You are on page 1of 10

GUARANI MBO’ESYRY ÑEPYRŨMBY

CURSO BÁSICO DE GUARANI

MBO’EPY 1: Jeikuaauka. Presentación

MBO’EHÁRA: Dionisio Fleitas Lecoski ha Andrea Acevedo

ARY: 2022

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
Kuaapy oñeha’arõva. Aprendizajes esperados
- Tohechakuaa ñe’ẽnguéra jeikuaaukarã ijepuru rupi. Identificar las
palabras de presentación según el contexto determinad.
- Toipuru ñe’ẽnguéra jeikuaaukarã moõpa oĩ rupi. Usar las palabras de
presentación según el contexto determinado.
- Toikuaa terokuéra reko guasu ijysaja rupi. Conocer las características
generales de los sustantivos según su forma.

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
1. Marandu ñepyrũmby. Informaciones básicas

- Téra, réra, héra. Nombre


- Terajoapy, rerajoapy, herajopay. Apellido
- Táva. Ciudad
- Tetã, retã, hetã. País
- Temimoĩmby, remimoĩmby, hemimoĩmby. Institución
2. Jepuru. Uso

- Che cheréra ………………………


- Che chererajoapy…………………
- Che táva……………………………gua.
- Che …………………………………gua.
- Che remimoĩmby……………………..

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
3. Tembiapo. Ejercicios

Che

3.1. Porandu ha mbohovái avaite


mokõiha ha peteĩhápe. Preguntas y
respuestas en segunda y primera
personas. Nde

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
3.1. Porandu ha mbohovái avaite mokõiha ha peteĩhápe. Preguntas y
respuestas en segunda y primera personas.
- Mba’éichapa nderéra.
……………………………………………………………
- Mba’éichapa ndererajoapy.
……………………………………………………………
- Mba’e tavaygua nde.
……………………………………………………………
- Mba’e tetãygua nde.
……………………………………………………………
- Mba’e temimoĩmbygua nde.
……………………………………………………………

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
3.2. Porandu ha mbohovái avaite Ha’e
mbohapyhápe. Preguntas y respuestas en
tercera persona.

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
3.2. Porandu ha mbohovái avaite mbohapyhápe. Preguntas y respuestas en
tercera persona.
- Mba’éichapa héra.
…………………………………………………………
- Mba’éichapa herajoapy.
…………………………………………………………
- Mba’e tavaygua ha’e.
…………………………………………………………
- Mba’e tetãygua ha’e.
…………………………………………………………
- Mba’e temimoĩmbygua ha’e.
…………………………………………………………

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
4. Marandu paha. Información final
En guaraní existen sustantivos uniformes, biformes y triformes.
• Los uniformes tienen una sola forma de uso y no varían su lexema: táva (ciudad)
– aranduka (libro) – mitã (criatura)
• Los biformes tienen dos formas de uso y varían su lexema en la letra inicial,
siempre comienzan con la letra “t” y en su única forma constructiva usa la letra
“r”: túva, ru (papá) – ta’ýra, ra’y (hijo del varón) – tajýra, rajy (hija del varón)
• Los triformes varían en la letra inicial, siempre comienzan con la letra “t” o con
la letra “o” y en su primera construcción se inicia con la letra “r” y en la segunda
construcción con la letra “h”: téra, réra, héra (nombre) – óga, róga, hóga (casa) –
tesa, resa, hesa (ojo)

ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay
ÑE’ẼGUÉRA MBOHAPEHA / DEPARTAMENTO DE LENGUAS - Abg. Lorenzo Zacarías Nº 255 c/ Ruta Nº 1 Km 2.5 - Pumbyry: +595 985 838426 - d.lenguas@humanidades.uni.edu.py - Encarnación, Paraguay

You might also like