ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

1. Απόλυτη τιμή αριθμού

Είναι η απόσταση ενός αριθμού από το μηδέν – Είναι μη αρνητικός αριθμός
|x| = x αν x  0
|x| = -x αν x  0
Ιδιότητες:
• |-x| = |x| • |x+y|  |x| + |y|
• |xy| = |x| |y| • |x-y|  |x| + |y|
x x • |x-y|  |x| - |y|
• = για y  0
y y

2. Δυνάμεις (εκθέτες) 3. Ρίζες, για α, b, x ≥ 0

• a0 =1 • a
n
m
= m an
• a1 = a 1
• a 2
= a
n+m
• a a =a
n m
1
• a 3
=3 a
• a nb n = (ab) n
( a)
n
• n
=a
• (a ) = a
n m nm

n • a n x + b n x = ( a + b) n x
an  a 
• =   , για α, b  0 • n
ab = n a n b
bn  b  1
a n a a n
an • n = =   , για b  0
• m
= a n − m , για α  0 b n b b
a
1
• a − n = n , για α  0
a

4. Ταυτότητες
• (a + b) 2 = a 2 + b 2 + 2ab
• (a − b) 2 = a 2 + b 2 − 2ab
• (a − b)(a + b) = a 2 − b 2
• (a + b)3 = a 3 + b3 + 3a 2b + 3ab 2
• (a − b)3 = a 3 − b3 − 3a 2b + 3ab 2
• a 3 + b3 = (a + b) ( a 2 − ab + b 2 )
• a 3 − b3 = (a − b) ( a 2 + ab + b 2 )
• (a + b + c) 2 = a 2 + b 2 + c 2 + 2ab + 2ac + 2bc

5. Επίλυση Δευτεροβάθμιας Εξίσωσης ax 2 + bx + c = 0

Διακρίνουσα:  = b 2 − 4  a  c
Λύσεις:
−b 
• Για Δ  0 υπάρχουν δύο άνισες πραγματικές ρίζες x1, 2 = , οπότε
2a
ax 2 + bx + c = a( x − x1 )( x − x 2 )

• Για Δ = 0 υπάρχουν δύο ίσες πραγματικές ρίζες x1,2 = − b , οπότε

2a
2
 b 
ax 2 + bx + c = a( x − x1 ) 2 = a x + 
 2a 
• Για Δ  0 δεν υπάρχουν ρίζες στο σύνολο των πραγματικών αριθμών.

−b c
Άθροισμα των ριζών: x1 + x 2 = Γινόμενο των ριζών: x1 x 2 =
a a
7. Λογάριθμος και φυσικός (νεπέρειος) λογάριθμος
Αν b =  c ,   0 τότε log b = c και αντίστροφα.
Αν b = ec  c = log e b = ln b, b  0, e  2, 718 (φυσικός λογάριθμος).
Ιδιότητες:
• ln x  0 για 0  x  1, ln1 = 0
• ln x  0 για x  1, ln e = 1
• ln  b = b  ln a, ln e a = a, eln a = a
a
• ln = ln a − ln b, ln(a  b  c) = ln a + ln b + ln c
b

6. Ευθεία
• Εξίσωση ευθείας που έχει κλίση (συντελεστή διεύθυνσης) a και διέρχεται από το σημείο ( x1 , y1 ) :
y = y1 + a ( x − x1 ) .
• Εξίσωση ευθείας που διέρχεται από δυο σημεία ( x1 , y1 ) και ( x 2 , y 2 )
y − y1 y −y
y = y1 + 2 ( x − x1 ) , a = 2 1
x2 − x1 x2 − x1
• Δύο ευθείες είναι παράλληλες όταν έχουν ίσες κλίσεις.
• Δύο ευθείες είναι κάθετες όταν το γινόμενο των κλίσεών τους είναι ίσο με ( –1).

8. Κανόνες παραγώγισης συναρτήσεων με μεταβλητή το x

• ( a ) = 0 
 f ( x)  f ( x)  g ( x) − f ( x)  g ( x)
• ( x ) = 1 •   = , g ( x)  0
 g ( x)  g 2 ( x)
• ( x  ) =   x  −1 
• ( )
ex = ex , e f ( x )  = f ( x)  e f ( x )
( )
• ( a  f ( x) ) = a  f ( x)
1 f ( x)
• ( f ( x)  g ( x) )

= f ( x)  g ( x)
• (ln x) = , ( ln f ( x) ) =
x f ( x)

• ( f ( x)  g ( x) ) = f ( x)  g ( x) + f ( x)  g ( x) • ( f ( x) g ( x) ) = ( g ( x)  ln f ( x) )  f ( x) g ( x)
• (f n
( x) ) = n  f ( x)  f n −1 ( x) • ( a ) = f ( x)  a
f ( x) f ( x)
 ln a

(  n
)
n
−1 n
• m
f ( x) n =  f ( x) m  f ( x) =  m f ( x) n − m  f ( x)
m m
dy ( x) dy(u ) du ( x) dy du
• Αν y = y (u ) και u = u ( x ) τότε =  =  (αλυσωτός κανόνας).
dx du dx du dx
• Αν η συνάρτηση g είναι αντίστροφη της f (δηλαδή g[ f ( x )] = x )
1 dy ( x) 1
τότε g ( y ) = όπου y = f ( x ) ή =
f ( x ) dx dx ( y )
dy
9. Ελαστικότητα μιας συνάρτησης y = f ( x ) :
dy
y dy x d ln y
= =  η εναλλακτικά  =
dx dx y d ln x
x
10. Τοπικά ακρότατα συνεχούς συνάρτησης μιας μεταβλητής y = f ( x )
Τοπικό μέγιστο για x = α Τοπικό ελάχιστο για x = α
Κριτήριο Πρώτης df (a) df (a)
f (a) = =0 f (a) = =0
Παραγώγου (ΚΠΠ) dx dx
Κριτήριο Δεύτερης df 2 (a) df 2 (a)

f (a) = 0 * 
f (a) = 0 *
Παραγώγου (ΚΔΠ) dx 2
dx 2

*
Σημειώνεται ότι αν f (a) = 0 τότε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση.

11. Αόριστο ολοκλήρωμα

Ιδιότητες του αορίστου ολοκληρώματος:
•  a  f ( x)dx = a   f ( x)dx =  f ( x)d ( a  x )
•  f ( x)dx =  f ( x)d ( x + a ), a σταθερός αριθμός
•  ( f ( x)  g ( x) ) dx =  f ( x)dx   g ( x)dx
Τύποι βασικών ολοκληρωμάτων:
•  df ( x) = f ( x) + c,  dx = x + c
f a +1 ( x ) x a +1
•  f a ( x )df ( x ) = + c,  = + c, a  −1
a
x dx
a +1 a +1
df ( x) f ( x) dx
•  f ( x) 
=
f ( x)
dx = ln f ( x) + c ,  x 
= x −1dx = ln x + c

•  f ( x)  e dx = e f ( x ) + c ,  e dx = e +c
f ( x) x x

a f ( x) ax
•  a df ( x ) =  a  f ( x )dx = +c,  a dx = +c
f ( x) f ( x) x

ln a ln a
Τύπος παραγοντικής ολοκλήρωσης :
 f ( x)  d ( g ( x) ) =  f ( x)  g ( x)dx = f ( x)  g ( x) −  f ( x)  g ( x)dx
12. Ορισμένο ολοκλήρωμα μιας συνάρτησης f ( x) από x = a μέχρι x = b
b
Αν  f ( x)dx = F ( x) + c , δηλαδή F ( x) = f ( x) , τότε  a
f ( x )dx = F (b) − F ( a ) .

Ιδιότητες του ορισμένου ολοκληρώματος:

b a
• a
f ( x)dx = −  f ( x)dx
b
a
• a
f ( x)dx = 0
c b c
• a
f ( x)dx =  f ( x)dx +  f ( x)dx, a  b  c
a b

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

[1] Ε. Καβουσανός, «Μαθηματικός Λογισμός σε Επιχειρησιακά και Οικονομικά Προβλήματα με χρήση

Excel», Εκδόσεις Μπένου, 2006.
[2] Ν. Μπλέσιος, «Επιχειρησιακά Μαθηματικά», Τόμος Α, ΕΑΠ, 2002.