ trụ năm 1961. Tàu vũ trụ New Shepard
được thiết kế có thể đưa 6 hành khách vượt độ cao hơn 100km so với Trái đất.

3
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

Ngày 12-7 vừa qua, Blue Origin đã giải quyết một trong những rào cản cuối cùng
của mình khi nhận được sự cho phép chính thức của Cục Hàng không Liên bang
Mỹ để đưa hành khách lên vũ trụ.
Như vậy, sau 6 năm và 15 chuyến bay thử nghiệm, giờ đây New Shepard
đã sẵn sàng đưa con người vào vũ trụ và trở lại Trái đất an toàn. Theo Reuters,
chuyến bay lần thứ 16 diễn ra vào ngày 20-7 với sự tham gia của tỷ phú Jeff
Bezos, em trai Mark Bezos, người đã chiến thắng trong cuộc đấu giá trị giá 28
triệu USD, và cụ bà 82 tuổi Wally Funk-người đã chờ sáu thập kỷ để được bay
vào không gian. Chuyến bay này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong sứ
mệnh đưa những khách hàng trả tiền vượt ra ngoài không gian. Theo kế hoạch,
chuyến du hành sẽ kéo dài 10 phút, trong đó hành khách có 4 phút để “tận hưởng
thời gian” trên đường Karrman, đánh dấu ranh giới được công nhận giữa khí
quyển Trái Đất và vũ trụ. Với 6 cửa sổ cao gần gấp 3 lần so với cửa sổ của máy
bay phản lực Boeing Co 747, hành khách có thể ngắm toàn cảnh không gian
ngoài Trái Đất.
Cùng với chuyến bay thành công của tỷ phú Richard Branson trên tàu vũ
trụ VSS Unity thuộc hãng Virgin Galactic ngày 11-7 vừa qua, chuyến bay vào
không gian của tỷ phú Jeff Bezos trên tàu New Shepard đang hướng thế giới đến
một kỷ nguyên mới của lĩnh vực du hành vũ trụ thương mại tư nhân. Du hành vũ
trụ cũng đang là cuộc chiến mới nhất của các tỷ phú thế giới khi nhu cầu của giới
siêu giàu tăng cao. Tuy nhiên, chắc chắn chi phí không hề rẻ khi cả Blue Origin
và Virgin Galactic đều tung giá trên trời, từ 200.000 đến 300.000USD cho mỗi
hành khách cho một lần bay trong không gian.
3. Sự trỗi dậy của các phương tiện bay
Năm 2018 ghi nhận nhiều mẫu xe bay được giới thiệu và thử nghiệm, thứ
trước đây chỉ có trong các bộ phim khoa học viễn tưởng.
Xe bay siêu nhẹ điều khiển bằng cần lái Flyer được công ty Kitty Hawk ở Mỹ
ra mắt tháng 6/2018 với 10 cánh quạt và pin để có thể bay trong 20 phút. Mẫu xe
có thể bay cao ba mét với vận tốc tối đa 32 km/h.

4
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

Mẫu xe cất hạ cánh thẳng đứng đang được cảnh sát Dubai sử dụng để luyện tập.
(Ảnh: CNN).

Công ty Terrafugia cũng đang sản xuất mẫu xe bay Transition tại Mỹ. Xe hai chỗ
vận hành bằng điện và xăng, có thể chuyển giữa chế độ lái và bay trong chưa đầy
một phút. Transition có thể bay 640 km, tốc độ tối đa 160 km/h.
Scorpion, mẫu xe bay cá nhân đầu tiên trên thế giới của công ty Hoversurf, được
mở bán vào cuối tháng 10. Mẫu xe cất hạ cánh thẳng đứng kết hợp giữa thiết kế
máy bay không người lái và xe máy 4 bánh đang được cảnh sát Dubai luyện tập.
Scorpion có thể bay ở độ cao 5 mét, vận tốc tối đa là 96 km/h.
Các phương tiện bay đang hứa hẹn viễn cảnh chấm dứt tình trạng ùn tắc giao
thông trong tương lai.
4. Phát minh máy tính lượng tử Sycamore
Theo Tạp chí Nature, thành tựu nổi bật nhất trong công nghệ lượng tử và
AI năm 2019 là việc các nhà vật lý đạt được một bước tiến đột phá trong điện
toán lượng tử. Tháng 10/2019, Google tuyên bố chế tạo thành công máy tính
lượng tử Sycamore có tốc độ tính toán siêu nhanh, chỉ cần 200 giây (3 phút 20
giây) để giải xong một bài toán phức tạp mà IBM Summit, siêu máy tính mạnh
nhất thế giới hiện nay, ước tính phải mất 10.000 năm mới giải xong. Trong bài
báo đăng trên tạp chí Nature, Google cho biết tốc độ xử lý siêu nhanh của chiếc
máy tính này đại diện cho một bước nhảy vọt gọi là Lượng tử tối cao, hay Uy
quyền lượng tử (Quantum Supremacy).

5
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

Máy tính lượng tử Sycamore của Google

Sự khác biệt chính giữa máy tính thường và máy tính lượng tử là khả năng
xử lý dữ liệu. Đối với với máy tính thường, dữ liệu chỉ tồn tại trong một trạng
thái ở một thời điểm: bit 1 hoặc 0. Nếu máy tính cổ điển chỉ xử lý tuần tự các bit
này, máy tính lượng tử có thể sử dụng bit lượng tử (gọi là qubit) để làm việc
đồng thời cả 1 và 0. Trạng thái kép này giúp quá trình xử lý dữ liệu tăng theo cấp
số nhân.

Trong lĩnh vực trí thông minh nhân tạo (AI), sự kiện nổi bật nhất là sự kiện
Công ty DeepMind, một đơn vị khác của Google có trụ sở tại London (Anh), tạo
ra một AI có khả năng đánh bại những game thủ giỏi nhất chơi StarCraft II.
Tháng 7/2019, một AI tên là Libratus do Đại học Carnegie Mellon (Mỹ) phát
triển đánh bại cả bốn cao thủ poker hàng đầu thế giới. Những bước tiến vượt bậc
trong công nghệ AI hứa hẹn sẽ giúp giải quyết thêm nhiều vấn đề trong cuộc
sống hằng ngày, chẳng hạn như phát hiện hành vi lừa đảo qua mạng hoặc điều
khiển xe ôtô tự lái.
P.A.T (NASATI), theo Nature
6
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

5. ChatGPT

ChatGPT (Chat Generative Pre-training Transformer) là một chatbot được

OpenAI phát triển dựa trên mô hình Transformer của Google. Đây là một AI (trí
thông minh nhân tạo) hỗ trợ bạn trong việc tạo ra các cuộc trò chuyện tự động và
trả lời câu hỏi về đa dạng các chủ đề, lĩnh vực khác nhau. Nó đã tạo nên cơn bão
lớn trong giới công nghệ trên toàn cầu.

ChatGPT đã trải qua nhiều phiên bản khác nhau, trong đó GPT-1 là đời
đầu. GPT-1 có kích thước và độ phức tạp khá nhỏ so với các phiên bản sau này.
Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo ngôn ngữ, các nhà nghiên cứu đánh giá mức độ
thông minh của AI bằng các siêu tham số (Hyper Parameters), tức AI hiểu văn
bản được dùng trong huấn luyện sâu tới bao nhiêu tầng ý nghĩa.

Để huấn luyện GPT, các nhà khoa học tại OpenAI đã thu thập một lượng
lớn văn bản chữ viết bởi con người, nguồn từ Wikipedia, Bách khoa toàn thư, các
tờ báo lớn và các nguồn thông tin công khai khác, với khối lượng có thể lên tới
hàng trăm triệu văn bản.

Sau đó, họ tiến hành làm sạch và lựa chọn nội dung trước khi đưa cho mô
hình AI đọc và huấn luyện nhiều lần. Khi đọc khối dữ liệu này, mô hình AI sẽ
tìm hiểu được các tầng ý nghĩa đằng sau những từ và câu, và càng đọc nhiều lần
thì sẽ càng nâng cao được tầng ý nghĩa của nó.

Mỗi khi AI nhận ra thêm các tầng ý nghĩa mới, thì Parameters (tham số)
trong đó cũng tăng lên. Ví dụ, GPT-1 có khoảng 117 triệu Parameters, GPT-2
(năm 2019) với số lượng Parameters là 1,5 tỉ, còn GPT-3 (năm 2020) với số
lượng Parameters lên tới 175 tỉ. Trong số này, GPT-3 là lõi của ChatGPT đang sử
dụng hiện nay.

7
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

ChatGPT - Trợ lý trò chuyện AI hoàn hảo

ChatGPT được xem như một trong những mô hình ngôn ngữ tiên tiến nhất
hiện nay với khả năng tự động học và làm việc với các loại dữ liệu lớn. Nó được
trang bị với các tính năng nổi bật như tự động hoá cuộc trò chuyện, trả lời câu
hỏi, tạo ra các câu trả lời tự động và cải thiện khả năng tự học của mô hình.

Mọi câu hỏi, thắc mắc dù là ở bất kỳ lĩnh vực nào của bạn đều sẽ được
ChatGPT trả lời lưu loát, đầy đủ chỉ trong tích tắc. ChatGPT cân tất các công
việc sáng tạo, nghệ thuật như làm thơ, soạn nhạc, viết thư, thiết kế và thậm chí là
tạo lập hay sửa lỗi trong lập trình.

Tuy nhiên, điểm yếu của ChatGPT là dữ liệu của chatbot này chỉ được cập
nhật đến hết năm 2021. ChatGPT cũng chỉ hoạt động theo dạng ngoại tuyến
(offline), nói cách khác chúng không thể cập nhật dữ liệu thực giống như Google
Assistant hay Siri.

8
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

 Các khả năng của Chat GPT :

- Nhân cách hóa cuộc trò chuyện: ChatGPT được thiết kế để hiểu ngôn
ngữ giao tiếp và tham gia vào cuộc trò chuyện giữa người và người. Điều
này mang đến trải nghiệm tương tác và được cá nhân hóa hơn so với việc
bạn nhập tìm kiếm trên Google.
- Cung cấp câu trả lời chuyên sâu: Mặc dù Google dễ dàng cung cấp câu
trả lời cực nhanh chóng cho các câu hỏi thực tế nhưng ChatGPT có thể
cung cấp câu trả lời chuyên sâu hơn để giải thích các chủ đề phức tạp theo
cách dễ hiểu.
- Đưa ra các đề xuất: ChatGPT có thể đưa ra những đề xuất dựa trên tùy
chọn và mối quan tâm của người dùng, điều này đặc biệt hữu ích với nhu
cầu tìm sách hay phim.
- Sáng tạo nội dung: ChatGPT còn hỗ trợ tìm kiếm nguồn cảm hứng hoặc ý
tưởng mới cho các công việc liên quan đến sáng tạo như làm thơ, viết văn,
sáng tác nhạc, thiết kế đồ họa, kiến trúc,... 
- Hỗ trợ học ngoại ngữ: ChatGPT có thể hỗ trợ bạn học ngoại ngữ bằng
cách tham gia vào cuộc trò chuyện với bạn bằng ngôn ngữ mà bạn lựa
chọn, cung cấp các bài học ngữ pháp, từ vựng, đồng thời đưa ra phản hồi
và chỉnh sửa.
- Dịch thuật: ChatGPT có thể hỗ trợ dịch ngôn ngữ trong thời gian thực,
cho phép bạn giao tiếp với những người nói các ngôn ngữ khác nhau thông
qua giao diện trò chuyện.
- Hỗ trợ đưa ra các chẩn đoán y tế: ChatGPT có thể hỗ trợ chẩn đoán y tế
bằng cách đặt các câu hỏi có liên quan và cung cấp thông tin chi tiết cũng
như đề xuất dựa trên các triệu chứng và tiền sử bệnh của người dùng.
- Sử dụng cho mục đích giải trí: ChatGPT cũng dễ dàng đưa ra các trò
chơi, kể chuyện cười hoặc cung cấp câu đố đáp ứng nhu cầu giải trí, thư
giãn của người dùng đó nha.

6. Vaccine đầu tiên ngăn ngừa sốt rét

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tháng 10/2021 phê duyệt vaccine đầu
tiên ngăn ngừa bệnh sốt rét, có thể cứu mạng hàng nghìn trẻ em mỗi năm.

9
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

Vaccine có tên gọi Mosquirix, do hãng dược GlaxoSmithKline sản

xuất, kích hoạt hệ miễn dịch ngăn ngừa Plasmodium falciparum - loại ký
sinh trùng sốt rét nguy hiểm nhất, phổ biến ở châu Phi. Đây cũng là loại
vaccine đầu tiên được phát triển cho một bệnh ký sinh trùng, vốn phức tạp
hơn nhiều so với bệnh từ virus hoặc vi khuẩn. Việc tìm kiếm loại vaccine
an toàn và hiệu quả ngừa sốt rét đã kéo dài hàng trăm năm.
Mosquirix được tiêm ba liều cho trẻ em 5-17 tháng, liều thứ tư khoảng
18 tháng sau đó. Sau các nghiên cứu lâm sàng, vaccine đã được đưa vào sử
dụng ở ba nước Kenya, Malawi và Ghana trong chương trình tiêm chủng
đại trà. Các nước đã tiêm 2,3 triệu liều vaccine cho hơn 800.000 trẻ em,
nâng tỷ lệ bảo vệ khỏi bệnh sốt rét từ 70% lên hơn 90%.
Động thái của WHO là bước đầu tiên giúp việc phân phối vaccine rộng
rãi ở các nước nghèo trở nên dễ dàng hơn. Tiến sĩ Pedro Alonso, giám đốc
chương trình sốt rét toàn cầu của WHO, gọi đây là sự kiện lịch sử.


 Hai lọ vaccine Mosquirix tại một bệnh viện ở Yala, Kenya, tháng 10/2021.
Ảnh: AFP

7. Bốn dấu ấn y học thế giới năm 2022

Năm 2022, khi dịch COVID-19 đã có những chuyển biến tích cực, các nhà khoa
học có thời gian để tiếp tục các dự án mà họ buộc phải tạm dừng lại trước đó.
10
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

Trong đó có một số dấu ấn y học nổi bật như: hoàn thành bản đồ DNA của con
người, những cột mốc quan trọng trong cấy ghép nội tạng, thuốc, vaccine điều trị
ung thư cũng có những dấu hiệu khả quan. 
Những đột phá về thành tựu y tế năm 2022 trên thế giới.

11
Trịnh Anh Minh – Lớp 11 Lý 1 Bài tập Giáo dục công dân

12