ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Πρόταση είναι η οργανωμένη ομάδα λέξεων που εκφράζει ένα νόημα με σύντομη συνήθως
διατύπωση. π.χ. Η Ελλάδα είναι μια ευρωπαϊκή χώρα.
Περίοδος λέγεται το τμήμα του λόγου που αποτελείται από μία ή περισσότερες προτάσεις, έχει
ολοκληρωμένο νόημα και στο γραπτό λόγο περικλείεται ανάμεσα σε τελείες (ή ισοδύναμα
σημεία στίξης : ερωτηματικό, θαυμαστικό, αποσιωπητικά).
π.χ. Η Ελλάδα καταλαμβάνει το νότιο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου.
Η Ελλάδα είναι μια ευρωπαϊκή χώρα που γεωγραφικά ανήκει στη νότια Ευρώπη και
καταλαμβάνει το νότιο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου.
ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Κύρια/ανεξάρ- λέγεται η πρόταση που δεν εξαρτάται από καμιά άλλη.
τητη π.χ. Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια τις
τελευταίες δύο δεκαετίες έκαναν την Ελλάδα χώρα υποδοχής μαζικού ρεύματος
Δευτερεύουσα/ μεταναστών.
λέγεται η πρόταση που συμπληρώνει το νόημα μιας άλλης και εξαρτάται από αυτήν.
εξαρτημένη π.χ. Έφυγε μετανάστης στο εξωτερικό, για να αναζητήσει καλύτερη τύχη.
ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΕΙΔΟΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Ασύνδετο σχήμα Με τη χρήση του ασύνδετου σχήματος: Εν αγνοία μας,
Οι προτάσεις μπαίνουν η μία δίπλα  Ο συγγραφέας αποσκοπεί στο να δώσει παρακολουθούμαστε,
στην άλλη χωρίς να ενώνονται με ένταση, έμφαση στο λόγο και ίσως να κατασκοπευόμαστε,
κάποιο σύνδεσμο. Σε αυτή την χρωματίσει συναισθηματικά το κείμενό επιτηρούμαστε,
περίπτωση χωρίζονται με κόμματα. του. ελεγχόμαστε ολοένα
π.χ. Η βροχή σταμάτησε, τα σύννεφα  Παράλληλα, διαπιστώνουμε ότι το περισσότερο.
διαλύθηκαν, ο ήλιος έλαμψε και πάλι ασύνδετο σχήμα συμβάλλει στη ζωντάνια
στον ουρανό. και την παραστατικότητα ενός κειμένου,
ενώ συνάμα πυκνώνει το λόγο.
 Ανταποκρίνεται στην πρόθεσή μας να
μιλήσουμε με λόγο απλό (οι πληροφορίες
προσλαμβάνονται άμεσα), γρήγορο,
κοφτό (η μια πληροφορία ακολουθεί
άμεσα την άλλη), συνοπτικό
(παρουσιάζουμε στη σειρά πολλά στοιχεία
ενός συνόλου, η παρουσίαση των οποίων
με άλλη σύνδεση θα ήταν εκτενής).
Παρατακτική σύνδεση Με την παρατακτική σύνδεση Σηκώνεται και
Οι προτάσεις παρατάσσονται,  Ο συγγραφέας επιδιώκει να συνδέσει διατυπώνει με θάρρος
τοποθετούνται δηλαδή η μία μετά την ισοδύναμα νοήματα, χωρίς αυτά να τις απορίες του και
άλλη, και συνδέονται μεταξύ τους χάνουν την αυτοτέλειά τους. αναζητά εξηγήσεις.
όμοιες, ισοδύναμες προτάσεις (κύριες +  Ο λόγος γίνεται λιτός, απλός, γοργός,
κύριες, δευτερεύουσες + κοφτός, ζωντανός και παραστατικός, Κείνη την εποχή κανείς
δευτερεύουσες). όπως στον προφορικό λόγο.. από εμάς δεν είχε
Η παρατακτική σύνδεση των  Ωστόσο, συχνά, η υποτακτική σύνδεση τηλεόραση ούτε την
προτάσεων γίνεται με τους εξής δυσχεραίνει το δέκτη να συλλάβει σε ξέραμε ούτε είχαμε
παρατακτικούς συνδέσμους : βάθος ένα μήνυμα. ακούσει κάτι για
 συμπλεκτικοί : και (κι), ούτε, μήτε, αυτήν.
ουδέ, μηδέ.
 αντιθετικοί : μα, αλλά, παρά, όμως, Επισκεφθήκαμε το
ωστόσο, μόνο. Αρχαιολογικό Μουσείο
 διαχωριστικοί ή διαζευκτικοί: ή, είτε της πόλης και
 συμπερασματικοί: ώστε, λοιπόν, θαυμάσαμε τα
άρα, επομένως, που ανεκτίμητης αξίας
εκθέματά του.
1
 Υποτακτική σύνδεση Με την υποτακτική σύνδεση Όσοι πάλι πιστεύουν
Λέγεται η σύνδεση μεταξύ μη  Μπορούμε να αποκαλύψουμε τις πως ελευθερία χωρίς
ισοδύναμων προτάσεων, δηλαδή λογικές σχέσεις ανάμεσα στα νοήματα νόμο δεν είναι
προτάσεων που εξαρτάται η μία από των προτάσεων. ελευθερία, πιθανώς
την άλλη. Στην υποτακτική σύνδεση:  Μπορούμε να διατυπώσουμε σύνθετο νομίζουν ότι ο
 μία ή περισσότερες δευτερεύουσες και επίσημο λόγο (που ανταποκρίνεται άνθρωπος δεν μπορεί
προτάσεις μπορεί να εξαρτώνται σε πιο επίσημες και απαιτητικές να συγκρατήσει τον
από μια κύρια (κύρια + επικοινωνιακές περιστάσεις) καθώς εαυτό του και να
δευτερεύουσα) αποτελεί δείγμα υψηλού πνευματικού επιβληθεί στα πάθη
 μία ή περισσότερες δευτερεύουσες επιπέδου του, με αποτέλεσμα να
προτάσεις μπορεί να εξαρτώνται  Ο λόγος γίνεται πυκνός, ενώ προσδίδει κάνει κακό στους
από μια άλλη δευτερεύουσα πειστικότητα στις απόψεις μας. άλλους και στον εαυτό
πρόταση (δευτερεύουσα χ +  Ωστόσο, μερικές φορές το ύφος του του.
δευτερεύουσα ψ). κειμένου γίνεται δυσνόητο, ενώ
π.χ. Τον προειδοποίησε πως θα τον ενδέχεται να μαρτυρεί και μια τάση
αποβάλει από την αίθουσα, εάν επιδειξιομανίας εκ μέρους του πομπού.
ξανακάνει φασαρία.
(κύρια + δευτερεύουσα, δευτερεύουσα
χ + δευτερεύουσα ψ)
Η υποτακτική σύνδεση γίνεται με :
α. Υποτακτικούς συνδέσμους, που
είναι οι εξής
 ειδικοί : πως, που, ότι
 βουλητικοί : να, και (=να)
 διστακτικοί : μη(ν), μήπως
 χρονικοί : όταν, σαν, ενώ, καθώς,
αφού, αφότου, πριν/πριν να, μόλις,
άμα, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο,
ενόσω, όποτε, κάθε, που, όσο που
 αποτελεσματικοί ή
συμπερασματικοί : ώστε (να), που
 υποθετικοί : αν, εάν, σαν , άμα
 τελικοί : να, για να
 αιτιολογικοί : γιατί, επειδή, αφού,
διότι, που
 εναντιωματικοί : αν και, ενώ,
μολονότι, μόλο που, και που, που, και
ας, ας.
β. Το μόριο «να»
γ. Αναφορικές αντωνυμίες ή
επιρρήματα : που, όσος, όπου, όπως,
όσο κτλ.

δ. Ερωτηματικές αντωνυμίες ή
επιρρήματα: ποιος, τι, πόσος, πού,
πώς, πότε, πόσο κτλ.
Απλή και διαδοχική υπόταξη
1. Στην απλή υποτακτική σύνδεση, μια δευτερεύουσα πρόταση (ΔΠ) «υποτάσσεται»-εξαρτάται από μια κύρια
(ΚΠ). Οι δύο προτάσεις (η κύρια και η δευτερεύουσα) δεν είναι βέβαια ούτε ομοειδείς ούτε ισοδύναμες.

2. Όταν μια δευτερεύουσα πρόταση εξαρτάται από μια άλλη δευτερεύουσα και αυτή με τη σειρά της από μια
τρίτη κ.ο.κ., έχουμε διαδοχική υπόταξη. Όταν κάτι τέτοιο εμφανίζεται σε υπερβολικό βαθμό, ο δέκτης αδυνατεί
να εμβαθύνει στα νοήματα και να τα συσχετίσει, ειδικά όταν υπάρχει προφορική επικοινωνία. Αυτό είναι πιθανό
να οφείλεται στην πρόθεση του πομπού να περιπλέξει τις έννοιες, ώστε να εξαπατήσει το δέκτη.