PROJEKTY Wzmacniacz H z uktadami TDA7294 kit AVT-290 Powodzenie jakim cieszy sie wSréd naszych Czytelnikow wzmacniacz Live Sound opisany w EP5/94 zachecilo nas do opracowania nowej znacznie prostszej w montazu i uruchomieniu konstrukej opartej na monolityeznych ukladach due} mocy_ firmy SG$-Thomson TDA7294. Przedstawiona w artykule konstrukcja to. stereofonicany wzmacniacz 0 mocy wyjsciowej 80..100W z wbudowanymi_ podstawowymi ukladami zabezpieczajacymi i parametrami gwarantujqcymi zaspokojenie wymagat takie bardziej zaawansowanych audiofili Parametry egzemplarza modelowego ‘wamacniaeza z ukladami TDA7294 Werunki pomiaru: ~ napigcie zesilania +24V ~ impedancia obcigzenie: 402 ~ pasmo preenoszenia (148): S0Hz.100kFz = pasmo przenoszenia (-3¢8): Hz. 120KHz ~ maksymaina sinusoidaina moc vwylsetowe:(I=thtlz, n<0.1%): 631 ~ maksymaina sinusoidalna moc wyléciowa (fetktiz, het%): 720 uwaca! ‘Zwiekszenie napigcia zasilania tukladéw scalonych do =40V | zwiekszenie impedancji obciazenia do 82 umodliwia 2wiekszenio sinusoidaine| mocy wyiéciowo) (przy h<0.4%) do 90W! Nalezy przestrzegaé zestrzezenia © nie. przekraczaniu podane) wartoSei apiecia zasiiania, poniewaz grozi to uszkodzeniem ukladéw sealonych. 30 -Fi PROJEKT Z OKEADKI Najdoskonalsze akustycznie audiofilskie" Konstrukcje wzmacnie czy mocy budowane sa zazwyczaj z clementow dyskretnych (chociazby Live Sound z tranzystorami Hex?) a w droészych wykonaniach role stopni koicowych spetniaja lampy Panuja powszechne przekonanie, 6 nie jest moaliwe zbudowanie wyso- kioj jakosci wamacniacza 0 duéej mocy wyjéciowe} w oparciu o mo- nolityezne uktady scalone. Tak rzoczywiscie bylo do niedawna ograniczenia technologii pélpr2s wodnikowej przez dlugi czas unie- motliwialy zbudowanie koficéwki mocy doskonalsze| od popularnego uktadu TDAZ030 i jemu pochod. nych, Maksymalna moc wyjéciow. jaka mozna bylo osiagnaé stosujac takie uklady nie przekraczata 20..30W, & poziom znieksztalcen nie- liniowych byl bardzo wysoki (nawet rzedn 10%). Zalecane bylo takze stosowanie glosnikéw 0 duzych im pedancjach (rzadko stosowanych w zestawach gtoSnikowych wysokiej Klasy), co mialo ograniczyé prad ply nacy prez strukture ukladu ale wy- muszalo Koniecznos¢ zasilania koh cowki napieciom o dugej wartosci Jako pierwsza przelomu na tym niezwykle wymagajacym rynku do- konala firma National Semicondu. ctor z doskonalymi_ wzmacniaczami rodziny Overture, ale z nie znanych nam powodow sq one trudno do- stepne na naszym rynku. Bardzo szybko do National Semiconductor dotaczyt SGS-Thomson z malo jesz- cze manym wnaszym kraju, ale bardzo interesujacym ukladem TDA7294. Jest to. wyznacanik 2u- pelnie nowe} technologii_produkc}i ukladéw scalonych dnéej_ macy nazwana jest ona przez producenta BCD100, a je) glowna cecha jest zoptymalizowane polaczenie tec! nologii_unipolarnej i bipolarne} w jednej strukturze pétprzewodni kowej, co pozwolilo na wykorz tanie zalet unipolarnych tranzysto- row dugej mocy z jednoczesnym zachowaniem pozytywnych wlasci- wosci technologii bipolarne). Poniewaz w stopnin wyjsciowym ukladu unipolarne tranzystory DMOS, dedykujemy te Konstrukcje amatorom .dzwieku unipolarnego, stanowiacego zjawis- ko postednie’ pomiedzy -metalicz nym dawiekiem standardowych wzmaeniaczy tranzystorowych, a fa- godnym i bardzo miekkim brzmie niem wzmacniaczy lampowych. Prostata konstrukcji, montazu i tatwosé urnchomienia zacheci na pewno wielu naszych Czytelnikow do podjecia proby zbudowania so- bie wzmacniacza niemal tak perfek- cyjnego akustycznie jak Live Sound przy znacznie mniejszym nakladzie Srodk6w i sil wlozonych w popra= wne uruchomienie wzmacniacza. Wszystkie zalety ukladu TDA 7294, a takie jego szczegotowy opis katalogowy mozna znale#¢. w zeszy- cie USKA 2/95 RTV i AV, wyda. wanym przez AVT. Opis wzmacniacza Schemat elektryczny wzmacnia cza majduje sie na rys.1. Konstruk- cja sklada sie zdwéch identycz- nych, catkowicie niezaleznych ka- nalow - dla lewej i prawej krawedzi Elekironika Praklyczna 10/95Rys. 1 obszaru bazy stersofoniczne). Moz- fe jest oczywiscie zastosowanie wzmacniacza w_ monofonicznym systemio naglognieniowym, wyko- rzystujac obydwa kanaly do wzmac- niania tego samego sygnalu wejscio~ wego 2 podzialem naglasnianego ob- szaru na dwie grupy. Opis wzmacniacza ograniczymy do jednego kanalu - odpowiednie elementy drugiego kanaln speiniaja identyczna role, co opisane. Uklad US1 jest zintegrowanym wzmacniaczem mocy 2 wejseiem réimicowym. Sygnal wejdciowy po- dawany jest na wejécie niedowra cajace tego wzmacniacza. Konden- sator C1 separuje skladowa stata sygnatu wojéciowego od wejscia US1. Rezystor R1 zapewnia galwa- niczne polaczenie wejscia nicodwra- cajacego z masa zasilania. Rezystor R3_wprowadza ujemno sprzozenie awrotne linearyzujace charakterysty- ke wzmocnienia US1, umozliwia po- nadto utrzymanie stabilnego i bli kiego OV napiecia stalego na wyjsciu US1. Blementy R2, C2 zamykaja pet- le sprzezenia zwrotnego dla sygna- 16w zmiennych (akustycznych). Za stosowanie tego typu petli sprzeze- nia powoduje, ze dla napigcia sta- Elektronika Praktyczna 10/95 Schemat elektryeany wemacniacza tego wzmocnionie US1 jest réwne ok.11V/V], @ dla praebiegéw zmien- nych wzmocnienie wynosi (w przy- bligeniu) Ra/R2 [V/V]. Jak podaje producent uktadu, w kolejnych stopniach wewnetrzne- go wzmacniacza napieciowego (kto- ry sternje unipolarna koficéwka mo- cy) stosowane sa aktywnoe obsiaze- nia w postaci Zrédet pradowych. W ostatnim stopnin wzmocnienia, sterujacym bezposrednio. koficowka mocy, zastosowano rzadko juz sto- sowany uklad bootstrap", kt6rego stala czasowa wyznacza pojemnosé kondensatora C7. Pomimo nie naj- lepszych opinii 0 tego typu rozwia- zaniach (stosowano je np. w ukla- dach UL1440, UL1480, UL1481, UL1482, itp.) 2daje ono znakomici egzamin w przedstawiane} aplika Jak wspomniano na poczatku ar tykuln uktad TDA7294 wyposazony jest w wewnetrzny uklad wylaczni- ka Standby oraz elekironiczna blo- kade traaskow i przepie mogacych pojawié sie na wyjécin podezas wa- czania lub wytaczania napiccia za- silania. Obydwa uklady sterowane sq 2 zewnatr poprzez odpowiednie piny, dostosowane pod wzgledem parametrow elektrycznych do stero- Wzmacniacz Hi-Fi z uktadami TDA7294 wania przez standardowe wyjécie ukladu CMOS. W proponowanym przez nas rozwiazanin obydwa ukla- dy wytaczane sq automatycznie po ustaleniu sig warunk6w zasilania wamacniacza, astata czasowa ich pracy okreslaja wartosci olementow 4, C8 (dla uktadu Mute) oraz R5, C9 (dla Standby). W przypadku ko- niecznosci_zmiany czasu. opéénie- nia, lepiej jest go korygowaé po- praez_zmiane wertosci pojemnosci C8 C9, Zmiana wartosci rezysto- row jest oczywiscie takéo mozliwa, prey czym, nalezy pamietaé 0 za- pewnioniu ograniczenia wartosci pradu wplywajacego do wojsé MUTE {pin 10) i STBY (pin 9) do maksy- malnej wartosei bezpiecane Dzialanie obydwn_uktadéw i ich wplyw na sygnal wyiéciowy przed- stawia rys.2 Kondensatory C3..6 maja za za- danie zablokowaé linie zasilajace uklad US1 dla prad6w zmiennych, dzieki czemu mozliwa jest popra- wna praca wzmacniacza, Drugi kant wzmacniacza jest identyczny. Zmieniono tylko ozna- czenia referencyjne element6w, co ulatwia serwi Na rys.3 znajduje sig schemat ideowy zastosowanego we wzmac- niaczu 2asilacza. Jest to niezwykle prosta konstrukcja w ktéroj zastoso- wano standardowe, scalone mostki prostownicze Graetza (M1..4) oraz Kondensatory filtrujace 0 duzej po- jemnosci (Cz1..4). Rownolegle pola- czenie mostkow prostowniczych bez zastosowania szeregowych rezysto- row wyréwnujacych wydaje sie za- biegiem nieco ryzykownym - auto- Rys. 2. Dzlatonie ukladéw St-by oraz Mute 31Wamacniacz Hi-Fi z uKtodami 1DA7294 eS dwie plytki zasilaczy. Takie wykonanie mecha- nicane plytki ulatwia jej montaz w obudowie przy zachowaniu duéej elastyez- nnoéci konfiguracii wamac- 4 o niacza. Kaéda z plytek ma niezaleine otwory 0 Sred- nicy 2.4mm, sluzace do ‘mocowania tulejek dystan- sowych. W przypadku montowania ptytek poje- ) dynczo nalezy wykorzys- Rys. 3. Schemat elektryczny zasilacza rowi zalezato jednak nie na pod- niesieniu wydajnosci pradowe} mos- tka, ana zmniojszeniu jego rezys- tancji dynamicznej. W chwili obcia- zenia tak potaczonych mostk6w krotkim impulsem pradowym (po- nize} maksymalnego pradu przewo- dzenia) znacznie szybcie} dolado- wuja sie kondensatory filtrujace, co Poprawia parametry akustyczne w zakresie tonéw niskich. Poniewaé uklady TDA7204 maja najbardzie} optymalne warunki pracy podczas pracy 2 zasilaniem symetrycenym niezbedne jest zastosowanie trans- formatora z dzielonym uzwojeniem lub dwéch transformator6w 0 mniej- szej mocy z pojedynczym uzwoje- niem wt6rnym. Przyktadowe rozwia- zania praedstawia rys. 4. Montaz i uruchomienie Plytka drukowana dle opisanego wamacniacza jest wykonana w nie- co nietypowy spos6b - obydwa ka- naly wraz z plytkami zasilaczy po- laczone sq ze soba w jednej forma ce zwylrezowanymi liniami cigcia, dzieki czemu ewentualne roztama- nie plytek na pojedyncze egzemp- larze nie stanowi zadnego proble- mu. W sktad jedne} formatki weh dza dwie plytki wzmacniaczy oraz taé wszystkie otwory do mocowania_wspornikow. W praypadku montowa- nia w calosci dwéch lub wszystkich plytek, mozna wykorzys- taé tylko otwory skrajne oraz jeden lub dwa zwewnetranych, dzieki czemu Srodek stosunkowo duzej plytki bedzie takie mia wsparcie mechaniczne. Widok mozaiki jednego komple- tu znajduje sie na wkladce we- wnatrz numeru. Rozmieszczenie o mentéw na plyice przedstawiarys. Montai. rozpoczynamy od mech nicznego przygotowania_obudowy. Model wbudowano do dosé popular- ne} wéréd Czytelnikow EP metalowe| obudowy od wzmacniacza Live Sound 20 zmodyfikowanym opisom plyty czolowej, Modliwe jest oczy- wiscie wykorzystanie innej obudowy. Montujemy transformator (lub transformatory), nastepnie elementy regulacyjne, gniazda, wlacznik i ka- bel sieciowy i przygotowujemy miej- sce pod plytke drukowana, Podezas planowania rozmieszczenia poszcze- gélnych elomentow wownatrz wzma- cniacza nalezy przewidzieé zapas powierzchni dla radiatora przymo- cowanego do uktadéw US1 i US2. Jego powierzchnia zalezy od plano- wanego obciazenia_wzmacniacza i napigcia zasilania. Zagadnienie to oméwimy w dalszej czeSci artykulu. Montaz elektryczny wzmacniacza jest stosunkowo prosty - mala ilosé elementéw i niewielkie upakowanie plytki pozwala na dosé duza do- wolnosé. W zaleznosei od potrzed mozna montowaé jako zlacza po- miedzy plytkami zaciski srubowe ARK lub Tutowaé preewody bezpo- Srednio do punktow lutowniczych. Punkty oznaczone literami AA na- lezy polaczyé ze soba (parami na kazde} 2 plytek wzmacniacza osob- no) przy pomocy cienkiego przewo- du w izolacji. Zastosowanie ARK mnacznie zwieksza elastyeznosé kon- strukeji i ulatwia ewentualne napra- wy imodyfikacje. Wysokopradowe polaczenia pomiedzy odpowiednimi punktami wzmacniacza najlepiej jest wykonaé izolowanym dratem mie- dzianym 0 Srednicy 1.2. mum. Na rys.6 znajduje sig schemat ideowy potaczef plytek wzmacnia- cay i zasilaczy, a takée olementow zewnetrznych, Poprawne uruchomienie wzinac- niacea wymaga posiadania przynaj- mnie) _miernika uniwersalnego. Po doktadnej kontroli potaczen pomie- dzy poszczegélnymi plytkami wainacniacza nalezy sprawdzié war- ys. 4. Sposoby Iqczenia transtormatoréw zasilacza 32 Rys. 5. Rozmieszczenie elementow na piytce drukowane| (widok plytki zmniejszono 0 ok. 60%) Elektronika Praktyczna 10/95tos napiecia zasilania dla gate: dodatniej i ujemnoj zasilacza. W 2: jéciowej ukladu moze mie ono 16z- ne wartosci ale nie powinno prze- kroczyé £40V (mierzone na wypro- wadzeniach zasilania US1 i US2) Dosé wazna jest takze symetria tycl napieé - r6znica pomiedzy nimi nie powinna przekraczaé 5..10%. Jezeli napiecia zasilajace sa prawidtowe sprawdzamy na wyjsciach US1 1 US2 czy napigcie stale ma wartosé rowna z dua dokladnoscia OV i na lym mozemy zakofczyé procedure wstepnego uruchamiania, Uwagi koicowe W przypadku prayktadania duéoj wagi przez konstruktora do dobre} jakosci sygnatéw impulsowych 0 mi le} czestotliwosci warto wprowadzié niewielka modyfikacje do zasilaczy = whmiejscn_pojedynczych konden- satoréw 0 pojemnosci 4700 w oby- dwu gateziach zasilacza lepicj jest zastosowaé poza plytka baterie kon- donsator6w o pojemnosei 20000. 50000pF, polaczone x piytka dru- kowana grubymi przewodami miedzianymi. Taka modyfikacja wy- musza wlaczenio w szereg z uzwo- jeniem transformatora zasilajacego mostki_ prostownicze rezystora 0.4.1.20 imocy ok. 30W. Jego za- daniem jest ograniczenio pradu ply- ngcego przez transformator i pros- towniki po wlaczeniu zasilania Jak wspomniano wezesnioj, plyt- ka drukowana sprzedawane bedzie w postaci czteroczesciowej formatki z wyfrezowanymi liniami ciecia W sklad tej formatki wchodza dwie plytki koficowki mocy i dwie plytki zasilaczy. W przypadku koniecznos- ci moina te plytki roztamat i mon- towaé niezaleznie lub dowolaymi grupami. W modelu rozlamano plyt ki na linii ciecia pomiedzy plyt- Kami wzmacniaczy i zasilaczy, co umodliwilo na zmontowanie kom- pletnego zasilacza niczaleznie od koficswki_mocy. W zaleénosci od potrzeb i moz- liwoSci_ mozna zastosowaé szoroka game transformatoréw zasilajacych. Najbardziej optymalnym rozwiaza- niem pod wzgledem koszt6w i jed- noczesnie jakosci jest zastosowanie transformatora toroidalnego z po- dwojnym, symetrycznym uzwoje- niem wtornym o mocy 250,.300VA. Wéréd audiofili dosé silna jest gru- pa preferujaca rozwiazania oparte na technice ,.monoblock", ktére} ce- cha charakterystyczna jest calkowi- te rozdziolenie i odseparowanie ka- Elektronika Praktyczna 10/95 Wzmacniacz Hi-Fi z ukladami TDA7294 Rys. 6 Schemat polgczen piyiek I elementéw zewnetrenych natow od siebie, W egzemplarzu modelowym zastosowano wlasnie tego typu rozwiazanie - zastosowa- no dwa transformatoy toroidalne © macy 150VA kaddy, zasilajace nie- zaleznie od sicbie obydwa kanaly. Jest to niestety rozwiazanie bardzo kosziowne. Z tego wlasnie wzgledu na rysunku montazowym (rys.6) po- taczenia odpowiadaja aplikacji z jod- nym transformatorern Ostatnim, dosé zlozonym, zagad- nieniem jakie chcomy oméwié jest dobranie radiatora _gwarantujacego poprawne chlodzenie ukiadow sca- lonych. Moc wydzielana w struktu- rze uktadu scalonego silnie zalozy od impedancji obciazenia, napiecie zasilania i mocy dostarczane} do wyjscia. W modelu napiecie zasila- nia wynosilo =24VDC, a impedancja stosowanych kolumn gtosnikowych wynosila 42. Przy ciagte} mocy wy- jgciowej ok. 60W moc tracona w strukturze ukladu scalonego byla bliska 30W. Zastosowany radiator nie byt niestetyw stanie w petni odprowadzié zbednego ciepla, co spowodowato koniecznosé zastoso- wania dodatkowego wentylatora (nie widaé go na zdjeciach!), Ogranicze- nie mocy wyjsciowe} nie miato zbyt- niego sensu poniewaz radykalne ob: nigenio mocy tracone) w strukturze moina osiagnaé tylko poprzez ob- nizenie mocy wyjsciowe} do ok. 10W. Wymagane jest wiee stosow: nie znacznie wigkszych (niz to wi daé na zdjeciu modelu) radiatorow. Podana wartosé mocy traconej w strukturze ukladu jest wartoscia maksymalna (przy zasilaniu napi¢: ciem +24V) i taka nalezy przyjaé do obliczeh powierzchni radiatora, Piotr Zbysifiski, AVT WYKAZ ELEMENTOW _KONCOWKA MOCY = “RY, R3.R4, RO, RB. RI. 22k R2, R7: 6802 RS, RIO: 33k02 Kondensatory Cl, C10: 1uF/25v - unipolame €2, C11 47pF/35V C3, C4, C12, C13. 1000uF/63v C5t, Cott, Clas, CI5™: 100nF = montowane od spodu piytki crukowanej, bezposrednio prey wyprowadzeniach ukiadow scalonych G7, C 16; <22)F/38V2 i = CB, C9, C17, C18: 10pF/25V. Polprzewodniki L UST, US2: TDA7294V ZASILACZ Kondensatory : C2). Cr2, C23, Gea: 47 00UF Polprzewodniki Mi, M2: M8: MasiMostek=4A/100V 33,