You are on page 1of 7

LOGARITMA

1. Pengertian Logaritma
Logaritma merupakan invers dari eksponen. Secara umum ditulis
a c  b  alog b  c
dengan a  0, a  1, b  0
Keterangan:
a adalah bilangan pokok logaritma atau basis
b adalah numerus, yaitu bilangan yang dilogaritmakan
Contoh:
1. Nyatakan bentuk berikut dalam bentuk logaritma
a. 21  2
b. 23  8
c. 52  25
1
d. 3 4 
81
e. 10  1
0

f. 10 4  10.000
Penyelesaian:
a. 21  2  2
log 2  1
b. 23  8  2
log 8  3
c. 5  25 
2 5
log 25  2
1 1
d. 3 4   3log  4
81 81
e. 10 0  1  10log 1  0
Atau dapat ditulis log 1 = 0
f. 10 4  10.000  10
log 10.000  4
Atau dapat ditulis log 10.000 = 4
log 10 = 1
log 100 = 2
log 1.000 = 3
log 10.000 = 4, dst
2. Tentukan nilai dari logaritma berikut.
a. 3log 81  ...
b. 4
log 64  ...
c. 2
log 16  ...
d. 5
log 125  ...
e. 7
log 1  ...
Penyelesaian:
a. 34  81  3log 81  4
b. 43  64  4log 64  3
c. 24  16  2log 16  4
d. 53  125  5log 125  3
e. 7 0  1  7log 1  0
Catatan:
Jika logaritma mempunyai bilangan pokok 10, bilangan pokoknya boleh tidak
ditulis
Jadi, dengan logaritma bisa ditentukan pangkat dari suatu bilangan
berpangkat

2. Sifat-sifat Logaritma
Sifat-sifat logaritma berikut berlaku dengan syarat p  0 dan p  1, a  0,
b  0, dan m, n  R
1) plog a  plog b  plog a . b
a
2) plog a  plog b  plog
b
Contoh:
Sederhanakanlah.
a. 2log 12  2log 4  2log 6
b. log 24  2log 3  2log 9
2

Penyelesaian:
12 x 4
a. log 12  2log 4  2log 6  2log
2

6
48
 2log
6
 log 8
2
 23  8
3
24 x 3
b. log 24  2log 3  2log 9  2log
2

9
72
 2log
9
 log 8
2

3
3) log a n  n . plog a
p

m n a
4) a log b n  . log b
m
Contoh:
Sederhanakanlah
a. 2 9log 2  3 9log 3  9log 36
1
b. 2 2log 8  2log 2  3 2log
4
Penyelesaian:
a. 2 9log 2  3 9log 3  9log 36  9log 22  9log 33  9log 36
 9log 4  9log 27  9log 36
4 x 27
 9log
36
108
 9log
36
 log 3
9

32
 log 31
1 3
 . log 3  3log 3  1
2
1 1
 x1 
2 2

1
1
b. 2 2log 8  2log 2  3 2log  
 2log 82  2log 2 2  2log 4  1
3

4
1
 2log 64  2log 2 2  2log 4  3
1 2
 2log 64  log 2  ( 3) 2log 4
2
1 
 6   x 1    3 x 2
2 
1
 6    6
2
1
6 6
2
1
 12 
2
24 1 25
  
2 2 2
1
 4 1
4
2
log 64  6
1
2  22
1
1 2 1 1
2
log 2 2  log 2  . 1 
2 2 2
2
log 4 3  ( 3) log 4   3 . 2   6
2

5) a
log b x blog c  alog c
Contoh:
Sederhanakanlah bentuk logaritma berikut.
a. 2log 7 x 7log 4 x 4log 8
1
b. 2 log 3 x 9log 8
Penyelesaian:

a. 2
log 7 x 7log 4 x 4log 8  2log 8  3
1
2 1 32
b. 2 log 3 x 9log 8  log 3 x log 8 (pangkat dari bilangan pokok dibawa ke depan)

  1 log 3 x 2 log 8
2 3

  1 x 2 .2 log 3 x 3log 8
  2 .2 log 8   2 x 3   6
6) p
log 1  0
7) a
log a  1
Contoh:
Tentukan nilai dari logaritma berikut.
a. 4
log 1  ...
b. 1000
log 1  ...
c. 20
log 20  ...
d. 7
log 7  ...
e. 100
log 1000  ...
Penyelesaian:
a. 4log 1  0
b. 1000
log 1  0
c. 20
log 20  1
d. 7
log 7  1
102
e. 100
log 1000  log 10 3
3 10
 x log 10
2
3
 x1
2
3

2
p
log b
8) a
log b  p
log a
1
9) a
log b  b
log a
Contoh:
Diketahui 2log 3  a dan 3log 5  b . Nyatakanlah logaritma berikut dalam
bentuk a dan b.
a. 5log 2
b. 15
log 6
Penyelesaian:
log 2
3
a. 5
log 2 
log 5
3

1 1
log 3
2
1 b
 3  a  :
log 5 b a 1
1 1 1
 x 
a b ab

3. Contoh Soal
1. Diketahui log 2 = 0,3010; log 3 = 0,4771; dan log 5 = 0,6989. Tentukan
nilai logaritma berikut.
a. log 12
b. log 20
c. log 45
d. log 300
e. log 0,36
Penyelesaian:
Diketahui log 2 = 0,3010; log 3 = 0,4771; dan log 5 = 0,6989
a. log 12 = log (4 x 3)
= log (2 x 2 x 3)
= log 2 + log 2 + log 3
= 0,3010 + 0,3010 + 0,4771
= 1,0791
b. log 20 = log (4 x 5)
= log (2 x 2 x 5)
= log 2 + log 2 + log 5
= 0,3010 + 0,3010 + 0,6989
= 1,3009
c. log 45 = log (9 x 5)
= log (3 x 3 x 5)
= log 3 + log 3 + log 5
= 0,4771 + 0,4771 + 0,6989
= 1,6531
d. log 300 = log (3 x 100)
= log 3 + log 100
= 0,4771 + 2
= 2,4771
36
e. log 0,36 = log
100
= log 36 – log 100
= log (6 x 6) – 2
= log (2 x 3 x 2 x 3) – 2
= log 2 + log 3 + log 2 + log 3 – 2
= 0,3010 + 0,4771 + 0,3010 + 0,4771 – 2
= 1,5562 – 2
= -0,4438

2. Diketahui log 2 = a, log 3 = b dan log 7 = c. Tentukan nilai logaritma


berikut.
a. log 28
b. log 84
c. log 140
d. log 0,56
Penyelesaian:
a. log 28 = log (2 x 7)
= log 2 + log 7
=a+c
b. log 84 = log (12 x 7)
= log (3 x 4 x 7)
= log (3 x 2 x 2 x 7)
= log 3 + log 2 + log 2 + log 7
=b+a+a+c
= 2a + b + c
c. log 140 = log (2 x 70)
= log (2 x 7 x 10)
= log 2 + log 7 + log 10
=a+c+1
=1+a+c
56
d. log 0,56 = log
100
= log 56 – log 100
= log (6 x 7) – log 100
= log (2 x 3 x 7) – log 100
= log 2 + log 3 + log 7 – log 100
=a+b+c–2
= -2 + a + b + c

3. Tentukan nilai dari logaritma berikut.


a. 2log 32  3log 81  5log 1
b. 4
log 256  6log 36  8log 8
Penyelesaian:
Untuk menyelesaikan logaritma di atas tidak dapat menggunakan sifat
penjumlahan dan pengurangan karena bilangan pokoknya berbeda.
a. log 32  3log 81  5log 1 = 5 + 4 – 0 = 9
2

b. 4
log 256  6log 36  8log 8 = 4 – 2 + 1 = 3

You might also like