U ni

UNIVERSITY OF MINDANAO

College of Arts and Science Education

Social Science Discipline

Physically Distanced but Academically Engaged

Self-Instructional Manual (SIM) for Self-Directed Learning (SDL)

GE6/ Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

THIS SIM/SDL MANUAL IS A DRAFT VERSION ONLY; NOT FOR

REPRODUCTION AND DISTRIBUTION OUTSIDE OF ITS INTENDED USE.
THIS IS INTENDED ONLY FOR THE USE OF THE STUDENTS WHO ARE
OFFICIALLY ENROLLED IN THE COURSE/SUBJECT.

EXPECT REVISIONS OF THE MANUAL.

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

UNIT LEARNING OUTCOME 2 59

METALANGUAGE 59
Week 5
ESSENTIAL KNOWLEDGE 60
Jose in Europe 60
On Anchoring our Filipino Origin 63
SELF-HELP 65
LET’S CHECK 2.4 66
LET’S CHECK 2.5 67
LET’S ANALYZE 2.2 68
IN A NUTSHELL 73
Q&A LIST 74
KEYWORD INDEX 74

Course Outline: GE 6 – The Teacher and the School Curriculum

Course Instructors: GINA G. CAHUCOM

Email: ginacahucom@umindanao.edu.ph

Student Consultation: By Appointment thru email, messenger, Blackboard LMS,

phone call or text
Mobile: 09267713739
Effectivity Date: August, 2020
Mode of Delivery: Blended (On-Line with face to face or Virtual sessions)
Time Frame: 54 Hours
Student Workload Expected Self-Directed Learning
Requisites: None
Credit: 3
Attendance Required: A minimum of 95% attendance is required at all
scheduled Virtual or face to face sessions.

Course Outline Policy

Area of Concern Details

Contact and Non-Contact The Self-Instructional Manual is designed for this 3-

Hours unit course in the Life and Works of Dr. Jose Rizal
(General Education 6). The expected number of
online sessions or virtual sessions, which will be

1 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

scheduled on a specific time period, will be one hour

per school day. Face-to-ace sessions, when
warranted, will be scheduled for assessments and
exams.

Assessment Task Submission of assessment tasks shall be on the 3rd,

Submission 6th, and 8th weeks of the term unless otherwise
scheduled by the instructor. The assessment paper
shall be attached with a cover page indicating the title
of the assessment task or activity (as reflected on the
module), the professor’s name, date of submission,
and name of the student. The document shall either
be submitted through the appropriate Blackboard
LMS platform or emailed to the Course Instructor. It is
also expected that students have already paid their
tuition and other fees before the submission of the
assessment tasks.

Assessment tasks uploaded in the Blackboard LMS

are to be answered within specific time frames. As a
matter of course, the schedule will be given ahead of
time by the Course Instructor.

All assessment tasks and requirements are to be

given and complied with online. There is, however, a
possibility that the Final Examination will be given and
taken in person at the campus. Should this be the
case, the Course Instructor is to arrange ahead of
time the exam schedule and other matters pertaining
to the in-person conduct of the exam.

Safe Assign Submission
(when applicable)
Honesty and integrity are valued and practiced in the
University. It is expected, then, that all assessment
tasks are complied with accordingly. Where
appropriate, tasks submitted through the Blackboard
LMS are to undergo plagiarism check using Safe
Assign. Only a maximum of 20% index is allowed.
This means that if the paper goes beyond the 20%
index, the student will either redo the assessment or
receive a failing marking. In addition, if the paper
reaches 50 to 100% plagiarism index, possible
disciplinary actions will be opted by the Course
Instructor in accordance with the University’s OPM on

2 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Intellectual and Academic Honesty.

Please be reminded that academic dishonesty, which

includes cheating, plagiarism and commissioning
other people to work on students’ tasks, will have
consequences ranging from reprimand to warning
and even expulsion.

Penalties for Late Assignments and assessments are to be

Assignments/Assessments accomplished and submitted within a definite time
period. Tasks submitted beyond the deadline will
merit a 7% deduction from the total score per day.
Submitting insufficient requirements and requirements
that failed to meet the set criteria will also merit the
same.

However, deductions won’t apply to late submissions

that have valid reasons. In such cases, students are
required to submit to the Course Instructor a letter of
explanation to be appended with proof or evidence as
support.

Return of Assignments/ Assessment tasks will be returned within a maximum

Assessments of two weeks after submission. Where applicable,
only the scores will be returned and not the entire
assessment. Activities and assessments done in the
Blackboard LMS, save for essays, will have their
results reflected immediately after they are taken.

If group submission is required, only one copy of the

accomplished task will be submitted. The names of all
students who contributed must be reflected on the
submitted copy.

Re-marking of Contesting or requesting to change the score

Assessment Papers and received for an assessment task must be done in
Appeal writing and addressed to the Course Facilitator. The
letter must explicitly explain the reasons/points why
such contest or request be honored. If the Course
Facilitator denies or disapproves the request, the
concerned student can elevate the case to the
Discipline Chair, and then to the Dean of the College.
The original letter containing the request or appeal

3 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

must be submitted together with the new appeal. It is

the Dean of the College who will issue the final
decision regarding the contest or request.

Grading System For graded assessment tasks, the following

computation is to be used.

Examination 70%

First Assessment 10%

Second Assessment 10%
Third Assessment 10%
Final Assessment 40%

Class Participation 30%

Quizzes, Assignments, Participations 10%

Research, Projects, Requirements 20%
TOTAL 100%

The submission of grade will follow the University

system and procedure.

Citations and Quotations In quoting and citing works of others, APA format
should be used. Where applicable, a list of references
must be appended as the last page of the
accomplished work.

Student Communication Students are required to have an active umindanao

account through which they can access the
BlackBoard LMS platforms. Within the first week of
the term/semester, any student who failed to
login/access a course must communicate immediately
to the CASE Dean’s Office through the contact details
listed below. Students who do not have a working
umindanao account must immediately contact Dr.
Ramcis N. Vilchez at rvilchez@umindanao.edu.ph.

In-campus face-to-face sessions, whenever required

and allowed by quarantine guidelines, will be
scheduled and coordinated in advance.

For specific concerns, students may contact the

4 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

appropriate office. The list of the offices and their

contact details are listed below.

Contact Details of the Khristine Concepcion, Ph.D

CASE Dean Email: artsciences@umindanao.edu.ph
Phone: (082)305-0647 Local 118
Contact Details of the Victoria Ligan, DPA
Program Head Email: victoria_ligan@umindanao.edu.ph
Phone: (082)305-0647 Local 118

Students with Special Students with concern must coordinate with the
Needs or concern instructor. Depending on the nature and rationale of
the concern the instructor may give an alternative
assessment task or extend deadline with the approval
of the program head. However alternative
assessments given should be relevant with the
learning outcome of the course.

Library Contact Details Brigida E. Bacani

Phone: 082 305-0645/ 082 227-5456 (ask to connect
to the office of LIC Head)

Well-being Welfare Zerdszen Rañises

Support Help Desk GSTC (Guidance Services and Testing Center)
Contact Details Phone: 082 305-0645/ 082 227-5456 (ask to connect
to the office of the GSTC Facilitator or GSTC Head)

Course Information - see/download course syllabus in the Black Board LMS

Instructor: Hello, sa lahat! Maligayang pagdating sa kursong ito, GE 6 – Ang Buhay at mga gawa
ni Dr. Jose Rizal. Kailangang pag-aralan ng lahat ang buhay ni Dr. Jose Rizal. Naniniwala ako na
itinatanong mo kung bakit kailangan mong pag-aralan ang buhay at ang kanyang mga gawa. Ito ay
kinakailangan at iniutos ng batas sa ating bansa. Bukod pa riyan, dapat nating malaman ang ating
kasaysayan at alalahanin ang mga taong nakikipaglaban para sa ating kalayaan. Muling pag-ibayuhin
ang simbuyo ng damdamin at pagmamahal sa ating inang-bayan at nagpapasalamat sa mga
sakripisyong ginawa para sa ating kalayaan.

5 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

CO:

Bilang mga mag-aaral ng kursong ito, inaasahang makikita ninyo sa inyong pag-aaral ang
pangunahing kaalaman tungkol sa kasaysayan hinggil sa buhay at mga gawa ni Dr. Jose Rizal. Ito ay
para sa iyo upang pahalagahan ang makulay na buhay ni Dr. Jose Rizal at ang makasaysayang
pangyayari nito. Sa pagtukoy sa Batas ng Rizal at ika-19 na Siglo at ang kontribusyon sa
Nasyonalismong Pilipino. Ang pagpapakilala kay Dr. Jose Rizal, lalo na ang nobelang Noli Me Tangere
at El Filibusterismo, at ang kanyang mga isinulat, na tula, malalaman ninyo ang kanyang buhay at ang
buhay ng ating mahal na mga ninuno noon at sa panahon ng Espanyol. Sa huli, ito ay nagpapakilala
kay Dr. Jose Rizal mula sa kanyang pagsilang hanggang sa kanyang kamatayan. Samakatwid, sa
kursong ito, inaasahan kayong matutong, MAGBASA, ALAMIN, TAMASAHIN AT PAGNILAY-NILAYIN,
ang buhay at mga gawain ni Dr. Jose Rizal at matuto kung paano suriin at tugunin ang kursong ito sa
ating henerasyon at sa huli, inaasahan kayong maging aktibong magampanan ang kinakailangang
gawain at masasagutan ang mga sumusunod na aktibidades na nakalaan para sa kurso.

SUMULONG TAYO. PARA SA BAYAN!

BIG PICTURE-C
Week: 7-9 Unit Learning Outcome (ULO- 3): Pagkatapos ng aralin na ito, kayo ay
inaasahan na:

a. Pag-aralan ang iba`t ibang mga akda ni Dr. Jose Rizal, particular ang kanyang
dalawang libro.
b. Talakayin ang buhay ni Dr. Jose Rizal, mula sa kanyang pagsilang hanggang sa
kanyang kamatayan; dahil dito, pag-aaralan ang iba`t ibang mga akda ni Dr. Jose
Rizal sa kanyang mga sanaysay at paglalahad.
c. Suriin ang kontekstong pangkasaysayan at pangkulturang nasa misyon ni Dr.
Jose Rizal at naglalakbay sa buong mundo at pag-aralan ang mga kababaihan na
naging bahagi ng kanyang buhay.

6 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Sa seksyong ito, ang mga mahahalagang terminong nauugnay sa pag-aaral ng

Buhay at Mga Gawa ni Dr. Jose Rizal at sa ULO-3 Linggo 7 ay bibigyang kahulugan
upang magtatag ng isang batayan sa kung paano maunawaan ang mga term na
makakaharap mo sa kursong ito. Sa pagdaan namin sa pag-aaral ng buhay at mga
gawa ni Dr. Jose Rizal, Mangyaring gabayan ka ng mga sumusunod na termino at
maunawaan ang mga konsepto at ideya nito.

1. Reporma

• Ang pagtanggal ng mga maling gawain (hal. Mga Pang-aabuso) sa pamamagitan

ng pagpapatupad o pagpapakilala ng isang mas mahusay na pamamaraan o kurso
ng pagkilos. Si Rizal ay isang repormista, hindi isang rebolusyonaryo.

BIG PICTURE in Focus

a. Pag-aralan ang iba`t ibang mga akda ni Dr. Jose Rizal, sa partikular, ang
kanyang dalawang libro.

METALANGUAGE
2. Rebolusyon

• Pangunahing hamon sa isang gobyerno kung saan nais ng isang pangkat o

samahan na ibagsak ang kasalukuyang gobyerno at talikuran ang isang gobyerno at
ipalit ng ibang gobyerno.

3. Kilusang Propaganda

• Ang mga organisadong aktibidad na pinamunuan ng nasyonalistang Pilipino,

karamihan sa mga ito ay mga ilustrado na nakabase sa Europa tulad ni Rizal, na
gumamit ng kilusan upang mailantad ang mga pang-aabuso at makamit ang mga
reporma at kalayaan para sa Pilipinas.

4. Noli Me Tangere ("Huwag mo akong hawakan")

• Mula sa mga salita ni Jesus na hinarap si Maria Magdalene sa Juan 20:17 King
James Version (KJV) "Huwag mo akong hawakan sapagkat hindi pa ako
nakakabalik sa aking Ama."

5. Filibustero

7 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

• Isang tao na ginusto na hindi sundin ang mga hangarin ng mga awtoridad sa
Espanya. (hindi pagsunod o pag-uugali ng pag-uugali)

6. rebelyon, sedisyon, at Illegal na pagsasama

• Ang mga paratang na isinampa laban kay Dr. Jose P. Rizal sa isang napaka-hindi
patas na paglilitis na humahantong sa pagpatay sa kanya.

7. GOMBURZA

• Ang pagpapaikli para sa mga martir na pari ng Cavite Mutiny na Sina Padre
Mariano Gomez, Padre Jose Burgos at Padre Jacinto Zamora

Upang maisagawa ang nabanggit na malaking larawan (Mga Resulta sa Pag-aaral

ng Yunit 3) para sa ikapitong linggo ng kursong ito, kailangan mong lubos na
maunawaan ang sumusunod na mahahalagang kaalaman na ipapakita sa mga
susunod na pahina ng modyul na ito. Mangyaring tandaan na hindi ka limitado sa
ibinigay na module o ang aklat-aralin. Inaasahan mong gumamit ka ng iba pang mga
libro, artikulo sa pagsasaliksik, mga mapagkukunan sa online, at iba pang mga
mapagkukunan na magagamit sa silid-aklatan ng unibersidad hal. elibrary,
search.proquest.com, atbp.

I
ANG KAMBAL NA AKLAT
(The Twin Books)

Essential Knowledge
Ang El Filibusterismo at Noli Me Tangere
ang mga tanyag na libro na kinatay ang pangalan ni Dr. Jose Rizal sa ating
kasaysayan. Ang mga librong ito ay naging kanyang tagumpay sa buhay at kanyang
di-marahas na rebolusyon para sa kalayaan ng kanyang minamahal na bansa. Ang
bansang inalok niya ang kanyang buhay para sa kanyang paniniwala na ang
Essential
kalayaan ay makakamit sa Knowledge
paggamit ng panulat, sapagkat ang panulat ay "mas
malakas kaysa sa isang double edge sword."

BIG PICTURE-C

8 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Week: 7-9 Unit Learning Outcome (ULO- 3): Pagkatapos ng aralin na ito, kayo ay
inaasahan na:

a. Pag-aralan ang iba`t ibang mga akda ni Dr. Jose Rizal, particular ang kanyang
dalawang libro.
b. Talakayin ang buhay ni Dr. Jose Rizal, mula sa kanyang pagsilang hanggang sa
kanyang kamatayan; dahil dito, pag-aaralan ang iba`t ibang mga akda ni Dr. Jose
Rizal sa kanyang mga sanaysay at paglalahad.
c. Suriin ang kontekstong pangkasaysayan at pangkulturang nasa misyon ni Dr.
Jose Rizal at naglalakbay sa buong mundo at pag-aralan ang mga kababaihan na
naging bahagi ng kanyang buhay.

BIG PICTURE in Focus

a. Pag-aralan ang iba`t ibang mga akda ni Dr. Jose Rizal, sa partikular, ang
kanyang dalawang libro.

METALANGUAGE

Sa seksyong ito, ang mga mahahalagang terminong nauugnay sa pag-aaral ng

Buhay at Mga Gawa ni Dr. Jose Rizal at sa ULO-3 Linggo 7 ay bibigyang kahulugan
upang magtatag ng isang batayan sa kung paano maunawaan ang mga term na
makakaharap mo sa kursong ito. Sa pagdaan namin sa pag-aaral ng buhay at mga
gawa ni Dr. Jose Rizal, Mangyaring gabayan ka ng mga sumusunod na termino at
maunawaan ang mga konsepto at ideya nito.

1. Reporma

• Ang pagtanggal ng mga maling gawain (hal. Mga Pang-aabuso) sa pamamagitan

ng pagpapatupad o pagpapakilala ng isang mas mahusay na pamamaraan o kurso
ng pagkilos. Si Rizal ay isang repormista, hindi isang rebolusyonaryo.

2. Rebolusyon

9 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

• Pangunahing hamon sa isang gobyerno kung saan nais ng isang pangkat o

samahan na ibagsak ang kasalukuyang gobyerno at talikuran ang isang gobyerno at
ipalit ng ibang gobyerno.

3. Kilusang Propaganda

• Ang mga organisadong aktibidad na pinamunuan ng nasyonalistang Pilipino,

karamihan sa mga ito ay mga ilustrado na nakabase sa Europa tulad ni Rizal, na
gumamit ng kilusan upang mailantad ang mga pang-aabuso at makamit ang mga
reporma at kalayaan para sa Pilipinas.

4. Noli Me Tangere ("Huwag mo akong hawakan")

• Mula sa mga salita ni Jesus na hinarap si Maria Magdalene sa Juan 20:17 King
James Version (KJV) "Huwag mo akong hawakan sapagkat hindi pa ako
nakakabalik sa aking Ama."

5. Filibustero

• Isang tao na ginusto na hindi sundin ang mga hangarin ng mga awtoridad sa
Espanya. (hindi pagsunod o pag-uugali ng pag-uugali)

6. rebelyon, sedisyon, at Illegal na pagsasama

• Ang mga paratang na isinampa laban kay Dr. Jose P. Rizal sa isang napaka-hindi
patas na paglilitis na humahantong sa pagpatay sa kanya.

7. GOMBURZA

• Ang pagpapaikli para sa mga martir na pari ng Cavite Mutiny na Sina Padre
Mariano Gomez, Padre Jose Burgos at Padre Jacinto Zamora

Essential Knowledge

Upang maisagawa ang nabanggit na malaking larawan (Mga Resulta sa Pag-aaral

ng Yunit 3) para sa ikapitong linggo ng kursong ito, kailangan mong lubos na
maunawaan ang sumusunod na mahahalagang kaalaman na ipapakita sa mga
susunod na pahina ng modyul na ito. Mangyaring tandaan na hindi ka limitado sa
ibinigay na module o ang aklat-aralin. Inaasahan mong gumamit ka ng iba pang mga
libro, artikulo sa pagsasaliksik, mga mapagkukunan sa online, at iba pang mga
mapagkukunan na magagamit sa silid-aklatan ng unibersidad hal. elibrary,
search.proquest.com, atbp.

10 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

I
ANG KAMBAL NA AKLAT
(The Twin Books)

Ang El Filibusterismo at Noli Me Tangere ang mga tanyag na libro na kinatay

ang pangalan ni Dr. Jose Rizal sa ating kasaysayan. Ang mga librong ito ay naging
kanyang tagumpay sa buhay at kanyang di-marahas na rebolusyon para sa
kalayaan ng kanyang minamahal na bansa. Ang bansang inalok niya ang kanyang
buhay para sa kanyang paniniwala na ang kalayaan ay makakamit sa paggamit ng
panulat, sapagkat ang panulat ay "mas malakas kaysa sa isang double edge sword."

1.1 NOLI ME TANGERE

Ang Noli Me Tangere ang unang aklat ni Dr. Jose Rizal na na-publish, tulad ng
tinalakay sa aming huling modyul. Bukod dito, ang pangunahing tauhan, si
Crisostomo Ibarra ay pinaniniwalaang isang alter-ego ni Jose Rizal dahil sa
background ng pamilya nito. Pareho silang nag-aral sa ibang bansa at hinahangad
ang pag-ibig ng kanilang buhay.

Banghay
Umikot ang nobela sa bida na si Crisostomo Ibarra. Isang Illustrados na ang
linya ng dugo ay pinaghalong Espanyol, Mestizo, at Filipino na nagmula sa isang
mayamang pamilya sa Pilipinas sa Calamba. Pumunta siya sa Europa upang mag-
aral. Sa kanyang pag-uwi, pinangarap niyang maiangat ang buhay ng kanyang mga
kapatid ngunit humarap sa hierarchy ng Espanya, kasama na ang administrasyong
sibil ng Espanya at ang helyarchiya ng Eklesyitikal ng kanyang bayan.

Ang ama ni Crisostomo, Don Rafael, ay namatay bago ang kanyang pag-uwi.
Nakalungkot ang mga pangyayari nang namatay ang kanyang ama at tumanggi na
ilibing sa isang Cemetery ng Katoliko ng kura paroko na si Padre Damaso. Si
Crisostomo ay napukaw ng ilang panahon. Halos pumatay siya sa pari na naging
sanhi ng pagpapaalis sa kanya at pagpapawalang-bisa ng kanyang pag-aalis ng
damo kasama si Maria Clara.

Si Maria Clara ang syota ni Crisostomo. Kilala siyang anak ni Kapitan Tiago,
ngunit sa totoo lang, anak siya ni Padre Damaso. Si Kapitan Tiago ang siyang
umampon sa kanya at inilihim ang sikreto ni Padre Damaso.

11 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Ang kasal nina Crisostomo at Maria Clara ay nakansela dahil sa pag-atake ni

Ibarra sa pari, dahil doon, ipinagkaloob kay Maria Clara ang ibang lalaki, ngunit pinilit
niyang maging madre kaysa pakasalan ang ibang lalake. Sa tulong ni Padre
Damaso, si Maria Clara ay naging isang madre, ngunit sinira lang siya nito, dahil
siya ay naging isang karnal na alipin ni Padre Salve na humingi ng sekswal na
relasyon sa kanya.

Ang pilosopiya sa kwento ay binibigyang diin ang pagod ng mga mananakop

ng kaliwanagan ng mga Pilipino. Ito ang magiging simula ng bangungot ng mga
Espanyol at ang pagtaas ng mga Pilipino. Iyon ang dahilan kung bakit sasakupin ng
mga Espanyol ang mga Pilipino sa lahat ng gastos.

Tulad ng kwento, nakilala ni Ibarra si Elias, na kinukumbinsi siya na

maghimagsik at labanan laban sa mga malupit. Naniniwala si Elias na labis ang
paghihirap ng mga Pilipino at ang pag-aalsa at marahas ay ang tanging paraan para
sa kalayaan. Habang pinaplano ng mga kalaban ni Ibarra na lumikha ng isang
pekeng insureksyon na sinisisi siya, tinulungan sila ni Maria Clara habang ginamit
siya bilang isang bitag sa pagprotekta sa sikreto ng pagtataksil kay Ibarra. Walang
pagpipilian si Ibarra kundi ang makatakas.

Sa tulong ni Elias, nakatakas si Ibarra sa Guardia Sibil, ngunit hinabol sila na

papunta sa lawa. Kailangang tumalon sa tubig si Elias, upang magpanggap na si
Ibarra at siya ay binaril at sa malapit na lugar ay namatay at inilibing ni Basilio sa tabi
ng kanyang ina at nakatakas si Ibarra.

PAG-ATAKE AT DEPENSA

Ang pagbabawal ng mga libro ni Jose Rizal ay ang paunang kilos ng mga
Awtoridad ng Espanya na may pahiwatig na pinapahiya nito ang Simbahan at ng
Espanya. Fr. Sinuri ni Payo ng UST ang libro noong Agosto 18, 1887, at sumulat ng
isang sulat ng rekomendasyon sa Arsobispo ng Maynila na ipagbawal ang libro.

Sinasabing ang aklat ay erehe, masama, mapang-abuso at, iskandalo sa mga

relihiyosong aspeto nito. Ang libro ay hindi makabayan, subersibo at, nakakasakit sa
gobyerno ng Espanya. Ang aklat ay sinalakay ng ilan ay sina Senador Vida,
Vincente Barrantes. Ngunit ang unang pag-atake ay ng isang hindi kilalang prayle na
nagsabing si Jose Rizal ay tinawag bilang isang hindi nagpapasalamat na tao. Para
kay Fr. Rodriguez, hindi ito dapat basahin sapagkat ito ay mapanirang-puri at

12 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

tumaas na mga pagkakamali ... at para kay Fr. Font, na naglabas ng opisyal na pag-
censor sa libro.

Sa kabilang banda, marami ang nagdepensa sa nobelang buhay na si Fr.

Francisco Sanchez. Isa pa si Fr. Si Vicente Garcia, na nagsabing "kung mortal na
kasalanan ang pagbabasa ng nobela, ang ilang pari ay nakagawa ng mortal na
kasalanan." Gayundin, ipinagtanggol ni Marcelo H. Del Pilar ang nobela sa
pamamagitan ng pagsagot sa mga polyeto ni Fr. Si Rodriguez, na nagsasabi na ang
aklat ay hindi naaangkop na hinuhusgahan.

PINAKAPANGUNAHING TAUHAN

a. Crisostomo Ibarra
b. Maria Clara
c. Padre Damaso
d. Padre Salvi
e. Elias
f. Kapitan Tiago
g. Don. Francisco Ibarra
h. Sisa
i. Crispin
j. Basilio
k. Elias
l. Tasio

1.2 EL FILIBUSTERISMO
BANGHAY

Binago ni Crisostomo Ibarra ang kanyang pangalan at katayuan kay Simoun,

ang Jeweler. Nagbalatkayo, gumala siya sa buong mundo at naglakbay sa iba`t
ibang bahagi nito at naging isang alahas. Bumalik siya upang makaganti sa lahat ng
kamalasan na kanyang nasalubong. Sinamantala niya ang katiwalian at mapang-
abusong rehimen ng mga Espanyol sa Pilipinas upang maibagsak ang
administratibo nito at lumikha ng kaguluhan.

13 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Nais niyang iligtas ang kanyang minamahal na si Maria Clara mula sa

kumbento at gumanti sa pagkamatay ng kanyang ama, ngunit ito ay nakialam ni
Basilio na isang estudyante sa medisina. Sa kagubatan ng bisperas ng Pasko,
nakilala ni Basilio ang totoong pagkakakilanlan ni Simoun nang hinanap niya ang
mga hiyas na inilibing malapit sa libingan ng kanyang ina na si Sisa.

Sa pag-usad ng kwento, nagkaroon ng pagkakataon si Simoun na ipatupad

ang kanyang paghihiganti sa pamamagitan ng isang bomba na nakatanim sa isang
lampshade. Ngunit napigilan ito ng ihagis ito sa labas ng bintana bago ito sumabog.
Pagkatapos, itinapon ng isang pari ang lahat ng mga alahas ni Simoun bilang
simbolo ng pag-aalis ng kasakiman, karahasan, at iba pang kasamaan na pinukaw.

Nasyonalista at Rebolusyon

Ang ika-2 nobela ni Rizal ay iba sa prequel, sapagkat binigyang diin nito ang
ideolohiya at mga prinsipyong dapat taglayin ng isang tunay na Pilipino. Iyon ang
matinding pagmamahal sa bansa. Ang nasyonalismo ay maaaring madaling makilala
bilang isang kilos ng pagmamahal sa isang bansa at nasyonalidad, isang kilos ng
pagmamahal sa iyong sariling bansa at ng mga alituntunin nito.

Itinaya ni Jose Rizal ang kanyang pag-asa para sa bagong henerasyon.

Tinukoy niya ang kabataan sa kanyang tulang A la Juventud Filipina bilang pag-asa
ng bansa. Nagpakita siya ng isang halimbawa kung paano mahalin ang isang bansa
at prinsipyo sa pakikipaglaban niya para sa kanyang bansa hanggang sa kanyang
huling hininga.

Napansin ni Dr. Jose Rizal na maghimagsik at ipaglaban ang bansa, ngunit

sa paraang naiiba sa iba pang karaniwang pananaw sa rebolusyon at iyon ay isang
kilos ng pagsasagawa ng giyera para sa kalayaan o isang kilos na magreresulta sa
kamatayan at madugong pakikipaglaban. Ngunit para sa Kanya, isang mapayapang
rebolusyon.

IBA PANG MGA PINAKAPANGUNAHING TAUHAN

a. Padre Florentino
b. Simoun
c. Kapitan Tiago
d. Basilio
e. Maria Clara
f. Dona Victorina
g. Kabesang Tales
h. Padre Salvi

14 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

i. Isagani
j. Macaraig

1.3 NOLI ME TANGERE

Ang Noli Me Tangere ang unang aklat ni Dr. Jose Rizal na na-publish, tulad ng
tinalakay sa aming huling modyul. Bukod dito, ang pangunahing tauhan, si
Crisostomo Ibarra ay pinaniniwalaang isang alter-ego ni Jose Rizal dahil sa
background ng pamilya nito. Pareho silang nag-aral sa ibang bansa at hinahangad
ang pag-ibig ng kanilang buhay.

Banghay
Umikot ang nobela sa bida na si Crisostomo Ibarra. Isang Illustrados na ang
linya ng dugo ay pinaghalong Espanyol, Mestizo, at Filipino na nagmula sa isang
mayamang pamilya sa Pilipinas sa Calamba. Pumunta siya sa Europa upang mag-
aral. Sa kanyang pag-uwi, pinangarap niyang maiangat ang buhay ng kanyang mga
kapatid ngunit humarap sa hierarchy ng Espanya, kasama na ang administrasyong
sibil ng Espanya at ang helyarchiya ng Eklesyitikal ng kanyang bayan.

Ang ama ni Crisostomo, Don Rafael, ay namatay bago ang kanyang pag-uwi.
Nakalungkot ang mga pangyayari nang namatay ang kanyang ama at tumanggi na
ilibing sa isang Cemetery ng Katoliko ng kura paroko na si Padre Damaso. Si
Crisostomo ay napukaw ng ilang panahon. Halos pumatay siya sa pari na naging
sanhi ng pagpapaalis sa kanya at pagpapawalang-bisa ng kanyang pag-aalis ng
damo kasama si Maria Clara.

Si Maria Clara ang syota ni Crisostomo. Kilala siyang anak ni Kapitan Tiago,
ngunit sa totoo lang, anak siya ni Padre Damaso. Si Kapitan Tiago ang siyang
umampon sa kanya at inilihim ang sikreto ni Padre Damaso.

Ang kasal nina Crisostomo at Maria Clara ay nakansela dahil sa pag-atake ni

Ibarra sa pari, dahil doon, ipinagkaloob kay Maria Clara ang ibang lalaki, ngunit pinilit
niyang maging madre kaysa pakasalan ang ibang lalake. Sa tulong ni Padre
Damaso, si Maria Clara ay naging isang madre, ngunit sinira lang siya nito, dahil
siya ay naging isang karnal na alipin ni Padre Salve na humingi ng sekswal na
relasyon sa kanya.

Ang pilosopiya sa kwento ay binibigyang diin ang pagod ng mga mananakop

ng kaliwanagan ng mga Pilipino. Ito ang magiging simula ng bangungot ng mga

15 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Espanyol at ang pagtaas ng mga Pilipino. Iyon ang dahilan kung bakit sasakupin ng
mga Espanyol ang mga Pilipino sa lahat ng gastos.

Tulad ng kwento, nakilala ni Ibarra si Elias, na kinukumbinsi siya na

maghimagsik at labanan laban sa mga malupit. Naniniwala si Elias na labis ang
paghihirap ng mga Pilipino at ang pag-aalsa at marahas ay ang tanging paraan para
sa kalayaan. Habang pinaplano ng mga kalaban ni Ibarra na lumikha ng isang
pekeng insureksyon na sinisisi siya, tinulungan sila ni Maria Clara habang ginamit
siya bilang isang bitag sa pagprotekta sa sikreto ng pagtataksil kay Ibarra. Walang
pagpipilian si Ibarra kundi ang makatakas.

Sa tulong ni Elias, nakatakas si Ibarra sa Guardia Sibil, ngunit hinabol sila na

papunta sa lawa. Kailangang tumalon sa tubig si Elias, upang magpanggap na si
Ibarra at siya ay binaril at sa malapit na lugar ay namatay at inilibing ni Basilio sa tabi
ng kanyang ina at nakatakas si Ibarra.

PAG-ATAKE AT DEPENSA

Ang pagbabawal ng mga libro ni Jose Rizal ay ang paunang kilos ng mga
Awtoridad ng Espanya na may pahiwatig na pinapahiya nito ang Simbahan at ng
Espanya. Fr. Sinuri ni Payo ng UST ang libro noong Agosto 18, 1887, at sumulat ng
isang sulat ng rekomendasyon sa Arsobispo ng Maynila na ipagbawal ang libro.

Sinasabing ang aklat ay erehe, masama, mapang-abuso at, iskandalo sa mga

relihiyosong aspeto nito. Ang libro ay hindi makabayan, subersibo at, nakakasakit sa
gobyerno ng Espanya. Ang aklat ay sinalakay ng ilan ay sina Senador Vida,
Vincente Barrantes. Ngunit ang unang pag-atake ay ng isang hindi kilalang prayle na
nagsabing si Jose Rizal ay tinawag bilang isang hindi nagpapasalamat na tao. Para
kay Fr. Rodriguez, hindi ito dapat basahin sapagkat ito ay mapanirang-puri at
tumaas na mga pagkakamali ... at para kay Fr. Font, na naglabas ng opisyal na pag-
censor sa libro.

Sa kabilang banda, marami ang nagdepensa sa nobelang buhay na si Fr.

Francisco Sanchez. Isa pa si Fr. Si Vicente Garcia, na nagsabing "kung mortal na
kasalanan ang pagbabasa ng nobela, ang ilang pari ay nakagawa ng mortal na
kasalanan." Gayundin, ipinagtanggol ni Marcelo H. Del Pilar ang nobela sa
pamamagitan ng pagsagot sa mga polyeto ni Fr. Si Rodriguez, na nagsasabi na ang
aklat ay hindi naaangkop na hinuhusgahan.

16 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

PINAKAPANGUNAHING TAUHAN

m. Crisostomo Ibarra
n. Maria Clara
o. Padre Damaso
p. Padre Salvi
q. Elias
r. Kapitan Tiago
s. Don. Francisco Ibarra
t. Sisa
u. Crispin
v. Basilio
w. Elias
x. Tasio

1.4 EL FILIBUSTERISMO
BANGHAY

Binago ni Crisostomo Ibarra ang kanyang pangalan at katayuan kay Simoun,

ang Jeweler. Nagbalatkayo, gumala siya sa buong mundo at naglakbay sa iba`t
ibang bahagi nito at naging isang alahas. Bumalik siya upang makaganti sa lahat ng
kamalasan na kanyang nasalubong. Sinamantala niya ang katiwalian at mapang-
abusong rehimen ng mga Espanyol sa Pilipinas upang maibagsak ang
administratibo nito at lumikha ng kaguluhan.

Nais niyang iligtas ang kanyang minamahal na si Maria Clara mula sa

kumbento at gumanti sa pagkamatay ng kanyang ama, ngunit ito ay nakialam ni
Basilio na isang estudyante sa medisina. Sa kagubatan ng bisperas ng Pasko,
nakilala ni Basilio ang totoong pagkakakilanlan ni Simoun nang hinanap niya ang
mga hiyas na inilibing malapit sa libingan ng kanyang ina na si Sisa.

Sa pag-usad ng kwento, nagkaroon ng pagkakataon si Simoun na ipatupad

ang kanyang paghihiganti sa pamamagitan ng isang bomba na nakatanim sa isang
lampshade. Ngunit napigilan ito ng ihagis ito sa labas ng bintana bago ito sumabog.
Pagkatapos, itinapon ng isang pari ang lahat ng mga alahas ni Simoun bilang
simbolo ng pag-aalis ng kasakiman, karahasan, at iba pang kasamaan na pinukaw.

17 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal

 COLLEGE OF ARTS AND SCIENCES EDUCATION
Social Science Discipline
2/F DPT Bldg., Matina Campus, Davao City
Phone: (082) 3050647 Local 118

Nasyonalista at Rebolusyon

Ang ika-2 nobela ni Rizal ay iba sa prequel, sapagkat binigyang diin nito ang
ideolohiya at mga prinsipyong dapat taglayin ng isang tunay na Pilipino. Iyon ang
matinding pagmamahal sa bansa. Ang nasyonalismo ay maaaring madaling makilala
bilang isang kilos ng pagmamahal sa isang bansa at nasyonalidad, isang kilos ng
pagmamahal sa iyong sariling bansa at ng mga alituntunin nito.

Itinaya ni Jose Rizal ang kanyang pag-asa para sa bagong henerasyon.

Tinukoy niya ang kabataan sa kanyang tulang A la Juventud Filipina bilang pag-asa
ng bansa. Nagpakita siya ng isang halimbawa kung paano mahalin ang isang bansa
at prinsipyo sa pakikipaglaban niya para sa kanyang bansa hanggang sa kanyang
huling hininga.

Napansin ni Dr. Jose Rizal na maghimagsik at ipaglaban ang bansa, ngunit

sa paraang naiiba sa iba pang karaniwang pananaw sa rebolusyon at iyon ay isang
kilos ng pagsasagawa ng giyera para sa kalayaan o isang kilos na magreresulta sa
kamatayan at madugong pakikipaglaban. Ngunit para sa Kanya, isang mapayapang
rebolusyon.

IBA PANG MGA PINAKAPANGUNAHING TAUHAN

a. Padre Florentino
b. Simoun
c. Kapitan Tiago
d. Basilio
e. Maria Clara
f. Dona Victorina
g. Kabesang Tales
h. Padre Salvi
i. Isagani
j. Macaraig

18 | G E 6 : Life and Works of Dr. Jose P. Rizal