Professional Documents
Culture Documents
ʼN Moeilike Man
ʼN Moeilike Man
Désiré Vermeulen tuur asof gehipnotiseer na die helder blou lug, die grinterige wit riwwe
teen die skurwe bergreeks en die skakerings groen langs die gruispad – die vygies wat soos
“Jy vra my vas ...” Rickard skuif sy fokus na die haarnaalddraai voor in pad, “te ver om
te sien. Ek herken die aalwyne,” glimlag hy onder sy snor, “en die stink-eragrostis.”
“Ek wil hierdie skilder. Ek moet. Die sonlig, die yl vlieswolkies wat soos dwaalgeeste
oor die Karoolandskap ... brrrr ... ek kry skoon koud. Cirrostratusse.” Désiré blaas hoorbaar
“Dit is April, dit ís koud.” Hy kyk vlugtig na haar. “Jy darem oukei?”
gerus op my naam.”
1
“O ... goed. Ons is maar ʼn klein gemeenskappie en probeer die naam van ons dorp en
onse skool hoog hou. As u begryp. Mevrou Lets, haar aandadigheid, wat ʼn skande...”
Rickard takseer Damons se wakker donker oë teen sy soel vel. Van ver af dryf die reuk
van rook aan. Hy versit sy korter been teen die ongemak. “Ja, dit gebeur ongelukkig oral.
Goed, Benjamin, dankie vir jou tyd. Ek sien jou en die ander op die sewentiende om agtuur
in die personeelkamer.”
“Ek staan buite ʼn ouerige huis wat ʼn lekker groot, omheinde erf vir Freud het. Dit is ʼn
hoekhuis op die randjie van die dorp. Idillies. Ongelukkig is hier tans geen gemeubileerde
verblyf in die dorp beskikbaar nie. Ag, hier te kort en daar te lank. Jy weet mos. Die agent
het my kom wys en die eienaar is gelukkig ook nou hier. Ek dink ons moet die plek vat. ʼn
Vreeslike gawe man. Maar hy wil eers met jou ook gesels omdat hy in die verlede al ʼn
bloutjie geloop het met huurders. Ek stuur vir jou ʼn pin drop. Roer jou litte. Die plek het wel
ʼn bietjie aandag nodig. En dit was presies 11:11 toe ons voor die huis stilgehou het!”
“Aha ...” Rickard lag stil. “Dit klink perfek, Désiré. Moet nêrens heen gaan nie, ek is
nou daar.”
ʼn Groepie opgeskote seuns in toiingrige klere sak op Rickard toe en bedel grootoog
en bakhand voor hy in die Toyota Fortuner kan klim. “Nee, ô’s gattie skool toe nie, Menee’.
2
Rickard haal ʼn noot uit sy bosak. “Op die negentiende wil ek al vier van julle hier by
“Dié lanie is sieke mal,” sê een terwyl die viermanskap laggend wegskarrel.
heuwel. BLERRIE LEKKER KAROO LAM LEKKERSTE BOEREWORS CHILLI BITES DROËWORS
staan op ʼn swartbord voor ʼn omheinde slaghuis geskryf. Hy ry rustig in die breë hoofstraat af
en verlustig hom aan die ou geboue: Standard Bank is spierwit met 1906 in swart vetdruk bo
die deur; daar is ʼn manjifieke ou kerkgebou met ʼn weerhaan hoog op ʼn toring; maar hy weet
ook dieper in die dorp, geleë agter die glorieryke geboue van weleer lê misbruik, armoede
en ellende.
Dit is ʼn rysige man met ʼn volmaangesig wat voor Rickard en Désiré in die leë voorhuis met sy
gerestoureerde plankvloere staan. Tim du Plessis. Hy het grys krulhare tot oor sy groot ore,
kosmetiese werk is ʼn moontlikheid. ʼn Kuiltjie skuil diep tussen sy ruie wenkbroue. Hy het
kleinerige voete vir ʼn groot man en dra stylvolle mokassin-skoene met ʼn netjiese grys
“Het julle eie huisraad?” vra hy soeserig en kyk Rickard emosieloos aan.
“Nie hier nie. Nee, ons sal in George die nodigste gaan aanskaf om ʼn jaar ... seker
minimum van ʼn jaar hier te bly.” Rickard verskuif sy blik na Désiré. “Die plek, dis oud, maar
alles lyk sindelik en ... um, ja die erf is ideaal vir ons hond.”
“Freud gaan oral saam,” glimlag Désiré, lagplooitjies kreukel om haar donker oë.
3
Tim du Plessis se oë rus op Rickard.
“Ek verstaan jy het voorheen probleme met huurders ondervind, maar jy kan ons
Sy wil nog iets byvoeg, maar Tim lig sy hand hoog bo sy grys krulhare, wat haar
onkant betrap. “Niemand is feilloos nie, maar ék plaas elke mens hiér.” Hy aksentueer sy
stelling met ʼn vlugtige handbeweging. “Elkeen is hiér bo, in my oë; maar elke keer as ʼn
weereens met sy uitgestrekte vingers hoe die trappies laer sak. ʼn Diminuendo. “Vandag
hosanna, môre kruisig hom.” ʼn Onpeilbare glimlag vorm onder sy hawiksneus. “Ek is ʼn
moeilike man.”
Tim is ʼn grootmogol op die dorp, benadruk Deidré by wyse van innuendo terwyl ʼn
“Goed. As julle nie huisraad het nie kan ek ʼn klompie van my ou meubels waarvoor
ek nie eintlik plek het nie voorlopig aan julle beskikbaar stel. Wanneer wil jy intrek?” Hy kyk
stip na Rickard.
Die Fortuner draai links uit die Karoodorp aan die voet van die heuwels en Rickard vryf
ingedagte oor sy ken terwyl hy hardop mymer: “ ʼn Vreeslike gawe man ... het sy gesê.”
4
Désiré maak grootoog. “Dink jy my mensekennis my in die steek gelaat? Dare I say
again?”
“Ek hoop nie so nie, maar hy het vir my sulke koue oë. Soos ʼn vis.” Rickard raak aan sy
snor en kyk vinnig in haar rigting. “Ek dink nie hy het eenkeer tydens die hele gesprek
“Ag, ek glo nie jy moet te veel daarin lees nie.” Désiré druk liefderyk aan sy skouer.
“Ek is net bly ons het uiteindelik ʼn blyplek.” Sy sit ʼn rukkie ingedagte. “ ʼn Moeilike man. Is dit
Dit is reeds vuilskemer toe Rickard by die voordeur van die hoekhuis op die rand van die
Karoodorp instap.
Hy tref haar in ʼn spaarkamer aan; haar wit oorjas en tekkies bont bespat, ʼn doek op
Hulle soengroet en hy plak hom op ʼn stoel in die hoek neer, vryf vervaard deur sy
hare en grinnik. ‘Kisboude, Picasso ... um ... jong, waar sal ek begin? Ek het een kind hoor sê:
“ma’ gots, man, hy’s dan mank” en ʼn graad tien dogter het my in my gesig vertel niemand
gaan hier kom fokken Engels kom praat nie. Dít in die Engelsklas.’
5
Sy staar verdiep na die skildery, asof in ʼn beswyming; dan na hom. “Ek sal dit nie kan
doen nie.”
“Nogal. Goed vir jou. Ek het vroeër sjerrie teen die koue en iets om te eet laat
aflewer. Uber is oral. Sal ons by ons landheer se eetkamertafel gaan aansit?” Die kwas spat
Iemand hamer van buite teen die venster en Tim du Plessis se ronde gesig druk
spookagtig teen die ruit. “Ek het vir julle ʼn mandjie gebring!” roep hy en sy kop met die grys
“Hier val ons net in, dit is nie soos die stad nie,” verklaar Tim du Plessis met ʼn
niksseggende waai van die hand en maak hom op die rusbank tuis. “Julle sal ons gou
gewoond raak.”
Rickard probeer sy skoolhoof-stem: “Jy sal mens ʼn hartaanval gee, Tim. Laat weet
Rickard glimlag toegeeflik toe Désiré ook indwarrel en oorkant Tim plaasneem. “Kan
“Asseblief,” sê sy.
6
Tim groet afgetrokke in haar rigting en wend hom tot Rickard. “Ek sal net een glas
drink, maar ek drink nooit meer as een nie.” Hy beduie na die mandjie. “Daar is ʼn roquefort,
ricotta en pecorino. Of eet julle net cheddar?” Hy glimlag droog. “Ek wil die mandjie sommer
saamvat.”
“Ek verkies ʼn fromage blanc,” sê Désiré koel en van waar Rickard die wynbottel
“In vino veritas. Jy het nou die dag genoem jy is geskei ... Tim. So wat doen jy vir
Daar volg ʼn uitgerekte stilte voor hy antwoord. “Ek ry George toe. Op ʼn Saterdag.
Rickard gee vir hom ʼn halfvol glas wyn aan. “Deesdae hoef ʼn man darem seker nie
“Luister, as ʼn vrou my vra of ek wil dans, dan staan ek op en gaan dans met haar.
Wanneer ons klaar is, sê ek vir haar ʼn vrou vra nie ʼn man om te dans nie. Jý vra my nooit
Désiré kug. Wat ʼn parogiale uitkyk op die lewe. “Ek gaan die mandjie leegmaak.
“A lady’s imagination is very rapid; it jumps from admiration to love; from love to
matrimony in a moment. Jane Austin,” haal Tim aan en kyk grandioos na Rickard. “Pride en
Prejudice.”
Rickard streel oor sy snor, momenteel te oorbluf om die gesprek verder te voer.
7
“Ek gaan reël vir die installering van ʼn alarmstelsel,” sê Tim dan ongestoord. “Hier is
Rickard sien uit die hoek van sy oog hoe Désiré haar oë rol en gemaak met die
wysvinger haarself deur die slaap skiet. Hy knik inskiklik. “Ek meen, ons het nie ʼn probleem
daarmee nie. Solank ons net self die kode kan verander.”
Désiré plak die mandjie onseremonieel langs Tim neer. “Hier is jou mandjie.”
Misgewas.
Helleveeg. Hy staar asof vasgenael na die muur. “Het jy vir my tandepasta? Wit?”
Tim sluk sy glas leeg, stap doelgerig badkamer toe en kom met ʼn buisie tandepasta
terug. Langs die gordyn druk hy tandepasta op sy vingerpunt en vul twee gaatjies teen die
Hy staar belangeloos in haar algemene rigting voor hy homself verskoon. “Ons sien
mekaar weer.”
“Adieu.”
“Jy was reg,” sê Désiré, “hy kon my nie een keer in die oë kyk nie. Wat ʼn enigma. Is hy
8
“M’m ... ek weet net ek hou van gouda,” lag Rickard en laat sak sy gesig moeg in sy
hande. “Ek dink hy het hom gewip. Dit raak koud, nè?”
Buite die venster, soos ʼn pak voorspelers, staan ʼn groepie mans met Tim du Plessis,
“M’m..?”
Daar volg dowwe geluide van die dak se kant af, ʼn geskuifel op die sink.
Omdat die agterste slaapkamer byna teen die heining grens en ʼn afdak aangebring is
waaronder Désiré haar swart Swift parkeer, het hulle nog nie nodig gehad om die gordyne te
“Môre-môre, laatslapers,” groet Tim oor die onderste helfte van die kombuisdeur.
aangelê.
“Is jy van jou donnerse trollie af! Kan jy nie sien ons slaap nog nie!” ontplof Désiré en
9
“Luister, dis mý huis,” antwoord Tim saaklik. “Ek wil die geute skoon en geverf hê. Die
ander span is van TDP-Sekuriteit om die alarm te installeer. Soos bespreek. Johnny sal heel
“Ekskuus? Dis jou huis, maar ons huur hier! Wat verstaan jy nie? Jou gedrag grens
“Prop vir hulle die verlengingskoord by die voorhuis se venster in, die hekkie se een
skarnier moet ook gesweis word,” las hy blasé in ʼn algemene rigting by.
Buite by ʼn vuurtjie, elkeen met ʼn dik jas aan en ʼn glas sjerrie in die hand. Dit is Vrydagaand
“Johnny sê Tim skuld hom al drie weke se geld en hy moet self die verf koop. Ek het
Rickard brom knorrig onder sy snor. “Ons gaan ʼn plan moet bedink. Hy vee sy alie aan
ons af. Gmf ... ʼn leefstylghoeroe ... blykbaar was die skepsel al in ʼn paar musiekvideo’s ook
gewees.”
Hulle sien gelyk hoe brutaal aan die hek geskud word. Onder die straatlig is die
“Ek kan dit nie glo nie, die domoor...” sis Désiré.
“Wie het ʼn ketting hier aangebring!” Die misnoeë lê vlak in sy stem. Ontgogel. “Julle
is onderduims!”
10
“Wag jy eerder hier,” sê Rickard bedaard, staan op en stap ʼn paar tree nader. “Ons
het die hek gesluit, Tim,” verduidelik hy ferm. “Dis naweek en ons is geregtig op ons
privaatheid. Indien jy redelik kennis gee, soos die kontrak vereis, dan laat ons jou binne as
“Jou mank moer!” fulmineer Tim, gee die hek ʼn brutale skop en klap sy bakkie se
“Ek gaan reguit polisie toe. Hy praat nie só met jou nie! Ek sal hom ... ek sal hom ...”
Désiré snik van ontsteltenis en lek briesend oor haar lippe, freneties op soek na die regte
woorde.
“Nee! Nee, dit is nie.” Nou driftig. “Die buurman hier agter, die ou oom ... ek het jou
mos gesê sy naam is Piet Plank. Hy het my vertel Tim se vrou het ná hulle egskeiding en voor
haar verdwyning in hierdie huis gebly. Een naweek toe sy weg is het hy al haar meubels uit
die huis laat verwyder. Sy het die Sondag by ʼn dolleë huis opgedaag! Niemand weet wat van
“Wat! Wag nou, wag nou. Verdomp, dit is óns naweek; ons gaan nie toelaat dat hy
nes skrop in ons koppe nie.” Hy streel oor sy snor. “Hoe vorder jy met die skildery? Is jy
11
“Impasse,” sê Rickard. “Dalk moet ons ander blyplek soek?”
I see a red door / And I want it painted black / No colors anymore / I want them to turn black
Désiré sing uitgelate saam, sy is in ʼn opgewekte luim. Die beeld kom uiteindelik
“Ek staan hier buite die hek,” blaf Tim, “julle het nie julle huur betaal nie!”
Désiré vee beide hardhandig hande skoon, haal diep asem en marsjeer uit. Deur die
Hy is doodsbleek. “Die geld was in, toe is dit weer uit!” In sy hand is ʼn bruin koevert
Désiré vee oor haar foon se skerm, tik vlugtig en sy foon biep. “Bewys van betaling,”
sê sy sardonies. “Wat de hel is fout met jou? Gaan jy elke maand ʼn donnerse tantrum kom
gooi!”
“Jy is ʼn bemoeisieke vrou..!” snou hy. “Wat!” onderbreek sy. “Het jy ʼn probleem met
my omdat ek ʼn vrou is? Of omdat ek bruin is? M’m? Soos Johnny, wat jy nie wil betaal nie. Of
Tim du Plessis gooi sy kop agteroor, soos ʼn haan wat gaan kraai ‒ en hou dan die
“Wat is dit?”
12
“Julle rekening by TDP-sekuriteit.” Met sy vlesige wysvinger beduie hy na iemand wat
in ʼn wit-en-blou bakkie onder ʼn boom oorkant die pad sit. “Monitering en reaksie.”
Désiré gryp die koevert, frommel dit op en smyt dit minagtend in sy gesig; verbaas
toe hy verskrik koes. “Gaan kyk, ek het nie die kontrak onderteken nie, ek het onderaan
geskryf: Get a life, loser! Ons wou nie sekuriteit hê nie, jy wou!”
Die bloed dreineer van voor af uit sy gesig, sy vingers wringend. “Jý ... vroumens, jy
Désiré druk haar gesig woedend teen die koue tralies van die staalhek: “En jy! ken mý
nie! Jy sal tweede kom ... ek is ... ek is ... vat die pad, jy is lastig, jou donnerse eunug! Kom,
Freud.”
Tim vertoef nog vyf minute besluiteloos voor die hek; loop soos ʼn vasgekeerde dier
op en af.
Die glasbottel val uit haar hande, ontplof op die kombuisvloer en stukke glas, agurkies en
Hy glimlag onverstoorbaar kalm uit die hoogte, ʼn doodse kyk vlak in sy kil blou oë.
13
Rickard en Benjamin sit om die ronde tafel in Rickard se kantoor.
Rickard se sekretaresse klop aan die oop deur en ʼn polisiebeampte stap pet in die
hand binne.
“Meneer Vermeulen...”
“Ja?”
“Ja?”
“Sy is in aanhouding. Kom asseblief saam met my,” die konstabel glimlag wrang, “ma
14