Historia | Zakres podstawowy | Klasa 4 Liceum i technikum

KARTA PRACY DO LEKCJI 26.

TEMAT: POLSKA W CZASACH WŁADYSŁAWA GOMUŁKI

ZADANIE 1. Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj związane z nim polecenie.

Tekst orędzia biskupów polskich do niemieckich z 1965 r. (fragmenty)

Przewielebni Bracia Soborowi!
Niech nam wolno będzie, […] ogłosić Wam, […] iż […] Naród polski, obchodzić będzie Millenium swego chrztu,
a jednocześnie Tysiąclecie swego narodowego i państwowego istnienia. […]
Następujące wywody niechaj posłużą jako historyczny i równocześnie bardzo aktualny komentarz do naszego Millenium
[…].
Jest faktem historycznym, że w roku 966 książę polski Mieszko I pod wpływem swej małżonki, czeskiej królewny Dąbrówki,
przyjął jako pierwszy książę polski wraz ze swoim dworem święty sakrament chrztu.[…].
W roku 1000 ówczesny władca Rzymskiego Imperium, cesarz Otton III, udał się wraz z Bolesławem Chrobrym jako pielgrzym
do grobu męczennika Św. Wojciecha […].
Takie są dziejowe początki Polski chrześcijańskiej i zarazem początki narodowej i państwowej jedności. Na tych podsta­
wach ową jedność w sensie chrześcijańskim, kościelnym, narodowym i zarazem państwowym, poprzez wszystkie pokolenia
rozbudowywali dalej władcy, królowie, biskupi i kapłani przez 1000 lat. Symbioza chrześcijańska Kościoła i państwa
istniała w Polsce od początku i nigdy właściwie nie uległa zerwaniu. Doprowadziło to z czasem do powszechnego niemal
wśród Polaków sposobu myślenia: co „polskie”, to i „katolickie”. […]
Związanie nowego polskiego królestwa z Zachodem, i to w oparciu o papiestwo, któremu królowie polscy stale oddawali
się do dyspozycji, spowodowało w średniowieczu żywą pod każdym względem i nad wyraz bogatą wymianę między Polską
i narodami zachodnimi […].
Polacy głęboko szanowali swych braci z chrześcijańskiego Zachodu, którzy przybywali do nich jako posłowie prawdziwej
kultury. […]
Z Zachodu też przybyli do nas apostołowie i święci. Oni to należą do wartości najcenniejszych, którymi obdarzył
nas Zachód. […]
Po krótkiej, bo około 20 lat trwającej niepodległości (1918–1939 r.), rozpętało się bez jego winy nad Narodem polskim
coś, co eufemistycznie nazywa się drugą wojną światową, co jednak było dla nas, Polaków, pomyślane jako akt totalnego
zniszczenia i wytępienia. […]
Oto w ogólnym zarysie obraz tysiącletniego rozwoju polskiej kultury, ze szczególnym uwzględnieniem sąsiedztwa
polsko-niemieckiego. […] Polska granica na Odrze i Nysie jest, jak to dobrze rozumiemy, dla Niemców nad wyraz gorzkim
owocem ostatniej wojny [ …].
(Stało się to na międzyaliancki rozkaz zwycięskich mocarstw, wydany w Poczdamie 1945 r.). […] Dla naszej Ojczyzny
[…] jest to sprawa egzystencji […] chciano by 30-milionowy naród wcisnąć do korytarza jakiegoś „Generalnego
Gubernatorstwa” z lat 1939–1945, bez terenów zachodnich, ale i bez terenów wschodnich, z których od roku 1945 miliony
polskich ludzi musiały odpłynąć na „poczdamskie tereny zachodnie”. Dokąd zresztą mieli wtedy pójść, skoro tak zwane
Generalne Gubernatorstwo razem ze stolicą Warszawą leżało w gruzach, w ruinach. […]
https://dzieje.pl/aktualnosci/tekst-oredzia-biskupow-polskich-do-niemieckich-z-1965-r
[dostęp: 25.07.2022].

AUTORZY: Marcin Markowicz, Olga Pytlińska-Markowicz

1 © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2022

 Historia | Zakres podstawowy | Klasa 4 Liceum i technikum

Wskaż, jakie elementy wystąpienia biskupów polskich mogły wzbudzić niepokój władz PRL. Odpowiedź uzasadnij.

ZADANIE 2. Na podstawie zamieszczonego tekstu, rozdziału 26. Polska w czasach Władysława Gomułki z podręcznika oraz
wiedzy z lekcji uzupełnij schemat metaplanu.

List 34 pół wieku później. Archeologia pamięci. Wystawa internetowa Muzeum Literatury,
kurator wystawy, autor tekstów Łukasz Garbal (fragmenty)
Piętnowano sygnatariuszy jako „ideowych Targowiczan dostarczających żeru zagranicznym propagandzistom”.
Represjom poddano niektórych z sygnatariuszy, w odpowiedzi na podpis redaktora naczelnego „Tygodnika Powszechnego”
zmniejszono nakład tego pisma z 40 do 30 tysięcy. Jednocześnie władze starały się podzielić sygnatariuszy, co z różnych
przyczyn się powiodło: dziesięciu spośród nich (naukowcy) podpisali się pod listem do londyńskiego „Timesa” z protestem
przeciw wykorzystaniu ich nazwisk w kampanii zwróconej przeciwko… Polsce.
Partia wam wszystko wybaczy,
smutek zamieni wam w śmiech,
potępcie list wasz, Gęgacze,
wyznajcie, że to był grzech!
ironizował Szpotański.

Przygotowano też „kontrlist”, potępiający List 34. Być może ciężej było niektórym odmówić podpisu pod tym
„kontrlistem”, niż podpisać List 34 (kiedy nie spodziewano się represji) – niektórzy jednak, nawet należący do PZPR,
odmawiali potępienia Listu 34. To niepokoiło rządzących może nawet bardziej, niż sam List 34.

Reakcją władzy na List 34 były represje.

Wkrótce dotkną one kolejnych pisarzy, oskarżonych o współpracę z Radiem Wolna Europa czy paryską „Kulturą”:
73-letniego Januarego Grzędzińskiego, 72-letniego Melchiora Wańkowicza (za wysłanie listu do córki z opisem sprawy),
68-letniego Stanisława Cata-Mackiewicza (sygnatariusz Listu 34) i 74-letniego Jana Nepomucena Millera.

Wańkowicz został aresztowany 5 października 1964 roku, a 11 listopada skazany na trzy lata więzienia (odstąpiono
od wykonania kary z powodu lęku przed międzynarodową kompromitacją).

W kolejnym roku zaś rozpocznie się proces Modzelewskiego i Kuronia. […]

Taka to była „mała stabilizacja” epoki Władysława Gomułki.

http://list34.muzeumliteratury.pl/ [dostęp: 25.07.2022].

AUTORZY: Marcin Markowicz, Olga Pytlińska-Markowicz

2 © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2022

 Historia | Zakres podstawowy | Klasa 4 Liceum i technikum

Okres rządów Władysława Gomułki

Jak było? Jak powinno być?

Dlaczego nie było tak, jak być powinno?

Wnioski

AUTORZY: Marcin Markowicz, Olga Pytlińska-Markowicz

3 © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2022