THO VAN TRUY DIEU CAC LIET SI BI TAN SAT. 6 cHG CAU! (WUC THO, HA TINH) Phong trio X6 viét Nghé Tinh bi dim trong bé mau, Bon thuc dan tién hanh khiing b6 hét sic tan bao, ching ding cd may bay ném bom xa sting vao cde doan bidu tink, trigt ha ede lang mac... Gdn lién vd phuc vu cho phong trao eich mang nay, c6 mét Phong tréo sdng tde van tho phat trién rét phong phi. Khi phong tréo bt khing b6, hang loat bai van té ra doi. Day c6 18 la nhing dng vdn thong thiét nhdt, ghi lai duoc khong khi cia mét phong trao ctich mang véi nhitng dde trung riéng: long cam thi: ngiun ngut, tinh quén chung rét ré véi hink dnh nhing doan ngudi dong déo Rhi thé bing bung, hink dnh dang déi ld co va tiény trong, hinh tuong nguii chién si cia phong tréo vé sin duoc mé td vdi dang dép nhiing nghia si, anh hing rat cd dién nhw trong ede bai van te cia Nguyén Dinh Chiéu, Phan Béi Chau.. May Héng Linh’ ngan tim cht vot, minh guong nghia khi sang soi chung; Dat troi Nam mot day ménh mong, giot mau Héng Bang dau don nhe! Nhé cugc biéu tinh, Tudng nguoi déng chi. Cang co ké anh hing nghia si, ren gan de ghe vai xa hdi, len va dai giéng trong ur do; Coug co nguéi liét no anh tho, cat tram thoa do ganh tang béng, ho quan chung phat co xudng nghia, Ké lao khé da tray tran phong, trong ap bite nhin hoi may dd, nghe tiéng vang ma tac chit déng tam; 1. Che Cau: mét cho én thude huyén Bite Tho, Nghé Tinh. 2, Day nui gidp gidi Nghé An va Ha Tinh efi, tigu biéu cho thién nhién hing wi cia Nghé Tinh. 3. Danh tix chi trong hoat dong xa hoi, 532pre eee Ké néng dan chan lam tay ban, duéi cuéng quyén ban strc bao lau, theo ludng gid ma két day doan thé. Nao anh, nao chi, chung cuée déu tranh; Nao tré, nao gid, mot long hang h Mién Hoan quan! tuon ton day doan thé, dua tinh than di ai loi quyén chung; Pat Hén Son? ruc ruc lita déng cir, ly tam quyét thu vé mién quéc té, Bé dau ngan ndi! Dudng ban dé ma gid ddy mura x6; Non nude ngim sau! Than v6 toi bj song vii cat te. it Mit ma may bac che mii Hoanh Son, L4e dae mua sa tu6n dong Nghén Thay? Ngan ndi ché san huou dudi, digu vu oan ma me bon quan truong; Cam vi tha: det ham tant, sung v6 loai chém cha quan dé ché. Tiéc la tiéc may than tinh mau mi, théi chang ta, ménh chang, t4, trong phut chéc gap con nguy hiém, ngdn ngo chua song mau rimg xuong; Thuong la thvong hai lim triéu déng bao, sdng cling nhau, thac cling nhau, bay lau nay riéng phan thiét thoi, dau don dén budng gan la phé. Séng canh tranh dén kh&p coi nhan hoan’, Truéng tranh dau quan bao la 86 he. ‘Than du liu dan lac tén bay. Danh da néi troi vang dat day. Ste tanh ddu ngan quan cang nha, déi pho ching phan gang tic sat, bay lau nay chi vimg gan bén; Nhe long héng® mét thac nhu choi, xéng pha du vue thim hang khoi, toan mot cugc guom cudn sting nd. Than ty do nho dé ma chiéu hén, Dja danh ving Nghé An nghy xua. Héng Linh. Ten con séng nhb chdy qua huyén Can Loe (Nghé Tinh). Y¥ néi tan 4c, hung ton. Dank tix chi thé giéi néi chung. Do chi héng mao trong edu: "Ne hode trong w Thai Son, shin w héng mao", nghia Ta e6 cdi chét nang nbw nsii Thai Son 6 edi chét nhe tua jong ngong trbi. G day ¥ néi coi nhe cdi chét 533Ma chuyén ché vi day nén bat via, Chet nhu thé vi néi vi chting, hén anh kiét hé hao chin sudi, dat nao than giai; Séng nhu ai chat nui chat song, thoi da man quay cit dng ciru, may tre mat be. Trong tiét trdi déng, Dat van phung té. Dusi sudi vang c6 thy cho chang? Tren tran thé to long thuong ngoi! Khuyét danh (Theo Van th yéu nude va cach mang, tp Ill — Nha xuat ban Gido duc — Ha Né6i, 1959) 53d.Trin Huy Li6u (1901-1969) ede but dank: Am Han, Héi Khéoh. Qué 6 Van Cat (Huyén Vu Ban, tink Nam Dinh). Hoat déng eich mang tee ndm 1925, Bi bdt nhidu lén va bi giam & Héa Lo (Ha Noi), Kham én Sai Gon, Cén Déo, Son La, Bé Van, Nghia Li. Truse hi mat ng ting la Uy vién Uy ban Thutmg ou Quie hoi, Phé chai nhiém Uy ban Khoa hoc xa Adi, Vign trudng Vion Sib hoe. Tréin Huy Litu la mot nha bio ccich mang ky cu, mét nha sit hoe 06 nhidu dong g6p, déng thdi la mbt nha tho rét da cdm, NHAN AI TRONG AY Tréng tran khua vang khdp dia cdu, Riéng ai nim x6 bai Hn Cau. Sa co vin then minh thua sic, Vi nghfa thém thuong ban mat dau. Chua chit cong lao trong dip truéc. Con nhiéu co hoi voi mai sau. Ai vé nhn hoi ngudi trong dy, Ganh nang dung xa da dén dau? (Hon Cau - Can Bo) HOI DAO Nam ngoai ngay ray chén 6 do, Hoa dao dé 6i bén song To! Véi ta, hon hé dao khoe sic, Ngang doc rimg dao ta ty do. Nam nay noi dat dd img xanh, Khong hen ma ta lai gap minh. 1. Tru sb béo Doi nay, co quan ngén Inén céng Khai cita Dang Céng sin Dong Duong 6 phd To Lich (Ha Noi). Hang nam tét dén ngudi ta dem canh dao dén bay ban @ hd phé nay cho nén cho Dang xuan trong nhu mét rimg dae (Chi thich cia te gid), 535Dao nhi! Phai chang ta khac truéc? Con dao thém tudi lai thém xinh, Thi thdm (a sé nhu: dao oi! Suong ning bao phen chang lat mau. Gica chén bui héng tuy an dan, Long dao ta van dd khong phai... 1940 Tran Huy Liéu (Theo sach 44 dn) 536TrGn Cung wn Nguydn Ngoc Cu. Qué & Héi Khé, Via Tién, Thai Binh. Tham gin Cdch mang tir 1928, Nam 1932 bi bat va bj day di Con Déo... Nam 1936 ra tit. Ndm 1940 bi bit lai ud bi giam 6 de Mé. True khi v8 huu, cong tde tai toa cin mhan dén t6i cao, Trin Cung lia mét hdn tho kha déi do. NHG NHA Ta dao phuong tréi canh véi ta, Nam lan véng mat Tét qué nha, Nam thém tudi nia, con chimg lon? Ngay duéi xuan di, ve han gia! Mo Teét, mo xuan, me tiéng phéo, Nho nha, nhé cita, nhé cath da}, Hai chan mot chudi xiéng Jé nang, Ra cita trong vé cé quan xa. Cén dao, 1935 KHUYEN VO LAY CHONG Em than mén! ~ Thuong tinh em tam! Ndi long em, anh cam thong réi, Lay nhau duge chin nam troi, Chin nam nghéo khé, ta toi vi chéng: Nuéi chéng, nudi ban chéng hoat dong, Ganh non séng, em cang chung vai. Chéng cing ban bj ti réi, Nudi con quan khach, é loi thang ngay. 1. Theo phong tuc & ving qué Thai Binh, sing méng mot Tét, nhan dan thuong ai hai I6c cay da, 06 nghia la “da tai, da dc" vé gidt & mai nha truve cia ra vao. 537Than hen yéu lay ai nuong ta? Cé chéng ma me géa, con cdi! Bé doi séng gid dap vui, Lénh dénh mot chiéc thuyén tréi gira dong. Bé bat ngat thuyén khong buém lai. Biét réi day chim ndi khi nao? Chéng dang quin quai trong lao, Noi nguy hiém biét thé nao ma hay? Khong som li¢u cao bay xa chay, Than gai danh sng vay duge sao? Tim noi ma giti than vao, Nudi con qua luc ba dao thi hon. Luat xa hoi Judn luén bién déi; Néu mai day ta lai gap nhau, Van a tinh true nghia sau, To manh do dit, tinh sau vin con. Cén Dao, cudi nim 1935 538Séng H6ng ia but dank cla Truong Chinh, ten that la Dang Xuan Khu. Ong qué 4 Xuan Hang, Xuan Thiy, Nam Bink, Song Hing tham gia phong tréo cdch mang vd sén tie nhiing ndm hai muci. Ong ting bi thse dim ti day & Héa La (Ha Noi} vi: Som La. Nhit tt dé qué khong hé lam éng run so, trdi lai cang ren dic 6 ing 3 chi dau trank. Trudng thank ciing cach mang, Ong dé ob nhing dong gép to ton & cuong vi lank dao etip cao: Téng Bi the Dang, Chit tich Quéde h6i, Chit tich Hbi ding Nad nude... Trony cuse adi hoat dong cach mang tién tue soi néi ciia minh, dau rét ban, éng vdn lam the. Tho éng di nhiéu khi cb tink chat nadia. hing, vin mang dim nbi dung chink inj. Tho ong he tuing 76 ring, hoi the mank me. DI XE NUGC! Naay ngay xe nude duge rong choi, Mai cénh chén chan, ta vin vui. Viee mave nang né ai ganh vic? Day voi trach nhiém @ hai ngudi Séng Héng (Theo sach da dan) LAY cOr Ri hau ly citi suon non, Chim keu vugn hét bén chén rudt gan, Déng bao dau x6t lam than, Ma ai nang xé, suong tan qua ngay! 1, Anh em tit chinh tri Son La, thay phién nheu ott hai ngudi mét dénh xe bo di lay nude sudi vé ding. Bai may lam vio khoang nim 1934-1935. 2 Aah em th chink tri Son La cit tua vao rimg lay chi vé dun. Bai nity Jam vao Khoang niim 1934-1935, 539Dét cho tiéu kiép ti day, Cho bimg lita han, biét tay anh hing. C6 vé khéng, cé vé khong? Buse mau, mau bude non song agi cho. ‘Séng Hang (Theo sach da dan) 540DGng XuGn Thi6u 2909-1965) cd moe but dank khée la Hdng Thien Qué 6 Hanh Thin, Xuan Héng, Xuén Thiy, Nam Dink, Tham gia cich mang ite nam 1926. Nam 1931 éng bi thue dan day di Can. Lon. Ra ti éng titp tuc hoat ding trong thoi ky Mét tran Dan chit Ding Duong (1936 -1939). Nam 1939 lai bi bat v& bi hét dn tie chung thén, giam 6 Héa Li, Bde Mé, Ba Van. Sau Cach mang thang Tam, Dang Xuan Thidu tham gia Thanh tiy Nam Bink. Trude khi méit, ong lam gidm déc vu Béo tin bio tang trung wong. Daing Xuan Thidu lam nhidu tho trong ti. Trong si cde nid tho chién si, 6ng la mét hén tho khd déi dao, néi dung trie tinh thdm thigt, toi tho kha maapt mi. DEM NGUC Bong minh nhing tuéng bong ai, Khong dién bong ndi tran cutsi hen dien. Ngu thoi! Nhdm mat khong yen, ‘Thitc ra mat vwong bén bén nhung wong, ‘Thu of 14 rung ngoai duimg, Bong ai thoi thop hoi sung thu vé. Qua song ngay kéo lé thé, Mia xudn dau mat chya vé nude non? Bam tay déi ntta xuan tron, Ngai thay con nia phai mon ngay xanh, D6 héi mo réo tan canh, Mau cam lai béc trong mink nong ran. ‘S86 mat tham Ha Noi ndm 1931 BalThE Lox (1907-1989) tan khat sinh ta Nguyin Thue L2, sink ngity 6-10-1907 tai dp Thai Ha, Ha Noi; qué quan: lang Phu Déng, huyén Vién Du, tinh Bée Ninh, Ong mat ngay 3 thing 6 nam 1989. Thus nko, Thé Lit hoc & Hdi Phong. Hoe xong bée thank chung, nam 1929 ThE Lit vao hoc Truing Cao ding my thuat Dong Duong, sau dé mét ndim (1930) éng b6 hoe. Nam 1932, ong tham gia nhom Tu luc van dodn, we thank mbt trong nhiimg cay bit chit lue cla t& Phony hoa (sau déi thank Ngay nay). Nam 1937, ong bit ddu hoat dong san khéu, im dién vién, doo dién, di teu dién nhiéu noi, dm ap hoai bao xdy dung nén sin khéu dan tc. Ong hao ining chao don Ctich mang thing Tam. Sau dé, ong Jén Vigt Bac tham gia khing chign. Lie nay 6ng la Uy vién thuong vue Hei vdn nghé Viet Nam, chi dao nghe thudt doan san bhiéiu Viet Nam, Sau dé, ong lin luot phu tréch doan hich Chién thing (quan 6), Chi dao nghe thuét Doan van cdng nhan dan Trung wong. Tit nam. 1957, Ong ld Chit tich Hoi sin khau Vigt Nom Thé Lit duge ting Gidi thuing Hé Chi Mink vé Ven hoc ~ Nghé thudt (det IT nam 2000), Cée tée phim chink: My vén tho (tho, 1936), Vang va mau (oruyén, 1994), Ben duimg thién 10i (truyén, 1936), Lé Phong phong vién (truygn, 1937), Mai Huong va Lé Phong (truyén, 1937), Don hen ddruyén, 1939), Goi thube la (truyén, 1940), Gis tring ngan (truyén 1941), Duong Quy Phi ftruyén, 1932), Thoa {truvén, 1942), Truyen tinh cha anh Mai (truyen via, 1953), Tay dai bom (truyén vita, 1953), Thé Lit vidt mot 36 kich bin; Cu Dgo su ong (1946), Doin biét dong (1947), Doi che (1949), Tin chién thing Nghia LO (1952), Ngodi ra éng can dich mot sb vb hich cia Séchpia, Goto, Sinle, Pogodin... Thé Lit dung but trén nhiéu thé loai: Tho, truyén, phé bink; va 6 thé loai nao cing cé nhing thank wu dae sdc. Song nhde dén Thé La cia nhiing ndm trade 1945, ngudi ta nghi ngay dén dng trong tue ccich mbt nha tho, va Ié nha tho ding 5 vi tri tién phong aia phong trio Tho méi. Sw xuGt hién ede thi phdm Nhé rimg, Tigng séo Thién Thai, Téng tric tuyén voi ve mét of bai the khac dé la nhing mink chung hing hén cho sw ra dai tat yéu va théng loi cia phong trio Tho mdi trong nhiing bude di déu tién, 542NHO RUNG (Lai con hé 3 vudn Bich thi) Bai tho rat gitw chét hoa: duong nét uyén chuyén va manh me, mau sie thi nh lén nhw bét vang b6t bac trén mau den va trén chat son son mii. Co ngwoi néi, chi hai cau tho trong bai Nhé rimg dé ddnh bai "Tho ci", gianh chién thdng cho “Tho mot’. Gam mot khéi cam hon trong cai sét, ‘Ta nim dai, trong ngay thang dan qua, Khinh Id ngudi kia ngao man, ngan ngo, Giuong mat bé giéu oai linh img thim. Nay sa co, bi nhyc nhin ti ham, Dé lam tro la mat, thir dé choi, Chiu ngang bay cimg bon géu dé hoi, V6i cap bao chuéng ben v6 tu ly. Ta s6ng mai trong tinh thuong ndi nhé, ‘Thia tung heanh héng hach nhéng ngay xa, Nhe canh son lam, bong ca, cay gia, Voi tiéng gio gio ngan, voi giong ngudn hét nui, ‘Voi khi thet khuc truong ca dit doi, Ta bude chan len, dong dac, dung hoang, Lugn tam théin nhu song cugn nhjp nhang, Von bong am tham, 14 gai, c6 sic. Trong hang t6i, mat than khi da quae, La khién cho moi vat déu im hoi, Ta biét ta chua té cA muén loai, Gida chén thio hoa khéng tén, khéng tudi. Nao dau nhung dém vang ben bo sudi ‘Ta say méi dimg uéng anh trang tan? Dau nhong ngay mua chuyén bén phuong ngan. Ta lang ngdm giang son ta déi méi? Dau nhimg binh minh cay xanh ning g6i, Tiéng chim ca gide ngu ta wg bimg? Dau nhang chiéu lénh lang mau sau ring. Ta dgi chét manh mat tei gay gat, 543,Dé ta chiém My riéng phan bi mar — Than 6i! Théi oanh ligt nay con dau? * Nay ta 6m niém uét han ngan thau, Ghet nhung canh khéng doi nao thay déi, Nhang canh sta sang, tam thurdng, gid déi: Hoa cham, cé xén, 16i phdng, cay trong: Dai nude den gia suéi, chang thong dong Len duéi nach nhomg mé go thap kém; Dam ving 14 hién lanh, khéng bi hiém, Cung hoc doi bat chuse vé hoang vu Ctia chén ngan nam cao c&, am u, Hoi oai linh, canh nuée non hing vit La noi gidng ham thiéng ta ngy ti, Noi thénh thang ta ving vay ngay xua, Noi ta khong con duge thdy bao gid! Co biét chang trong nhang ngay ngao ngan, Ta duong theo gide mong agan to lon Dé hén ta phang phat duge gan nguoi, — Hoi cinh rung ghé gém cua ta oi! (May van tho, tgp méi) Hai bai tho sau day (Tigng sdo Thién Thai va Tiéng tric tuyét vat) déu viét vé tiéng sdo tric. Nha tho ding hinh anh dé dién ta am thanh (Thé Li von la m6t hoa si). Thi phdp léy phu am cing duge van dung rat c6 hiéu qua "Tiéng dua hiu hdt bén long", "Tigny vi owt nhw khuyén van, nh diu dat, nhue hat hiu cing hoi gid heo may.” TIENG SAO THIEN THAI Anh xuan ludt cb xuan toi, Bén rimg thdi s4o mot hai Kim déng, Tiéng dua hin hai bén long, Budn oi! Xa ving, ménh méng 1a budn... Tién Nga toc xoa bén nguén, Hang tung ri ri trén cén diu hiu; B44May héng ngimg lai sau déo, Minh cay ndng nhugm, béng chiéu khong di. ‘Troi cao, xanh ngat. -O kia Hai con hac trang bay vé Bong Lai. ‘Theo chim, tiéng sao lén khei, Lai theo dong suéi bén ngudi Tién Nga; Khi cao, vit tin may mo, Khi gan, vat véo bén ba cay xanh, Em nhu lot tiéng to tinh, Dep nhu Ngoc Nar uén minh trong khong. Thién Thai thoang gid mo mang, Ngoc Chan budn tuéng tiéng long xa bay... (May van tho, tap méi) TIENG TRUC TUYET VOI Tiéng dich théi dau day, Ca sao ma réo rit? Lo limg cao dua tin img troi xanh ngat, May bay... gid quyén may bay... ‘Tiéng vi vit nhu Khuyen van, nhu diu dat, Nhu hit hiu cing hoi gié heo may, Anh chiéu thu Luot mat bd thu, Suong héng lam nhe lan trén song biéc, Rang lau gid xao xAc tiéng reo khd, Nhu khua dong ndi nho nhung, thuong tiée Trong long ngudi ding ben hé. Co em dimg bén hd Nghiéng tya minh cay, dang thn tho, Chimg 06 tuéng dén ngay vui sé mat, Ma sic dep ro rang réi sé tit Nhu béng chiéy dan khudt Dusi chan tréi. Cho nén cé nghe tiéng tric tuyét voi, - Thén thite voi long cé thén thitc, 545,Man mac véi long cé man mac - Co dé tam hén té ti, bang khuang. Ta muén nang Tam khan héng lau mat 1é cho ai, Vi ta sy ma dao kia phai, Cong nhv ta da ca Khuyén ngay vui tré Jai Cang véi Anh quang minh cdn mai, ~ Cho ngudi voi cinh quén gia. (iy van the, tip méi) 546,Luu Trong Lu ¢ 1911-1991) sink ngay 19-6-1911, ¢ Cao Lao He, Bée Trach, BS Trach, Quéng Binh. Sinh truéng trong mét gia dink quan lai Nho hoc. Hoc tiga hoe 6 truong huyén, trubng tinh. Hoc ti tai & Quée hoc Hué dén ndm thit ba thi bi dudi, 63 ra Hé Néi hoc te, ri bd Adin dé di lam bdo, viét van, C6 thdi gian day tu thue & méy tink mién Trung. Liu Trong Lu la mot chi tuéng cia phong tréo Tho méi. Trong khiing chién (1945-1954), hoat dong tuyén truyén va Van nghé & Lin khu IV. Tit sau’ ndm 1954, tieng lam Tang thie kt Aoi nghé st sin khéu, dy vien Ban chdp hank Hoi nha van Vist nam khéa 2, mét tai Hé Noi nam 1991. Téc phim chinh: Tiéng thu (1939), Toa sing d6i be (1959), Nguoi con géi sing Gianh (1966), Tir dat nay (7971), Hing Gam, tudi hai muvi (kick tho, 1973), Nia dém sue tinh (Héi hi, 1988). Néu thé gisi tho Xuan Didu thude vd hai chit Xuan va Tinh, thi c3i tho Lane Trong Lue lai thupe vb Tinh va Mong. Mang chink la bau khi quyén ciia cdi tho ay, nén Tinh eting chi la tink trong mong tubng. Tho Lut Trong Lir nhc nhiing bic trank Iva ctia ngon tir Tat od déu nhde md, dbu mo mang, 6m di. Nguiri ta thay & dé nhiing gidie méng giang hb, gide mong tinh di. Nhiing gide mong dy cit bing bénh bing Ing vdi hing dia dank. swong khéi, nhing inh bong giai nhén ma dudng nét nim chim vito ki niém nia hin vé trong chiém bao. Thi nhén nhu ké lén neua dong dudi vao niém vién mo theo dudi nhiing tiéng thin thic cilia suong thu, tiéng rao ruc ciia trang mo... Nhung réi tit c& déu tan nhanh nhw moi con mo Gn di cia cude ddi. Dé lai moi sdu cing bing bac viong phit Khdp chén. Séu Mong qud lé qué huong ctia thi nhan. Néw sdu la sur mi: me cla nhiing dam mé wi khet vong thi thé gidi tho Line Trong Lar chim trong méi su dy. Tho Luu Trong Lar eiing déy mot chét nhac tigu tao mo mang. Khong biét khdi suong tan ra thanh nhac dy, hay nhac dy da ngung lai thank lan ma hién hién khoi suong. Nhung cit ldng nghe, ngudi ta s® thély ngdn trong man suong kiéi kia 06 nbi xn xa0 ngdin ngdm cla hén ngudi vi hén tao vit, TIENG THU ft 66 bai tho nito mo mang ma tiéu tao dén thé. Chim trong thit tiéng huyén digu cia mia thu, moi hinh sde dudng tan ra thanh 547nhac, con nhac thi cit ldng lai dé day khi thi thanh hoa am xéo sue cla Id khd, khi lai mo hé nhu tiéng thén thie rao rue cia nhing dam mé va khdt vong. Tidng thu phdi chdng la su ngan nga cia cdi sau méng trong méi hén ngudi. Tang Ban Van Em khéng nghe mia thu Dui trang mé thén thurc? Em khéng nghe rao ruc Hinh anh ké chink phu Trong long ngudi c phu? Em khéng nghe rimg thu, La thu kéu xao xac, Con nai vang ngo ngac Dap trén 14 vang kho? NANG MGI Chan chita trong thi phdm 1a ndi niém mé coi cla mot ngudi da lon. Ké tir ngay mét me, voi thi si, ndng m6i chi con trong ki niom. Nang hién tai du sdng dm d&n dau cing khéng thé bing duce thit nding thué lén mudi. Se do dé va nét cuvi den nhdnh sau tay do cia ngudi me than yéu luén tix ki niém hét len thit ndng moi dim sang cia tinh mdu ui an di trong coi mé coi lank gid hing ngay. Niém mé cdi dy 06 thé dong ling hét thdy ching ta. Tang huong hén thay me Méi lan nang moi hat bén song, Xao xéc, ga trua gay nao ning, Long rugi budn theo théi di vang, Chap chon séng lai nhtmg ngay khong. Toi nhé me téi, thué thiéu thei Lic ngvéi con séng tdi len mudi; Méi lin nang mdi reo ngoai ndi, Ao 46 nguéi dua trude dau phoi. Hinh dang me ti chita x6a my Hay con muong tugng luc vao ra; 548,Nét cudi den nhanh sau tay ao Trong anh trua hé trude dau thir. THO SAU RUNG Tang Hoai Thanh, ngudt ban du tién di dua lai cho ta cai huong vi say néng eda cuge déi va cla van chuong. ‘Ving trang tir dg lén ngéi, Nam nam bén cfi em ngdéi quay to. Dé téc vudng van tho sdu rung, ‘Mai toc buén tho cing buén theo. Nam nam tiéng Iya xe déu... Nhang ngay lanh rot, gid véo trong cay. Nhe ban tay, nhe ban tay, ‘Mai hong hang xom bay day mai dong. Nghiéng nghiéng mai toc huong néng, Thoi gian lang rot mot dong buén ténh. (Tiéng thu) MOT MUA DONG qT Di mat em lgng buén Nhin théi va chang noi Tinh déi ta voi voi C6 noi cing khong cing. ‘Yéu hét mot mia dong Khong mét lan da noi Nhin nhau buén vai voi Co noi cang khong cing. Gidi hét mot mua dong Gio ben thém théi mai; Qua réi mua an ai Dan séu da sang s6ng. 549Em ngéi trong song cia Anh dimg dya tuong hoa Nhin nhau va lé tra Mot ngay mot cach xa. Em la giéi Ngan ha Anh la chim © thuée Se bac cdu nguyén ude Mot dém mét lan qua. Dé mac anh dau khd Ai an, gids tan s6 Khép chat déi canh song! Khep ca mét tim long. i Tang D.C. Em la gai trong song cira Anh la may bén phuong troi Anh theo canh gié choi voi Em van ndm trong nhung Iya. Em chi la ngudi em gai thoi Nguéi em sau méng cia muén déi Tinh em nhu tuyét dang dau nui Vang vac mudn thu neét tuyét voi Ai bao em 1a giai nhan Cho doi anh dau khé? Aj bao em ngdi bén cia 6 Cho vuong viu ng thi nhan? Ai bdo em Ia giai nhan Cho Ie tran dem xuan? Cho tinh tran truréc ng, Cho méng tran géi chan? ri Ngay mt ngay hai cach biet nhau Chang duge cing em ke géi slu, Khée chuyén thé gian cudi ngat nghéo, Cing cudi nhimg chuyén thé gian dau. 550Neay hom tién bigt buén say ddim Em van dia no dng rugu say Em cé biét dau doi ving lanh Lanh buén nhu ngon gié heo may. ‘Moi em dugm sac mai nho tuoi. Doi ma héng em chim ny cudi Doi mat em say mau san lan, Tran em 4é léng lan téc loi. Tuy méi em udng long anh say Lai em cang néi, cang chua cay Anh muén van em dimg néi nta Lé budén sé nhé trong dém nay. Vv Hay xép lai muén van 4n ai Ding trach nhau, dimg ai ngai nhau, ‘Thuyén yéu khong ghé bén sdu Nhu dém thiéu phu bén lau khong trang. Hay nur chiée sao bang bang mai Dé long budn, budn mai khong thoi. 551Huy Th6éng (1916-1988) ten that la Pham Huy Thing, sink ngay 22 thang 11 ném 1916; gue géc: lang Dao Xd, huyén An Thi, tink Hung Yen, Sau bhi t6t nghiép oi nhan lat, ndm 1937 ong sang du hoc 6 Phap, dé tién si lust khoa, tin si van Khoa, thac st st dia. Ong lam tho te lie dang hoe béc trung hoc, xudt bin tap tho ddu tay Yéu duong ive 18 tudi (1934), 06 nhidu tho dang trén cae bio Phong hoa, Ngay nay, Déng Duong tap cht, Tén thiéu nidn, Ha Néi bao... Trong hing nim hoe & Phap, ong gia nhgp Bang Cong sén Php. Céch mang thing Tim thank cdng, ong duoe lam thu ky riéng cho Chil tch Hé Chi Minh trong lan tham nude Phdp nam. (1946), Ong dong gp nhidu cong lao trong phong trio Vist kidu you nude, Tie 1955 tris di, ong la Higu tring Tring Dai hoe sie pharm Ha Noi, Saw dé, dng la Phé chit nhiém Uy ban Khoa hoe xa hdi, itm Vign truing Vien khdo od hoc; viét nhidu vb sit hoc, khéo od hoc. Sau khodng 30 nam nging sding td, trong thoi ky chong Mi, Ong viét hich tho Céi én vé Xuan da sang (1966-1967) Ong mat ngdy 23 thing 6 ndm 1988 tai Ha Noi vi bi tai nan. Cée tde phdm chink: Yeu duong (1934), Anh Nga (1935), Tiéng dich sang © (1938), Tan Ngoc (1936). Ngoti ra, da dang bio Con voi gia (tng cu Phan B6i Chau), Han chién si, Tan Hing Chau, Long héi han, Chang Luu, Kinh Kha, Huyén Tran cong chua, Tay Thi. Huy Thong thude lop nhi tho giai dean déu ota phong tréo tho M6i (1932-1935). Bén cank nhing vdn tho tink mang mét vé dep huyén do long ly (Anh Nya), Huy Thong con cd nhting vén tho mang Gm hudng anh hing ca, thé hién cdi hing tam trang chi cia tam hin tré tudi. Gitta mét giong digu chit dao cia tho ca héi dy day nhiing mo méng, buén ba, yéu dull, voi sw xudit hién ola Tiéng dich song 0, "Tho Huy Thong da é at din nhc mét ludng gis manh", “Chua bao gid thi ca Vit Nam e6 nhing bi the hing tring nhw trong tde phéim ctia ngudi thiéu nién hitn lank vd xinh trai dy" (Hoai Thank trong ‘Thi nhan Vigt Nam), 552TIENG DICH SONG O Han binh di luce dia, Tit dién Sé ca thanh. Dai vuong ¥ Khi tan, Tién thiép ha fiéu sinh, (Ngu Co) Han binh lay hét dat, Khie Sé vang bén bé, Bai vuong ohi fon can, Tién thisp sng kam chi? (Ngu Coy 1 S¢ Ba Vuong, ngéi yén tren minh ngya, Givong mat buén say nga chan troi xa. Trong suong thu nhe dugm anh duong ta, Quan Liu Bang dang tung bimg ha trai. Khoi tung bay trén vom trdi rong rai, Nhu muOn sao trong dem t6i mo mang. Khap bon phwong, dao mac tda hao quang, Lién tiép nhau chen chic xung quanh ven trdi lon. Méy lan trai (luéi xa x6i, mit ming va chdc chan). Dong trang tung, diép diep tren dau non, Ce chu hau 46 rye nhu pha son, Quan quai cong trén nén tréi la ma. Gio quat bén tai Vuong, va ron ra, Tiéng quan reo, tiéng ngya hi, tiéng loa vang, ‘Theo gid chiéu vi vit ving dua sang. Nhung, lang le, bang khuang, vua nude So, Nhu pho tugng déng, ngéi trén minh ngwa. BE luéng mat ménh mang Nhu vn vuong, nhwr vo van tren © giang, ‘Vi Vuong ro, phia song O, binh Phan Khodi, ‘Moi hom trusc bj quan minh x6 qua ai, Nén vong vay chua kip khoa truec binh minh. Vuong toan, khi dém t6i, chi huy binh, Chém quan Khoai vita thua, nhu cat cd, 553,Pha tring vi tan tanh vé hudng dé, Vuong sé dan tudng si ben kia séng, Hop chu hau cén trung tin cho that dong, R6i mau Han nia lang lang hon Cai ha. Vuong sé nhy nam nao dem binh ma Lai tung hoanh trén thé gi¢i menh mong. ‘Vuong sé igi (6i! Vinh quang!) trong bao Ita vay ving Vuong sé Iai toi bai vung kiém thép, Va, dua tay, gianh Igi tam giang son, Vuong sé lai. Nhung bong dém da xa canh hoang hon, Va phuong xa, mo hé, trang le 16i, Mot tran gid hung hang ding dung néi ‘Van manh cé trén noc trai ngat cao, ‘Vuong khoan thai, budc lai dai chién bao, ROi xuéng ngya bude vao trong trong g4m. I Truong thenh thang, lanh ling va u 4m, Sé Ba Vuong dig simg truée cia phong. Dé ndi budn, mét ndi budn uv udt ménh mong, Ngao ngan nhe, nang dé long ngudi chién si... Vi chéng kiém true phong sau quanh que, Hang Vuong vita nhac thay bong Ngu Co, Nen, hoi oi! Tia hi vong lo mo, Vuong cam thy trong long ngdm ngdm tat. Vuong trong... Van nhu gap nang lan ther nhdt, ‘Tim anh hing nhu ngay ngat say sua. ‘Yua than mém vao lng §, nang Ngu Co Mat mo hé nhin qua khung cita 6, Dé hdn budn choi voi nhu bay trén canh gid Ché nang ngéi, Mot luéng trang biéng biéc chéch rieng soi Khién Hang Vuong, trong long say, nhong tuong Roi cung Quang, 4 Hang vita bay xudng... Thay rem chau an ai bong cuén én, Nang bang khuang suc tinh gidc mo tien, 554Ngoanh dau trong thay Quan vuong bén truéng, Nang dimg day, réi cui chao phu tuéng Réi ngap ngimg toan ndi... Béng au sau, Vang bén tai nhw loi timg thén thuc, Nhu sudi vang 4m thim chiéu thu Ikhoc Dich xa xdi diu dat tren O giang, Khiic bi ca nao nudt va me mang, Nhu cang khéu nhang abi sau tich mich, Nhu 6m 4p, nhu néu nung long Hang Tich. Hén dé mé, S¢ chia vudt tua rem, Say sua nhin cap mat long lanh den, Cap mat néng nan, ma xa xam, ma say dim, Nhu chan hoa niém 4i an dim thm, Cap may thanh, ém ai nhu may cong, Nhu mii xuan luu luyén hoi xuén phong Duoi vang tran bang khuang sé diu dang uén nét. Toe éng den, nhu ao trong duéi bong dém mu mit, Chap chon bay theo ang gid heo may, Va ém buéng alu song cudn trén lug gay. Trén O giang duong mo hé diu dat, Trong wing t6i 4m u, dan dan tiéng dich tat, ‘Tiéng dich tét. Nhung du am Trong suong khuya con ving ving diéu am thas Nen dau thuong, Vuong ngam ngui khe ké, Niém ngao ngan vo bién nbu tréi bé Oi! Tém gan bén chat nhu Thai Son Bao nhiéu thu cay ding ching hé son! Oi! Nhung tran mac khién "trdi long dat lo"! Nhung chién thang tmg bung, nhang vinh quang ruc rot Oi! Nhung vo cong oanh liét chén sa trudng! Nh@ng budi tung hoanh, lan ln trong rimg thong! Nhing tuéng dang bi dau vang truce tran...! Nhung, than oi! Van wéi khi da tan, Sure "lay than, nhé sii" ma lam chi? ROi budn rau, Vuong to cho nang nghe. Hy vong cuéi cing trong tim Vuong con sot lai, 555,R6i Vuong noi: — "Nhung dau long ta biét may! Ngay dem nay, ta phai quyét biét ai khanh Thi, nang 6i, viéc lon méi mong thanh. Nhung roi nang, di... roi nang ta dau no...2 Ma mang nang xOng pha trong mua lita Tring vi kia ta thoat khdi lam sao?" Gigt chau sa la cha trén 4o bao, Nang Ngu Co ben minh chang thén thite, Dich Truong Luong nhu ngam sdu quyén khéc Lai nao ning diu dat trén O giang, Trén O giang, tiéng dich thiét tha than Nhur tiéng nhan kéu dem noi ven toi vd vo, Nhu tiéng nhan canh khuya tham nbd gid ‘Tu hu vé lai nic né tiéng mo mang. Nang Ngu Co, khang khai ném tay chang: "Quan vuong oi! Con dgi che chi nia, Ma duéng xa chang con chua rudi ngya? Tréng canh hai trong béng sim dé héi, Con ding ding chi na, di di thoi! Kia! Thé o, trang mé dang chénh chéch. Con ngéi dé ma nghe chi tiéng dich, Cho chi day dan can trong tim dau, Dimg nghe, dimg nghe nia! Hay di mau! Nghe lam chi tiéng tre ding than ai oan, Khtic bi ca nang né va doi doan Day nhimg loi thuong tiéc, digu thé luong, Quan vuong 6, mau siia san len duong Len dudng xa, noi mo mang suong phi... Nao dau trai tim xua? Nao dau tam hén cu? Canh truan chuyén xin gang git chi binh sinh, Khéch anh hao chi xa ké néi digu linh, Ngay gian lao vei quang duéng khe khat?" Djch Truong Luong trén O giang diu dat, Tudng trot dem, trang biéc lanh lang than. Quy sat bén, nang tha thiét tiéng khuyén van: "Di di, chang, noi xa xam, tiéng dich Cang nao long, cang am u, cang tech mich... 556Di di, chang, con than Ngu dau dang ban tri Quan vuong? LA lia cay dit gid x6 bén vé dudng, Da ning bun, dit mua dam Jam tan nat, Xin Quan vuong ché ban long vi phan bac!" Nhung di loi tuy dang cam, uy linh, Trong lang dau niém théng khé van mong ménh, C6... nang 6 nén néi u budn... nhung khéng duge, Va song I¢ ao tuén, nang bung dau thén thitc.. Tiéng du hdn trong bong 16i van lang thang. ‘Van au sdu diu dat phia O giang. Dich am thim ben tai dua vang ving, Duong bang khudng trong khoang trdi yén ling Béng véo von chim hot, rdi bong ngimg, Réi lai ndi... va xa x6i, va u wat, va nao nung. Gan sat da nhu choi voi theo tiéng dich, Vuong thay tan dau chi anh hang v6 dich Cat tiéng budn, chang sé ndi: "Ai khanh oi Danhl... Van troi khi da hét cing danh thoi! Khong, phi cil... Tha cung phi cing séng chét Con hon phai... dén tron déi cach biét!” Réi do cam, chan nan, S@ BA Vuong Dé cap mat im givong Duéi bong nhimg ngay vinh trong am tdi Nhung nang Ngu lai ban khoan, tha thiét goi: "Thiép dau ngd, Quan vuong héi, chi trong phu Lai khong hon nhi n@ chit nao u? Néu vi thiép, chi, than 6i, vi tin thiép Ma chang quén chi cao cing sit nghi¢p, Thi than hen tha vo vat dudi tuyén dai Dé, danh Jong chang nghi dén cudc tuong lai. Bi di, chang, di di, phu tung hoi! Ngai ngan chi, va u sau chi mai... Niém ai an xua, chang hay gac mot bén long ‘Va quyét tinh lén ngua, thing xa rong! Quan vuong trong, trang liém cang phai 4nh Bi di thoit""So Ba Vuong, long quyét dinh, Nhin Ngu Co lan cudi va nghen ngao: "Ta di day... nang 6 Iai... Du sao, C6 nhan sac nhuéng kia nang cho so... Vi nay mai khi Han binh vao trai So, Ta quyét Bang phai hau dai riéng nang", Réi di ra. Nhimg tram trim béng béng trén O giang Dich Truong Luong vin vo hinh nite né, Nhu non nude t6 suong ngui than thé Hoa ndi long u udt coi dem sau Vuong dimg hia dimg Iai truée rem chau, Réi e 4p, ngoanh nhin ngudi duéi tung. Tiéng than dai van dau day bay lréng vuong... Khi nang né, khi dm duéi, khi ngan nga, Khi mo hé, khi ém a, khi cao xa. ‘Tiéng dich rung trong canh sdu khong gidi han. Hy vong gan tan trong tim Vuong nhw tan han. Nhung béng: ~ "Budi gid cuéng xa téng 1a vang bay, Ta muén nang tuéng long son sat ching déi thay. Lue gian nguy cach biét nang, ta dau nol... Di! Ta cing dit Cig x6ng pha trong séng kta! Ta quyét sé mang nang vuot khoi tring vi Réi, cling nhau ta cing dan bude Iu ly! Ma vi bang Cao Xanh kia khong bya nda, Doi ta, cling nhau, cing chon thay trong da ngya, Bén minh phi, di: bé mang cung cam tam", -"Néu chang mong con tré lai dét Hoai am, Néu chi xua, chi nghiéng trai Jéch dat, ‘Trong trai tim anh hing chua tan nat, Thi, chang oi! Duémg ménh méng chang vé ngya ra di théi. Bing vi quyén, vi thuong than hen mon, Ma dén néi chang danh buéng chi Ién, Tign thiép day xin khuat bong truéc mat chang, Cho chang di, di ngang doc bude ngang tang, Cho phi sire cudng long noi hé hai". 558.Dirt 16i, nang hang hai, Toi bén chang, cao tuét luoi guom xanh, Réi ty ai. ‘Van am tham trong coi téi méng ménh, Dich Tnrong Luong nhu ngam ngui ké 1é, Nghen 1éi thuong chiéc vong hén quanh que Lidu theo may bat géi kiép lénh dénh... Nhu da day, da dan ndi dieu linh Hang Va nhu khong con biét dau don Mat gang thep, néi u budn chang gon Chang nghiéng minh lang dimg trong nguoi yeu. Nhung... hén bang khuang trong canh mdng tiéu diéu, Chang cdn ¢6 hinh dung déi mat sing, Déi mat sau xa, va 40 huyén va xan lan Ma ngan thu danh téi mai ty dém nay. Nén, tuy nhudng... khong cim dng may may, Nhu than nhién, nh lanh ling, nhu vo gidc, Ma, ngap ngimg trong khée mat, Lan dau tién, Ié chién si long lanh. Lan dau tién, ngudi chién sf da tinh Dé le bac tham lan tren gd ma. Trong khi tiéng dich théi, 4m tham va buén ba, Tren O giang nhu khéc l6c néi phan ly. Cang ngay cang réo rat, cang lam ly. Cang am u, cang mo mang, cang tham thiét. TI Ben minh Ngu Co dimg bao lau, chang khong biét Nhumg, dén khi, bang hoang, chang lang le ngdng trong, ‘Thi Han binh da dong nghit ben bo song, ‘Va tréi cao, than 6i! Vira quyét tring. Ma...! Ma tiéng dich am thdm trong bong dém vang ving, Tren © giang, da bat hin ty bao gid. (Ha NGi bao 5d 2, 8-1-1936) 559Vi Dinh Lién (1973-1996) ong ten khai sink Ia Va Dinh Lién, sinh ngdy 12 théng 1 nam 1913. Qué 6 Chau Khé, Bink Giang, Hdi Duong. Via Binh Lién thubc lip nha tho déu tién cia phong trio The méi cling voi ThE Lo, Pham Huy Thong, Luu Trong Lu, Nguyén Whuge Phap... Ong da ed mbt si bai tho dang trén cde bdo Phong héa, Loa, Phu ni thai dam, Tink hoa. Trude Cdéch mang iam cong chic. Sau Cach mang, nhiéu nam lam nghé day hoc. Ong timg la Chit nhiém khoa tiéng Php thuge Truong DHSP Ngoai neti, la thanh vién nhém van hoc Lé Quy Ban. Ong mat ngay 18 thang 1 nein 1996. Cae tde phdm da xuét bdn: Dai mat (tho, 1957), So thio lich sir van hoc Vigt Nam (nghién cu, 1957), Nguyén Dink Chiéu (nghien edu, 1957), Tho Baudelaire (dich, 1995). Trong déi nga ode nhé tho, 06 hién tung 5 ngubi ngeedi ta goi la nha tho cia mot bai: vd chi clin mét bai dy théi, ten tudi nhé tho c6 thé tré think bat th, Vii Dink Lién vdi thi phém Ong dé la mét trudng hop nh vay. Trong Thi nhén Viét Nam, Hodi Thanh dank gid Ong db t& "mét bai tho tuyét tae’ ONG DO MAi nam hoa dao no Lai thay ong dé gia Bay myc tau gidy 46 Ben phé dong ngudi qua. Bao nhigu ngudi thue viet Tam the ngoi khen "Hoa tay thio nhting nét Nhu phuong mua réng bay". Nhung méi nam méi vang Ngudi thue viét nay dau? Gidy dé buén khéng thim; Myc dong trong nghién s4u... Ong dé vin ngéi day, Qua duong khong ai hay, 560.TA vang roi tren gidy; Ngoai gidi mua bui bay. Nam nay dao Iai no, Khong thay ong dé xua. Nhoang ngudi muén nim co Hén & dau bay gio? (Bao Tinh hoa) 561Nguyén Nhuoe Phap 1974-1938) Ong sinh ngay 12 thing 12 nam 1914; la con Nauyén Van Vink — chis bit Bong Duong tap cht; qué 6c: ling Phuong Vi, huygn Thudng Tin, tinh Ha Dong (nay a He Tay), Hoc trung hoc & Truong Albert Sarraut, Ha Noi. Sau khi db ti tai, theo hoc Ban lugt truimg Cao ding Ha Noi. Nguyén Nhuge Phdp bdt déu lam tho te 1932. Tit ném 1933, dng baie chin vido nghé bdo, viét cho ede bio Ha Noi béio, Dang Duong tap cht (bo méij, Tinh hoa, Ngdy nay, Annam Nouveau. Ong mat ngay 19 thing 11 néim 1938 tai Ha N6i vi bénh thuong hin, Nguyén Nhuoc Php via lam tho, vite viét truyen ngdn, phong su, hich. Sinh thoi, dng mui chi cho in hai ede phdm: Ngay xua (tp tho, 1935), Nguvi hoc ve (hich vui, 1936). Sau khi ing mét, nguit anh rust la thi st Nguyén Giang suu tap truyen va kich da dang trén cie bio in think tip Tinh tre tho (1950), ngoai ra con ©6 v6 hich Sdm Som (hich vui ba di) chien xudt ban. Tuy vit nhiéu thé loai khdc nhau, nhung Nguyén Nhuoe Phép thank cong nhdt trong link vue tho voi tip Ngdy xa vén ven mudi bai, Tho Nguyén Nhuoe Phdp tim vé thé gidi "ngay xua" gdn lién vi mhizng huyén thoai of, nhiing 18 hoi, nhang phong tue 0 truyén... bang m6t odi nhin trong tréo, vui tuvi, di dém cia mot *hén tho ank nhi® déc dao. Hai bai tho Chia Huong vi Son Tink Thiy Tinh 1a dink cao trong di sin tho Nguyén Nhupe Phap, vi la nhéing bai tho hay cia phong irao Tho méi 1932-1946, SON TINH, THUY TINH 1 Ngay xua, khi rimg may u am, Song nui con vang um tiéng than, Con vua Hing Vuong thir mudi tam, My Nuong, xinh nhu tién tren tran. Toc xanh vién ma hay hay do; Migng nang he thim nhu san ho; Tay nga ting non, hai chan nh ‘Mé nang, bao nhiéu ngudi lam tho. Hing Vuong thuéng nhin con yeu qua, 562Chip tay ngdng lén gidi ta an; Réi cudi bao ximg ngéi phd ma, ‘Trit c6 ai ngang vi than nhan. Hay dau than tien di ldy vo! Son Tinh, Thy Tinh lang to vuong, Khong quan rimg cao, song cach tre Cung dén Phong Chau xin My Nuong Son Tinh 6 mgt mat ¢ tran, ‘Thay Tinh rau ria quan xanh ri, M6t than phi bach hé trén can, Mot than cuoi hmg réng uy nghi. Hai than bén cira thanh thi 18. Hung Vuong au yém nhin con yéu, Nhung co mét nang ma hai ré, Vua cho rang thé cting hoi nhiéu. Thay Tinh khoe thin ¢6 phép la; Dit lei tay hat chom rau xanh, Bat quyét hd may to nude ca, Dam chan rung khép lang gin quanh. Ao a0 mua d6 xuéng nhu thac, Cay xiéu, ciu gay, nude hé reo, Lin, cudn, gam, lay, tung song bac. Bo lon va cot nha My Nuong 6m Hing Vuong kinh hai. Son Tinh coi, xin nang dimg lo; Vung tay niém chu. Nui ting dai, Nha lén, déi con lém cém bd Chay mua. Vua tay con ken chon. My Nuong khép nép nh canh hoa: "Con day phan dao to bé mon, Nhan duyén cai dé quyén me cha". ‘Vua nghi lau hon ban viéc nuée, ROi bao mai lita héng nhudm suong, Lé vat than nao mang toi tnrdc, Vui long vua ga nang My Nuong. ul Binh minh ma ng dao phon phét, Ngoc d6 rung trén dau fa xanh, 563Ngon ligu chim wang ca thanh thet, Ney gid Hing Vuong len mat thanh. My Nuong ben lau son tya cia, Rem nggc lo the phi 4o héng. Canh nhan long lanh yon anh kta; Mé nang chim ngén lung gidi déng. Rimg xanh tha may @a0 man mac, Son Tinh ngéi bach hé di dau, Minh phii 40 bao héng ngoc dat, Tay ghi cuong hé, tay cam lau. ‘Theo sau nam chuc con voi x4m Huc hac, lung cong phi gém diéu, ‘Tai bac, kim cuong, vang M4p loang, Simg té, nga voi va sig huou. Hung Vuong trén mat thanh liéu ri Hen ho than trong, thoang ny cvdi. Than sudt dem sao dai khong ngu, May ngai, mat phugng vin con tuci. Son Tinh dén lay chao bén ctra. Vua than ngy don nang My Nuong. Ldu son nang ngoai tréng lan Ica, Mi xanh 1é ngoc me hoi suong. Quy lay cha gia lén kigu bac, ‘Thuong nguéi, throng canh x6t long dau. Nhin quanh khéi téa buén man mac, Nang keu: "Phy yuong oi! Phong Chau!" Kiéu nhé dua nang di thoan thoat, Hing Vuong mo, vin tay be thanh, Tréng bui hong tuén xa, xa lic, Mat nhéa 1é ngoc ngén dam quanh... Thoang gid vd vit nhw gio bé. Thay Tinh ngdi trén lung réng vang, Yen gdm tung dai bay dé chée, Minh khodc bao xanh da gidi quang. Theo sau cua dé va tom ca, Chia d6i nam muoi hom ngoc trai, Khap khiéng bo 1é trén dat la; Trude thanh t4p ténh di hang hai. 564Hung Vuong mat réng chau u ra. Chan gidi con phang bong nguéi yeu. ‘Thiy Tinh thic réng dau ken ri, ‘Vua ust vi thuong, via boi kien. Co hét gan, nghién rang, than quat: "Gidt, giét Son Tinh ha hon tat" ‘Tate thdi nude sti reo nhur théc; Tom ca quing ngoc trai ma hoa. TL Son Tinh dang kém theo sau kiéu. Ao bao pho phat nu cudi bay. (Vui chi mé ai xinh, méi hiéu) Than trong kigu nhé, hén thém say. Choang nghe séng vd, reo nhir sim. Bach hé dimg chan, lui, vénh tai. My Nuong tung bite rem dé tham, Son Tinh trong thay cang duong oai. Song ci gdm reo lin nhu chép. ‘Thay Tinh cudi lung réng hung hang. Ca voi quéc mém to mudn dp; Ca map quay dudi cuéng nhe rang; Cang cua lém chém gio nhu mac; Tom kénh chay qu4p duéi xn xao. Son Tinh hiéu than ghen, tite khic ‘Niem cht dat ndy vi Ién cao. Hoa tay than v4y him, voi, bao; Dudi quép, nhe nanh, gic vudt déng, Dap long dat nui, gam, x6ng x40. Mau vot phi reo mudn ng4n héng. May den him ho bay mu mit, Sam ran, set dong né loe xanh. Tom cé xua nay yén thin thit, Mé quac mém to keu that thanh. My Nuong kinh hai ngéi trong kigu Bang chet nang keu, mat l¢ nhoa (Giong kiéu hay budn khong ai hiéu, Nhung that dé throng): "O! Vi tal" 565Thiy Tinh nam nam dang nude bé, Duc mui ho reo dai My Nuong. Tran gian dau co ngudi dai thé, Cang béi than yeu nén khac thong, 41933 (Ngay xa) CHUA HUONG Hom nay di chia Huong. Hoa cd mé hoi sueng. Cing thay me em day. Em vn dau soi guong. Khan nh, dudi ga cao; Em deo dai yém dio; Quan inh, 40 the méi; Tay cam nén quai thao. Me ct "Thay no trong! Chan di doi dep cong, Con tdi xinh xinh qua! Bao gid cd I4y chéng?" ~ Em tuy moi muéi lam Ma da m ngudi tham Nh¢ méi mai dua tiéng, Khen tuoi nhu trang rim. Nhung cm chu lay ai, Vi thay bao ngudi mai Rang em con be Kim, Y doi nguéi tai trai Em di cing voi me. Me em ngéi cang tre. Thay theo sau cuoi ngya, ‘That hmg dai ¢d hoe. ‘Thay me ra di da, Thuyén map ménh bén ba. 566Em nhin song nude chay, Dua canh budm 16 ho. Mo xa Jai nghi gan. Doi may ké tri Am? Thuyén nan vira le budéc, Em thay mét van nhan. Neudi dau thanh la nhuong! ‘Tucng mao trong phi thudng. Lamg cao dai, tran rong. Héi ai nhin khong thuong? Chang ngéi bén me em. Me héi chuyén lam quen: "Thua thay di chia a? ‘Thuyén dong, gidi oi chen!" Chang thua: vang thuyén dong, Réi ngim gidi ménh méng, Xa xa mg niti biée, Phon phét ang may héng. Dang song nude duc le. Ngam nga chang doc tho! Thay khen hay, hay qua! Em nghe rdi ngn ngo. Thuyén di, Bén Duc qua. Mai luc gap ngudi ra, Then thing em khéng noi: "Nam vo A-di-dal" Réo rat sudi dua quanh, Ven bé, ngon nvii xanh, Dip cau xa nho nhé: Canh dep gan ober tranh. Sau nui Oan, Ga, Xoi, Bao nhieu la khi ngéi, Tei mai con voi phuc, C6 da cd dau dud. Chua Ip sau rimg céy. (Thuyén ta di mot ngay) 567Lén cita chia em thay Hon m6t tram an may. Em di, chang theo sau. Em khong dam i mau, Ngai chang ché hap tap, $6 gian nan khong giau. Thay me dén dign tha. Tram huong khéi téa ma. Huong nh la sao lac. Lp song ngudi 16 nho. Chen vao that lim cong. Thay me em 1 xong Quay vé nha ngang bao: "Mai méi vao chiia trong". Chang hai ma dé héng Keu véi thang tidu dong Mang tii the bau rugu: "Mai ta vio chita trong". Dem hém dy em mimg! Mui tram huong bay Iimg. Em nim nghe tiéng mo, Réi chim kéu trong rimg. Em mo, em yéu doi, Mo nhiéu... Viét thé thoi, Kéo ai ma xem thay, Nhin em dén nye cudi. Em chua tinh gidc néng, May ntti da pha héng. ‘Thay me em sp siza Vang huong vao chia trong. Duong may da cheo veo, Hoa 46, tim, vang leo, Vi thurong me qua mét, San sc chang di theo. Me bao: "Duong con lau. Cur vita di ta cau 568Quan thé am bé tat La tha hé di mau". Em w? Em khéng cau, Dudng van thay di mau. Chang cong cho nhtr thé. (Ra ta hp tam dau) Khi qua chia Giai oan, Trong thay buc tuong ngang, Chang dua tay, le bit Thao bai the lién hoan. Tam tic théy khen hay, Cha dep nhu réng bay. ai tho nay em nhe Nén cha chép vao day) O! Chua trong day r6i! Dong thim bong xanh noi. Gam theu tran thach nha, Ngoc nhuém huong tram roi. Me vui mig ha he: "Tac! Con dong ma ghe!" Thay kéu mau Jén nhé, Chiéu hom nay ta vé. Em nghe béng rung réi! Nhin ai luéng nghen nhei! Gir vui doi c6 vay, ‘Thang ngay vui qua réi! Lan gio théi hay hay. Em nghe ta 4o bay, Em tim hoi chang thé! Chang 6i, chang ¢6 hay? Dutng day kia len gidi. Ta bude tya vai cudi, ‘Yeu nhau, yéu nhau mail Di, ta di, chang 6i! Ngun ngut khdi huong vang, Say trong gide mo mang 569Em cau xin Gidi Phat Sao cho em léy chang. (Thien ky sy dén day Ta hét. Toi tin réi hai ngubi lay nhau, vi khéng lay duoc nhau thi od bé con viét nhiéu. Lay nhau réi la hét chuyén). 81934 (Nady xva) 570XuUGN DiSu (1916-1985) tan that: Ngo Xuan Dieu; sink ngay 2-2-1916 (gi van Go Béi, xa Ting Gidn, huyén Tuy Phude, tinh Binh Dinh, Cha ngubi “dang ngoai" la mét ong ti kép (qué xd Trdo Nha, huyén Can Léc, tinh Ha Tinh}, me ngubi “ding rong” (noi sink Xuén Dieu), Xuan Didu la con vg ié, Vi chuygn mau thudn vo od, vo le, Xuan Digu phi xa me tir nhd. Ong hoo hét hée ti tai (odp IID), ting day truong tw thuc Thing Long, 06 thai gian lam tham ‘td thuong chinh & M3 Tho, La mat tam hén chan that, gdn bd hét minh véi cade song, Xuan Didu di theo ecch mang mét cach rit ty nhién. Ngay tt Cdch mang thing Tam, ong dé hang hdi nhdp cude bang ngbi biit ete mink vi tich cue sang téc phuc vu hai cube Khang chitn chong Phdp, ching My va xdy dung dét nue: ong mat ngay 18-12-1985 tai Ha Noi. Ong dupe Nha muse idng gidi thudng vin nghé H6 Chi Mink dot I (1996) Trude Caich mang thing Tam, Xudn Ditu li nhé tho tieu biéu nhat cia phong trao Tho moi. Tho Xuan Digu la swe gidi phong thit su cilia edi "16" ed nhan (individu). Mét cai ti say ddm, eudng nhibt, kheit khao giao edm udi doi, mudn dng choi loi va muon vin huing cuse doi tran thé nay bing toin d6 tim hin va moi gide quan bén nhay etia mink, Nhung lin dé, 6 nhan thy thé gidi nay khong phdi cia mink: dt tréi, hoa ob vi trdi tim nguoi dep. 6 edm thély 6 don, dn lank, run rity “em sp idm: gid bing tran moi néo, Troi ddy trang lanh Igo budt xwong da”, Ta hida vi sao tho Xudn Digu vita cé bink mink vd ndng vang, vie 06 nhiing dém trang lanh; viea déim say ham hé gdn b6 v6i cude doi, vita mudi trén chay, xa link nd, via mudn khéng dink edi ti od nhén, via 89 phdi bdt gap chink cdi toi 4) Xuén Digu ming doing oii dank hiéu: nhé tho etia tinh yeu, ang 1a nguiri dau tien thé hién mét wich od y tiie tink yeu niu sue giao edn hét mink tr link hén dén thé xde. Trong xd héi cw, mét tinh yeu nhw thé khd tim thy sw dén dap wing dang D6 te bi kich eta the tinh Xudn Ditu. Tho Xuan Digu in trong hai tap Tho tho (1928) va Goi buong cho gié (1945) ld nhiing sing tau dot dén git tri nghe thudt cao, ong chiu anh hing séu ste cia truong tho tuong trang Phép, déc bikt Ia Baudelaire, nhung khing hé edt dit vdi truyén. thong tho ca dan tc. Xudn Digu la ca si dédm say eta mia xudn, tubl tré va tinh yéu, tao nén mét thé gidi nghe thudt day xudn tink, suén se trong dé vé dep ctia con ngubi gia tui thank ran Ta trung tim va 1a chudin mue eda vé dep vit tra, BTLXuan Digu con la téc gid cla nhiéu dng vin xudi trie tinh ddy chat tho (Phén thong vang (1939) Truong ca (1945). DAY MUA THU TOI Tang Nt Linh Tae gid bdt gap maa thu toi qua nhidu cdnh: Rang liéu ben hé; Von hoa tan rung; Nhing cdnh Id run réy trude gid thu; Vang trang ngdn ngo; Nhing c6 gdi twa cia nhin xa, budn bang khudng... Nha tho st dung thanh cong thi phdp ldy Gm dé dién td nhing rung déng tinh vi tia thién nhién va cia long minh. Rang liéu diu hiu dig chju tang, Téc budn buéng xudng 1é ngan hang; Day mia thu téi ~ mia thu téi ‘Voi 40 mo phai det lé vang. Hon mot loai hoa da rung canh Trong vuon ste dd naa mau xanhy Nhong luéng run réy rung rinh 14... Déi nhanh kho gay xwong méng manh. Thinh thong nang trang tu ngdn ngo... Non xa khéi si nhat suong mé. Da nghe ret must ludn trong gio... Da ving ngudi sang nhtng chuyén do... May vin timg Khong, chim bay di, Khi troi u wat han chia ly. it nhigu thiéu n& budn khong ndi Tya ctra nhin xa, nghi nggi gi. (Tho tho) VOI VANG Tang Vi Binh Lién Bai tho rat Xuan Didu: yéu doi, yeu sing, ning nhiét, ddim say, ham hé, v6 vap. Oi, ngudi ta moi dai dét lam sao: ct di tim hanh 572.Phiic & nhiing béng lai, nhitng niét ban vu vo néo... Nb & quanh ta day, trong tém tay ta day, ngay gidy phut hién tai nay, gita cdi thé gibi trén thé, trén tue nay... O tée phém nay, Xuén Diéu da sing tao dupe m6t hinh dnh tidu biéu nhét cho te tuing va phong cich cia dng, dong thoi cting la mét trong nhimg cau tho vio loai tuyet v0i nhdt etka thi ca Viet Nam hién dai: “Thang Giéng ngon nhie mét edp méi gin". Toi mun tat nding di Cho mau dimg nhat mét; Toi muén bude gid lai Cho huong dimg bay di. Cia ong budm nay day tudn trang mat; Nay day hoa cia déng noi xanh ri; Nay day 14 cia canh to pho phat; Cia yén anh nay day khic tinh si Va nay day anh sang chép hang mi. Méi budi s6m, than vui hing g6 ctta; Thang giéng ngon nhu mét cap moi gan; Toi sung sudng. Nhung vdi vang mot nia: Toi khong cho ndng ha moi hoai xuan. Xuan duong ti nghia la xuan duong qua. Xuan con non, nghia Ja xuan sé gia, Ma xuan hét, nghia la toi cang mat. Long toi rong, nhumg lugng troi ctr chat, Khong cho dai thoi tré cda nhan gian Noi lam chi rang xuan vin tudn hoan, Néu dén naa khéng phai ring gap lai! Con troi dat, nhung chang con ti mai, Nén bang khudng toi tiéc c& dat troi; Mai thang, nam déa rém vj chia phoi, Khap séng, nui van than tham tién biét... Con gid xinh thi thao trong 14 biéc, Phai chang hon vi ndi phai bay di? Chim ron rang béng ditt tiéng reo thi, 1. Tir Tho the in lan tht hai tro di, cau nay dune sim lai: Néu tudi tré chdng hai lan thdm Iai. 573Phai chang sy 46 phai tan sap sita? Chang bao gid, di! Chang bao gid nea... Mau di thoi! Mua chua nga chiéu hom, Ta muén 6m. Ca sy sng méi bat dau mon mon; Ta muén riét may dua va gid lugn, Ta muén say canh budm vai tinh yéu, Ta muén thau trong mét cai hon nhiéu ‘Va non nude, va cay, va co rang, Cho chéch choang mui thom, cho da day anh sang Cho no né thanh sac cia thoi tuoi; - Hoi xuan héng, ta muén can vao nguoi! THO DUYEN Mbt eude giao cdm va hoa diéu tuyét vdi gitta trdi dat, cb cay, chim muéng, giita vit tru véi long ngudi, gia anh vad em, trong mét budi chiéu thu that diu déng va tho méng. Mét cdnh chiéu thu duoc nhin bang cap mdt xanh non, mt tém hén nhay cdm, v6 cing tinh té, va mét trdi tim trai tré "lin ddu rung dong néi thong yéu" * Chiéu mong hoa tho trén nhanh duyén, Cay me riu rit cap chim chuyén. ‘Dé tréi xanh ngoc qua muén 1a, ‘Thu dén — noi noi déng tiéng huyén. Con dueng nho nhé gid xiéu xiéu, La I canh hoang nang tro chiéu. Budi dy long ta nghe y ban, Lan dau rung dong aéi thuong yéu. Em buée diém nhién khéng vaeng chan, Anh di lung dang chang theo gan. Vo tam — nhung gitta bai tho diu, Anh véi em nbit mét cap van. May biéc vé dau bay gdp gap, Con cd trén rugng canh phan van. B74Chim nghe trdi rong giang them canh, Hoa lanh chiéu thua suong xuéng d4n. Ai hay tuy lang bude thu ém, Tuy chang bang nhan(1) ga té niém. Trong thay chiéu hom ngo ngdn vay, Long anh thoi da cuéi long em. (Téng tép van hoc Vit Nam, tap 27, NXB Khoa hoc xd héi, Ha Néi, 1990) LOL KY NU Dé tai rat truyén thong thuong thy trong van chuong cé: Tai ti voi giai nhan, khdch giang hé va hy nit vdi nhitng moi tink bo nude... Nhung cdi tdi 6 day, qua "Loi ky n&", chi cé thé la cdi 106 cia Tho méi lang man: e6 don dén but lank, ron ngop trude vit fru, edi t6i so phdi gap chinh long minh: "Ché dé riéng em phai gdp long em". Ngudi ta noi, Xudn Digu 1a edi ban lé cla phong tréo Tho méi (thé hign su sie cdi 401 cd nhdn, ding thoi bdo hidu se khiing hodng cia cdi t0i dy) 06 1 bat ddu ti bai tho nay chang? Khach ngéi lai cing em trong chéc nea: ‘Voi vang chi, trang sang qua, khach oi, Dem nay ram: yén tige sing trén tréi; Khach khong 6, long em cd ddc qua. Khach ngéi lai cimg em! Day gdi 1a, Tay em day, moi khach nga dau say; Day rugu néng. Va hén cia em day, Em cung kinh dit duéi chan hoang tit. Cho dap hén em! Trang tr vién xu Di khoan thai len ngu dinh troi tron; Gio theo trang tir bién théi qua non; Buén theo gid lan xa ting thoang ron. Long ky nit cong siu nhur bién lén, Che dé riéng em phai gap long em; ‘Tay ai n du khach hay lam rem, ‘Toc xanh tot em xin nguyén dét vong. 575Day h@ hén em trién mién trén song, ‘Tréi phiéu lu khong vong bén hay ganh; Vi minh em khong duge quan chan anh, ‘Téc khong phai nhumg day tinh vuéng viu. Em so lam. Gia bang tran moi néo, Troi day trang lanh leo suét xuong da, Nguoi giai nhan: bén dgi dudi cay gia; Tinh du khach; thuyén qua khéng budc chat. * Lai kg na da vo vi muéc mat. Cuge yéu duong gay gat vj lang choi. Ngudi vin du long ban nho xa khoi, Go tay vudng dé theo loi gid nude. * Xao xac tiéng ga. Trang nga lanh budt. Mat run mo, ky nw thay séng tréi. Du khach di, — Du khach da di réi. Ha N6i, 1999 {Git huong cho gi6) NGUYET CAM Xudn Diu chiu dnh hudng sdu sde truing tho twong trung Phap, true hét la 6 Baudelaire. Nguyét Cim la trubng hop thé hin tuyét vdi quan niém vé sw tuong giao git cde gidc quan cia Baudelaire (Correspondances): tiéng nhac, dnh sang va hoi lanh - thinh gide, thi gidc va sic gide, ba gide quan déu bén nhon “twong giao" voi nhau, din té nhing rung cdm, dung ra, nhing run rdy cla "Chiée déo hén toi ron bon b8", ‘Trang nhap vao day cung nguyét lanh, ‘Trang thuong, trang nho, hoi trang ngan. Dan budn, dan lang, 6i din cham! MGi giot roi tan nhu 1é ngan. 576May vang, trdi trong, dém thy tinh; Linh lung bong sang béng rung minh ‘Vi nghe nvong ti trong cu hat Da chét dém rim theo nudc xanh. Thu lanh cang thém nguyét to ngoi, Dan ghé nhu nude, lanh, trai oi... Long lanh tiéng soi vang vang han: ‘Trang nho ‘Tam Duong, nhac nhé ngudi, Bén bé anh nhac: bién pha le. Chige dio hén tdi rgn bén ba. Suong bac lam thinh, khuya nin thé Nghe sdu 4m nhac dén sao Khue (Gii huong cho gid) Bm7Huy Cin tan déy did: Cz Huy Can. Sink nam 1919, qué & Huong Son, Ha Tinh, La mét trong nhing cay but tiéu biéu nadt aia phong trio Tho moi lang man (1932-1945). Ong som dupe biét dén tic tap tho déiu tay ma rét chin: tap Liba thitng (1940), N6i nhw Hoai Thanh, Huy Can la hén tho do néo nhat cia Phong trao Tho méi udi cdi séu nhan gian, edi séu van 6. Tho Huy Can hay nhdt khi diin té cam mic trude cdnh trei rong, séng dai, ménh méng bat ngdt nhung vdng vé, hoang so. Nha the cing dé c6 cdm hing trude enh hoang hén, anh ndng chitu dep mit edch tan ua. ThE gibi tho tla Huy Cén con cé mat ub dep rléng rit 08 dién — ong goi la "dep xua” Khéng tim thay sw hai hoa trong xd hoi, Huy Can tm dén se hai hoa trong thé gioi tr nhién. Tir nBi "buén Lita thiéng’, éng tim dén “niém vui va tea" — "Vii chung ud tru, ngudi sdu duong gian” (Vii tru oa). Thc ra niém vui dy da cb mam méng ti Lia thiéng khi nhéi ther huong v8 se sing ve nhimg ttm hén thidu nién trong tréing.. Huy Cén gide ngi cdch mang sim. Sau khdi nghia thing Tém 1945, ong iuin hogt dong trong Hoi déng chink phii, déng thoi hang Adi sdng téc phuc vu Cdch mang. Ong duoc Nha nude ting gidi thudng vin nghé Hé Chi Mink dot I (1996). TRANG GIANG Béng Khudng trot réng nhé séng dai Ho Tang Tran Khanh Giu Song gon trang giang buén diép diép, Con thuyén xudi mai nuéc song song. Thuyén vé nude lai, sau tram nga; Citi mot canh khé lac may dong. Lo the con nhé gid diu hiu, Pau tiéng lang xa van chg chiéu Nang xuéng, troi lén sau chot vot; Séng dai, tdi rong, bén co leu. 578Bo giat vé ddu, hang noi hang; Ménh méng khéng mot chuyén 40 ngang Khong cdu goi chit niém than mat, ‘Lang le be xanh tiép bai vang. Lép lop may cao din nti bac, Chim nghiéng canh nhé: bong chiéu sa. Long qué dgn don vai con nude, Khong khéi hoang hén cang nhé nha. (Lia thiéng) NGAM NGUI Nang chia nia bai; chiéu réi... Vudn hoang trinh na xép d6i la rau. Soi budn con nhén gidng mau; Em oi! Hay ngi... anh hau quat day. Long anh mé v6i quat nay: Tram con chim m6ng vé bay dau gitrong Ngu di em, mong binh thuong! Ru em sén tiéng thay duong méy be... Cay dai bong xé ngdn ngo... — Hén em da chin may mda thuong dau? Tay anh em hay tya dau, Cho anh nghe nang trai sdu rung roi... (Lita thing) NHAC SAU Ai chét 46? Nhac buén chi lim thé! Chiéu mé céi, doi rét mudt ngoai dudng; Phé6 diu hia miu 44 ca én sung. Suong hay chinh byi phai tan 1a ta? ‘Time tigng Ie: dy mong sdu da 1a. Chim vui dau? Cay da gay vai canh. Oi chiéu budn! Sao ning qua mong manh! Moi tdi nhat nao cudi ma héo vay! 579Ai chét d6? Truc xoay va banh d4y, Xe tang di vé tan thé gidi nao? Chiéu dong tan, lenh xuéng ty trai cao, Khong lita 4m, chic hén budn lam dé. ‘Thé Iuong vay ma ai danh lia bo ‘Tran gian sao? Day thanh phd dang quen, Nhung chéc réi néo vang da xa mién Dudng sé la théi lanh hing biét may! ‘Va ngya oi, di nhip dam, ché nhay Kéo than dau, chua quén ném dudng doi. Ai di dua, xin dua dén tan noi, Ché quay lai ntta dugg ma lam tit Nguoi da chét ~ Mot vai ba dau cdi, Dam bay tong thuong xét 4én ben mé Dé cho hén khi sip xudng hu vo Con duge thay trén mat ngudi ém Ap Hinh dang cuGe dai ti day xa tip. Xe tang di, xin duéng cho gap ghénh! Khong gian 6i, xin hep bét mong ménh, Ao nao qua tréi buéi chiéu vinh biet! ‘Va nguoi nia, tiéng gid budn the thiét Xin lang giim cho nhe bét c6 don. Hang cv den la béng qua chap chen Bao tin x4u, din hén ngwoi da xé.,. Ai chét dé? Nhac buén chi kim thé! Kén dam ma hay dy tiéng dau thuong Ciia cude di? Ai rit ty trong xuong ‘Tiéng nite né géi gid dudng quanh que! Su chi lm tréi oi! Chidu tan the! (Lita thiéng) AO TRANG Ao tring don so, mong tring trong, Hom xua em dén, mit nhu lang. Né bimg anh sang. Em di dén, Gét ngoc dén huong, bude téa hong. 580Em dep ban tay ngén ngén thon; Em duyén déi ma nang hoe tron. Em lia gid biéc vao trong téc Thi lai phong anh cA mdi non. Em néi anh nghe tiéng 14n 16i; Hén em anh thé 6 trong hoi. Nang tho dét sang tren ta Ao, La nhé mung vui phat cita ngoai. Déi hia than tién suét mot ngay. Em ban hanh phuc chia day tay. Dju dang Ao trang trong nhu sudi ‘Téa phat doi hon canh mgng bay. (Liza thing) XUAN HANH Luong xudn trei dat vui chua hét Song Nhi dong hang nuéc chay ao Mau doi lai lang hon dat dd, Mach di voi voi long song cao. Nghe doi bude manh van thé nui, Nghe gi thé manh loa trang sao. Ta di mot minh trén 4é nho, Ta gop chan nhanh cing bén gid, Ta di mau qua tam chan ngudi Ta gap hén ta trong va try, Mau xuan chén chén séi ménh mong, Hoa goi trdi xanh phat quat héng. Ta di vé dau ta chang biet, Chi biét tréi xanh 1a ta say, Tréi xanh hai cum hoa tinh khiét, Méi bude bimg khei mot suéi ngay Ba quan bén dudng nép 4o nau Xen xao xudn ¥ cing vé dau? Vé dau thiéu no cong vai manh Qua kher tuong lai ganh trude sau? ‘Vé dau nhong budc théi gian da 581In déu mong manh tren canh dao? Vé dau hat byi vang thao thir Theo banh xe quay vong khat khao? Vé dau nhat néng cing nguyét lanh, Hai banh xe quay vong sé ménh? NgOi xe nhat nguyét cing thién nhién Lam ban. di duéng vé v6 dinh, Chi biét hom nay long ta vui, — Ma tudi dt tréi con 46 thinh. Am duong chua hing mét, Ben dudng hoa né tuoi, Mila vang doi chia hét, Bién vang triéu chang ligt, Song ri nhau di bat ngat cudi. H6 Tay 1942 582TO Hau (7920-2002) san that la Nguyén Kim Thank, qué 6 lang Pho Lai, huyén Huong Dién, tink Thica Thign Hué. Ong sink nam 1920 trong mét gia dink nha nko nghbo. Thub nké 06 thdi gian ng hoe 6 Da Néng, nhung chi yu sing va tring thank & Hud. TS Hin gide ngé Caich mang trong thoi ky Mat tran Dan chit Dong Duong (1936-1939). Ong timg bi chinh quyén thuc dan bdt giam tai nhitu nha ti & mién Trung vd 6 Tay Nguyen (1939-1942). Nguoi thank nién cong san Té Hitu va nha tho cing sin TS Hau cling truing think nhank chong. én Cach mang thing Tam, ong d@ la chi tich Tong kAdi nghia 6 Hud, déng thoi trd thank nha tho tai nding va tiéu biéu nhdt cia vdn hoe Cach mang vd sdn. Sau Céch mang thing Tém, TC Hitu git nhiéu chite vu cao ep ella Dang va Nha nude. Ong sdng tic lién tuc, méi tap tho phin dink mot ching duing Cach mang: Te dy (1937-1946), Viet Bac (1947-1954), Gié Long (1965-1961). Ra tran (1962-1971), Nude non ngan dam (1973), Meu va hoa (1972-1977), Mot tiéng dtm (2979-1992), Ong ming ddng duve goi la ld eb dau cia the ca Cach mang Vist Nam tic Tic dy dén Mau va hoa. Ong duoc Nha nude tang gidi thudng udn nghé Hé Chi Mink dot I (1996). Ong mat tai Ha Noi ngéy 9-12-2002. 76 Haw ta nha the cita ly tung Cong sin. Dac sdc cia Tie dy, tap tho dau cia ng, khong phdi la nkiing khim pha phong phi ue thé gidi ma la su biéu hién mOt edch chén that edi toi hét sito trong sing hén nhién (cing cd phéin non not nite) cia mot thank nian yéu doi, yéu nude, say Ciich mang ve cing say tho, hao hing, tu ca hat nim vui lon etia minh khi bdt gap ly tuing obng sin ve duge chién déu hy sink cho ly twing dy. ‘Tap tho si ndi mot cd hung lang man Céch mang. TU AY Bai tho la tiéng reo vui cla mbt tam hin thank nién lan déu bdt gap ly tuéng Cdch mang. Hai mia xuén hoa lam mét trong niém vui lén: mita xudn ciia tudi tré va mita xudn cla nhan loai ma ly tudng cong sin s& mé ra cho tuong lai, Vui nhét Ia thodt khéi cdi 583t6i cd don, gdn minh vdi giai cap va nhan loai cdn lao. Hinh dnh rue ro, nhip tho soi ndi, ham hé, dé la nét dace sde cia bai tho, Tu dy trong tdi bimg nang ha ‘Mat troi chan ly choi qua tim ‘Hén t6i 1a mot vuin hoa 14 Rat dam huong va ron tiéng chim... Toi bugc long tdi vei moi ngudi Dé tinh trang trai voi tram noi Dé hén tdi voi bao hén khd Gn gai nhau thém manh khéi 4di TOi da la con cua van nha La em cia van kiép phéi pha La anh cia van dau em nhd Khong 4o com, ci bat cit bo... Thang 7-1938 DUNG DUNG Nha tho tuyén bd "Ding dung", nhung trong tinh cdm thi khong hé ditng dung voi Hué. Dui ngdi but cia éng, Hué vén dep va déy tho méng. Nhung hinh dnh edi toi T6 Hitw “nén got trén duong phd Hué, ding dung khong mét cdm tinh chi cing rat dep: dep & thdi dé hién ngang tu hao vé ly tuéng ctia minh, va dep ed trong cdi non nét rat hon nhién cita ngudi thanh nién moi gide ngo Cach mang, Du khach bao day vudn kin déo Voi huong div diu, ¥ ngan xua Troi may xanh nhat mau hu 40 Day xi mo mang, day xu the... Cé gai thin the vé 40 mong, Nghieng nghiéng vanh non dang ché ai Ven bi séng phang con dd mong 1a lust di vé trong gid mai... Thanh quach tram nam s4m mat lanh, Ngon cé ué oai vat vo lay ‘Lau dai duong bé mau kiéu hanh Ao gam hai nhung canh phuong bay. 584Ta nén got trén dudng phd Hué Dimg dug khong mot cdm tinh chi! Khong gian sic sua mui 6 ué Ma nuée déng Huong mai cuén di... ¥ chét d& phoi vang héo ua ‘Mia thu 14 sdp rung wen duéng Mo chi ao mong ngan xua nia? Cay hét thoi xanh dén tiét vang! Ai tring ngan nam nuong dat ay Mam non thém nhya, 14 thém tuoi Oi mia mai! Hén ta chi thay Rew hen séng giti nhanh kh thd. Ai tuéng thien duéng sao nh4p nhanh ‘Tai hoa tinh két, ngoc long lanh ‘Ta chi thay noi day mé lanh Chén linh hén dm dudi hu danh. ‘Hud, thang 5-1938, TAM TU TRONG TU Day la bai tho ti déu tién cia TS Hitu, Ngudi thanh nién Cach mang, yeu ddi, yeu cube sing, gdn b6 vdi qué huong, da tim dupe cdch vupt qua bén bite tuong xa lim dé tré lai voi doi bing kénh thinh gide. Cé nhitng @m thanh cia cuéc séng thuing nhat tuing chdng cé gi déng néi, bing tré nén déy chat tho va at ngdn nga indi trong long ngudi. Vi gid day, véi Ta Huu no6 tré thank 4m thanh ctia su séng, tiéng néi cia qué huong... Bai tho cé hai phan. Phdn trén dac sic hon. Co don thay 1a cinh than ta! Tai mé rong va long soi rao nye Toi lang nghe tiéng doi lan ndo mite G ngoai kia vui suong biét bao nhiéu! Day 4m u di anh lat ban chiéu Len nhe nhe qua rio 6 cita nhd Day lanh leo bén tuong voi khdc khd ay san lim, manh van ghép sam u... 585,C6 don thay la cinh than tit ‘Tai mé rong va long s6i rao rye Toi lang nghe tiéng doi lan nao mic © ngoai kia vui sudng biét bao nhiéu! Nghe chim reo trong gié manh lén triéu Nghe voi va tiéng doi chi¢u dap canh Nghe lac ngya ring chan bén giéng lanh Dudi dudng xa nghe tiéng guéc di vé... Oi! Hom nay sao nhya séng tran tré Trong nhing tiéng nghe chimg quen thudc qua! Nghe gio xéi trén canh cay ngon 14 Nghe ménh mang swe khée cia tram loai ‘Téi mo hé nghe tat cd bén ngoai Dang riu rit gita mOt trdi rong rai Dang hut mat ctia déi say hoa trai Huong ty do thom ngat ca ngan ngay... Oi! Bao nhiéu ao tuéng ciia hén ngay ‘Téi phuit béng nhu quén doi thé tham O ngoai kia... biét bao than th ham Doa day trong nhtmg hé thdm khong cing! Toi chiéu nay giam c4m han trong long Chi 1a mot gitta loai nguéi dau khé. ‘Téi chi mot con chim non bé nhd. ‘Vurt trong Iéng con gita mét ling to Chuyén déi quay theo tiéng goi ty do Toi chi mOt git mu6n ngudi chién dau Van dimg thang trén duong dy lia mau Chan kiéu cing khong thoi b@ bao gid! Toi, hom nay, dau xa tam ngon co Hén tranh d4u van con théi thuc nao! Noi day ai la Dac Pao, Lao Bao La Con Lon, thé giéi cia wu phién? Toi st cudi hu ké sin long tin Git trinh bach linh hén trong bui ban: Toi chua chét, nghia la chua hét han Nghia fa chua hét nhuc cia mudn doi Nghia la con tranh d4u mai khdng thoi 586Con tri digt c& mot loai thi doc! Co mot tiéng cdi xa trong gid ric. Xa lim sé 1, lao Thi Thién, 29-4-1939 KHI CON TU HU Niém khao khat yéu dii, khao khat tw do la ndi dung cdm dong nhdt cia bai tho. Né khién cho, mét tiéng chim tu hui vang vong véo nha ti, cd thé goi day trong twing tuong cia nha tho, cd mot khong gian cao rong bat ngdt, déy mau side va am thanh rén rang. Nhung citing chinh vi thé ma tiéng chim goi he kia céng tré nén bie bét vd cing ddi véi ngudi thanh nién Céch mang dang say mé hoat ding bi giam ham trong tu. Khi con tu hu goi bay Lia chiém duong chin, trai cay ngot dan Vuon ram day tiéng ve ngan Bap ray vang hat day san nang dao ‘Troi xanh cang rong cang cao Déi con diéu sao 1én nhao timg khong... Ta nghe hé day ben long Ma chan muén dap tan phong, he 6i! Ngot lam sao, chét udt thoi Con chim tu hu ngoai trai cit keu! Hué, thang 71939 NHG DONG ‘Tang Vinh Van la nhé cdi kénh think gide ma nha tho goi vé duoc trong tam hén minh bitt bao hinh anh than thiét cia qué huong. Voi dit khuc "Gi sau bang nhang irwa thuong nhé, Hiu quanh ben trong m6t tiéng ho", duimg nhw cd link hén cia déng qué, song nude Thica Thién - Hu& duoc goi day. Nhung déi vii TS Huu, ky niém ding 587ghi nhé nhdt van la cdi gidy phut gide ngé ly tuong Cdch mang. Chinh nho dnh sdng cia ly tuing @y ma trdi dat, ruéng déng va nhitng guong mat ngudi noi qué huong nha tho cing tré nén thdm thiét va déy thuong nho. Gi sau bang nhang trua thuong nhé Hiu quanh ben trong mot tiéng ho! Bau gid cén thom dét nha mai Dau ruéng che mat thé yén vui Dau timg 6 ma xanh mon mén Dau nhung mrong khoai ngot sin bai? Dau nhimg dudng con bude van doi Xom nha tranh thdp ngu im hei Giga dong ngay thang am u dé Khong déi, nhumg ma tréi ctr trdi... Gi sau bang nheng trua hiu quanh Oi ruéng déng qué thuong nhé oi! Dau nhumg kmg cong xudng ludng cay Ma bin hy vong nue huong ngay Va dau hét nhong ban tay ay ‘Vai ging tung troi nhong sém mai? Dau nheng chiéu suong pha bai déng Lia mém xao xac 6 ven song Vang len trong tiéng xe Ida nude Mot giong ho dua hé nao ming Gi sau bang nhung trua thuong nhé Hiu quanh bén trong mot tiéng ho! Dau dang hinh quen, dau c& réi Sao ma cach biét, qua xa xi Chao 6i thong nhé, chao thuong nho Oi me gia xa don chiéc oi! Dau nheng hén than ty thud xua Nhung hén quen dai gio dam mua Nhimg hén chét phac hién nhu dat Khoai sén tinh qué rét thiet tha! 588TIENG HAT DI DAY Tang Huynn Ngoc Hué Hanh trinh di day cia nha the duge dién té nhu la hénh trink ngay mét phdi xa cdch nhén din mink, déng bio minh. Day la néi buén, ni dau va cing la ndi cém hon cla nguii chién st dét vdi bon cudp nude. Muén gam mét tiéng tan w udt Hén bing tuén theo gid théi dai. Bai tho két thitc bang edi tit “vuot nguc’, dé la lagic tat yéu cla tam trang ngudi tik Céch mang. Nui hoi! Ta déy bing xubng do. Chimg bao nhiéu dam, méy dém dubng? Dudng qua mdy phé Quy Nhon Nha sao trong lai yeu hon moi Jain Ngudi di quan do chen chan © sao nhu da quen than tir nao? Xe oi, cham cham ngimg giay phut Kéo nda réi day Jai khat khao! Nhung nha 44 rai Jo tho Nguwdi di mdy bong van vo trén duong Déng xanh gon nhé qué huong Bo vo tiéng hat bén nuong ning chiéu Xa réi bong dang yéu thuong ca Nhat nhat ngan xa buda cé liéu... Duong lén xt la Kong Tum Quanh quanh déo chat, tring tring nui cao Th6ng reo be sudi ri rao Chim chiéu chiu chit, ai nao kéu ai? Muén gdm mét tiéng tan u uat Han béng tuén theo gid thdi dai Duong lén Dac Sut, Dac Pao Peo leo ngon thac, cdu treo mat ghénh 589Diu hiu m4y ai dén canh Long dau lai nh cac anh nhing ngay... Chao 6i, xtra cong chén nay day ‘Than ban vii xuong dudi géc may Roi vut nat tay bay linh ry Mau dam Khodi mat la dén Tay! Méi hén 44 46, bao hon huyét Mot khiic cau day, may khuc thay! Hoi nheng anh dau qua trudc 46 Biét chang cén lam ban di day! Duong lén dinh nui Dac Lay Heo heo gid lanh, suong day ving chim Ga dau gay dong im lim Mo mo méy x6m tranh chim trong may Dén xa héo hat co bay Hiu hiu phat lai buén vay vay long C6 ai hiéu ndi hon ghé gom Trén mat ngudi trong véi nui suong Nui hoi! Ti day bang xudng do Chimg bao nhiéu dam, may dém duéng? Thang giéng 1942 590,