NotaPaduCikguAdies T4B1-10

NOTA PADU & REVISI PANTAS SEJARAH SPM TINGKATAN 4 - 2022
dengan golongan diperintah dalam

T4B1 - WARISAN NEGARA BANGSA kerajaan Srivijaya.
• Dalam upacara persetiaan rakyat
1.1 Latar Belakang Negara Bangsa Sebelum kepada pemerintah Srivijaya, air dituang
Kedatangan Barat ke atas Inskripsi Telaga Batu dan
mengalir di corong di bawahnya.
• Bukti asas negara bangsa bermula sebelum
kedatangan Barat ialah munculnya kerajaan • Air tersebut akan ditadah dan diminum
Alam Melayu. oleh rakyat untuk menunjukkan
kesetiaan kepada pemerintah.
• Proses pembentukan negara bangsa mengambil
2. Warisan ciri-ciri negara bangsa
masa yang lama dan melalui beberapa tahap
berdasarkan sesebuah kerajaan. • Ciri-ciri negara bangsa kerajaan Alam
Melayu sebelumnya diteruskan oleh
• Kerajaan Alam Melayu seperti kerajaan Funan,
kerajaan Srivijaya yang berpusat di
Champa, Kedah Tua, Gangga Nagara, Srivijaya,
Palembang.
Angkor dan Majapahit.
• Berikan asas kukuh untuk kerajaan Srivijaya
• Ciri-ciri negara bangsa berkembang dan
berkembang dan muncul sebagai empayar
diwarisi oleh kerajaan Alam Melayu selepasnya.
yang terkenal.
1. Ciri-ciri Negara Bangsa Kerajaan Alam Melayu
(a) Raja • Ciri-ciri negara bangsa membawa
kesejahteraan kepada empayar Srivijaya dan
• Tonggak utama kerajaan.
kemudian diwarisi oleh Kesultanan Melayu
• Kedudukan raja diperkukuh dengan Melaka.
system pentadbiran yang dibantu para
• KMM serapkan ciri-ciri lain dalam
pembesar.
memperkukuh negara bangsanya.
• Raja memperoleh ketaatan daripada
• Diteruskan pula oleh Kesultanan Johor-Riau
rakyatnya.
dengan menekankan kepentingan Islam
• Raja sentiasa ditaati dan dianggap suci. dalam melaksanakan ciri-ciri negara bangsa.
• Contoh – Raja Champa dianggap
pemerintah yang suci dan dikaitkan 1.2 Ciri-ciri Negara Bangsa Kesultanan Melayu
dengan Dewa Siva. Melaka
(b) Undang-undang
• Ciri-ciri negara bangsa yang diwarisi oleh KMM
• Dilaksanakan bagi memastikan
membuktikan pentingnya pembinaan sesebuah
kesejahteraan sesebuah kerajaan.
negara bangsa.
• Terpakai di seluruh wilayah pengaruh.
• KMM mempunyai sistem pentadbiran,
• Menjadi panduan dalam pentadbiran
peraturan, masyarakat yang tersusun dan corak
kerajaan.
politik yang tersendiri bagi membentuk negara
• Contoh – undang-undang Kutara bangsa.
Manawa diamalkan oleh kerajaan 1. Ciri-ciri Negara Bangsa KMM
Majapahit. (a) Kerajaan
(c) Wilayah pengaruh
• Kerajaan muncul sebab adanya raja.
• Kawasan yang rakyatnya terima dan
• Raja merupakan pemerintah tertinggi.
akui pemerintahan seseorang raja.
• Raja dibantu pembesar.
• Contoh – wilayah pengaruh kerajaan
• Pemerintahan beraja diperkukuh
Funan sangat luas dari Sungai Mekong,
dengan Sistem Pembesar Empat Lipatan
Teluk Cam Ranh, selatan Myanmar dan
yang menjadi tonggak pentadbiran
Segenting Kra.
Melaka.
(d) Rakyat
• Merujuk kepada penduduk yang tinggal • Wujud pentadbiran kerajaan tersusun
di sesebuah wilayah. menjadikan Melaka sebagai empayar
yang terkenal.
• Mereka setia kepada raja dan tidak
• Pemerintah KMM menggunakan gelaran
menderhaka.
sultan selepas kedatangan Islam.
• Contohnya, rakyat Srivijaya (b) Rakyat
membuktikan kesetiaan dengan upacara
persetiaan dan meminum air sumpah. • Tumpahkan taat setia kepada Sultan
Melaka.
• Inskripsi Telaga Batu digunakan dalam
upacara persetiaan antara pemerintah
D i s e d i a k a n O l e h : C i k g u A d i e s , K u a l a L u m p u r . 1 | 79
• Patuh undang-undang yang • Antaranya:
dikuatkuasakan. o Pahang
• Rakyat Melaka terdiri daripada orang o Kuala Linggi
Melayu dan Orang Laut. o Kelantan
• Golongan diperintah terdiri daripada o Rokan
rakyat iaitu golongan merdeka dan o Inderagiri
hamba. o Kampar
• Kesejahteraan rakyat dijamin oleh sultan 3. Wilayah Naungan
dan rakyat akui kekuasaan sultan. • WIlayah yang menerima ketuanan
• Hubungan timbal balik mewujudkan Kesultanan Melayu Melaka
persefahaman dan ikatan antara • Melalui perkahwinan atau persahabatan.
golongan pemerintah dengan • Contoh:
diperintah. o Lingga
(c) Kedaulatan o Patani
• Lambang kekuasaan tertinggi seseorang o Kedah
sultan. • Perolehan wilayah melalui perkahwinan
• Merupakan hak mutlak sultan untuk kawal • Contoh: Kerajaan Majapahit hadiahkan
rakyat dan wilayah. Siantan kepada Sultan Mansur Shah kerana
• Kedaulatan KMM diakui kerajaan lain dan mengahwini Puteri Majapahit.
bebas daripada campur tangan kuasa asing.
• Contoh - diiktiraf oleh kerajaan Dinasti 1.3 Keunggulan Sistem Pentadbiran dan Undang-
Ming. undang sebelum kedatangan Barat
• Kerajaan Dinasti Ming telah menghantar • Keunggulan bererti kesempurnaan dan
orang utusan, diketuai oleh Laksamana keistimewaan yang dimiliki oleh sesebuah
Cheng Ho untuk mengeratkan hubungan. kerajaan.
(d) Wilayah pengaruh • Dalam Kesultanan Melayu Melaka, keunggulan
• Merujuk kawasan pemerintahan raja yang terbukti melalui sistem pentadbiran dan
diterima dan diakui oleh rakyat. undang-undang yang tersusun sehingga
• KMM mempunyai wilayah pengaruh yang menjadikan kerajaan ini masyhur.
luas merangkumi keseluruhan Semenanjung 1. Sistem Pentadbiran
Tanah Melayu dan Pantai Timur Sumetara. • Mempunyai sistem pentadbiran lengkap
• Diperoleh melalui penaklukan, naungan dan dan tersusun dikenali sebagai Pembesar
perkahwinan. Empat Lipatan.
• Wilayah pengaruh yang luas buktikan • Pentadbiran KMM terdapat Pembesar
kewibawaan pemerintah kerajaan ini. Berempat iaitu, Bendahara, Penghulu
(e) Undang-undang Bendahari, Temenggung dan Laksamana.
• Terdapat dua undang-undang bertulis pada • Pembesar lain yang bantu dalam
zaman Kesultanan Melayu Melaka. pentadbiran seperti Syahbandar, Bentara,
• Hukum Kanun Melaka & Undang – Undang Orang Kaya, hulubalang dan penghulu.
Laut Melaka. • Menjadikan pentadbiran KMM lancar dan
• Digunakan untuk mengukuhkan kerajaaan tersusun.
dan melindungi rakyat. • Kesannya – KMM muncul sebagai kerajaan
• Menjadikan Kesultanan Melayu Melaka yang unggul.
sebagai sebuah kerajaan unggul. • Sultan Melaka memberi kuasa memerintah
(f) Lambang Kebesaran atau mentadbir sesuatu wilayah, sungai
• Merupakan identiti sesebuah kerajaan dan atau pulau kepada para Pembesar
keistimewaan Sultan Melaka. Berempat.
• Simbol kedaulatan sultan yang memerintah. • Setiap kawasan dikenali sebagai kawasan
• Ini termasuklah adat istiadat, penggunaan pegangan.
warna, nobat, regalia and cap mohor. (a) Pentadbiran dan peranan
(i) Sultan
• Cap Mohor digunakan untuk mengesahkan
arahan daripada sultan. • Mengetuai pemerintahan.
2. Wilayah taklukan
• Diperoleh melalui peperangan.
• Mempunyai kuasa dalam segala • Sumber pendapatan KMM daripada
aspek pemerintahan, peperangan, urusan perdagangan, segala jenis cukai
hubungan diplomatik dan agama. dan ufti daripada wilayah taklukan serta
(ii) Bendahara naungan.
• Ketua pentadbir dan ketua turus • Penghulu Bendahari dilantik uruskan
angkatan tentera. perbendaharaan secara teratur.
• Menasihati sultan dalam pelbagai • Syahbandar bertanggungjawab
perkara. mengutip cukai di pelabuhan manakala
• Menjadi pemangku sultan. pembesar lain kutip cukai di kawasan
(iii) Penghulu Bendahari pegangan.
• Menguruskan perbendaharaan • Hasil perbendaharaan disalurkan untuk
secara teratur. kepentingan kerajaan – contohnya, beli
(iv) Syahbandar senjata dan bina istana.
• Mengutip cukai di Pelabuhan. • Kesannya – jadikan KMM maju dan
(v) Temenggong makmur.
• Menjaga keamanan di darat dan di (d) Sistem keselamatan yang kemas
laut. • Mempunyai sistem keselamatan yang
• Menjaga kota Melaka. kemas untuk jaga keselamatan di darat
(vi) Laksamana dan laut.
• Sebagai panglima angkatan laut • Sebab – keamanan teras kepada
Melaka. kemasyhuran KMM.
(vii) Pembesar lain • Temenggung dilantik jaga keselamatan
• Menguruskan pentadbiran di daerah kota Melaka.
dan kampung. • Laksamana bertindak sebagai panglima
• Dilantik oleh Sultan dan Pembesar angkatan laut Melaka.
Berempat. 2. Undang-undang
• Menjaga keamanan kawasan • KMM mempunyai dua undang undang yang
pentadbiran berasaskan syariah dan hukum adat -
• Dibenarkan untuk mengutip cukai di Hukum Kanun Melaka dan Undang- Undang
kawasan pegangan. Laut Melaka.
(b) Peringkat pentadbiran Kesultanan Melayu (a) Hukum Kanun Melaka
Melaka • Mengandungi 44 fasal.
(i) Peringkat pusat • Membincangkan tentang jenayah,
• Dilaksanakan oleh Pembesar bidang kuasa sultan dan pembesar,
Berempat – Bendahara, Penghulu kekeluargaan dan hal berkaitan
Bendahari, Temenggung dan ekonomi.
Laksamana. (i) Jenayah
• Wujud hubungan • Jenayah menggugat ketenteraman
persefahaman/muafakat dua hala dan keharmonian.
antara sultan dengan pembesar. • Pelbagai hukuman setimpal
• Kesan – wujudkan proses dikenakan terhadap perbuatan
pentadbiran sempurna dan elakkan jenayah seperti membunuh,
tindakan sewenang-wenang oleh menikam dan mencuri.
pemerintah. • Fasal 5.1 - hukuman bunuh
(ii) Peringkat jajahan terhadap seseorang yang didapati
• Pembesar ditugaskan untuk uruskan membunuh tanpa pengetahuan raja
pentadbiran daerah dan kampung. atau pembesar.
• Dilantik oleh sultan dan Pembesar • Fasal 4 - hukuman bunuh terhadap
Berempat. sesiapa yang ingkar arahan dan
• Berperanan jaga dan kekalkan memalsukan titah sultan.
keamanan kawasan pentadbiran serta (ii) Peranan sultan dan pembesar
dibenarkan mengutip cukai. • Setiap pembesar mempunyai
(c) Sistem kewangan yang teratur peranan dalam pentadbiran dan
perlu arif dengan pelaksanaan • Fasal 13.1 - Nakhoda diberikan
undang-undang. keutamaan berniaga selama empat
• Fasal 1 - dijelaskan tugas sultan, hari.
Bendahara, Temenggung dan • Fasal 13.3 - Nakhoda perlu
Penghulu Bendahari. bermesyuarat dengan semua orang
• Sultan bertanggungjawab untuk dalam kapal dan dapat persetujuan
melantik pembesar – contohnya, jika tempat persinggahan tidak
Bendahara dan Temenggung. terdapat dalam senarai.
(iii) Kekeluargaan (ii) Pelayaran
• Isu kekeluargaan diberi perhatian • Dijelaskan peranan beberapa
oleh Kesultanan Melayu Melaka. pegawai lain seperti jurumudi,
• Diwujudkan untuk keharmonian malim dan jurubatu.
dalam keluarga dan selesaikan • Pelaksanaan peranan masing-
masalah dalam keluarga dan masing jadikan pelayaran selamat
perkahwinan dan lancar.
• Fasal 26 - pernikahan memerlukan • Fasal 9 – seorang malim harus arif
empat orang saksi, jika tidak cukup tentang ilmu pelayaran.
memadai dua orang. • Contoh – mengetahui keadaan
• Hamba abdi dan wanita tidak boleh ombak, arus dan kedudukan bulan
menjadi saksi dalam pernikahan. dan bintang supaya pelayaran
(iv) Ekonomi selamat.
• Perdagangan elemen penting KMM. • Jika malim lalai dan menyebabkan
• Mempunyai peraturan jelas tentang pelanggaran dan kerosakan, dia
urus niaga untuk kawal akan dijatuhkan hukuman bunuh.
perdagangan di Melaka. (iii) Jenayah
• Tujuan tidak berlaku kesalahan yang • Jenayah atas kapal menggugat
bertentangan ajaran Islam. ketenteraman dan keselamatan isi
• Fasal 30 - amalan riba diharamkan kapal.
dalam urusan perniagaan. • Menjelaskan hukuman terhadap
• Orang niaga hendaklah akil baligh, perbuatan mencuri, membunuh dan
siuman dan perlu melafazkan niat memberontak.
jual beli. • Fasal 5 – seseorang yang berkelakuan
• Dalam Hukum Kanun Melaka, hanya raja yang jahat dan membunuh orang di atas
boleh gunakan perkataan: kapal akan dikenakan hukuman mati.
o titah (iv) Percukaian
o murka • Tekankan percukaian yang sistematik
o kurnia dan adil.
o anugerah • Pelbagai cukai dikenakan dalam urusan
• Rakyat tidak dibenarkan mempersenda dan pelayaran untuk perdagangan –
menuturkan perkataan tersebut. contohnya, cukai perjalanan dan hasil
(b) Undang-Undang Laut Melaka perniagaan.
• Diusahakan oleh beberapa nakhoda • Fasal 6.3 - nakhoda menentukan jumlah
Melaka iaituNakhoda Jenal, Nakhoda cukai yang dikenakan terhadap
Diri dan Nakhoda Sahak. penumpang.
• Diperkenan oleh Sultan Mahmud Shah. • Contoh – 1/10 daripada hasil
• Mengandungi perkara berkaitan penumpang sekiranya penumpang ingin
peranan nakhoda, pelayaran, jenayah di turun sebelum sampai janjinya sama
atas kapal dan percukaian. ada tiga tahun, tiga bulan atau tiga hari.
(i) Peranan nakhoda
• Nakhoda berkuasa penuh dan ibarat
raja dalam pelayaran.
• Semua pihak harus mematuhi
arahan dan perintah nakhoda.
• Tulah bermaksud kecelakaan yang menimpa
1.4 Peranan Pemerintah dan Rakyat seseorang sebab melanggar larangan atau
• Hubung kait pemerintah dan rakyat sejak titah raja dan derhaka kepada raja.
zaman Kesultanan Melayu Melaka selaras • Maksud waadat ialah perjanjian yang dilakukan
dengan konsep waadat (perjanjian). oleh Demang Lebar Daun yang mewakili
• Rakyat bernaung di bawah pentadbiran sultan golongan diperintah dengan Sang Sapurba
dan pembesar saling berkait antara satu sama yang mewakili golongan pemerintah.
lain. • Sistem serah merupakan pemberian
• Tujuan – gerakkan jentera kerajaan dan sistem sebahagian daripada hasil tanaman yang
pemerintahan. diusahakan oleh rakyat kepada pemerintah.
• Hubungan timbal balik ini kukuhkan Pemberian ini dilakukan sebagai balasan
pemerintahan KMM. kepada pembesar yang menyediakan tanah
untuk rakyat. Kadar dan nilai serahan
• Kesannya – bawa kepada kegemilangan KMM.
bergantung pada hasil tanaman dan ternakan
1. Golongan Pemerintah dan Rakyat
yang diperolehi.
• Masyarakat dalam KMM terbahagi kepada
golongan pemerintah dan diperintah. • Sistem kerah merupakan sesuatu pekerjaan
yang dibuat tanpa diberi upah. Misalnya
• Golongan pemerintah terdiri daripada
membina istana, kubu, jalan, dan saliran.
sultan, pembesar, kerabat diraja dan ulama. Sistem ini menunjukkan adanya sikap taat
• Rakyat terdiri daripada pelbagai golongan setia, sedia berkorban, berganding bahu rakyat
seperti peniaga, petani, tukang dan nelayan. untuk membantu pemerintah.
• Hamba pula terdiri daripada hamba raja,
hamba berhutang dan hamba biasa. Kepentingan hubungan baik
(a) Peranan Sultan • Hubungan baik antara pemerintah dengan
• Menaungi dan menjaga keselamatan rakyat memainkan peranan yang sangat penting
rakyat negeri baginda. dalam usaha menjamin kesejahteraan.
• Mewujudkan perpaduan rakyat. • Hubungan ini dapat memelihara kedaulatan raja
• Bertanggungjawab terhadap dan kesejahteraan rakyat.
kemakmuran serta kestabilan kerajaan. • Sebagai rakyat, kita perlu menjaga hubungan
• Memperkenalkan undang-undang untuk baik dengan pemerintah bagi mengekalkan
mengawal rakyat. kemajuan dan keamanan negara.
(b) Peranan Pembesar
• Memelihara keamanan dan kebajikan Rumusan
rakyat di kawasan pegangan. • Ciri-ciri negara bangsa yang diwarisi oleh
• Menjadi perantara sultan dengan rakyat. kerajaan Srivijaya daripada kerajaan Alam
• Mengutip hasil melalui sistem serah dan Melayu sebelumnya telah mengukuhkan
membekalkan tenaga tentera melalui kerajaan tersebut.
sistem kerah. • Ciri-ciri negara bangsa Kesultanan Melayu
(c) Peranan Rakyat Melaka merupakan asas kepada kewujudan
• Menunjukkan taat setia kepada negara bangsa di negara kita.
pemerintah. • Kepimpinan yang baik dan diperkukuh dengan
• Mematuhi segala arahan pemerintah. ciri-ciri negara bangsa yang tersendiri
• Tidak menderhaka kerana takut ditimpa mencerminkan keunggulan Kesultanan Melayu
tulah (ditimpa kecelakaan kerana Melaka.
melanggar larangan atau derhaka • Kekukuhan kesultanan ini dilengkapi dengan
kepada raja). keunggulan pentadbiran dan undang-undang
• Menghadiri majlis umum seperti yang tiada tolok tandingan pada zamannya dan
gotong-royong. diwarisi oleh kerajaan Melayu selepasnya.
• Menjadi tentera, pengayuh atau • Keunggulan ini mengukuhkan kelangsungan
pendayung kapal perang. ciri-ciri negara bangsa yang diwarisi sehingga
• Menyumbang tenaga kerja melalui hari ini.
sistem kerah seperti membina istana • Ciri-ciri negara bangsa ini juga memupuk
atau jalan. perasaan cinta akan negara dalam kalangan
• Kesan hubungan – memelihara kedaulatan raja penduduk.
dan menjamin kesejahteraan rakyat.
• Sebagai rakyat Malaysia, kita harus berbangga • Merupakan fenomena sejagat yang
kerana mewarisi asas negara bangsa yang iktiraf hak setiap bangsa untuk
menjamin kesejahteraan dan keharmonian tubuhkan negara sendiri secara
negara kita. berdaulat.
• Individu dituntut untuk menyalurkan
……………………………………………………. kesetiaannya kepada negara bangsa.
(vi) Professor Datuk Zainal Abidin Abdul Wahid
• Nasionalisme telah wujud sejak zaman
BAB 2 - KEBANGKITAN NASIONALISME Kesultanan Melayu Melaka.
• Kesetiaan kepada raja merupakan ciri
2.1 Maksud Nasionalisme neasionalisme Ketika itu.
• Perasaan cinta yang mendalam pada bangsa • Orang Melayu berpegang kepada faham
dan negara. kebangsaan yang bersifat ke "Tanah
• Diertikan sebagaisemangat kebangsaan yang Melayuan".
menjelaskan sikap bangsa. (vii) Professor Emeritus Tan Sri Dr. Khoo Kay
• Merujuk perjuangan menentang penjajahan Kim
serta pembelaan terhadap bangsa dan negara. • Dalam konteks Melayu sebelum
• Gerakan membebaskan tanah air, kuasa politik, merdeka, merujuk perjuangan orang
ekonomi dan sosial daripada penguasaan orang Melayu bagi merebut kedudukan unggul
asing. mereka kembali dalam negara sendiri.
• Idea nasionalisme tidak sama antara negara
dengan zaman kerana idea tersebut berkait 2.2 Perkembangan Idea Nasionalisme di Barat
rapat dengan pengalaman sejarah dan • Berkembang akibat tentangan terhadap
pengaruh sekeliling seperti keturunan, agama, pemerintahan beraja.
bahasa dan adat resam. • Menjadi simbol penindasan yang menggugat
1. Pendapat Tokoh hak dan kebebasan rakyat.
(i) Hans Kohn • Contohnya, nasionalisme antiraja ialah Revolusi
• Gerakan seseorang yang setia pada Keagungan di England dan Revolusi Perancis.
negara dan bangsanya. • Idea nasionalisme juga berhubung dengan
(ii) Professor William R. Roff pergelutan untuk mendapat kemerdekaan
• Kebangkitan nasionalisme Melayu lebih seperti Revolusi Amerika.
kepada kesedaran diri sebelum Perang 1. Revolusi Keagungan (1688) - England
Dunia Kedua. • Nama lainnya adalah Glorious Revolution.
• Berpunca daripada ancaman terhadap • Nasionalisme bercorak antiraja.
hak kepentingan orang Melayu serta • Berlaku akibat ingin menegakkan
faktor ekonomi. kedaulatan parlimen dan hak asasi rakyat.
• Juga timbul akibat bimbang terhadap • Pemerintahan Raja James II
sekularisme dan imperialisme Barat di membelakangkan parlimen semasa
Tanah Melayu. menggubal undang-undang.
(iii) Dato' Onn Jaafar • Ahli parlimen bangkit menentang
• Perlu melahirkan bangsa yang lebih pemerintahan raja berkuasa mutlak.
tegap, kuat dan boleh berdiri sendiri • Mary II dan suaminya, Raja William of
serta bersatu setanding bangsa lain di Orange dari Belanda menyokong ahli
dunia. parlimen.
(iv) Dr. Burhanuddin al-Helmi • Raja James II lari ke Perancis kerana kurang
• Perjuangan menentang penjajahan perlu sokongan.
ada persatuan dan perpaduan yang • Peristiwa ini dikenali Revolusi Keagungan
kuat, iaitu National Fronts. kerana peralihan kuasa berlaku secara aman
• Perjuangan perlu berpegang pada tanpa pertumpahan darah.
tatatertib, adab sopan bangsa Melayu • Semasa Mary II dan William of Orange
dan agama Islam. menjadi pemerintah, kedaulatan parlimen
• Tujuan rampas kembali hak mutlak dan sistem raja berperlembagaan
bangsa. dimantapkan.
(v) Dr. R. Suntharalingam
• Bill of Rights digubal untuk beri keutamaan • Idea nasionalisme oleh golongan pemikir
kepada parlimen gubal undang-undang dan Perancis seperti Jean Jacques Rousseau
kutip cukai. (Rousseau), iaitu ahli falsafah Perancis dan
• Pemikiran John Locke (ahli falsafah Inggeris) Voltaire.
o Selepas Bill of Rights digubal, John Locke • Nasionalisme bercorak antiraja.
hasilkan karya Two Treatises of • Tercetus daripada idea nasionalisme yang
Government. perjuangkan kebebasan, persamaan dan
o Tekankan prinsip raja berperlembagaan. persaudaraan.
o Menolak konsep raja berkuasa mutlak dan • Jean Jacques Rousseau menulis The Social
menegaskan kerajaan patut diasaskan atas Contract yang kemukakan keunggulan suara
persetujuan antara pemerintah dengan rakyat bagi jamin masyarakat sejahtera.
rakyat. • Menurutnya, suara rakyat digelar "hasrat
o Undang-undang perlu digubal bagi umum" merupakan kata sepakat golongan
memenuhi hak asasi manusia. yang ada kesedaran.
2. Revolusi Amerika (1776) • Kedaulatan suara rakyat lebih tinggi
• Perjuangan untuk memperoleh daripada institusi raja dan birokrasi.
kemerdekaan. • Golongan revolusi menentang pemerintahan
• Rakyat Amerika menentang penjajahan autokratik Raja Louis XVI (1774-1792) dan
British. golongan bangsawan kerana memonopoli
• Penentangan disebabkan British tidak banyak keistimewaan, sebaliknya rakyat
melindungi hak penduduk, iaitu sebahagian dibebani dengan pelbagai cukai.
daripada empayar British. • Golongan revolusi menggempur penjara
• Terdapat 13 buah tanah jajahan British di Bastile dan membebaskan tahanan politik.
Amerika. • Mereka juga menggulingkan Raja Louis XVI.
• Rakyat Amerika menentang pelbagai akta • Kesannya - muncul Republik Perancis dan
yang diperkenalkan untuk kutip cukai. mengakhiri sistem pemerintahan beraja di
• Contohnya - Akta Pelayaran, Akta Gula, Perancis.
Akta Setem dan Akta Teh.
• Penduduk laungkan slogan "tiada cukai 2.3 Perkembangan Nasionalisme di Asia
tanpa perwakilan" kerana tiada wakil
• Merupakan kesinambungan idea nasionalisme
Amerika dalam Parlimen British.
di Barat.
• Kesannya – berlaku peristiwa ‘JamuanTeh
• Kesan daripada pertembungan dengan bangsa
Boston’, iaitu pedagang Amerika
Eropah.
membuang teh ke laut sebagai protes.
• Kedatangan dan penjajahan kuasa Eropah di
• George Washington mengetuai kongres dan
Asia cetuskan kebangkitan nasionalisme.
isytiharkan perang terhadap British untuk
kemerdekaan Amerika. • Berlaku kebangkitan nasionalisme di India,
China, Mesir, empayar Uthmaniyah dan Jepun.
• Tahun 1776, kongres meluluskan
1. Nasionalisme di India
Pengisytiharan Kemerdekaan Amerika yang
• Reaksi penduduk tempatan terhadap
ditulis oleh Thomas Jefferson (ahli falsafah
imperialisme British.
Amerika).
• Pengisytiharan menegaskan jika kerajaan • Kebangkitan rakyat tempatan dalam Dahagi
gagal menjamin hak kehidupan, kebebasan India 1857 titik tolak perkembangan
dan kebahagiaan maka menjadi hak nasionalisme di India.
penduduk untuk membentuk kerajaan • Dahagi India 1857 merupakan
baharu. pemberontakan oleh sepoi/askar upahan
British berbangsa India terhadap ancaman
• Revolusi tamat pada 1783 apabila British
akui kemerdekaan Amerika. Brtish kepada adat, budaya dan agama
masyarakat setempat.
• Sebanyak13 buah bekas tanah jajahan
(a) Nasionalisme awal
digabungkan, diberi nama baharu iaitu
Amerika Syarikat dan sistem pemerintahan • Gerakan yang menekankan isu
sosioagama.
demokrasi diperkenalkan.
3. Revolusi Perancis (1789) • Brahmo Samaj dan Arya Samaj
merupakan pertubuhan yang giatkan
rasa cinta kepada budaya tempatan • Gerakan kebangkitan rakyat dipelopori Dr.
kesan pengaruh budaya Barat. Sun Yat Sen.
(b) Penghujung abad ke-19 • Beliau kemukakan Tiga Prinsip Rakyat (San
• Muncul golongan intelektual kesan Min Chu-i), sebagai ideologi perjuangan
pendidikan Barat yang memulakan iaitu nasionalisme, demokrasi dan kebajikan
gerakan nasionalisme lebih tersusun. sosial.
• Tubuhkan pertubuhan politik seperti • Tahun 1911 gerakan Revolusi China
Kongres Kebangsaan India (Indian berjaya menumbangkan pemerintahan
National Congress, INC) 1885 dan Liga Dinasti Manchu dan digantikan dengan
Muslim 1906 untuk menyuarakan pemerintahan republik di China.
pandangan. 3. Nasionalisme Empayar Uthmaniyah dan Mesir
(c) Awal abad ke-20 • Lahir daripada kesedaran untuk
• Muncul gerakan bersifat keras. mempertahankan pemerintahan Islam dan
• Diketuai nasionalis radikal seperti Bal agama Islam daripada pemerintahan Barat
Gangadhar Tilak dan Bipin Chandra Pal. pada abad ke-19.
• Mereka menggerakkan semangat • Mencetuskan gerakan Pan-Islamisme dan
penentangan secara militant terhadap gerakan Islah.
British. (a) Gerakan Islah
(d) Selepas Perang Dunia Pertama • Merujuk gerakan pemulihan Islam.
• INC berpegang kepada dasar tidak • Dipimpin oleh Sayyid Jamal al-Din al-
bekerjasama dengan British. Afghani dan Sheikh Muhammad Abduh.
• Diterajui oleh Mahatma Gandhi yang • Imperialisme Barat di Mesir sebabkan
menjadikan satyagraha sebagai berlaku pertembungan budaya Eropah-
pegangan untuk gerakkan nasionalisme Amerika dengan budaya tempatan.
di India. • Kesannya, mengubah budaya dan tradisi
• Satyagraha bermaksud berpegang kepercayaan masyarakat tempatan.
teguh kepada kebenaran iaitu • Gerakan ini menyeru umat Islam
perjuangan tanpa keganasan. berpegang ajaran Islam sebenar
(e) Selepas Perang Dunia Kedua berpandukan al-Quran dan Hadis serta
• INC dan Liga Muslim membentuk memperbaik kehidupan masyarakat
jawatankuasa khas bagi membuat untuk bebas daripada penjajahan.
rancangan pembahagian India kepada (b) Gerakan Pan-Islamisme
negara India dan Pakistan. • Tahun 1883, Sayyid Jamal al-Din al-
• 14.8.1947 - Pakistan diumumkan Afghani tubuhkan Al-Urwah al-Wutqha
sebagai negara merdeka dan (Ikatan yang Kuat).
Muhammad Ali Jinnah sebagai Gabenor • Tujuan memperkuat rasa persaudaraan
Jeneral Pakistan. dan membawa umat Islam kepada
• 15.8.1947 - India diisytiharkan sebagai kemajuan.
negara merdeka dan Jawaharlal Nehru • Terbitkan akhbar al-Urwah al-Wutqha
sebagai Perdana Menteri pertama. untuk sebarkan idea Pan-Islamisme,
2. Nasionalisme di China iaitu seru penyatuan persaudaraan umat
• Bertujuan mengukuhkan peradaban China Islam seluruh dunia untuk bangkit
dalam kalangan orang Cina daripada menghalang peluasan kuasa Barat.
ancaman penguasaan politik dan ekonomi • Tahun 1914 - empayar Uthmaniyah
oleh kuasa asing. keluarkan fatwa menyeru umat Islam
• Bermula dengan penentangan terhadap yang ditindas penjajah Barat untuk
kelemahan pemerintahan Dinasti Manchu bangkit berjuang bersama-sama.
(kerajaan Manchuria) yang dianggap orang • Pemerintah empayar Uthmaniyah,
luar dan hilang mandat. Khalifah Abdul Hamid II - menggerakkan
• Mereka hilang kepercayaan kerana Dinasti idea Pan-Islamisme ini.
Manchu kerana gagal menghalang • Mendapat sokongan umat Islam di
kemasukan pengaruh Barat. seluruh dunia termasuk Tanah Melayu –
• Gerakan nasionalisme seterusnya bercorak contoh: kebangkitan Tok Janggut
anti-Barat kerana menentang campur menentang British di Kelantan (1915).
tangan kuasa Barat di China.
4. Nasionalisme di Jepun • Tujuan menuntut Filipina dijadikan
• Digerakkan pemerintah Jepun. sebahagian wilayah Sepanyol dan
• Disebabkan kesedaran mencapai kemajuan mempunyai hak yang sama rata seperti
bagi mengelakkan ancaman imperialisme bangsa Sepanyol.
Barat. • Menubuhkan Liga Sepanyol 1892 untuk
• Maharaja Mikado Meiji (1868) melancarkan mendesak Sepanyol lakukan perubahan
pemulihan Jepun yang menekankan politik, ekonomi dan sosial di Filipina.
pemodenan mengikut model Barat. (ii) Nasionalisme bercorak radikal
• Tujuan supaya Jepun dihormati kuasa Barat. • Gerakan Propaganda gagal dan telah
• Prinsip dan semangat bushido menjadi asas mencetuskan gerakan yang lebih
bina nasionalisme kalangan rakyat dan radikal.
pemerintah era Pemulihan Meiji. • Dipimpin oleh Andres Bonifacio.
• Semangat bushido - sikap yang sanggup • Menubuhkan Katipunan iaitu gerakan
menanggung risiko, bersungguh-sungguh revolusioner untuk memperoleh
mencapai cita-cita dan sedia berkorban kemerdekaan melalui revolusi.
demi tanggungjawab terhadap ketua dan • Menggunakan akhbar Kalayan untuk
negara. sebar idea revolusi kepada rakyat
• Pemulihan Meiji meliputi gerakan Filipina.
pembaharuan dalam semua aspek • Bekerjasama dengan Emilio Aguinaldo
kehidupan. memimpin Katipunan melancarkan
• Tujuan menjadikan Jepun sebagai negara Revolusi Filipina pada 1896 untuk
perindustrian dan kuasa tentera yang kuat singkirkan pemerintahan Sepanyol
pada awal abad ke-20. tetapi usaha gagal.
• Desakan ekonomi dan nasionalisme (iii) Kerjasama dengan Amerika Syarikat
melampau oleh golongan tentera - Jepun • Aguinaldo bekerjasama dengan Amerika
menjadi kuasa imperialis di Asia. Syarikat dan berjaya mengusir
• Nasionalisme di Asia merupakan gerakan untuk Sepanyol.
menamatkan penjajahan kuasa asing dan • Aguinaldo isytiharkan kemerdekaan
menuntut perubahan politik seiring dengan Filipina.
pembinaan negara bangsa. • Amerika Syarikat tidak iktiraf
• Contohnya, di India, Mesir dan China. Perisytiharan Kemerdekaan Filipina oleh
• Nasionalisme juga berlaku dalam bentuk Aguinaldo pada 1899.
gerakan pembaharuan dalam negara untuk • Filipina diletakkan di bawah
mengekalkan kedaulatan seperti yang telah penguasaan Amerika Syarikat.
berlaku di empayar Uthmaniyah dan Jepun. • Di bawah Amerika Syarikat, golongan
nasionalis mengubah strategi
2.4 Perkembangan Nasionalisme di Asia Tenggara perjuangan dengan menggunakan cara
• Bermula daripada gerakan membebaskan diri diplomasi melalui parti politik
daripada penjajahan kuasa Barat seperti yang sederhana.
berlaku di Filipina, Burma (Myanmar), Vietnam • Kesannya, Sergio Osmena, pemimpin
dan Indonesia. Parti Nasionalis dilantik menganggotai
• Di Thailand, gerakan nasionalisme menuntut Dewan Perhimpunan Filipina tahun
pembaharuan dalam pentadbiran untuk 1907.
mengekalkan kedaulatan negara daripada • Gerakan menuntut kemerdekaan
ancaman imperialisme. diteruskan sehingga Perang Dunia
1. Nasionalisme di Filipina Kedua.
• Muncul untuk menghapuskan penjajahan 2. Nasionalisme di Burma (Myanmar)
asing. (i) Peringkat awal
• Tokoh nasionalis seperti Jose Rizal, Andres • Perjuangan oleh golongan kelas
Bonifacio (Bonifacio) dan Emilio Aguinaldo menengah, sami Buddha (pongyi),
(Aguinaldo). Thakin (siswazah universiti) dan
(i) Peringkat awal gplpngan petani menentang
• Berbentuk Gerakan Propaganda. imperialisme British.
• Dipimpin oleh Jose Rizal.
• Digerakkan golongan kelas • Gerakan nasionalisme dipelopori oleh
pertengahan berpendidikan Barat golongan bangsawan dan pegawai
kerana pengaruh British yang ancam daripada golongan Mandarin (pembesar
kedudukan agama Buddha. yang terima pendidikan Confucius).
• Mereka tubuhkan Persatuan Belia • Memperjuangkan pemulihan sistem
Buddha (1906) tujuan mengekalkan pemerintahan beraja.
tradisi Buddha, pendidikan dan (ii) Kemunculan golongan intelektual
kebudayaan Burma. • Meningkatkan kesedaran politik dan
• Menggunakan isu kasut untuk gerakan anti-Perancis.
bangkitkan nasionalisme. • Disalurkan melalui akhbar Tribune
• Orang British memakai kasut ketika Indige dan Cloche Felee.
memasuki kuil Buddha, dianggap • Mengkritik penindasan Perancis dan
mencemari kesucian agama Buddha. menuntut hak rakyat Vietnam.
(ii) Pimpinan lebih radikal (iii) Selepas Perang Dunia pertama
• Nasionalisme lebih radikal pimpinan U • Bercorak revolusi dan mempunyai dua
Ba Pe. aliran ideologi iaitu nasionalisme dan
• Persatuan dinamakan Majlis Persatuan komunisme.
Am Kesatuan Burma (1906). • Parti aliran nasionalisme seperti Parti
• Memperjuangkan isu berkaitan bangsa Nasionalis Vietnam - Viet Nam Quoc
Burma. Dang Dang (VNQDD) pimpinan Nguyen
• 1920, Revolusi Pelajar menuntut Thai Hoc.
penubuhan universiti. • Perjuangan berteraskan demokrasi,
• Golongan sami Buddha menubuhkan nasionalisme dan sosiolisme.
Majlis Am Sangha Samagyi dan • Melancarkan pemberontakan untuk
mencetuskan pemberontakan Saya San mengusir Perancis pada 1930 dan
(1930-1932). tubuhkan kerajaan republik Vietnam.
• Diketuai oleh Saya San (bekas pongyi) • Perancis bertindak lumpuhkan gerakan
disokong oleh golongan petani yang nasionalis dengan menangkap dan
terbeban dengan pelbagai jenis cukai. menghukum bunuh pemimpin VNQDD,
(iii) Pengenalan Perlembangaan Burma 1935 Nguyen Thai Hoc.
• Mempengaruhi nasionalisme Burma. • Parti aliran komunisme diterajui Parti
• Perlembagaan ini memisahkan Burma Komunis Vietnam (PKV) pimpinan Ho
dengan India. Chi Minh.
• Kesannya, merangsang perjuangan ke • Meneruskan gerakan revolusi
arah berkerajaan sendiri. menentang Perancis selepas kematian
• Golongan Thakin (siswazah universiti) Nguyen Thai Hoc.
menubuhkan Parti Do Bama Asiayone • September 1945, Ho Chi Minh berjaya
(Kami Orang Burma) untuk menuntut mengisytiharkan kemerdekaan Republik
kemerdekaan. Demokratik Vietnam di Hanoi, Vietnam
• Pemimpinnya seperti Aung San, Kyaw Utara.
Nein dan U Nu. • Ho Chi Minh dilantik sebagai presiden
• Menggelar diri sebagai "Thakin" yang pertama.
bermaksud tuan - menegaskan agar • Vietnam selatan berpusat di Saigon
orang Burma mesti bertuankan orang berada di bawah pengaruh Perancis dan
Burma. Amerika Syarikat.
• Dr. Ba Maw memenangi pilihan raya • Gerakan menentang Barat berterusan
1937 dan dilantik sebagai Perdana sehingga Republik Vietnam dibentuk
Menteri pertama. pada tahun 1976.
3. Nasionalisme di Vietnam 4. Nasionalisme di Indonesia
(i) Peringkat awal (i) Peringkat awal
• Nasionalisme muncul akibat perubahan • Berkisarkan isu pendidikan untuk
sosiopolitik dan sosioekonomi setelah mengubah nasib rakyat akibat dasar
kedatangan Perancis. penjajah Belanda.
• Perjuangan dipelopori Raden Adjeng • Dipelopori Raja Thailand melalui usaha
Kartini. diplomasi dan pemodenan.
• Memimpin perjuangan untuk (i) Strategi pemodenan oleh Raja Mongkut dan
memajukan pendidikan kaum wanita. Raja Chulalongkorn
• Karyanya, terutama surat yang diutus • Membina hubungan baik dengan kuasa
kepada rakan-rakannya di Eropah Barat seperti British, Amerika Syarikat
dibukukan dengan judul Hilang Gelap dan Perancis.
Terbitlah Terang pada 1911. • Melaksanakan birokrasi Barat, iaitu
• Karya ini diterjemahkan ke dalam o Membawa masuk 80 orang
bahasa Inggeris, Letters of a Javanese penasihat Barat untuk melatih
Princess. pegawai tempatan.
• Mendedahkan diskriminasi Belanda o Penasihat kewangan, pelabuhan dan
menindas dan membawa kemunduran polis dari Britain.
kepada bangsa Indonesia. o Penasihat kastam dari Amerika
(ii) Kemunculan pertubuhan lebih tersusun Syarikat.
• Kesedaran nasionalisme berkembang o Penasihat ketenteraan dari Perancis.
melalui Muhammadiyah yang lebih o Guru dari British untuk
tersusun. melaksanakan pendidikan Barat.
• Mempertahankan agama Islam daripada • Pemodenan dan dasar terbuka
ancaman sekularisme Barat. diteruskan oleh putera baginda, Raja
(iii) Perjuangan parti politik radikal Chulalongkorn.
• Perjuangan lebih radikal dengan • Tujuan menjadikan Thailand bebas
penubuhan parti politik yang daripada penjajahan Barat, terutama
perjuangkan kemerdekaan. British.
• Contohnya, Sarekat Islam (SI), Partai (ii) Pemerintahan Raja Vajiravudh
Komunis Indonesia (PKI) dan Partai • Nasionalisme rakyat muncul kerana
Nasionalis Indonesia (PNI). kelemahan pentadbiran Raja Vajiravudh.
(iv) Kepimpinan dan pengaruh Soekarno • Rakyat menentang kerana penguasaan
• Kepimpinan Soekarno menjadikan PNI politik oleh kerabat raja.
sebuah parti berpengaruh. • Nai Pridi Phanomyong dan Field
• 1928, Kongres Pemuda Indonesia Marshal Phibulsongkram tubuhkan Parti
melahirkan ikrar "Sumpah Pemuda" Rakyat dan lancarkan Revolusi Thai
yang menjadi tonggak nasionalisme. 1932.
• Tiga asas dalam sumpah tersebut ialah • Kesannya, pemerintahan raja berkuasa
satu tanah air, satu bangsa dan satu mutlak ditamatkan dan pemerintahan
Bahasa untuk wujudkan negara bangsa raja berperlembangaan diperkenalkan.
yang utuh. • Raja diletakkan pada kedudukan
• Soekarno membentuk Permuafakatan tertinggi tetapi tidak mencampuri
Perhimpunan Politik Kebangsaan urusan pentadbiran negara yang
Indonesia (PPPKI) bagi kukuhkan dijalankan oleh Perdana Menteri.
perjuangan. (iii) Penguasaan ekonomi oleh kapitalis Barat
• Merupakan gabungan organisasi dan dan orang Cina
parti politik Indonesia yang • Rakyat tidak puas hati dan menolak
memperjuangkan kemerdekaan. penguasaan ekonomi oleh kapitalis
5. Nasionalisme di Thailand Barat dan orang Cina.
• Berbeza daripada gerakan nasionalisme di • Perdana Menteri, Phibulsongkram
negara Asia Tenggara lain yang bersifat meluluskan undang-undang, iaitu
antipenjajah dan memperjuangkan o Menyekat penguasaan ekonomi
kemerdekaan. orang Cina.
• Nasionalisme Thailand bertujuan o Menggalakkan peribumi terlibat
mempertahankan kedaulatan negara dan dalam ekonomi.
menuntut penglibatan rakyat dalam (iv) Semasa Perang Dunia Kedua
pemerintahan. • Dasar bekerjasama dengan Jepun
menyebabkan Thailand tidak dijajah
oleh Jepun.
• Thailand memperoleh hak semula • Walaupun menghadapi kekangan
wilayah di Indochina dan negeri utara kewangan, halangan undang-undang dan
Tanah Melayu. pengawasan ketat pemerintah, perjuangan
mengkritik dan menyedarkan masyarakat
2.5 Kesedaran Nasionalisme di Negara Kita tetap diteruskan.
• Kesedaran nasionalisme berlaku sejak zaman
Kesultanan Melayu Melaka. 2.6 Faktor Kemunculan Gerakan Nasionalisme
• Berkembang semasa ancaman Siam dan British • Nasionalisme abad ke-20 didorong faktor
oleh tokoh pejuang tempatan. peranan agama, penulisan kreatif dan media
1. Zaman Kesultanan Melayu Melaka cetak, sistem pendidikan, kemunculan golongan
• Usaha Sultan Mahmud Shah melakukan intelektual serta pengaruh luar dan serantau.
serangan terhadap Portugis sebanyak tiga 1. Peranan agama
kali namun gagal. • Pelajar yang melanjutkan pelajaran di Mesir
2. Perjuangan Sultan Kedah, Sultan Abdullah terdedah falsafah perjuangan Gerakan Islah
Mukarram Shah di Mesir.
• Menentang Syarikat Hindia Timur Inggeris • Gerakan dipimpin sayyid Jamal al-Din al-
(SHTI). Afghani, Sheikh Muhammad Abduh dan
• Berusaha mendapatkan kembali Pulau Rashid Rida.
Pinang Kembali yang merupakan • Menyeru umat Islam Kembali kepada ajaran
sebahagian wilayah Kedah. Islam sebenar berpandukan al-Quran dan
• Merupakan perjuangan terawal menentang Hadis.
British di Kedah. • Tujuan menentang imperialisme Barat di
3. Perjuangan Penghulu Dol Said, Dato' Maharaja negara Islam.
Lela Pandak Lam, Dato' Bahaman, Rentap, Mat 2. Penulisan kreatif
Salleh, Tok Janggut dan Haji Ahmad Limbong • Hasil sastera seperti novel, cerpen dan puisi
• Bermula akhir abad ke-19 dan awal abad daripada tokoh nasionalis.
ke-20. • Menjadi media utama menyampaikan mesej
• Perjuangan bersifat setempat, iaitu hidup bangsa yang perit dan menderita.
menuntut kebebasan daripada ancaman • Penderitaan hidup beri kesan kepada rakyat
luar dan mendaulatkan wilayah masing- untuk menaikkan semangat nasionalisme.
masing. • Contoh karya
• Mendapat reaksi dan tindak balas yang o Novel Melor Kuala Lumpur oleh Harun
keras daripada penjajah sehingga memaksa Aminurrashid
masyarakat bergerak secara sederhana. o Cerpen Cerita Awang Putat oleh Abdul
4. Perjuangan tokoh agama Rahim Kajai
• Dikaitkan dengan perjuangan tokoh agama o Karya Pak Sako iaitu Putera Gunung
sejak awal abad ke-20. Tahan dan Anak Mat Lela Gila menyindir
• Dibawa oleh gerakan Islah. penjajah dan ingatkan anak bangsa
• Dipelopori oleh Sheikh Muhammad Tahir akan kepentingan menikmati
Jalaluddin, Haji Abbas Mohd Taha dan Syed kebebasan.
Sheikh al-Hadi. 3. Media cetak
5. Perjuangan melalui penulisan kreatif dan • Akhbar dan majalah digunakan untuk
akhbar menyebarkan berita dan maklumat.
• Digerakkan oleh Zainal Abidin Ahmad • Contoh akhbar dan majalah
(Za’ba), Muhammad Rakawi Yusuf, Abdul o Jawi Peranakan, akhbar terawal yang
Rahim Kajai, Hajah Zainon Munshi Sulaiman menegur campur tangan British dalam
(Ibu Zain) dan Fatimah Yaakub. soal agama Islam di Singapura dan isu
6. Perjuangan melalui pertubuhan sosioekonomi bahasa Melayu.
• Dipelopori golongan berpendidikan o Akhbar Sekola Melayu digunakan
Inggeris dan Melayu. sebagai bahan bacaan di sekolah.
• Tokoh seperti Ibrahim Haji Yaakob, Ishak o Majalah Al-Imam, Neracha dan
Haji Muhammad, Ahmad Boestanam dan Pengasuh memuatkan idea
Burhanuddin al-Helmi. pembaharuan.
o Akhbar Fajar Sarawak diterajui angkatan
intelektual Melayu seperti Muhammad
Rakawi Yusuf dan Johari Anang Bakar Mohd Said (Abu Bakar al-Baqir) dan
mengkritik dasar pemerintahan Brooke Ibrahim Haji Yaakob.
yang abaikan hak dan kepentingan • Mereka gunakan akhbar dan tubuhkan
rakyat Sarawak. persatuan bersifat sosioekonomi serta
4. Sistem pendidikan politik.
• Muncul pendidikan moden Islam melalui • Tujuan menyedarkan rakyat tentang
penubuhan madrasah. nasionalisme.
• Meniup semangat baharu dalam kalangan 6. Pengaruh luar dan serantau
pelajar abad ke-20. • Kebangkitan Pan-Islamisme di empayar
(a) Pendidikan madrasah (agama) Uthmaniyah menyedarkan umat Islam untuk
• Contoh madrasah Bersatu menentang ancaman luar.
o Madrasah al-Attas di Johor • Gerakan Islah di Mesir menggesa umat
Bharu (1914) Islam melakukan pembaharuan yang
o Madrasah al-Masyhur di Pulau progresif.
Pinang (1916) • Kemunculan Jepun sebagai kuasa besar
o Madrasah al-Idrisiyah di Kuala dunia yang berjaya tewaskan Rusia
Kangsar (1926) membuka mata penduduk tempatan
• Menerima idea nasionalisme dari perjuangkan nasib mereka.
ulama Kaum Muda dari Sumatera • Gerakan Revolusi China pimpinan Dr Sun
Barat. Yat Sen menimbulkan kesedaran
• Pelajar yang pulang belajar dari nasionalisme.
Mesir sebarkan idea kemajuan dan • Gerakan ini menewaskan kerajaan
pemodenan kepada masyarakat. Manchuria dan tubuhkan Republik China.
(b) Pendidikan formal – MCKK dan SITC • Perjuangan Mahatma Ghandi di India
• Raffles Institution di Singapura, menentang British tanpa kekerasan menjadi
Maktab Melayu Kuala Kangsar atau inspirasi pergerakan nasionalisme.
Malay College Kuala Kangsar • Perjuangan Jose Rizal di Filipina dan
(MCKK) dan Maktab Perguruan Soekarno di Indonesia menyemarakkan
Sultan Idris atau Sultan Idris semangat menentang penjajah di negara
Training College (SITC) melahirkan kita.
golongan yang memimpin rakyat
menuntut hak untuk mendapatkan 2.7 Perkembangan Nasionalisme
pendidikan.
• Perkembangan nasionalisme di negara kita
• Melalui sistem pendidikan, pelajar
didedahkan dengan idea tokoh berlaku melalui tiga aspek.
falsafah Islam dan Barat yang • Pertama, perkembangan dipelopori golongan
memperlihatkan kelemahan bangsa intelektual.
yang dijajah serta mendesak British • Kedua, perkembangan ditinjau melalui
melakukan pembaharuan. penulisan oleh guru, penulis dan wartawan
• Contohnya, SITC menjadi medan yang hasilkan akhbar, majalah, novel, cerpen
ilmu untuk berbincang dan dan puisi.
menghasilkan karya nasionalisme • Ketiga, perkembangan melalui pertubuhan dan
bagi menyedarkan masyarakat. persatuan bersifat sosioekonomi dan politik
5. Kemunculan golongan intelektual yang diterajui pelbagai pihak.
• Perkembangan sistem pendidikan 1. Perjuangan Golongan Intelektual
melahirkan golongan intelektual seperti • Dipelopori golongan berpendidikan agama,
lepasan Timur Tengah. Inggeris dan Melayu.
• Contohnya Syed Sheikh a-Hadi yang (a) Intelektual berpendidikan agama
gerakkan idea pembaharuan dalam • Tokoh digelar sebagai Kaum Muda
masyarakat. salurkan idea melalui gerakan Islah.
• Intelektual lepasan pendidikan Inggeris dan • Menjadikan agama Islam sebagai
Melayu seperti Abdul Kadir Adabi, Dato' asas kemajuan untuk dunia dan
Undang Rembau Abdullah Haji Dahan, akhirat.
Mohammad Eunos Abdullah, Ustaz Abu • Contoh tokoh seperti Sheikh
Muhammad Tahir Jalaluddin, Syed
Sheikh al-Hadi dan Haji Abbas Eunos Abdullah dan Raja Uda Raja
Mohd Taha. Muhammad.
• Dipengaruhi gerakan Islah semasa • Mereka bertugas sebagai pegawai
menuntut di Timur Tengah. kerajaan menuntut British memperbaik
Penubuhan madrasah taraf hidup orang Melayu.
• Kaum Muda tubuhkan madrasah untuk • Juga menuntut lebih banyak peluang
sebarkan fahaman Islah. kerja kepada orang Melayu dalam
• Kesan sedar pentingnya pendidikan jabatan kerajaan.
sebabkan banyak madrasah dibina. • Mereka salurkan idea dan tuntutan
• Contohnya, Madrasah al-Khairiah al- secara baik dengan British
Islamiyah di Pokok Sena, Kedah dan menggunakan akhbar seperti Warta
Maahad al-Ehya Assharif, Gunung Malaya, Lembaga Malaya dan Utusan
Semanggol, Perak. Melayu.
• Wanita diberikan peluang belajar di (c) Intelektual berpendidikan Melayu
madrasah. • Maktab Perguruan Sultan Idris (SITC)
• Idea disebarkan melalui akhbar dan ditubuhkan tahun 1922.
majalah yang bangkitkan semangat • Tokohnya, O.T. Dussek, Abdul Hadi
nasionalisme. Hassan, Abdul Hadi Abdul Manan dan
• Contohnya, akhbar al-Imam, al-Ikhwan, Harun Aminurrashid.
Neracha dan Tunas Melayu. • Mereka berjaya tiupkan kesedaran
Akhbar Al-Imam nasionalisme dalam kalangan pelajar.
• Diterbitkan pada 23 Julai 1906. • Kesannya, lahirkan ramai tokoh penulis
• Mengandungi idea ulama yang menyeru dan nasionalis.
umat Islam agar kembali kepada ajaran • Kewujudan Pejabat Karang Mengarang -
Islam yang sebenar dengan hasilkan buku berkualiti dan menjadi
berpandukan al-Quran dan Hadis. pemangkin mengasah bakat pelajar.
• Turut memuatkan perselisihan pendapat • Tokoh nasionalis yang muncul seperti
antara Kaum Muda dengan Kaum Tua Buyong Adil dan Abdul Hadi Hassan.
tentang beberapa isu yang berkaitan • Kemasukan bahan bacaan dari Timur
dengan agama. Tengah dan Indonesia menjadikan SITC
• Akhbar ini berkembang di Negeri-negeri pusat ilmu yang dedahkan
Selat dan kawasan lain di Alam Melayu. pembaharuan dari luar.
• Sementara itu, akhbar Neracha lantang • Kurikulum SITC menitikberatkan mata
menyuarakan rasa tidak puas hati pelajaran Sejarah dan keagungan
terhadap penjajah British. empayar Melayu di Alam Melayu.
• Akhbar ini juga mengkritik sikap dan • Mata pelajaran Anyaman dan Kesihatan
mentaliti masyarakat pada masa itu serta Sukan juga dianggap penting.
yang perlu dibangunkan melalui • 1929, Pertubuhan Ikatan Pemuda
pendidikan dan tafsiran Islam yang lebih Pelajar dan Ikatan Semenanjung Borneo
progresif. ditubuhkan.
(b) Intelektual berpendidikan Inggeris • Kesannya, lahirkan persatuan radikal,
• Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK) iaitu Kesatuan Melayu Muda.
ditubuhkan 1905. 2. Perjuangan melalui penulisan
• Melahirkan intelektual berpendidikan (a) Akhbar dan Majalah
Inggeris. (i) Tanah Melayu
• Asalnya ditubuhkan untuk melatih anak • Digunakan untuk mengetengahkan
bangsawan bagi diserapkan dalam isu hak dan masa depan bangsa,
pentadbiran Inggeris. polemik Kaum Muda dengan Kaum
• Gunakan kedudukan mereka untuk Tua, isu pentadbiran, ekonomi, dan
menyuarakan hak mendapat pendidikan sosial.
bagi orang Melayu. • Syarikat Jelutong press
• Tokoh seperti Raja Chulan Raja menyuburkan kegiatan penerbitan
Abdullah, mahmud Mat, Mohammad akhbar.
• Intelektual yang berpendidikan • Pada 1929, orientasi penulisan
Melayu dan Inggeris juga terlibat lebih bersifat antiimperialisme.
dalam perkembangan • Tahun 1930-an, akhbar Nanyang
persuratkhabaran melayu awal abad Siang Pao di Pulau Pinang mula
ke-20. perjuangkan soal kesatuan sekerja
• Muncul akhbar Lembaga Melayu dan keadilan sosioekonomi bagi
dan Utusan Melayu diterajui masyarakat kelas bawahan.
Mohammad Eunos Abdullah. (ii) Masyarakat India
• Muncul juga akhbar Warta Malaya, • Menerbitkan akhbar walaupun
Warta Jenaka, Majlis dan Majalah beroperasi dalam tempoh yang
Guru. singkat.
• Pengarang seperti Muhammad • Memperjuangkan kepentingan
Yusof Ahmad (Tok Kenali), politik dan sosial masyarakat India
Muhammad Yusof Abdul hamid, di negara ini.
Dato’ Onn Jaafar dan Abdul Rahim • Contoh akhbar, Tamil Nesan dan
Kajai. Tamil Murasu.
• Mereka bersuara tentang • Akhbar The Indian dan Indian
pendidikan dan politik tanah air. Pioneer memuatkan pemikiran dan
• Akhbar berbahasa Inggeris seperti kepentingan perpaduan masyarakat
The Malay Mail dan The Malaya kelas menengah India di negara ini.
Tribune muatkan perkembangan • Akhbar Tamil Nesan awalnya
sosiopolitik dan ekonomi negara. diterbitkan oleh peniaga India
(ii) Sarawak laporkan perkembangan di India
• Muncul akhbar Fajar Sarawak yang dan kepentingan sosiopolitik
ditulis oleh Muhammad Rakawi masyarakatnya.
Yusuf, Muhammad Awi Anang, (c) Karya Kreatif
Muhd Daud Abdul Ghani dan Haji • Kemunculan novel bertemakan
Abdul Rahman Kassim. semangat cinta akan negara dan
• Menjadi saluran sedarkan kaum perjuangan membela nasib bangsa.
dijajah dan menggesa masyarakat • Contohnya, novel Mari Kita Berjuang
bangkit menuju kemajuan. oleh Abdullah Sidek yang mengajak
(iii) Sabah masyarakat memerdekakan diri dari
• Isu pendidikan, tanah bumipuetra aspek ekonomi.
dan kewangan petani disuarakan • Contoh puisi, "Angan-angan dengan
oleh Ketua-ketua Anak Negeri. Gurindam" oleh Omar Mustaffa,
• Disuarakan dalam mesyuarat "Sedarlah" oleh Harun Aminurrashid dan
mereka dan melalui aktiviti "Serunai Pujangga" oleh Abdul Samad
persatuan sosiobudaya. Ahmad.
(b) Akhbar Masyarakat Cina dan India • Cerpen pula banyak bertemakan
(i) Masyarakat Cina semangat pejuang, nasib bangsa dan
• Editor merangsang pemikiran cinta akan tanah air.
masyarakat Huachiao (kaum Cina • Contohnya, “Rumah Besar Tiang
seberang laut) untuk kekalkan Sebatang” oleh Ishak Haji Muhammad,
identiti, perjuangkan nasib wanita “Cerita Awang Putat” karya Abdul
dan menyemai perasaan cinta akan Rahim Kajai dan “Di Sini Kita Bukannya
negara China. Orang Dagang” oleh Shamsuddin
• Penulisan cenderung ke arah negara Salleh.
asal mereka. 3. Perjuangan melalui persatuan
• Contoh akhbar, Lat Pau dan Modern (a) Kesatuan Melayu Singapura (KMS)
Daily News. • Ditubuhkan tahun 1926 oleh
• Abad ke-20, akhbar Nanyang Tsung Mohammad Eunos Abdullah.
Hui Pao dan Chong Shin Yit Pao • Bertujuan menggalakkan ahli aktif
memuatkan soal pemerintahan dalam pentadbiran, memperjuangkan
monarki serta pergolakan di China. kepentingan orang Melayu dalam politik
dan pendidikan.
• Juga mementingkan pelajaran teknik • Tokohnya seperti Mohammad
dan pengajian tinggi. Yaakob, Mohammad Shamsuddin
• Kejayaan KMS mendorong banyak dan Zakaria Gunn.
penubuhan persatuan negeri lain. (c) Kesatuan Melayu Muda (KMM)
• Contohnya, Persatuan Melayu Pahang, • Ditubuhkan hasil gagasan Ibrahim Haji
Persatuan Melayu Selangor dan Yaakob tahun 1937 dan didaftarkan
Persatuan Melayu Negeri Sembilan. tahun 1938.
• Dianggotai oleh kakitangan kerajaan. • Berjuang melalui akhbar Majlis.
• Bekerjasama dengan British dan • Berhasrat untuk menentang British
meminta supaya orang Melayu diberi dengan gagasan Melayu Raya iaitu
peluang dalam pentadbiran. gabungan Tanah Melayu dan Indonesia.
(b) Persaudaraan Sahabat Pena (PASPAM) • Menyeru orang Melayu bangkit
• Ditubuhkan bagi menggalakkan ahli berjuang menentang British.
bersatu dan bertukar-tukar pendapat. • Dianggap radikal oleh British kerana
(i) Pulau Pinang berani menentang kerajaan kolonial.
• Bermula di Pulau Pinang tahun • Membangkitkan perasaan anti-British
1934, berkembang dan giat- melalui penulisan dalam Akhbar dan
mengadakan perhimpunan seluruh majalah.
Tanah Melayu hingga tahun 1939. (d) Persatuan Masyarakat Cina dan India
• Berusaha menyatukan pergerakan (i) Masyarakat Cina
orang Melayu melalui kongres atau • Sebelum Perang Dunia Kedua,
persidangan. masyarakat Cina masih
• Berjaya menghimpunkan wakil menumpukan perhatian kepada
persatuan Melayu dari Brunei, negara China.
Labuan dan Sarawak untuk • Pemimpin revolusi China, Dr. Sun
mengutarakan isu kebangsaan. Yat Sen melawat pemimpin Cina di
(ii) Sarawak negara kita sebanyak empat kali.
• Muhammad Rakawi Yusuf antara • Tujuan untuk mendapat sokongan
pengasas PASPAM cawangan penentangan kerajaan Manchuria di
Kuching. China.
• Mempunyai hubungan baik dengan • Masyarakat Cina yang lahir di
ahli KMS. negeri-negeri Selat atau Cina
• Beliau dan Johari Anang turut Peranakan memberi perhatian
mengasaskan Persatuan Melayu kepada kebajikan dan
Sarawak (PMS) tahun 1939. perkembangan politik tempatan.
(iii) Sabah • Contohnya, Tan Jiak Kim
• Ramai kalangan tokoh yang aktif berpendidikan Inggeris menubuhkan
dalam organisasi berbentuk Persatuan Orang Cina Peranakan
penulisan. British (SCBA).
• Kesannya, membangkitkan • Menggalakkan pendidikan tinggi
kesedaran tentang pentadbiran di dan teknikal dalam kalangan
Sabah. masyarakat Cina.
• Kesedaran berpersatuan dalam • 1915, Tan Cheng Lock berusaha
kalangan masyarakat Sabah muncul hidupkan cawangan SCBA di Melaka
akhir 1930-an. dan menuntut peluang berkhimat
• Penubuhan cawangan PASPAM di dalam perkhidmatan kerajaan.
Jesselton (Kota Kinabalu), Tawau (ii) Masyarakat India
dan Labuan tahun 1939 • Ditubuhkan untuk menjaga
meningkatkan kesedaran sosial kepentingan masyarakat India di
kalangan ahli. Tanah Melayu.
• Kebanyakkan ahli di Sabah terdiri • Contohnya, Persatuan India Taiping
daripada guru sekolah Melayu, dan Persatuan India Pulau Pinang.
pegawai rendah kerajaan dan • Tahun 1927, Persidangan India Se-
peniaga. Malaya diadakan di Kuala Lumpur
untuk membincangkan isu • British memperkenalkan dasar
masyarakat India. desentralisasi mendorong orang Melayu
• G.V Thaver menubuhkan Malayan lebih peka masa depan mereka.
Indian Associastion (MIA). • Desentralisasi mengembalikan kuasa
• Tahun 1936, Dr. A.M. Soosay sultan, residen dan Majlis Mesyuarat
memimpin Central india Association Negeri.
of Malaya (CIAM) hasil gabungan 12 • Kesannya, orang Melayu mula
persatuan India dan empat dewan menyuarakan kepentingan berpersatuan
perniagaan. bagi membincangkan soal politik
• Berjaya kembangkan idea sehingga tertubuh persatuan negeri.
nasionalisme masyarakat India di (c) Perhatian masyarakat Cina berubah
Tanah Melayu dan menjaga • Nasionalisme di China dorong golongan
kebajikan mereka. revolusi beri perhatian pendidikan Cina di
• CIAM berjaya menaikkan idea negara kita.
nasionalisme masyarakat India di • Menubuhkan Kelab bacaan dan pasukan
Tanah Melayu dengan lawatan drama agar masyarakat Cina dapat
Pandit Jawarharlal Nehru ke Tanah membaca berita dari China.
Melayu, 1937. • Tahun 1921, banyak sekolah yang
(iii) Masyarakat Sikh menggunakan bahasa Mandarin sebagai
• Terlibat dalam pasukan bahasa pengantar ditubuhkan bagi
keselamatan. menggantikan dialek lain.
• Menjadikan berek polis atau (d) Lahir masyarakat India ‘the Strait born
kuarters kerajaan dan gurdwara people’
sebagai tempat aktiviti sosial dan • Sekitar 1930-an dan 1950-an muncul
agama. masyarakat India yang dilahirkan di Tanah
• Gurdwara menjadi tempat penting Melayu.
masyarakat Sikh kembangkan • Mereka dikenali sebagai ‘the Strait born
kesedaran politik anti-British. people’.
• Tahun 1902, ditubuhkan Persatuan • Masyarakat India di Tanah Melayu
Khalsa Diwan Malaya di Taiping, berusaha membentuk identiti sendiri dan
Perak. semakin mementingkan perpaduan serta
• Menjadi persatuan berpengaruh perkembangan politik tempatan.
untuk menjaga kepentingan (e) Kemunculan nasionalisme
masyarakat Sikh. • Kemunculan nasionalisme menyebabkan
(iv) Masyarakat India Muslim British lebih berhati-hati dan bertindak
• Melibatkan diri dalam perniagaan mengadakan beberapa sekatan.
dan pentadbiran. • Tokoh-tokoh nasionalis ditangkap dan
• Contohnya, Sir Hussein Hasanal dipenjarakan.
Abdoolcader iaitu ahli Majlis • Contohnya, Ibrahim Haji Yaakob, Ishak
Perundangan Negeri-Negeri Selat Haji Muhammad dan Ahmad Boestamam
(Straits Settlement Legaslative dipenjarakan di Singapura tahun 1941.
Council – SSLC). • Mereka kemudiannya dibebaskan oleh
Jepun tahun 1942.
2.8 Kesan Perkembangan Nasionalisme 1. Kesan Ekonomi
1. Kesan Politik (a) Gesaan Kaum Muda
(a) Gesaan kerajaan berhasil • Gesaan majukan diri dalam pendidikan
• Golongan intelektual berpendidikan dan ekonomi.
Inggeris dan KMS gesa kerajaan • Membangkitkan semangat berniaga
meningkatkan peluang pekerjaan dalam dalam kalangan masyarakat Melayu.
pentadbiran British berhasil. • Kesannya, tertubuh persatuan kebajikan
• Buktinya, bilangan orang Melayu bernama al-Jamiah al-Khairiah di
bertambah dalam Malayan Civil Service Singapura.
(MCS) dari 7 orang (1930) kepada 20
orang (1937).
(b) Dasar desentralisasi British berkesan
• Berjaya bangkitkan semangat berniaga • Masyarakat India dan Ceylon
dan menulis rencana berinformasi menubuhkan persatuan untuk menjaga
tentang kepentingan kemajuan. kebajikan.
(b) Kepentingan pendidikan • Contohnya, E.E.C. Thuraisingham,
• Awal abad ke-20, British tekankan Presiden Malayan Rubber Estate Owner
pendidikan rendah. Association berjaya membantu
• Kesannya, menyukarkan usaha untuk meningkatkan perusahaan getah
tingkatkan taraf hidup. semasa zaman kemelesetan ekonomi
• Za'ba sebagai tokoh nasionalis tahun 1920-an dan 1930-an.
bangkitkan isu pendidikan semasa (d) Kesedaran golongan intelektual Cina
mengajar di SITC. • Menjelang Perang Dunia Kedua,
• Memberi kesedaran kepada guru pelatih masyarakat Cina meminta British
akan kepentingan pendidikan tinggi dan menimbangkan penglibatan mereka
kurikulum bahasa Inggeris. dalam jawatankuasa kerajaan.
(c) Peranan akhbar dalam pendidikan • Tan Cheng Lock menganggotai Majlis
• Akhbar berbahasa Inggeris The Malay Perundangan Negeri-negeri Selat
Mail dan The Malaya Tribune (SSLC).
mengasaskan dana bagi membantu • Beliau menuntut British menjaga
orang Melayu melanjutkan pelajaran ke kebajikan dan menyediakan dana untuk
luar negara. belajar dalam kalangan masyarakat
• Persekutuan Guru-guru Melayu Selangor Cina.
dan persatuan negeri menyokong usaha
tersebut. Rumusan
• Tokoh yang mendapat pendidikan luar • Nasionalisme, iaitu perasaan cinta akan negara
negara seperti Tun Abdul Rahman, membawa maksud perasaan ingin
Tunku Yaacob dan Mohd Zain Ariffin. membebaskan diri daripada penjajah.
2. Kesan Sosial • Perkembangan yang berlaku di Barat dan Asia
(a) Kesedaran mendapatkan pendidikan mempengaruhi pergerakan nasionalisme di
• Tuntutan untuk mendapatkan peluang negara kita.
pekerjaan disuarakan melalui akhbar, • Nasionalis berpendidikan agama, Inggeris dan
majalah dan persatuan. Melayu menggunakan pelbagai medium untuk
• Mewujudkan kesedaran tinggi menyemarakkan nasionalisme.
masyarakat untuk belajar di madrasah • Tindakan mereka meninggalkan kesan kepada
dan sekolah Melayu. negara kita sehinggalah episod sejarah baharu
• Mendorong orang Melayu menulis dan negara muncul selepas Perang Dunia Kedua.
menerajui majalah sendiri.
(b) Lepasan SITC meningkat …………………………………………………
• Lepasan SITC menunjukkan peningkatan
iaitu 58 orang (1924) kepada 141
orang (1940).
• Mereka berkhidmat sebagai guru untuk
meningkatkan taraf pendidikan
masyarakat.
• Kemunculan lebih ramai guru wanita
menyemarakkan perkembangan
nasionalisme.
• 1930, guru Wanita di Johor terbitkan
majalah Bulan Melayu untuk memuatkan
berita kemajuan dan pendidikan Wanita.
• Penggerak utama Bulan Melayu, Ibu
Zain mengingatkan tentang
kepentingan ilmu untuk mengangkat
martabat wanita.
(c) Persatuan masyarakat India
• Mengeluarkan fatwa pada 11 November
BAB 3 - KONFLIK DUNIA DAN PENDUDUKAN 1914, menyeru umat Islam yang
JEPUN DI NEGARA KITA ditindas penjajah Barat bangkit
bersama-sama Uthmaniyah.
3.1 Nasionalisme di Negara Kita Sebelum Perang • Mendapat perhatian penduduk di
Dunia Tanah Melayu, terutama Kaum Muda
• Nasionalisme di negara kita sebelum perang melalui akhbar.
dunia tercetus daripada gerakan orang Melayu Kesan kesedaran awal
menentang campur tangan British. • Kegagalan Tok Janggut dalam
• Gerakan awal secara terbuka mendapat reaksi menentang British menyebabkan
dan tindak balas yang keras daripada British. masyarakat menyusun strategi lain.
1. Kesedaran Awal Nasionalisme • Menggunakan akhbar dan majalah
• Sejak awal abad ke-20, British berusaha untuk sebarkan kesedaran kebangsaan.
membendung pengaruh idea gerakan Islam • Namun, tidak boleh dilakukan secara
dari Timur Tengah. terang-terangan kerana adanya undang-
• Enakmen Undang-undang Islam 1904 undang British.
diperkenalkan oleh British dengan • British menghalang orang Melayu
persetujuan Raja-raja Melayu. menyebarkan sikap politik melalui
• Sesiapa mencetak atau edar tulisan bahan bertulis.
berkaitan agama dan politik Islam tanpa izin • British mewujudan undang-undang
sultan boleh dipenjara. mengawal kebebasan bersuara,
• Dua badan penyiasat ditubuhkan oleh penerbitan, berpersatuan dan kawalan
British untuk mengawal gerakan Islah ketat terhadap kegiatan yang boleh
Islamiah, iaitu mengancam kedudukan British.
o Jabatan Siasatan Jenayah (Criminal • Undang-undang berkaitan dengan
Intelligence Department). penerbitan, iaitu
o Biro Siasatan Politik (Political o Publishing and Book Enactment
Intelligence Bureau). 1915.
(a) Kebangkitan Pan-Islamisme o The Seditious Publication
• Kebangkitan Islam peringkat (Prohibition) Enactment 1919.
antarabangsa menyebabkan British Cerita Tekukur dalam akhbar Melayu
berwaspada terhadap gerakan Pan- • “Cerita Tekukur” yang tersiar dalam
Islamisme. akhbar Melayu seperti Utusan Melayu,
• Penentangan Tok Janggut hasil Lembaga Melayu, Lidah Teruna dan
kesedaran politik antarabangsa. Pengasoh pada tahun 1920 merupakan
pernyataan politik kemerdekaan.
• Melibatkan penduduk Pasir Puteh di
Kelantan untuk pertahankan agama • Pernyataan tersebut disampaikan secara
Islam dan hak penduduk tempatan. berselindung di sebalik wajah dan
pelaku haiwan disebabkan oleh adanya
• Penentangan berlaku di tengah-tengah
undang-undang pemerintah yang
pergolakan politik yang berlaku di
mengongkong penerbitan akhbar.
Eropah.
• Dalam “Cerita Tekukur” ini terdapat
• Penentangan dipengaruhi oleh
rujukan jelas kepada “Tekukur nombor
penglibatan Uthmaniyah dalam Perang
1874” dan “Tekukur nombor 1909”,
Dunia Pertama di Eropah.
iaitu tarikh penting negeri Melayu
• Awalnya perjuangkan agama kemudian dikuasai oleh British.
penentangan dikaitkan dengan cukai
• Tekukur menangisi nasibnya yang bebas
dan sikap membenci British.
dalam negeri merdeka, kini terkurung
(b) Kebangkitan Empayar Uthmaniyah
dalam “sangkar emas” yang kehilangan
• British berwaspada terhadap sokongan kemerdekaan.
orang Melayu kepada empayar
Uthmaniyah.
• Dianggap pelindung umat Islam dan
penaung tanah suci Mekah dan
Madinah.
2. Peristiwa Perang Dunia Pertama
3.2 Latar Belakang Perang Dunia • Pihak yang terlibat, iaitu
• Perang dunia berpunca daripada o Kuasa Tengah (Jerman, Austria-
perkembangan nasionalisme dalam kalangan Hungary, Bulgaria dan Uthmaniyah).
negara Eropah. o Pakatan Bertiga (Britain, Perancis,
• Membawa kepada persaingan antara kuasa Rusia), disokong oleh Serbia, Itali,
imperialis. Romania, Portugal dan Greece.
28 Julai 1914
• Tujuan mempertahankan kepentingan masing-
masing. • Austria-Hungary dengan sokongan Jerman
• Persaingan mencetuskan isytihar perang terhadap Serbia.
o Perang Dunia Pertama (1914 - 1918). 30 Julai 1914
o Perang Dunia Kedua (1939 -1945). • Rusia beri bantuan ketenteraan untuk
1. Perang Dunia Pertama pertahankan Serbia.
1 Ogos 1914
• Berlaku dalam kalangan negara termasuk
empayar Uthmaniyah. • Jerman isytihar perang terhadap Rusia
• Faktor mencetuskan perang ialah 3 Ogos 1914
persaingan kuasa imperialis, pembentukan • Jerman serang Perancis manakala Rusia
pakatan ketenteraan dan konflik di rantau menyokong Perancis.
Balkan. • Jerman ceroboh Belgium untuk menyerang
(i) Persaingan Kuasa Imperialis Perancis.
• Perkembangan Revolusi Perindustrian 4 Ogos 1914
menyebabkan imperialis Eropah • Britain menyertai Rusia dan Perancis
bersaing untuk mendapatkan tanah memerangi Jerman yang ceroboh Belgium.
jajahan bagi memperoleh bahan mentah Oktober 1914
seperti arang batu, petroleum, bijih • Uthmaniyah sertai perang dengan memihak
timah serta pasaran hasil industri. kepada Kuasa Tengah.
• Membawa permusuhan antara imperialis Mac 1915
di Eropah seperti Perancis dan Jerman. • Itali sertai Perancis, Britain, Rusia dalam
(ii) Pakatan Ketenteraan Pakatan Bertiga.
• Permusuhan antara kuasa Eropah April 1917
membentuk pakatan ketenteraan seperti • Amerika Syarikat sertai perang dengan
pakatan Kuasa Tengah dan Pakatan memihak kepada Pakatan Bertiga.
Bertiga. 3. Berakhir Perang Dunia Pertama
• Menyebabkan ketidakstabilan politik • Penglibatan Amerika Syarikat dalam
berterusan di Eropah. Pakatan Bertiga membawa kejayaan pada
• Bersaing mendapatkan tanah jajahan tahun 1918.
dan menghasilkan senjata moden serta • Jerman dipaksa menandatangani gencatan
sedia berperang bagi mempertahankan senjata.
kepentingan masing-masing. • Amerika Syarikat diiktiraf sebagai kuasa
(iii) Krisis Rantau Balkan besar dunia.
• Berlaku akibat permusuhan Austria- • Beberapa siri persidangan dan perjanjian
Hungary dengan Serbia. damai diadakan.
• Austria-Hungary menuduh Serbia (i) Persidangan Damai Paris
menghasut rakyat Austria yang • Diadakan pada 18.1.1919.
berketurunan Serb supaya berjuang • Membincangkan syarat perdamaian
membebaskan diri daripada Austria- selepas perang.
Hungary. • Memastikan Jerman tidak menjadi
• Kemuncak krisis apabila berlaku ancaman di Eropah.
pembunuhan Archduke Ferdinand • Melahirkan Deklarasi 14 Perkara
(Putera Mahkota Austria-Hungary) dan Woodrow Wilson iaitu, cadangan asas
isterinya Sophie oleh seorang pemuda perdamaian oleh Presiden Amerika
Serbia. Syarikat.
• Menjadi sebab Eropah terlibat dalam • Merangkumi dua prinsip, iaitu
Perang Dunia Pertama.
o Penentuan nasib negara oleh rakyat o Lithuania.
sendiri • Perpecahan empayar Uthmaniyah
o Sempadan negara berasaskan menyebabkan muncul negara baharu
bangsa. seperti
(ii) Persidangan Versailles o Lebanon.
• Diadakan pada 28.6.1919. o Syria.
• Negara yang terlibat ialah Pakatan o Iraq.
bertiga dan Jerman. (iii) Kesan terhadap Negara Kita
• Jerman dikehendaki, iaitu • Raja-raja Melayu diminta
o Bertanggungjawab terhadap menandatangani pengisytiharan perang
kemusnahan. yang memberi taat setia kepada
o Membayar pampasan kepada kerajaan British bagi menyekat
Pakatan Bertiga. kebangkitan orang Melayu.
o Mengehadkan saiz angkatan tentera. • Pelbagai undang-undang berkaitan
o Menyerahkan tanah jajahan kepada dengan perang diluluskan oleh
Pakatan Bertiga. pentadbiran British seperti
• Penubuhan Liga Bangsa-bangsa untuk o memperuntukkan kuasa Pesuruhjaya
menggalakkan keamanan dan kerjasama Tinggi British untuk meletakkan
antarabangsa. negeri Melayu dibawah undang-
4. Kesan Perang Dunia Pertama undang tentera jika keadaan perlu.
(i) Keruntuhan Pemerintahan Beraja • Kemakmuran ekonomi negeri Melayu
• Menamatkan sistem pemerintahan dimanipulasi oleh British.
beraja di Jerman, Austria-Hungary, Rusia • Wang hasil bijih timah dan getah
dan empayar Uthmaniyah. digunakan oleh British untuk membiayai
• Di Jerman, Kaiser Wilhem II terpaksa operasi dalam Perang Dunia Pertama.
turun takhta dan mendapatkan (iv) Undang-undang perang diluluskan
perlindungan politik di Belanda. • Antara undang-undang perang yang
• Kesannya, kerajaan Republik Jerman diluluskan, iaitu
didirikan. o To Vest in the High Commissioner
• Di Austria-Hungary, pemerintahan Exceptional Power in Time of Public
Dinasti Habsburg berakhir apabila Emergency Enactment 1914.
timbul pemberontakan di wilayah yang o The Trading With Enemy Enactment
dikuasai. 1914.
• Di Rusia, tercetus Revolusi di Rusia o The Naval and Military News
yang menumbangkan pemerintahan (Emergency) Enactment 1914.
Tsar Nicholas dan kerajaan komunis
pertama dunia terbentuk di bawah 3.3 Perang Dunia Kedua
pimpinan Vladimir Lenin. • Perang Dunia Kedua (1939-1945) berlaku di 2
• Di empayar Uthmaniyah, khalifah Sultan medan iaitu di Eropah dan Asia Pasifik.
Mehmed VI digulingkan dan kerajaan • Peperangan di Eropah terumpu di negara
Turki bercorak republik diketuai Mustafa Eropah dan utara Afrika.
Kemal Atartuk terbentuk. • Peperangan di Asia Pasifik tertumpu di Tanah
(ii) Kemunculan Negara Baharu Besar Asia dan Kepulauan Asia Tenggara.
• Keruntuhan empayar Austria-Hungary • Melibatkan dua Pakatan iaitu Kuasa Paksi dan
melahirkan negara seperti Kuasa Bersekutu.
o Austria. • Kuasa Paksi – Jerman, Itali dan Jepun.
o Hungary. • Kuasa Bersekutu – Britain, Amerika Syarikat,
o Czechoslovakia. Perancis dan Rusia.
o Yugoslavia. 1. Faktor tercetusnya Perang Dunia Kedua di
• Perpecahan empayar Rusia membawa Eropah
kepada penubuhan negara baharu (a) Kemunculan Ideologi Baharu
seperti • Bagi mengatasi masalah yang wujud
o Poland. kesan kemelesetan ekonomi, penduduk
o Estonia. Itali dan Jerman mengadakan gerakan
o Latvia. politik radikal.
• Gerakan dipimpin oleh pemimpin • Kesannya, dunia terdedah kepada
nasionalis berfahaman melampau, iaitu konflik berterusan dan akibatkan
fasisme di Itali dan nazisme di Jerman. meletusnya Perang Dunia Kedua.
(i) Fasisme • Cabaran Liga Bangsa-Bangsa selepas
• Pimpinan Benito Mussolini. Perang Dunia Pertama
• Parti Fasis berjaya menguasai o Krisis Manchuria (1931-1933) -
kerajaan Itali tahun 1922. Jepun menakluki Manchuria, wilayah
• Fasisme beri keutamaan kepada bawah penguasaan China.
kepentingan negara lebih daripada o Perjanjian Pelucutan Senjata (1932-
kepentingan individu. 1934) - Jerman keluar dari Liga
• Mereka percaya kepada Bangsa-Bangsa dan perbesar
nasionalisme melampau termasuk tentera secara terbuka.
berperang bagi meningkatkan imej o Krisis Habsyah (1935-1936) - Itali
negara. serang Habsyah di Afrika.
• Itali meluaskan tanah jajahan 2. Perang Dunia Kedua di Eropah
dengan menguasai Habsyah • Perang Dunia Kedua tercetus apabila
(Ethiopia) dan Albania bagi pulihkan Jerman menyerang Poland pada 1939.
semula imejnya. • Britain dan Perancis isytihar perang
(ii) Nazisme terhadap Jerman.
• Pimpinan Adolf Hitler. (i) Penaklukan Jerman terhadap Eropah Barat
• Parti Nazi berjaya membentuk • Selepas perang diisytiharkan, Jerman
kerajaan di Jerman tahun 1933. memulakan serangan Blitzkrieg
• Nazisme mengagungkan bangsa (serangan kilat, iaitu kapal terbang
Jerman. Jerman mengebom sasaran musuh
diikuti dengan serangan kereta kebal
• Hitler berusaha memulihkan
dan tentera bermotosikal).
nasionalisme Jerman dengan
mengetepikan Perjanjian Versailles. • Berjaya menawan Poland 1939,
Denmark, Norway, Belanda, Belgium,
• Hitler membina angkatan tentera
Luxembourg dan Perancis.
semula dan menduduki semula
Rhineland (wilayahnya yang hilang • Jerman kuasai hampir keseluruhan
semasa Perjanjian Versailles). negara di Eropah Barat menjelang
(b) Ketidakpuasan Hati terhadap Perjanjian pertengahan tahun 1941.
Versailles (ii) Pengeboman Britain
• Jerman sebagai negara yang kalah • 1940-1941, Jerman lancarkan serangan
perang menganggap perjanjian tidak udara dan laut terhadap Britain.
adil dan menjejaskan kedaulatan • Jerman serang dan memusnahkan
negaranya. pelabuhan, kawasan perindustrian dan
• Jerman kehilangan tanah jajahan dan pertahanan udara Britain.
perlu membayar pampasan perang yang • Serangan menjejaskan ekonomi Britain.
tinggi menyebabkan Jerman alami (iii) Penyertaan Itali dalam Perang di Eropah
kemelesetan ekonomi dan inflasi teruk. • Itali bersekutu dengan Jerman.
• Itali sebagai negara yang menyertai • Itali isytihar perang terhadap Britain dan
Pakatan Bertiga juga tidak berpuas hati Perancis, Jun 1940.
kerana tidak diberi tanah jajahan baharu • Menyerang Perancis dari arah selatan.
seperti yang diperoleh Perancis dari • Jerman serang dari arah utara.
Poland. (iv) Serangan Jerman ke atas Rusia
(c) Kegagalan Liga Bangsa-Bangsa • Setelah kuasai Eropah Barat, Jerman
• Berperanan memastikan keamanan lancarkan Operasi Barbarossa iaitu
dunia dan mewujudkan Kerjasama serangan besar-besaran untuk menawan
antarabangsa. Rusia.
• Gagal dalam menguatkuasakan • Hitler ingin kuasai Rusia, iaitu empayar
perjanjian pelucutan senjata dan terbesar di Eropah untuk capai cita-
menangani krisis pencerobohan yang citanya kuasai seluruh Eropah.
berlaku selepas Perang Dunia Pertama.
• Mengarahkan lebih 3 juta tentera • Kejayaan ini bangkitkan semangat
dibantu 3350 kereta kebal dan 2270 tentera Bersekutu.
kapal terbang. • Kesannya, berjaya bebaskan Perancis
• Operasi disertai tentera Finland, serta negara Eropah Barat daripada
Hungary dan Romania. penaklukan Jerman.
• Operasi ini menyasarkan bandar utama • Membolehkan tentera Bersekutu
iaitu Leningrad, Moscow dan Stalingrad. memasuki Jerman dari arah barat dan
3. Berakhir Perang Dunia Kedua di Eropah pada masa yang sama, Rusia menyerang
• Kerjasama kuasa besar dan keberkesanan dari arah timur.
serangan balas membawa kejayaan kepada • Kematian Hitler pada 1945 ubah
Kuasa Bersekutu. landskap perangdi Eropah.
(i) Kerjasama Kuasa Besar • Jerman menandatangani perjanjian
• Presiden Amerika Syarikat, Franklin menyerah kalah dan menamatkan
Roosevelt dan Perdana Menteri Britain, Perang Dunia Kedua yang berlangsung
Winston Churchill sering bertemu untuk selama enam tahun di Eropah.
membuat keputusan politik dan
ketenteraan. 3.4 Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik
• Kemudian Kerjasama libatkan Presiden • Berlaku pada tahun 1941 hingga 1945.
Rusia, Joseph Stalin. • Juga dikenali sebagai Perang Pasifik.
• Amerika Syarikat mengetuai operasi • Berlaku di Lautan Pasifik, Tanah Besar Asia dan
Tentera Bersekutu sebagai Komander Kepulauan Asia Tenggara.
Tertinggi. • Berpunca daripada kemunculan Jepun sebagai
(ii) Keberkesanan Strategi Serangan
kuasa tentera di Asia yang menjalankan
• Kegagalan menawan Rusia akibat imperialisme di Asia Pasifik.
kesilapan Kuasa Paksi membuat 1. Peluasan Kuasa Jepun
keputusan politik dan ketenteraan.
• Pembaharuan Meiji membawa pemodenan
• Kuasa Bersekutu pimpinan Amerika Jepun sebagai kuasa industri dan memiliki
Syarikat ungggul dalam perancangan tentera setaraf Barat.
ketenteraan, terutama kejayaan operasi (a) Dasar Peluasan Kuasa Jepun
pendaratan tentera Bersekutu di (i) Keperluan Perindustrian
Normandy, Jerman.
• Akhir abad ke-19, Jepun muncul
(iii) Kegagalan Operasi Menawan Rusia
sebagaisebuah kuasa industri.
• Peringkat awal, serangan berjalan
• Jepun ingin mengurangkan
lancar. kebergantungan kepada Barat untuk
• Disebabkan tempoh perang yang lama, dapatkan bahan mentah.
Jerman kehilangan banyak nyawa,
• Memerlukan wilayah yang dapat
kehabisan peluru dan makanan yang
bekalkan bahan mentah dan
lemahkan semangat tentera Jerman.
pasaran.
• Jeneral Jerman, Friedrich Von Paulus (ii) Pengaruh golongan tentera
ingkar perintah Hitler untuk teruskan • Abad ke-20, Jepun mempunyai
peperangan. angkatan tentera paling moden di
• Sebaliknya, menyerah kalah kepada Asia.
tentera Rusia di Stalingrad, Januari
• Jepun lebih agresif apabila
1943.
golongan tentera menguasai politik
(iv) Kejayaan Operasi Pendaratan Tentera
tahun 1932.
Bersekutu
• Tentera berpendapat masalah
• Melalui operasi kod ‘D-Day’, tentera ekonomi Jepun boleh diselesaikan
Bersekutu berjaya mendarat di
dengan penaklukan kawasan yang
Normandy, Perancis pada 1944.
kaya bahan mentah dan boleh
• Berjaya memperdayakan tentera Jerman menjadi Kawasan pasaran.
dengan sebarkan maklumat yang
• Jeneral Hideki Tojo menjadi Perdana
pendaratan akan berlaku di Calais, Menteri Jepun dan mengheret Jepun
bukannya di Normandy. dalam perang.
• Contoh peluasan kuasa Jepun
o 1910, Jepun kuasai Korea. bantu dalam pembuatan kapal terbang
o 1932, Jepun takluki Manchuria. Jepun.
o 1937, Jepun duduki China. • Hasrat Jepun membentuk pemerintahan baharu
o 1941, Jepun duduki Indochina. di Asia Pasifik mencapai kemuncak bila
(iii) Orde Baharu Asia rundingan di Amerika Syarikat untuk
• Di bawah pengaruh tentera, dasar menamatkan sekatan ekonomi terhadap Jepun
luar Jepun terarah kepada matlamat gagal.
mengembangkan kuasa, • Pemerintah tentera Jepun mengarahkan
mewujudkan kebebasan ekonomi serangan serentak terhadap Asia Pasifik pada
dan menentang imperialisme Barat. Disember 1941.
• Jepun wujudkan orde baharu di Asia Pakatan Tiga Negara
Timur seperti Jepun, Korea, China • 1940, Jepun menandatangani perjanjian
dan Manchuria. Pakatan Tiga Negara dengan Jerman dan
• Menjadikan Asia Timur sebagai satu Itali.
blok ekonomi. • Menjadikan Jepun terikat dengan Kuasa
• Kemudian dikembangkan ke seluruh Paksi.
Asia. 2. Bermula Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik
• Orde baharu bermaksud rancangan • Perang bermula apabila Jepun menyerang
Jepun untuk singkirkan imperialis Tanah Melayu dan Pearl Harbour, Hawaii
Barat di Asia dan anjurkan iaitu pangkalan tentera laut Amerika
perkongsian kuasa serta kekayaan Syarikat di Pasifik.
lebih adil dalam kalangan negara di • Serangan terhadap Pearl Harbour untuk
Asia. melumpuhkan tentera laut Amerika Syarikat
(b) Sekatan Ekonomi Terhadap Jepun di Pasifik yang boleh menghalang kepada
• Jepun menguasai Korea, Manchuria dan peluasan kuasa Jepun.
China. • Lakukan serangan di wilayah jajahan
• Juga kuasai kawasan strategik di Laut Amerika Syarikat, Britain dan Belanda yang
China Selatan termasuk Pulau Hainan lain seperti Filipina, Hong Kong, Pulau
dan Indochina. Guam dan Pulau Wake.
• Dasar peluasan kuasa Jepun mendapat • Amerika Syarikat isytihar perang terhadap
reaksi daripada pihak Bersekutu, Jepun.
Amerika Syarikat, British dan Belanda. • Jepun berjaya membentuk empayar luas di
• Pihak Bersekutu membuat sekatan Asia Pasifik menjelang April 1942 dengan
ekonomi untuk menghalang Jepun strategi yang berkesan dan penguasaan
daripada mendapat bahan mentah yang serangan laut, darat dan udara.
diperlukan untuk industri dan operasi 2. Serangan tentera Jepun dalam Perang Dunia
perang. Kedua di Asia Pasifik pada tahun 1941–1945
• Sekatan ekonomi bermaksud tindakan • 8 Dis. 1941 Pendaratan Jepun di Kelantan
menghentikan perdagangan serta • 8 Dis. 1941 Jepun menyerang Pearl
membekukan semua harta milik Jepun Harbour
di wilayah yang dikuasai oleh British, • 10 Dis. 1941 Jepun mendarat di Pulau
Amerika Syarikat dan Belanda. Guam
(c) Rancangan Penaklukan Wilayah di Selatan • 16 Dis. 1941 Jepun menguasai Miri
• Merupakan jalan keluar daripada • 22 Dis. 1941 Pendaratan pertama Jepun di
sekatan ekonomi. Filipina
• Jepun merancang kuasai wilayah di • 23 Dis. 1941 Pulau Wake jatuh selepas
selatan merangkumi Asia Tenggara. serangan kedua Jepun
• Disebabkan wilayah selatan kaya • 25 Dis. 1941 Hong Kong menyerah kalah
dengan bahan mentah seperti bijih • 2 Jan. 1942 Manila dikalahkan
timah, getah, bauksit dan petroleum.
• 2 Jan. 1942 Jepun menakluk Burma
• Disebabkan pakatan dengan Kuasa
• 19 Jan. 1942 Jepun menguasai Sandakan
Paksi, Jerman menghantar pakar
ketenteraannya ke Jepun untuk kaji • 15 Feb. 1942 Singapura dikalahkan
serangan terhadap wilayah selatan dan • 19 Feb. 1942 Jepun mengebom Darwin
• 27 Feb. 1942 Pertempuran di Laut Jawa, • Bermula dengan pendaratan serentak
Jepun mengalahkan tentera Bersekutu tentera Jepun di Pantai Kuala Pak Amat,
• 28 Feb. 1942 Jepun menyerang Jawa Pantai Sabak, Kota Bharu dan Thailand
(Singgora dan Patani) pada 8 Disember
3.5 Faktor kedatangan Jepun ke Negara Kita 1941.
• Jepun mula serangan di Tanah Melayu pada 8 • Keseluruhan Tanah Melayu jatuh ke tangan
Disember 1941. Jepun apabila Singapura berjaya ditawan
pada 15 Februari 1942.
• Serangan terhadap Sarawak dan Sabah pada
16 Disember 1941.
(a) Kronologi Penguasaan Jepun di Tanah
• Tujuan Jepun untuk memenuhi keperluan
Melayu (8 Disember 1941 – 15 Feb 1942)
ekonomi.
(i) Melalui pantai barat
• Juga kepentingan strategik ketenteraan akibat • 8 Disember 1941, Tentera Jepun
sekatan ekonomi oleh pihak Bersekutu. mendarat di Thailand (Singgora dan
• Menggunakan propaganda "Semangat Asia" Patani) memasuki Kedah, berpecah
dan "Asia untuk Orang Asia". kepada 2 pasukan untuk mara ke
• Bertujuan untuk menanam semangat selatan, iaitu melalui Jitra (12
antipenjajah Barat. Disember 1941) dan Alor Setar (13
• Menonjolkan imej Jepun sebagai pembela Disember 1941).
negara Asia. • Satu pasukan ke Pulau Pinang dan
• Tentera Jepun menggunakan strategi serangan meneruskan kemaraan melalui
kilat, iaitu gerakan menyerang dengan pesisiran pantai barat pada 17
kombinasi tentera darat, udara dan laut untuk Disember 1941.
menawan Tanah Melayu. • Kemudian mara ke Ipoh pada 26
(a) Eksploitasi Sumber Bahan Mentah Disember 1941.
• Jepun ingin eksploitasi kekayaan bahan • 7 Januari 1942, menguasai Slim
mentah di negara kita. River.
• Tujuan untuk keperluan perindustrian • 10 Januari 1942, melalui Port
kesan Pembaharuan Meiji. Swettenham dan kemudiannya
• Tanah Melayu ialah pengeluar utama menguasai Kuala Lumpur pada 11
bijih timah dan getah dunia. Januari 1942.
• Juga menghasilkan emas, bijih besi, • Seterusnya mara ke Muar pada 16
arang batu dan bauksit. Januari 1942 dan Batu Pahat pada
• Jepun tumpu serangan di Sarawak 21 Januari 1942.
untuk dapatkan sumber minyak • 31 Januari 1941, menguasai Johor
terutama di Miri dan Lutong. Bharu.
• Pendudukan Jepun ini sebahagian (ii) Melalui pantai timur
daripada pembentukan kawasan • 8 Disember 1941, Jepun mendarat
Lingkungan Sekemakmuran Asia Timur di Kota Bharu, Kelantan, kemudian
Raya untuk mengukuhkan ekonomi mara ke selatan mengikut jalan
Jepun. darat di negeri-negeri pantai Timur,
(b) Kepentingan Strategik ketenteraan iaitu melalui Kuantan, Pahang pada
• Kedudukan Tanah Melayu yang 31 Disember 1941.
strategik sesuai untuk ketenteraan • 28 Januari 1942, melalui Mersing.
Jepun. • Pada 15 Februari 1942, seluruh
• Pangkalan tentera British terletak di Tanah Melayu jatuh ke tangan Jepun
Singapura. apabila Berjaya menguasai
• Penguasaan Singapura oleh Jepun Singapura.
membuka laluan ke telaga minyak di (b) Kronologi Penguasaan Jepun di Sarawak
Sumatera. dan Sabah (16 Disember 1941 – 19
• Penguasaan Pulau Borneo penting Januari 1942)
untuk jayakan operasi penaklukan • Tentera Jepun berlepas dari Teluk Cam
tentera Jepun di Pulau Jawa. Ranh (Vietnam) dan mendarat di Miri.
1. Serangan Jepun terhadap Negara Kita
• Sepasukan tentera Jepun mara • Singapura dikenali sebagai Syonan-to
menduduki Kuching dan sepasukan lagi (Pulau Cahaya Selatan) dan diasingkan
mara ke Sabah. dari Tanah Melayu.
(i) Sarawak • Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
• Serangan tentera Jepun ke atas pula dipindahkan bawah pentadbiran di
Sarawak dan Sabah bermula dengan Thailand.
pendaratan di Miri pada 16 • Sabah, Sarawak dan Brunei
Disember 1941. digabungkan menjadi satu unit
• 24 Disember 1941, menguasai pentadbiran (Kita Boruneo) yang
Kuching dan menguasai Sibu diketuai Gabenor Jeneral di bawah
kemudiannya pada 27 Disember tentera Jepun ke-37, berpusat di
1941. Kuching.
(ii) Sabah • Kempetai – merupakan pasukan polis
• Dari Miri tentera Jepun mara ke tentera untuk menjaga kepentingan
Labuan pada 1 Januari 1942 dan pentadbiran tentera Jepun.
kemudian menguasai Beaufort pada • Pasukan ini bertindak ganas, kejam,
5 Januari 1942. menyiksa dan membunuh sesiapa di
• Jepun menguasai Jesselton pada 9 syaki sebagai antipentadbiran Jepun.
Januari 1942. (b) Dasar terhadap Raja-raja Melayu
• Jepun menguasai seluruh Sabah • Pentadbiran tentera Jepun iktiraf
apabila Sandakan dikuasai pada 19 kedudukan Raja-raja Melayu sebagai
Januari 1942. ketua hal ehwal agama Islam dan adat
• Pendudukan Jepun di Sandakan Melayu.
melengkapkan kempen serangan • Diberi bayaran pencen seperti sebelum
tentera Jepun di Sabah. perang.
• Sultan diletakkan di bawah pengawasan
3.6 Dasar Pendudukan Jepun di Negara Kita Gabenor Jepun.
• Jepun memperkenalkan pemerintahan tentera. • Pengiktirafan dibuat semasa
• Dasar pemerintahan diterima daripada persidangan Raja-raja Tanah Melayu
Panglima Agung Japanese Southern Army untuk dan Sumatera di Singapura pada 1943.
dilaksanakan di Tanah Melayu, Sabah dan (c) Dasar terhadap kepimpinan tempatan
Sarawak. • Pentadbiran Jepun beri peluang
1. Dasar Pentadbiran pemimpin tempatan yang
(a) Pentadbiran tentera Jepun berpengalaman dan berpendidikan
• Memperkenalkan Pemerintahan Tentera untuk kenaikan pangkat lebih tinggi.
Tanah Melayu. • Tujuan mengatasi kekurangan pengawai
• Pada peringkat awal Tanah Melayu dan mendapatkan sokongan penduduk.
digabungkan dengan Sumatera • Jepun tubuhkan Institut Latihan
membentuk Kawasan Pertahanan Khas. Pemimpin-pemimpin Muda atau Koa
• Diletakkan di bawah pentadbiran Kunrejo untuk melatih dan menanamkan
tentera Jepun ke-25, berpusat di semangat memperjuangkan politik
Singapura. Jepun dalam kalangan pendududk.
• Pada April 1944, dipisahkan kerana 2. Dasar Ekonomi
terdapat perbezaan sistem politik dan • Kesan kemelesetan ekonomi,
ekonomi ketara di bawah British dan pentabdiran Jepun melaksanakan sistem
Belanda sebelum perang. ekonomi kawalan.
• Sumatera di bawah pasukan tentera • Rancangan Pengeluaran Lima Tahun
Jepun ke-25, berpusat di Bukit Tinggi, dan Jawatankuasa Penyelidikan Bahan
Sumatera. diperkenalkan.
• Tanah Melayu ditadbir oleh tentera • Bertujuan mengawal selia pelupusan
Jepun ke-29, berpusat di Taiping, Perak. barangan dan membuat penyelidikan
• Tanah Melayu dikenali sebagai Malai kegunaan baharu bagi sumber
Baru (Melayu Baru). tempatan.
• Rancangan Perindustrian Lima Tahun menambah pengeluaran makanan
diperkenalkan untuk membangunkan dan tidak menyebar khabar angin.
industri tempatan. (b) Sikap Jepun terhadap agama
• Juga memastikan penggunaan optimum • Tentera Jepun menghormati agama
peralatan dan kemudahan sedia ada. Islam dan adat Melayu.
• Mata wang Jepun menggantikan mata • Tidak campur tangan dalam adat resam
wang yang digunakan oleh British. tempatan.
• Mata wang Jepun dikenali sebagai • Tujuan membendung kegiatan
“wang pokok pisang”. penentangan terhadap pendudukan
• Mata wang Jepun dicetak tanpa kawalan Jepun.
menyebabkan berlaku inflasi kerana • Kelas pengajian al_quran dan sekolah
terlalu banyak wang tetapi kekurangan agama diteruskan.
barangan di pasaran. • Majlis Agama Negeri ditubuhkan
3. Dasar Sosial • Persidangan agama Islam diadakan di
(a) Pendidikan Singapura dan Kuala Kangsar.
• Jepun menutup sekolah Inggeris dan (c) Catuan dan penghasilan makanan
Cina. • Ordinan Kawalan Barangan dan Bahan
• Bangunan sekolah digunakan untuk Penting diperkenalkan untuk kawal
keperluan pentadbiran Jepun. bekalan barangan akibat kekurangan
• Sistem persekolahan Jepun makanan.
diperkenalkan dengan tujuan • Catuan makanan dikuatkuasakan untuk
o membentuk semangat persaudaraan kawal jualan barangan keperluan asas
sejagat (Hakko Ichiu) seperti beras, garam dan gula.
o mencapai teknologi industri • Menggalakkan penduduk menanam
o meningkatkan didiplin makanan sendiri melalui kempen
o menerapkan nilai Jepun "Tambah Lebih Banyak Makanan" untuk
• Jepun berusaha memupuk nasionalisme mencukupi makanan dalam negeri.
Asia, menghapuskan pengaruh Barat • Keperitan hidup menjadikan penduduk
dan menanam kesetiaan kepada Jepun lebih kreatif.
melalui pendidikan. • Mereka berdikari dan hasilkan ciptaan
Cara menerapkan nilai Jepun baharu berasaskan bahan tempatan
• Pendidikan menekankan semangat untuk kelangsungan hidup seperti
Jepun (Nippon Seishin), menghormati hasilkan tempe daripada biji getah.
kebudayaan dan Maharaja Jepun (Tenno (d) Layanan terhadap penduduk
Heika). • Jepun beri layanan berbeza mengikut
• Pengajaran bahasa Jepun (Nippon Go) kaum berdasarkan kepentingan.
dijalankan secara meluas untuk (i) Orang Melayu
menjadikan bahasa Jepun sebagai • Layanan baik kepada kaum Melayu
lingua franca dalam Lingkungan serta peribumi lain yang
Sekemakmuran Asia Timur Raya. bekerjasama dengan Jepun.
• Perhimpunan sekolah bermula dengan • Tujuan mendapatkan sokongan bagi
menghadap arah negara Jepun dan melicinkan pemerintahan.
nyanyian lagu kebangsaan Jepun (ii) Orang India
(Kimigayo). • Membantu orang India tubuhkan
• Pentadbiran Jepun secara halus Tentera Kebangsaan India di Tanah
memanipulasi pegawai agama untuk Melayu dan Borneo Utara, pimpinan
tujuan propaganda Jepun, iaitu Subhas Chandra Bose.
o Pegawai agama diminta • Digalakkan menyertainya untk
menyampaikan hal yang diputuskan kemerdekaan India.
oleh tentera Jepun dalam kelas • Tujuan mendapatkan Kerjasama
agama di masjid dan surau. orang India dalam rancangan
o Masjid digunakan untuk tentera Jepun kuasai India.
menyampaikan titah sultan bagi (iii) Orang Cina
menyokong dasar Jepun seperti
• Jepun beri layanan kejam kepada
orang Cina kerana permusuhan 3.7 Perjuangan Rakyat Menentang Pendudukan
daripada Perang China-Jepun. Jepun
• Orang Cina dipaksa bayar sejumlah • 2 batalion Rejimen Askar Melayu terlibat dalam
wang sebagai hukuman usaha mempertahankan tanah air ketika
penentangan mereka terhadap serangan tentera Jepun.
Jepun dalam perang tersebut. • Pemerintahan Jepun yang kejam dan
(e) Kesengsaraan hidup masyarakat kesengsaraan hidup dihadapi rakyat kemudian
• Masyarakat berbilang kaum alami cetuskan penentangan.
kesengsaraan dan pengalaman pahit 1. Penentangan Secara Pasukan
akibat kekejaman Jepun. (i) Rejimen Askar Melayu Benteng Pertahanan
• Kaum Cina sengsara lebih teruk Tanah Air
berbanding kaum Melayu, India serta • Bekerjasama dengan tentera British
peribumi di Sarawak dan Sabah. menentang pendaratan tentera Jepun di
(i) Kekejaman Jepun digambarkan dalam Kelantan dan Singapura.
novel • Contohnya,
• Kekejaman tentera Jepun terhadap o Leftenan Adnan Saidi - bertempur di
masyarakat awam digambarkan Bukit Candu, Singapura, menjulang
dalam novel Nyawa di-hujong nama Regimen Askar Melayu dan
Pedang. keberaniannya.
• Novel tersebut berdasarkan kisah o Leftenan Ibrahim Alla Ditta MC -
sebenar pemuda Melayu yang menyelamatkan hampir 2000
ditangkap dan diseksa oleh tentera Bersekutu yang
Kempeitai kerana difitnah terlibat terperengakap di pantai Johor dan
dalam gerakan menentang Jepun. dianugerahkan pingat Military Cross.
• Beliau terselamat apabila tentera o Koperal Yaakob - dianugerahkan
Jepun menyerah kalah. pingat Military Medal atas
• Kempeitai Jepun kemudiannya keberanian dalam peperangan di
dihukum gantung oleh tentera Pasir Panjang.
British. • Leftenan Jeneral A.E. Percival, Panglima
• Novel Nyawa di-hujong Pedang Pemerintah Tentera British di Tanah
karya Ahmad Murad Nasaruddin. Melayu menyifatkan semangat juang ini
(ii) Bukti kekejaman Jepun dalam sebagai contoh keteguhan dan
pembinaan Landasan Kereta Api Maut ketahanan yang menjadi inspirasi.
• Orang Melayu, Cina dan India (ii) Penentangan MPAJA
dipaksa menjadi buruh bina • Layanan kejam Jepun sebabkan ada
landasan kereta api. orang Cina cari perlindungan bawah
• Ramai terkorban akibat kekurangan Parti Komunis Malaya (PKM) bagi
makanan dan ubat-ubatan, kerja mengelakkan daripada diseksa dan
berat dan pelbagai jenis penyakit dibunuh.
serta suasana buruk tempat kerja. • PKM tubuhkan pasukan gerila untuk
• Landasan Kereta Api Maut dibina serang Jepun.
sejauh 415 kilometer dari Thailand • Malayan People's Anti-Japanese Army
ke Burma (Myanmar) melalui hutan (MPAJA) ditubuhkan selepass PKM
tebal tropika dan pergunungan. setuju wujudkan pasukan sukarela yang
• Tenaga kerja terdiri daripada 200 dilatih oleh British untuk menentang
ribu buruh paksa (romusha) dari Jepun.
negara Asia Tenggara dan 60 ribu • 165 orang anggota PKM menerima
tawanan perang pihak Bersekutu. latihan di Sekolah Latihan Khas di
Singapura untuk jalankan kerja sabotaj
dan perang gerila terhadap Jepun.
• Mereka dihantar ke Tanah Melayu
sebagai pasukan gerila yang menjadi
asas pembentukan lapan rejimen
MPAJA.
• MPAJA merupakan Gerakan anti-Jepun • Force 136 dan pertubuhan gerila
terbesar di Tanah Melayu. Melayu bekerjasama menentang Jepun
• Gerakan ini mendorong Jepun dengan jalankan aktiviti rahsia di Tanah
menggunakan pasukan tentera atau Melayu, iaitu
polis yang dianggotai orang Melayu o Mengumpul maklumat
untuk menentang MPAJA. o Melakukan sabotaj
• Kesannya, mencetuskan ketegangan o Menyebarkan propaganda
kaum di Tanah Melayu kemudiannya. o Membuat persiapan untuk British
(iii) Kerjasama MPAJA dan Force 136 lancarkan Operasi Zipper (serangan
• 1943, MPAJA dan Force 136 mewakili secara besar-besaran untuk
tentera British mengadakan perjanjian menawan Tanah Melayu semula
kerjasama untuk melawan tentera tahun 1945).
Jepun. • Kerjasama melibatkan
• MPAJA terima bantuan ubat-ubatan, o Force 136 dan Askar Melayu Setia
senjata, kewangan dan latihan (Perak) Disember 1944.
ketenteraan daripada British. o Force 136 dan Wataniah Pahang,
(iv) Kerjasama Parti Kuomintang dan MPAJA Januari 1945.
• Gerila Cina yang dikuasai nasionalis o Force 136 Kedah dan Gerila Melayu
daripada Parti Kuomintang (KMT) Kedah, Februari 1945.
menentang Jepun di utara Tanah Melayu 2. Penentangan Individu
(Hulu Perak dan Kelantan). (i) Gurchan Singh
• Tubuhkan Overseas Chinese Anti- • Seorang anggota polis sebelum
Japanese Army (OCAJA), dikenali pendudukan Jepun.
sebagai Tentera Bintang Satu. • Nama samaran "Lion of Malaya".
• Gerila KMT bekerjasama dengan MPAJA • Menyebarkan risalah dan propaganda
(PKM) menentang tentera Jepun. anti-Jepun.
• Gerila ini dipimpin oleh Lim Bo Seng. • Risalah penentangan diedarkan secara
(v) Force 136 teratur dan berkesan untuk beritahu
• British tubuhkan South East Asia penduduk fakta sebenar perang serta
Command (SEAC), berpusat di Colombo, pendudukan Jepun.
Sri Lanka. • Berjaya menghadiri sidang akhbar
• Membentuk unit khas yang dikenali tentera Jepun dengan menyamar
sebagai Force 136 tahun1943. sebagai wartawan.
• Anggota Force 136 mendapat latihan di • Mendalangi sabotaj terhadap landasan
India dan Sri Lanka. kereta api yang jejaskan pengangkutan
tentera Jepun.
• Mereka dihantar ke Tanah Melayu
melalui kapal selam atau diturunkan • Beliau ditangkap oleh Kempetai akibat
melalui payung terjun dari kapal dikhianati tetapi berjaya melarikan diri
terbang. ke Burma sehingga perang tamat.
(ii) Sybil Kathigasu
• Bertujuan untuk mendapat sokongan
orang Melayu tubuhkan pasukan gerila • Sybil Medan Daly atau lebih dikenali
anti-Jepun. sebagai Sybil Kathigasu.
• Gerila bermaksud perang yang • Seorang jururawat yang terkenal dan
dilakukan secara bersembunyi dan berani membantu mangsa perang dan
dalam kumpulan yang kecil. gerila anti-Jepun di Perak.
• Anggota terawal Force 136 Tanah • Mengendalikan klinik di Ipoh bersama
Melayu ialah suaminya Dr. Abdon Clement Kathigasu
o Mejar Tengku Mahmood sebelum perang sehingga kedatangan
Mahyiddeen Jepun.
o Leftenan Tunku Yusuf Tunku Yaakub • Pasangan ini memberi bantuan ubat-
o Kapten Ibrahim Ismail ubatan dan perkhidmatan perubatan
o Leftenan Tengku Osman Tengu kepada gerila anti-Jepun.
Mohd Jiwa • Menyembunyikan radio dan berkongsi
maklumat yang diperoleh daripada
siaran radio British dengan gerila anti- • Jepun menyerang balas dengan pantas
Jepun. dan kejam, perkampungan di pesisiran
• Kegiatan mereka terbongkar dan pantai diserang dan dibom.
ditangkap oleh tentera Jepun. • Beratus orang disoal siasat dan diseksa
• Semasa berada dalam tahanan, sehingga mati dalam usaha mencari
suaminya meninggal akibat seksaan pemimpin dan anggota pemberontak.
tentera Jepun. • Disember 1943, Albert Kwok menyerah
• Setelah Jepun menyerah kalah, Sybil diri dengan harapan dapat tamatkan
dibebaskan dan diterbangkan ke Britain serangan balas jepun terhadap orang
untuk menerima rawatan perubatan. awam.
• Beliau dianugerahi Pingat King George • Beliau Bersama-sama dengan 175
di Istana Buckingham oleh Raja George orang lain kemudiannya dihukum bunuh
VI kerana keberaniannya. di Petagas, manakala 131 orang lagi
• Kisah perjuangan beliau terdapat dalam dipenjarakan di Labuan.
‘Memoir Sybil Kathigasu’. • Terdapat juga pasukan gerila anti-Jepun
3. Gerakan Anti-Jepun di Sarawak dan Sabah yang dipimpin oleh Datu Mustapha
(i) Operasi Semut Datu Harun.
• Merupakan siri operasi peninjauan oleh
Unit Khas Z Australia sebagai 3.8 Perkembangan Gerakan Nasionalisme
sebahagian kempen tentera Bersekutu Tempatan dan Pendudukan Jepun
menentang Jepun di Sarawak. • Pendudukan Jepun meninggalkan kesan besar
• Operasi dilaksanakan oleh Jabatan terhadap kehidupan masyarakat negara kita.
Peninjauan Perkhidmatan Austrlia atau • Dasar pemerintahan Jepun membawa kepada
Australian Services Reconnaissance perkembangan nasionalisme di negara kita.
Department (SRD). 1. Perkembangan semangat antipenjajah
• Tujuan mengumpul risikan dan latih • Kesedaran nasionalisme berkembang
orang tempatan lancarkan perang gerila sebelum Perang Dunia Kedua.
melawan Jepun. • Jepun menggunakan slogan "Asia untuk
• Mei 1945, anggota SRD mendarat di Asia" dan "Konsep Lingkungan
kawasan tengah dan timur laut Sarawak Sekemakmuran Asia Timur Raya" yang
untuk atur penentangan dan buat tekankan kebebasan negara Asia,
persediaan bagi pendaratan pasukan menentukan kemajuan dan meningkatkan
Bersekutu. persaudaraan sejagat.
• Anggota yang terlibat adalah tentera • Selari dengan perjuangan nasionalis di
Australia, British dan New Zealand. Tanah Melayu seperti Kesatuan Melayu
• Rekrut tempatan dikenali sebagai gerila Muda (KMM).
Semut yang terdiri daripada orang • KMM bekerjasama dengan Jepun untuk beri
Kayan, Kenyah, Kelabit dan Murut. kemerdekaan kepada Tanah Melayu.
• Kepakaran mereka penting dalam usaha • Kejayaan Jepun kalahkan British sedarkan
merancang taktikal perang gerila kerana orang tempatan bahawa orang Asia mampu
mereka mengetahui selok-belok bumi kalahkan kuasa besar.
Sarawak. 2. Perjuangan menuntut kemerdekaan dalam
(ii) Pemberontakan Jesselton kalangan orang Melayu
• Juga dikenali sebagai pemberontakan • Langkah awal Jepun bangkitkan
Double Tenth, iaitu penentangan nasionalisme dalam kalangan orang Melayu
terhadap pendudukan Jepun di Sabah. dengan membebaskan ahli KMM yang
• Diketuai oleh Albert Kwok. dipenjarakan oleh British.
• 1943, kumpulan Albert Kwok dikenali • Pentadbiran Jepun beri ruang kegiatan
sebagai gerila Kinabalu, melancarkan politik KMM kerana perlukan sokongan
serangan terhadap pejabat pentadbiran, masyarakat tempatan.
balai polis dan kemudahan Tentera • Jun 1942, Jepun membubarkan KMM
Diraja Jepun serta membunuh tentera kerana Tindakan pemimpinnya menuntut
Jepun di Jesselton, Kota Belud, kemerdekaan daripada Jepun.
Menggatal dan Tuaran.
• KMM sedar Jepun tidak akan beri • Kegiatan penduduk Sarawak
kemerdekaan kepada Tanah Melayu dikawal melalui persatuan yang
walaupun KMM telah membantu dalam ditaja oleh tentera Jepun.
peperangan dengan British. • Contohnya, persatuan Cina
• Perjuangan mendapatkan kemerdekaan digabungkan menjadi Kakeo
diteruskan dengan taktik dan strategi Kokokai , iaitu Persatuan Cina
baharu. Seberang Laut anjuran Jepun yang
• Anggota KMM dalam organisasi gabungkan persatuan Cina
ketenteraan yang ditubuhkan Jepun Giyu merangkumi dialek, daerah dan
Gun dan Giyu Tai sertai gerakan bawah nama keluarga di bawah satu
tanah menentang Jepun tetapi dalam masa pertubuhan.
sama bekerjasama dengan pentadbiran • Pertubuhan ini diasaskan di Kuching
tentera Jepun. dan mempunyai cawangan di
• Giyu Gun atau Pembela Tanah Air (PETA) bandar utama yang didiami orang
ialah pasukan tentera sukarela yang Cina seperti di Sibu.
ditubuhkan untuk membantu Jepun (ii) Orang Melayu
mempertahankan Tanah Melayu – diketuai • Orang Melayu dan Iban diberi
Ibrahim Haji Yaakob sebagai Leftenan jawatan dan kuasa lebih tinggi
Kolonel. • Persatuan Cina Seberang Laut
• Giyu Tai ialah pasukan yang membantu anjuran Jepun.
pertahanan pesisiran pantai dan menjaga • Gabungan persatuan Cina yang
ketenteraman awam – diketuai Onan Haji merangkumi dialek, daerah dan
Siraj sebagai Leftenan Kolonel. nama keluarga di bawah satu
Cara Jepun memenangi hati golongan pertubuhan.
nasionalis • Mempunyai cawangan di bandar
• Jun 1945, Jepun semakin tertekan dengan utama yang didiami orang Cina
serangan pihak Bersekutu berusaha seperti Sibu.
memenangi hati golongan nasionalis • Orang Melayu dan Iban diberi
Melayu. jawatan dan kuasa lebih tinggi
(a) Membenarkan penubuhan KRIS sebagai Pegawai Daerah kerana
• Dengan sokongan tentera Jepun, Dr. kekurangan pegawai Jepun.
Burhanuddin al-Helmi, Ibrahim Haji • Menjawat jawatan tinggi beri
Yaakob, Onan Haji Siraj dan bekas kesedaran dan keyakinan kepada
pemimpin KMM menubuhkan pegawai tempatan untuk
Kesatuan Rakyat Indonesia menjalankan tugas penting.
Semenanjung (KRIS). • Contoh Pegawai daerah yang
• Jepun merestui matlamat KRIS untuk dilantik, iaitu
capai kemerdekaan Tanah Melayu o Abang Haji Openg, Kuching
bersama-sama Indonesia melalui o Empenit Adam, Simanggang
semangat ‘Asia untuk Asia’. o Satem, Lawas
• Perjuangan KRIS gagal kerana Jepun • Kesannya, menjadikan peribumi
kalah dalam Perang Dunia Kedua Sarawak lebih yakin untuk
pada 15 Ogos 1945 berikutan berkerajaan sendiri selepas Perang
pengeboman bandar Hiroshima dan Dunia Kedua.
Nagasaki. (b) Sabah
(b) Penubuhan PKMM • Pendudukan Jepun suntik kesedaran
• Perjuangan diteruskan selepas berpolitik kalangan masyarakat Sabah.
pendudukan Jepun melalui • Beberapa pertubuhan ditubuhkan
penubuhan Parti Kebangsaan seperti
Melayu Malaya (PKMM), parti politik o Parti Kebangsaan Melayu Labuan
pertama di Tanah Melayu. (PKML) oleh Tengku Noordin, Abu
3. Kesedaran politik di Sarawak dan Sabah Bakar dan Zakaria Gunn
(a) Sarawak berdasarkan idea Harun
(i) Orang Cina Aminurrashid, nasionalis Tanah
Melayu.
o Di pantai timur Sabah, Parti • Mejar Jeneral Hiyoe Yamamura
Kebangsaan Melayu Tawau menyerah kalah kepada tentera
ditubuhkan dan Orang Kaya-Kaya Bersekutu di atas kapal Tentera Laut
Abu Bakar sebagai pengerusi. Australia, HMAS Kapunda di Kuching,
Sarawak pada 11 September 1945.
• Lord Mountbatten, Pemerintah Tertinggi
3.9 Keadaan Negara Kita Selepas Kekalahan Jepun Tentera Bersekutu di Asia Tenggara
• Amerika Syarikat menggunakan bom atom menandatangani pernyataan menyerah
dalam serangan terhadap tentera Jepun dan kalah tentera Jepun di Singapura pada
membawa kekalahan tentera Jepun dan 12 September 1945.
berakhirnya Perang Dunia Kedua. • Jeneral Teizo Ishiguro menyerah kalah
1. Kekalahan Tentera Jepun dan Pengakhiran kepada Leftenan O.L. Roberts di Kuala
Perang Dunia Kedua Lumpur pada 13 September 1945.
• Lord Louis Mountbatten (Lord Mountbatten), • Penyerahan kalah tentera Jepun
Pemerintah Tertinggi Tentera Bersekutu di Asia menamatkan pendudukan Jepun di
Tenggara ingin mendarat semula ke Tanah negara kita yang berlangsung dari 15
Melayu. Februari 1942 hingga 12 September
• Namun tidak dibenarkan sehingga selesai 1945.
upacara penyerahan rasmi oleh pemerintah 2. Penguasaan Bintang Tiga di Tanah Melayu
tentera Jepun kepada Jeneral Douglas • Disebabkan kelewatan pendaratan tentera
MacArthur, Pemerintah Tertinggi Tentera British, berlaku kekosongan kuasa politik di
Bersekutu di Pasifik pada 2 September 1945. negara kita.
• British mula kembali ke Tanah Melayu pada 3 • Bintang Tiga PKM mengambil alih
September 1945. penguasaan melalui MPAJA.
• Seterusnya, upacara rasmi penyerahan kalah • Bintang Tiga anggap kekalahan tentera
tentera Jepun diadakan di Sabah, Sarawak, Jepun sebagai lambang kekuatan dan
Singapura dan Tanah Melayu. keberanian mereka menentang Jepun.
(a) Peristiwa serangan bom atom • Mereka kuasai bandar, balai polis dan
• 6 Ogos 1945 - Bom atom “Little Boy” pejabat pentadbiran kerajaan.
digugurkan ke atas bandar Hiroshima. • Mereka menjalankan undang-undang
• 8 Ogos 1945 - Kabinet Jepun sendiri.
bermesyuarat memutuskan untuk • Mereka gunakan mahkamah yang
meneruskan peperangan. dikendalikan oleh komunis untuk jatuhkan
• 9 Ogos 1945 - Bom atom “Fat Man” hukuman mati kepada sesiapa yang
digugurkan ke atas bandar Nagasaki. bekerjasama dengan Jepun terutama orang
• 15 Ogos 1945 - Maharaja Hirohito Melayu.
mengumumkan Jepun menyerah kalah. • Mereka seksa dan bunuh polis, askar,
• Jepun meminta agar maharaja terus pegawai daerah dan pasukan sukarelawan
diiktiraf sebagai pemerintah dan Melayu yang dianggap mencabar kesabaran
dipersetujui oleh pihak Bersekutu. orang Melayu.
• Dato’ Haji Abdul Razak bin Abdul • Tanah Melayu berada dibawah penguasaan
Hamid yang dikenali sebagai Razak Bintang Tiga selama 14 hari.
Sensei merupakan rakyat negara kita (a) Tindak balas orang Melayu
yang terselamat dalam peristiwa • Orang Melayu Bersatu apabila
pengeboman di Hiroshima. Bintang Tiga ancam institusi politik,
(b) Peristiwa penyerahan kalah tentera Jepun kekeluargaan dan agama Islam.
• Pendaratan pertama tentera British di • Mereka ganggu urusan keagamaan
Pulau Pinang pada 3 September 1945, di surau dan masjid.
tiga minggu selepas Jepun menyerah • Kesannya, orang Melayu
kalah. menjalankan Gerakan Fi-Sabilillah
• Pemerintah Tertinggi Tentera Jepun ke- untuk mempertahankan maruah
37, Leftenan Jeneral Masao Baba bangsa, hak dan harta serta
menyerah kalah di Surrender Point, kelangsungan hidup orang Melayu.
Labuan pada 10 September 1945.
• Kepimpinan ulama tempatan beri • Sultan Perak melawat dan
inspirasi kepada orang Melayu memantau daerah bagi
menentang kezaliman Bintang Tiga. menghentikan pergaduhan.
• Di Johor, Haji Salleh Abdul Karim • Raja Melayu juga berbincang
atau dikenali sebagai Kiai Salleh dengan penghulu, ketua
memimpin penentangan terhadap kampung dan pegawai kerajaan
Bintang Tiga. untuk menjalankan kerja
• Menubuhkan pasukan Tentera pemulihan selepas perang.
Selempang Merah. (iii) Sarawak selepas Jepun menyerah
• Tuan Haji Bakri Haji Mohd Saman kalah
sebagai Khalifah Parang Panjang • Ketegangan kaum berlaku di
menentang dan mempertahankan beberapa tempat sebelum
orang Melayu di Sungai Manik, pendaratan tentera Australia pada
Perak. 11 September 1945.
Lokasi kebangkitan orang Melayu • Berlaku permusuhan antara bekas
menentang Bintang Tiga gerila peribumi dengan orang Cina
• Johor – Batu Pahat (Ayer Hitam, yang menyokong Jepun di Kanowit.
Senggarang dan Rengit), Muar. • Tentera Australia mengeluarkan
• Negeri Sembilan – Batu Kikir (Padang perintah berkurung di Kuching dan
Lebar). berjaya mengelakkan pertumpahan
• Melaka – Alor Gajah. darah antara kaum.
• Perak – Sungai Manik, Telok Anson
(Teluk Intan), Kampung Gajah, Bidor, Kesan keseluruhan
Kuala Kangsar. • Pendudukan Jepun memberikan impak negatif
• Pahang – Temerloh, Raub. terhadap keharmonian masyarakat di negara
• Kedah – Baling. kita.
(b) Kompromi dan usaha perundingan • Keretakan hubungan kaum menyebabkan
• Kebangkitan orang Melayu pelbagai usaha dilakukan bagi mengembalikan
menentang Bintang Tiga keharmonian masyarakat.
mencetuskan pergaduhan kaum. • Peristiwa ini memberikan iktibar kepada kita
(i) Usaha Dato' Onn Jaafar supaya mengelak daripada perkara yang boleh
• Dilantik oleh Sultan Ibrahim menimbulkan ketegangan antara kaum.
sebagai Pegawai Daerah Batu • Tindakan ini boleh menjadi ancaman kepada
Pahat. kerukunan hidup bermasyarakat dan kestabilan
• Tugas utama untuk menamatkan negara.
kekacauan dan pulihkan
keamanan. Rumusan
• Mengatur perundingan dengan • Konflik dunia yang merangkumi Perang Dunia
Kiai Salleh dan Pemimpin Pertama dan Perang Dunia Kedua
Melayu dengan ketua Bintang meninggalkan kesan terhadap kehidupan
Tiga. manusia.
• Berjaya membebaskan orang • Kesengsaraan dan kemusnahan akibat perang
Cina yang ditahan di Parit Raja. memberikan iktibar kepada kita tentang nikmat
keamanan yang sewajarnya dipertahankan
• Bintang Tiga menamatkan
untuk kehidupan yang sejahtera.
penguasaan di Balai Polis Batu
Pahat. • Sebagai warga masyarakat dunia, kita perlu
(ii) Peranan Raja-raja Melayu belajar untuk hidup bersama-sama bagi
menjamin keadaan yang aman dan harmoni.
• Sultan Pahang berangkat ke
Kuala Lipis untuk ingatkan
berhenti pergaduhan antara
orang Melayu dengan orang
Cina.
…………………………………………….
• BMA berusaha memulihkan ladang getah,
BAB 4 - ERA PERALIHAN KUASA BRITISH DI lombong bijih timah dan membaiki
NEGARA KITA prasarana serta kemudahan kesihatan yang
dimusnahkan Jepun.
4.1 British Military Administration (BMA) atau • Menghadapi kesukaran membawa masuk
Pentadbiran Tentera British jentera, alat ganti, mesin dan teknologi.
• Pada 12.9.1945 bermula British Military • Kesannya, sosioekonomi sukar dipulihkan.
Administration (BMA) di Tanah Melayu selepas • Rakyat kecewa dengan ketidakupayaan
tentera Jepun menyerah kalah. BMA menangani masalah.
• BMA diletakkan di bawah arahan Lord • Beri iktibar kepada kita supaya berwaspada
Mountbatten, Pemerintah Tertinggi Tentera dan tidak mudah percaya kuasa asing.
Bersekutu di Asia Tenggara (1943-1946).
• Bridgedier Jeneral H.C. William, Timbalan Ketua 4.2 Gagasan Malayan Union
Pegawai Hal Ehwal Awam ditugaskan membuat • Diperkenalkan di Tanah Melayu untuk
perancangan bagi hal ehwal di Tanah Melayu. menggantikan BMA.
• Tugas BMA adalah untuk kembalikan kestabilan • Tujuan licinkan pentadbiran, meningkatkan
dan pulihkan kepercayaan rakyat. pelaburan ekonomi, kukuhkan pertahanan dan
1. Mengembalikan Kestabilan dan Keamanan kekalkan orang asing sebagai sumber tenaga
• BMA berusaha pulihkan keamanan dan kerja.
kestabilan. • Tujuan tingkatkan ekonomi British di Tanah
• Membubarkan MPAJA. Melayu.
• Mengarahkan supaya menyerahkan senjata 1. Latar Belakang
yang diterima semasa pendudukan Jepun • Mejar Jeneral Ralph Hone ketua Unit
namun gagal. Perancang Tanah Melayu diberi tugas untuk
• BMA juga gagal banteras jenayah, rangka satu pentadbiran baharu di Tanah
keganasan, kongsi gelap dan masalah Melayu.
ketegangan kaum. • British ambil alih pemerintahan Tanah
2. Memulihkan Kepercayaan Rakyat Melayu dan tubuhkan pentadbiran berpusat
• Rakyat alami kesukaran hidup di bawah (kesatuan) bawah jajahan British.
pemerintahan Jepun. (a) Kronologi Pelaksanaan
• Disebabkan bekalan makanan, ubat-ubatan • Feb 1943 - Unit Perancangan Tanah
yang sukar didapati. Melayu dibentuk di London.
• Sekiranya ada bekalan harganya mahal. • 10cOktober 1945 - Rancangan Malayan
• Wabak penyakit semakin merebak terutama Union dibentangkan di Parlimen British.
penayakit beri-beri kerana kurang zat • 25 April 1945 - Persatuan Pelajar
makanan. Melayu Britain menghantar
• Kebuluran dan jenayah banyak berlaku. memorandum.
• Rakyat tidak punyai wang untuk beli • Mereka minta hak kewarganegaraan di
makanan. Tanah Melayu tidak mengikut prinsip jus
• Kegiatan menyorok barang, amalan rasuah, soli (syarat kewarganegaraan
peras ugut dan pasar gelap di Kuala berdasarkan tempat lahir).
Lumpur menjadi tidak terkawal. • Tan Cheng Lock dan persatuan Cina
• Masalah gagal dibanteras oleh MBA. Seberang Laut menghantar
• Rakyat berharap dapat diselamatkan oleh memorandum kepada British berkaitan
pentadbiran BMA. dengan masa depan Tanah Melayu.
• 22 Januari 1946 - Kertas Putih 6274
• BMA berusaha untuk mendapatkan
membentangkan 13 perkara kandungan
kepercayaan rakyat dan sokong mereka.
Malayan Union yang diluluskan Parlimen
• Berusaha memulihkan kerosakan
British di London.
infrstruktur akibat perang.
Usaha yang dilaksanakan BMA • Antara perkara tersebut termasuklah
konsep kesatuan, bentuk pentadbiran,
• British harap pemulihan sosioekonomi akan sistem perundangan, kedudukan Raja-
pulihkan kepercayaan rakyat. raja Melayu, syarat kewarganegaraan
dan agama Islam.
• Rancangan MU disiarkan dalam Warta • Menghadap Sultan Kedah.
Kerajaan. • Menemui Syed Hussin, Setiausaha
• 1 April 1946 - MU dilaksanakan di kerajaan Perlis dan menghadap Raja
Tanah Melayu. Perlis di Kangar.
(b) Ciri-ciri Perlembagaan Malayan Union • Mengadap Sultan Perak.
(i) Pentadbiran Malayan Union 23 September 1945
Kesatuan • Menghadap Yang di-Pertuan Besar
• Negeri-negeri Melayu Bersekutu, Negeri Sembilan
Negeri-negeri Melayu Tidak 28 September 1945
Bersekutu dan Negeri-negeri Selat • Menghadap Sultan Pahang.
kecuali Singapura disatukan menjadi • Menemui Dato’ Jaya Perkasa Che Da
satu unit pentadbiran. Omar Mahmud (Menteri Besar
Raja-raja Melayu Terengganu sebelum menemui Sultan
• Sultan menjadi Ahli Majlis Raja-Raja Ali.
yang hanya membincangkan soal • Mengadap Sultan Kelantan.
agama Islam dan adat istiadat Laporan H.C. Willan
Melayu. • Dalam laporannya, beliau yakin bahawa
Ketua Pentadbir Raja-raja Melayu akan sokong British
• Malayan Union diketuai oleh dengan menandatangani perjanjian
Gabenor British yang dilantik Raja Malayan Union.
England. • Beliau berusaha untuk memastikan
• Majlis Eksekutif dan Majlis setiap raja Melayu yang ditemui akan
Perundangan Malayan Union menandatangani perjanjian.
dibentuk di bawah kawalan • Beliau telah memudahkan tugas
Pesuruhjaya Tinggi British. MacMichael.
(ii) Kewarganegaraan (b) Misi Sir Harold MacMichael mendapatkan
• Melalui prinsip jus soli. tandatangan sultan
• Rakyat yang dilahirkan di Tanah • 11 Oktober 1945, MacMichael wakil
Melayu dan Singapura diiktiraf kerajaan British tiba di Port
sebagai warga Malayan Union. Swettenham.
• Rakyat yang berumur lebih 18 • Ditemani A.T. Newboult sebagai
tahun, telah bermastautin selama jurubahasa.
10 tahun hingga 15 tahun diberikan • MacMichael tidak puas hati cara
kewarganegaraan. tinjauan Willan terhadap Raja-raja
• Rakyat yang bawah 18 tahun yang Melayu.
ibu bapanya warganegara turut • Beliau buat kunjungan ke negeri Melayu
diberikan kewarganegaraan. untuk dapatkan tandatangan.
2. British Mendapatkan Tandatangan Sultan
• Beliau tetap terima tentangan Raja-raja
• British melantik Sir Harold MacMichael Melayu.
(MacMichael) untuk mendapatkan
• Beliau guna pelbagai taktik untuk dapat
tandatangan sultan.
persetujuan Raja-raja Melayu terhadap
• British menghantar H.C William merintis MU.
jalan menghadap Raja-raja Melayu.
• Dalam 2 bulan, berjaya dapatkan
• Tujuan meninjau sokongan Raja-raja Melayu tandatangan setuju daripada 9 orang
terhadap British. Raja-raja Melayu.
• Menjalankan tugas dari 8 September 1945 Kronologi MacMichael menghadap Raja-raja
– 29 September 1945. Melayu
(a) Willan merintis jalan menghadap Raja-raja 18 oktober 1945
Melayu • Membuat kunjungan ke negeri Melayu,
8 September 1945 menghadap Sultan Johor (Sultan
• Menemui Sultan Johor. Ibrahim ibni Almarhum Sultan Abu
• Menghadap Sultan Selangor (Sultan Bakar).
Hisamuddin Alam Shah ibni Almarhum • Sultan Ibrahim turunkan tandatangan
Sultan Alauddin Sulaiman Shah). pada 20 Oktober 1945.
24 Oktober 1945 • Willam dan MacMicheal berjaya selesaikan misi
• Menghadap Sultan Selangor (Sultan kerana menggunakan desakan dan paksaan
Hisamuddin Alam Shah ibni Almarhum untuk dapatkan persetujuan Raja-raja Melayu.
Sultan Alauddin Sulaiman Shah) dan • Cara mereka tidak dipersetujui dan
turunkan tandatangan. menimbulkan penentangan pelbagai pihak.
31 oktober 1945 • Raja-raja Melayu membantah MU.
• Menghadap Sultan Pahang (Sultan Abu
Bakar Ri'ayatuddin Al-Mu'adzam Shah 4.3 Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Malayan
ibni Almarhum Sultan abdullah Al- Union
Mu'tasim Billah) dan terpaksa turunkan • Kerajaan British isytiharkan MU pada 1 April
tandatangan pada 2 November 1945. 1946.
14 ovember 1945
• Kertas Putih yang diperkenalkan menimbulkan
• Beliau mendesak Yang di-Pertuan Besar
reaksi yang menyokong dan tidak menyokong.
Negeri Sembilan (Tunku Abdul Rahman
ibni Almarhum Tuanku Muhammad) dan • Malayan Union ditentang oleh Raja-raja Melayu,
empat orang Undang dan terpaksa orang Melayu dan bekas pegawai British yang
pernah berkhidmat di Tanah Melayu.
tandatangan.
1. Penentangan Raja-raja Melayu terhadap
22 November 1945
Malayan Union
• Menghadap Sultan Perak (Sultan Abdul
Aziz Almustasim Billah Shah ibni • Antara reaksi Raja-raja Melayu
Almarhum Raja Muda Musa) dan o Malayan Union merupakan bentuk
penjajahan mutlak British.
baginda cuba lengahkan masa untuk
tandatangan tetapi terpaksa o Sultan Melayu hilang kedaulatan
dan kuasa politik.
menurunkan tandatangan.
o Raja-raja Melayu suara bantahan
29 November 1945
dan tentangan melalui pelbagai
• Menghadap Sultan Kedah (Sultan
cara.
Badlishah ibni Almarhum Sultan Abdul
(a) Cara bantahan Raja-raja Melayu
Hamid Halim Shah) dan berlaku
(i) Membawa Kes Malayan Union ke
perdebatan antara dua pihak.
Mahkamah Tinggi England
MacMichael berjaya dapat tandatangan
• Persidangan Raja-raja Melayu
pada 2 Disember 1945.
diadakan di Istana Iskandariah,
4 Disember 1945
Kuala Kangsar pada April 146.
• Menghadap Raja Perlis (Tuanku Syed
Putra Jamalullail ibni Almarhum Syed • Memutuskan untuk kemuka
Hassan Jamalullail menurunkan bantahan melalui Mahkamah Tinggi
tandatangan setelah didesak di England.
MacMicheal. • Sultan Perak, Sultan Kedah dan
Disember 1945 Sultan Johor akan berangkat ke
England jika perlu.
• Menghadap Sultan Kelantan (Sultan
Ibrahim ibni Almarhum Sultan • Menurut sistem perundangan
Muhammad IV). British, MacMichael mendapatkan
• Beliau ugut untuk tidak iktiraf Raja-raja persetujuan dengan cara tidak sah.
Melayu yang enggan tandatangan. (ii) Menghantar Surat Bantahan ke London
• Sultan Kedah,Perak dan Johor utus
• Sultan Kelantan beralah dan setuju
surat bantahan kepada George
tandatangan pada 17 Disember 1945.
21 Disember 1945 Henry Hall, mendakwa diperdaya
oleh MacMichael.
• Menghadap Sultan Terengganu (Sultan
Ismail Nasiruddin Shah ibni Almarhum • Beberapa orang raja mendakwa
Sultan Zainal Abidin). diugut untuk menandatangani.
• Tuanku Syed Putra Jamalullail
• Pada mula enggan kerana bertentangan
mengirim telegram mengatakan
dengan Undang-undang Tubuh Negeri
Terengganu namun akhirnya turunkan baginda tidak diberikan peluang
tandatangan. untuk mendapat nasihat daripada
pembesar negeri.
(iii) Menyokong Kongres Melayu • Menyeru orang Melayu adakan
• Raja-raja Melayu sokong Kongres perhimpunan besaran untuk tolak
Melayu. gagasan MU.
• Diadakan untuk tunjukkan kesungguhan • Sentiasa laporkan perkembangan berita
orang Melayu menolak Malayan Union. penentangan orang Melayu.
• Sultan Selangor menderma 15 ribu (b) Bantahan Cendekiawan
kepada tuan rumah Kongres Melayu (i) Tokoh Pentadbir Melayu
Pertama dan merasmikan kongres • Pemimpin Melayu seperti Dato’ Onn
tersebut. Jaafar, Dato’ Nik Ahmad Kamil,
(iv) Permaisuri Perak Memimpin Gerakan Za’ba, Tengku Mohamed, Dato’
Menentang Malayan Union Abdul Wahab Abdul Aziz (Panglima
• 28 Mei 1946, Perhimpunan besar- Bukit Gantang), Wan Md Yussof
besaran di Padang Bandar Diraja (Panglima Kinta, Perak) dan Dato
Kuala Kangsar diadakan. Hamzah Abdullah.
• Buktikan raja dan rakyat bergabung • Mereka gerakkan orang Melayu
menentang MU. menentang MU dengan pelbagai
• Tuanku Permaisuri Perak, Raja strategi.
Perempuan Kelsom mengetuai • Pemimpin Melayu Johor seperti
barisan hadapan bersama-sama Dato’ Abdul Rahman Mohammad
wanita Perak. Yassin bantah usaha British untuk
(v) Memulakan Upacara Pelantikan Gabenor terus jajah Tanah Melayu.
Malayan Union (ii) Bantahan wanita
• Raja-raja Melayu memulaukan • Tokoh Wanita seperti Cikgu Zaharah
upacara pelantikan Gabenor (Sir Abdullah (Batu Pahat), Halimahton
Edward Gent) setelah perjumpaan Abd Majid (Rembau), Saleha Mohd
dengan Dato’ Onn Jaafar di Hotel Ali (Selangor), Zaharah Tamin
Station. (Selangor), Datin Puteh Mariah
• Dato’ Onn Jaafar persembahkan Ibrahim Rashid (Perak) dan Hasnah
resolusi Kongres Melayu, iaitu Ishak (Pulau Pinang) merupakan
mohon Raja-raja Melayu Bersama benteng barisan hadapan MU.
rakyat boikot upacara pelantikan • Di Batu Pahat, Cikgua Zaharah
gabenor. Abdullah, ahli Pertubuhan
• Ribuan orang Melayu berhimpun di Pergerakan Melayu Semenanjung
Hotel Station laungkan ‘Daulat Johor berucap membantah MU.
Tuanku’ dan ‘Hidup Melayu’. • Katanya, kaum wanita akan
• Raja-raja Melayu nekad pulaukan menggembleng tenaga bersama
upacara tersebut dan adakan sidang kaum lelaki bagi dapatkan kembali
akhbar. hak.
2. Penentangan rakyat terhadap Malayan Union (c) Bantahan Persatuan Melayu
• BMA menyiarkan berita gagasan Malayan • Persatuan Melayu seperti Syarikat
Union (MU). Bekerjasama Am Saiburi (SABERKAS),
• Akhbar Majlis menyiarkannya pada 12 Persatuan Melayu Kedah, Perikatan
Oktober 1945, sehari selepas ketibaan Melayu Perak, Persatuan Melayu
MacMichael. Selangor dan Persatuan Melayu Johor
• Berita ini cetuskan kesedaran nasionalisme berjaya himpunkan orang Melayu
untuk menentang British. seluruh negara.
(a) Bantahan Akhbar Melayu • Pertubuhan Melayu diaktifkan semula
• Akhbar Utusan Melayu (Singapura), sebagai tindak balas terhadap MU.
Majlis (Kuala Lumpur) dan Warta Negara • Persatuan Melayu berjaya
(Pulau Pinang) suarakan bantahan menghimpunkan orang Melayu untuk
keras, mengecam serta mengutuk membantah tindakan MacMichael
Malayan Union kerana merugikan orang melalui rapat umum.
Melayu.
(d) Bantahan Bekas Pegawai British Jaafar di Johor, Dato’ Panglima Bukit
• Pegawai tadbir British yang pernah Gantang di Perak dan Tunku Abdul
berkhidmat di Tanah Melayu turut Rahman di Kedah.
menentang Malayan Union. • Cadang tubuhkan sebuah badan induk
• Mereka mengkritik keseluruhan sebagai pemangkin menentang MU
rancangan Malayan Union. secara tersusun.
• Antara pegawai tersebut termasuklah: • Bersetuju anjurkan Kongres Melayu.
o Frank Swettenham (i) Kongres Melayu di Kuala Lumpur
o Roland Braddell • Diadakan di Bangunan Kelab
o Cecil Clementi Smith Sultan Sulaiman, Kampung Baru,
o Richard Winstedt Kuala Lumpur.
o Frederick Weld • Berlangsung dari 1-4 Mac
o George Maxwell 1946.
(e) Bantahan di Negeri Kelantan, Kedah dan • Sebanyak 41 buah pertubuhan
Johor Melayu menghantar wakil yang
(i) Kelantan, 15 Disember 1945 terdiri daripda pelbagai lapisan
• 10,000 orang berhimpun di Kota masyarakat seperti tokoh politik,
Bahru semasa MacMichael datang sosial, perniagaan dan ekonomi.
dapatkan tandatangan sultan. • Kongres bersetuju menubuhkan
(ii) Kedah, 19 Januari 1946 United Malays National
• Ribuan orang Melayu berarak di Organisation (UMNO).
Alor Setar. (ii) Kongres Melayu di Johor Bahru,
• Perarakan dianjurkan oleh Kesatuan Johor
Melayu Kedah, SABERKAS, Kesatuan • Diadakan pada 11 Mei 1946.
Ulama Kedah dan Persatuan Melayu • Melalui kongres ini, UMNO
Kedah. ditubuhkan di Istana Johor pada
• Tuan haji Hussain Che Dol, YDP 11 Mei 1946.
Kesatuan Melayu Kedah dan Senu • UMNO melaksanakan beberapa
Abdul Rahman, Setiausaha Agung perkara penting untuk
SABERKAS kritik kandungan Kertas memajukan orang Melayu dan
Putih MU yang dianggap cabul menjadi penggerak memupuk
kedaulatan bangsa Melayu. perpaduan orang Melayu di
(iii) Johor, Januari 1946 seluruh Tanah Melayu.
• Lembaga Kesatuan Melayu Johor • Hari lahirnya Malayan Union itu
lancarkan gerakan menentang MU. dianggap sebagai “Hari
• Disertai Persatuan Melayu Johor. Kematian” oleh orang Melayu.
• Ungku Omar Abdullah, Naib • Peristiwa itu meruntun hati
Presiden Lembaga Kesatuan Melayu ribuan orang Melayu yang
Johor dan Dr. Hamzah berucap berhimpun memakai lilitan kain
menentang MU. putih di songkok sebagai tanda
• 10 Februari 1946 Pergerakan berkabung.
Melayu Semenanjung Johor di • Malayan Union merupakan
bawah Dato’ On Jaafar berhimpun semboyan yang memanggil
menentang MU. orang Melayu dari seluruh
• Seramai 20 ribu orang Melayu negeri menyertai kongres yang
berhimpun. menjadi obor pembakar
• Dato’ Onn Jaafar berucap menggesa semangat bangsa Melayu.
orang Melayu bangkit bersatu (g) UMNO Menganjurkan Bantahan Secara
menentang Malayan Union. Besar-besaran
(f) Mengadakan Kongres Melayu • UMNO menganjurkan bantahan besar-
• Dianjurkan pemimpin persatuan Melayu besaran menentang Malayan Union.
dan libatkan Raja-raja Melayu di negeri • Tunjuk perasaan besar-besaran
masing-masing. menentang Malayan Union diadakan
• Za'ba, Yang DiPertua Persatuan Melayu semasa Ahli Parlimen British, iaitu L.D.
Selangor menghubungi Dato’ Onn Gammans (Gammans) dan David Rees
Williams (Rees Williams) membuat pentadbiran tentera, iaitu British Borneo
tinjauan berkaitan dengan penentangan Civil Affairs Unit (BBCAU) pada 11
orang Melayu terhadap Malayan Union. September 1945.
(i) Alor Setar, Kedah • Pada 1946, British perkenalkan BMA di
• 50 ribu orang menyertai rapat Sarawak.
umum di bandar Alor Setar. • Pada Julai 1946, Vyner Brooke
(ii) Padang Francis Light School, Pulau menyerahkan Sarawak kepada kerajaan
Pinang British.
• Membawa sepanduk "Humbankan • Mendapat tentangan hebat daripada
Perjanjian MacMichael" penduduk tempatan.
menggambarkan kebencian kepada 2. Faktor penyerahan Sarawak kepada British
MacMichael. (a) Masalah pewarisan takhta
• Laungkan "Hidup Melayu". • Vyner Brooke tidak punyai waris lelaki
(iii) Ipoh, Perak untuk gantikannya.
• Membawa sepanduk "Kami • Beliau semakin tua dan uzur.
Berkehendak Naungan, Bukan • Enggan melantik anak saudaranya,
Penaklukan", "Jangan Kecewakan Anthony Brooke (anak Bertam Brooke)
Kami". untuk menggantikannya.
• Laungan "Hidup Melayu" bergema (b) Desakan kerajaan British
sepanjang perhimpunan. • Pada 19 Jun 1944, pihak Pejabat Tanah
(iv) Kampung Baru, Kuala Lumpur Jajahan desak Vyner Brooke beri kuasa
• Ucapan pemimpin Melayu kepada British.
membantah MU sambut kedatangan • Tujuan untuk luaskan kuasa di Sarawak.
Gammans dan Rees Williams dalam • Menguasai kekayaan ekonomi,
rapat umum di Padang Kelab Sultan kepentingan pelabuhan British di
Sulaiman, Kampung Baru, Kuala Sarawak.
Lumpur. • 28 Februari 1945, Pejabat Tanah
(v) Klang, Selangor Jajahan mengutus surat kepada Vyner
• Orang Melayu berhimpun di padang Brooke tentang pendirian untuk
dan perkarangan Istana Alam Shah menyerahkan Sarawak kepada British.
membantah MU. • Akhirnya, Vyner Brooke bersetuju untuk
(vi) Seremban, Negeri Sembilan menyerahkan Sarawak kepada British.
• Orang ramai berbaris panjang di (c) Masalah Kewangan
jalan masuk istana. • Vyner Brooke menghadapi masalah
• Bawa sepanduk “Kekalkan Takhta kewangan untuk memulihkan Sarawak
Kerajaan Raja² Melayu” dan selepas tercetusnya Perang Dunia
“MacMichael ialah Imperialis”. Kedua.
• Laporan Gammans dan Rees Williams kepada • Ekonomi Sarawak terjejas, lombong
Pejabat Tanah Jajahan bahawa sultan yang minyak musnah dan ladang getah juga
menandatangani Perjanjian MU tidak menyedari terbiar.
akibat daripada perjanjian. • Kemudahan pendidikan, kesihatan, jalan
• Mereka menyokong cadangan Raja-raja Melayu raya dan lapangan terbang juga perlu
terhadap penubuhan Persekutuan Tanah dibaiki.
Melayu. • Vyner Brooke tidak mampu untuk
membangunkan negeri Sarawak semula.
4.4 Penyerahan Sarawak oleh Brooke kepada 3. Proses penyerahan Sarawak kepada British
kerajaan British (i) Pejabat Tanah Jajahan mengutus surat
• Selepas Perang Dunia Kedua, Sarawak kepada Vyner Brooke, 28 Februari 1945
diserahkan kepada British. • Tujuan minta beliau menandatangani
• Penyerahan itu menimbulkan pelbagai reaksi surat perjanjian dengan George Henry
daripada penduduk tempatan. Hall.
1. Pentadbiran Tentera di Sarawak • 24 Oktober 1945, Vyner Brooke setuju
• Setelah PD2 tamat, tentera Australia serahkan Sarawak kepada British.
mendarat di Kuching dan perkenalkan (ii) Vyner Brooke menghantar setiausaha
peribadinya, Gerard T. MacBryan
• Tujuan untuk mendapatkan persetujuan 4.5 Reaksi Penduduk Tempatan terhadap
daripada ketua tempatan. Penyerahan Sarawak
(iii) Gerard T. MacBryan pulang ke England • Penyerahan Sarawak mencetuskan dua reaksi
bersama-sama dengan dokumen yang yang berbeza, iaitu golongan yang menentang
ditandatangani oleh ketua tempatan penyerahan Sarawak dan golongan yang
Sarawak. menyokong penyerahan Sarawak.
• Vyner Brooke bersetuju menyerahkan 1. Faktor penentangan penyerahan Sarawak
Sarawak kepada kerajaan British. • Golongan yang menentang dipimpin oleh
• Penyerahan itu dibuat tanpa Datu Patinggi Abang Haji Abdillah.
pengetahuan rakyat Sarawak. (a) Tindakan Vyner Brooke bertentangan
(iv) Kerajaan British mengarahkan Vyner Brooke dengan Perlembagaan 1941
supaya mendapatkan kelulusan Majlis • Prinsip Kelapan menyatakan bahawa
Negeri dan persetujuan rakyat Sarawak pemerintahan sendiri akan diberikan
terlebih dahulu. kepada rakyat Sarawak.
(v) Kerajaan British menghantar dua orang • Menurut perlembagaan ini,
ahli parlimennya, iaitu Gammans dan Rees penduduk Sarawak akan dibimbing
Williams untuk mentadbir negeri sendiri.
• Tujuan membuat tinjauan. • Tindakan Vyner Brooke
• Mereka tiba di Kuching pada 2 Mei menyerahkan Sarawak kepada
1946. British telah melanggar Prinsip
• Hasil tinjauan itu mendapati: Kelapan ini.
o Sebahagian besar peribumi • Beliau menafikan hak rakyat
menentang penyerahan Sarawak. Sarawak untuk mendapatkan
o Orang Cina menyokong penyerahan pemerintahan sendiri seperti yang
Sarawak. termaktub dalam perlembagaan ini.
o Terdapat juga penduduk yang tidak (b) Vyner Brooke mengetepikan surat
memahami maksud penyerahan wasiat Charles Brooke
Sarawak. • Vyner Brooke membuat keputusan
o Laporan Gammans dan Rees tanpa perbincangan dengan Raja
Williams berkaitan dengan isu Muda (Anthony Brooke) dan Tuan
penyerahan Sarawak dibawa ke Muda (Bertram Brooke).
Majlis Negeri untuk diundi.
• Golongan menentang penyerahan
(vi) Majlis Negeri telah mengeluarkan Rang
ingin memulihkan pemerintahan
Undang-Undang Penyerahan (Cession
Dinasti Brooke untuk tuntut
Bill)
kemerdekaan dengan mudah.
• Keputusannya menunjukkan bahawa (c) Gerald T. MacBryan menggunakan
golongan propenyerahan menang muslihat
dengan 19 undi, sementara 16 undi • Menggunakan muslihat seperti
menentang. tekanan, desakan, pujukan dan
• Taraf Sarawak sebagai negeri sogokan untuk dapat persetujuan
naungan British dimansuhkan. dari ketua tempatan.
• Sarawak disahkan sebagai tanah 2. Bentuk penentangan penduduk tempatan
jajahan British. (a) Mengadakan persidangan
• Pada 1 Julai 1946, Hari Penyerahan • Johari Anang dan Sharkawi Osman
Sarawak diisytiharkan di Kuching. menganjurkan persidangan yang
dihadiri oleh perwakilan seluruh
Sarawak.
• Bertujuan untuk mengadakan
demonstrasi menentang penyerahan
Sarawak.
• Pertubuhan yang sertai:
o Pergerakan Pemuda Melayu (PPM).
o Barisan Pemuda Sarawak (BPS).
o Persatuan Kebangsaan Melayu menyebarkan tentangan terhadap
Sarawak (PKMS). penyerahan Sarawak.
o Persatuan Melayu Miri. • Pengarang menggunakan tajuk yang
o Kesetiaan Muda Matu. tajam seperti artikel “Kerajaan British
o Persekutuan Bumiputera. Menipu Rakyat”.
(b) Mengadakan Demonstrasi (f) Menulis surat bantahan
• 30 Oktober 1946, demonstrasi pertama • Pergerakan Pemuda Melayu (PPM)
dilakukan ketika kedatangan Gabenor menghantar surat bantahan kepada
pertama Sarawak Charles Arden Clarke kerajaan British di London.
di Astana. • Pada 1949, BPS menghantar
• Diketuai oleh Datu Patinggi Abang Haji referendum memansuhkan penyerahan
Abdillah. Sarawak.
• Disertai oleh 16 persatuan Melayu. • Mereka hantar surat bantahan kepada
• PKMS desak British undur dari Sarawak. Perdana Menteri British, Clemet Attlee
• Mengangkat poster “Sarawak adalah dengan salinannya kepada Gabenor.
hak kami”, ‘Leburkan kolonial’ dan ‘No • Anthony Brooke menentang penyerahan
Cession’. melalui system perundangan.
• Sepanduk dan poster antipenyerahan • Beliau buat rayuan di Privy Council.
ditampal di pokok, perahu dan jeti. • 16 Julai 1948, Anthony bawa kes ke
• Demonstrasi di Sibu diterajui oleh PPM. Mahkamah Tinggi Brunei tetapi ditolak.
(c) Meletakkan jawatan beramai-ramai (g) Menubuhkan kumpulan Rukun 13
• British sedar pemimpin antipenyerahan • Rukun 13 ditubuhkan pada 20 Ogos
terdiri daripada pegawai perkhidmatan 1948.
awam dan guru. • Ditubuhkan secara sulit oleh Pergerakan
• British mengeluarkan Pekeliling No. Pemuda Melayu (PPM) di Sibu.
9/1046 (Circular No. 9) pada Disember • Dipimpin oleh Awang Rambli, Morshidi
1946. Sidek dan Bujang Suntong.
• Melarang pengawai awam menyertai • Kumpulan ini sasarkan untuk hapuskan
gerakan menentang penyerahan. pegawai tinggi British di Sibu, Sarawak.
• Pada 2 April 1947, seramai 409 orang • Mesyuarat sulit diadakan untuk bunuh
kakitangan kerajaan meletakkan Duncant Steward pada 3 Disember
jawatan. 1949 di Sibu.
• Contohnya, guru, petugas Pos dan • Rosli Dhoby menghasilkan puisi
Telegraf, Jabatan Marin, Kastam, ‘Panggilan Mu yang Suchi’ bagi
Perubatan dan Kesihatan, percetakan, semarakkan penentangan terhadap
Jabatan Tanah dan Ukur, Jabatan Kerja British.
Raya, Bomba dan Perbendaharaan. 3. Peristiwa Sungkit Berdarah
• 56 orang pelajar Maktab Perguruan • Rosli Dhoby menikam Duncan Stewart.
Melayu Sarawak menamatkan pengajian • Duncan Stewart meninggal seminggu
mereka sebagai bantahan terhadap kemudian di Hospital Singapura.
Pekeliling No. 9. • Peristiwa tersebut dikenali sebagai “Sungkit
(d) Bantahan golongan wanita Berdarah”.
• Cikgu Lily Eberwein (PKMS) • Peristiwa ini beri kesempatan kepada
mengadakan kempen kesedaran di British untuk menindas Gerakan
rumah panjang. antipenyerahan.
• Mengatur demonstrasi menentang • Pada 6-7 Disember, British menutup
penyerahan Sarawak. pejabat PPM, PKMS, BPS dan Angkatan
• Beliau merupakan ketua kaum ibu. Semangat Anak Negeri Sarawak (ASAS).
• Cikgu Ajibah Abol mengetuai kaum • Anthony Brooke merayu supaya berhenti
wanita dalam gerakan antipenyerahan. usaha menentang penyerahan.
(e) Menggunakan Akhbar • Pada 5 Februari 1951, Rosli Dhoby, Awang
• Januari 1949, Utusan Sarawak Rambli dan Bujang Suntong dihukum
diterbitkan dan digunakan untuk gantung sampai mati setelah didapati
bersalah.
• Anggota Rukun 13 yang lain dikenakan • BMA berusaha untuk mengembalikan keamanan
hukuman penjara. dan ketenteraman negeri.
• Gerakan anti-penyerahan menemui 1. Faktor Penyerahan Sabah kepada British
kegagalan. • Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
• Kesan – beri kesedaran dan bangkitkan menandatangai perjanjian dengan kerajaan
semangat nasionalisme kalangan penduduk British.
tempatan. • Pentadbiran negeri akan ditadbir oleh
• Membawa kepada penubuhan parti politik seorang Gabenor sebagai Ketua Kerajaan.
di Sarawak. • Sir Edward Twining sebagai Gabenor
4. Reaksi penduduk yang menyokong penyerahan pertama.
Sarawak. (a) Memenuhi kepentingan British
• Disokong oleh Datu Bandar Abang Haji • British bakal memberikan kemerdekaan
Mustapha dan Datu Amar Abang Haji kepada Sri Lanka, India dan Burma
Suleiman. • Sabah dapat menggantikan jajahan
• Antara faktor yang menyokong: tersebut kerana ada potensi.
(a) Memajukan Negeri • Membekalkan bahan mentah dan
• Ahli Majlis Negeri, Datu Bandar kawasan pasaran bagi barangan British.
Abang Haji Mustapha menyatakan (b) Meneruskan dasar British dalam hubungan
Sarawak mengalami banyak luar
kemusnahan selepas perang. • Sabah menjadi negeri naungan British
• Penyerahan boleh memajukan semasa pemerintahan SBUB.
Sarawak dalam politik, • British terus menguasai perhubungan
perhubungan, perdagangan, luar dan pertahanan Sabah.
pertanian, pendidikan, kesihatan • Mendorong SBUB buat keputusan untuk
dan meningkatkan taraf hidup menyerahkan Sabah kepada British
masyarakat Sarawak. pada 1946.
(b) Memajukan Penduduk Tempatan (c) Masalah Kewangan SBUB
• Golongan menyokong menubuhkan • Sebelum tinggalkan Sabah, Jepun
Young Malay Association (YMA). memusnahkan Jesselton, Kudat dan
• YMA galakkan kemajuan orang Sandakan.
Melayu dalam ekonomi dan sosial. • Kerosakan perlukan kos yang tinggi
• Juga bantu orang Melayu yang untuk baik pulih.
mundur dalam dalam pelbagai • SBUB tidak mampu menanggung kos
aspek. pemulihan bagi bangunkan semula
• Kegiatan YMA menjurus dalam Sabah.
bidang pelajaran, agama dan sukan. • Pihak syarikat bersetuju menyerahkan
• Menubuhkan cawangannya di Sibu, Sabah kepada kerajaan British kerana
Kalaka dan Miri. kekurangan dana.
(c) Memberikan Peluang Pekerjaan dalam
Perkhidmatan Awam 4.7 Reaksi Penduduk Tempatan terhadap
• Golongan intelektual diberikan Penyerahan Sabah
jawatan profesional dalam • Penyerahan Sabah kepada British pada 15 Julai
perkhidmatan awam seperti 1946 tidak mendapat penentangan daripada
peguam, doktor dan jurutera. rakyat tempatan di Sabah.
• British dapat membantu Sarawak • Hal ini disebabkan oleh perkara yang berikut:
berkerajaan sendiri. 1. Dasar British
(a) British Menindas Kegiatan Berpersatuan
4.6 Penyerahan Sabah kepada Kerajaan British • Sabah mempunyai pelbagai kumpulan
• Selepas Jepun menyerah kalah, British Military etnik yang berbeza bahasa, budaya,
Administration (BMA) diperkenalkan di Sabah. sistem kepercayaan, petempatan dan
• Kota Kinabalu dibebaskan daripada kawalan kegiatan ekonomi.
tentera Jepun pada 28 September 1945. • Keadaan ini menyukarkan Sabah untuk
• Manakala Sandakan pada 19 Oktober 1945. membuat perhimpunan dalam satu
• BMA diketuai oleh C.F.C. Macaskie. pertubuhan.
• Terdapat juga persatuan ditubuhkan • Kebangkitan nasionalisme berlaku apabila
seperti: British memperkenalkan langkah ke arah
o Persaudaraan Sahabat Pena Sabah berkerajaan sendiri di Sabah.
(PASPAS)
o Persatuan Kebangsaan Melayu di Rumusan
Sabah pimpinan Tengku Noordin, • Gerakan penduduk tempatan membantah
Zakaria Gun dan Abu Bakar K. pelaksanaan gagasan Malayan Union di Tanah
Ahmad Melayu dan gerakan antipenyerahan di Sarawak
o Barisan Pemuda Sabah (BARIP) kepada British mencetuskan impak yang
pimpinan Mandur Mohammad berbeza.
Sharif, Imam Suhaili Yaakub, Seruji • Gerakan menentang Malayan Union berjaya
Yaakub dan Zulkifli Apong Abang mencapai matlamatnya. Sementara itu,
Abdul Hadi. penyerahan Sabah kepada British tidak
• Organisasi ditubuhkan untuk mendapat tentangan atau bantahan dalam
memperbaik keadaan ekonomi dan kalangan penduduk tempatan.
politik kaum bumiputera. • Dasar British selepas perang terhadap Tanah
• Pemimpin persatuan giat dalam Melayu, Sarawak dan Sabah menyebabkan
membangkitkan kesedaran berpolitik gelombang kebangkitan nasionalisme
dalam masyarakat setempat. untuk membebaskan tanah air daripada
• British khuatir dan bertindak secara belenggu penjajah.
halus untuk melumpuhkan gerakan
nasionalisme.
• Antara caranya ……………………………………………..
o Menawarkan jawatan kenaikkan
pangkat kepada ahli persatuan.
o Memindahkan ahli dan pemimpin BAB 5 - PERSEKUTUAN TANAH MELAYU 1948
aktif ke bandar lain.
• Kesannya - kegiatan menjadi lemah 5.1 Latar Belakang Penubuhan Persekutuan Tanah
kerana masalah kewangan dan Melayu 1948
kekurangan pemimpin berkebolehan. • Diperkenalkan untuk mengganti Malayan Union
(b) Mengehadkan Peluang dalam Pentadbiran 1946 yang ditolak penduduk tempatan.
• Dasar British mengehadkan peluang • Sebuah Jawatankuasa Kerja dibentuk untuk
penduduk untuk terlibat dalam bidang merangka Perjanjian Persekutuan Tanah
pentadbiran. Melayu.
• Menyebabkan penduduk Sabah kurang • Terdapat juga rakyat yang mencadangkan
pengalaman dalam sistem birokrasi perlembagaan alternatif iaitu Perlembagaan
Barat. Rakyat.
2. Kepentingan Sosioekonomi Penduduk Maksud Persekutuan
Tempatan
• Persekutuan ialah gabungan beberapa buah
• Penyerahan Sabah dapat beri peluang pada negeri di bawah satu unit pentadbiran.
penduduk tempatan untuk libatkan diri
• Pentadbiran kerajaan Persekutuan dibahagikan
dalam pentadbiran, memajukan bidang
kepada dua, iaitu kerajaan pusat dan kerajaan
perniagaan dan luaskan jaringan
negeri.
perdagangan.
1. Penubuhan Jawatankuasa Kerja
• Dapat membangunkan Sabah selepas
• Ditubuhkan pada 25 Julai 1946.
perang.
• Matlamat untuk membincangkan asas
• Sebab itu, penduduk tidak mahu terlibat
Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948.
dalam aktiviti menentang penyerahan Sabah
kepada British. • Terdiri daripada wakil Raja-raja Melayu,
UMNO dan pegawai kanan British.
• Penduduk Sabah tidak memahami tujuan
(a) Ahli Jawatankuasa
penyerahan.
(i) Wakil Kerajaan British
• Dasar British yang menindas kesedaran
• A.T. Newboult (Ketua Setiausaha
nasionalisme dalam kalangan penduduk
Malayan Union).
tempatan.
• K.K O’ Connor (Peguam Negara o Parti Kebangsaan Melayu Malaya
Malayan Union). (PKMM), Pengerusinya ialah Dr
• W.D. Godsall (Setiausaha Burhanuddin alHelmi.
Kewangan). o Angkatan Pemuda Insaf (API), Ahmad
• Dr. W. Linehan-MCS. Boestamam.
o Williams-MCS. o Gerakan Angkatan Muda (GERAM), Aziz
• D.C Watherston-Setiausaha. Ishak dan Abdul Samad Ismail.
(ii) Wakil UMNO o Hizbul Muslimin, Abu Bakar al-Baqir.
o Barisan Tani Malaya (BATAS), Musa
• Dato' Onn Jaafar
Ahmad.
• Dato' Abdul Rahman Mohd Yassin o Angkatan Wanita Sedar (AWAS),
• Haji Megat Yunus Shamsiah Fakeh.
(iii) Wakil Raja-raja Melayu 3. Gabungan PUTERA-AMCJA
• Raja Kamaralzaman Raja Ngah • Golongan bukan Melayu menubuhkan All
Mansur (Raja Kecil Tengah Perak). Malaya Council of Joint Action (AMCJA).
• Dato' Hamzah Abdulla (Orang Kaya • Pengerusinya, Tan Cheng Lock.
Menteri Besar Selangor). • Menganggap British tunduk kepada
• Haji Mohammad Sheriff Osman tuntutan UMNO.
(Setiausaha Kerajaan Kedah). • Mereka menganggap Jawatankuasa Kerja ini
• Dato' Nik Ahmad Kamil Mahmud tidak demokratik.
(Dato' Seri Setia Raja Kelantan). • AMCJA bergabung dengan PUTERA.
(iv) Pegawai Pemerhati dan Penasihat
• AMCJA terdiri daripada:
Undang-undang
o Pan-Malayan Union (PMFTU), Chan Loo
• Theodore Adams (Penasihat Raja- (Setiausaha).
raja Melayu). o Malayan Democratic Union (MDU), John
• Roland Braddell (Penasihat Undang- Eber (Ketua).
undang UMNO). o Malayan Indian Congress (MIC), John
• Ralph Hone (Pemerhati dan wakil Thivy (Presiden).
Gabenor Jeneral). • Mereka tolak perjanjian persekutuan.
(b) Cadangan Jawatankuasa Kerja • AMCJA membantah kerana Jawatankuasa
• Jawatankuasa Kerja mulakan tugas pada Kerja tidak mempunyai wakil bukan Melayu.
Ogos 1946 - September 1946. • PUTERA dan AMCJA menganggap
• Antara cadangan: Perlembagaan Persekutuan sebagai tidak
o Satukan semua negeri Melayu dalam demokratik, mengukuhkan British dan
satu pentadbiran serta dua-dua perkauman.
Neger-negeri selat. • Pada bulan Julai 1947, cadangan
o Pulihkan kedudukan dan kedaulatan perlembagaan yang telah disemak oleh
Raja-raja Melayu. Jawatankuasa Kerja diumumkan kepada
o Menjaga kedudukan istimewa orang awam.
Melayu dan kepentingan sah kaum
• Gabungan PUTERA-AMCJA menentang
lain.
cadangan perlembagaan tersebut secara
o Menubuhkan Dewan Perundangan
terbuka.
Negeri bagi setiap negeri.
4. Sumbangan Nasionalis Melayu Radikal
o Mengenakan syarat
kewarganegaraan yg ketat. • Golongan nasionalis Melayu radikal
2. Gerakan Nasionalis Melayu Radikal melaungkan perjuangan kemerdekaan sejak
penghujung tahun 1930-an.
• Membidas kerajaan British kerana
menjalankan rundingan secara tertutup • Matlamat perjuangan untuk membebaskan
dengan UMNO. tanah air daripada penjajahan, menyatukan
seluruh Tanah Melayu dan enggan
• British mengetepikan PKMM daripada
berkompromi dengan penjajah untuk capai
Jawatankuasa Kerja.
kemerdekaan.
• Golongan ini membentuk Pusat Tenaga
• Mereka perjuangkan hak semua kaum dan
Rakyat (PUTERA).
beri penekanan kepada kebebasan hak
• Gabungan PUTERA terdiri beberapa bersuara, berhimpun dan menerbitkan
pertubuhan Melayu seperti: akhbar
• Ahmad Boestaman menerbitkan akhbar • Penubuhan sebuah Dewan
Suara Rakyat untuk buka minda rakyat ke Perundangan Pusat dan majlis-majlis
arah idea ingin bebas dan merdeka. negeri yang dipilih bagi seluruh Tanah
• Selain itu, fahaman kebangsaan yang Melayu.
diperjuangkan oleh golongan ini mudah • Kewarganegaraan yang sama bagi
diterima oleh sesetengah rakyat. semua orang yang menganggap Tanah
• PKMM berjaya tubuhkan cawangan di Melayu sebagai tempat tinggal tetap
negeri Perak, Hulu Langat, Selangor dan dan sanggup curahkan kesetiaan.
Temerloh, Pahang. • Raja-raja Melayu sebagai Raja
• Mereka juga perjuangkan pembelaan Berpelembagaan yang
terhadap ketidakadilan. bertanggungjawab kepada rakyat dan
• Berjuang berdasarkan prinsip dan falsafah. menerima nasihat melalui Majlis
• Mereka digelar tokoh politik nasional. Mesyuarat.
Maksud radikal • Hal ehwal agama Islam dan adat istiadat
• Istilah radikal digunakan oleh British kepada Melayu diketuai sepenuhnya oleh orang
golongan ini kerana keberanian mereka Melayu melalui Majlis Khas.
menentang British secara terbuka dan • Perhatian khas hendaklah diberikan
membangkitkan perasaan anti-British dalam kepada kemajuan politik dan ekonomi
penulisan. orang Melayu.
• Ahmad Boestamam dalam bukunya Testament • Bahasa Melayu bahasa kebangsaan dan
Politik API, menyatakan secara tegas bahawa bahasa rasmi yg tunggal di Tanah
“mereka” menentang penjajah British kerana Melayu.
British bertindak menindas golongan nasionalis • Hal ehwal luar negeri dan pertahanan
Melayu radikal. hendaklah menjadi tanggungjawab
• Golongan ini terpaksa berhadapan dengan bersama kerajaan Tanah Melayu dan
pelbagai bentuk penindasan. kerajaan British.
5. Cadangan PUTERA-AMCJA • Kewarganegaraan Malaya harus
• Menentang Persekutuan Tanah Melayu dinamakan Melayu.
1948. • Warna merah dan putih haruslah
• Mereka tidak bersetuju Jawatankuasa Kerja dimasukkan sebagai latar belakang
hanya diwakili UMNO, Raja-raja Melayu dan bendera kebangsaan Tanah Melayu.
British. Kesan cadangan Perlembagaan Rakyat
• Cadangan PUTERA: • British menolak Perlembagaan Rakyat dan
o Kedudukan Bahasa Melayu. terima Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
o Pertahanan dan hal ehwal luar negeri. yang digubal Jawatankuasa Kerja.
o Syarat kewarganegaraan Tanah Melayu. • PUTERA-AMCJA anjurkan hartal, 20 September
o Bendera dan lagu kebangsaan. 1947 yang minta semua peniada tutup kedai
• Cadangan AMCJA: sebagai tanda bantahan.
o Penyatuan Tanah Melayu dengan • Tarikh 20 Oktober 1947 merupakan tarikh
Singapura. yang dipilih untuk Hari Hartal Se-Malaya.
o Sebuah kerajaan pusat yang kuat. • Menerusi sokongan Dewan Perniagaan Cina,
o Raja-raja Melayu sebagai Raja hartal dilaksanakan di bandar utama di Tanah
Berperlembagaan. Melayu.
o Kemajuan politik dan ekonomi orang Maksud hartal
Melayu. • Hartal ialah tindakan tutup kedai dan
o Adat istiadat dan agama Islam. memberhentikan semua kegiatan ekonomi oleh
o Syarat Kewarganegaraan. peniaga.
• Akhir bulan Mac 1947, cadangan PUTERA • Protes tanpa keganasan ini telah diadakan
dan AMCJA digabungkan dan membentuk dengan cara menutup semua premis yang
Perlembagaan Rakyat. beroperasi seperti kilang, kedai, sekolah,
(a) Perlembagaan Rakyat pejabat dan ladang.
• Tanah Melayu disatukan dengan
Singapura.
• Pegawai British yang mendorong
5.2 Faktor Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu pembentukan Persekutuan Tanah Melayu:
1948 o Sir Edward Gent
• Pada 1 Februari 1948, Persekutuan Tanah o Malcom MacDonald
Melayu telah ditubuhkan secara rasmi setelah o Sir Ralph Hone
Raja-raja Melayu menandatangani Perjanjian o Gammans
Persekutuan Tanah Melayu 1948. o A.T Newboult
• Penubuhannya didorong oleh beberapa faktor o Ronald Braddell
seperti penentangan orang Melayu terhadap o W. Linehan
Malayan Union, cadangan Raja-raja Melayu dan o Theodore Adams
UMNO serta sokongan pentadbir British. • Cadangan Sir Ralph Hone:
1. Penentangan Orang Melayu terhadap Malayan o British melibatkan Raja-raja Melayu
Union dalam pentadbiran berasaskan
• Raja-raja, cendekiawan Melayu dan UMNO perlembagaan.
berganding bahu bantah pelaksanaan o Contohnya: memberikan kuasa tertentu
Malayan Union. kepada Sultan dalam Majlis Negeri dan
Majlis Perundangan.
• Sebab MU beri kesan buruk kepada Raja-
raja Melayu dan orang Melayu. • Pada bulan Mei 1946, Sir Edward Gent
bertemu dengan wakil UMNO di Pulau
• Gammans dan Rees William saksikan
Pinang.
bantahan orang Melayu terhadap MU.
• Pada 18 Julai 1946, di King’s House, Kuala
• Mereka laporkan hasil tinjauan kepada
Lumpur, British memberikan peluang
Dewan Parlimen British selepas Kembali ke
kepada Dato’ Onn Jaafar dan Raja-raja
England.
Melayu mengemukakan cadangan balas.
• Mereka menyatakan sekiranya Malayan
Union dilaksanakan, keadaan huru-hara • Pembentukan Persekutuan mewujudkan
politik yang stabil.
akan berlaku di Tanah Melayu.
• Keadaan ini akan mendorong pelabur luar
• Pada ketika ini juga, usaha gubal Perjanjian
untuk melabur di negara ini.
Persekutuan Tanah Melayu dijalankan
melalui rundingan Raja-raja Melayu, UMNO • Pada masa yang sama, British perlu
dan British. melaksanakan dasar dekolonisasi (proses ke
2. Cadangan Raja-raja Melayu dan UMNO arah berkerajaan sendiri) yang disarankan
oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
• Malcolm MacDonald, Gabenor Jeneral dan
(PBB) melalui Piagam Atlantik.
Sir Edward Gent, Gabenor Malayan Union
Maksud Piagam Atlantik
mengadakan pertemuan dan rundingan
dengan Raja-raja Melayu di Kuala Kangsar • Piagam Atlantik telah diisytiharkan pada
pada 27 Mei 1946. bulan Ogos 1941.
• Tujuan untuk mengatasi konflik masyarakat • Piagam ini dirangka oleh Britain dan
Melayu dengan British berhubung isu MU. Amerika Syarikat.
• Antara cadangan Raja-raja Melayu: • Prinsip piagam ini berkaitan dengan
o Penubuhan persekutuan bertaraf matlamat pelan tindakan untuk dunia
naungan dan bukannya tanah selepas berlakunya peperangan supaya
jajahan. tiada lagi peluasan wilayah.
o Perjanjian baharu untuk
menggantikan Malayan Union. 5.3 Ciri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948
o Jawatan Pesuruhjaya Tinggi • Jawatankuasa Kerja ambil masa 5 bulan
menggantikan Gabenor. merangka Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
o Raja berkuasa dalam perundangan. 1948.
o Perkataan "Negeri-negeri Melayu" • Dibentangkan dalam persidangan pada 20
perlu muncul dalam persekutuan November 1946.
yang baharu. • Raja-raja Melayu, wakil British dan UMNO hadir
3. Sokongan Pentadbir British dalam persidangan tersebut.
• Pentadbir British menyokong konsep 1. Ciri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948 (PTM
persekutuan kerana dapat mewujudkan 1948)
keamanan, kestabilan dan kemajuan (a) Pentadbiran
ekonomi.
• Persekutuan dibentuk menerusi lahir di Melaka, Pulau Pinang dan
gabungan sembilan negeri Melayu dan mana-mana jajahan British).
dua Negeri-negeri Selat. • Lahir di luar negeri, ayahnya
• Singapura kekal sebagai tanah jajahan mestilah rakyat Raja atau British.
British yang berasingan. • Penduduk asal dari negeri Melayu.
• Persekutuan diketuai oleh Pesuruhjaya • Rakyat yang serasi, memahami adat
Tinggi British yang mempunyai kuasa resam dan bertutur bahasa
eksekutif. setempat.
• Kerajaan Persekutuan (ii) Secara Pendaftaran
bertanggungjawab dalam hal kewangan • Dilahirkan dalam PTM dan
serta hal lain yang mempunyai bermastautin selama 15 tahun
kepentingan bersama. daripada tempoh 20 tahun dari hari
• Majlis Mesyuarat Persekutuan (MMP) permohonannya.
dan Majlis Perundangan Persekutuan • Seseorang perlu mempunyai tingkah
(MPP) ditubuhkan untuk membantu laku yang baik, tiada rekod jenayah,
Pesuruhjaya Tinggi British. menguasai bahasa Melayu dan
• MMP mengandungi ahli rasmi dan tidak bahasa Inggeris.
rasmi. • Bersetuju taat setia kepada PTM.
• Ahli tidak rasmi di peringkat awal • Melalui PTM, Raja-raja Melayu diberikan semula
dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi. kedaulatan baginda.
• Ahli MPP terdiri daripada pelbagai • Tanah Melayu mendapat taraf naungan
kaum. diperketatkan.
(b) Kuasa Raja-raja Melayu
(i) Peringkat Persekutuan
• Pembentukan Majlis Raja-raja ……………………………………………..
membolehkan Raja-raja Melayu
memberikan pandangan dalam 5.4 Kesan Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu
perkara tertentu. 1948
• Memperkenankan rang undang- • Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948
undang berjaya mengembalikan kedudukan Raja-raja
(ii) Peringkat Negeri Melayu seperti sebelum perang, menjaga
• Sultan bertanggungjawab kedudukan istimewa orang Melayu, membuka
mengesahkan rang undang-undang ruang kewarganegaraan dan mewujudkan
yang diluluskan dalam Dewan perpaduan kaum di negara kita.
Perundangan Negeri. 1. Mengembalikan kedudukan Raja-raja Melayu
(c) Perundangan • Persekutuan Tanah Melayu 1948
• Majlis Perundangan Persekutuan mengembalikan kuasa Raja-raja Melayu
diketuai Pesuruhjaya Tinggi. semula.
• Bidang kuasa MPP mencakupi: • Majlis Raja-Raja diwujudkan melalui
o hal ehwal luar peruntukan Perjanjian Persekutuan Tanah
o ketenteraman awam Melayu 1948.
o kehakiman • Majlis ini dipengerusikan oleh seorang
o perdagangan daripada Raja-raja Melayu.
o Komunikasi • Keanggotaannya terdiri daripada 9 orang
o Percukaian. Raja Melayu.
• Rang undang-undang perlu mendapat • Pesuruhjaya Tinggi memastikan bahawa raja
perkenan Raja-raja Melayu melalui perlu dirujuk terhadap perkara dalam
Majlis raja-raja. bidang kuasa kerajaan Persekutuan.
(d) Kewarganegaraan 2. Menjaga kedudukan istimewa Orang Melayu
(i) Secara Kuat Kuasa Undang-undang • Mengiktiraf kedudukan istimewa orang
• Jus Soli terbuka kepada rakyat Raja Melayu dan kepentingan sah kaum lain.
(orang Melayu dan Orang Asli yang 3. Membuka ruang kewarganegaraan
lahir dan tinggal di negeri Melayu) • Buka ruang kepada orang bukan Melayu
dan rakyat British (mereka yang untuk menjadi warganegara.
• Orang Melayu diiktiraf sebagai penduduk
asal yang diberikan kedudukan istimewa. BAB 6 - ANCAMAN KOMUNIS DAN PERISYTIHARAN
4. Mewujudkan kerjasama kaum DARURAT
• Kerjasama kaum penting untuk memupuk
perpaduan. 6.1 Latar Belakang Pengaruh Komunis di Negara
• Buka jalan perpaduan dan Kerjasama kaum Kita
melalui Penubuhan Jawatankuasa Hubungan • Komunisme ialah ideologi oleh Karl Marx dan
Antara Kaum (CLC). Friedrich Engels.
• Kebanyakan cadangan CLC dimasukkan • Menulis karya Communist Manifesto dan Das
dalam usul perundangan yg diluluskan oleh Kapital.
Majlis Perundangan Persekutuan. • Maksud komunis adalah orang yang menganut
• CLC berjaya memupuk persefahaman antara fahaman komunis.
pemimpin pelbagai kaum. • Komunisme ialah suatu fahaman politik yang
• PTM 1948 merintis pembentukan jadikan ekonomi dan barang pengguna sebagai
Perlembagaan Tanah Melayu 1957 yang milik negara.
membawa kemerdekaan. • Percubaan sebarkan ideologi komunis di
negara kita bermula tahun 1920-an.
Kepentingan PTM 1948
• Dua negara yang menyebarkan fahaman
• Persekutuan Tanah Melayu 1948 menjaga komunis ialah China dan Indonesia.
kedudukan istimewa orang Melayu dan 1. Kemasukan Pengaruh Komunis dari China
kepentingan sah kaum lain, di samping
• Ideologi dibawa masuk oleh Parti
membuka ruang kepada orang bukan Melayu
Kuomintang (KMT) beribu pejabat di China.
menjadi warganegara.
• Tahun 1924, cawangan KMT ditubuhkan
• Pemimpin dan rakyat sama penting dalam
hampir di semua bandar negeri Melayu
usaha mendukung perpaduan bangsa.
seperti Muar, Melaka, Seremban, Klang,
• Gabungan kuat antara rakyat dengan pemimpin Kuala Lumpur dan Sungai Petani.
yang dipayungi oleh Raja-raja Melayu berjaya
• Selain KMT, terdapat Main School, sebuah
merungkai percaturan dan rancangan rapi yang
pertubuhan bergerak dalam kalangan orang
disusun oleh pihak British untuk melemahkan
Hailam, di bawah arahan Parti Komunis
orang Melayu.
China (PKC).
Rumusan • Pepecahan berlaku antara PKC dan KMT
pada 1927.
• Kerjasama antara Raja-raja Melayu dengan
UMNO membolehkan Persekutuan Tanah • 1928, The Communist International
Melayu 1948 terbentuk. (Comintern), berpusat di Moscow
mengarahkan untuk tubuhkan Parti
• Pembentukan ini mengembalikan status Raja-
Komunis Nanyang (PKN).
raja Melayu dan orang Melayu.
• PKN gagal capai matlamat, dorong
• British mengiktiraf dasar menaungi negeri
Comintern tubuh parti baharu, Parti
Melayu semula seperti sebelum Perang Dunia
Komunis Malaya (PKM).
Kedua.
2. Kemasukan Pengaruh Komunis dari Indonesia
• Peranan Raja-raja Melayu dan orang Melayu
• Tahun 1920-an, beberapa pemimpin
penting dalam usaha mendukung perjuangan
komunis dari Indonesia seperti Tan Malaka,
maruah bangsa.
Alimin, Moeso, Boedisoejitro, Hasanoesi,
• Tolak ansur antara kaum juga penting untuk Winanta, Soebakat dan Sutan Perpateh
mencapai matlamat penubuhan Persekutuan sebarkan fahaman komunis di
Tanah Melayu 1948. o Seberang Perai.
o Pulau Pinang
…………………………………………. o Perak Utara
o Kedah
• Kegagalan Parti Komunis Indonesia (PKI)
kuasai Pulau Jawa (tahun 1926)
menyebabkan PKI berusaha buka cawangan
di Tanah Melayu.
• Tidak mendapat sambutan kerana
menggunakan kekerasan.
3. Penubuhan Parti Komunis Malaya (PKM) 6.2 Ancaman Komunis di Negara Kita
(a) Latar belakang • Gerakan Komunis Antarabangsa anjurkan 2
• 30 April 1930, PKM ditubuhkan di persidangan di Calcutta, India yang
Kuala Pilah, Negeri Sembilan. berlangsung 19-25 Februari 1948.
• Bergerak melalui kesatuan sekerja, • Persidangan Parti Komunis India diadakan Mac
pertubuhan, penerbitan akhbar dan 1948 dan PKM hantar wakil ke persidangan
sekolah Cina. tersebut.
(b) Zaman Jepun (1941-1945) • Pengikut komunis di kawasan yang dijajah
• Jalin kerjasama dengan British. digesa untuk memperhebat perjuangan
• Membentuk Malayan People's Anti- menentang kuasa imperialis di setia negara
Japanese Army (MPAJA) atau Bintang Asia.
Tiga pada tahun 1942. • Jawatankuasa Eksekutif Pusat PKM lancarkan
• Terima bantuan senjata, latihan, perjuangan bersenjata.
kewangan, bekalan logistik dan • Untuk menubuhkan Republik Komunis di Tanah
perubatan daripada British. Melayu.
(c) Selepas Jepun menyerah kalah • Tindakan komunis sebabkan British isytiharkan
• Berlaku kekosongan politik di Tanah darurat.
Melayu kerana British lewat Kembali. • PKM teruskan tindakan melumpuhkan ekonomi
• Beri peluang PKM luaskan pengaruh. dan infrastruktur serta mengancam keselamatan
• Bintang 3 PKM melalui MPAJA keluar rakyat.
dari hutan melakukan kekacauan. 1. Perisytiharan Darurat
• Lakukan kekejaman dan membunuh • 16 Jun 1948, komunis bunuh 3 orang
orang Melayu, Cina dan India yang pengurus ladang Eropah di Sungai Siput,
didakwa bersubahat dengan Jepun. Perak iaitu
• Pada 1 Disember 1945, MPAJA o Arthur Walker, pengurus Ladang
dibubarkan apabila BMA ambil alih Ephil.
pentadbiran. o John Allison, pengurus Ladang Phin
• PKM tetap dibenarkan bergerak sebagai Soon dan pembantunya Ian Cristian.
pertubuhan yang sah di Tanah Melayu. • Kesannya - Sir Edward Gent, Pesuruhjaya
• Beri peluang PKM pengaruhi Tinggi British mengisytiharkan darurat.
pertubuhan dengan ideologi komunis. • Undang-undang darurat dilaksanakan di
• PKM menyusup masuk dalam Kesatuan kawasan tertentu, iaitu
Sekerja iaitu Pan-Malayan Federation of o Perak – Ipoh, Sungai Siput
Trade Unions (PMFTU). o Johor – Muar, Kluang, Kulai dan
• Komunis berjaya menguasai 335 Plentong
kesatuan sekerja dan menyusup masuk • Pada 17 Jun 1948, Undang-Undang
dalam PKMM, MDU dan PUTERA-AMCJA, Darurat ini diperluas meliputi keseluruhan
(Disember 1947 – Mei 1948). negeri Perak dan Johor.
• Pergerakan komunis mengancam • Pada 18 Jun 1948, undang-undang ini
ekonomi dan keselamatan negara. dikuatkuasakan ke seluruh Tanah Melayu.
• British bertindak meluluskan Trade Unio • Usaha membanteras ancaman komunis di
Ordinance No. 9 of 1948 untuk Persekutuan Tanah Melayu bermula dengan
menyekat pengaruh komunis dan rasminya.
akhirnya mengharamkan PKM. 2. Tindakan Komunis
• Komunis tetap menjalankan aktiviti gugat
keamanan dan kestabilan negara walaupun
Undang-undang Darurat dilaksanakan.
• Komunis cetuskan huru-hara di seluruh
negara.
• Tujuan supaya penduduk hilang keyakinan
terhadap British.
• Antara Tindakan komunis
o Melumpuhkan ekonomi • 13 September 1948, Sir Henry Gurney
o Merosakkan infrastruktur dilantik sebagai Pesuruhjaya Tinggi
o Mengancam keselamatan penduduk gantikan Sir Edward Gent.
dan pasukan keselamatan • Pada 6 Oktober 1951 Sir Henry Gurney
(a) Komunis Melumpuhkan Ekonomi menjadi mangsa serang hendap
• Lombong bijih timah dan ladang getah komunis di Jalan Kuala Kubu Bharu
sasaran utama serangan. dalam perjalanan ke Bukit Fraser.
• Tujuan lemahkan ekonomi British. (d) Komunis Mengancam Pasukan Keselamatan
• Tahun 1948-1956, komunis menyerang • PKM sasarkan pasukan keselamatan dan
80 lombong bijih di Perak, Selangor serang balai polis.
dan Negeri Sembilan. • Tujuan cetuskan keadaan huru-hara dan
• Mereka rosakkan pokok getah, kilang tunjukkan kerajaan tidak berupaya
estet, rumah asap, rumah kongsi, kedai lindungi keselamatan penduduk.
dan sekolah serta membunuh pekerja. • Antara pasukan yang terkorban dan
• Kesannya ialah tercedera tahun 1948-1960:
o Sebabkan kesusahan hidup o Polis – 1214 orang
pekerja lombong dan ladang o Special Constables – 1339
getah. orang
o Ganggu kerja harian di lombong o Auxiliary Police – 396 orang
dan ladang. o Tentera – 1478 orang
o Mengancam nyawa pekerja. Kronologi serangan ke atas pasukan keselamatan
(b) Komunis Merosakkan Infrastruktur • 17 Jun 1948 - Johor, Komunis serang Balai
• Komunis sabotaj kemudahan asas Polis Kampung Jeram.
terutama pengangkutan dan • 26 Jun 1948 - Temerloh, Pahang, menyerang
perhubungan. Balai Polis Kuala Krau.
• Mereka mengebom, merosakkan dan • 28 Jun 1948 - Jerantut, Pahang, membakar
mengalihkan landasan keretapi. balai polis.
• Kenderaan yang melalui jalan raya • 17 Julai 1948 - Gua Musang, Kelantan,
ditembak dan dibakar. menyerang Balai Polis Gua Musang.
• Mereka sabotaj kemudahan telefon dan • Mac 1949 - Kajang,Selangor, menyerang jip
telegraf serta merosakkan paip air. tentera.
• Mereka serang pekerja awam yang • 22 Februari 1950 - Muar, Johor, menyerang
membaiki jalan raya, memasang paip Balai Polis Bukit Kepong.
air, membina sistem pengairan dan • 24 Mac 1950 - Ulu Semur, Kelantan,
pekerja yang menjalankan penyelidikan menyerang pasukan askar Melayu.
di tapak skim hidroelektrik. • 28 Jun 1950 - Kota Tinggi, Johor, menyerang
• Kesannya, jejaskan kehidupan harian Balai Polis Kambau.
penduduk tempatan kerana infrastruktur • 21 Februari 1951 - Taiping, Perak, menyerang
tidak dapat diselenggara dengan baik. kenderaan polis.
(c) Komunis Mengancam Keselamatan Rakyat • 28 Mei 1954 - Kedah, membunuh Ketua Polis
• Komunis lakukan pelbagai Tindakan Kedah.
ganas yang gugat keselamatan rakyat. • 18 Oktober 1951 - Pontian, Johor, menyerang
• Mereka mengugut, mensabotaj, Balai Polis Chuan Seng.
menyerang, melakukan kekejaman,
menganiaya, menculik, merampas,
membakar harta benda dan bunuh
penduduk yang enggan bekerjasama.
• Contoh pada malam 5 Julai 1949
o Komunis mencampakkan bom
tangan di Sheum Circus, Kampar
Perak.
o Akibatnya 46 orang sedera
parah dan 4 mati.
• Kesannya, menyebabkan rakyat derita
dan sengsara.
makanan kepada petugas di dalam
hutan dan menjaga kubu (jungle
6.3 Usaha Menangani Ancaman Komunis fort.
1. Penguatkuasaan Undang-undang Darurat (iv) Polis Wanita
• Menahan sesiapa yang terlibat dalam • Ditubuhkan pada tahun 1955.
pergerakan komunis. • Barbara D.R. Wentworth, pegawai
• Hukuman berat untuk sesiapa yang polis wanita pertama.
menolong komunis. • Ditugaskan melatih anggota baharu
• Mengetatkan undang-undang senjata api - dan menyusun pasukan polis
hukuman mati kepada pemegang dan wanita.
pembawa. (v) Senoi Praaq (Urang Perang)
• Menggeledah rumah, memagar kampung, • Ditubuhkan pada 1956.
perintah berkurung dan wujudkan Kampung • Dalam Bahasa Semai dikenali
Baru. sebagai Urang Perang.
• Haramkan PKM dan Parti politik berfahaman • Ditugaskan untuk mengesan tempat
radikal (AWAS, PETA, PERAM, PKMM dan persembunyian komunis dalam
Hizbul Muslimin). hutan.
• Menangkap pemimpin gerakan radikal. • Anggota terdiri daripada orang Asli
2. Pemerkasaan Pasukan Keselamatan suku Senoi, Semai dan Temuan.
(a) Polis • Dikenali sebagai "The Silent Killers".
(i) Cawangan Khas (vi) Auxiliary Police
• 1950, Guy C. Madoe dilantik ketua • Terdapat seramai 17 ribu orang
badan perisikan. anggota pada tahun 1948 di
• Beliau tubuhkan Cawangan Khas seluruh PTM.
(Special Branch) yang jadi • Tugas mempertahankan bandar dan
sebahagian pasukan polis. kampung.
• Tugas risikan pasukan ini • Mereka bantu polis menentang
membolehkan pihak berkuasa dapat komunis.
tahu maklumat PKM. • Pada 1956, anggota AP dijadikan
• Ada anggota polis menyamar Police Volunteer Reserve.
sebagai komunis. (b) Tentera
• Ambil ramai ahli kalangan orang (i) Pasukan Askar Melayu
Cina untuk jejak komunis. • Ditubuhkan pada tahun 1933.
• Memudahkan pasukan keselamatan • Untuk membanteras gerila komunis
merancang tindakan terhadap PKM. di dalam hutan.
(ii) Special Constables • Kerajaan lengkapkan tentera darat
• Ditubuhkan tahun 1948 semasa dengan pasukan meriam dan
Rancangan Briggs dilaksanakan. pasukan bantuan lain.
• Seramai 24 ribu dilatih dan dihantar • Rejimen Askar Melayu diperbesar
untuk mengawal ladang dan daripada tiga rejimen kepada tujuh
lombong. rejimen.
• Menjadi barisan hadapan • Mencapai prestasi cemerlang dalam
menghadapi ancaman komunis. usaha memerangi komunis.
(iii) Polis Hutan • Dapat memusnahkan kubu operasi
• Mulanya dikenali sebagai Flying komunis dan menumpaskan
Squad kemudian tahun 1951, anggota komunis.
dinamakan Jungle Squad dan (ii) Pasukan Askar Komanwel
kemudian Jungle Companies. • Membawa masuk askar Komanwel
• Pada 1953, pasukan disusun dari Britain, Australia, New Zealand,
semula dan dinamakan police Field India, AfrikaTimur, Kenya, Uganda,
Force (PFF) dan pada 1958, nama Rhodesia dan Fiji.
ditukar menjadi Polis Hutan. • Tahun 1954, seramai 10 ribu askar
• Tugas pasukan untuk buru komunis, Gurkha, 25 ribu askar Britain dan
buat rondaan dan membawa satu batalion askar Afrika dan
rejimen Fiji ditempatkan di Tanah • Penduduk setinggan di pinggir hutan
Melayu. dipaksa pindah ke sebuah petempatan
• Membantu dalam memerangi baharu yang digelar "Kampung Baru".
komunis di negara kita. • Dilengkapi dengan kemudahan tempat
(iii) Sarawak Rangers tinggal, bekalan elektrik, air paip, sekolah
• Terdiri daripada orang Iban. dan kemudahan kesihatan.
• Menjejak persembunyian komunis di • Juga ada kemudahan pusat komuniti dan
dalam hutan kerana mahir dalam rumah ibadat.
selok belok hutan. • Jawatankuasa Kampung ditubuhkan untuk
• Cogan kata "Agi Idup Agi Ngelaban" memelihara dan memperbaik kemudahan di
yang bermaksud selagi hidup selagi Kampung Baru.
melawan. • Kampung dipagari dengan kawat berduri
• Berjaya memusnahkan kem dan dan dikawal oleh Special Constables.
markas komunis. • Mac 1952, terdapat 423 ribu penduduk
yang dipindahkan ke 410 buah kampung
(c) Sukarelawan Baru.
(i) Home Guard Min Yuen (Organisasi Massa)
• Merupakan pasukan Pengawal • Min Yuen ditubuhkan untuk mendapatkan
Kampung. bekalan makanan dan wang kepada komunis.
• Membantu menyekat pergerakan • Min Yuen juga melakukan peras ugut,
bekalan makanan dan ubatan merompak, menjalankan kegiatan propaganda,
daripada jatuh ke tangan komunis. melakukan perisikan dan sabotaj, merekrut ahli
• Diberi latihan ketenteraan untuk baharu serta membantu dalam menjalankan
mengawal kampung dan pekan. kegiatan politik.
• Pada 1951, seramai 79 ribu orang • Min Yuen beroperasi pada sebelah malam dan
Home Guard di Persekutuan Tanah bergerak dalam kalangan rakyat tanpa senjata
Melayu. api.
• Berjaya bantu usaha mengamankan 5. Tawaran Pengampunan
kampung dan lindungi pekerja • 6 September 1949, Sir Henry Gurney
lombong bijih timah daripada isytiharkan pengampunan kepada komunis
serangan komunis. supaya menyerah diri.
3. Pendaftaran Kebangsaan dan Kad Pengenalan • Radio Malaya siarkan syarat tawaran
• 23 Julai 1948, kerajaan memperkenalkan pengampunan setiap hari.
sistem pendaftaran kebangsaan dan • Poster juga ditampal di merata-rata tempat.
penggunaan kad pengenalan. • Sebanyak 40 juta risalah dan 12 juta pas
• Tujuan mengawal pergerakan penduduk. pengampunan diedarkan dalam bahasa
• Memudahkan pihak keslamatan Cina, Melayu dan Tamil.
membezakan orang awam dengan komunis. • Penyebaran risalah ini dilakukan dalam
• Setiap lelaki, wanita dan kanak-kanak yang pelbagai cara termasuklah disebarkan
berumur 12 ke atas hendaklah mendaftar melalui pengangkutan udara.
diri dengan pihak berkuasa. • Iklan dan wayang gambar digunakan untuk
• Orang awam dikehendaki membawa kad membantu penduduk memujuk anggota
pengenalan kemana-mana sahaja. komunis supaya menyerah diri.
4. Rancangan Briggs 6. Kempen Bulan Rakyat Melawan Penjahat
• Dilancarkan oleh Sir Henry Gurney, • 22 Disember 1949, Majlis Perundangan
Pesuruhjaya Tinggi British pada tahun Persekutuan mengisytiharkan kempen
1950. “Bulan Rakyat Melawan Penjahat”.
• Leftenan Jeneral Sir Harold Rowdon Briggs • Penduduk berbilang kaum diseru supaya
dilantik sebagai Pengarah Operasi. mendaftarkan diri secara sukarela dengan
• Tujuan untuk memutuskan hubungan PKM pihak berkuasa.
dengan Min Yuen (Organisasi Massa) yang • Mac 1950, jumlah sukarelawan telah
membekalkan makanan, senjata dan mencecah ke angka 435 905 orang.
maklumat dan ubatan.
Suasana di Kampung Baru
• Sukarelawan ini terdiri daripada penduduk • Perang saraf berjaya memujuk rakyat
lelaki dan wanita daripada pelbagai sektor berbilang kaum untuk bersatu dan banteras
termasuklah golongan profesional. komunis.
• Kempen tersebut berjaya melibatkan rakyat (a) Mengadakan lawatan
berbilang kaum yang bekerjasama • Templer dampingi rakyat untuk tahu
menentang komunis. masalah dan pandangan mereka.
• Pelaksanaan kempen tersebut dapat • Sebanyak 122 lawatan ke sekolah,
menggalakkan interaksi dan mengeratkan kampung, hospital, dispensari, bilik
hubungan antara kaum. operasi, pondok polis, unit pasukan
7. Perintah Berkurung keselamatan, buruh, lombong, estet dan
• Merupakan tindakan melarang penduduk sedia terima perwakilan.
keluar dari rumah dalam tempoh tertentu. • Setiap lawatan ambil masa 2 -3 hari.
• Tujuan membolehkan pasukan keselamatan • Dengan diiringi isteri, beliau melakukan
menjalankan operasi dengan lebih 20 lawatan ke Kampung Baru dan
berkesan. Kampung Melayu.
• Misalnya, pada bulan Jun 1951: • Isterinya tubuhkan cawangan Palang
o Penduduk di kawasan Labis, Johor, Merah, Pandu Puteri dan pusat
dikenakan perintah berkurung untuk komuniti.
membolehkan pasukan keselamatan (b) Melonggarkan Syarat Kewarganegaraan
menjalankan operasi memburu • Tujuan menarik kaum bukan Melayu
komunis. menjadi rakyat Tanah Melayu.
• Selain itu, perintah berkurung dikenakan • Penting bagi wujudkan bangsa yang
terhadap penduduk yang enggan bersatu.
bekerjasama dengan pihak berkuasa untuk • Kesannya - 1.2 juta orang Cina dan 180
membanteras ancaman komunis. ribu orang India layak menjadi
• Contohnya, pada bulan Mac 1952: warganegara.
o Penduduk Tanjung Malim dikenakan (c) Mengadakan Pilihan Raya Majlis
perintah berkurung selama 22 jam Perbandaran Kuala Lumpur
untuk mengelakkan mereka • Mengadakan pilihan raya tempatan
berhubung dengan komunis. pertama untuk galakkan penyertaan
• Tindakan ini dibuat apabila 40 orang orang bukan Melayu dalam politik.
komunis menyerang sekumpulan pekerja • Juga untuk dapatkan sokongan
yang dihantar untuk membaiki paip air. menentang komunis.
• Kejadian ini mengorbankan 12 nyawa. (d) Menawarkan Hadiah Wang Tunai
• Siasatan dijalankan oleh pihak polis tetapi • Ditawarkan untuk sesiapa yang berjaya
tidak memperoleh sebarang maklumat. menangkap atau beri maklumat
• 27 Mac 1952, Sir Gerald Templer berkaitan gerila komunis.
(Templer) tiba di Tanjung Malim untuk • Contohnya:
memaklumkan penduduk tentang hukuman • Sesiapa berjaya tangkap Chin Peng
terhadap sikap mereka yang enggan (pemimpin PKM) hidup atau mati
memberikan sebarang maklumat tentang diberikan hadiah sebanyak $250 ribu.
gerakan komunis kepada kerajaan. (e) Memenangi Kepercayaan Orang Asli
8. Perang saraf • Templer dirikan 14 kubu untuk
• Rancangan yang dilaksanakan oleh British dapatkan sokongan orang asli.
untuk hapuskan komunis melalui usaha • Kubu disediakan kemudahan barangan
memenangi hati dan fikiran rakyat. keperluan harian, perubatan, pendidikan
• 1952, Templer dilantik sebagai Pesuruhjaya dan perlindungan.
Tinggi British di Tanah Melayu. (f) Memajukan Perkhidmatan Penerangan
• Beliau menjalinkan hubungan baik dengan • Tujuan mendapatkan sokongan
penduduk tempatan. penduduk tempatan.
• Tujuan supaya penduduk bekerjasama • Jabatan Penerangan dan Perkhidmatan
dengan pihak kerajaan dan sampaikan Radio Malaya dijadikan medium untuk
segala maklumat tentang komunis. timbulkan kesedaran masyarakat agar
sokong kerajaan banteras komunis.
• Bertanggungjawab sebarkan risalah
antikomunis kepada penduduk dan 6.4 Kesan Zaman Darurat terhadap Negara Kita
risalah kerajaan kepada komunis di • Darurat memberikan kesan jangka panjang
dalam hutan. terhadap negara kita dari aspek politik dan
(g) Memperkenalkan Kawasan Hitam dan sosioekonomi.
Kawasan Putih • Peristiwa darurat ini juga mempercepat usaha
• Kawasan hitam ialah kawasan aktif ke arah rundingan kemerdekaan.
dengan kegiatan komunis dan 1. Aspek Politik
dikenakan perintah berkurung. (a) Peningkatan Jumlah Warganegara
• Kawasan putih disytiharkan bebas • Tahun 1952, kerajaan longgarkan
ancaman komunis. syarat kewarganegaraan.
• Sehingga 1954, kerajaan isytiharkan • Lebih kurang 1.2 juta orang Cina dan
Melaka, Terengganu, Kedah, perlis dan 180 ribu orang India jadi warganegara.
Negeri Sembilan sebagai kawasan putih. • Bukti pengorbanan orang Melayu
9. Rundingan Baling terhadap kaum lain bagi wujudkan
• Pada 28 Disember 1955, Tunku Abdul perpaduan rakyat.
Rahman adakan pertemuan dengan (b) Penubuhan Malayan Chinese Association
pemimpin PKM di Sekolah Inggeris, Baling, • Sir Henry Gurney ambil langkah
Kedah. menawan hati penduduk Cina ke arah
• Pertemuan melibatkan kerajaan penubuhan parti politik berorientasikan
Persekutuan Tanah Melayu (PTM) dengan tempatan.
PKM. • 27 Februari 1949, Tan Cheng Lock
• Kerajaan PTM diwakili Tunku Abdul membentuk Malayan Chinese
Rahman, Tan Cheng Lock dan David Association (MCA) di Kuala Lumpur.
Marshall. • Bukti bukan semua orang Cina sokong
• PKM diwakili Chin Peng, Chen Tien dan komunis.
Rashid Maidin. • MCA sedia berganding bahu dengan
• Syarat Tunku: kerajaan memerangi komunis.
o Meminta Chin Peng bubarkan PKM. • Sehingga 1953, MCA ada 250 ribu
o Meletakkan senjata dan menyerah orang ahli.
diri.
• MCA bantu kerajaan dari segi kewangan
• Syarat Chin Peng dan tempatkan 500 ribu orang
o Peletakan senjata dan penyerahan penduduk semula ke Kampung Baru.
diri akan dibuat sekiranya kerajaan • MCA jalankan kutipan derma melalui
bersetuju mengakui PKM sebagai jualan loteri kebajikan.
parti politik yang sah.
• Kutipan didermakan kepada penduduk
• Rundingan gagal kerana Tunku menolak
Kampung Baru.
syarat yang diberi Chin Peng.
• Berjaya kumpulkan $2.5 juta bagi
memperbaik kehidupan penduduk Cina
di Kampung Baru
(c) Mempercepatkan Kemerdekaan
• British sedar pihaknya tidak boleh
menamatkan darurat melalui strategi
ketenteraan semata-mata.
• Darurat menjadi faktor British bersedia
untuk mempercepatkan kemerdekaan
PTM.
• Penubuhan Jawatankuasa Hubungan
Antara Kaum (CLC) meningkatkan
kesedaran politik pemimpin kaum.
• Mereka kongsi kepentingan dan hala
tuju yang sama melalui penubuhan Parti
Perikatan (UMNO-MCA-MIC).
• Kemenangan Parti Perikatan dalam • Catuan bekalan makanan menyebabkan
Pilihan Raya Umum 1955 beri mereka bergantung kepada makanan
keyakinan kepada British bahawa PTM seperti ubi kayu, keledek dan jagung.
dapat menewaskan komunis melalui (c) Merenggangkan Hubungan Kaum
perpaduan kaum. • Penempatan semula Kampung Baru
• British memberi merdeka kepada PTM, didominasi oleh kaum tertentu.
jadi PKM tiada alasan untuk • Kaum Cina dikumpulkan di petempatan
meneruskan perjuangan. yang sama, manakala kaum lain di
2. Aspek Sosioekonomi petempatan lain.
• Zaman darurat menyebabkan kerugian harta • Petempatan baharu dilengkapi dengan
benda, penderitaan rakyat, hubungan kaum prasarana biasanya berkembang
terbatas dan meningkatkan jumlah kematian. menjadi bandar baharu, manakala kaum
(a) Meningkatkan Kos Perbelanjaan Melayu hanya di kampung yang serba
• Jejaskan perkembangan ekonomi dan kekurangan.
tingkatkan kos perbelanjaan British • Kawalan keselamatan yang ketat
untuk tangani komunis. menyebabkan hubungan dengan kaum
• Purata kos darurat ialah $250 ribu - lain terbatas.
$300 ribu sehari. • Ia tidak memberi ruang kepada
• Kerajaan belanja lebih $10 juta sebulan penduduk Kampung Baru untuk
atau $120 juta setahun untuk banteras bersosial dengan kaum lain.
komunis. • Pengasingan ini menyebabkan
• Kerajaan belanja kos besar untuk hubungan antara kaum semakin
selesaikan masalah penempatan semula renggang.
penduduk di pinggir hutan. (d) Jumlah Korban Zaman Darurat
• Dari 1950-1953, perbelanjaan kerajaan • Banyak anggota pasukan keselamatan,
dianggarkan $7 juta untuk komunis dan orang awam terkorban.
pembangunan Kampung Baru. • Menyebabkan penderitaan dan
(b) Menyebabkan Penderitaan dan kesengsaraan penduduk PTM.
Kesengsaraan kepada Rakyat 3. Penamatan Darurat
• Kawasan ladang dan lombong menjadi • Menyebabkan banyak
sasaran serangan komunis. o Nyawa terkorban.
• Kesannya – kegiatan ekonomi terjejas. o Harta benda musnah.
• Pengeluaran tanaman padi dan o Kesengsaraan dan kesulitan rakyat.
makanan lain semakin berkurangan. o Kemudahan asas musnah
• Harga barang makanan dan keperluan • Tindakan komunis menyebabkan keadaan
harian melambung tinggi. huru-hara.
• Peniaga, pekedai, pengusaha kebun, • Darurat tamat di seluruh negara
peladang dan pelombong menghadapi berkuatkuasa mulai 31 Julai 1960.
kesukaran kerana mereka merupakan • Berlangsung selama 12 tahun.
sasaran peras ugut komunis.
• Tujuan dapatkan wang dan bekalan
makanan. Rumusan
• Jika gagal penuhi tuntutan komunis • Tempoh darurat selama 12 tahun menyebabkan
menyebabkan kemusnahan lombong, kesengsaraan dan kesulitan kepada penduduk
ladang, kedai dan mengancam nyawa. tempatan.
• Penduduk sukar bergerak dan • Tindakan komunis memusnahkan kemudahan
memperoleh bekalan keperluan kerana asas serta menyerang penduduk dan anggota
terpaksa mematuhi peraturan kerajaan. keselamatan menyebabkan keadaan huru-hara
• Kesannya - penduduk tidak dapat di negara kita ketika itu.
menjalankan kegiatan harian. • Pelbagai usaha dilakukan oleh kerajaan untuk
• Ramai pekebun dan pekerja lombong membanteras komunis dan mengembalikan
tidak dapat bekerja kerana perintah keamanan negara kita.
berkurung.
• Bagi menghargai keamanan yang dikecapi, kita • Pengharaman oleh British kerana
perlu bersama-sama mempertahankan negara pendekatan dan imej radikal.
daripada musuh. (b) Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak
• Dipimpin oleh Datu Patinggi Abang Haji
Abdillah.
……………………………………………………. • Mahu menjadikan Sarawak negeri
merdeka di bawah pemerintahan Raja
Brooke.
BAB 7 - USAHA KE ARAH KEMERDEKAAN • Ingin berkerajaan sendiri seperti dalam
Perlembagaan 1941 oleh Raja Brooke.
7.1 Latar Belakang Idea Negara Merdeka (c) Pergerakan Pemuda Melayu
• Perkembangan politik antarabangsa dan • Ditubuhkan kerana kontroversi
serantau mempengaruhi gelombang politik di penyerahan Sarawak kepada British.
negara kita. • Pergerakan PPM di Sibu untuk dapatkan
• Benih kesedaran politik yang tumbuh di serata kemerdekaan Sarawak.
tempat mencetuskan idea negara merdeka. • Catatan ‘Merdeka’ dalam surat-menyurat
1. Tahun 1938 - Kesatuan Melayu Melaka PPM bukti jelas untuk memerdekakan
• Pemimpin ialah Ibrahim Haji Yaakob. Sarawak.
• Antara perjuangan KMM adalah: • Anggota PPM tubuhkan pakatan sulit
• Perjuangkan kemerdekaan melalui konsep Rukun 13 yang tekad membunuh
Melayu Raya. gabenor, pegawai British dan Datu
• Penyatuan bangsa dan dunia Melayu Melayu yang sokong penyerahan
berdasarkan daerah, darah, kebudayaan Sarawak.
dan bahasa. • Rukun 13 bukti kebencian PPM
• Diperjuangka oleh Kesatuan Rakyat terhadap kolonial.
Indonesia Semenanjung (KRIS) dan Parti (d) United Malays National Organisation
Kebangsaan Melayu Melaya (PKMM). • Dipimpin oleh Dato' Onn Jaafar.
• Berusaha menyatukan orang Melayu
2. Tahun 1945 - Parti Kebangsaan Melayu Melaya dan pertahankan hak bangsa dan
• Dipimpin oleh Dr. Burhanuddin al-Helmi, kedudukan Raja-raja Melayu.
Ishak Haji Muhammad dan Ahmad • Menggunakan slogan "Hidup Melayu",
Boestamam. UMNO berjuang menentang MU.
• Matlamat untuk pupuk semangat • Menentang MU bagi memelihara status
kebangsaan dan kerjasama dengan kaum quo orang Melayu dan Raja-raja Melayu.
lain. • 1951, slogan diubah kepada "Merdeka"
• Menggunakan slogan "Merdeka". untuk perjuangkan kemerdekaan Tanah
• Berhasrat mendaulatkan hak rakyat dalam Melayu melalui rundingan.
politik, ekonomi, agama, sosial dan (e) Parti Kebangsaan Melayu Labuan
kebudayaan. • Dipengaruhi perjuangan PKMM di Tanah
Melayu.
3. Tahun 1946 • Dipimpin oleh Tengku Noordin dan
(a) Angkatan Pemuda Insaf Zakaria Gunn.
• Dipimpin oleh Ahmad Boestamam. • Menjalankan dasar tidak bekerjasama
• Perjuangkan idea negara merdekan dengan penjajah.
yang demokrasi dan dasar ekonomi • Menuntut Sabah dimerdekakan
yang utamakan rakyat. daripada British.
• Risalah Testament Politik API • Laungan “Hidup Melayu Merdeka”
diterbitkan dengan slogan "Merdeka dalam surat Zakaria Gunn.
dengan Daerah". • Menekankan kesedaran kebangsaan
• Untuk menyeru perjuangan mencapai untuk merdeka.
kemerdekaan bangsa secara lembut. (f) Malayan Indian Congress
• Namun, perjuangan melalui kekerasan • Dipimpin oleh John Thivy.
akan diteruskan jika terpaksa.
• Tujuannya bekerjasama dengan kaum • Beliau mahu orang Melayu sebagai
lain dalam usaha kemerdekaan Tanah pemimpin kepada orang bukan Melayu
Melayu. yang turut mempunyai hak dalam politik
• Menegaskan bahawa kewarganegaraan dan ekonomi.
yang tunggal kepada mereka yang
menerima Tanah Melayu sebagai tanah
air dan sedia lafazkan taat setia kepada 7.2 Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum
Tanah Melayu. • Ketegangan hubungan antara kaum yang
semakin meningkat selepas Perang Dunia
Kedua menimbulkan kesedaran pemimpin kaum
dan kerajaan British tentang kepentingan
4. Tahun 1947 - Hizbul Muslimin perpaduan.
• Majlis Islam Tertinggi (MATA) ditubuhkan • British mengatakan kemerdekaan hanya akan
selepas perhimpunan rakyat di Maahad al- diberi apabila kerjasama antara tiga kaum
Ehya Assharif, Gunung Semanggol, Perak. utama iaitu Melayu, Cina dan India diwujudkan.
• Diterajui oleh ulama berpengaruh seperti • Perundingan antara pemimpin kaum dilakukan
Abu Bakar al-Baqir, Sheikh Fadhlulah untuk wujudkan kestabilan politik, ekonomi dan
Suhaimi dan Sheikh Abdullah Fahim. sosial.
• Matlamat untuk memerdekakan Tanah • Kesannya - perundingan antara pemimpin kaum
Melayu sebagai negara Islam. dilakukan untuk mewujudkan kestabilan politik,
• British mengharamkan pertubuhan kerana ekonomi dan sosial ke arah mencapai status
tidak senang dengan asas perjuangan. berkerajaan sendiri.
5. Tahun 1949 - Malayan Chinese Association 1. Penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara
• Tan Cheng Lock sebagai pemimpin. Kaum
• MCA ingin menjadikan Tanah Melayu yang • Juga dikenali sebagai Communities Liaison
berbilang kaum sebuah negara yang Committee (CLC) yang menghimpunkan
berdemokrasi penuh. pemimpin utama masyarakat pelbagai
• Berusaha menyatukan masyarakat Cina dan kaum.
bekerjasama dengan semua kaum di Tanah • Objektif penubuhan CLC:
Melayu dalam keadaan harmoni. o Mengkaji hubungan kaum secara
• Tujuan memerdekakan Tanah Melayu. mendalam.
6. Tahun 1951 o Membetulkan keadaan politik,
(a) Parti Islam Se-Tanah Melayu ekonomi dan sosial supaya adil.
• Meneruskan idea negara Islam. o Mewujudkan keadaan harmoni dan
• Dr. Burhanuddin al-Helmi sebagai Yang muhibah dalam kalangan penduduk.
DiPertua PAS. • Moto CLC ialah "Kesamaan dan Keadilan
• Matlamat untuk membina satu negara untuk Penduduk Tanah Melayu".
dan bangsa yang teguh. • Anggota Jawatankuasa Hubungan Antara
• Bahasa Melayu sebagai bahasa Kaum
kebangsaan dan rasmi yang tunggal. (a) Penasihat
• Kemerdekaan bagi PAS ialah Tanah o Malcolm MacDonald (Gabenor
Melayu merdeka dengan menjalankan Jeneral British di Asia Tenggara)
hukum Islam. (b) Pengerusi
(b) Independence of Malayan Party (IMP) o E.E.C. Thuraisingham (wakil orang
Ceylon)
• Dato' Onn Jaafar sebagai pengasas.
(c) Wakil Melayu
• Tujuan melaksanakan idea "Tanah o Dato’ Onn Jaafar (Menteri Besar
Melayu untuk Malayan". Johor/Presiden UMNO)
• Selepas 1949, pemikiran politik Dato’ o Dato’ Abdul Wahab Abdul Aziz
Onn Jaafar terarah kepada perpaduan o Dato’ Panglima Bukit Gantang
kebangsaan. (Menteri Besar Perak)
• Beliau berpendapat tuntutan o Mohd. Salleh Hakim (Ahli Majlis
kemerdekaan tidak dapat dilakukan Perundangan Negeri Selangor)
tanpa kerjasama kaum lain yang o Dr. Mustapha Osman (Ahli
diterima menjadi rakyat Tanah Melayu. Jawatankuasa Kerja UMNO)
o Zainal Abidin Haji Abas (Setiausaha (d) Kewarganegaraan Bukan Melayu
Agung UMNO) • Orang Melayu tegas terhadap
(d) Wakil Cina pemberian syarat kewarganegaraan
o Tan Cheng Lock (Melaka) kepada bukan Melayu.
o Lee Tiang Keng (Pulau Pinang) • CLC setuju syarat kewarganegaraan
o C.C. Tan (Singapura) kepada bukan Melayu penting bagi
o Yong Shook Lin (Selangor) pupuk taat setia kepada Tanah
(e) Ahli Lain Melayu dan Kerjasama kalangan
o Roland Braddell (wakil orang penduduk.
Eropah) • Kesannya – syarat kewarganegaraan
o L.R. Doraisamy Iyer (wakil kaum dilonggarkan untuk beri kedudukan
India) politik kepada bukan Melayu dan
o Dr. J.S. Goonting (wakil orang lahirkan semangat patriotic serta
Serani) bertanggungjawab kepada negara.
2. Peranan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum (e) Pendidikan
• CLC berperanan untuk selesaikan pelbagai • Sistem persekolahan berbeza-beza
isu yang melibatkan pertikaian antara kaum. mengikut kaum, guna bahasa
(a) Politik pengantar, buku teks dan sukatan
• Persediaan ke arah berkerajaan pelajaran berlainan.
sendiri. • CLC mencadangkan sistem
• CLC cadangkan peralihan ke arah pendidikan yang seragam untuk
berkerajaan sendiri dilakukan pupuk kesetiaan dan perpaduan
dengan beri pengalaman pilihan kaum di Tanah Melayu.
raya secara berperingkat kepada • Kesannya – ditubuhkan
penduduk Tanah Melayu. jawatankuasa pendidikan untuk kaji
• Kesannya - pilihan raya diadakan sistem pendidikan bagi melahirkan
pada peringkat majlis bandaran, pendidikan yang seragam dan
majlis negeri dan Majlis diterima oleh semua kaum.
Perundangan Persekutuan.
(b) Kedudukan Istimewa Orang Melayu 7.3 Sistem Ahli
• Orang Melayu menuntut diperakui
• Selepas Perang Dunia Kedua, British jalankan
kedudukan istimewa sebagai
dasar dekolonisasi, iaitu menyediakan langkah
penduduk asal rantau Alam Melayu. berkerajaan sendiri secara beransur-ansur
• CLC setuju agar orang Melayu wajar kepada tanah jajahannya.
ada kedudukan istimewa kerana
• Dato' Onn Jaafar meminta menambah peluang
tunjukkan taat setia yang tidak
pentadbiran kepada wakil tempatan kerana
berbelah bahagi dan iktiraf negara
kekurangan pegawai tempatan dalam
ini satu-satunta tanah air mereka.
perkhidmatan kerajaan.
• Kesannya – kedudukan istimewa • Cadangan ini selari dengan dasar British yang
orang Melayu diperakui dan membawa kepada pembentukan Sistem Ahli.
kepentingan sah kaum lain diiktiraf.
1. Pembentukan Sistem Ahli
(c) Kedudukan Ekonomi Orang Melayu
• Tahun 1951, diumumkan senarai anggota
• Orang Melayu tidak dapat peluang
oleh Sir Henry Gurney (Pesuruhjaya Tinggi
yang sama dengan kaum bukan
British).
Melayu dalam sektor perniagaan
• Sistem Ahli bermaksud sistem yang melatih
dan perusahaan.
penduduk tempatan menerajui pentadbiran
• CLC cadang tubuhkan agensi untuk
Persekutuan Tanah Melayu.
tingkatkan ekonomi dan pendidikan
orang Melayu. • Anggotanya terdiri daripada beberapa
orang dari Majlis Perundangan Persekutuan
• Kesannya - penubuhan Lembaga
(MPP) diberi tanggungjawab terhadap
Pembangunan Industri Desa (RIDA) - beberapa jabatan dan agensi kerajaan.
tuntutan Dato' Onn Jaafar.
• Sistem Ahli memberikan latihan kepada
• Sebagai tolak ansur orang Melayu
penduduk tempatan berkaitan dengan
melonggarkan kewarganegaraan
pentadbiran negeri sebelum British
kaum bukan Melayu.
memberikan kemerdekaan.
• Sistem Ahli dilaksanakan pada bulan April • Menentukan kemerdekaan yang diperoleh
1951 hingga Jun 1955 - sebelum pilihan mendapat sokongan seluruh penduduk
raya MPP diadakan. Persekutuan Tanah Melayu.
• Tiga portfolio kekal di bawah pentadbiran
British: Maklumat tambahan
o Hal Ehwal Ekonomi Dato' Onn Jaafar
o Perindustrian dan Perhubungan • Sebagai menteri Hal Ehwal Dalam Negeri PTM.
Sosial • Antara tanggungjawab beliau
o Perumahan dan Kerja Raya. o Hal ehwal imigran.
• Tahun 1954, rombakan Sistem Ahli berlaku o Penyiaran dan percetakan.
dan beberapa portfolio baharu diwujudkan o Hubungan negeri Melayu dengan
dan dijawat oleh warganegara Persekutuan Negeri-negeri Selat.
Tanah Melayu yang menjadi anggota MPP. o Hal ehwal menunaikan haji.
• Portfolio anggota seperti o Pendaftaran kerakyatan.
o Dato’ Onn Jaafar, Ahli Hal Ehwal o Perkahwinan.
Dalam Negeri. o Kematian.
o E.E.C. Thuraisingham, Ahli Pelajaran. o Lembaga Pembangunan Industri Desa
o Lee Tiang Keng, Ahli Kesihatan. (RIDA)
o Tunku Yaacob ibni Sultan Abd. o Jabatan Pilihan Raya
Hamid, Ahli Pertanian dan o Jabatan Rupa Bangsa Nasional
Perhutanan.
o Dato’ Mahmud Mat, Ahli Tanah, 7.4 Sistem Pendidikan Kebangsaan
Lombong dan Perhubungan. • Semasa pentadbiran British, sistem
• Portfolio anggota yang baharu diwujudkan persekolahan berkembang mengikut kaum.
ialah • Terdapat sekolah vernakular iaitu, sekolah yang
o Dato’ Nik Ahmad Kamil, Ahli gunakan bahasa ibunda sebagai bahasa
Kerajaan Tempatan, Perumahan dan pengantar.
Perancang Bandar (1954). • Contohnya sekolah vernacular Melayu, Cina dan
o H.S. Lee, Ahli Pengangkutan (1954). Tamil di samping sekolah aliran agama dan
o Dr. Ismail Abdul Rahman, Ahli Hasil sekolah Inggeris.
Bumi (1954).
• Persekolahan di Sarawak dan Sabah juga
2. Ciri-ciri Sistem Ahli
terbahagi mengikut kaum seperti sekolah
• Ahli bertaraf "Menteri" dan vernakular Melayu, Cina dan sekolah mubaligh
bertanggungjawab menjaga portfolio yang Kristian.
kandungi jabatan dan agensi kerajaan.
• Kesan setiap sekolah menggunakan bahasa
• Dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi British pengantar dan kurikulum yang berbeza
dengan persetujuan Majlis Raja-raja. menimbulkan jurang ekonomi dan sosial ketara
• Bertanggungjawab mencadangkan undang- antara rakyat pelbagai kaum.
undang berkaitan dengan jabatannya dan • Kesannya, menghalang usaha menyatupadukan
dibentang dalam MPP. rakyat ke arah melahirkan satu identiti bangsa
• Diletakkan dibawah kuasa Pesuruhjaya dan negara.
Tinggi. 1. Usaha ke Arah Pembentukan Sistem Pendidikan
• Satu sistem kabinet bayangan terdiri Kebangsaan Melalui Penubuhan Jawatankuasa
daripada beberapa pegawai tadbir dan Pelajaran di Tanah Melayu, Sarawak dan Sabah.
tokoh masyarakat. (a) Laporan Barnes 1951
3. Kepentingan Sistem Ahli • Jawatankuasa Pelajaran Melayu
• Menyediakan asas penting untuk latih dipengerusikan oleh L.J. Barnes.
orang tempatan ke arah berkerajaan • Tekankan kepentingan sekolah rendah.
sendiri. • Tujuan bina satu rupa bangsa penduduk
• Beri pendedahan untuk belajar mentadbir yang anggap Tanah melayu sebagai
dan terajui kerajaan menjelang tempat tinggal kekal dan tumpuan taat
kemerdekaan. setia.
• Proses memupuk perpaduan kaum - • Kandungan Laporan Barnes:
pemimpin gabungan daripada pelbagai o Sekolah rendah menggunakan
kaum. bahasa Melayu atau bahasa
Inggeris sebagai bahasa • E.W. Woodhead, Ketua Pegawai
pengantar. Pelajaran dari Britain diundang untuk
o Sekolah menengah meninjau perkembangan pendidikandan
menggunakan bahasa Inggeris seterusnya membuat cadangan tentang
sebagai bahasa pengantar. pendidikan di Sarawak dan Sabah.
(b) Laporan Fenn-Wu 1951 • Antara cadangan Laporan Woodhead:
• Diterbitkan kerana bantahan daripada o Memperkasakan pendidikan
masyarakat Cina terhadap Laporan peringkat rendah dan menengah.
Barnes. o Menitikberatkan kepentingan
• Kaji pendidikan Cina. bahasa Inggeris sebagai bahasa
• Mencadangkan penambaikan untuk pengantar.
jadikan sekolah Cina sebagai institusi o Wujudkan sistem pembiayaan
yang beri faedah kepada penduduk pendidikan yang teratur.
Tanah Melayu. (i) Pendidikan Kebangsaan di Sarawak
• Kandungan Laporan Fenn-Wu: • Antara cadangan pembentukan
o Sekolah Cina diteruskan secara sistem pendidikan kebangsaan di
berasingan di bawah sistem Sarawak adalah
kebangsaan. o Mewujudkan sekolah menengah
o Pendidikan sekolah Cina haruslah berbilang kaum dan gunakan
berorientasikan Tanah Melayu. bahasa Inggeris sebagai
(c) Ordinan Pelajaran 1952 pengantar.
• Diluluskan selepas Jawatankuasa o Seragamkan sukatan pelajaran
Penasihat Pusat Pelajaran meneliti dan peperiksaan.
Laporan Barnes dan Laporan Fenn-Wu. o Memperkenalkan buku teks
• Bertujuan membentuk sistem yang berlatar belakangkan
pendidikan yang gunakan bahasa rasmi unsur tempatan.
Persekutuan. o Memastikan pendidikan sivik
• Semua murid pelbagai bangsa diajar secara formal di sekolah.
disatukan dalam satu sistem • Matlamat pendidikan kebangsaan
berorientasikan Tanah Melayu. bertujuan untuk bentuk perasaan
• Antara perkara di dalam Ordinan kekitaan dan taat setia kepada
Pelajaran 1952: negeri Sarawak dalam kalangan
o Mempunyai dua jenis sekolah penduduk berbilang kaum.
rendah, iaitu sekolah yang (ii) Pendidikan Kebangsaan di Sabah
gunakan bahasa Melayu dan • Laporan Woodhead 1955 diterima
bahasa Inggeris sebagai bahasa di Sabah dengan beberapa pindaan,
pengantar. iaitu:
o Bahasa Cina dan bahasa Tamil o Pertingkatkan pengajaran
diajar sebagai bahasa ketiga di bahasa Melayu dan bahasa
sekolah rendah sekiranya Inggeris di sekolah Cina.
terdapat 15 orang murid dalam o Bahasa Inggeris diajar di
kumpulan yang sama. sekolah Melayu dan bahasa
o Sekolah menengah gunakan Melayu diajar di sekolah
bahasa Inggeris sebagai bahasa Inggeris.
pengantar. o Menetapkan peperiksaan di
• Ordinan Pelajaran 1952 ialah undang- sekolah menengah dikendalikan
undang pertama menggunakan bahasa dalam Bahasa Inggeris.
Inggeris dan bahasa Melayu sebagai • Ordinan Pelajaran Koloni 1956
bahasa pengantar. diperkenalkan untuk teruskan
• Ordinan ini belum dapat penuhi aspirasi rancangan Woodhead.
semua kaum di Tanah Melayu kerana • Matlamatnya adalah:
dapat tentangan semua kaum. o Menyeragamkan kurikulum dan
(d) Laporan Woodhead di Sarawak dan Sabah peperiksaan yang meliputi
1955 peringkat rendah dan
menengah.
o Melahirkan perasaan • Perjuangkan kesedaran politik
kebersamaan dalam kalangan dalam kalangan orang Melayu.
kaum di Sabah. • Menekankan perpaduan antara
penduduk berbilang kaum.
(e) Penyata Jawatankuasa Pelajaran 1956 • Mencapai kemerdekaan dan
• Dipengerusikan oleh Dato' Abdul Razak memperjuangkan Melayu Raya.
Hussein selaku Menteri Pelajaran. (ii) Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak
• Ditubuhkan untuk mengkaji semula (PKMS) - 1946
sistem pendidikan sedia ada. • Pemimpin adalah Abang Haji Zaini,
• Jawatankuasa ini cadangkan satu sistem Abang Haji Openg dan Datu
pelajaran kebangsaan yang baharu. Patinggi Abang Haji Abdillah.
• Penyata Jawatankuasa Pelajaran 1956 • Memupuk kesetiaan dan perpaduan
kemukakan teras pembentukan sistem kaum di Sarawak
pendidikan kebangsaan melalui: • Menentang penyerahan Sarawak.
o Sistem persekolahan yang sama • Dinamakan semula sebagai
bagi kanak-kanak daripada semua Persatuan Melayu Sarawak (PMS)
bangsa. namun diharamkan semasa
o Bahasa kebangsaan sebagai bahasa pendudukan Jepun.
pengantar utama. (iii) Angkatan Pemuda Insaf (API) – Februari
o Kandungan kurikulum yang seragam 1946
dan bercorak kebangsaan. • Dipimpin oleh Ahmad Boestamam.
• Antara cadangan lain adalah: • Mengumpul tenaga pemuda sebagai
o Sekolah Umum (rendah) penggerak untuk membuat
menggunakan bahasa Melayu. perubahan politik.
o Sekolah Jenis Umum (rendah)
• Menggunakan slogan “Merdeka
menggunakan sama ada bahasa
dengan Darah” untuk memperjuang
Inggeris, bahasa Cina atau bahasa
kemerdekaan.
Tamil.
(iv) Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) –
o Bahasa Melayu dan bahasa Inggeris
Mac 1946
dijadikan mata pelajaran wajib di
semua sekolah. • Pimpinan Mohd Sirat Yaman, Awang
o Sekolah Menengah Kebangsaan Rambli, Rosly Dhoby dan Morshidi
menggunakan bahasa Melayu Sidek
sebagai pengantar, manakala • Perjuangan menentang penjajahan
bahasa Inggeris menjadi mata British dan menuntut kemerdekaan
pelajaran. Sarawak.
(v) United Malays National Organisation
7.5 Penubuhan Parti Politik (UMNO) – Mei 1946
• Pemimpin adalah Dato’ Onn Jaafar
• Parti politik banyak ditubuhkan selepas Perang
dan Tunku Abdul Rahman .
Dunia Kedua kerana perkembangan
nasionalisme, iaitu semangat untuk • Perjuangan adalah menentang
membebaskan diri daripada cengkaman Malayan Union.
penjajah dan seterusnya mewujudkan negara • Bekerjasama dengan kaum lain
yang merdeka dan berdaulat. untuk mencapai kemerdekaan.
• Kepelbagaian parti politik telah mewujudkan (vi) Parti Kebangsaan Melayu Labuan
kerjasama antara parti untuk mengukuhkan (PKML) – Jun 1946
perjuangan menuntut kemerdekaan tanah air. • Pimpinan Tengku Noordin dan
1. Kemunculan Parti Politik Selepas Perang Dunia Zakaria Gunn.
Kedua • Perjuangan untuk kemajuan dalam
(a) Tahun 1940-an bidang sosioekonomi.
(i) Parti Kebangsaan Melayu Malaya • Menuntut agar Sabah dimerdekakan
(PKMM) – Oktober 1945 daripada pentadbiran Britih.
• Pemimpin adalah Dr. Burhanuddin (vii) Malayan Indian Congress (MIC) – Ogos
al-Helmi, Ishak Haji Muhammad, 1946
Ahmad Boestamam
• Pemimpin ialah John Thivy dan K.L • Penyatuan pentadbiran Islam di
Devasar. negeri Melayu.
• Perjuangan adalah menjaga (iii) People's Progressive Party (PPP) –
kepentingan orang India di Tanah Januari 1953
Melayu dan memperjuangkan • Dr. S. Kanapathippilai dan Dr.
kemajuan politik bersama-sama Seenivasagam sebagai pemimpin.
kaum lain. • Memperjuangkan hak yang sama
(viii) Barisan Pemuda (BARIP) untuk semua kaum.
– Disember 1946 (Jesselton dan • Memperjuangkan keadilan
Labuan) sosioekonomi berasaskan
• Pemimpin ialah Mandur Syarif, demokrasi berparlimen.
Imam Suhaili Yaakub dan (iv) Parti Negara – Februari 1954
Pengiran Ahmad. • Pimpinan Dato’ Onn Jaafar , Dato’
• Perjuangan untuk menyatukan Hamzah Abdullah, Heah Joo Seang,
anak negeri dan bekerjasama E.E.C Thuraisingam dan P. Ramani.
memperbaik keadaan ekonomi • Menuntut kemerdekaan dengan
dan politik. kerjasama semua kaum.
• Tuntut keadilan daripada • Membentuk satu parti bagi semua
pentadbiran British. rakyat untuk membentuk negara
(ix) Barisan Pemuda Sarawak (BPS) – Jun Tanah Melayu.
1947 2. Kerjasama Politik ke Arah Kemerdekaan
• Pemimpin ialah Abang Mohd. • Sikap bertolak ansur dalam gerakan politik
Kassim Taha dan Ahmad Zaidi mencapai kematangan apabila berlaku
Adruce. kerjasama politik antara kaum di negara
• Memperjuangkan kepentingan kita mulai pertengahan tahun 1940-an.
penduduk bumiputera ke arah • Sebelum wujud kerjasama parti politik,
berkerajaan sendiri. terdapat pakatan antara gerakan tertentu
• Menentang penyerahan Sarawak yang merintis kerjasama kaum untuk
kepada British. mencapai kemerdekaan.
(x) Malayan Chinese Association (MCA) – (a) Pakatan PUTERA-AMCJA
Februari 1949 • Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA) dipimpin
• Pemimpin ialah Tan Cheng Lock, oleh Dr. Burhanuddin al-Helmi dan
Yong Shook Lin dan H.S.Lee. AMCJA diketuai oleh Tan Cheng Lock.
• Perjuangan untuk memelihara • Bergabung pada Disember 1947.
kepentingan kaum Cina. • Menjadi perintis untuk pupuk kerjasama
• Bekerjasama menentang komunis di politik antara kaum.
Tanah Melayu • Melahirkan Manifesto Perlembagaan
(b) Tahun 1950-an Rakyat sebagai alternatif pembinaan
(i) Independence of Malayan Party (IMP) – negara bangsa merdeka.
September 1951 • Manifesto ini cadangkan pemerintahan
• Pimpinan Dato’ Onn Jaafar dan Tan sendiri, pembentukan Dewan
Cheng Lock. Perundangan dan penerimaan satu
• Perjuangan untuk menyatukan kewarganegaraan.
rakyat pelbagai kaum di Tanah (b) Persidangan Kebangsaan
Melayu. • Berlangsung pada Februari 1954.
• Kerjasama kaum sebagai dasar • Dato’ Panglima Bukit Gantang, Menteri
penting untuk mencapai Besar Perak iaitu Dato’ Abdul Wahab
kemerdekaan. Abdul Aziz sebagai pemimpin.
(ii) Parti Islam Se-Tanah Melayu (PAS) – • Membincangkan langkah membentuk
November 1951 gabungan parti politik kebangsaan
• Pimpinan Haji Ahmad Fuad Hassan Tanah Melayu yang bersatu.
dan Dr. Burhanuddun al-Helmi. • Persidangan disertai oleh
• Memperjuangkan kemerdekaan o Independence of Malayan Parety
penuh bagi Tanah Melayu. (IMP)
o Malayan Indian Congress (MIC)
o Persatuan Ceylonese Malaya BAB 8 - PILIHAN RAYA
o Persatuan Eurasian Malaya
• Persidangan menuntut agar diadakan 8.1 Perkembangan Pilihan Raya di Persekutuan
pilihan raya Persekutuan. Tanah Melayu.
• Pilihan raya adalah asas berkerajaan sendiri dan
berikan peluang kepada rakyat untuk pilih wakil
atau parti yang akan membentuk kerajaan.
(c) Konvensyen Kebangsaan
• Pilihan raya bermula di peringkat majlis
• Penganjurnya ialah UMNO.
perbandaran, negeri dan seterusnya Pilihan
• Pimpinan Tunku Abdul Rahman dan Raya Majlis Perundangan Persekutuan 1955.
MCA dipimpin oleh Tan Cheng Lock. 1. Perkembangan Pilihan Raya
• Membincangkan usaha ke arah • Diadakan selaras dengan peruntukan dalam
kemerdekaan dan masa depan Tanah perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1948.
Melayu.
• Kerajaan Persekutuan wujudkan sebuah
• Parti yang hadir Jawatankuasa Pilihan Raya bagi Majlis
o Parti Islam Se-Tanah Melayu (PAS) Mesyuarat Perundangan untuk kaji dan buat
o Persetiaan Melayu Kelantan cadangan.
o Persatuan Melayu Semenanjung
• Pada tahun 1950, Ordinan Pilihan Raya
• Konvensyen ini meluluskan resolusi Pihak Berkuasa Tempatan diwujudkan.
mendesak British mengadakan pilihan
• Memberikan kuasa kepada majlis tempatan
raya Persekutuan.
untuk mengadakan pilihan raya.
• Maksud konvensyen - Konvensyen ialah (a) Pilihan Raya Majlis Perbandaran George
persidangan anggota pertubuhan politik Town (1951)
untuk membincangkan sesuatu perkara.
• Pilihan raya majlis perbandaran
(d) Pembentukan Parti Perikatan
pertama.
• Oktober 1954, MIC menyertai UMNO
• Tujuan memilih 9 orang ahli
dan MCA membentuk Perikatan.
Pesuruhjaya Perbandaran George Town.
• Penyertaan MIC melengkapkan
• Ahli dalam Majlis Perbandaran dilantik
Kerjasama 3 kaum terbesar di Tanah
oleh Gabenor Negeri-negeri Selat dipilih
Melayu.
sebelum pilihan raya diadakan.
• Menggunakan kapal layar sebagai logo
• Hari pendaftaran pemilih diadakan
yang melambangkan kesediaan
selama 6 minggu mulai 17 Mei 1951
menempuh cabaran dan rintangan bagi
hingga 30 Jun 1951.
mencapai kemerdekaan negara.
• Seramai 14, 514 orang pengundi
Rumusan mendaftar untuk buang undi dalam
pilihan raya ini.
• Usaha ke arah kemerdekaan menekankan
(b) Pilihan raya Majlis Perbandaran Kuala
langkah pemupukan kerjasama dan
Lumpur (Februari 1952)
pembentukan perpaduan kaum sebagai asas
pembinaan negara bangsa. • Diadakan untuk merebut 12 kerusi
Majlis Perbandaran Kuala Lumpur untuk
• Persiapan ke arah berkerajaan sendiri diadakan
kawasan Sentul, Bangsar, Imbi dan
bagi memastikan penduduk tempatan mampu
Petaling Jaya.
mentadbir negara sendiri.
• UMNO bahagian Kuala Lumpur dan
• Dasar bekerjasama dan permuafakatan antara
MCA bahagian Selangor mula adakan
kaum dicapai melalui sikap toleransi dan
Kerjasama dan bergabung.
perundingan untuk mewujudkan keadaan
harmoni dan muhibah dalam kalangan • Dikenali sebagai Perikatan.
penduduk berbilang kaum di negara kita. • Pilihan raya Majlis seterusnya diadakan
• Kegigihan dan kebijaksanaan pemimpin di Johor Bahru, Ipoh, Alor Setar, Melaka
terdahulu mewujudkan asas kerjasama dari dan Seremban.
aspek politik, ekonomi dan sosial wajar • Kerjasama UMNO-MCA terus mendapat
dihargai. kemenangan pada kerusi majlis
perbandaran yang dipertandingkan.
……………………………………………..
o Tempoh pilihan raya Persekutuan
(c) Pilihan raya peringkat negeri (1954) bagi Bentuk A adalah tidak lewat
• Perikatan UMNO-MCA telah menang daripada bulan November 1954.
226 daripada 268 kerusi yang o Manakala Bentuk B tidak tetapkan
dipertandingkan. tarikh atau masa tertentu.
• Menunjukkan penerimaan masyarakat o Tunku Abdul Rahman dan Parti
terhadap kerjasama politik negara pada Perikatan memilih Bentuk A.
masa itu. o Jawatankuasa Pilihan Raya memilih
• Berjaya sedarkan rakyat tentang amalan Bentuk B.
demokrasi. (b) Rombongan ke London
• 21 April 1954, Tunku Abdul Rahman
8.2 Proses Pilihan Raya Umum Pertama bersama Tan Cheng Lock, T.H Tan dan
Dato' Abdul Razak Hussein berangkat
• Diadakan untuk merintis jalan ke arah ke London.
kemerdekaan.
• Tujuannya untuk menentukan tiga
• Raja-raja Melayu setuju adakan pilihan raya perlima bilangan anggota MPP.
bagi memilih anggota Majlis Perundangan
Persekutuan (MPP). • Bilangan MPP hendaklah dipilih melalui
pilihan raya.
• Pengisytiharan dibuat oleh Sri Donald
• Di London, dengan pertolongan Lord
MacGillivray.
Ogmore, Tunku berjaya bertemu dengan
• Proses bermula setelah penetapan bilangan ahli ahli Parlimen daripada Parti Buruh
MPP, penentuan sempadan, pendaftaran
British, Parti Konservatif dan Parti
pengundi, penamaan calon, mengadakan Liberal.
kempen, mengundi, kiraan undi dan umumkan
• Tunku menyatakan hasrat melalui
keputusan.
1. Rundingan Sebelum Pilihan Raya Umum akhbar kepada rakyat British dan ahli
Parlimen.
• Sebelum pilihan raya umum diadakan,
• Pada 14 Mei 1954, Tunku Abdul
beberapa isu yang berkaitan dengan
Rahman berjaya mengadakan rundingan
bilangan ahli MPP perlu disepakati.
dengan Oliver Lyttelton, Setiausaha
• Pada 1 Februari 1954, Jawatankuasa
Tanah Jajahan British.
Pilihan Raya telah dibentuk dengan 46
• Namun gagal jayakan hasrat
orang ahli.
mendapatkan tiga perlima ahli melalui
• Tugas jawatankuasa ini adalah untuk pilihan raya.
mengkaji hal ehwal pilihan raya yang akan
• Akhirnya bilangan ahli MPP dipersetujui
dijalankan.
dipilih melalui melalui pilihan raya
• Jawatankuasa Pilihan Raya ini mengeluarkan
seramai 52 orang.
dua bentuk penyata susunan MPP yang
dinamakan Bentuk A dan Bentuk B. • Perkara ini dipersetujui oleh British dan
Parti Perikatan.
(a) Bentuk penyata susunan MPP
(c) Persediaan mengadakan pilihan raya
• Kedua-dua bentuk mempunyai:
• Awal Julai 1954, persetujuan dicapai
o Seorang Speaker.
dan pilihan raya akan diadakan pada
o 3 orang ahli yang dilantik.
o 11 orang wakil negeri. tahun 1955.
o 20 orang yang dilantik mewakili • Pada 18 Ogos 1954 hingga 19 Ogos
kepentingan tertentu. 1954, Rang Undang-Undang Pilihan
o 3 orang dilantik mewakili golongan Raya Persekutuan Tanah Melayu
minoriti. diluluskan bagi membolehkan Pilihan
o 2 orang ahli rasmi (Setiausaha Raya Persekutuan diadakan sebagai
Pertahanan dan Setiausaha langkah awal ke arah kemerdekaan.
Ekonomi). 2. Proses Pilihan Raya Majlis Perundangan
o Bentuk A memilih 60 orang melalui Persekutuan 1955
pilihan raya manakala Bentuk B (a) Proses Pilihan Raya
memilih 44 orang dan 8 orang (i) 26 April 1954 - Suruhanjaya Penentuan
tambahan lantikan oleh Pesuruhjaya Sempadan Kawasan ditubuhkan.
Tinggi. • Berjaya membentuk 52 kawasan
pilihan raya.
(ii) Ogos 1954 - Rang Undang-Undang calon dan pengundi serta nama-nama
diluluskan bagi membolehkan pilihan calon dan parti yang bertanding.
raya diadakan. 3. Pilihan Raya awal di Sarawak
(iii) Oktober 1954 - Pendaftaran pengundi • Diadakan tahun 1956 sebagai persediaan
mulai 18 Oktober di seluruh Tanah awal ke arah berkerajaan sendiri.
Melayu manakala di Terengganu • Kawasan pilihan raya terbahagi 2, iaitu
bermula 29 Okt 1954. (a) Kuching Municipal Council (KMC)
(iv) 15 Jun 1955 - Penamaan calon. • Kuching dibahagikan 9 kawasan
(v) Kempen pilihan raya - Diadakan selama (ward).
45 hari. • William Tan dipilih Pengerusi
(vi) 27 Julai 1955 – Hari mengundi. pertama KMC.
(vii) Peti undi dibawa ke pusat pengiraan
• Ong Kee Hui sebagai timbalannya.
undi - Proses pengiraan undi dilakukan.
(b) Sibu Urban District Council (SUDC)
(viii) Pengumuman keputusan.
(b) Syarat menjadi Pengundi • Diadakan tahun 1957.
• Warganegara PTM. • Sibu dibahagikan 9 kawasan.
• Berumur 21 tahun ke atas. • Ting Chew Huat sebagai Pengerusi
SUDC.
• Individu yg tinggal di PTM dalam
tempoh 6 bulan terdahulu (dari tarikh • John Loo Ling Chong sebagai
17 Okt 1954 / 28 Okt 1954 bg Timbalannya.
Terengganu) layak untuk memohon • Tindakan mengadakan pilihan raya
sebagai pengundi. mendapat sambutan baik dari rakyat
(c) Syarat untuk jadi calon pelbagai kaum kerana mereka boleh
• Warganegara PTM. memilih wakil dalam kerajaan.
4. Pilihan Raya Awal di Sabah
• Umur 21 tahun ke atas.
• Diadakan pada16 Disember 1962.
• Telah tinggal di PTM dan tinggal dalam
tempoh 12 bulan sebelum hari • Dibawah Local Goverment Elections
penamaan calon. Ordinance untuk 118 kawasan (ward) di
pihak berkuasa tempatan.
• Berpengetahuan dalam bahasa Inggeris
dan bahasa Melayu. • Setiausaha Kolonial bagi kerajaan tempatan
(d) Keputusan Pilihan Raya MPP 1955 selaku Penguasa Pilihan Raya
bertanggungjawab menjalankan pilihan raya
• Sebanyak 8 buah parti politik terlibat,
tersebut.
iaitu
o Perikatan • Seramai 202 calon bertanding bagi 118
o Parti Negara kawasan.
o Parti Islam Se-Tanah Melayu • Calon di 53 kawasan menang tanpa
o Parti Kebangsaan Perak bertanding.
o Liga Melayu Perak 5. Pilihan raya umum dan pilihan raya kecil di
o Parti Progresif Perak Malaysia
o Parti Buruh • Melibatkan enam peringkat, iaitu
o Calon Bebas o Pengeluaran Writ (Suruhanjaya Pilihan
• Parti Perikatan menang dengan 51 Raya akan mengeluarkan writ/surat
daripada 52 kerusi. kuasa untuk menjalankan pilihan raya)
• 1 kerusi dimenangi oleh Parti Islam Se- o Penamaan calon
Tanah Melayu. o Kempen pilihan raya
(e) Laporan Pilihan Raya Pertama MPP Tanah o Pengundian
Melayu 1955 o Penjumlahan Rasmi Undi
o Pengumuman Keputusan Pilihan Raya
• Mengandungi maklumat tentang urusan
pemilihan, peraturan dan tindakan yang
perlu diambil bagi menghadapi pilihan
raya.
• Laporan ini menggariskan langkah bagi
mentadbir perjalanan pilihan raya,
pembahagian kawasan, pendaftaran
• Keanggotaan MPP menyaksikan
8.3 Penubuhan Majlis Perundangan Persekutuan perkembangan penting pentadbiran
• Parti Perikatan menang besar dalam Pilihan demokrasi di negara kita.
raya MPP 1955 dan telah membentuk Kerajaan • Bukti kejayaan Kerajaan Persekutuan yang
Persekutuan. dibentuk dan dipimpin oleh rakyat
• Tunku Abdul Rahman dilantik sebagai Ketua tempatan.
Menteri PTM pertama. • Ahlinya dipilih oleh rakyat.
• MPP berperanan menggubal undang-undang • Ahli MPP wanita pertama ialah Halimaton
pentadbiran pada peringkat Persekutuan Tanah Abd Majid.
Melayu. 4. Ucapan Tunku Abdul Rahman pada perasmian
• Mengalami perubahan dari segi bilangan Majlis Perundangan Persekutuan pada 31 Ogos
keanggotaannya. 1955
1. Majlis Perundangan Persekutuan 1948 • Diadakan di Dewan Tunku Abdul Rahman,
• 52 orang - ahli tidak rasmi dilantik dalam Kuala Lumpur.
kalangan masyarakat. • Antara perkara yang disampaikan:
• 3 orang ex officio - Ketua Setiausaha • Menyifatkan peristiwa ini sebagai “hari yang
Kerajaan, Setiausaha Kewangan dan amat penting dalam sejarah Majlis ini”.
Peguam Besar Persekutuan. • Merupakan sebuah peristiwa penting dalam
• 9 orang Residen - Residen British mewakili perjuangan Tanah Melayu ke arah
sembilan buah Majlis Negeri. berkerajaan sendiri.
• 2 orang - wakil Negeri-negeri Selat, iaitu • Pilihan raya Persekutuan yang baru
Pulau Pinang dan Melaka. diadakan kini sudah menjadi sejarah.
• 11 orang - ahli rasmi dalam kalangan • Buat pertama kalinya Majlis ini bersidang
Pegawai Pentadbiran Kerajaan. yang majoriti ahlinya dipilih.
• Jumlah ahli seramai 77 orang. • Segala halangan dapat dan segala masalah
2. Majlis Perundangan Persekutuan 1955 dapat diatasi dengan adanya rasa muhibah,
• 52 orang - ahli yang dipilih melalui pilihan kesabaran dan keazaman, serta sokongan
raya. Ahli Yang Kehormat dan rakyat.
• 35 orang - ahli (lantikan mewakili kumpulan 5. Penubuhan Parlimen Persekutuan Malaya
yang berkepentingan seperti • Ditubuhkan pada 11 September 1959.
keusahawanan, perlombongan, • Pada 12 September 1959, persidangan
perindustrian dan pertanian. pertama Parlimen persekutuan diadakan.
• 11 orang - Menteri Besar mewakili negeri. • Dirasmikan oleh Yang di-Pertuan Agong
• 2 orang - wakil Negeri-negeri Selat, iaitu Pertama Tuanku Abdul Rahman ibni
Pulau Pinang dan Melaka. Almarhum Tuanku Muhammad.
• Jumlah ahli seramai 100 rang.
3. Kesan Penubuhan Majlis Perundangan 8.4 Peranan Kabinet Pertama Persekutuan Tanah
Persekutuan Melayu
• Kerajaan diketuai oleh Tunku Abdul Rahman • Dibentuk selepas Pilihan Raya Umum 1955.
(Ketua Menteri) • Tunku Abdul Rahman dilantik menjadi Ketua
• Mengambil alih tugas pentadbiran Tanah Menteri.
Melayu daripada Pesuruhjaya Tinggi British. • Ketua Menteri berkuasa menubuhkan kabinet
• Proses pertukaran dan pembaharuan sendiri untuk pastikan pentadbiran negara
berlaku secara berperingkat dan ambil berjalan lancar.
masa. • Kabinet tahun 1955 dibarisi oleh 10 orang
• Pesuruhjaya Tinggi British masih pegang Menteri, tiga orang pegawai British (memegang
tampuk kepimpinan peringkat atasan yang portfolio Setiausaha Kewangan, Setiausaha Hal
tentukan hala tuju negara. Ehwal Ekonomi dan Setiausaha Pertahanan).
• Kuasa pegawai British dipindahkan kepada • Mendapat perkenan Raja-raja Melayu seperti
rakyat tempatan secara beransur-ansur. yang diperuntukkan dalam Perjanjian
• Tetapi, masih ada pegawai British yang Persekutuan.
berperanan sebagai penyelia atau penasihat • Sir Donald MacGillivray, Pesuruhjaya Tinggi
bidang keselamatan. British mengumumkan kesemua Jemaah Menteri
• Susulan itu Sistem Ahli dimansuhkan. pada 4 Ogos 1955.
• Bertempat di King’s House, Kuala Lumpur.
1. Kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu Rumusan
(i) Tunku Abdul Rahman • Kabinet pertama Persekutuan Tanah Melayu
• Sebagai Ketua Menteri. memperlihatkan barisan pemimpin yang
• Menunaikan mandat dari rakyat untuk berwibawa.
mencapai kemerdekaan. • Mereka berusaha membangunkan negara
(ii) Dato’ Abdul Razak Hussein menerusi jawatan yang diamanahkan, di
• Sebagai Menteri Pelajaran. samping bekerjasama dan berkongsi kuasa
• Membina bangsa yang bersatu melalui antara satu sama lain.
sistem pendidikan. • Sebagai warganegara yang bertanggungjawab,
(iii) V.T. Sambanthan kita perlulah memanfaatkan pilihan raya bagi
• Sebagai Menteri Buruh memilih wakil dan pemimpin negara.
• Melaksanakan tugas terawalnya • Hak rakyat untuk membuat pilihan hendaklah
bersama-sama menteri lain untuk digunakan dengan bijak bagi meneruskan
menjadikan perkhidmatan bercorak amalan sistem demokrasi di negara kita.
tempatan.
• Mengurangkan pegawai Eropah dalam ………………………………………..
Malayan Civil Service (MCS) secara
berperingkat. BAB 9 - PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN TANAH
(iv) Leong Yew Koh MELAYU 1957
• Sebagai Menteri Kesihatan.
• Memenuhi manisfesto Parti Perikatan. 9.1 Usaha Rundingan Kemerdekaan
• Menjalankan rancangan secara meluas • Pihak Raja-raja Melayu serta para pemimpin
dengan meningkatkan mutu yang dipilih oleh rakyat dan pihak British
perkhidmatan perubatan dan kesihatan mengadakan beberapa rundingan dalam usaha
secepat mungkin dalam tempoh negara merintis jalan ke arah kemerdekaan.
ke arah berkerajaan sendiri. • Sementara itu, beberapa perubahan di dalam
(v) Dato’ Sulaiman Dato’ Abdul Rahman dan di luar negara mempengaruhi usaha
• Sebagai Menteri Kerajaan Tempatan dan kemerdekaan negara kita.
Perumahan dan Perancang Bandar. 1. Perubahan di dalam dan di luar negara
(vi) Dr. Ismail Abdul Rahman • Terdapat usaha membebaskan negara
• Sebagai Menteri Tanah dan Galian. daripada penjajahan seperti di Mesir, India,
(vii) H.S.Lee - sebagai Menteri Pengangkutan. Burma dan Filipina selepas PD2.
(viii) Sardon Jubir - sebagai Menteri Kerja Raya. • Kerajaan British beri jaminan mereka akan
(ix) Ong Yoke Lin - sebagai Menteri Pos dan bantu Persekutuan Tanah Melayu untuk
Telekom. berkerajaan sendiri secepat mungkin.
(x) Abdul Aziz Ishak - sebagai Menteri • Pilihan Raya Umum 1955 jadi asas
Pertanian. pembentukan perlembagaan ke arah
2. Peranan Kabinet Pertama berkerajaan sendiri.
• Membincangkan isu keselamatan dalam 2. Kepentingan rundingan kemerdekaan antara
negeri dan pertahanan. wakil Raja-raja Melayu dengan wakil Parti
• Meminta Kuasa Veto (hak / kuasa penuh Perikatan
yang diberi kepada pihak tertentu sahaja, • Tunku Abdul Rahman dan wakil Raja-raja
kuasa pembatal) Pesuruhjaya Tinggi Melayu jelaskan perlunya rundingan di
dibatalkan. London untuk membincangkan hal
• Mengurangkan kuasa pentadbiran British. o keselamatan
• Menyambung sistem yang diguna pakai o hubungan British-Tanah Melayu
dalam MPP yang berasaskan Model o Perlembagaan negara yang akan
Westminster (sistem pemerintahan merdeka.
demokrasi mengikut Britain). • Ahli Rombongan ke London terdiri daripada
• Membincangkan soal kewangan dan (a) Wakil Raja-Raja Melayu
keperluan orang tempatan dalam • Menteri Besar Perak - Dato’
perkhidmatan awam. Panglima Bukit Gantang (Dato’ Haji
Wahab Abd Aziz)
• Menteri Besar Selangor - Encik 4. Perkara yang dirundingkan dan disepakati di
Abdul Aziz Abdul Majid London
• Menteri Besar Johor - Dato’ Mohd (a) Perwakilan Tanah Melayu
Seth Mohammad Said • Menggantikan jawatan Setiausaha
• Menteri Besar Kelantan - Dato’ Nik Kewangan dengan Menteri Kewangan.
Ahmad Kamil Haji Mahmood • Menuntut agar Menteri Hal Ehwal
(b) Wakil Parti Perikatan Ekonomi hendaklah dalam kalangan
• Tunku Abdul Rahman rakyat Persekutuan Tanah Melayu.
• Dato’ Abdul Razak Hussein • Inginkan Menteri Pertahanan daripada
• H.S. Lee rakyat PTM menggantikan Pengarah
• Dr. Ismail Abdul Rahman Gerakan yang disandang oleh Pegawai
(c) Antara pihak yang sokong perundingan British.
• E.E.C. Thuraisingham • Menuntut tarikh kemerdekaan tidak
lewat dari 31 Ogos 1957.
• Wakil orang Ceylon
• Berunding tentang isu Suruhanjaya
• Ketua Parti Rakyat (Ahmad
Perlembagaan, kewangan, keselamatan
Boestamam)
dalam negeri dan perkhidmatan awam.
• Pemimpin Parti Negara
• Wakil Parti Buruh (b) British
• Wakil kaum Serani • Ahli Majlis Eksekutif, selain Ketua
3. Perjalanan rombongan rundingan kemerdekaan Setiausaha dan Peguam Negara dilantik
ke London oleh Pesuruhjaya Tinggi dengan nasihat
• Rombongan diketuai oleh Tunku Abdul Ketua Menteri.
Rahman. • Kerajaan PTM harus memberikan ganti
• Beliau merancang perjalanan ke Karachi rugi kepada pegawai British yang
dengan menaiki kapal laut. diberhentikan.
• Tujuan agar dapat menggunakan masa • Mengadakan Perjanjian Pertahanan dan
pelayaran untuk berbincang dengan wakil Bantuan Bersama antara PTM dengan
Raja-raja Melayu. British.
• Tunku berbuat demikian bagi dapatkan • British dan Komanwel akan berikan
persetujuan supaya kedua-dua belah pihak bantuan seperti pertahanan pada Tanah
dapat susun strategi apabila berunding Melayu.
dengan kerajaan British. (c) Kesan rundingan
• Susun atur perjalanan ke London seperti • Laporan perbincangan setebal 20
berikut halaman dihasilkan.
o Tunku Abdul Rahman berangkat dari • Pada 8 Februari 1956, misi rombongan
Kuala Lumpur ke Singapura dengan PTM berjaya dapatkan persetujuan
menaiki kapal terbang. British untuk memberi kemerdekaan
o 1 Januari 1956, rombongan kepada Tanah Melayu melalui Perjanjian
kemerdekaan berlepas dari Pelabuhan Kemerdekaan Tanah Melayu.
Tanjung Pagar, Singapura menaiki kapal • Kedua-dua pihak setuju membentuk
laut, M.V Asia. Suruhanjaya Perlembagaan.
o Rombongan singgah di Karachi,
• Berperanan merangka perlembagaan
Pakistan kemudian berlepas ke London
negara.
dengan menaiki kapal terbang.
o Tiba di London pada 14 Januari 1956. • Tarikh kemerdekaan dipersetujui pada
31 Ogos 1957.
• Rundingan berlangsung dari 18 Januari
sehingga 6 Februari 1956. • Penetapan tarikh Kemerdekaan PTM
ditentukan selepas Tunku Abdul
• Rundingan antara wakil Raja-raja Melayu
Rahman dan beberapa pemimpin lain
dan Parti Perikatan dengan British di
meminta pandangan daripada Sheikh
Lancaster House, London.
Abdullah Fahim, ulama besar dari
• Tunku menyatakan usaha bagi dapatkan Kepala Batas, Pulau Pinang.
taraf berkerajaan sendiri untuk PTM dengan
serta merta dan kemerdekaan penuh tahun
berikutnya.
5. Sambutan Bersejarah di Melaka • Menjaga kedudukan istimewa orang Melayu
• Pada 20 Februari 1956, rombongan dan kepentingan sah kaum lain.
merdeka selamat tiba di Lapangan Terbang 2. Tugas Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan
Batu Berendam, Melaka. Tanah Melayu
• Rombongan diarak hingga ke Padang • Meminta cadangan penduduk secara lisan
Banda Hilir, Melaka. atau bertulis.
• Lebih kurang 100 ribu orang datang • Menerima memorandum bertulis daripada
menaiki bas, lori dan berjalan kaki dari pelbagai pihak untuk diteliti.
seluruh negara. • Meneliti kedudukan perlembagaan bagi
• Mereka berkumpul untuk mendengar negeri dalam Persekutuan menghadap Raja-
ucapan pengumuman Tarikh kemerdekaan. raja Melayu, Menteri Besar, Penasihat
• Tunku Abdul Rahman memaklumkan British dan pegawai negeri.
bahawa melalui Perjanjian Kemerdekaan, • Bermesyuarat dan melawat negeri Melayu
negara akan diberikan kemerdekaan pada serta Negeri-negeri Selat.
31 Ogos 1957. • Mengadakan persidangan untuk bincangkan
• Rakyat melaungkan “Merdeka” dengan pelbagai isu.
bergemuruh. • Sebanyak 188 perjumpaan diadakan dari
Jun hingga Oktober 1956.
9.2 Peranan Suruhanjaya Perlembagaan • Mengkaji dan membuat laporan dan
Persekutuan Tanah Melayu cadangan membentuk perlembagaan bagi
• Pada 8 Mac 1956, kerajaan British sebuah negara merdeka.
mengumumkan pembentukan Suruhanjaya Reid • Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan
atau dinamakan Suruhanjaya Perlembagaan berunding dengan pelbagai pihak.
Persekutuan Tanah Melayu dengan perkenan • Mereka menyuarakan idea dan pandangan
Raja-raja Melayu. untuk membentuk negara merdeka yang
• Memulakan tugas pada akhir bulan Jun 1956. sejahtera.
• Antara tugasnya adalah membincangkan, 3. Anggota Suruhanjaya Perlembagaan
menyusun dan merangka Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu
Persekutuan Tanah Melayu. • Lord Reid (Britain) sebagai Pengerusi
1. Terma rujukan Suruhanjaya Perlembagaan PTM • Sir William Ivor Jennings (Britain)
(Suruhanjaya Reid) • Sir William Mckell (Australia)
• Memeriksa aturan perlembagaan yang • Hakim B. Malik (India)
wujud di seluruh Tanah Melayu, mengambil • Hakim Abdul Hamid (Pakistan)
kira kedudukan dan martabat Ratu England
dan Raja-raja Melayu. 9.3 Langkah Penggubalan Perlembagaan
• Memberikan cadangan terhadap Persekutuan Tanah Melayu yang Merdeka
Perlembagaan Persekutuan sebagai unit
• Beberapa langkah diambil sejak pembentukan
tunggal, bebas dan berkerajaan sendiri
Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah
dalam lingkungan Komanwel berdasarkan
Melayu.
Demokrasi Berparlimen.
• Antaranya termasuklah mendapatkan
• Mewujudkan kerajaan pusat yang kuat
memorandum daripada pelbagai pihak.
dengan kerajaan negeri juga mempunyai
autonomi tertentu. • Suruhanjaya ini juga mengadakan rundingan
dan akhirnya merangka draf perlembagaan.
• Melindungi kedudukan Raja-raja Melayu
1. Mendapatkan memorandum daripada pelbagai
sebagai Raja Berperlembagaan di negeri
pihak
masing-masing.
• Sebanyak 131 memorandum bertulis
• Mencadangkan satu jawatan bagi ketua
diterima daripada Raja-raja Melayu, parti
negara iaitu Yang di-Pertuan Besar
politik, badan awam dan orang
(kemudiannya dikenali sebagai Yang di-
perseorangan.
Pertuan Agong) untuk Persekutuan Tanah
Melayu. • Memorandum berkaitan dengan corak
pentadbiran, kewarganegaraan dan
• Mengadakan satu bentuk kewarganegaraan
kedudukan istimewa orang Melayu, bahasa
bagi Persekutuan Tanah Melayu.
serta pendidikan.
(a) Memorandum daripada Pihak Raja-raja • Meneruskan sistem kerajaan Persekutuan
Melayu dengan negeri mempunyai kuasa tertentu.
• Raja-raja Melayu mengemukakan • Sistem kewarganegaraan berasaskan jus
memorandum sendiri iaitu soli kepada semua yang lahir di Tanah
• Mencadangakn supaya Persekutuan Melayu.
yang merdeka mempunyai seorang • Kedudukan istimewa orang Melayu
Ketua Negara, Yang di-Pertuan Agong diteruskan.
(YDPA). • Raja-Raja diterima dengan konsep Raja
• YDPA harus dipilih oleh Raja-raja Berpelembagaan dengan seorang Yang di-
Melayu berdasarkan kekananan. Pertuan Agong dipilih bagi Persekutuan
• Tempoh jawatan sebagai YDPA ialah 5 Tanah Melayu.
tahun. • Sebuah parlimen dengan 2 Majlis
• YDPA boleh meletak jawatan dengan Mesyuarat dibentuk, iaitu
persetujuan Majlis Raja-Raja. o Dewan Negara
• Raja-raja Melayu melindungi kedudukan o Dewan Rakyat
istimewa orang Melayu dan kepentingan
sah kaum lain. 3. Reaksi terhadap Draf Perlembagaan
Persekutuan Tanah Melayu
(b) Memorandum daripada Parti Politik dan (a) UMNO
Pihak Awam • Ada ahli UMNO tidak bersetuju dengan
(i) Soal Kewarganegaraan konsep jus soli kerana bimbang
• Parti Perikatan menyuarakan kedudukan istimewa orang Melayu
cadangan melalui memorandum tergugat.
dinamakan “Testament Amanah • Agama Islam mestilah diakui sebagai
Politik Parikatan”. agama rasmi.
• Terdapat perbezaan pandangan • Bahasa Melayu dijadikan sebagai
tentang isu jus soli dalam Perikatan. bahasa rasmi.
• Beberapa pihak dalam UMNO (b) Dato Onn Jaafar (Parti Negara)
menolak pemberian • Menolak syarat kewarganegaraan yang
kewarganegaraan jus soli. longgar.
• Dewan Perniagaan Melayu • Parti Negara, PAS dan Parti Rakyat
memohon mengetatkan mengadakan kongres pada 4 – 7 Mei
warganegara. 1957.
• Persatuan Dewan Perniagaan Cina • Tujuan bincang draf perlembagaan ini.
se-Malaya menggesa suruhanjaya (c) Pertubuhan Cina
membuat peruntukan bagi • Sebahagian pertubuhan ingin
kewarganegaraan menerusi menjadikan bahasa Mandarin sebagai
kelahiran. bahasa kebangsaan.
• Masyarakat India menuntut (d) MIC
kedudukan kewarganegaraan • Mahukan syarat kewarganegaraan dan
mereka diteliti. penggunaan bahasa Tamil diberikan
• Masyarakat Serani mahu hak mereka perhatian.
dipertahankan. 4. Berlepas ke London
(ii) Bahasa dan Pendidikan • Pada 9 Mei 1957, Tunku Abdul Rahman,
• Memorandum dari MCA menuntut Dato' Abdul Razak Hussein, Ong Yoke Lin
semua sekolah yang menggunakan dan V.T. Sambanthan berangkat ke London.
aliran bahasa Inggeris atau • Tujuan bincangkan isu kewarganegaraan
vernakular diteruskan. dan beberapa isu yang belum muktamad.
• Memorandum mencadangkan semua • Beberapa perubahan dan pindaan dibuat
sekolah kebangsaan pelajari bahasa pada draf perlembagaan.
Inggeris, Melayu, Cina dan Tamil. 5. Perbincangan Majlis Raja-Raja
2. Draf perlembagaan yang dikeluarkan oleh • Hasil pindaan disembah perkenan dan
Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan Tanah dibincang dalam Majlis Raja-Raja.
Melayu
6. Draf perlembagaan dibahas (c) Kedudukan Istimewa Orang Melayu dan
• Draf dibawa ke Majlis Perundangan Kepentingan Sah Kaum Lain
Persekutuan untuk dibentangkan dan • Perjanjian Persekutuan menjaga
dibahas. kedudukan istimewa orang Melayu.
7. Draf Perlembagaan PTM diluluskan • Semua rakyat PTM ada hak serta
• Draf Perlembagaan Persekutuan Tanah kewajipan yang sama tetapi rakyat
Melayu diluluskan oleh Parlimen British dan keturunan Melayu diberikan beberapa
Majlis Perundangan Persekutuan. keutamaan dengan ambil kira status
• Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu mereka sebagai rakyat asal Tanah
berkuat kuasa pada 31 Ogos 1957. Melayu.
• Hak masyarakat lain tetap dipelihara
9.4 Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu dan dilindungi.
• Satu perjanjian ditandatangani pada 5 Ogos • Termaktub dalam Perlembagaan
1957 yang dinamakan Perjanjian Persekutuan Persekutuan 1957 (Perkara 153).
Tanah Melayu. (d) Kedudukan Agama Islam
• Perjanjian ini mengandungi beberapa perkara • Agama Islam sebagai agama
seperti Pengamalan Raja Berperlembagaan dan Persekutuan.
Sistem Demokrasi Berparlimen, • Agama lain boleh diamalkan.
kewarganegaraan, kedudukan istimewa orang • Termaktub dalam Perlembagaan
Melayu dan kepentingan sah kaum lain, Persekutuan 1957 (Perkara 11).
kedudukan agama Islam dan bahasa. (e) Keudukan Bahasa Melayu
• Perjanjian kemerdekaan ini ditandatangani • Bahasa Melayu diiktiraf sebagai bahasa
antara Raja-raja Melayu dengan Sir Donald kebangsaan.
MacGillivray bagi pihak baginda Queen • Dijadikan bahasa pengantar dan bahasa
Elizabeth II di King’s House, Kuala Lumpur. komunikasi.
• Merupakan asas pembentukan perlembagaan • Termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan Tanah Melayu 1957. Persekutuan 1957 (Perkara 152).
1. Inti Pati Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
1957 Rumusan
(a) Pengamalan Raja Berperlembagaan dan • Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1957
Sistem Demokrasi Berparlimen merupakan cerminan sikap permuafakatan dan
• Pemilihan seorang raja sebagai Yang ditolak ansur pelbagai pihak.
Pertuan Agong. • Sebagai warganegara yang cinta akan negara,
• Dilantik dalam kalangan Raja Melayu. kita seharusnya menjunjung prinsip keluhuran
• Dilantik setiap lima tahun sekali. perlembagaan supaya negara kekal aman dan
• Termaktub dalam Perlembagaan berdaulat.
Persekutuan 1957 (Perkara 32). • Gandingan permuafakatan antara wakil Raja-
(b) Kewarganegaraan raja Melayu dengan pemimpin negara dalam
• Setiap orang yang lahir dalam usaha memperoleh kemerdekaan telah
Persekutuan pada atau lepas hari menampakkan hasil.
merdeka akan menjadi warganegara. • Sekembalinya rombongan kemerdekaan ke
• Kewarganegaraan diberikan dengan 3 tanah air, mereka diraikan di Padang Banda
cara, iaitu Hilir, Melaka, bagi mengumumkan tarikh
o Penguatkuasaan undang-undang kemerdekaan negara.
(Perkara 14). • Sementara itu, bagi mewujudkan sebuah negara
o Memohon didaftarkan sebagai yang merdeka, Suruhanjaya Perlembagaan
rakyat (Perkara 15). Persekutuan Tanah Melayu telah dibentuk.
o Memohon untuk tukar • Hasil permuafakatan semua pihak, Perjanjian
kewarganegaraan (Perkara 19) atau Persekutuan Tanah Melayu ditandatangani dan
natrulisasi. perjanjian ini menjadi asas kepada
• Perkara ini dapat dilihat dalam terbentuknya Perlembagaan Persekutuan Tanah
Perlembagaan Persekutuan 1957 Melayu 1957 yang merdeka.
(Perkara 14).
……………………………………….
• Seorang tokoh pejuang kemanusiaan.
Bab 10 - Pemasyhuran Kemerdekaan • Membebaskan rakyat Afrika daripada
penindasan dasar apartheid di Afrika
10.1 Pengertian Kemerdekaan Selatan.
• Negara kita merdeka pada 31 Ogos 1957 • Beliau berpendapat bahawa kebebasan
bersamaan dengan 5 Safar 1377 Hijrah. bukan hanya pertempuran melawan
• Merupakan peristiwa yang penuh pengertian kumpulan atau warna kulit semata.
bagi negara kita. • Juga satu pertempuran terhadap sistem
• Merdeka membawa erti bebas daripada yang menindas.
sebarang cengkaman kuasa asing. • Kebebasan dapat dicapai melalui politik,
• Merdeka juga bererti bebas menentukan bebas dari perhambaan, kemiskinan dan
pemerintahan dan hala tuju negara. penderitaan.
1. Takrif kemerdekaan • Rakyat perlu Bersatu dalam satu negara
• Takrif merdeka menurut Kamus Dewan ialah menuju masa depan.
bebas daripada penjajahan, kurungan atau (v) Soekarno
naungan. • Merupakan Presiden Indonesia.
• Negara merdeka bermakna negara yang • Kemerdekaan bermaksud bebas
berdaulat iaitu mempunyai kuasa tertinggi. selamanya.
• Beberapa tokoh telah memberikan takrif • Merangkumi kebebasan untuk berfikir,
kemerdekaan, antaranya termasuklah Sayyid bertindak dari politik penindasan dan
Jamal al-Din al-Afghani, Rashid Rida, rejim autokratik.
Mahatma Gandhi, Nelson Mandela, • Kemerdekaan akan membentuk
Soekarno, Tunku Abdul Rahman, Tun masyarakat yang demokratik tanpa
Temenggong Jugah anak Barieng, Tun Fuad kelas dan kasta.
Stephens dan Tun Dr. Mahathir Mohamad. (vi) Tunku Abdul Rahman
(i) Sayyid Jamal alDin al-Afghani • Merupakan Perdana Menteri Malaysia
• Tokoh gerakan Pan-Islamisme di Mesir. yang pertama.
• Perjuangan bagi menghadapi penjajah • Kemerdekaan ibarat perhentian dalam
hendaklah disertai semangat perjalanan yang jauh untuk wujudkan
kebangsaan (jinsiyyah) dan cinta akan negara baharu yang berdaulat.
tanah air yang merdeka (wataniyyah). • Rakyat perlu berkhidmat untuk negara,
• Rakyat perlu membebaskan diri berusaha mencipta satu bangsa dengan
daripada pencerobohan luar dengan adil dan bebas.
bersatu padu bagi mempertahankan (vii) Tun Temenggoh Jugah anak Barieng
maruah diri, bangsa, agama dan negara. • Merupakan pemimpin Parti PESAKA.
(ii) Rashid Rida • Melalui kemerdekaan, keselamatan
• Tokoh Gerakan Pan-Islamisme di Mesir. negeri lebih terjamin dan kuat.
• Kedaulatan dan kekuatan sesebuah • Penduduk sanggup berkorban
negara untuk bebaskan diri daripada pertahankan negara.
penjajah Barat. • Dapat mengatasi ancaman komunis.
• Menghidupkan sistem khalifah dan (viii) Tun Fuad Stephens
hapuskan ikatan perkauman. • Merupakan Ketua Menteri Sabah yang
(iii) Mahatma Ghandi pertama.
• Tokoh pejuang kemerdekaan India. • Melalui kemerdekaan, keselamatan
• Perjuangkan pembebasan rakyat India sosial Borneo Utara dan penduduk
daripada kemiskinan dan penindasan peribumi dan generasi selepasnya akan
kasta. lebih terjamin.
• Mengatakan kemerdekaan perlu (ix) Tun Dr. Mahathir Mohamad
merangkumi politik, ekonomi dan moral. • Merupakan Perdana Menteri yang ke-4
• Setiap negara berhak menguruskan dan ke-7 Malaysia.
negaranya sendiri, walaupun sukar • Merdeka bukan sekadar bebas daripada
supaya setiap komuniti hidup dalam cengkaman kuasa dan minda penjajah.
harmoni. • Merdeka juga bermaksud menghayati
(iv) Nelson Mandela jiwa merdeka dengan sayangi negara
sepenuh hati dan sanggup berkorban (c) Lagu rasmi kebangsaan
dengan apa cara sekalipun. • Tunku Abdul Rahman
mencadangkan lagu rasmi
10.2 Persediaan Menyambut Pemasyhuran kebangsaan dicipta.
Kemerdekaan Negara • Sebuah Jawatankuasa Pemilihan
• Beberapa persediaan diatur pada peringkat Lagu Kebangsaan dibentuk dan
Persekutuan dan negeri. dipengerusikan oleh Tunku Abdul
• Dibuat melalui penubuhan jawatankuasa Rahman dan dibantu oleh Yaacob
persediaan fizikal dan sambutan. Abdul Latiff (Pengarah Jabatan
• Tumpuan upacara di Padang Kelab Selangor Penerangan).
dan Stadium Merdeka. • Lagu Negaraku yang berasal dari
• Pada 8 Julai 1957, Tunku Abdul Rahman selaku lagu Terang Bulan (lagu negeri
Ketua Menteri PTM berucap dalam Radio Perak) dicipta sebagai lagu
Malaya menyeru rakyat raikan Hari kebangsaan.
Kemerdekaan dengan meriah. • Liriknya ditulis oleh Saiful Bahari.
• 3 Ogos 1957, Dato' Abdul Razak Hussein (d) Penggunaan bendera
memaklumkan menerusi Radio Malaya tentang • Bendera Persekutuan Tanah Melayu
atur cara sambutan kemerdekaan, terutama akan dijadikan sebagai bendera
pada tarikh 31 Ogos 1957. kebangsaan.
1. Jawatankuasa Persediaan Fizikal • Reka bentuk oleh Mohamed
• Penonjolan identiti negara perlu diberikan Hamzah, iaitu kakitangan Jabatan
perhatian. kerja Raya Negeri Johor.
• Pelbagai prasarana fizikal yang disediakan, • Bendera Persekutuan mula
antaranya dikibarkan pada 26 Mei 1957
(a) Pembinaan istana secara rasmi di Istana Sultan
• Memainkan peranan penting Selangor.
sebagai sebuah bangunan yang (e) Penggunaan Jata Negara
melambangkan kedaulatan negara. • Diperkenalkan oleh Raja-raja Melayu
• Istana Negara, terletak di tepi Bukit pada 30 Mei 1957.
Petaling mengadap Jalan Syed (f) Bunga kebangsaan
Putra, Kuala Lumpur. • Kementerian Pertanian meninjau
• Dijadikan tempat bersemayam Yang pendapat rakyat untuk tentukan
di-Pertuan Agong pertama, iaitu bunga kebangsaan.
Tuanku Abdul Rahman Tuanku • Bunga raya dipilih oleh Tunku Abdul
Muhammad, beberapa minggu Rahman sebagai bunga kebangsaan.
sebelum pengisytiharan 2. Jawatankuasa Sambutan
kemerdekaan, 1957. • Berperanan untuk memeriahkan sambutan
(b) Pembinaan stadium pada peringkat ibu kota dan negeri.
• Untuk meraikan kemerdekaan dan • Antara persediaan yang dilakukan
istana untuk Yang di-Pertuan (a) Hiasan lampu
Agong. • Bangunan di sekitar bandar, jalan
• Stadium Merdeka yang direka raya dan Padang Kelab Selangor
bentuk oleh S. E. Jewkes mengambil dihiasi lampu.
masa selama enam bulan untuk • Pintu-pintu gerbang dibina dan
disiapkan. dihiasi dengan sinaran lampu yang
• Mempunyai 22 ribu tempat duduk berwarna-warni.
serta 3000 daripadanya tempat (b) Hiasan bendera
duduk berbumbung. • Sebanyak 75 ribu bendera
• Stadium ini menelan belanja 2.5 Persekutuan Tanah Melayu
juta ringgit. ditempah khas dari kilang kain di
• Stadium ini siap dibina pada 21 Jepun dan dibawa dengan kapal
Ogos 1957. laut.
• Upacara perasmian diadakan pada
30 Ogos 1957.
(c) Pakaian khas
• Menteri dan pegawai tinggi kerajaan 10.3 Detik Pemasyhuran Kemerdekaan Negara
disediakan pakaian khas ilham • Permulaan sambutan diraikan padamalam 30
Tunku Abdul Rahman sendiri. Ogos 1957 di Padang Kelab Selangor.
• Sejenis pakaian dari Kedah, iaitu • Menjelang tengah malam 30 Ogos 1957, jalan
"baju muskat" diubah suai dengan sekitar bandar Kuala Lumpur dipenuhi
seluar satin hitam dan bersongket, kenderaan.
bersamping dan tengkolok direka • Jalan sesak dengan kereta, bas, beca, basikal
untuk menteri. serta pejalan kaki menuju ke Padang Kelab
(d) Kursus protokol Selangor.
• Kerajaan menganjurkan kursus khas • Suasana malam penuh meriah diterangi lampu
berkaitan protocol yang diikuti hiasan dan kedai dibuka sehingga larut malam.
seramai 300 orang pegawai 1. Detik pemasyhuran kemerdekaan
kerajaan. – 30 Ogos 1957
• Kursus diadakan selama 3 hari. (i) 10.00 malam
• Bertindak sebagai pegawai • Wakil Parti Perikatan dari Persekutuan
penerangan dan pegawai pengiring Tanah Melayu dan Singapura
tetamu dan pegawai jemputan luar berpakaian baju Melayu hitam diketuai
negara. oleh Sardon Jubir mengambil tempat
(e) Gaji awal duduk.
• Semua pegawai dan kakitangan (ii) 10.30 malam
kerajaan diberi gaji seminggu awal • Seramai 300 orang pemuda
untuk menyambut kemerdekaan. membentuk barisan kehormat
• Semua tiket Keretapi Tanah Melayu mengambil tempat di tengah padang
di pantai timur habis ditempah menghadap Jalan Raja (menara jam).
begitu juga dengan tiket bas. • Perbarisan diketuai Ismail Bontak.
3. Jawatankuasa lain yang diwujudkan (iii) 11.58 malam
• Bagi memastikan sambutan kemerdekaan • Semua lampu di padang dan
negara berjalan dengan lancarnya, sekelilingnya dipadamkan sehingga
beberapa jawatankuasa diwujudkan seperti seluruh kawasan gelap gelita.
yang berikut: (iv) 12.00 tengah malam
o Jawatankuasa Pusat Perayaan Merdeka • Lampu dipasang semula sejurus jam
dipengerusikan oleh Tunku Abdul besar menunjukkan detik 12:00 tengah
Rahman. malam.
o Jawatankuasa Kerja Pusat Merdeka
• Diikuti dengan laungan "Merdeka".
diketuai oleh Dato’ Abdul Razak
• Tunku Abdul Rahman ke hadapan
Hussein.
menghadap ketiga-tiga tiang bendera.
o Jawatankuasa Perayaan Ibu Kota
Persekutuan pula dipengerusikan oleh • Bendera Union Jack diturunkan oleh
H.S. Lee. Tahir Abdul Majid diiringi lagu God
o Jawatankuasa Derma Perayaan Save The Queen.
Kemerdekaan ditubuhkan bagi • Dimainkan sebagai tanda penamat
mengutip derma membantu pentadbiran British di Tanah Melayu.
perbelanjaan sambutan merdeka. • Bendera Persekutuan Tanah Melayu
dinaikkan dengan diiringi lagu
Negaraku yang diperdengarkan buat
kali pertama kepada umum pada malam
bersejarah.
• Sorakan “Merdeka” dilaungkan
sebanyak 7 kali.
• Tunku Abdul Rahman memberikan tabik
hormat semasa bendera Persekutuan
Tanah Melayu dinaikkan.
• Pertunjukan bunga api pada malam • Tunku Abdul Rahman membaca
merdeka dihadiahkan oleh kerajaan Pemasyhuran Kemerdekaan untuk
Jepun. isytiharkan Persekutuan Tanah Melayu
(v) 12.10 tengah malam mencapai kemerdekaan.
• Tunku Abdul Rahman menerima tabik • Tunku melaungkan "Merdeka" sebanyak
hormat dan memeriksa perbarisan tujuh kalidan disahut hadirin pelbagai
perwakilan negeri. bangsa.
• Pasukan Pemuda Perikatan seramai 24 • Disusuli laungan azan oleh Ustaz
orang yang diketuai Abdul Majid Hassan Azhari sebagai tanda
Othman tampil ke pentas membawa kesyukuran.
dulang berisi rantai emas yang • Bendera Persekutuan Tanah Melayu
tergantung padanya sebutir Pingat dinaikkan diiringi dengan lagu
Emas. Negaraku.
• Pingat ini berukir peta Semenanjung • Sebanyak 101 das tembakan
Tanah Melayu serta gambar Tunku di dilepaskan menandakan PTM sebuah
dalam peta itu. negara yang merdeka.
• Ditepi bulatan peta, ditulis perkataan (ii) 11:00 pagi
“Bapa Kemerdekaan Tanah Air” gelaran • Istiadat Mengangkat Sumpah Yang di-
kepada Tunku. Pertuan Agong diadakan di Balairong
• Rantai emas dikalungkan oleh Sardon Seri, Istana Negara.
Jubir ke leher Tunku diikuti laungan • Disusuli pelantikan jawatan Perdana
“Bapa Kemerdekaan Tanah Air” Menteri, Ahli Jemaah Menteri, Hakim
sebanyak 3 kali. Besar dan Gabenor Pulau Pinang dan
(vi) 12.25 tengah malam Melaka.
• Tunku Abdul Rahman menyampaikan (iii) 1:30 tengah hari
ucapan dengan penuh semangat. • Majlis Jamuan di Residensi diadakan
(vii) 12.55 tengah malam bagi mengucapkan selamat jalan
• Majlis diakhiri dengan bacaan doa kepada bekas Pesuruhjaya Tinggi British
selamat oleh Tuan Haji Massood Hayati. Sir Donald MacGillivray.
2. Peristiwa Bersejarah di Stadium Merdeka (iv) 5:25 petang
– 31 Ogos 1957 • Sir Donald MacGillivray dan isteri
• Pada pagi 31 Ogos 1957, upacara berlepas dari Lapangan Terbang Kuala
sambutan kemerdekaan diadakan di Lumpur ke England.
Stadium Merdeka, Kuala Lumpur. • Beliau diberikan penghormatan dengan
• Perarakan barisan pasukan tentera dan permaidani merah dan barisan
orang ramai dianggarkan berjumlah 20 ribu kehormat oleh Batalion Keempat Askar
orang membanjiri stadium. Melayu.
• Mereka datang seawal pukul 6:00 pagi,
walaupun hujan turun pada awalnya, 10.4 Kesan Kemerdekaan terhadap Negara Kita
mereka tidak berganjak menantikan saat • Kemerdekaan yang diperoleh memberikan
yang menggembirakan. kesan terhadap negara kita terutama pada
(i) 8:15 pagi peringkat awal kemerdekaan.
• Tunku Abdul Rahman tiba di • Perkara ini dapat dilihat melalui penglibatan
pekarangan stadium dan disusuli negara kita di dalam dan di luar negara sama
dengan ketibaan Raja-raja Melayu, Yang ada dari sudut politik, ekonomi mahupun sosial.
di-Pertuan Agong dan Permaisuri serta • Kesan dapat dilihat pada peringkat negara dan
Duke dan Duchess of Gloucester. antarabangsa.
• Kedengaran bunyi nafiri pada setiap kali • Sistem perundagan dan pentadbiran tempatan
pembesar negara tiba. menjadi lebih berkesan.
• Duke of Gloucester yang mewakili 1. Kesan Politik
kerajaan British telah memberikan (a) Peringkat negara (dalam negara)
ucapan dan menyerahkan Surat (i) Pengamalan Sistem Raja
Perlembagaan Serahan Kuasa kepada Berperlembagaan
Tunku Abdul Rahman.
• Kemudian nafiri dimainkan.
• Selepas merdeka, negara kita • Awal tahun 1957, kumpulan
amalkan konsep Raja pertama pegawai dihantar ke Britain
Berperlembagaan. untuk mendapatkan latihan.
• Yang di-Pertuan Agong sebagai • Tokoh penting dalam menentukan
ketua utama negara dengan bidang dasar luar negara seperti Tan Sri
kuasa tertentu. Muhammad Ghazali Shafie dan Dr.
(ii) Demokrasi Berparlimen Ismail Abdul Rahman yang pernah
• Rakyat mempunyai kuasa untuk dilantik sebagai Menteri Luar.
memilih kerajaan dan pemerintah • Negara juga menjalinkan hubungan
melalui pilihan raya. dengan negara luar seperti
• Pilihan raya beri rakyat hak bersuara Indonesia, India, New Zealand,
dan pilih wakil untuk tentu hala tuju Mesir dan Jepun.
negara. (ii) Menganggotai Komanwel
• Parlimen berkuasa menggubal • Negara diterima menyertai
undang-undang pada peringkat pertubuhan Komanwel (pertubuhan
Persekutuan. sukarela dianggotai negara merdeka
• Peringkat negeri, Dewan Undangan yang pernah dijajah oleh British).
Negeri berkuasa menggubal • Tujuan merapatkan hubungan
undang-undang. sosioekonomi dengan negara ahli
• Kesannya, jadikan undang-undang Komanwel lain.
lebih berkesan dan mampu • Negara kita beri komitmen
makmurkan negara. (tanggungjawab) terhadap isu
(iii) Pentadbiran Negara dihadapi negara anggota.
• Tunku Abdul Rahman dilantik (iii) Pertahanan Negara
sebagai Perdana Menteri PTM yang • Sebelum merdeka, negara kita
pertama. dilindungi oleh pembentukan
• Beliau kekalkan ahli kabinet yang kerjasama pertahanan Britain,
ada dan melantik Dato' Abdul Razak Australia dan New Zealand.
Hussein sebagai Timbalan Perdana • Tunku Abdul Rahman menegekalkan
Menteri. hubungan baik dengan Britain dan
• Menteri Luar dilantik (pertama kali negara Komanwel.
dalam sejarah negara) sebagai • Selepas merdeka, Tunku Abdul
tanda kebebasan negara Rahman ingin mengekalkan
menjalankan dasar luar negara. hubungan baik dengan Britain dan
• Jawatan ini disandang oleh Tunku negara Komanwel.
Abdul Rahman. • Negara belum mempunyai
pertahanan menyebabkan negara
(iv) Cabaran Kerajaan Persekutuan memerlukan bantuan dari Britain
• Menggantikan pegawai Eropah dengan meterai perjanjian
dengan rakyat tempatan. pertahanan yang dinamakan Anglo
• Khususnya dalam bidang Malaya Defence Agreement (AMDA)
o Profesional pada 1957.
o Pendidikan tinggi (iv) Penyertaan dalam Blok Sterling
o Keselamatan • Negara menggunakan Pound
o Pertahanan Sterling dalam urusan perdagangan
• Penggantian ini dilaksanakan secara antarabangsa.
berperingkat dengan melantik • Hasil getah dan bijih timah
rakyat tempatan dalam pelbagai memperkuat kedudukan mata wang
bidang. Pound Sterling.
(b) Peringkat Antarabangsa • Penyertaan PTM yang mempunyai
(i) Dasar Luar kedudukan ekonomi yang kukuh
• Melalui pengukuhan Kementerian dalam Sistem Keutamaan Tarif
Luar. Komanwel (Commonwealth
Preferential Tariff System) turut
memperkukuh kedudukan ekonomi khusus untuk orang Melayu ditubuhkan
ahli-ahlinya. oleh Maarof Zakaria.
(v) Diiktiraf Pertubuhan Bangsa-Bangsa • Bank Negara beroperasi pada 26
Bersatu (PBB) Januari 1959 bagi galakkan kestabilan
• Negara kita diterima menjadi ahli kewangan negara.
PBB dalam persidangan pada 17 • Kwong Yik Bank ditubuhkan pada 1913
September 1957. di Kuala Lumpur.
• Merupakan anggota ke-82. (iv) Pembangunan Luar Bandar
• Bendera negara kita dikibarkan • Pada 17 November 1959, Kementerian
dalam satu upacara rasmi di ibu Pembangunan Luar Bandar diwujudkan.
pejabat PBB di New York pada 15 • Berperanan membangunkan
Oktober 1957. infrastruktur, sosial dan ekonomi luar
• Negara kita turut menjunjung bandar.
prinsip PBB untuk melindungi hak • Majlis Pembangunan Luar Bandar
asasi manusia. ditubuhkan pada peringkat negeri dan
(vi) Misi Pengaman PBB daerah bagi merancang dan selaraskan
• Negara terlibat dalam misi pasukan projek pembangunan.
pengaman PBB di Congo. • Kerajaan beri keutamaan kepada
• Pemilihan menggambarkan penyediaan kemudahan asas untuk
kepercayaan dan pengiktirafan penduduk luar bandar.
tertinggi PBB kepada sebuah (v) Rancangan Buku Merah
negara baharu terlibat dalam • Dilancarkan pada 25 Januari 1961.
pengurusan konflik antarabangsa. • Berkaitan kemudahan asas seperti
2. Kesan Ekonomi o jalan kampung
• Selepas mencapai kemerdekaan, kerajaan o jambatan
melakukan pelbagai usaha untuk o surau
membangunkan ekonomi negara. o bekalan air
(i) Rancangan Malayan Pertama 1956-1960 o bekalan elektrik
• Tujuan tingkatkan pertumbuhan • Pemantauan dan maklum balas
ekonomi negara. diletakkan di dalam Bilik Gerakan
• Tumpuan pada sektor luar bandar. Kemajuan Negara pada peringkat
• Kerajaan mempelbagaikan keluaran daerah, negeri dan pusat.
pertanian. Cabaran Pembangunan Ekonomi
• Kurangkan kebergantungan pada • Walaupun kerajaan berusaha membangunkan
pengeluaran getah. kawasan luar bandar, peruntukan yang tidak
• Tambahkan peluang pekerjaan untuk mencukupi menjadi penghalang.
kurangkan kadar kemiskinan. • Keadaan ini menyebabkan beberapa program
pembangunan menghadapi masalah seperti
pembinaan sekolah, pusat kesihatan serta
penyediaan bekalan air dan elektrik di kawasan
(ii) Lembaga Kemajuan tanah Persekutuan luar bandar.
(FELDA)
• Ditubuhkan pada tahun 1956. 3. Kesan Sosial
• Tujuan memajukan tanah baharu secara • Sejak mencapai kemerdekaan, kerajaan
besar-besaran untuk pertanian dan memberikan banyak tumpuan dalam
penempatan semula masyarakat. pembangunan sosial seperti pendidikan,
• Keluarga dari kawasan luar bandar kedudukan bahasa Melayu, kesihatan dan
dipindahkan ke rancangan tanah FELDA kemudahan sosial.
untuk menanam getah dan kelapa sawit. (i) Pendidikan
• Perumahan dan kemudahan asas • Sangat penting untuk membina sebuah
disediakan. bangsa bagi negara yang Bersatu.
(iii) Institusi Kewangan Tempatan • Penyata Rahman Talib dikeluarkan
• Malay National Bank atau Bank untuk kaji semula Penyata Jawatankuasa
Kebangsaan Melayu, bank pertama Pelajaran 1956.
• Memberi penekanan kepada bahasa • Selepas merdeka, PTM memperoleh kedaulatan
Melayu sebagai bahasa pengantar di atau kuasa tertinggi.
sekolah. • Membolehkan kita membuat keputusan tentang
(ii) Penubuhan Dewan Bahasa dan Pustaka hal yang berhubung dengan pentadbiran dan
• Kedudukan Bahasa Melayu dikukuhkan politik negara.
apabila Fasal 1 Perkara 152 dalam (a) Wilayah Pengaruh
Perlembagaan Persekutuan Tanah • Merujuk kawasan yang mempunyai
Melayu menetapkan bahasa Melayu sempadan untuk membentuk
dijadikan bahasa kebangsaan. Persekutuan Tanah Melayu.
• Dewan Bahasa dan Pustaka ditubuhkan • Pembentukan Persekutuan Tanah
pada 22 Jun 1956 di Johor Bahru, Melayu 1957 terdiri daripada
Johor, sebagai sebuah jabatan di bawah o Perlis
Kementerian Pelajaran. o Kedah
(iii) Jabatan Penerangan o Perak
• Bertujuan menyampaikan maklumat o Pulau Pinang
tentang peristiwa di dalam dan di luar o Selangor
negara. o Negeri Sembilan
• Selaras dengan fungsinya sebagai lidah o Melaka
rasmi kerajaan untuk menerangkan o Pahang
kepada rakyat berkaitan dengan o Johor
falsafah, dasar dan wawasan negara o Kelantan
terutama menjelang kemerdekaan dan o Terengganu
pada tahun-tahun awal negara merdeka. • Setiap negeri berdaulat diketuai Sultan
(iv) Kesihatan atau Raja, Yang di-Pertuan Besar atau
• Pusat kesihatan dan hospital Yang DiPertua Negeri.
ditubuhkan untuk meningkatkan (b) Kerajaan
sosioekonomi penduduk luar bandar. • Institusi yang bertanggungjawab
• Tahun 1957, negara mempunyai menguruskan dan mentadbir negara.
sebanyak 65 buah hospital. • Kerajaan terbahagi kepada 3 komponen
• Kementerian Kesihatan memainkan iaitu
peranan penting dalam pemulihan isu o Badan Perundangan
sosial serta pembangunan masyarakat o Badan Eksekutif
demi kesejahteraan rakyat. o Badan Kehakiman
(v) Kemudahan Asas dan Infrastruktur • Dalam amalan demokrasi, kuasa
• Diberi perhatian kerajaan pada awal memerintah dipegang oleh kerajaan
kemerdekaan. yang dipilih rakyat melalui pilihan raya.
• Bekalan elektrik dan air bersih • Rakyat bertanggungjawab memilih wakil
diutamakan demi keselesaan dan mereka melalui pilihan raya.
kesihatan penduduk.
• Membantu usaha meningkatkan taraf (c) Kedaulatan undang-undang
hidup. • Bermaksud kerajaan dan rakyat
• Merapatkan jurang antara penduduk keseluruhannya tertakluk di bawah
luar bandar dengan bandar. undang-undang.
• Penting untuk pastikan keamanan
10.5 Prinsip Kedaulatan Persekutuan Tanah Melayu negara dapat dikekalkan demi
kesejahteraan negara.
• Bagi sebuah negara yang merdeka, kedaulatan
merujuk kuasa tertinggi yang menentukan • Kandungan Perlembagaan Persekutuan
sesebuah negara bebas daripada kongkongan Tanah Melayu 1957 menjadi asas
kuasa luar. kedaulatan negara yang merdeka dan
memelihara hak rakyat.
• Wilayah pengaruh, kerajaan, keunggulan
(d) Lambang kebangsaan
undang-undang, lambang dan rakyat
merupakan aspek kedaulatan negara kita. • Jata Negara, lagu kebangsaan, bendera
kebangsaan dan bunga kebangsaan
• Kita dapat menentukan sendiri nasib rakyat dan
merupakan identiti dan jati diri rakyat.
hala tuju negara melalui kemerdekaan.
• Lambang ini menjadi simbol perpaduan.
• Setiap elemen mempunyai maksud
berdasarkan sosiobudaya dan sejarah
negara.
• Mempunyai nilai kedaulatan tersendiri
dan lambang jati diri negara.
• Kita perlu beri penghormatan kepada
simbol rasmi negara.
(e) Pengiktirafan sebagai rakyat
• Membolehkan kita mendapat hak asasi,
iaitu hak yang dimiliki oleh seseorang di
sisi undang-undang seperti
o kebebasan bersuara
o mengeluarkan pendapat
• Sebagai warganegara, kita perlu
mematuhi perlembagaan.
• Rakyat mempunyai hak dan
tanggungjawab terhadap negara dan
negara juga mempunyai hak terhadap
rakyat.
• Semua pihak bertanggungjawab untuk
gunakan hak masing-masing dengan
bijak bagi kekalkan keharmonian dan
kemakmuran negara.
Rumusan
• Prinsip kedaulatan, iaitu kuasa tertinggi yang
diperoleh melalui perjuangan yang berliku perlu
dikekalkan bagi menjamin kemakmuran dan
kesejahteraan negara.
• Kemerdekaan yang diperoleh wajar
dipertahankan dengan sepenuh jiwa dan raga.
• Kemerdekaan yang berkait rapat
• dengan kedaulatan menuntut kita memberikan
kesetiaan yang tidak berbelah bahagi terhadap
ibu pertiwi.
• Semangat jiwa merdeka generasi lalu dalam
usaha mempertahankan kedaulatan negara
perlu diteladani dan disyukuri supaya generasi
akan datang terus menikmati kedaulatan
negara yang dicintai ini.
…………………………………….

NotaPaduCikguAdies T4B1-10

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

NotaPaduCikguAdies T4B1-10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NOTA PADU & REVISI PANTAS SEJARAH SPM TINGKATAN 4 - 2022

dengan golongan diperintah dalam

You might also like