Jukumari

Kay jukumarikunaqa Colombiapiwan,

Venezuelapiwan, Ecuadorpiwan, Boliviapiwan,
Panama suyupiwan ima kawsanku tukuy kay
suyukunapiqa 6000 jukumarjillaña tiyan.
Jukumarikunap ñawinku qayllapi yuraqwan,
qurichasqawan muyujina tiyan, chayrayku kay
uywakunaqa qhispi ñawiyuqpis kankumanjina
rikukunku. Jukumarip phillinqa yana, jatun
silluyuq kanku, chaywantaq sach’akunaman
wikchariyta atinku.

Chantapis jatun kanku, 120manta 200 pachakcha thatkikama tupunku,

jinapis urqu jukumariqa chinamanta astawan jatunpuni. Urqu jukumariqa
220manta 440 warkhukama llasan. China jukumaritaq 80manta
180warkhukama llasan.
Jukumarikunaqa aycha uywakunataqa khurukunatapis,
challwakunatapis, quwikunatapis, urpikunatapis mikhunku. Ajinamanta
tukuy laya misk’i puquykunatapis, wakin sach’a laqhitapis, waraqutapis
mikhullankutaq.
Kay uywaqa maqllupi kachkan, imaraykuchus sapa kuti paykunapaq
mana pacha kanchu, sapa kuti astawan runa mirachkan. Chantapis
wakin runaqa kay jukumarikunata chakunku, pachapis sapa kuti
wakjinayachkan ajinamanta chinkapuchkanku. Chantapis mana ancha
kay uywakunamanta yachakunchu, chayrayku uywa jampiqkunapis
mana yanapayta atinkuchu.