Khutbah I:

‫ هللَا ُ َأ ْكبَ ُر َكبِ ْيرًا َو ْال َح ْم ُد‬، ‫ هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر‬،ُ‫ُ َأ ْكبَر‬ ‫ هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا‬،ُ‫هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَر‬
‫ هللَا ُ َأ ْكبَ ُر َوهَّلِل ِ ْال َح ْم ُد‬، ‫ َوهللاُ َأ ْكبَ ُر‬،ُ‫هللا‬ ‫ اَل ِإ لَهَ ِإاَّل‬،ً‫ص ْيال‬ ِ ‫هللِ َكثِ ْيرًا َو ُسب َْحانَ هللاِ بُ ْك َرةً َوَأ‬

َ‫ اَ ْشهَ ُد اَ ْن الَ اِلَه‬.َ‫ضانَ َو ْعي َد ْاالَضْ َحى بَ ْع َد يَوْ ِم ع ََرفَة‬ َ ‫صيا َ ِم َر َم‬ِ ‫ط ِر بَ ْع َد‬ ْ ِ‫ْال َح ْم ُد هللِ الَّ ِذى َج َع َل لِ ْل ُم ْسلِ ِم ْينَ ِع ْي َد ْالف‬
‫َلى َسيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد َو َعلَى اَلِ ِه‬
َ ‫صلِّ ع‬ َ ‫ اللهُ َّم‬.ُ‫اِالَّ هللاُ َوحْ َدهُ الَ َش ِر ْيكَ لَهُ َواَ ْشهَ ٌد اَ َّن َسيِّدَنا َ ُم َح َّمدًا َع ْب ُدهُ َو َرسُوْ لُه‬
ْ‫س َوطَهَّر‬ َ ْ‫َب َع ْنهُ ُم الرِّج‬ َ ‫َواَصْ َحابِ ِه الَّ ِذ ْينَ اَ ْذه‬

‫ قال هللا تعالى‬، َ‫ق تُقُاتِ ِه ِوال تَ ُموْ تُ َّن ِّإال َوَأ ْنتُ ْم ُم ْسلِ ُموْ ن‬ َّ ‫ اِتَّقُوْ ا هللاَ َح‬،ُ‫ر ال ُمسل ِم ْينَ َر ِح َم ُك ُم هللا‬Nَ ‫ فَيَا َم َعا ِش‬:ُ‫اَ َّما بَ ْعد‬
ِ َّ‫اعلُكَ لِلن‬
‫اس‬ ِ ‫ال ِإنِّي َج‬ َ َ‫ت فََأتَ َّمه َُّن ۖ ق‬
ٍ ‫فى القُرا ِن ال َعظيم بسم هللا الرحمن الرحيم َوِإ ِذ ا ْبتَلَ ٰى ِإ ْب َرا ِهي َم َربُّهُ بِ َكلِ َما‬
ُ ‫ يَوْ ٌم ا ْبتَلَى هَّللا‬.‫َظ ْي ٌم‬
ِ ‫أن يَوْ َم ُك ْم هَ َذا يَو ٌم ع‬ َّ ‫ َوا ْعلَ ُموا‬. َ‫ ۖ قَا َل اَل يَنَا ُل َع ْه ِدي الظَّالِ ِمين‬N‫ِإ َما ًما ۖ قَا َل َو ِمن ُذ ِّريَّتِي‬
‫ فَ َج َع َل هَّللا ُ َجزَ اَئهُ ْال ُح ْسنَى‬.‫ر َوا ْمتثَ َل‬Nَ َ‫صب‬ ِ ‫إ ْب َرا ِه ْي َم علَ ْي ِه السَّال ُم بِاأل ْم ِر بِ َذب‬
َ َ‫ْح ا ْبنِ ِه ف‬
Jama’ah Idul Adha RahimakumulLah
Ing wekdal kebak berkah sakmeniko, monggo kito sareng-sareng ningkataken raos takwo
kito dumateng Gusti Allah, amergi saking ningkataken takwo saget pikantuk ridone Gusti
Allah lan nggayuh kabegjan dunyo akherat.
Dinten meniko, dinten riyadin kurban ingkang dipundut saking tindak lampahe
Nabi Ibrahim nalika diuji kaliyan Gusti Allah. Gusti Allah dawuh:

َ َ‫ال َو ِمن ُذرِّ يَّتِي ۖ ق‬

‫ال اَل يَنَا ُل َع ْه ِدي‬ ِ َّ‫ك لِلن‬
َ َ‫اس ِإ َما ًما ۖ ق‬ َ َ‫ت فََأتَ َّمه َُّن ۖ ق‬
َ ُ‫ال ِإنِّي َجا ِعل‬ ٍ ‫َوِإ ِذ ا ْبتَلَ ٰى ِإب َْرا ِهي َم َربُّهُ بِ َكلِ َما‬
َ‫الظَّالِ ِمين‬
Artosipun: Lan nalikane Gusti Allah nyubo (nguji) Ibrahim kelawan pirang-pirang kalimat
(perintah lan larangan), mongko Ibrahim nindakaken kanti sempurno. Gusti Allah dawuh,
saktemene ingsun bakal ndadekno siro dadi pemimpin menungso. Nabi Ibrahim matur, lan
saking tedak turun kulo. Gusti Allah dawuh, janjiku ora bakal mekenani (ngenani) wong-
wong dzolim. (Al-Baqarah, 124)
Wonten tafsir Ibn Katsir lan Jalalain dipun jelasaken bilih “bi kalimaatin” ing ayat meniko
aturane agomo, kados dene perintah lan cecegahan. Tegesipun Nabi Ibrahim diuji kaliyan
Gusti Allah supados ninda’aken sedoyo perintah lan nebihi laranganipun. Ing antawise
perintahipun nggih meniko mbeleh Nabi Ismail, putrane piyambak.
‫هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر َوهَّلِل ِ ْال َح ْم ُد‬
Hadirin Ingkang Minulyo
Nabi Ibrahim dipun perintah Gusti Allah supados mbeleh putro wayahipun disebataken
wonten surat Asshaaffat, 102:

‫ر َما َذا ت ََر ٰى‬Nْ ُ‫ي ِإنِّي َأ َر ٰى فِي ْال َمن َِام َأنِّي َأ ْذبَحُكَ فَانظ‬ َ ‫فَلَ َّما بَلَ َغ َم َعهُ ال َّسع‬
َ َ‫ْي ق‬
َّ َ‫ال يَا بُن‬
Artosipun: Semangsane wis tumeko (umur) iso mlaku bareng Ibrahim, Nabi Ibrahim dawuh,
Hei anak ingsun, saktemene ingsun ningali ingdalem ngimpi, saktemene ingsun mbeleh siro.
Mongko pikiren koyok opo penemu siro

Lajeng Nabi Ismail matur:
ِ َ‫قَا َل يَا َأب‬
َ‫ت ا ْف َعلْ َما تُْؤ َم ُر ۖ َستَ ِج ُدنِي ِإن َشا َء هَّللا ُ ِمنَ الصَّابِ ِرين‬
Artosipun: Duh romoku, panjenengan tinda’aken nopo ingkang dipun perintahaken
dumateng panjenengan. Insya Allah, panjenengan bakal manggihi kulo kalebet
golonganipun tiyang ingkang sabar.
Kekalihipun pasrah, nampi marang perintahipun Gusti Allah lan nyerahaken
perkawis ingkang diadepi dumateng Gusti Allah. Saking peristiwa niki,
Nabi Ibrahim lan Nabi Ismail paring tulodo kagem kito supados ngewangsulaken
sedoyo perkawis dumateng Gusti Allah.
Mongko naliko kekalihipun pasrah, Nabi Ibrahim ngelumahaken Nabi Ismail ing
pilingan, lan nyelehaken lading marang gulunipun, dumadakan Gusti Allah paring
dawuh:
‫َظ ٍيم‬
ِ ‫ْح ع‬ َ ِ‫ص َّد ْقتَ الرُّ ْؤ يَا ۚ ِإنَّا َك ٰ َذل‬
ٍ ‫ َوفَ َد ْينَاهُ بِ ِذب‬، ُ‫ ِإ َّن ٰهَ َذا لَه َُو ْالبَاَل ُء ْال ُمبِين‬، َ‫ك نَجْ ِزي ْال ُمحْ ِسنِين‬ َ ‫قَ ْد‬
Artosipun: Saktemene siro wis mbeneraken ngimpi iku, saktemene kang koyok mengkunu
Ingsun (Allah) paring walesan marang wong-wong kang ngelakoni kebagusan. Saktemene
iki bener-bener ujian kang nyoto. Lan Ingsun (Allah) tebus kelawan sembelihan kang agung.
(Assaffaat, 105-107)
Saklajenge dipun dugiaken mendho saking suwargo, supados dipun beleh. Mongko
Nabi Ibrahim mbeleh mendho saking suwargo, minongko dados tebusane Nabi Ismail.

‫هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر َوهَّلِل ِ ْال َح ْم ُد‬

Jamaah Idul Adha Ingkang dirahmati Allah

Monggo kito mundut tupo tulodo saking Nabi Ibrahim lan Nabi Ismail. Kados pundi
kekalihipun pasrah dumateng titahipun Gusti Allah lan abote ujian nalikane
diperintah ngurbanaken perkawis ingkang dipun demeni.

Salah setunggale tulodo saking Nabi Ibrahim nggih meniko tiyang sepah ingkang

mboten goroh dumateng putra wayahipun lan paring kesempatan piyambake damel
mikir keputusane. Mboten malah mekso putro wayahipun.

Lajeng tulodo saking Nabi Ismail arupi ngabektine yugo dumateng romonipun (birrul

walidain), mboten mbantah, langkung-langkung kumowani. Nabi Ismail nderek
dawuh romonipun kranten yakin bilih romonipun angsal perintah saking Gusti Allah
lewat impenan kang temen.

Pramilo, monggo kito sedoyo ingkang sepuh sageto mirengake penemune putro
wayah, ugi putro wayah sageto ngabekti hormat dumateng tiyang sepah. Kranten
ajining keluargo diukur saking welas asihe tiyang sepah lan ngabektine putro wayah.
Mugi-mugi kito sedoyo tansah pikantuk pitulung lan rahmate Gusti Allah.

‫ْر ِإاَّل الَّ ِذينَ آ َمنُوا‬ ٍ ‫ َو ْال َعصْ ِر ِإ َّن اِإْل ْن َسانَ لَفِي ُخس‬.‫ بِس ِْم هَّللا ِ الرَّحْ َم ِن ال َّر ِح ِيم‬. ‫ان ال َّر ِجي ِْم‬ ِ َ‫َأ ُعوْ ُذ بِا هللِ ِمنَ ال َّش ْيط‬
‫صب ِْر‬َّ ‫ بِال‬N‫صوْ ا‬ َ ‫ق َوتَ َوا‬ ِّ ‫ بِ ْال َح‬N‫صوْ ا‬ َ ‫ت َوتَ َوا‬ ِ ‫َو َع ِملُوا الصَّالِ َحا‬
‫م‬Nْ ‫ َوتَقَب ََّل ِمنِّى َو ِم ْن ُك‬, ‫ت َوال ِّذ ْك ِر ْال َح ِكي ِْم‬
ِ ‫ان ْال َع ِظي ِْم َونَفَ َعنِ ْي َوِإيَّا ُك ْم بِ َما فِ ْي ِه ِمنَ ْاأليَا‬
ِ ْ‫ك هللاُ لِ ْي َولَ ُك ْم فِى ْالقُر‬ َ ‫با َ َر‬
ْ
‫ِإنَّهُ ه َُو ال َّس ِم ْي ُع ال َعلِي ِْم‬. ُ‫تِالَ َوتَه‬
‫‪Khutbah II:‬‬

‫هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَرُ‪ ،‬هللَا ُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَ ُر اَهللُ َأ ْكبَ ُر هللَا ُ َأ ْكبَرُ‪ ،‬هللاُ اَ ْكبَرْ كبيرا َو ْا َ‬
‫لح ْم ُد هللِ َكثِ ْيرًا َو ُس ْب َحانَ هللا‬
‫بُ ْك َرةً َو َأصْ ْيالً الَ اِلَهَ اِالَّ هللاُ َوهللاُ َو هللاُ اَ ْكبَرْ هللاُ اَ ْكبَرْ َوهللِ ْا َ‬
‫لح ْم ُد‬

‫اَ ْل َح ْم ُد هللِ عَل َى اِحْ َسانِ ِه َوال ُّش ْك ُر لَهُ ع َ‬

‫َلى تَوْ فِ ْيقِ ِه َواِ ْمتِنَانِ ِه‪َ .‬واَ ْشهَ ُد اَ ْن الَ اِلَهَ اِالَّ هللاُ َوهللاُ َوحْ َدهُ الَ َش ِر ْيكَ لَهُ‬
‫ص ِّل َعلَى َسيِّ ِدنَا ُم َح َّم ٍد َو َعلَى اَلِ ِه‬
‫اعى اِل َى ِرضْ َوانِ ِه‪ .‬اللهُ َّم َ‬ ‫َواَ ْشهَ ُد اَ َّن َسيِّ َدنَا ُم َح َّمدًا َع ْب ُدهُ َو َرسُوْ لُهُ ال َّد ِ‬
‫َواَصْ َحابِ ِه َو َسلِّ ْم تَ ْسلِ ْي ًما َكث ْيرًا‬

‫صلُّوْ ا َو َسلِّ ُموْ ا‪ N‬عَل َى خَات َِم‬‫ق تُقَاتِ ِه تَ ُكوْ نُوْ ا‪ِ N‬ع ْن َدهُ ِمنَ ْال ُم ْفلِ ِح ْينَ ْالفَاِئ ِز ْينَ ‪َ .‬و َ‬ ‫َأ َّما بَ ْعدُ‪ :‬فَيَا ِعبَا َد هللاِ‪ ،‬اِتَّقُوا هللاَ َح َّ‬
‫ُصلُّونَ َعلَى‬ ‫النَّبِيّ ْينَ َوِإ َم ِام ْال ُمتَّقِ ْينَ ‪ ،‬فَقَ ْد َأ َم َر ُك ْم بِ َذلِكَ الرَّبُّ ْال َك ِر ْي ُم فَقَا َل ُسب َْحانَهُ قَوْ الً َك ِر ْي ًما‪ِ :‬إ َّن هَّللا َ َو َمالِئ َكتَهُ ي َ‬
‫صلُّوا َعلَ ْي ِه َو َسلِّ ُموا‪ N‬تَ ْسلِي ًما ‪َ .‬و ْاعلَ ُموْ ا يَا ِإ ْخ َوانِي َر ِح َم ُك ُم هللاَ َأ َّن يَوْ َم ُك ْم هَ َذا يَوْ ُم ْا ِلع ْي ِد‬ ‫النَّبِ ِّي يَا َأيُّهَا الَّ ِذينَ آ َمنُوا َ‬
‫صلِّ َو َسلِّ ْم َعلَى َسيِّ ِدنَا‬ ‫ح َوال ُّسرُوْ ِر‪ ،‬فَا ْش ُكرُوا هللاَ تَ َعالَى بِالتَّ ْكبِي ِْر َوالتَّ ْهلِي ِْل ِإنَّهُ َغفُوْ ٌر َش ُكوْ رٌ‪ ،‬اَللَّهُ َّم َ‬ ‫َويَوْ ُم ْالفَ َر ِ‬
‫ض اللّهُ َّم ع َِن ْال ُخلَفَا ِء الر ِ‬
‫َّاش ِد ْينَ اَبِى‬ ‫ك َو ُر ُسلِكَ َو َمآلِئ َك ِة ْال ُمقَ َّربِ ْينَ َوارْ َ‬ ‫ُم َح َّم ٍد َسيِّ ِد ْال ُمرْ َسلِ ْينَ ‪َ ،‬و َعلَى اَ ْنبِيآِئ َ‬
‫ض‬‫ص َحابَ ِة َوالتَّابِ ِع ْينَ َوتَابِ ِعي‪ N‬التَّابِ ِع ْينَ لَهُ ْم بِاِحْ َسا ٍن اِلَى يَوْ ِم ال ِّد ْي ِن َوارْ َ‬ ‫روع ُْث َمان َو َعلِى َوع َْن بَقِيَّ ِة ال َّ‬ ‫بَ ْك ٍر َو ُع َم َ‬
‫َعنَّا َم َعهُ ْم بِ َرحْ َمتِكَ يَا اَرْ َح َم الر ِ‬
‫َّاح ِم ْينَ‬

‫ت اللهُ َّم اَ ِع َّز ْا ِال ْسالَ َم‬ ‫ت اَالَحْ يآ ُء ِم ْنهُ ْم َو ْاالَ ْم َوا ِ‬‫ت َو ْال ُم ْسلِ ِم ْينَ َو ْال ُم ْسلِ َما ِ‬ ‫اَللهُ َّم ا ْغفِرْ لِ ْل ُمْؤ ِمنِ ْينَ َو ْال ُمْؤ ِمنَا ِ‬
‫اخ ُذلْ َم ْن خَ َذ َل‬ ‫َص َر ال ِّد ْينَ َو ْ‬ ‫ك ْال ُم َو ِّح ِديَّةَ َوا ْنص ْ‪ُN‬ر َم ْن ن َ‬ ‫ك َو ْال ُم ْش ِر ِك ْينَ َوا ْنصُرْ ِعبَا َد َ‬ ‫َو ْال ُم ْسلِ ِم ْينَ َوَأ ِذ َّل ال ِّشرْ َ‬
‫لوبَا َ‪N‬ء َوال َّزالَ ِز َل َو ْال ِم َحنَ‬ ‫ك اِلَى يَوْ َم ال ِّدي ِْن‪ .‬اللهُ َّم ا ْدفَ ْع َعنَّا ْالبَالَ َء َو ْا َ‬‫ْال ُم ْسلِ ِم ْينَ َو َد ِّمرْ اَ ْعدَا َءال ِّد ْي ِن َوا ْع ِل َكلِ َماتِ َ‬
‫صةً َو َساِئ ِ‪N‬ر ْالب ُْلدَا ِن ْال ُم ْسلِ ِم ْينَ عآ َّمةً يَا‬ ‫َوسُوْ َء ْالفِ ْتنَ ِة َو ْال ِم َحنَ َما ظَهَ َر ِم ْنهَا َو َما بَطَنَ ع َْن بَلَ ِدنَا اِ ْندُونِي ِْسيَّا‪ N‬خآ َّ‬
‫ار‪َ .‬ربَّنَا ظَلَ ْمنَا اَ ْنفُ َسن َ‬
‫َاواِ ْن لَ ْم تَ ْغفِرْ‬ ‫اب النَّ ِ‬ ‫آلخ َر ِة َح َسنَةً َوقِنَا‪َ N‬ع َذ َ‬ ‫َربَّ ْال َعالَ ِم ْينَ ‪َ .‬ربَّنَا آتِنا َ فِى ال ُّد ْنيَا َح َسنَةً َوفِى‪ْ N‬ا ِ‬
‫لَنَا َوتَرْ َح ْمنَا‪ N‬لَنَ ُكوْ ن ََّن ِمنَ ْالخ ِ‬
‫َاس ِر ْينَ‬

‫ِعبَا َد هللا! اِ َّن هللا يَْأ ُم ُر بِ ْال َع ْد ِل َو اِإْل حْ َسا ِن َو اِ ْيتَا ِء ِذى ْالقُرْ بَى َو يَ ْنهَى ع َِن ْالفَحْ َشا ِء َو ْال ُم ْن َك ِر َو ْالبَ ْغ ِى يَ ِعظُ ُك ْم‬
‫لَ َعلَّ ُك ْم ت ََّذ َّكرُوْ َ‪N‬ن فَ ْاذ ُكرُوْ ا‪ N‬هللا ْال َع ِظ ْي َم يَ ْذ ُكرْ ُك ْم َو ا ْش ُكرُوْ هُ َعلَى نِ َع ِم ِه يَ ِز ْد ُك ْ‪N‬م َو لَ ِذ ْك ُر هللاِ اَ ْكبَ ُر َو هللاُ يَ ْعلَ ُم َما‬
‫تَصْ نَعُوْ نَ‬