LALE TÜRKÇE ÖÐRETÝM SETÝ

Hazýrlayanlar
Tuncay ÖZTÜRK
Sezgin AKÇAY
Salih GÜN
Ercan TAÞDEMÝR
Mertkan MURT
Hacý Ömer AYYILDIZ
Kadir YILDIRIM
Adem ÇALIÞKAN
Murat CUMA

Deðerlendirme Kurulu
Mehmet ARMAÐAN
Ahmet GÜRDAL
Ahmet YÝÐÝT
Mehmet MÜJDE
Ýlhan YILDIRIM
Ahmet YILDIRIM

Kapak ve Sayfa Tasarýmý

Ayhan KARAKUÞ
Murat ALTINDAÐ Bu kitabýn tamamýnýn ya da bir kýsmýnýn, kitabý yayýnlayan þirketin önceden izni
Turgay ABLAK olmaksýzýn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayýt sistemi ile
çoðaltýlmasý, yayýmlanmasý ve depolanmasý yasaktýr. Bu kitabýn tüm haklarý,
Copyright © Sürat Basým Reklamcýlýk ve Eðitim Araçlarý Sanayi Ticaret A.Þ. ye aittir.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a retrieval
Yayýna Hazýrlýk system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical,
Dilset Dizgi ve Grafik photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the
Publisher.

Film Çýkýþ
S.G.S.M. Bu kitabýn hazýrlanmasýnda Türk Dil Kurumunun Ýmla Kýlavuzu (2009) esas alýnmýþtýr.

ISBN: 000-0000-00-00-0
Basým Yeri ve Yýlý
Elma Basým
Halkalý Cad. Nu: 164 B4 Blok
Sefaköy-K.Çekmece-ÝSTANBUL
Tel: +90 (212) 697 30 30
Aðustos 2011
Cumhuriyet Mah. Libadiye Cad.
Haminne Çeþmesi Sok.
Baran Ýþ Merkezi Nu. 13 34696
ÜSKÜDAR-ÝSTANBUL
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Telefon : +90 (216) 522 09 00 (Pbx)
Faks : +90 (216) 443 98 39
 KÝTAP HAKKINDA
Dünyanýn geniþ bir coðrafyasýnda konuþulan Türkçe, yurt içinde ve yurt dýþýnda, özellikle yabancýlarýn öðrenmeye çalýþtýklarý
dillerden biri olmuþtur. Yurt dýþýnda Türkçe öðretmek amacýyla, modern dil öðretim tekniklerine uygun ders kitaplarýnýn hazýrlanmasý
zaruret hâline gelmiþtir.
Türkçeyi en modern dil öðretim teknikleriyle öðretmeyi hedefleyen Dilset Yayýnlarý 10 yýldan beri yabancýlara Türkçe öðretimi
konusunda çalýþmalar yapmaktadýr. Dilset Yayýnlarý’nýn 130 ülkede okutulan yaklaþýk 150 parçalýk Türkçe öðretim setleri bulunmak-
tadýr. Dilset Yayýnlarý’nýn yazarlarý bu dokümanlarý yurt dýþýnda uygulamakta ve Türkçe öðretimi konusundaki tecrübelerini yeni eser-
lere yansýtmaktadýrlar. Dilset Yayýnlarý son yýllarda bölgesel farklýlýklara göre Türkçe öðretim kitaplarý hazýrlamaktadýr. Bu çalýþmalar-
dan biri de “Lale Türkçe Öðretim Seti”dir.
Lale Türkçe Öðretim Seti, Avrupa Dil Kriterleri çerçevesinde, modern dil öðretim teknikleriyle hazýrlanmýþ, Türkçeyi kolay ve
eðlenceli bir þekilde öðretmeyi hedeflemektedir. Çoklu zekâ kuramýna uygun hazýrlanan bu set 12-18 yaþ aralýðýndaki Türkçeyi yeni
öðrenen öðrencilere hitap etmektedir.
Lale Türkçe Öðretim Seti; Ders Kitabý, Çalýþma Kitabý, Dil Bilgisi Kitabý, Öðretmen Kitabý, Okuma Kitaplarý, Etkileþimli CD,
Seslendirme CD’si ve Posterlerden oluþan zengin bir içeriðe sahiptir.
Ders kitaplarý 12 üniteden oluþmaktadýr. Üniteler kolaydan zora, yakýndan uzaða ilkelerine göre öðrencilerin günlük hayatta kullana-
bilecekleri konulardan ve etkinliklerden oluþmaktadýr. Kitaplar renkli olup öðrencilerin yaþ seviyelerine uygun resim ve fotoðraflarla
tasarlanmýþtýr.
Çalýþma kitaplarý da resimlerle ve fotoðraflarla desteklenmiþtir. Çalýþma kitaplarýnda ders kitabýndaki ünitelerin bölümleriyle ilgili
etkinlikler verilmiþtir.
KÝTAPLARIN GENEL ÖZELLÝKLERÝ
Ders kitabýnýn baþýnda giriþ bölümü yer almaktadýr. Bu bölümde “Sýnýf Dili, Renkler, Aylar, Günler, Sayýlar, Sýfatlar...” gibi öðren-
cilerin sürekli baþvurabileceði temel konular verilmiþtir.
Ders kitabý; “Kelimeler, Okuma-Anlama, Dinleme-Anlama, Konuþma, Yazma, Dil Bilgisi, Ýzleme-Anlama, Deðerlendirme, Oyun
Eðlence, Sözlükçe ve Proje Ödevi” bölümlerinden oluþmaktadýr.
Kelimeler bölümünde üniteyle ilgili hedef kelimeler verilmiþtir.
Okuma-Anlama bölümünde konuyla ilgili bir metin bir de diyalog verilmiþtir. Metinler için özel fotoðraflar çekilmiþtir.
Dinleme-Anlama bölümünde kolaydan zora doðru farklý dinleme metinleri verilmiþtir.
Konuþma bölümlerinde öðrencilerin günlük hayatta kullanabilecekleri diyaloglar verilmiþtir. Bu bölümdeki diyaloglar resimlendirilmiþtir.
Yazma bölümünde konuyla ilgili yazma etkinlikleri verilmiþtir.
Dil Bilgisi bölümünde konuyla ilgili dil bilgisi kurallarý öðrencilerin seviyelerine uygun bir þekilde özet hâlinde verilmiþtir. Ayrýca
dil bilgisi konularýnýn ayrýntýlý bir þekilde uygulamalarýyla anlatýldýðý Dil Bilgisi Kitabý hazýrlanmýþtýr.
Ýzleme-Anlama bölümünde 3-4 dakikalýk filmler ve bu filmlerle ilgili etkinlikler verilmiþtir. Bu bölümün amacý öðrencilerin görsel
ve iþitsel olarak Türkçe öðrenme becerilerini geliþtirmektir. Bu bölümdeki filmler ders kitabýndaki konulara paralel olarak senarize
edilmiþtir. Filmlerin çekimi gerçek mekânlarda yapýlmýþtýr. Filmler; normal ve kontrollü olmak üzere iki farklý þekilde seslendirilmiþtir.
Deðerlendirme bölümünde konunun geneliyle ilgili deðerlendirme sorularý bulunmaktadýr.
Oyun eðlence bölümünde konularla ilgili, öðrencileri eðlendirecek oyunlar hazýrlanmýþtýr.
Sözlükçe bölümünde üniteyle ilgili isimler ve fiiller verilmiþtir.
Proje Ödevi bölümünde öðrencilerin üniteyle ilgili yapacaklarý proje ödevleri verilmiþtir.
Çalýþma kitabý; “Resimli Sözlük, Kelimeler, Okuma-Anlama, Dinleme-Anlama, Yazma, Dil Bilgisi ve Deðerlendirme” bölüm-
lerinden oluþmaktadýr.
Çalýþma kitabýnýn baþýnda üniteyle ilgili iki sayfalýk Resimli Sözlük bölümü bulunmaktadýr. Bu bölümde ünitede geçen en önemli
kelimeler resimli olarak verilmiþtir.
Çalýþma kitabýndaki Okuma-Anlama ve Dinleme-Anlama bölümündeki metinler de seslendirilmiþtir.
Lale Türkçe Öðretim Seti’ne baðlý olarak öðrencilerin okuma becerilerini geliþtirmek amacýyla 12 adet okuma kitabý hazýrlan-
mýþtýr. Bu kitaplardan 6 tanesi çizgi roman tarzýndadýr. Okuma kitaplarý dramatize edilerek seslendirilmiþtir.
Lale Türkçe Öðretim Seti’nin yurt dýþýnda Türkçe öðretimine çok önemli bir yenilik getireceðini umuyoruz.
DÝLSET YAYINLARI
 Sayfa Sayfa

Etkinlikler
5 Hayvanlar
49

Sayfa Sayfa

11
Portreler - Fiziki Özellikler Kiþilik Özellikleri
55

Sayfa Sayfa

Ýklim
23 Özel Günler
59

Sayfa Sayfa

Mekânlar
27 Müzik
65

Sayfa Sayfa

Ulaþým
35 Problemler
75

Sayfa Sayfa

Spor
43 Ülke Tanýtýmý
83
4
 1. YARDIMCI FÝÝLLER
Taným: Yardýmcý fiiller, kendinden önceki adlarla bir-
leþerek anlam kazanan fiillerdir. Türkçede en çok kullanýlan
yardýmcý fiiller þunlardýr:
olmak, etmek, kýlmak, eylemek

Yapýlýþý: Ýsim + Yardýmcý Fiil + Kip ekleri + Þahýs Eki

Yardým et + ti + m
hasta ol + du + m

ETMEK
Örnekler: Ali, yaþlý kadýna yardým ediyor.

yardým etmek Mehmet, herkese yardým eder.

teþekkür etmek Yardýmlarýnýz için teþekkür ederim.

davet etmek Doðum günüme arkadaþlarýmý davet

edeceðim.

hareket etmek Hasta hiç hareket etmiyor.

sipariþ etmek Lokantaya yemek sipariþ edelim mi?

rica etmek Rica ediyorum gelin.

Ahmet geçen hafta hasta oldu.

Not
“Etmek” yardýmcý fiili, birlikte kullanýldýðý isimde ünlü düþmesi ya da ünsüz türemesi olursa bitiþik yazýlýr.

Örnekler:
kayýp etmek kaybetmek Yeni saatimi kaybettim.
sabýr etmek sabretmek Zor anlarýmýzda sabredelim.
his etmek hissetmek Kendinizi nasýl hissediyorsunuz?
zan etmek zannetmek Zannederim o arkadaþ sendin.
hal etmek halletmek Öðretmenimiz bütün problemlerimizi hallediyor.
6
 OLMAK
Örnekler:
memnun olmak Tanýþtýðýmýza memnun oldum.
mutlu olmak Dedemin evinde çok mutlu oluyorum.
hasta olmak Sýnýfýmýzda herkes hasta oldu.
sessiz olmak Lütfen sessiz olunuz.
temiz olmak Sýnýfýmýz çok temiz oldu. Not
bembeyaz olmak Saçlarým bembeyaz oldu. “Olmak” yardýmcý fiili, birlikte kullanýldýðý isimde ünlü düþme-
si ya da ünsüz türemesi olursa bitiþik yazýlýr.

Örnekler:
kayýp olmak kaybolmak Telefonum kayboldu.
hapis olmak hapsolmak Bu küçük odaya hapsolduk.
hal olmak hallolmak Sabredin her þey hallolacak.

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý “etmek veya olmak” yardýmcý 2. Aþaðýdaki kelimeleri örnekteki gibi ayýrýnýz.
fiillerinden uygun olanýyla doldurunuz.
Örnek: sabretmek Sabýr et
1. Rica .................... böyle konuþmayýn.
1. kaybolmak ...................................
2. Araba hareket .................... mi?
2. hissetmek ...................................
3. Babam, sizi lokantaya davet ....................
3. hallolmak ...................................
4. Lütfen sessiz .................... Bebek uyuyor.
4. bahsetmek ...................................
5. Soðuk su içme! Hasta ....................
5. seyretmek ...................................
6. Elbiseler bembeyaz ....................
6. emretmek ...................................
7. Seni görmek beni mutlu ....................
7. keþfetmek ...................................
8. Tanýþtýðýmýza memnun ....................
8. fethetmek ...................................
9. Olimpiyat takýmýmýz birinci ....................
9. zannetmek ...................................
10. Bu kýyafetle çok güzel ....................
10. affetmek ...................................

7
 2. DÝLEK ÞART KÝPÝ (-sa / -se)
Taným: Bir oluþ ve kýlýþý “þart”a veya “dilek, istek ve niyet”e baðlayan kiplere “dilek-þart kipi” denir.

A: Zengin olsan ne yaparsýn? B: Seyahat etsen hangi ülkeye gidersin?

B: Zengin olsam güzel bir araba alýrým. Sen? A: Seyahat etsem Fransa’ya giderim. Sen?
A: Ben fakir insanlara yardým ederim. B: Ben Mýsýr’a giderim.

Yapýlýþý: Bir fiile “-sa, -se” eki getirilerek yapýlýr. Örnekler:

Fiil + Dilek-Þart Kipi Eki + Þahýs Eki
Zamaný olsa futbol oynayacak.
-sa, -se
Bu iþi þimdi bitirseniz çok iyi olur.
Çalýþ sa m Öðrenciler gelse beraber gideceðiz ama öðrenciler gelmedi.
Dilek-þart kipi ekleri “-sa, -se” fiillere þu þekilde getirilir: Her gün dört saat ders çalýþsam okul birincisi olurum.
Fiilin son ünlü harfi “a, ý, o, u” olursa “-sa” gelir:
Çok zengin olsan ne yaparsýn?
Fiilin son ünlü harfi “e, i, ö, ü” olursa “-se” gelir.
Ýki saat daha çalýþsak iþi bitireceðiz.

8
1. Dilek-Þart Kipi (Olumlu)

Fiil + -sa, -se + Þahýs Eki Örnekler:

Yazmak Temizlemek Okumak Görmek Biraz daha çalýþsam bu sýnavdan yüz alýrým.
Ben yazsam temizlesem okusam görsem Babamdan izin alsam ben de gideceðim.
Sen yazsan temizlesen okusan görsen Param olsa bir araba alacaðým.
O yazsa temizlese okusa görse Bir defa okusan unutmazsýn.
Biz yazsak temizlesek okusak görsek Arasan, sorsan bulursun.

Siz yazsanýz temizleseniz okusanýz görseniz Yemek yeseniz de öyle gitsek.

Onlar yazsalar temizleseler okusalar görseler Tatil gelse de biraz dinlensek.

2. Dilek-Þart Kipi (Olumsuzluk)

Fiil + Olumsuzluk eki + -sa, -se + Þahýs eki

Yazmak Temizlemek Okumak Görmek Örnekler:
Ben yazmasam temizlemesem okumasam görmesem Ben yardým etmesem bu iþ bitmez.
Sen yazmasan temizlemesen okumasan görmesen Biraz uyumasam dinlenemem.
O yazmasa temizlemese okumasa görmese Ben programa katýlmasam problem olur mu?
Biz yazmasak temizlemesek okumasak görmesek Ödevimi yapmasam da konuyu biliyorum.
Siz yazmasanýz temizlemeseniz okumasanýz görmeseniz Siz gelseniz de gelmeseniz de biz gideceðiz.
Onlar yazmasalar temizlemeseler okumasalar görmeseler

3. Dilek-Þart Kipi (Soru)

Fiil + -sa, -se + Þahýs Eki + Soru Eki

Yazmak Temizlemek Okumak Görmek Örnekler:
Ben yazsam mý? temizlesem mi? okusam mý? görsem mi? Eve gitsem mi gitmesem mi?
Sen yazsan mý? temizlesen mi? okusan mý? görsen mi? Bu kitabý okusam mý acaba?
O yazsa mý? temizlese mi? okusa mý? görse mi? Yemeði þimdi hazýrlasak mý?
Biz yazsak mý? temizlesek mi? okusak mý? görsek mi? Bu masadan bir tane daha alsak mý?
Siz yazsanýz mý? temizleseniz mi? okusanýz mý? görseniz mi? Akþam yemeðini þimdi yesek mi?
Onlar yazsalar mý? temizleseler mi? okusalar mý? görseler mi?
9
 Not
Dilek-þart kipinin ikinci önemli görevi eklendiði kelimeye
“dilek” anlamý vermesidir. Böyle cümlelerde “keþke”
kelimesi de kullanýlabilir.
Örnekler:
Akþam bize gelseniz.
Bu akþam sinemaya gitmesek çünkü çok iþim var.
Keþke tatil gelse de dedemin evine gitsem.
Keþke daha çok spor yapsak.
Keþke çok yabancý dil bilsem.
AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý dilek-þart kipi ekleriyle doldurunuz.
1. Bu kitabý oku............. çok þey öðrenirsiniz.
2. Güneþ doð.............. hayat devam etmez. (olumsuz)
3. Babam gel............. yemeðe baþlayacaðýz.
4. Sana para ver............ bana muz alýr mýsýn? (ben)
5. Doktor ol.......... insanlara yardým eder misin?
2. Aþaðýdaki fiilleri örnekteki gibi çekimleyiniz. (Dilek-þart kipi)
1. yazmak : yazsam (ben)
2. görmek : ................................................. (sen)
3. okumak : ................................................. (o)
4. bilmek : ................................................. (biz)
5. dinlemek : ................................................. (siz)
6. çalýþmak : ................................................. (onlar)
3. Aþaðýdaki boþluklarý dilek-þart kipi ekleriyle doldurunuz.
1. Aysun’un parasý ol............. o, seyahate gidecek.
2. Beni dinle............, yardým edeceðim.
3. Mahallemizde park ol......... çocuklar daha mutlu olacaklar.
4. Pazarda muz ucuz ol............ alacaðým.
5. Tren zamanýnda gel............. hemen bineceðim.
10
Not
Þart kipi olan cümlelerde “eðer”, “þayet” kelimeleri de kul-
lanýlabilir.
Örnekler:
Eðer okula gitsem onu bulabilirim.
Eðer yaðmur yaðmasa bütün bitkiler kuruyacak.
Þayet derslerime düzenli çalýþsam, daha baþarýlý olacaðým.
6. Havalar ýsýn............. pikniðe gideceðiz.
7. Dedem öl.............. çok üzülürüm.
8. Öðretmen sorularý kolay sor....... sýnavdan yüz alýrým.
9. Dünya dön............ mevsimler olmaz. (olumsuz)
10. Akþam ol.............. da yatsam.
7. anlamak : ................................................. (ben)
8. bakmak : ................................................. (sen)
9. anlatmak : ................................................. (o)
10. çözmek : ................................................. (biz)
11. uyumak : ................................................. (siz)
12. yürümek : ................................................. (onlar)
6. Okul tatil ol............. da Antalya’ya gitsek.
7. Anlama........................ sorun. (siz)
8. Babam sigara içme............. çok sevinirim.
9. Abim benimle oyna.............
10. Çok param ol............. da fakirlere yardým et.............
 1. SIFATLAR
Taným: Adlardan önce gelerek onlarý niteleyen, nasýl olduklarýný gösteren veya çeþitli yönlerden belirten kelimelere sýfat denir.

Sultan Kösen, dünyanýn en

Benim çok güzel arabam var. Þu yeþil kalem daha iyi yazýyor.
uzun adamýdýr.

A: Hangi kitap senin? Bazý öðrenciler öðretmeni dinliyor

Masada beþ kalem var.
B: Kýrmýzý kitap benim. bazý öðrenciler ise konuþuyor.

SIFATLAR

NÝTELÝK SIFATLARI BELÝRTME SIFATLARI

1. Ýþaret sýfatlarý 3. Soru sýfatlarý
2. Sayý sýfatlarý 4. Belirsizlik sýfatlar

1. NÝTELÝK SIFATLARI
Taným: Canlý ve cansýz varlýklarýn renk, þekil, biçim, yetenek, beceri gibi özellliklerini bildiren sýfatlara “nitelik sýfatý” denir.

Örnekler:
Mavi kalem senin mi?
Fatma, çalýþkan bir öðrencidir.

Düzenli çocuk Sarý araba Eski bina Nitelik sýfatý ile isim arasýna “bir”
kelimesi gelebilir.
Örnekler:
Güzel bir kitap aldým.
Sýnýfýmýza yeni bir öðrenci geldi.
Limon ekþi bir meyvedir.
Güzel bisiklet Genç adam Yaþlý adam Domates kýrmýzý bir sebzedir.
12
 Nitelik sýfatý birden fazla kelimeden oluþabilir.

Örnekler:
Siyah çizgili kravat benim.
Kýrmýzý çizgili etek Ayþe’nin.
Yazýn kýsa kollu gömlek giyeriz.
Sesi güzel öðrenci var mý?

Ýki katlý bir evde oturuyoruz. Kývýrcýk saçlý çocuk benim kardeþim.

Sýfatlar, cümlelerde isimlerden sonra kullanýlabilir.

Örnekler:
500
Bugün hava soðuk. TL
Sýnýfýmýz çok güzel.
Öðretmenimiz çok iyi.
Evimiz okula uzak.
Sýnav çok kolaydý.
Arabamýz bozuk.
Babam çok þiþman. Bu ceket pahalý. Öðretmenimiz çok yakýþýklý.

2. BELÝRTME SIFATLARI
Taným: Adlarý iþaret, soru, belirsizlik ve sayý bakýmýndan belirten sýfatlara denir.

1. ÝÞARET SIFATLARI
Açýklama: Varlýklarý gösterme yoluyla belirten sýfatlara denir. Ýþaret sýfatý olan kelimeler “bu, þu, o”dur.

Bu bilgisayar benim. Þu kitap çok güzel. O kalemi bana ver.

Örnekler:
Bu akþam çok güzel bir film var. O ev bizim. Þu öðrenci çok çalýþkan.
Þu adamý tanýyor musun? Bu konu çok kolay. O arabaya binelim.

13
 Not
“-ki” eki isimlere gelerek iþaret sýfatlarý
oluþturur.

Örnekler:
Bahçedeki öðrencilere söyle, buraya gelsinler.
Kitaptaki sorularý cevaplayýnýz.
Sýnavdaki sorular çok kolaydý.
Bugünkü konumuz “Sýfatlar”. A: Resimdeki adam kim? A: Kafesteki aslan nereden geldi?
Tahtadaki yazýlarý sil. B: Resimdeki adam benim dedem. B: Kafesteki aslan Afrika’dan geldi.

2. SAYI SIFATLARI
Açýklama: Varlýklarý, miktar, sýra, üleþtirme, topluluk vb. bakýmlardan belirten sýfatlara denir.

1. Asýl Sayý Sýfatlarý

Pazartesi Salý Çarþamba Perþembe Cuma Cumartesi Pazar
1
2
3
4 TATÝL
5
6
7
Haftada otuz beþ saat dersimiz var.

Örnekler:
Bugün yedi dersimiz var.
Sýnýfýmýzda yirmi iki öðrenci var.
Bu kitap yüz otuz sayfa.
Her gün bir tane elma yiyorum.
Ben on iki yaþýndayým.

2. Sýra Sayý Sýfatlarý

Örnekler:
Bugün birinci dersimiz Ýngilizce.
Dördüncü sorunun cevabýný bilmiyorum.
Ben üçüncü sýrada oturuyorum.
Kardeþim sekizinci sýnýfta okuyor.
Evimiz bu apartmanýn ikinci katýnda.
14
3. Üleþtirme Sayý Sýfatlarý
Açýklama: Sayýlarý bölüþtürme yoluyla belirten sýfatlara denir.

Tabaklarda birer elma var. Sýralarda ikiþer öðrenci oturuyor. Tabaklarda dörder zeytin var.

Yapýlýþý: Sayýlara “-ar, -er” eki getirilerek yapýlýr. Ünlüyle biten kelimelere “-þar, -þer” þeklinde gelir.

Örnekler:
Pazardan birer kilo patates, domates ve soðan aldým.
Sýnýflarýmýz yirmiþer kiþilik.
Her sýnýftan üçer öðrenci gelsin.
Her öðrenci birer cümle söylesin.
Her gün altýþar saat dersimiz var.
Maçta herkes birer gol attý.
Kolilerde otuzar yumurta var.
4. Kesir Sayý Sýfatlarý
Açýklama: Belirttikleri adýn sayýsýný kesirli olarak gösteren sýfatlardýr.

Tabakta bir buçuk elma var. Yarým litre su içtim. Pantolonlarda yüzde on indirim var.

Örnekler:
Benzine yüzde beþ zam geldi.
Dün üç buçuk saat ders çalýþtým.
Hastanýn iyileþmesi için yüzde otuz ihtimal var.
Ayakkabýlarda yüzde elli indirim var.

Bu maðazada yüzde otuz indirim var.

15
 Kesirli Sayýlarýn Yazýlýþý:
Rakamla Yazýyla
1/2 Yarým (bir bölü iki) Not
“Yarým ve buçuk” kelimelerinin kullanýmlarý farklýdýr. “Yarým” kelimesi tek
1/3 Üçte bir (bir bölü üç) baþýna kullanýlýr; ama “buçuk” kelimesinden önce bir rakam gelir.
1/4 Çeyrek (bir bölü dört) dörtte bir 0,5 yarým 1,5 bir buçuk
5/8 Sekizde beþ (beþ bölü sekiz)
2/3 Üçte iki (iki bölü üç)
%5 Yüzde beþ
% 10 Yüzde on
% 50 Yüzde elli
% 99 Yüzde doksan dokuz
% 100 Yüzde yüz

Örnek:
Her gün yarým saat kitap okuyorum.
Bir buçuk saat televizyon seyrettim.
Pazardan yarým kilo acý biber ve bir buçuk kilo limon aldým.
3. SORU SIFATLARI
Açýklama: Adýn yerini, sayýsýný, durumunu ve zamanýný soru yoluyla belirten sýfatlara denir.
En çok kullanýlan soru sýfatarý “nasýl, hangi, ne kadar, kaç, kaçýncý, kaçar” kelimeleridir.

Nasýl?
Örnek:

A: Nasýl bir evde oturuyorsunuz? A: Murat nasýl bir öðrenci?

B: Ýki katlý, beþ odalý müstakil bir evde oturuyorum. B: Murat çok çalýþkan ve düzenli bir öðrenci.

A: Nasýl bir gömlek istiyorsunuz? A: Ýstanbul nasýl bir þehir?

B: Kýsa kollu, beyaz bir gömlek istiyorum. B: Ýstanbul tarihî ve güzel bir þehir.
16
“Nasýl” kelimesi cümlenin sonunda da kullanýlabilir:

A: Derslerin nasýl? A: Ayþe nasýl?

B: Çok iyi. B: Çok hasta.

A: Sýnýf nasýl? A: Yatak odasý nasýl?

B: Çok düzenli. B: Yatak odasý çok daðýnýk.

Örnekler:
1. A: Hava nasýl? 2. A: Nasýlsýn? 3. A: Sýnav nasýldý?
B: Hava sýcak. B: Biraz yorgunum. B: Sýnav çok kolaydý.

Hangi?
Örnekler:
1. A: Pikniðe hangi gün gideceðiz? 3. A: Hangi maça gideceðiz?
B: Pikniðe pazar günü gideceðiz. B: Bursaspor-Fenerbahçe maçýna gideceðiz.
2. A: Hangi kalem senin? 4. A: Hangi öðretmeni seviyorsun?
B: Bu kalem benim. B: Ahmet Bey’i seviyorum.

A: Hangi dersi seviyorsun? A: Hangi araba güzel?

B: Biyolojiyi seviyorum. B: Sarý araba güzel.

17
 Ne kadar?
A: Kitaplýkta ne kadar kitap var?
B: Kitaplýkta 150 kitap var.
“Ne kadar” kelimesi cümlenin sonunda da kullanýlabilir:
A: Ýstanbul’un nüfusu ne kadar?
B: Ýstanbul’un nüfusu 13 milyon.
Kaç?
A: Kaç yaþýndasýn?
B: On altý yaþýndayým.
Kaçýncý?
Örnekler:
1. A: Kaçýncý sýnýfta okuyorsun?
B: Yedinci sýnýfta okuyorum.
2. A: Kaçýncý sayfayý açalým?
B: Yirminci sayfayý açýn.
18
Örnekler:
1. A: Salonda ne kadar insan var?
B: Salonda yaklaþýk 300 kiþi var.
2. A: Ne kadar zamanýmýz var?
B: Çok az (10 dakika) zamanýmýz var.
Örnekler:
1. A: Elmanýn kilosu ne kadar?
B: Ýki lira.
2. A: Bu gömleðin fiyatý ne kadar?
B: 25 lira.
3. A: Borcum ne kadar?
A: Evin fiyatý ne kadar?
B: 14 lira.
B: Evin fiyatý 100.000 TL
Örnekler:
1. A: Kaç yaþýndasýn?
B: 14 yaþýndayým.
2. A: Dün kaç saat çalýþtýn?
B: Dün üç saat çalýþtým.
3. A: Sýnýfýnýz kaç kiþi?
B: Sýnýfýmýz 24 kiþi.
A: Boyun kaç metre?
B: Benim boyum 2,47 metre. 4. A: Bu ay kaç kitap okudun?
B: Bu ay yedi kitap okudum.
PAZARTESÝ
1 Matematik
3. A: Kaçýncý konudayýz? 2 Türkçe A: Türkçe kaçýncý ders?
B: Ýkinci konudayýz. 3 Coðrafya B: Türkçe ikinci ders.
4 Beden eðitimi
A: Fizik kaçýncý ders?
5 Beden eðitimi
4. A: Sýnav kaçýncý ders? B: Fizik 6. ve 7. ders.
6 Fizik
B: Sýnav beþinci ders.
7 Fizik
Kaçar?
1. A: Tabaklarda kaçar elma var?
B: Tabaklarda ikiþer elma var.
2. A: Sýnýfta kaçar kiþi oturuyorsunuz?
B: Sýnýfta ikiþer kiþi oturuyoruz.
A: Tabaklarda kaçar elma var?
3. A: Sýnýflarda kaçar öðrenci var? B: Tabaklarda ikiþer elma var.
B: Sýnýflarda yirmiþer öðrenci var.

4. BELÝRSÝZLÝK SIFATLARI
Açýklama: Varlýk ve nesnelerin sayý ve miktarýný açýk ve kesin olarak deðil kabataslak, belirsiz olarak bildiren sýfatlara denir.

Örnekler:
Bazý derslerim çok kötü.
Bütün elmalar kýrmýzý deðildir; bazý elmalar sarý bazý
elmalar da yeþildir.
Sýnýfta birkaç öðrenci var.
Az zamanýmýz kaldý.
Çok iþimiz var.
Her sabah çay içerim.
Bahçede üç beþ öðrenci var.

Birkaç çocuk parkta futbol oynuyor.

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz. 2. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz.
1. Kaç kardeþin var? 1. Hangi takýmý tutuyorsun?
.................................................................................... ....................................................................................
2. Dil bilgisi kitabýnýz kaç sayfa? 2. Hangi þehirde oturuyorsun?
.................................................................................... ....................................................................................
3. Haftada kaç gün okul var? 3. Hangi ülkeye gitmek istersin?
.................................................................................... ....................................................................................
4. Sýnýfýnýzda kaç öðrenci var? 4. Sence hangi meslek zevkli?
.................................................................................... ....................................................................................
5. Boyun ve kilon kaç? 5. Hangi sporu seviyorsun?
.................................................................................... ....................................................................................
19
 3. Aþaðýdaki cevaplara uygun sorular sorunuz. 5. Aþaðýdaki sorularý resme göre cevaplayýnýz.
Örnek:
Galatasaray nasýl bir takým?
Galatasaray iyi bir takým. ALÝ BEY
1. ................................................................................?
Uður çalýþkan bir öðrenci.
2. ................................................................................?
Okul müdürümüz, çok yakýþýklý bir insan. AYÞE HANIM
3. ................................................................................?
Aslan, tehlikeli bir hayvan.
4. ................................................................................?
Messi baþarýlý bir futbolcu. HASAN BEY
5. ................................................................................?
Türkçe kolay bir dil.

4. Aþaðýdaki sorularý resimlere bakarak cevaplayýnýz.

1. A: Nasýl bir araba? 2. A: Nasýl bir araba?

B: .......................... B: ..........................

1. Üçüncü katta kim var?

.................................................................................

2. Ayþe Haným kaçýncý katta?

3. A: Nasýl bir çocuk?
B: ..........................
.................................................................................
4. A: Nasýl bir çocuk?
B: ..........................
3. Ali Bey kaçýncý katta?
.................................................................................

4. Kaçýncý katta kedi var?

.................................................................................

5. Diþçi kaçýncý katta?

5. A: Nasýl bir öðrenci? 6. A: Nasýl bir öðrenci? .................................................................................
B: .......................... B: ..........................
20
6. Aþaðýdakileri eþleþtiriniz. 8. Aþaðýdaki boþluklarý örnekteki gibi doldurunuz.
1. beþinci a. 5. Örnek: Hepiniz birer cümle okuyun.
2. dokuzuncu b. 23. 1. Bütün arabalara beþ.......... öðrenci bindi.
3. yirmi üçüncü c. 100. 2. Otobüslerde kýrk.......... kiþi var.
4. birinci d. 9. 3. Öðretmenimiz herkese üç.......... soru sordu.
5. yüzüncü e. 1. 4. Sýnýfýmýzda herkes bir.......... gün nöbetçi oluyor.
5. Her kelimeyi on.......... defa yazýn.

9. Aþaðýdaki kesirli sayýlarý örnekteki gibi yazýyla ya-

7. Aþaðýdaki resimlerin altýna örnekteki gibi cümle-
zýnýz.
ler yazýn.
1 2 Örnek: 2 üçte iki / iki bölü üç
3

1. 1 ........................................................
3

2. 2 ........................................................
4
Kulübelerde birer köpek ...................................
var. ................................... 3. 5 ........................................................
9
3 4
4. 3 ........................................................
6

10. Yazýyla verilen kesirli sayýlarý rakamla yazýnýz.

................................... ................................... 1. üç bölü beþ :......................................................
................................... ................................... 2. dört bölü on :......................................................
3. beþ bölü sekiz :......................................................
4. dörtte üç :......................................................

2. SES DÜÞMESÝ (Hece Düþmesi)

Taným: Yalýn veya eklerle geniþletilmiþ olan kelimelerin ön, iç ve sonlarýnda bulunan seslerden birinin, çeþitli etkenlerle yiti-
rilmesi olayýna ses düþmesi denir.

1. ÜNLÜ DÜÞMESÝ:
Açýklama: Türlü ses etkileri altýnda kelimelerin ön, iç ve sonlarýnda bulunan bazý ünlüler düþer.
Ses düþmesi iki þekilde ortaya çýkar: Örnekler:
1. Ünlü Düþmesi Aþaðýdaki metni okuyunuz. metin+i metni
2. Ünsüz Düþmesi Bizim þehrimiz çok güzel. þehir+imiz þehrimiz
Bu nehrin üzerinde iki baraj var. nehir+in nehrin
Amcamýn oðlu doktor. oðul+u oðlu
Çocuðun karný aðrýyor. karýn+ý karný
21
 2. ÜNSÜZ DÜÞMESÝ:
Açýklama: Kelime içinde, kelime sonunda kaynaþma olayý ile bazý ünsüzler düþer.

Örnekler: küçük+cük küçücük

büyük+cek büyücek
ufak+cýk ufacýk
minik+cik minicik
sýcak+cýk sýcacýk

AlIs
‚tIrmalar
1. Hatalý kelimeleri düzelterek cümleleri yeniden ya- 2. Aþaðýdaki kelimeleri örnekteki gibi yazýnýz.
zýnýz.
Örnek: nehir-i nehri
1. Sað omuzumda bir aðrý var. 1. karýn-ý ..........................
................................................................................. 2. þehir-e ..........................
3. metin-in ..........................
2. Yemekten sonra karýným rahatladý.
4. burun-um ..........................
................................................................................. 5. alýn-ýmýz ..........................
3. Senin fikirin daha güzeldir. 6. beyin-i ..........................
................................................................................. 7. boyun-una ..........................

4. Bu þehirin nüfusu ne kadar?

................................................................................. 3. Aþaðýdaki cümlelerde ünlü düþmesi olan kelime-
lerin altýný çiziniz.
5. Bu nehirin suyu biraz acýdýr.
1. Beden eðitim dersinde Ali’nin omzu çýktý.
.................................................................................
2. Kimya dersindeki formüller aklýmda kalmýyor.
6. Ömürün uzun olsun!
3. Çocuk alnýný kapýya vurmuþ.
................................................................................. 4. Ýnsanlarýn bu takýma sabrý kalmadý.
7. Kardeþinin isimi nedir? 5. Dedemin aðzýndaki diþler çürüdü.
.................................................................................
8. Bu tabloda köy resimi var. 4. Aþaðýdaki cümlelerde ünsüz düþmesi olan kelime-
................................................................................. lerin altýný çiziniz.
9. Pinokyo’nun burunu çok uzun. 1. Fýrýndan sýcacýk ekmek aldým.
................................................................................. 2. Bebeðin minicik elleri var.
3. Küçücük tezgâhlarýn önünde iki müþteri bekliyor.
10. Çok çalýþtým bu yüzden boyunum aðrýyor.
4. Öðrenciler çabucak eve gittiler.
.................................................................................
5. Ali’nin ailesi alçacýk bir dairede oturuyor.
22
 SORU ZARFLARI
Açýklama: Fiillerdeki oluþ ve kýlýþý çeþitli yönlerden soru yoluyla belirleyen zarflardýr.
Baþlýca soru zarflarý þunlardýr:
Nasýl, ne zaman, ne kadar, neden, niçin, niye, ne diye, ne

A: Nasýl birinci oldun? A: Okula nasýl gidiyorsun? A: Tren ne zaman geliyor?

B: Çok çalýþtým. B: Okula bisikletle gidiyorum. B: Tren beþ dakika sonra geliyor.

A: Patatesten ne kadar alacaksýnýz? A: Niçin okula gelmedin?

B: Ýki kilo alacaðým. B: Çünkü hastaydým.
Örnekler:
1. Ders ne zaman baþlayacak? 4. Ne kadar istiyorsun? 7. Ödevini niye yapmadýn?
2. Sen nasýl çalýþtýn? 5. Niçin koþuyorsun? 8. Ne diye konuþuyorsun?
3. Evde ne kadar oturacak? 6. Derse neden geciktin? 9. Ne gülüyorsun?

1. NASIL?
Örnekler:
1. A: Öðretmeniniz nasýl konuþuyor? 4. A: Okula nasýl geldin?
B: Öðretmenimiz hýzlý konuþuyor. B: Otobüsle geldim.
2. A: Çayý nasýl içiyorsun? 5. A: Ýngilizceyi nasýl öðrendin?
B: Çayý az þekerli ve açýk içiyorum. B: Çok çalýþtým ve kitap okudum.
3. A: Maçta nasýl oynadým? 6. A: Okula nasýl gidiyorsunuz?
B: Çok güzel oynadýn. B: Yürüyerek gidiyorum.
24
2. NE ZAMAN?

09:00 Örnekler:
1. A: Otobüs ne zaman gelecek?
B: Otobüs on dakika sonra gelecek.
2. A: Pikniðe ne zaman gidelim?
B: Pikniðe bu hafta sonu gidelim.
3. A: Türkiye’ye ne zaman gideceksiniz?
B: Türkiye’ye yedinci ayda gideceðim.

Ahmet Bey : Ders ne zaman baþladý?

Sekreter : Ders sekiz buçukta baþladý.
Ahmet Bey : Peki ne zaman bitecek?
Sekreter : Dokuzu on geçe bitecek.

3. NE KADAR?

Örnekler:
1. A: Günde ne kadar çalýþýyorsunuz?
B: Günde üç saat çalýþýyorum.
2. A: Hastanede ne kadar kalacak?
B: Hastanede bir hafta kalacak.
3. A: Elmadan ne kadar istiyorsunuz?
B: Ýki kilo istiyorum.

“Ne kadar?” sorusu cümle sonunda da kullanýlabilir.

Örnekler:
1. A: Elmanýn kilosu ne kadar?
B: Elmanýn kilosu iki lira.
2. A: Bu evin kirasý ne kadar?
B: 500 lira.
3. A: Tavanýn yüksekliði ne kadar?
B: 3 metre.
25
 4. NEDEN? NÝÇÝN? NÝYE?
“Neden? Niçin? Niye?” kelimeleri ayný anlamdadýr. Bu kelimeler sebep sormak için kullanýlýr.

Örnekler:
1. A: Bugün okula neden gelmedin?
B: Çünkü hastayým.
2. A: Ödevini niçin yapmadýn?
B: Unuttum.
3. A: Araba niye gitmiyor?
B: Çünkü benzini bitti.
4. A: Kapýyý niçin açmýyorsun?
A: Neden koþuyorsun? B: Çünkü anahtarýmý bulamýyorum.
B: Otobüse yetiþmek için koþuyorum.

5. NE DÝYE? NE?
“Ne diye? Ne?” kelimeleri sebep sormak için kullanýlýr. Bu kelimeler ayný zamanda yapýlan iþten rahatsýz olma ve bir iþin
yapýlmasýný istememe anlamý da taþýr.
Örnekler:
Ne diye anneni üzüyorsun? (üzme)
Ne diye derslerine çalýþmýyorsun? (çalýþ)
Ne bakýyorsunuz? (Bakmayýn. Neden bakýyorsunuz?)
Ne konuþuyorsunuz? (Konuþmayýnýz. Neden konuþuyorsunuz?)
Ne gülüyorsun? (Neden gülüyorsun. Gülme)

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz. 2. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.
1. Pazarda muzun kilosu ne kadar? kadar / zaman / niçin / nasýl / ne
................................................................................. 1. Portakalýn kilosu ne ..................?
2. Film ne zaman baþlýyor? 2. Otobüs ne .................. geliyor?
.................................................................................
3. Sen .................. parka gitmiyorsun?
3. Okula nasýl gidiyorsun?
4. Ahmet maçta .................. oynadý?
.................................................................................
4. Niçin ödevini yapmadýn? 5. ......................... bakýyorsun?
................................................................................. 6. .................. gülüyorsun?
5. Dün niçin okula gelmedin? 7. Gömleðe ne .................. ödedin?
................................................................................. 8. Seni bekliyoruz, .................. gelmiyorsun?
26
 YETERLÝK FÝÝLÝ (-abil, -ebil)
Açýklama: Yeterlik fiili, bir oluþ ve kýlýþý gerçekleþtirmek güç ve yeterliðini ya da bir oluþ ve kýlýþýn gerçekleþme ihtimalini
anlatýr.

A: Kapýyý açabilir misiniz? Iþýk Koleji’ne nasýl gidebilirim?

B: Elbette.

Buyrun, dýþarý çýkabilirsiniz. Hava bulutlu, yaðmur yaðabilir.

Ben bu taþý kaldýrabilirim.

28
 Yapýlýþý: Bir fiile “-abil, -ebil” ekleri getirilerek yapýlýr. Örnekler:
Ben de futbol oynayabilirim.
Fiil + Yeterlik fiili + Kip eki + Þahýs eki
Ahmet bugün bize gelebilir.
-abil / -ebil
Onlar, bu soruyu cevaplayabilirler.
yaz abil ir im Parka gidebilirsiniz.
Affedersiniz, tiyatroya nasýl gidebiliriz?
Soðuk su içme! Hasta olabilirsin.

1. Yeterlik Fiili (Olumlu)

Fiil + Yeterlik Fiili + Þahýs Eki Örnekler:

Koþmak Yüzmek Çok çalýþsam “100” alabilirim.

Ben koþabilirim yüzebilirim Sen de oynayabilirsin.

Sen koþabilirsin yüzebilirsin Amcam bugün gelebilir.
O koþabilir yüzebilir Dersimiz bitti, çýkabilirsiniz.
Biz koþabiliriz yüzebiliriz
Saat yedi oldu, misafirler gelebilirler.
Siz koþabilirsiniz yüzebilirsiniz
Bence yirmi dakikada 5 km koþabiliriz.
Onlar koþabilirler yüzebilirler

Diyalog 1: Diyalog 2: Diyalog 3:

A: Ooo! Buz gibi soðuk su? A: Ali ne kadar uzun deðil mi? A: Arzu senden bir þey isteyebilir miyim?
B: Ben içmeyeyim. B: Evet, gerçekten çok uzun. B: Elbette isteyebilirsin? Ne istiyorsun?
A: Niçin? A: Sýnýfýn tavanýna dokunabiliyor. A: Bana defterini verebilir misin?
B: Çünkü hasta olabilirim. B: Gerçekten mi! B: Olur, ama ne zaman geri vereceksin?
A: Yarýn verebilirim.

Not
“-abil, -ebil” yeterlik fiili, son harfi ünlü olan fiillere gelirken araya “y” koruyucu ünsüzü girer.

Örnekler:
oyna-y-abil-ir-im oku-y-abil-ir-iz
dinle-y-ebil-ir-sin yürü-y-ebil-ir-siniz
ara-y-abil-ir taþý-y-abil-ir-ler
29
 2. Yeterlik Fiili (Olumsuzluk)

Fiil + - a, -e + Olumsuzluk Eki + Þahýs Eki Örnekler:

Koþmak Yüzmek Çok hastayým, okula gidemem.
Ben koþamam yüzemem Bu soruyu yapamazsýn.
Sen koþamazsýn yüzemezsin
Yarýn sýnavý var maça gelemez.
O koþamaz yüzemez
Havuzda çok az su var, yüzemeyiz.
Biz koþamayýz yüzemeyiz
Çok yorgunsunuz, koþamazsýnýz.
Siz koþamazsýnýz yüzemezsiniz
Yaðmur yaðýyor, pikniðe gidemezler.
Onlar koþamazlar yüzemezler

Diyalog 1: Diyalog 2:
A: Baba, bu pazar sinemaya gidebilir miyim? A: Öðretmenim Ali de dýþarý çýkabilir mi?
B: Hayýr, gidemezsin. B: Hayýr, o çýkamaz.
A: Niçin? A: Niçin, öðretmenim.
B: Çünkü, bu pazar hepimiz pikniðe gidiyoruz. B: Çünkü, o ödevini bitirmedi.

3. Yeterlik Fiili (Soru)

Fiil + Yeterlilik Fiili + Kip Eki + Soru Eki + Þahýs Eki

Koþmak Yüzmek
Örnekler:
Ben koþabilir miyim? yüzebilir miyim?
Sen koþabilir misin? yüzebilir misin? Bu arabayý kullanabilir misin?

O koþabilir mi? yüzebilir mi? Tahtayý silebilir miyim?

Biz koþabilir miyiz? yüzebilir miyiz? Saat ikide gelebilir misiniz?
Siz koþabilir misiniz? yüzebilir misiniz?
Onlar koþabilirler mi? yüzebilirler mi?

30
 Not
Yeterlik fiilinin geniþ zamanlý çekimi gücü yetme, izin, rica ve ihtimal anlamlarýný taþýr.

1. Yapabilme Anlamý
Yeterlik fiili, yapabilme, gücü yetme anlamlarýnda kullanýlabilir.

Örnekler:
1. A: Ahmet, bu soruyu çözebilir misin?
2x 2+3x+5=45 B: Evet, çözebilirim.
x=? Hayýr, çözemem.
2. A: Sence Mehmet 100 kilo kaldýrabilir mi?
B: Bence kaldýrabilir.
Bence kaldýramaz.
3. A: Ayþe, bu havuzda yüzebilir misin?
B: Evet, yüzebilirim.
Hayýr, yüzemem.
4. A: Arapça konuþabilir misin?
B: Evet, konuþabilirim.
Öðretmen : Bu problemi kim çözebilir? Hayýr, konuþamam.
Öðrenci : Ben çözebilirim öðretmenim.

2. Ýzin Anlamý
Yeterlik fiili izin alma ve izin verme anlamlarýnda kullanýlabilir.

Örnekler:
1. A: Hocam, içeri girebilir miyim? Ýzin alma
B: Evet, girebilirsin. (Evet, gir.) Ýzin verme
Hayýr, giremezsin. (Hayýr, girme.) Ýzin vermeme
2. A: Kapýyý açabilir miyim?
B: Evet, açabilirsin. (Aç)
Hayýr, açamazsýn. (Açma)
3. A: Dýþarý çýkabilir miyiz?
B: Evet, çýkabilirsiniz. (Evet, çýkýn.)
Hayýr, çýkamazsýnýz. (Hayýr, çýkmayýn.)
4. A: Hocam, Hasan da bizimle oynayabilir mi?
A: Babacýðým biraz televizyon seyredebilir miyim? B: Evet, oynayabilir. (Evet, oynasýn.)
B: Seyredebilirsin ama sadece bir saat. Hayýr, oynayamaz. (Hayýr, oynamasýn.)

31
 3. Rica Anlamý
Baþkasýndan istediðimiz þeyleri nazik bir þekilde söylerken kullanýrýz.
Örnekler:
1. A: Pencereyi açabilir misin?
B: Elbette.
2. A: Teþekkür ederim.
B: Bir þey deðil.
3. A: Hocam, özür dilerim, tahtayý göremiyorum biraz çeki-
lebilir misiniz?
B: Öyle mi? Özür dilerim, hemen çekiliyorum.
A: Garson bey, bir menü alabilir miyiz?
4. A: Hocam tam anlamadým. Tekrar anlatabilir misiniz?
B: Elbette efendim. Hemen getiriyorum.
B: Tabi.

4. Ýhtimal Anlamý
Yeterlik fiili; ihtimal, olasýlýk anlamýnda kullanýlabilir.
Örnekler:
Hava bulutlu, yaðmur yaðabilir.

Mantonu giy, hasta olabilirsin.

Yarýn Ankara’ya gidebilirim.

Gelecek hafta sýnav yapabilirim.

Þu, Ali olabilir.

Not
1. Ýhtimal anlamý taþýyan yeterlik fiilinin olumsuzu yapýlýrken “-aabil, -eebil” fiili kullanýlýr.
Örnekler:
Yarýn derse gelmeyebilirim. (“gelemem” deðil; çünkü bu kelimede kesinlik anlamý var, ihtimal anlamý yok.)
Bu iþ yarýna bitmeyebilir.
Bu soruyu yapamayabilirim.
Türkiye’ye bu sene de gitmeyebilirim.

2. Yeterlik fiili farklý kip ekleriyle de kullanýlabilir.

Örnekler:
Türkçeyi çok iyi konuþabiliyorum ama iyi yazamýyorum. (Þimdiki zaman)
Dün ders çalýþamadým. (Görülen geçmiþ zaman)
Yarýnki pikniðe gelemeyeceðim. (Gelecek zaman)
Müdür beyi görebilsem izin alacaðým. (Dilek - Þart)

32
 4. Aþaðýdaki boþluklarý yeterlik fiilleri ile doldurunuz.
AlIs
‚tIrmalar 1. Arzu, Ýngilizce biliyor. O, çok güzel Ýngilizce
.................................................. (konuþmak)
1. Aþaðýdaki cümleleri eþleþtiriniz. 2. Mustafa Bey, Türkçe öðretmeni. O, Türkçe
..................................................... (öðretmek)
1. Paketler çok aðýr a. yaðmur yaðabilir.
3. Mesut Özil iyi bir futbolcu. O, çok güzel futbol
2. Ahmet Bey çok yaþlý b. dýþarý çýkabilirsiniz.
................................................... (oynamak)
3. Hava çok güzel c. futbol oynayamaz.
4. Hava bugün karlý. Uçaklar .............................
4. Ders bitti d. Ayþe, onlarý taþýyamaz.
(kalkmak - olumsuz)
5. Hava bulutlu e. pikniðe gidebiliriz.
5. Ýbrahim Amca çok yaþlý. O, futbol ....................
(oynamak - olumsuz)
5. Aþaðýdaki test sorularýný cevaplayýnýz.
2. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi yeterlik fiilinin
olumsuzu yapýnýz. 1. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde ihtimal anlamý vardýr?
Örnek: Ressam, bu resmi çizebilir? A) Süleyman imtihaný kazanamayabilir.
Ressam, bu resmi çizemez. B) Atlar çok hýzlý koþabilir.
C) Bütün ödevlerimi bu akþam bitiremem.
1. Bu pazar pikniðe çýkabiliriz.
D) Size bir kahve yapabilirim.
....................................................................................

2. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde “yeterlik” anlamý vardýr?

2. Bu yoldan kamyon geçebilir.
A) Etleri piþirmek için ateþ yakarýz.
....................................................................................
B) Siz ikiniz odun toplayýn.
C) Oðuz ile Arif, su getirebilirler.
3. Ben tavana dokunabilirim.
D) Ahmet de bize yardým etti.
....................................................................................

3. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde “kabiliyet, yetenek”

4. Artýk futbol oynayabilirsin. anlamý vardýr?
.................................................................................... A) Dedemin gözleri iyi görmüyor.
B) Artýk kýþ elbiselerimizi giyebiliriz.
5. Türkçeyi öðrenebiliyor musunuz? C) Bazý insanlar güzel þarký söyleyebilir.
.................................................................................... D) Soðukta kaldým bu yüzden hasta oldum.

4. “Çocuklar, aðýr þeyleri kaldýramazlar.”

3. Aþaðýdaki karýþýk kelimelerden anlamlý ve kurallý Bu cümlede altý çizili sözcükte aþaðýdaki anlamlardan
cümleler kurunuz. hangisi vardýr?
1. kaldýrabilir / 170 kilo / Naim Süleymanoðlu A) Yetenek B) Gücü yetmemek
.................................................................................... C) Rica etme D) Ýhtimal
2. yaðmurlu / pikniðe / bugün / hava / gidemeyiz
.................................................................................... 5. “Bu çatýya merdivenle çýkabiliriz.”
3. uçak / kar / kalkamaz / yaðýyor / bugün Bu cümlenin olumsuzu aþaðýdakilerden hangisidir?
.................................................................................... A) Bu çatýya merdivenle çýkamayýz.
4. uzun / çok / Rüstem / dokunabilir / tavana B) Bu çatýya merdivenle çýktýk.
.................................................................................... C) Bu çatýya merdivenle çýkmalýyýz.
5. hastayým / gelemem / maça / bugün / biraz D) Bu çatýya merdivenle çýkmamalýyýz.
....................................................................................
33
 6. Aþaðýdaki tabloyu doldurunuz.
Yeterlik Fiili (Olumlu)
Ben yap......................................
Sen çiz.......................................
O çöz......................................
Biz boya....................................
Siz getir.....................................
Onlar uyu......................................
7. Aþaðýdaki tabloyu doldurunuz.
Yeterlik Fiili (Olumsuzluk)
Ben yap......................................
Sen çiz.......................................
O çöz......................................
Biz boya....................................
Siz getir.....................................
Onlar uyu......................................
8. Aþaðýdaki tabloyu doldurunuz.
Yeterlik Fiili (Soru)
Ben yap......................................
Sen çiz.......................................
O çöz......................................
Biz boya....................................
Siz getir.....................................
Onlar uyu......................................
9. Aþaðýdaki tabloyu doldurunuz.
Yeterlik Fiili (Olumlu)
Ben dene....................................
Sen iç........................................
O çalýþ....................................
Biz seyret..................................
Siz öde.....................................
Onlar taþý.....................................
34
gez....................................
oyna..................................
dinle..................................
kaz.....................................
oku....................................
kullan.................................
gez....................................
oyna..................................
dinle..................................
kaz.....................................
oku....................................
kullan.................................
gez....................................
oyna..................................
dinle..................................
kaz.....................................
oku....................................
kullan................................
Yeterlik Fiili (Olumsuzluk)
aðla...................................
kaldýr.................................
seç....................................
yürü...................................
kapat.................................
bekle.................................
bitir......................................
koþ......................................
git.......................................
konuþ..................................
ver.......................................
atla......................................
bitir......................................
koþ......................................
git.......................................
konuþ..................................
ver.......................................
atla......................................
bitir......................................
koþ......................................
git.......................................
konuþ..................................
ver.......................................
atla......................................
Yeterlik Fiili (Soru)
görüþ..................................
sat......................................
kazan..................................
iste.....................................
götür...................................
yaz......................................
 1. ÝSMÝN VASITA HÂLÝ (-la, -le)
Taným: Adýn belirttiði varlýk veya nesnenin fiildeki oluþ ve kýlýþta “vasýta” olarak kullanýldýðýný veya fiile birliktelik ifade ettiði-
ni gösterme durumuna denir.

A: Nereye gidiyorsun? A: Akþam nereye gideceksiniz?

B: Okula gidiyorum. B: Sinemaya gideceðiz.
A: Ne ile gideceksin? A: Kim ile gideceksiniz?
B: Otobüs ile gideceðim. B: Ahmet ile gideceðiz.

Yapýlýþý: Bir isme “ile” eki getirilerek yapýlýr.

Ýsim + ile

Otobüs ile

Not
“ile” vasýta eki, kendinden önceki kelimeyle bitiþik yazýlabilir. “ile” vasýta eki isimlere þu þekilde gelir:
1. Kelimenin son harfi ünsüz ve son hecesindeki ünlü “a, ý, o, u” olursa; kelimeye “-la” eklenir.
Örnek: Uçak + ile Uçakla
2. Kelimenin son harfi ünsüz ve son hecesindeki ünlü “e, i, ö, ü” olursa; kelimeye “-le” eklenir.
Örnek: Otobüs + ile Otobüsle
3. Kelimenin son harfi “a, ý, o, u” olursa; kelimeye “yla” gelir.
Örnek: Araba + ile Arabayla
4. Kelimelenin son harfi “e, i, ö, ü” olursa; kelimeye “yle” gelir.
Örnek: Gemi + ile Gemiyle

36
A: Ahmet Bey iþe ne ile gidecek? A: Murat Üsküdar’a neyle gidecek?
B: Ahmet Bey iþe taksiyyle gidecek. B: Murat Üsküdar’a vapurlla gidecek.

A: Selma sinemaya neyle gidecek? A: Hakan Almanya’ya ne ile gidecek?

B: Selma sinemaya trenlle gidecek. B: Hakan Almanya’ya uçaklla gidecek.

A: Ömer okula ne ile gidecek? A: Ayþe Haným alýþveriþ merkezine neyle gidecek?
B: Ömer okula metroyyla gidecek. B: Ayþe Haným alýþveriþ merkezine arabayyla gidecek.
37
 Örnekler:
Kadýn karpuzu býçakla kesiyor.
Çocuk kapýyý anahtarla açýyor.
Bu araba benzinle çalýþýyor.
Elimi sýcak su ile yýkarým.
Kalemle yazarýz, silgiyle sileriz.
Araba çok hýzlý, 140’la gidiyor.
Benim topumla oynayalým.
Çorbayý kaþýkla içeriz.
Masayý peçeteyle silin.
Adam karpuzu býçakla kesiyor. Zeytini çatalla yeriz.

KÝM ÝLE? (KÝMÝNLE?)

Not
“Ýle” vasýta hâli þahýs zamirlerine þu þekilde gelir.
Kim? Kiminle?
Ben Benimle
Örnek Diyalog:
Sen Seninle
A: Nereye gidiyorsun? O Onunla
B: Tiyatroya gidiyorum. Biz Bizimle
A: Kiminle gidiyorsun? Siz Sizinle
B: Ailemle. Onlar Onlarla

A: Aslý sinemaya kimle gidiyor? A: Osman okula kimle gidiyor?

B: Aslý sinemaya annesiyle gidiyor? B: Osman okula Murat’la gidiyor.

A: Hatice kütüphaneye kimle gitti? A: Mustafa parka kimle gitti?

B: Hatice kütüphaneye arkadaþýyla gitti. B: Mustafa parka kardeþiyle gitti.
38
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý vasýta hâli ekiyle doldurunuz. 2. Aþaðýdaki boþluklarý vasýta hâli ekiyle doldurunuz.
1. Okula otobüs.......... gidiyorum. 1. Ben, sen.......... ders çalýþmak istiyorum.
2. Tatile uçak.......... gidiyoruz. 2. Ben.......... sinemaya gelir misin?
3. Öðretmen, tahtaya tebeþir.......... yazý yazýyor. 3. Dedem.......... satranç oynuyorum.
4. Tahtayý silgi.......... silin. 4. Arkadaþlarým.......... futbol oynamak istiyorum.
5. Okula bisiklet.......... gelmeyin. 5. Sen.......... biraz konuþmak istiyorum.
6. Eve ayakkabý.......... girmeyin. 6. Onlar.......... beraber oturmak istemiyorum.
7. Kalem.......... oynama. 7. Ali, Furkan’.......... geziyor. Veli, Harun’.......... futbol oynuyor.
8. Gitar.......... konser veriyor. 8. Kitabýnýza tükenmez kalem.......... yazý yazmayýn.
9. Çorbaný kaþýk.......... iç. 9. Mustafa.......... çok iyi anlaþýyoruz.
10. Maçtan sonra soðuk su.......... yüzümü yýkadým. 10. Çocuðun saçlarýný þampuan.......... yýkadý.

2. SIFATLARDA DERECELENDÝRME
Taným: Baðlý olduðu adýn, karþýlaþtýrýlan öteki ada göre nitelik ve miktar bakýmýndan derecesini gösteren sýfatlardýr.
Sýfatlarda derecelendirme dört þekilde yapýlýr:
1. Eþitlik Derecesi: Ýki varlýk arasýndaki niteliðin benzer ya da eþit olduðunu gösterir.
Yapýlýþý: Sýfat olan kelimelerin önüne “gibi” ve “kadar” edatlarýnýn getirilmesiyle yapýlýr.

Gibi Kadar
Örnekler: Örnekler:
Maçtan sonra buz gibi soðuk su içtim. Tolga, kuþ kadar hafif bir çocuktur.
Taþ gibi sert yastýkta yatýyor. Ayþe, Merve kadar çalýþkan bir öðrencidir.
Bal gibi tatlý meyvelerim var. Bu sýnav kadar zor bir sýnav görmedim.
Cennet gibi güzel vatanýnýz var. Onun kadar yakýþýklý adam görmedim.

A: Ne oldu?
B: Ekmek ateþ gibi sýcak, elim yandý. Orhan bir aþçý kadar güzel yemekler yapýyor.
39
 2. Üstünlük (karþýlaþtýrma) Derecesi: Bir varlýktaki özelliðin baþka bir varlýktan daha çok, daha üstün, daha az, daha düþük
olduðunu gösterme derecesidir.

Yapýlýþý: Sýfatlardan önce gelen “daha” kelimesiyle yapýlýr.

büyük ev daha büyük ev
küçük çocuk daha küçük çocuk
zor soru daha zor soru
komik film daha komik film

Örnekler:
Güzel ev
Bursa, güzel bir þehirdir.
Ankara, daha güzel bir þehirdir.
Ýstanbul, Ankara’dan daha güzel bir þehirdir.

Örnekler:
1. A: Bu kalemi beðendim; ama bundan daha güzel bir kalem var mý?
B: Bundan daha güzel bir kalem yok.
2. Ýstanbul, Ýzmir’den daha soðuk þehirdir.
3. Aydýn, Kamil’den daha çalýþkan bir öðrencidir. Daha gü
zel ev
4. Burasý, bizim evden daha geniþ bir evdir.
5. Güneþ, dünyadan daha büyüktür.

3. Aþýrýlýk Derecesi: Sýfatlardaki aþýrýlýk derecesi, üstünlük derecesi ile en üstünlük derecesi arasýnda yer alan dereceyi belirtir.

Yapýlýþý: Sýfatýn önüne, “çok, pek, çok az” gibi kelimelerin getirilme-
siyle yapýlýr.
Örnekler:
Televizyonda çok ilginç bir program var.
Pek çok insan otobüsü tercih eder.
Çok büyük ve güzel bir salon.
l ev
Pek güzel bir çocuðunuz var. Pek güze

4. En Üstünlük Derecesi: Sýfattaki niteliðin en üst düzeyini gösterme derecesidir.

Yapýlýþý: Sýfatýn önüne “en” kelimesinin getirilmesiyle yapýlýr.
Örnekler:
Sýnýfýmýzýn en çalýþkan öðrencisi Selçuk’tur.
En zor ders fiziktir.
En güzel çiçek güldür.
Benim en iyi arkadaþým Büþra’dýr.
Ülkemizin en ünlü sanatçýsý Tarkan’dýr.
En güzel
En büyük hayvan balinadýr. ev
Ülkenizin en ünlü yemeði nedir?
40

Ýyi araba
Sýfat Ýsim
Çok iyi araba
Sýfat Ýsim
AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý “gibi, kadar, daha, en” keli-
meleriyle doldurunuz.
1. Dünyanýn ............. kalabalýk ülkesi Çin’dir.
2. Ben kardeþimden ............. þiþmaným.
3. Metin, Rasim’den ............. kýsa boyludur.
4. Þeker ............. öðretmenimiz var.
5. Ülkemizin ............ ünlü futbolcusu Selçuk Ýnan’dýr.
6. Kimya, fizik ............. zor bir derstir.
7. Ocak, aralýk ............. soðuk bir aydýr.
8. ............. zor ders hangisidir?
9. Senin ............. yaramaz bir çocuk var mý?
10. Dünyanýn ............. pahalý þehirlerinden biri Tokyo’dur.
11. Birinci yol, ikinci yoldan ................... kýsa bir yoldur.
ARABA
Daha iyi araba Pek iyi araba
Sýfat Ýsim Sýfat Ýsim
En iyi araba
Sýfat Ýsim
2. Aþaðýdaki sorularý kendi sýnýfýnýza göre cevaplayýnýz.
1. Sýnýfýnýzýn en çalýþkan öðrencisi kimdir?
....................................................................................
2. Sýnýfýnýzýn en hareketli öðrencisi kimdir?
....................................................................................
3. Sýnýfýnýzýn en kurnaz öðrencisi kimdir?
....................................................................................
4. Sýnýfýnýzýn en uzun öðrencisi kimdir?
....................................................................................
5. Sýnýfýnýzýn en komik öðrencisi kimdir?
....................................................................................
6. Sýnýfýnýzýn en çalýþkan öðrencisi kimdir?
....................................................................................
7. Sýnýfýnýzýn en zayýf öðrencisi kimdir?
....................................................................................
8. Sýnýfýnýzýn en sportmen öðrencisi kimdir?
....................................................................................
41
 3. Þehrinizin “En”lerini örnekteki gibi yazýnýz.
Hürriyet Caddesi’dir.
Örnek: Þehrimizin en geniþ caddesi .................................
1. Þehrimizin en büyük okulu ......................................
2. Þehrimizin ...................................... lokantasý ......................................
3. Þehrimizin ...................................... alýþveriþ merkezi ......................................
4. Þehrimizin ...................................... parký ......................................
5. Þehrimizin ...................................... eðlence merkezi ......................................
Dünyanýn en yüksek binasý Burç
Halife’dir.

Dünyanýn en büyük alýþveriþ Dünyanýn en pahalý arabasý Dünyanýn en iyi futbol takýmý
merkezi Çin’dedir. 8 milyon dolardýr. Barcelona’dýr.

4. Ülkenizin En’lerini örnekteki gibi yazýnýz.

Örnek: Ülkemizin en kalabalýk þehri Moskova’dýr.
1. Ülkemizin ............................................. nehri .............................................
2. Ülkemizin ............................................. daðý .............................................
3. Ülkemizin ............................................. kiþisi .............................................
4. Ülkemizin ............................................. futbolcusu .............................................
5. Ülkemizin ............................................. yemeði .............................................

5. Örnekteki gibi benzer cümleler yazýnýz.

Örnek: Ali, Mehmet’ten daha çalýþkandýr. (Ali / Mehmet / çalýþkan)
1. ............................................................................. (Ayþe / Hatice / uzun)
2. ............................................................................. (Hüseyin / Murat / kýsa)
3. ............................................................................. (araba / Bisiklet / hýzlý)
4. ............................................................................. (uçak / Otobüs / konforlu)
5. ............................................................................. (otobüs / hýzlý tren / ucuz)

6. Örnekteki gibi benzer cümleler yazýnýz.

Örnek: Dünyanýn en kalabalýk þehri Tokyo’dur. (kalabalýk þehir / Tokyo)
1. ............................................................................. (yüksek dað / Everest Tepesi)
2. ............................................................................. (uzun nehir / Nil Nehri)
3. ............................................................................. (büyük çöl / Büyük Sahra Çölü)
4. ............................................................................. (büyük göl / Hazar Gölü)
5. ............................................................................. (büyük ada / Grönland)
42
 1. GEREKLÝLÝK KÝPÝ (-malý, -meli)
Taným: Bir oluþun, bir kýlýþýn veya tasarlanan bir eylemin yapýlmasý gerektiðini bildiren kipe denir.

Murat : Saat kaç anne? Hüseyin Bey : Doktor bey, kaç kilo fazlam var?
Ayþe Haným : Saat sekiz. Doktor : Hüseyin Bey, on kilo fazlanýz var.
Murat : Ooo, hemen giyinmeliyim ve çýkmalýyým. Hüseyin Bey : Peki, ne yapmalýyým?
Doktor : Az yemek yemelisiniz ve spor yapmalýsýnýz.

Yapýlýþý: Bir fiile “-malý, -meli” eki getirilerek yapýlýr.

Fiil + Gereklilik Kipi Eki + “y” Baðlayýcý + Þahýs Eki
-malý, -meli Ünsüzü

oku malý y ým

Örnekler:
Saat yedide evde olmalýyým.
Yarýn imtihan var, ders çalýþmalýsýnýz.
Arkadaþlarýnla konuþurken nazik olmalýsýn.
Yemekten önce ve sonra ellerimizi yýkamalýyýz.
Onlar, yarýn kütüphaneye gitmeliler.
O, çok spor yapmalý.
Not
Gereklilik kipi eki “-malý, -meli” fiillere þu þekilde gelir:
1. Fiilin son ünlüsü “a, ý, o, u” harfleri ise fiile “-malý” eklenir.
Örnek: yazmalýyým, çalýþmalýyým, sormalýyým, okumalýyým
2. Fiilin son ünlüsü “e, i, ö, ü” harfleri ise fiile “-meli” eklenir.
Örnek: gelmeliyim, gitmeliyim, görmeliyim, sürmeliyim

44
FÝÝL ÇEKÝMLERÝ
1. Gereklik Kipi (Olumlu)

Fiil + Gereklik Kipi Eki (-malý, -meli) + y + Þahýs Eki

Vermek Koþmak Çalýþmak Silmek
Ben vermeliyim koþmalýyým çalýþmalýyým silmeliyim
Sen vermelisin koþmalýsýn çalýþmalýsýn silmelisin
O vermeli koþmalý çalýþmalý silmeli
Biz vermeliyiz koþmalýyýz çalýþmalýyýz silmeliyiz
Siz vermelisiniz koþmalýsýnýz çalýþmalýsýnýz silmelisiniz
Onlar vermeliler koþmalýlar çalýþmalýlar silmeliler

Örnekler:
Basketbol antrenmanýna erken gelmelisin.
Bu yýl çok kitap okumalýyým.
Bugün mutlaka maça gitmeliyiz.
Hakan erken yatmalý, erken kalkmalý.
Her gün bir saat antrenman yapmalýsýnýz.
Onlara söyle, çok çalýþmalýlar.

Örnekler:
Uçak Ýstanbul’a inmiþ olmalý.
Not Ders zili çalmýþ olmalý.
“-malý, -meli” bazen cümleye ihtimal anlamý da katar. Ahmet, beðendiði elbiseyi almýþ olmalý.

Gereklilik kipi “-m meli” ekiyle yapýldýðý gibi “gerek, lazým ve zorunda” kelimelerinden biriyle de yapýlabilir.
malý, -m

Fiil+ma, me+Ýyelik Ekleri+lazým

Fiil+ma, me+Ýyelik Ekleri+gerek

Fiil+zorunda+Ek-Fiilin Geniþ Zaman Eki

Fiil + -malý , -meli + Ýyelik Ekleri Lazým Gerek Zorunda

Ben gelmeliyim gelmem lazým gelmem gerek gelmek zorundayým
Sen gelmelisin gelmen lazým gelmen gerek gelmek zorundasýn
O gelmeli gelmesi lazým gelmesi gerek gelmek zorunda
Biz gelmeliyiz gelmemiz lazým gelmemiz gerek gelmek zorundayýz
Siz gelmelisiniz gelmeniz lazým gelmeniz gerek gelmek zorundasýnýz
Onlar gelmeliler gelmeleri lazým gelmeleri gerek gelmek zorundalar
45
 2. Gereklilik Kipi (Olumsuzluk)
Fiil + Olumsuzluk Eki + Gereklik Kipi Eki (-malý, -meli) + “y” Baðlayýcý Ünsüzü + Þahýs Eki
Vermek Koþmak Çalýþmak Silmek
Ben vermemeliyim koþmamalýyým çalýþmamalýyým silmemeliyim
Sen vermemelisin koþmamalýsýn çalýþmamalýsýn silmemelisin
O vermemeli koþmamalý çalýþmamalý silmemeli
Biz vermemeliyiz koþmamalýyýz çalýþmamalýyýz silmemeliyiz
Siz vermemelisiniz koþmamalýsýnýz çalýþmamalýsýnýz silmemelisiniz
Onlar vermemeliler koþmamalýlar çalýþmamalýlar silmemeliler

Örnekler:
Derste baðýrarak konuþmamalýyýz.
Kütüphanede gürültü yapmamalýsýnýz.
Akþam geç yatmamalýsýn.
Okulumuzu kirletmemeliyiz.
Sporcular, geç uyumamalýlar.
Baþarýlý olmak için disiplinsiz olmamalý.

3. Gereklilik Kipi (Soru)

Fiil + Gereklilik Kipi Eki (-malý, -meli) + “y” Baðlayýcý Ünsüzü + Þahýs Eki
Vermek Koþmak Çalýþmak Silmek
Ben vermeli miyim? koþmalý mýyým? çalýþmalý mýyým? silmeli miyim?
Sen vermeli misin? koþmalý mýsýn? çalýþmalý mýsýn? silmeli misiniz?
O vermeli mi? koþmalý mý? çalýþmalý mý? silmeli mi?
Biz vermeli miyiz? koþmalý mýyýz? çalýþmalý mýyýz? silmeli miyiz?
Siz vermeli misiniz? koþmalý mýsýnýz? çalýþmalý mýsýnýz? silmeli misiniz?
Onlar vermeliler mi? koþmalýlar mý? çalýþmalýlar mý? silmeliler mi?

Örnekler:
Pencereyi açmalý mýyým?
Yemekten sonra diþlerimizi fýrçalamalý mýyýz?
Akþam futbol oynamalýlar mý?
O, saçlarýný kestirmeli mi?
Ayþe Haným akþam yemeði hazýrlamalý mý?

46
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki karýþýk kelimelerden anlamlý ve kurallý
cümleler kurunuz.
1. yardýmcý / babamýza / olmalýyýz / annemize / ve
..................................................................................
2. yemekten / diþlerimizi / sonra / fýrçalamalýyýz
..................................................................................
3. soðuk / kalýn / havalarda / elbiseler / giymelisin
..................................................................................
4. otobüs duraðýnda / olmalýlar / onlar / saat sekizde
..................................................................................
5. bitirmeliyim / bu kitabý / hafta sonu
..................................................................................
4. Aþaðýdaki sorularý örnekteki gibi cevaplayýnýz.
Örnek: Arkadaþýnýz çok hýzlý araba kullanýyor.
(Ona ne söylemelisiniz?)
Arabayý hýzlý kullanmamalýsýn.
1. Öðretmen, ders anlatýyor. Tayfun konuþuyor.
(Ona ne söylemelisiniz?)
..................................................................................
2. Ýsmail çok hasta. Ama hastaneye gitmek istemiyor.
(Ona ne söylemelisiniz?)
..................................................................................

3. Ali okula gidecek. Fakat hâlâ yatýyor.

(Ona ne söylemelisiniz?)
..................................................................................

4. Yarýn sýnav var. Ayþe ders çalýþmýyor.

(Ona ne söylemelisiniz?)
2. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz. ..................................................................................
(Gereklilik kipi / Olumlu)
Örnek: Bu arabayý satmalýyým. (Ben) 5. Hava çok soðuk. Ahmet dýþarý çýkacak.
1. Erken yat........................................................ (Sen) (Ona ne söylemelisiniz?)
2. Yemekten önce ellerimizi yýka......................... (Biz) ..................................................................................
3. Çok ders çalýþ................................................ (Ben)
4. Her gün saçlarýný tara..................................... (O)
5. Önce annemizden izin al................................. (Biz)
5. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi soru cümlesi
yapýnýz.
Örnek: Kýrmýzý ýþýkta durmalýyýz.
Kýrmýzý ýþýkta durmalý mýyýz?
1. Kardeþimi aramalýyým.
................................................................................?
3. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz. 2. Çocuklar süt içmeliler.
(Gereklilik Kipi / Olumsuzluk) ................................................................................?
Örnek: Öðrenciler, sýnýfta gürültü etmemeliler. (Onlar) 3. Saðlýklý olmak için sürekli spor yapmalýyýz.
1. Sigara iç......................................................... (Biz) ................................................................................?
2. Sýnýfta çok konuþ............................................ (Siz) 4. Yemekten sonra ellerini yýkamalýsýn.
3. Arkadaþlarýnla kavga et................................... (Sen) ................................................................................?
4. Yalan söyle..................................................... (Sen) 5. Bu kitabý bugün bitirmeliyim.
5. Fazla televizyon seyret.................................... (O) ................................................................................?
47
 6. Aþaðýdaki boþluklarý örnekteki gibi doldurunuz. 8. Aþaðýdaki test sorularýný cevaplayýnýz.
Örnek: Bahçeye çöp at................. (atmak / olumsuz / siz) 1. “Onun baþarýlý olmasý için çok çalýþmasý lazým.”
Bahçeye çöp atmamalýsýnýz. Aþaðýdakilerden hangisi bu cümleyle ayný anlamdadýr?
1. Sýnýfta gereksiz yere ..................................... A) Baþarýlý olmak için çok çalýþmalýdýr.
(konuþmak / olumsuz / biz) B) Baþarýlý olmak için çok çalýþmak gerek.
2. Arkadaþýna yalan .....................................
C) Baþarýlý olduðu için çok çalýþýyor.
(söylemek / olumsuz / sen)
D) Çok çalýþtýðý için baþarýlýdýr.
3. Öðrenciler tatilde kitap .....................................
(okumak / olumlu)
4. Ali sýnavlarda baþarýlý .....................................
(olmak / olumlu) 2. “Hafta sonu yapýlacak toplantýya hepiniz katýl.............”
5. Erken ..................................... Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
(uyumak / olumlu / ben) A) -malýyýz
B) -meli
7. Aþaðýdaki sorularý örnekteki gibi cevaplayýnýz. C) -malýlar
Örnek: Akþam ders çalýþmalý mýyýz? D) -malýsýnýz
Evet, çalýþmalýyýz.
Hayýr, çalýþmamalýyýz.
1. Onlar yarýn buraya gelmeliler mi? 3. I. Öðrenciler ders çalýþmak zorundadýr.
................................................................................. II. Öðrenciler ders çalýþacaklar.
................................................................................. III. Öðrencilerin ders çalýþmasý gerekir.
2. Selma çay hazýrlamalý mý?
IV. Öðrenciler ders çalýþmalýlar.
.................................................................................
Yukarýdaki cümlelerden hangisi farklý anlamdadýr?
.................................................................................
A) I. B) II. C) III. D) IV.
3. Takým elbisemi giymeli miyim?
.................................................................................
.................................................................................
4. Hafta sonu okula gitmeli miyiz? 4. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde olasýlýk (ihtimal)
................................................................................. anlamý vardýr?
................................................................................. A) Hemen eve gitmek zorundayým.
5. Öðrenciler sýnava çalýþmalýlar mý? B) Misafirler, gelmiþ olmalýlar.
................................................................................. C) Biraz sessiz olmalýsýnýz.
................................................................................. D) Aldýklarýn için yüz lira ödemelisin.

9. Aþaðýdaki fiilleri çekimleyiniz. (Gereklilik Kipi)

Yürümek (Olumlu) Yazmak (Olumsuzluk) Okumak (Soru)

Ben

Sen

Biz

Siz

Onlar
48
 DUYULAN (ÖÐRENÝLEN) GEÇMÝÞ ZAMAN (-mýþ, -miþ, -muþ, -müþ)
Taným: Fiilin karþýladýðý oluþ ve kýlýþýn içinde bulunulan zamandan daha önce gerçekleþtiðini ancak konuþanýn bunu
görmediðini bilmediðini, baþkasýndan duyup öðrendiðini bildiren kipe denir.

Fatma

1 Ayþe

Fatma : Merhaba Ayþe. Nasýlsýn?

Ayþe : Merhaba Fatma. Ýyiyim. Sen nasýlsýn?
Fatma : Teþekkürler, iyiyim. Neredesin?
Ayþe : Sinemadayým, film seyredeceðim.
Fatma : Sana iyi seyirler. Görüþmek üzere.
Ayþe : Teþekkür ederim. Görüþürüz.

Sevgi : Kimle konuþtun?

Fatma : Ayþe’yle konuþtum.
Sevgi : Neredeymiþ?
Fatma : Sinemaya gitmiþ.
Fatma Sevgi
2

Yapýlýþý: Bir fiile “-mýþ, -miþ, -muþ, -müþ” eklerinden uygun olaný getirilerek yapýlýr.

Fiil + Duyulan Geçmiþ Zaman Eki + Þahýs Eki

Çalýþ mýþ sýnýz

50
 Not
Duyulan geçmiþ zaman ekleri fiillere þu þekillerde gelir:
1. Fiilin son ünlüsü “a, ý” harfleri olursa fiile “-mýþ” eklenir:
Örnek: yazmýþ, çalýþmýþ

2. Fiilin son ünlüsü “e, i” harfleri olursa fiile “-miþ” eklenir:

Örnek: gelmiþ, gitmiþ

3. Fiilin son ünlüsü “o, u” harfleri olursa fiile “-muþ” eklenir:

Örnek: okumuþ, sormuþ

4. Fiilin son ünlüsü “ö, ü” harfleri olursa fiile “-müþ” eklinir:

Örnek: gülmüþ, görmüþ

Diyalog 1: Diyalog 2:
A: Duydun mu? Nesrin Ankara’ya gitmiþ. B: Kimle konuþtun?
B: Kim söyledi? A: Ahmet’le konuþtum.
A: Asuman söyledi. B: Nereye gitmiþ?
B: O, kimden öðrenmiþ? A: Sivas’a gitmiþ.
A: Ona da Leyla söylemiþ. B: Ne zaman gitmiþ?
B: Leyla’ya kim söylemiþ. A: Dün gitmiþ.
A: Ona da Nesrin söylemiþ.

1 2

Öðretmen : Zeynep, dün ne yaptýn? Öðretmen : Yusuf, Zeynep dün ne yapmýþ?

Zeynep : Dün hayvanat bahçesine gittim. Kitap okudum. Yusuf : O, dün hayvanat bahçesine gitmiþ. Ders çalýþmýþ.
Ders çalýþtým. Televizyon seyrettim. Kitap okumuþ ve televizyon seyretmiþ.
51
 1. Duyulan Geçmiþ Zaman (Olumlu)

Fiil + Duyulan Geçmiþ Zaman Eki (-mýþ, -miþ, -muþ, -müþ) + Þahýs Eki
Okumak Gelmek Görmek Almak
Ben okumuþum gelmiþim görmüþüm almýþým
Sen okumuþsun gelmiþsin görmüþsün almýþsýn
O okumuþ gelmiþ görmüþ almýþ
Biz okumuþuz gelmiþiz görmüþüz almýþýz
Siz okumuþsunuz gelmiþsiniz görmüþsünüz almýþsýnýz
Onlar okumuþlar gelmiþler görmüþler almýþlar

Örnekler:
Dün balkondan düþmüþsün.
Bebek, iki saat aðlamýþ. Not
Turistler, þehri çok beðenmiþ. Duyulan geçmiþ zaman “-dýr, -dir, -dur, -dür” ekleriyle kul-
On yýl önce çok hastalanmýþým. lanýldýðýnda cümleye “tahmin” veya “kesinlik” anlamý katar.
Geçen hafta sýnav yapmýþsýnýz.

Örnekler:
Eve gitmiþtir. (tahmin)
Belki okulu bitirmiþtir. (tahmin)
Ders bitmiþtir, gidebilirsiniz. (kesinlik)

2. Duyulan Geçmiþ Zaman (Olumsuzluk)

Fiil + Olumsuzluk Eki (-ma, -me) + Duyulan Geçmiþ Zaman Eki (-mýþ , -miþ , -muþ , -müþ) + Þahýs Eki
Okumak Gelmek Vermek Almak
Ben okumamýþým gelmemiþim vermemiþim almamýþým
Sen okumamýþsýn gelmemiþsin vermemiþsin almamýþsýn
O okumamýþ gelmemiþ vermemiþ almamýþ
Biz okumamýþýz gelmemiþiz vermemiþiz almamýþýz
Siz okumamýþsýnýz gelmemiþsiniz vermemiþsiniz almamýþsýnýz
Onlar okumamýþlar gelmemiþler vermemiþler almamýþlar

Örnekler:
Öðrenciler öðretmeni görmemiþler. Sabaha kadar uyumamýþým.
Ahmet, beni beklememiþ. Sabah okula gitmemiþsin.
Dün gece ders çalýþmamýþsýnýz. Pazardan meyve almamýþýz.
52
3. Duyulan Geçmiþ Zaman (Soru)

Fiil + Duyulan Geçmiþ Zaman Eki (-mýþ , -miþ , -muþ , -müþ) + Soru Eki (mý, mi, mu, mü) + Þahýs Eki
Okumak Gelmek Görmek Almak
Ben okumuþ muyum? gelmiþ miyim? görmüþ müyüm? almýþ mýyým?
Sen okumuþ musun? gelmiþ misin? görmüþ müsün? almýþ mýsýn?
O okumuþ mu? gelmiþ mi? görmüþ mü? almýþ mý?
Biz okumuþ muyuz? gelmiþ miyiz? görmüþ müyüz? almýþ mýyýz?
Siz okumuþ muþsunuz? gelmiþ misiniz? görmüþ müsünüz? almýþ mýsýnýz?
Onlar okumuþlar mý? gelmiþler mi? görmüþler mi? almýþlar mý?

Örnekler:
Kalemini bulmuþ mu?
Arkadaþlarýnýz konuyu anlamýþlar mý?
Aþçý yemeði hazýrlamýþ mý?
Misafirler gelmiþ mi?
Anne, babam çikolata almýþ mý?
Kardeþin ödevini bitirmiþ mi?
Pazara çilek gelmiþ mi?
Örnekler:
1. A: Faruk’u aradýn mý? 4. A: Öðrenciler pikniðe gitmiþler mi?
B: Evet, aradým. B: Hayýr, gitmemiþler.
A: Neden?
2. A: Öðretmen bugün sýnav yapmýþ mý?
B: Çünkü yaðmur yaðmýþ.
B: Evet, yapmýþ.
A: Peki ne yapmýþlar.
B: Onlar da sinemaya gitmiþler.
3. A: Fatih Bey gelmiþ mi?
B: Hayýr, gelmemiþ.

Gizem Haným : Gazetede ne yazýyor, neler olmuþ?

Sinan Bey : Japonya’da deprem olmuþ. Barcelona Real Madrid’i 2-1 yenmiþ...

Not
Duyulan geçmiþ zaman sonradan fark edilen durumlarý da anlatýr.

Örnekler:
Aaa, Ahmet de Ayþe de gelmiþ. Bu kazak sana çok yakýþmýþ.
Tüh, yanýma para almamýþým. Saçýn çok güzel olmuþ.
53
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki karýþýk kelimelerden duyulan geçmiþ 3. Aþaðýdaki duyulan geçmiþ zamanlý cümleleri ör-
zamanlý cümleler kurunuz. (Olumlu) nekteki gibi soru hâline getiriniz.
1. sinemaya / gelmek / yeni bir film Örnek: Kadir yüzmeyi öðrenmiþ.
................................................................................. Kadir yüzmeyi öðrenmiþ mi?
2. arkadaþým / hayvanat bahçesine / gitmek / geçen hafta 1. Otobüs saat 8.00’de gelmiþ.
................................................................................. ...............................................................................?
3. gelmemek / Ayþe / okula / bugün 2. Çiftliðe birçok kiþi gitmiþ.
................................................................................. ...............................................................................?
4. içmek / çocuk / süt 3. Çocuk bütün pastayý yemiþ.
................................................................................. ...............................................................................?
5. öðrenciler / gitmek / tiyatroya 4. Levent ödevlerini yapmýþ.
................................................................................. ...............................................................................?
5. Annem evi temizlemiþ.
...............................................................................?
2. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi olumsuz yapýnýz.
Örnek: Çocuk köpekten korkmuþ. 4. Aþaðýdaki cevaplara uygun sorular yazýnýz.
Çocuk köpekten korkmamýþ. Örnek: Mehmet daha önce hayvanat bahçesine gitmiþ mi?
1. Öðrenciler konuyu anlamýþlar. Evet, Mehmet daha önce hayvanat bahçesine gitmiþ.
................................................................................. 1. ...............................................................................?
2. Ayþe Haným, akþam yemeðini hazýrlamýþ. Hayýr, Osman bu kitabý okumamýþ.
................................................................................. 2. ...............................................................................?
3. Dün parka gitmiþsiniz. Evet, babam araba almýþ.
................................................................................. 3. ...............................................................................?
4. Akþam, amcana gitmiþsin. Hayýr. Büþra, Hülya ile konuþmamýþ.
................................................................................. 4. ...............................................................................?
5. Tahtayý Kemal silmiþ. Evet, saçlarýn güzel olmuþ.
................................................................................. 5. ...............................................................................?
6. Okula çok erken gitmiþiz. Hayýr, bu gömlek sana yakýþmamýþ.
.................................................................................

5. Aþaðýdaki fiilleri çekimleyiniz. (Duyulan Geçmiþ Zaman)

Olumlu Olumsuz Soru
Yürümek Yazmak Dinlemek
Ben
Sen
O
Biz
Siz
Onlar
54
 EK-FÝÝLÝN DUYULAN GEÇMÝÞ ZAMANI (i-miþ)
Açýklama: i- fiilinin duyulan geçmiþ zaman kipinde “i-” fiiline “-mýþ, -miþ, -muþ, -müþ” zaman ekinin ve zamir kökenli þahýs
eklerinin getirilmesi ile oluþturulur.

Murat : Hakan, neredesin? Ömer : Ne oldu? Hakan neredeymiþ?

Hakan : Duraktayým. Otobüs bekliyorum. Murat : Duraktaymýþ.
Murat : Neden babanla gelmiyorsun? Ömer : Durakta mý? Niçin babasý getirmemiþ?
Hakan : Babam hasta. Bu yüzden otobüsle gelmek zorundayým. Murat : Babasý hastaymýþ.
Murat : Tamam, çabuk gel. Seni bekliyoruz.

Yapýlýþý: Ýsim + “-i” + Zaman Eki + Þahýs eki

Doktor imiþ siniz

Not
“-i”miþ ek-fiili kelimeyle birleþik yazýldýðýnda þu þekilde yazýlýr:
Kelimenin son harfi ünsüz ise; Kelimenin son harfi ünlü ise;
öðretmen imiþ öðretmenmiþ hasta imiþ hasta-y-mýþ
zengin imiþ zenginmiþ evde imiþ evde-y-miþ
zor imiþ zormuþ iyi imiþ iyi-y-miþ

56
1. Ek-Fiilin Duyulan Geçmiþ Zamaný (Olumlu)

Ýsim + Ek Fiilin Duyulan Geçmiþ Zaman Eki + Þahýs Eki

Çalýþkan Öðretmen Yorgun Üzgün
Ben çalýþkanmýþým öðretmenmiþim yorgunmuþum üzgünmüþüm
Sen çalýþkanmýþsýn öðretmenmiþsin yorgunmuþsun üzgünmüþsün
O çalýþkanmýþ öðretmenmiþ yorgunmuþ üzgünmüþ
Biz çalýþkanmýþýz öðretmenmiþiz yorgunmuþuz üzgünmüþüz
Siz çalýþkanmýþsýnýz öðretmenmiþsiniz yorgunmuþsunuz üzgünmüþsünüz
çalýþkanmýþlar / öðretmenmiþler / yorgunmuþlar / üzgünmüþler /
Onlar
çalýþkanlarmýþ öðretmenlermiþ yorgunlarmýþ üzgünlermiþ

Örnekler:
Ben bebekken çok yaramazmýþým.
Siz, dün hastaymýþsýnýz.
Onlar geçen hafta Ankara’dalarmýþ.
Hayvanat bahçesinde çok ilginç hayvanlar varmýþ.
Öðrencilik yýllarýnda çok çalýþkanmýþsýn.
Gece hava çok soðukmuþ.

2. Ek-Fiilin Duyulan Geçmiþ Zamaný (Olumsuzluk)

Ek-fiilin olumsuzu “deðil” kelimesi ile yapýlýr.

Ýsim + deðil + Ek-F

Fiilin Duyulan Geçmiþ Zaman Eki + Þahýs Eki
Çalýþkan Öðretmen Yorgun Üzgün
Ben çalýþkan deðilmiþim öðretmen deðilmiþim yorgun deðilmiþim üzgün deðilmiþim
Sen çalýþkan deðilmiþsin öðretmen deðilmiþsin yorgun deðilmiþsin üzgün deðilmiþsin
O çalýþkan deðilmiþ öðretmen deðilmiþ yorgun deðilmiþ üzgün deðilmiþ
Biz çalýþkan deðilmiþiz öðretmen deðilmiþiz yorgun deðilmiþiz üzgün deðilmiþiz
Siz çalýþkan deðilmiþsiniz öðretmen deðilmiþsiniz yorgun deðilmiþsiniz üzgün deðilmiþsiniz
çalýþkan deðilmiþler / öðretmen deðilmiþler / yorgun deðilmiþler / üzgün deðilmiþler /
Onlar
çalýþkan deðillermiþ öðretmen deðillermiþ yorgun deðillermiþ üzgün deðillermiþ
Örnekler:
Sýnavdaki sorular zor deðilmiþ.
Siz bu sýnýfta deðilmiþsiniz.
Türkiye’de meyve ve sebzeler pahalý deðilmiþ.
Bu kitap Mehmet’in deðilmiþ.
Ali’nin babasý öðretmen deðilmiþ, doktormuþ.
Dün hasta deðilmiþsin.
57
 3. Ek-Fiilin Duyulan Geçmiþ Zamaný (Soru)
Ýsim + Soru Eki + Ek Fiilin Duyulan Geçmiþ Zamaný + Þahýs Eki
Çalýþkan Öðretmen Yorgun Üzgün
Ben çalýþkan mýymýþým? öðretmen miymiþim? yorgun muymuþum? üzgün müymüþüm?
Sen çalýþkan mýymýþsýn? öðretmen miymiþsin? yorgun muymuþsun? üzgün müymüþsün?
O çalýþkan mýymýþ? öðretmen miymiþ? yorgun muymuþ? üzgün müymüþ?
Biz çalýþkan mýymýþýz? öðretmen miymiþiz? yorgun muymuþuz? üzgün müymüþüz?
Siz çalýþkan mýymýþsýnýz? öðretmen miymiþsiniz? yorgun muymuþsunuz? üzgün müymüþsünüz?
Onlar çalýþkan mýymýþlar? öðretmen miymiþler? yorgun muymuþlar? üzgün müymüþler?
Örnekler:
Öðretmenimiz okulda mýymýþ?
Yeni arabalarý güzel miymiþ?
Hayvanat bahçesinde fil var mýymýþ?
Ýzmir’de hava soðuk muymuþ?
Kitaplarým sýnýfta mýymýþ?

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi yeniden yazýnýz. 2. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi olumsuz yapýnýz.
Örnek: Ali’nin babasý çok zengindi. Örnek: Dayým gençmiþ.
Ali’nin babasý çok zenginmiþ. Dayým genç deðilmiþ.
1. Ahmet’in çok güzel bir arabasý vardý. 1. Çocuk hastaymýþ.
..................................................................................... .....................................................................................
2. Bizim okulumuz çok büyüktü. 2. Öðretmen sýnýftaymýþ.
..................................................................................... .....................................................................................
3. Aðabeyim, eskiden çok yakýþýklýydý. 3. Burasý büyük bir þehirmiþ.
..................................................................................... .....................................................................................
4. Mustafa’nýn amcasý çok yaþlýydý. 4. Ayakkabý çok pahalýymýþ.
..................................................................................... .....................................................................................
5. Kardeþim lisede çok tembeldi. 5. Çocuk çok yaramazmýþ.
..................................................................................... .....................................................................................

3. Aþaðýdaki tabloyu doldurunuz.

Ek-Fiilin Görülen Geçmiþ Zamaný Ek-Fiilin Duyulan Geçmiþ Zamaný
Ýstanbul’daydý. Ýstanbul’daymýþ.
Doktordu.
30 yaþýndaydý.
Evliydi.
Bir çocuðu vardý.
Evi vardý.
58
 1. BELÝRSÝZLÝK ZAMÝRLERÝ
Taným: Kiþileri veya nesneleri belirsiz olarak temsil eden zamirlerdir.
Bazýsý, bazýlarý, baþkasý, biri, biriniz, birkaçý, birçoðumuz, hepsi, herkes, hepimiz, hiçbiri, hiçbiriniz, kimse, kimisi vb.

Diyalog:

Öðrenci : Merhaba! Ben, Ömer Seyfettin’in kitaplarýndan birini almak istiyorum.

Görevli : Ömer Seyfettin’in kitaplarýndan bazýlarý var. Sen hangisini arýyorsun?
Öðrenci : Fark etmez. “Beyaz Lale” olabilir.
Görevli : Onu birisi almýþ. Bizdeki kitaplarýn hepsi þu dolapta. Beðendiðin birini alabilirsin.
Öðrenci : Bunlarýn sadece birkaçýný okudum. Birçoðunu henüz okuyamadým. Aslýnda hepsini okumak istiyorum.
Görevli : Onlarýn her birini tek tek alýp okuyabilirsin.
Öðrenci : Evet, bunu yapmalýyým. Arkadaþlarýmýn çoðu bu kitaplarý okudular ve çok güzel buldular.
Görevli : Kararýný verdin mi?
Öðrenci : Evet, Kaþaðý’yý alýyorum.
Görevli : Ben ötekini de tavsiye ederim. Not
Öðrenci : Onu da gelecek hafta alýrým. Belirsizlik zamirleri ismin durum eklerini alabilir.
Örnek: Birazý birazýný, birazýna, birazýnda, birazýndan

60
1. Herkes
Doðum günü partime sýnýftaki herkesi davet ettim.
Örnekler:
Herkes bayram kutlamasýna katýlacak.
Doðum günü partime sýnýftaki herkesi davet ettim.
Herkes sýraya geçsin ve beklesin.
Herkes burada mý?
Herkes beni dinlesin.
Herkese söyledin mi?
Herkes dýþarý çýksýn.
Ben herkesi çaðýrdým; fakat bazýlarý gelmedi.
Herkesten beþer lira aldým.
Herkesin bilgisayarý var.
Herkeste telefon var mý?
4. Bazýsý (Bazýnýz, Bazýmýz, Bazýlarý)
2. Hepsi (Hepimiz, Hepiniz)
Sanatçýlarýn hepsi duygulu insanlardýr.
Örnekler:
Kolejdeki öðrencilerin hepsi oldukça baþarýlý.
Bugün çocuklarýn hepsi çok mutlu.
Sevgili çocuklar! Hepinizi çok özledim.
Biraz yaramazlar fakat hepsi çok zeki.
Bu elmalarýn hepsi ekþi mi?
Bu ceketlerin hepsi pahalý mý?
Hepimiz size yardým etmek istiyoruz.
Hepiniz dýþarý çýkýn.
Konferans baþlayacak. Hepiniz yerlerinize oturun.
Öðretmenimiz hepimize 100 puan verdi.
Ben, hepinizden küçüðüm.
Hepinize teþekkür ederim.
3. Kimse
Neden hiç kimse benimle oynamýyor?
Örnekler:
Bugün evde kimse yok.
Kimse ile görüþmek istemiyorum.
Kimse sýnýftan dýþarý çýkmasýn.
Bugün kimse futbol oynamak istemiyor.
Odama kimseyi almayýn.
Bu konuda kimse konuþmasýn.
Yaþlýlara kimse yardým etmiyor.
Bunu kimseye söyleme.
Hiç kimsenin parasý yokmuþ.
Kimse yok mu?
Ýnsanlarýn bazýsý çok zengin olmak ister.
Örnekler:
Þehirlerin bazýsý çok fazla geliþmiþ.
Bazýsý balýk tutmaktan hoþlanýr, bazýsý da balýk yemekten
hoþlanýr.
Bazýsý sinemaya gider, bazýsý tiyatroya.
Bazýmýz çalýþkanýz, bazýmýz da çalýþkan deðiliz.
Bazýlarý her sabah radyo dinler, bazýlarý da gazete okur.
Sorularýn bazýlarý çok zordu, çözemedim.
Arabalarýn bazýlarý mazotla, bazýlarý benzinle, bazýlarý da
gazla çalýþýr.
Arkadaþlarýmýn bazýlarý çok yardýmsever.
Þehirdeki evlerin bazýlarý çok eski.
Asya ülkelerinden bazýlarý çok geliþmiþ.
61
 5. Çoðu
Ýnsanlarýn çoðu gülü sever.
Örnekler:
Öðrencilerin çoðu bugün üniversite sýnavýna girecek.
Boþ zamanlarýmýn çoðunda kitap okurum.
Þiir ve þarkýlarýn çoðu sevgi hakkýndadýr.
Hocam, bu konuyu çoðumuz anlamadý.
Çoðunuzu tanýyorum.
6. Birçoðu
8. Her biri
Hayvanlarýn birçoðu et ile beslenir.
Örnekler:
Arkadaþlarýmýn birçoðu sinemaya gelmeyecek.
Derslerimin birçoðunda baþarýlý oldum.
Kütüphanemdeki kitaplarýn birçoðu bana hediyedir.
Bebeklerin birçoðu bir yaþýnda yürür.
Arkadaþlarýmýn birçoðuna telefon ettim.
62
7. Birkaçý
Birkaçýnýz sýnýfa gitsin.
Birkaçýnýz da kantinde beklesin.
Örnekler:
Sanatçýlarýn birkaçý ödül törenine gelmemiþ.
Kötü haber gazetelerin birkaçýnda yayýnlanmýþ.
Öðrencilerin birkaçý futbol maçýný seyretmedi.
Havaalanýndaki uçaklarýn birkaçý bozukmuþ.
Örnekler:
1. A: Bunlarýn hepsi tembel.
B: Hayýr birkaçý çalýþkan.
2. A: Meyveler taze deðil.
B: Bak, birkaçý taze.
3. A: Bu öðrenciler kolejde okuyor.
B: Evet ama birkaçý kolejde okumuyor.
4. A: Bu çiçekleri nereye koyayým?
B: Birkaçýný buraya, birkaçýný da þuraya koyun.
5. A: Bu kitaplar çok aðýr.
B: Birkaçýný bana verebilirsin.
Arkadaþlarýmýn her birine hediye verdim.
Örnekler:
Çocuklarýn her biri sýrayla içeri girdi.
Kitaplarýmýn her birini teker teker okudum.
Sýnav kâðýtlarýnýn her birini dikkatle inceledim.
Arkadaþlarýmýn her birine hediye verdim.
Aile fertlerinin her birine selam söyle.
Her biriniz bu sözlerimi dikkatli dinlesin.
9. Hiçbiri

Örnekler:
Hiçbiri beni ziyaret etmedi.
Hiçbiriniz beni düþünmüyorsunuz.
Hiçbiri bana yardým etmiyor.
Hiçbiriniz beni aramasýn.

Bence bu arabalarýn hiçbiri güzel deðil.

10. Birazý

Örnekler:
Yemeðin birazýný yedim.
Parasýnýn birazýný kardeþine verdi.
Kedi sütün birazýný içti.

Þekerin birazý yere dökülmüþ.

11. Biri

Örnekler:
Ahmet, okulda biri seni arýyor.
Akþam biri sana telefon açtý.
Bu kitaplardan sadece birini okudum.
Biriniz buraya gelin.
Kitabý birine verdim ama hatýrlamýyorum.

Karþýda biri var, bize bakýyor. Tanýyor musun?

63
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý verilen belgisiz zamirlerle 5. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.
doldurunuz.
hiç kimse / herkes / hiçbirini / hepimize / birçoðunu
herkes / hepinize / birçoðu / birkaçý / bazýsý 1. Dedem .............................. para verdi.
Ödevlerinizi gözden geçirdim. .................. teþekkür ede- 2. Bu kitaplarýn ......................... okudum.
rim. .................. ödevlerini yapmýþ. ................... çok iyi,
3. Sýnýftaki öðrencilerin ....................... tanýmýyorum.
.................. orta, ..................... da baþarýsýz.
4. ................. seni çok iyi tanýyor.
5. .................. benden habersiz iþ yapmasýn.

2. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi yeniden yazýnýz.

Örnek: Her bir öðrencinin ödevini konrol ettim.
6. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.
Öðrencilerin her birinin ödevini kontrol ettim.
kimse / baþkalarý / herkes / kimisi /
1. Birkaç öðrenci buraya gelsin.
bazýlarý / kimileri / hiçbiri / hepimiz
.................................................................................
1. .............. okula gitti kimileri ise evde televizyon seyretti.
2. Bazý kitaplarý çok beðendim.
2. Bu okulda sadece sen deðil, .................. da var.
.................................................................................
3. Düðünlerde bazý insanlar aðlar ............. da sevinçten güler.
3. Hiçbir ödevimi yapmadým.
4. Kimisi þarký söylerken ..................... de dans ediyor.
.................................................................................
5. Bugün ....................yi görmedim.
4. Birçok arkadaþým partime gelmedi.
6. Öðrencilerin .......................... ödevini yapmamýþ.
.................................................................................
7. O, ......................den çalýþkandýr.
5. Bir soruyu çözdüm.
8. ....................... seni seviyor, unutma!
.................................................................................

7. Aþaðýdaki boþluklarý uygun belgisiz sýfatlar ve za-

mirlerle doldurunuz.
3. Aþaðýdaki belgisiz zamirlerin zýt anlamlýlarýný yazýnýz.
1. ................ öðrenciler erken kalkýyor ama ................
1. Hepiniz – ...........................
öðrenciler geç kalkýyor.
2. Birkaçý – ...........................
2. .................... çiçekler ve ................... çocuklar güzeldir.
3. Çoðu – ...........................
3. ..................... adam sandalyede oturuyor.
4. Herkes – ...........................
4. Bu hafta sonu ........................... eve gidecek. Okulda
5. Her biri – ........................... kimse kalmayacak.
5. Sorularýn ......................... çok kolay. Herkes yüz puan
alacak.
6. Þehrin .................. sokaklarý çok dar.
4. Aþaðýdaki boþluklarý uygun belgisiz zamirlerle dol- 7. Kemal ..................... dakika sonra gel! Seninle biraz
durunuz. konuþmak istiyorum.
1. Bazý çocuklar çok yaramazdýr .............. ise çok usludur. 8. .................. yemek almak istiyorum.
2. Kimi insan açtýr. ................ toktur. 9. Kasým ayýnda ............. gün yaðmur yaðdý fakat aralýk
3. Birçok öðrenci ders çalýþýyor ............... futbol oynuyor. ayýnda hiç yaðmur yaðmadý.
4. Birkaç soruya cevap verdim ................. cevap veremedim. 10. Bahçede ................ öðrenciler basketbol, ....................
5. Birçok öðrenci ders dinliyor ...................... konuþuyor. öðrenciler futbol oynuyor.

64
 1. ZARFLAR
Taným: Fiillerde sýfatlardan, sýfat fiillerden ve zarflardan önce gelerek onlarý durum, nitelik, zaman, yer-yön, azlýk-çokluk gibi
çeþitli yönlerden etkiyerek anlamlarýný daha belirgin hâle getiren kelimelere denir.

aðýr konuþmak, yavaþ gitmek, iyi anlatmak vb. durum bakýmýndan

dün, bugün, yarýn, sonra, þimdi vb. zaman bakýmýndan
ileri, geri, beri, alt vb. yer, yön bakýmýndan
az, çok, biraz, kýsmen, daha, pek vb. ölçü bakýmýndan
nasýl, ne zaman, ne kadar, niçin vb. soru bakýmýndan

Ahmet, okula yürüyerek gider. Ahmet sabahleyin erken kalkar. Ahmet, evden dýþarý çýktý.
(Durum bakýmýndan) (Zaman bakýmýndan) (Yer-yön bakýmýndan)

Ahmet, her gün çok ders çalýþýyor. (Miktar yönünden) Ders ne zaman baþlýyor? (Soru yönünden)
66
1. Durum Zarflarý 2. Zaman Zarflarý
Durum zarflarý “nasýl?, ne þekilde?, ne biçimde?” sorularý- Cümlede fiilin karþýladýðý oluþ ve kýlýþý zaman bakýmýndan
na cevap verir. belirgin duruma getiren ve sýnýrlandýran zarflara denir.
Bu zarflar “ne zaman?, ne vakit” sorularýna cevap verir.

Dün akþam, halý sahada futbol oynadýk.

Örnekler:
Dün köyümüze gittik.
Okulumu geçen yýl bitirdim.
Ýhtiyar adam, merdivenlerden yavaþ yavaþ iniyor.
Gelecek ders “zarflar” konusunu iþleyeceðiz.
Örnekler: Ömer Bey þimdi gitti.
Patatesleri güzelce soy, ince ince doðra. Müdür Bey az önce çýktý.
Birer birer konuþun. Bu iþi bugün bitirebilir misiniz?
Bence yanlýþ düþünüyorsunuz. Sonbaharda yapraklar sararýr.
Evden okula yürüyerek geliyorum. Kýþýn kar yaðar.
Çocuklara iyi davranmalýyýz. Okullar eylül ayýnda açýlýyor.
Arabayý hýzlý kullanmamalýsýn. Akþamleyin (akþam) bize gel.
Biraz yavaþ konuþabilir misiniz? Artýk daha düzenli ders çalýþacaðým.
Bu iþi böyle yapýnýz. Sabahlarý spor yaparým.
Biz ikimiz her gün birlikte ders çalýþýyoruz. Yaðmur hâlâ yaðýyor.
Öðretmenimiz çok güzel ders anlattý. Öðretmenimiz daha (henüz) gelmedi.

3. Yer-Yön Zarflarý
Fiilin gösterdiði oluþ veya kýlýþýn mekân içinde, yerini ve yönünü belirleyen zarflara denir.
Yer-yön zarflarý, “nereye?, nerede?, nereden?, nereye doðru?, nereye kadar?” sorularýna cevap verir.

Örnekler:
Öðrenciler içeri girdiler.
Dýþarý çýkabilir miyim?
Bu eþyalarý yukarý çýkarýn.
Hepiniz aþaðý inin.
Biraz geri gel.
A: Nereye gidiyorsun Ayþe?
Arabayý ileri alayým.
B: Yukarý çýkýyorum anne!
Az öte git.
A: Yukarý gitme, geri gel.
Beri gel.
B: Neden?
A: Çünkü, yukarýda kimse yok.
67
 4. Miktar (Azlýk-Çokluk) Zarflarý Örnekler:
Seni durakta çok bekledim.
Bir sýfatýn, bir zarfýn veya fiildeki oluþ ve kýlýþýn miktarýný, ölçüsünü,
derecesini belirleyen zarflardýr. Çok kiloluyum, az yemeliyim.
Miktar zarflarý, “ne kadar?, ne derece?” sorularýna cevap verir. Çayý fazla içiyorum.
Sýnava pek çalýþmadým.
Bu evi pek beðenmedim.
Biraz gülebilir misiniz?
Siz burada biraz bekleyin.
Seni epey bekledik; ama gelmedin.
Daha fazla çalýþmalýyým.
Çok güzel konuþtunuz.
Bugün çok erken geldim.
Pek iyi anlamadým.
Pek az çalýþtýk.
Bugün en az ben konuþtum.
Annem çok az uyuyor.
Çok güzel bir saat aldým.
Oldukça soðuk bir gündü.
Sýnýfýmýzýn en çalýþkan öðrencisi Ertuðrul.
Hasan Bey, çayý çok seviyor. Bugün daha az öðrenci geldi.

5. Soru Zarflarý
Fiildeki oluþ ve kýlýþý çeþitli yönlerden soru yoluyla belirleyen zarflara denir.
Soru zarflarý, “hani, nasýl, ne, ne biçim, neden, nerede, ne kadar, niçin gibi” sorulardan oluþur.

Örnekler:
Buraya nasýl geldin?
Affedersiniz Iþýk Lisesi’ne nasýl gidebilirim?
Dersiniz ne zaman baþlýyor?
Okulunuzu ne zaman bitirdiniz?
Toplantý ne kadar sürer?
Elmadan ne kadar istiyorsunuz?
Dün ne kadar çalýþtýn?
Neden geciktin?
Niçin gidiyorsun?
Niye aðlýyorsun?
Ne diye anneni üzüyorsun?
Ne bakýyorsun?
Bu konuyu öðrencilere nasýl anlatabilirim? Ne gülüyorsunuz?
68
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.
içeri / biraz önce / nasýl / geri / ne kadar / dýþarý
1. Arkadaþlar, lütfen sýnýftan ............. çýkmayýn.
2. Yaðmur yaðýyor. Çocuklarý .................. çaðýr.
3. Pazardan .................. sebze ve meyve alacaksýn?
4. Bu soruyu .................. yaptýn?
5. Ödevimi ............................. bitirdim.
6. Orasý çok tehlikeli. Çabuk .................. gel.
4. Aþaðýdaki cevaplara uygun sorular yazýnýz.
1. ...............................................................................?
Selim okula yürüyerek geliyor.
2. ...............................................................................?
Okulumu geçen yýl bitirdim.
3. ...............................................................................?
Bu eþyalarý yukarý çýkarýn.
4. .......................................................... yüzmüyorsun?
Çünkü yüzme bilmiyorum.
5. ...............................................................................?
Seni durakta çok bekledim.

5. Aþaðýdaki sorularý örnekteki gibi cevaplayýnýz.

Örnek: A: Ahmet nasýl konuþuyor?
B: Ahmet hýzlý konuþuyor.
1. A: Yemeði nasýl yiyorsun? (yavaþ)
B: .............................................................................
2. A: Günde ne kadar uyumalýyým? (6 saat)
2. Aþaðýdaki kelimeleri zýt anlamlýlarýyla eþleþtiriniz.
B: .............................................................................
1. içeri a. hýzlý
3. A: Çarþýya ne zaman gideceksin? (yemekten sonra)
2. aþaðý b. dýþarý
B: .............................................................................
3. az c. yukarý
4. A: Neden eve gitmiyorsun? (yaðmur yaðmak)
4. ileri d. geri
B: .............................................................................
5. yavaþ e. çok
5. A: Köye ne zaman gittin? (yazýn)
B: .............................................................................

6. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.

3. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.
çok / içeri / dýþarý / geri
Evden .................. çýktým. Çarþýda, bir ayakkabý maðazasý
gördüm. Maðazadan .................. girdim. Ayakkabý fiyatlarýný
sordum. Ayakkabýlar .................. pahalýydý. Maðazadan çýk-
tým. Eve .................. döndüm.
daha / yarýn / öte / aþaðý / biraz / fazla / ikiþer ikiþer / ne
1. Biraz .................. gidebilir misin?
2. .................. konuþuyorsun?
3. Ders .................. baþlamadý.
4. .................. daha çalýþacaðým.
5. Ýçeriye .......................... girin.
6. Çabuk .................. inelim.
7. Çok .................. düþünüyorsun.
8. Arkadaþlarla .................. müzeye gideceðiz.

69
 7. Aþaðýdaki test sorularýný cevaplayýnýz.
1. Aþaðýdaki altý çizili zarflardan hangisi cümleye yer-yyön 7. A: Dersler ....................... bitecek?
anlamý katmýþtýr? B: Dersler iki hafta sonra bitecek.
A) Þimdi buradan nasýl çýkacaðýz? Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
B) Doðru mu söylüyorsun? A) ne kadar B) ne zaman
C) Çocuk yavaþ yavaþ yukarý çýktý. C) neden D) nasýl
D) Okula ne zaman gideceksin?

8. A: ..............................................?
2. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde zaman zarfý vardýr? B: Çünkü haberim yoktu.
A) Burada bekle þimdi geliyorum. Yukarýdaki boþluða hangisi gelmez ?
B) Biraz daha yukarý kaldýr. A) Pikniðe neden gelmedin?
C) Ýnsanlar yavaþ yavaþ anlayacak. B) Pikniðe niçin gelmedin?
D) Bizimle niçin gelmiyorsun? C) Pikniðe ne zaman gelmedin?
D) Pikniðe niye gelmedin?

9. “Artýk spor yapacaðým.”

3. Aþaðýdaki altý çizili kelimelerden hangisi zarftýr?
Aþaðýdakilerden hangisi “artýk” kelimesi ile ayný an-
A) Þarký söylemek istiyorum. lamdadýr?
B) Bütün arkadaþlarýma hediye aldým. A) Bundan sonra B) Bunun için
C) Fatih Bey, az önce çýktý. C) Bunun gibi D) Bundan baþka
D) Sana bir þey söyleyeceðim.
10. A: Nasýl konuþalým?
B: ................................................
4. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde “güzel” kelimesi Yukarýdaki boþluða hangisi gelemez ?
zarf görevinde kullanýlmýþtýr? A) Birer birer konuþun. B) Yavaþ konuþun.
A) En güzel çiçek güldür. C) Sonra konuþun. D) Yüksek sesle konuþun.
B) Aferin. Çok güzel anlattýn.
C) En güzel resmi sen yaptýn.
11. 1. Dýþarý a. çýk
D) Gerçekten, güzel bir kompozisyon yazmýþsýn.
2. Ýçeri b. in
5. “Ali, dün gizlice içeri girdi.” 3. Yukarý c. gir
Yukarýdaki cümlede hangi zarflar vardýr? 4. Aþaðý d. git
A) Durum - Zaman - Miktar 5. Ýleri e. çýk
B) Miktar - Soru - Zaman Yukarýdaki zarflarla fiilleri eþleþtiriniz.
C) Zaman - Durum - Yer yön A) 1d / 2a / 3c / 4b / 5e
D) Zaman - Miktar - Yer yön B) 1e / 2b / 3a / 4c / 5d
C) 1c / 2d / 3b / 4a / 5e
D) 1e / 2c / 3a / 4b / 5d
6. “Dersi çok ........... anlattýn.”
Yukarýdaki boþluða hangisi gelemez ? 12. Hangisinde “Ne kadar?” sorusunun cevabý yoktur ?
A) güzel A) Bu gece beþ saat uyudum.
B) iyi B) Derse on dakika kaldý.
C) yavaþ C) Otobüs bir saat sonra hareket edecek.
D) geri D) Ders kýrk dakika sürdü.
70
2. ZAMÝRLER
Taným: Adlarýn yerini tutan, kiþileri ve nesneleri temsil veya iþaret ederek karþýlayan kelimelere zamir denir.
1. Þahýs Zamirleri
Taným: Varlýklarý kiþi olarak temsil eden ve kiþi adlarýnýn yerine geçen zamirlerdir.
Þahýs zamirleri þunlardýr: ben, sen, o, biz, siz, onlar
Þahýs zamirleri, adlar gibi ek alarak þu þekilde çekimlenir:

Ýsmin Hâlleri 1. Tekil Þahýs 2. Tekil Þahýs 3. Tekil Þahýs 1. Çoðul Þahýs 2. Çoðul Þahýs 3. Çoðul Þahýs
Yalýn Ben Sen O Biz Siz Onlar
Belirtme Beni Seni Onu Bizi Sizi Onlarý
Yönelme Bana Sana Ona Bize Size Onlara
Bulunma Bende Sende Onda Bizde Sizde Onlarda
Ayrýlma Benden Senden Ondan Bizden Sizden Onlardan

Örnekler:
Yarýn ben ve arkadaþlarým parka gideceðiz. Onlara söyle, sessiz olsunlar.
Sen de bizimle gel. Bana her þeyi anlattý.
Dün gece onu tiyatroda gördüm. Bu hediyeyi sana vermek istiyorum.
Bu kalemi sizden mi aldým? Sorunun cevabýný onlardan öðrendik.

2. Ýþaret Zamirleri
Taným: Varlýklarý iþaret ederek, göstererek karþýlayan zamirlerdir.
Ýþaret zamirleri þunlardýr: bu, þu, o, bunlar, þunlar, onlar
Ýþaret zamirlerinin çekimlenmiþ þekli þöyledir.

Ýsmin Hâlleri 1. Tekil Þahýs 2. Tekil Þahýs 3. Tekil Þahýs 1. Çoðul Þahýs 2. Çoðul Þahýs 3. Çoðul Þahýs
Yalýn Bu Þu O Bunlar Þunlar Onlar
Belirtme Bunu Þunu Onu Bunlarý Þunlarý Onlarý
Yönelme Buna Þuna Ona Bunlara Þunlara Onlara
Bulunma Bunda Þunda Onda Bunlarda Þunlarda Onlarda
Ayrýlma Bundan Þundan Ondan Bunlardan Þunlardan Onlardan

Örnekler:
Bu, sizin mi? Þunlarý mý istiyorsun?
Bunu arkadaþýna verir misin? Þunlar çok eski, biz bunu alalým.
Þundan bir kilo almak istiyorum. Bunlarý götüremem, çünkü çok aðýr.
Þunu Ayþe’ye ver. Onlar senin deðil, þunlar senin.
Bunlar, çok zor soru. Þunlarda Ýbrahim Tatlýses’in albümü var mý?
71
 3. Soru Zamirleri
Taným: Canlý ve cansýz varlýklarý soru yoluyla temsil eden zamirlerdir.
En çok kullanýlan soru zamirleri þunlardýr: “Kim, kimler, ne, neler” soru zamirlerinin çekimlenmiþ þekli þöyledir:

Ýsmin Hâlleri Tekil Çoðul Tekil Çoðul Tekil Çoðul

Yalýn Kim Kimler Ne Neler Nere Nereler
Belirtme Kimi Kimleri Neyi Neleri Nereyi Nereleri
Yönelme Kime Kimlere Neye Nelere Nereye Nerelere
Bulunma Kimde Kimlerde Nede Nelerde Nerede Nerelerde
Ayrýlma Kimden Kimlerden Neden Nelerden Nereden Nerelerden
Örnek:
Bu soruya kim cevap verecek? Kimleri çok seviyorsun? Öðretmen neye sinirlendi?
Pazarda kimi gördünüz? Nelerden hoþlanýyorsun? Yemeklerden neleri beðendin?
Bunu kimden aldýnýz? Nereye gideceksiniz? Amerika’da nerelere gideceksiniz?
Defterim kimde, bilmiyorum. Nereleri gezdiniz? Kitabý kime verdin?
Sinemaya kimler gelecek? Ailen nerede yaþýyor? Bu elbiseyi kimden aldýn?

Bazý soru sýfatlarý isim çekim eki alarak soru zamiri olabilir.
Soru sýfatý Soru Zamiri
Hangi kalem güzel? Hangisi güzel?
Hangi kitabý alayým? Hangisini alayým.
Hangi arabaya binelim? Hangisine binelim?
Bu gömleði kaç paraya aldýn? Bu gömleði kaça aldýn?
Kaçýncý kata bakýyorsun? Kaçýncýya bakýyorsun?
Ne kadar öðrenci geldi? Öðrencilerin ne kadarý geldi?

4. Dönüþlülük Zamirleri
Taným: Þahýs zamirlerinden daha güçlü bir anlam taþýyan, onlarý anlamca pekiþtiren bir tür þahýs zamiridir.
Dönüþlülük zamirleri þunlardýr: kendim, kendin, kendi, kendisi, kendimiz, kendiniz, kendileri
Dönüþlülük zamirlerinin çekimlenmiþ þekli þöyledir:

Ýsmin Hâlleri 1. Tekil Þahýs 2. Tekil Þahýs 3. Tekil Þahýs 1. Çoðul Þahýs 2. Çoðul Þahýs 3. Çoðul Þahýs
Yalýn Kendim Kendin Kendisi Kendimiz Kendiniz Kendileri
Belirtme Kendimi Kendini Kendisini Kendimizi Kendinizi Kendilerini
Yönelme Kendime Kendine Kendisine Kendimize Kendinize Kendilerine
Bulunma Kendimde Kendinde Kendisinde Kendimizde Kendinizde Kendilerinde
Ayrýlma Kendimden Kendinden Kendisinden Kendimizden Kendinizden Kendilerinden
Örnekler:
Kendim de gidebilirim. Konsere sadece kendileri gitmiþler.
Bu soruyu kendiniz cevaplayýn. Kendisini çok beðeniyor.
Çocuk kendi kendine konuþuyor. Kendimiz için yemek söyleyeceðiz.
Bu soruyu kendime çok sordum. Kendi ödevini baþkasý yapmýþ.
Kendisine de bir kazak almýþ. Kendisine çok güzel bir araba alacak.

72
5. Belgisiz (Belirsizlik) Zamirler
Taným: Kiþileri ve nesneleri belirsiz olarak temsil eden zamirlerdir.
En çok kullanýlan belirsizlik zamirleri þunlardýr: biri, kimi, herkes, bazýsý, birçoðu, her biri vb.

Örnekler:
Yarýn herkes konsere gidecek. Çocuklar, biriniz buraya gelsin.
Kimisi sanat müziðini çok sever. Biri, ötekine bir þeyler söyledi.
Bazýsý pop müzikten hoþlanmaz. Hiç kimse sorunun cevabýný bilemedi.
Her biri için bir müzik albümü aldýk. Müzik odasýnda kimse yoktu.
Birçoðumuz enstrüman çalabiliyoruz. Öðrencilerin birçoðunda Zara’nýn müzik albümü var.

6. Ýlgi (Aitlik) Zamiri (-ki)

Taným: Þahýs ve iþaret zamirleriyle kurulan ad tamlamalarýnda; tamlanan ögesinin kaldýrýlarak yerine “-ki” aitlik ekinin
getirilmesiyle oluþturulan zamirlere denir.
Belli baþlý ilgi (aitlik) zamirleri þunlardýr:
benimki, seninki, onunki, bizimki, sizinki, onlarýnki, bununki, þununki, onunki vb.

Ýsmin Hâlleri 1. Tekil Þahýs 2. Tekil Þahýs 3. Tekil Þahýs 1. Çoðul Þahýs 2. Çoðul Þahýs 3. Çoðul Þahýs

Yalýn Benimki Seninki Onunki Bizimki Sizinki Onlarýnki

Belirtme Benimkini Seninkini Onunkini Bizimkini Sizinkini Onlarýnkini

Yönelme Benimkine Seninkine Onunkine Bizimkine Sizinkine Onlarýnkine

Bulunma Benimkinde Seninkinde Onunkinde Bizimkinde Sizinkinde Onlarýnkinde

Ayrýlma Benimkinden Seninkinden Onunkinden Bizimkinden Sizinkinden Onlarýnkinden

Örnekler:
Benim kalemim seninkinden daha güzel yazýyor. Bizimkini dün okulda görmüþler.
Bizimkiler yarýn akþam gelecek. Bilgisayarýmý seninki bozdu.
Sizinkiler yine okula geç kalmýþ. Benim okulum evimize yakýn; ama kardeþiminki uzak.
Mektup, sizinkilerden mi gelmiþ? Murat’ýn sesi Hasan’ýnkinden daha güzel.
Sizinki yarýn bize gelecek. Sütün faydasý çayýnkinden fazla.
Seninkine çok söyledim ama dinlemedi. Salonun penceresi mutfaðýnkinden büyük.

73
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun dönüþlülük zamirleriyle 3. Aþaðýdaki boþluklarý uygun kelimelerle doldurunuz.
doldurunuz. herkes / kimilerinin / kimse / ötekisi / birçoðumuz
kendim / kendin / kendisi / kendileri / kendi / 1. Yarýn ........................... konsere gidecek.
kendinizi / kendini / kendine / kendim / kendinizi 2. Kiminin sesi güzel ........................... ise çirkin.
1. ............................. tanýtýr mýsýnýz? 3. ........................... sorunun cevabýný bilemedi.
2. Bu yemekleri ............................. yaptým. 4. ........................... enstrüman çalabiliyoruz.
3. Bunlar sizin ............................. iþiniz. 5. Sen git, ........................... gelsin.
4. ............................. bu kadar yorma.
5. Stadyuma ............................. gittiler.
6. ............................. güveniyor musun?
7. Ahmet Amca, evini ............................. boyuyor.
8. Kendi iþimi ............................. yaparým.
9. ............................. nasýl hissediyorsun?
10. Problemlerini ............................. çözmelisin.

2. Aþaðýdaki cümleleri örnekteki gibi yeniden yazýnýz. 4. Aþaðýdaki sorularý uygun hâl ekleriyle doldurunuz.
Örnek: Senin ailen bugün okula gelmiþ. 1. Bu soru.............. kim cevap verecek?
Sizinkiler bugün okula gelmiþ. 2. Pazardan kim.............. gördünüz?
1. Erzurum’un havasý Antalya’nýn havasýndan güzel.
3. Defterim kim.............., bilmiyorum.
.................................................................................
4. Kimler.............. çok seviyorsun?
2. Benim kalemim yazmýyor. Senin kalemini alabilir miyim?
................................................................................. 5. Nere.............. gideceksin?
3. Piyanonun fiyatý kemanýn fiyatýndan daha yüksek. 6. Nere.............. geliyorsun?
................................................................................. 7. Ailen nere.............. yaþýyor?
4. Mektup, senin ailenden mi gelmiþ. 8. Bunu kim.............. aldýnýz?
.................................................................................
9. Pencereden biz.............. bakýyor.
5. Cebimdeki paralarý düþürdüm.
10. Siz.............. bir þeyler söylemek istiyorum.
.................................................................................

74
 1. BAÐLAÇLAR
Taným: Kelimeleri, kelime gruplarýný, cümleleri þekil ve an-
lam bakýmýndan birbirine baðlayan kelimelere baðlaç denir.
Türkçede en çok kullanýlan baðlaçlar þunlardýr:
ile, ve, de, hem ... hem, ne ... ne, de ... de, yahut, ya da,
veya, ama, fakat, lakin, yalnýz, ancak vb.
1. ve
Çok sýk kullanýlan bir baðlaçtýr. Kelimeleri, kelime grup-
larýný ve cümleleri birbirine baðlar.
Örnekler:
Anneme ve babama hediye aldým
Ýstanbul’a ve Ankara’ya hiç gitmedim.
2. ama / fakat
Bu baðlaçlar karþýt anlamlý cümleleri birbirine baðlar. Bazý
cümlelere de þart anlamý katar.
Örnekler:
Orhan çok ders çalýþtý ama baþarýlý olamadý.
Ayþe gelecek fakat Semra gelmeyecek.
Sahile gidin ama denize girmeyin.
Arabayý kullanabilirsin fakat dikkatli ol.
3. ancak / yalnýz
Bu kelimeler “ama” anlamýnda kullanýldýðýnda baðlaç olur.
Örnekler:
Sana yardým ederim ancak kimseye söylemeyeceksin.
Sana iyi not vereceðim ancak çalýþmaya devam edeceksin.
Ben de gelmek istiyorum yalnýz babam izin vermiyor.
Keman çalabiliyorum ancak þarký söyleyemiyorum.
Not
“Ancak” ve “yalnýz” kelimelerinin baðlaç olup olmadýðýný an-
lamak için yerlerine “ama” “fakat” kelimelerini koyarýz. An-
lam ve anlatým bozulmuyorsa bunlar baðlaçtýr.
76
4. ise
Ýki tane “ise” vardýr. Baðlaç olan “ise” cümleden çýkarýldý-
ðý zaman cümlenin anlamý bozulmaz. Baðlaç olan “ise”
cümleye genellikle karþýlaþtýrma anlamý katar. Þart olan
“ise” cümleden çýkarýldýðýnda cümlede þart anlamý kalkar,
bazen de cümlenin anlamý bozulur.
Örnekler:
Mehmet Konyalý, Hasan ise Ankaralýydý. (Baðlaç)
Kardeþin uyuyor ise uyandýrma. (Þart)
5. çünkü
Sebep sonuç bildiren cümleleri birbirine baðlar.
Örnekler:
Maalesef sana hediye alamadýk çünkü zamanýmýz yoktu.
Annem bugün size gelemeyecek çünkü çok hasta.
6. bile
Bu baðlaç beklenmedik duygu ve olaylarý anlatýr.
Örnekler:
Babam bile bizimle beraber þarký söyledi.
Bu iþi küçük kardeþim bile yapar.
7. de
Cümleleri ve kelime gruplarýný birbirine baðlar.
Örnekler:
Annem de babam da beni anlamýyor.
Kardeþim de bizimle beraber gelecek.
Not
Türkçede iki tane “de” vardýr. Baðlaç olan “de” her zaman ay-
rý yazýlýr ve hiçbir zaman “ta, te” olmaz. Ýsmin hâl eki olan
“-de” ise kelimeyle beraber yazýlýr ve ses durumuna göre
“-da, -de, -ta, -te” olur. Ýsmin hâl eki olan “-de” özel isim-
lerden sonra kesme iþaretiyle ayrýlýr.
8. ile
Kelime gruplarý ile cümleleri birbirine baðlar.
Örnekler:
Annem ile babam yarýn bize gelecek. (beraber)
Galatasaray, Türkiye Kupasý ile Avrupa Kupasýný kazanmýþ.
9-A sýnýfý ile 9-B sýnýfý finalde oynayacak.
12. ya ... ya
Kelime gruplarýný karþýtlýk, seçme, oranlama anlamýyla bir-
birine baðlar. Ýki durumdan birini seçme anlamý ifade eder.
Örnekler:
Ya benimle geleceksin ya annenle gideceksin.
Ya sessiz olun, ya dýþarý çýkýn.
Doktor: “Ya az ye; ya da spor yap.” dedi.

9. ne ... ne
Eþ görevli, karþýt anlamlý kelimeleri ve cümleleri birbirine
baðlar. Olumsuzluk ifade eder.
Örnekler: 13. ha ... ha
Ahmet Bey, ne otobüse bindi ne taksiye bindi. Kelimeleri eþitlik ilgisiyle birbirine baðlar.
(Otobüse binmedi, taksiye binmedi) Örnekler:
Hasta, ne yemek yiyor; ne su içiyor. Ha bitirdi ha bitirecek.
(Yemek yemiyor, su içmiyor) Ha yaðdý ha yaðacak.
Dayým, ne yaþlý ne de genç.
(Yaþlý deðil, genç deðil)

10. hem ... hem 14. hâlbuki

Eþ görevli kelimeleri, kelime gruplarýný ve cümleleri birbi-
rine baðlar.
Örnekler:
Yaðmur yaðýyor, bu yüzden hem þemsiye hem de yað-
murluk aldým.
Hem kitap okuyorum hem müzik dinliyorum.
Hem babam hem annem veli toplantýsýna gidecek.
Söylenenin ya da beklenenin tersi bir durumun gerçekleþ-
tiði zamanlarda “ama” anlamýnda kullanýlýr.
Örnekler:
Hâlbuki onlar da gelmeliydi.
Bazý öðrenciler Türkçe zor diyor hâlbuki hiç de zor deðil.
Öðretmen onlarý çok seviyor hâlbuki onlar onu çok üzüyor.

11. ister ... ister

Ýki durumdan birini seçme anlamý ifade eder.
15. yani
Cümlelerin ve cümlelerde ayný görevde olan kelimelerin
baþýna gelir. “Þu demek ki” anlamýyla açýklama ve yorumlama anlamý kurar.

Örnekler: Örnekler:
Ýster çalýþ ister çalýþma. Yaþý biraz ilerledi; yani yaþlandý.
Ýster baban ister annen gelsin. Baþarýsýz insanlarý yani tembelleri hiç kimse sevmez.
Ýster müzik dinle ister ders çalýþ. Gençlik, yani delikanlýlýk dönemi çok önemlidir.
77
 16. mademki
Anlaþýlmýþ, açýklýða kavuþmuþ bir sebebi içeren durumu
anlatmak için kullanýlýr.
Örnekler:
Mademki evde þeker kalmamýþ ben de kahve içmem.
Mademki bilmiyorsun niçin konuþuyorsun?
Mademki beðenmiyorsun niçin okuyorsun?
18. demek ki
Bir olay ve kiþi hakkýndaki düþünceyi o olaydan çýkarýlan
sonucu anlatmak için genellikle cümle ortasýnda kullanýlýr.
Örnekler:
Lambalarý yanmýyor demek ki evde yoklar.
Cevap vermiyor demek ki seni anlamýyor veya dinlemiyor.

17. öyleyse / o hâlde 19. yeter ki

Bir durumdan doðan yeni bir sonucu tanýmlamak için “o
zaman, o durumda” anlamýnda kullanýlýr.
Örnekler:
Derslerimiz bitti öyleyse artýk sinemaya gidebiliriz.
O sana gelmiyormuþ öyleyse sen de ona gitme.
Bir iþin olmasýný çok istemek ve her þeye razý olmak
anlamýnda kullanýlýr.
Örnekler:
Yeter ki çocuðumun yüzünü bir kez göreyim.
Oðlum, yeter ki sen sýnýfý geç. Sana bisiklet alacaðým.

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun baðlaçlarla doldurunuz.
hem ... hem / da ... da / ne ... ne / ama / ister ister / ve / bile / ya ... ya / ile / çünkü
1. Bu arabayý çok beðendim ............. güzel .......... konforlu.
2. Para insan hayatýný etkiler mi? ................ inanýn .................. inanmayýn; ama etkiler
3. Beþiktaþ .......... þampiyon olabilir, Fenerbahçe ................ þampiyon olabilir.
4. ..................... bizimle oyun oynuyorsun .................. konuþuyorsun.
5. Gömleðin rengi ................ beyaz olsun ya da mavi.
6. Arkadaþým ................. ben çok iyi ders çalýþýyoruz.
7. Annem, kardeþim ........... bana hiçbir þey alamadý. ................. annemin parasý yokmuþ.
8. Bu soru çok kolay. Bu soruyu çocuklar ................ yapar.
9. ............ kitap okuyorum .............. müzik dinliyorum.
10. Babam pazardan çok þey almayý düþünüyordu ............ parasý yetmedi.
78
2. Aþaðýdaki test sorularýný cevaplayýnýz.
1. “Ayþe .......... Elif yaðmurda ýslanmýþlar.” 8. “Sabah Ayþe .................... okula geç kalmýþ.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) ile B) çünkü A) ile B) çünkü
C) fakat D) de C) bile D) yeter ki

9. “Osman .................... Hakan kantinde kavga ettiler.”

2. “Ahmet gelecek .......... Murat gelemeyecek.” Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
Yukarýdaki boþluða hangisi gelemez ? A) ile B) yani
A) ama B) fakat C) da D) fakat
C) lakin D) bile

10. “Sevgi, bu sabah .......... otobüsü kaçýrdý. .......... de aya-

ðýný incitti.”
3. “.......... kitap oku .......... da ödevlerini yap.” Yukarýdaki boþluklarý doldurunuz.
Yukarýdaki boþluklarý doldurunuz. A) hem ........ hem B) ister ........ ister
A) Ha ........ ha B) Ya ........ ya C) ha ........ ha D) öylese ........ ama
C) Ýster ........ ister D) Yani ........ çünkü
11. “.......... gel .......... gelme. Ben gidiyorum.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
4. “Ahmet maviyi, Fatma .................... sarýyý seviyor.” A) Ya ........ ya B) Ýster ........ ister
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. C) Ne ........ ne D) Hem ........ hem
A) hâlbuki B) ise
C) çünkü D) ancak 12. “.......... ders çalýþalým .......... da ben eve gideyim.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) Ya ........ ya B) Ne ........ ne
5. “Bugün asansörde Erhan .................... kalmýþ.” C) Ha ........ ha D) Hem ........ hem
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) yani B) çünkü 13. “Bugün Ahmet’i .................... en iyi arkadaþýmý ziyaret ede-
C) de D) ancak ceðim.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) ile B) öyleyse
C) mademki D) yani
6. “Bizimle gelebilirsin .................... yaramazlýk yapmay-
acaksýn.”
14. “Sana çok güzel bir hediye alýrým ................ sen baþarýlý ol.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) ancak B) yani
A) yeter ki B) mademki
C) hâlbuki D) madem ki
C) demek ki D) öyleyse

7. “Ali çok üzgün .................... sýnavdan kötü not almýþ.” 15. “Yaðmur yaðýyor ........ hiç ýslanmadýk.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluða hangisi gelemez ?
A) ancak B) fakat A) fakat B) ama
C) çünkü D) yeter ki C) lakin D) çünkü
79
 2. EDATLAR
Taným: Yalnýz baþýna bir anlam taþýmayan ancak, ad ve ad soylu kelimelerden sonra gelerek sonuna geldiði kelimeyle cüm-
ledeki baþka kelimeler arasýnda anlam iliþkisi kuran kelimelerdir.
Türkçede en çok kullanýlan edatlar þunlardýr:

1. eðer (þayet) 5. üzere

Þart cümlelerinin baþýna getirilir. Þart anlamýný pekiþtirir. Amaç, yakýn, niyet ya da þart anlamýnda kullanýlýr.
Örnekler: Örnekler:
Eðer bilsem söylerim. Eve gitmek üzere otobüse bindi.
Þayet ders çalýþmazsan annen çok üzülür. Bu parayý haftaya vermek üzere alýyorum.
Arkadaþlar, zil çalmak üzere. Biraz çabuk olun.

6. yoksa / acaba

2. iþte Bir olay hakkýndaki düþüncede kararsýzlýk, belirsizlik varsa

kullanýlýr. Tahmin cümlelerinde kullanýlýr.
Bu edat gösterme ve sözün sonuna geldiðini belirtme
amacýyla kullanýlýr. Örnekler:
Yoksa annen hasta mý oðlum?
Örnekler:
Evde bir koku var, yoksa ocaðý açýk mý unuttuk?
Ýþte annem geldi.
Yoksa bu konuyu anlamadýnýz mý çocuklar?
Ýþte bu öðretmeni çok seviyorum.
Ýþte bu soru çok zor. 7. ile
Ýþte bir yýl da böyle bitti. Durum, birliktelik ve araç anlamlarýnda kullanýlýr.
Kelimeyle birleþik yazýldýðýnda “i” sesi düþer. “-la, -le”
þeklinde yazýlýr.
Örnekler:
3. sanki
Okula servisle gitti.
Benzetme ve tahminlerde “güya” anlamýnda kullanýlýr. Kardeþim býçakla oynarken elini kesti.
Örnekler: Annem, öfkeyle dýþarýya çýktý
Sanki her þeyi çok iyi biliyorsun.
O adam sanki seni çaðýrýyor.
Sanki seni daha önce görmüþ gibiyim. Not
Sanki bütün problemleri biliyorsun. “Ýle” kelimesinin edat olup olamadýðýný anlamak için “ile”nin
yerine “ve” koyarýz. Eðer anlam bozuluyorsa edat; bozulmu-
yorsa baðlaçtýr.

4. peki 8. için
“Kabul etme, öyle kabul edelim, dediðin gibi olsun” an- Daha çok, amaç ve sebep anlamýnda kullanýlýr.
lamlarýnda kullanýlýr. Örnek:
Örnekler: Kitap okumak için yukarýya çýktý.
Yarýn sen de pikniðe gel. Peki öðretmenim. Erken kalkmak için erken yatmalýyýz.
Peki, bana niçin haber vermedin? Sýnýfý geçmek için çok çalýþýyorum.
Peki,beni tekrar sýnav yapacak mýsýnýz? Zayýf aldý bunun için çok üzüldü.
80
9. kadar 12. sadece
Uzaklýk, zaman, miktar ve benzetme anlamýnda kullanýlýr. Örnekler:
Örnekler: Okula sadece bugün gitmedim.
Akþama kadar bu iþi bitiririm. Maça sadece bir saat kaldý.
Meydanda on bin kadar insan vardý. Sadece fizik dersim iyi deðil.
Messi kadar güzel futbol oynuyor. Sporlardan sadece basketbolu seviyorum.
Sadece ikinci soruyu yapmadým.

10. gibi 13. ancak / yalnýz / tek

Benzetme, karþýlaþtýrma ve eþitlik anlamlarý katar. “Ancak, yalnýz ve tek” kelimeleri “sadece” anlamýnda kul-
lanýlýrsa edat olur.
Örnekler:
Arkadaþým, Ronaldo gibi futbol oynuyor. Örnekler:
O da Ahmet gibi çok çalýþkan. Bunu yalnýz sen biliyorsun.
Ali gibi þanssýz kiþi görmedim. Bu iþi ancak sen yapabilirsin.
Evde tek ben varým.
11. göre 14. raðmen
Görecelik ve karþýlaþtýrma ifade eder. Beklenmedik bir sonucu ifade eder. Kelime gruplarýný ve
cümleleri birbirine baðlar.
Örnekler:
Ahmet’e göre sen tembel bir öðrencisin. Örnekler:
Anneme göre biraz sonra yaðmur yaðacak. Paramýz vardý buna raðmen bizi içeriye almadýlar.
Ben Ali’ye göre daha zayýfým. Sýk sýk bize geliyor, buna raðmen bizi hiç sevmiyor.

Edatlarýn Zamirler ile Kullanýlýþ Tablosu

Gibi Ýçin Ýle Kadar Kiye
Ben Benim gibi Benim için Benim ile Benim kadar Benim diye
Sen Senin gibi Senin için Senin ile Senin kadar Senin diye
O Onun gibi Onun için Onun ile Onun kadar Onun diye
Biz Bizim gibi Bizim için Bizim ile Bizim kadar Bizim diye
Siz Sizin gibi Sizin için Sizin ile Sizin kadar Sizin diye
Onlar Onlar gibi Onlar için Onlar ile Onlar kadar Onlar diye
Bu Bunun gibi Bunun için Bunun ile Bunun kadar Bunun diye
Þu Þunun gibi Þunun için Þunun ile Þunun kadar Þunun diye
O Onun gibi Onun için Onun ile Onun kadar Onun diye
Bunlar Bunlar gibi Bunlar için Bunlar ile Bunlar kadar Bunlar diye
Þunlar Þunlar gibi Þunlar için Þunlar ile Þunlar kadar Þunlar diye
Onlar Onlar gibi Onlar için Onlar ile Onlar kadar Onlar diye
Kim gibi Kim için Kim ile Kim kadar Kim diye
Kim
Kimin gibi Kimin için Kimin ile Kimin kadar Kimin diye
Kimler Kimler gibi Kimler için Kimler ile Kimler kadar Kimler diye
Ne Ne gibi Ne için Ne ile Ne kadar Ne diye
Neler Neler gibi Neler için Neler ile Neler kadar Neler diye
Kendi Kendi gibi Kendi için Kendi ile Kendi kadar Kendi diye
Kendileri Kendileri gibi Kendileri için Kendileri ile Kendileri kadar Kendileri diye
81
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun edatlarla doldurunuz.
sadece / gibi / için / ile / üzere / doðru / göre / kadar / iþte / yalnýz

1. Bu hediyeyi senin .............. aldým.
2. Elindeki anahtar ............. kapýyý açtý.
3. Niçin çocuk ............. davranýyorsun?
4. Acele et, otobüs gelmek .....................
5. O, sýrlarýný ..................... benimle paylaþýr.
6. Bana .................... bu yýlýn en baþarýlý takýmý Galatasaray.
7. Ali, okula ................ gitti.
8. ............, benim almak istediðim araba bu.
9. Kadýn, sabaha .............. bebeðinin baþýnda bekledi.
10. Ýçeceklerden ................. ayran seviyorum.

2. Aþaðýdaki test sorularýný cevaplayýnýz.

1. “Annem misafirler .......... tatlý hazýrlýyor.” 7. “Bunu .............. sana söyledim.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) gibi B) için A) ile B) için
C) kadar D) göre C) yalnýz D) ile

2. “Herkesin senin ............ bir dostu olmalý.” 8. “Ýstersen bu konuyu öðretmenimiz .......... konuþalým.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) sadece B) ile A) gibi B) ile
C) gibi D) iþte C) için D) göre

3. “Bu iyiliðini ölünceye ....... unutmayacaðým.” 9. “Ali’ye hediye etmek ......... bir kitap aldým.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) ile B) gibi A) üzere B) ile
C) doðru D) kadar C) iþte D) sanki

4. “Odayý elektrikli süpürge ......... temizledim.” 10. “Annem, piknik ......... hazýrlýk yaptý.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) yalnýz B) ile A) için B) kadar
C) için D) sadece C) ile D) sanki

5. “Çocuðun ateþi sabaha ............... düþmedi.” 11. “Bu soruyu ........ Ahmet cevaplar.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Boþluða hangisi gelemez ?
A) için B) üzere A) ancak B) yalnýz
C) göre D) kadar C) eðer D) sadece

6. “Babama ......... kahve içmek çocuklar için zararlýymýþ.” 12. “......... kabul ediyorum. Sen de gelebilirsin.”
Yukarýdaki boþluðu doldurunuz. Yukarýdaki boþluðu doldurunuz.
A) ile B) göre A) Peki B) Yoksa
C) için D) gibi C) Þayet D) Kadar
82
 1. DURUM (HÂL) EKLERÝ
Türkçede isimler bulunduklarý duruma ve aldýklarý hâl eklerine göre sekize ayrýlýr:
1. Yalýn Hâli (Durumu) 5. Çýkma (Ayrýlma) Hâli (Durumu)
2. Belirtme (Yükleme) Hâli (Durumu) 6. Vasýta Hâli (Durumu)
3. Yönelme Hâli (Durumu) 7. Ýlgi Hâli (Durumu)
4. Bulunma Hâli (Durumu) 8. Eþitlik Hâli (Durumu)

1. Yalýn Hâli (Durumu)

Yalýn durum, adýn cümlede anlam iliþkisi yönünden baþka bir kelimeye baðlý olmayan yalýn durumudur.
Örnekler: Ali kalem alýyor. Örnek:
Ahmet kitap okuyor.

Not
Bir isim, iyelik eki ve çoðul eki de alsa yalýn sayýlýr.
Kalemler Kitabým

2. Belirtme (Yükleme) Hâli (-ý, -i, -u, -ü)

Taným: Geçiþli fiil taþýyan bir cümlede, fiilin etkisi altýnda kalan adýn içinde bulunduðu duruma denir.

Örnekler: A: Neyi alacaksýn?

B: Çorabýmý alacaðým.

A: Ali, neyi arýyorsun?

B: Türkçe kitabýmý arýyorum.

84
Nereyi?
AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý belirtme hâli ekiyle doldurunuz.
1. Sen Türkçe.......... seviyor musun?
2. Ýstanbul’.......... hiç gördün mü?
3. Þu kalem.......... istiyorum.
4. Zara’.......... dinliyor musunuz?
5. Konya’.......... çok merak ediyorum.
6. Pencere.......... aç.
7. Tahta.......... sil.
8. Lütfen kitaplar.......... açýn.
9. Televizyon.......... açmayýn.
10. Tatlý.......... sevmiyorum.
A: Nereyi görmek istiyorsun?
B: Ýtalya’yý görmek istiyorum.

Kimi?
2. Aþaðýdaki boþluklarý belirtme hâli ekiyle doldurunuz.
1. Lütfen sýnýf.......... kirletmeyiniz.
2. Ankara’.......... çok seviyorum.
3. Çöpçüler sokaklar.......... temizliyor.
4. Bu lokanta.......... hatýrlýyor musun?
5. Kuleden, Üsküdar’......... seyrediyorum.
6. Lütfen odan.......... topla.
7. Yemek odasý.......... temizliyorum.
8. Müze.......... restore ediyorlar.
9. Ofis.......... taþýyorlar.
10. Antalya’.......... unutamýyorum.

A: Müdür bey sizi görmek istiyor. 3. Aþaðýdaki boþluklarý belirtme hâli ekiyle doldurunuz.
B: Beni mi? 1. Ben siz.......... tanýmýyorum.
A: Evet sizi. 2. Öðrenciler, öðretmen.......... bekliyor.
3. Çalýþkan öðrenciler.......... severim.
4. Ben.......... hatýrlýyor musunuz?
5. Çocuklarým.......... görmek istiyorum.
Not 6. Garson.......... çaðýr lütfen.
Ýsmin yükleme hâli (durumu) þahýs zamirlerine þu þekilde gelir: 7. Ali, sen.......... arýyor.
Ben Beni Biz Bizi 8. Çabuk o.......... bana bulun.
Sen Seni Siz Sizi 9. Siz.......... bekletmek istemiyorum.
O Onu Onlar Onlarý 10. Onlar.... dün alýþveriþ merkezinde gördüm.
85
 3. Yönelme Hâli (Durumu) (-a, -e)
Kelime gruplarýnda ve cümlelerde, fiildeki hareketin yöneldiði adýn içinde bulunduðu duruma denir.
Nereye?

A: Nereye gidiyorsun?
B: Okula gidiyorum. Not
Sonu ünlü ile biten isimlere yönelme hâli eki
“-a, -e” direkt gelmez. Tekil 3. þahýs iyelik ekle-
rinden sonra araya “n” kaynaþtýrma ünsüzü, diðer
kelimelerde ise “y” kaynaþtýrma ünsüzü girer.

Örnekler:
Ali’nin doðum günü partisine gidiyorum.
Otobüs duraðýna gidiyorum.
Adana’ya gideceðim.
Kitabý masaya koydum.

Kime?
Örnek:
A: Kime bakýyorsun?
B: Ali’ye bakýyorum.
A: Ali bana bak.
B: Size mi? Niçin?
A: Çünkü sana bir sürprizim var.

A: Öðretmen kime yardým ediyor?

B: Öðretmen, öðrenciye yardým ediyor.
Örnekler:
Ona sor. O, daha iyi biliyor.
Sana güveniyorum. Not
Öðretmenimize bütün sorularýmýzý sorabiliyoruz. Þahýs zamirlerine yönelme hâli eki geldiðinde 1. tekil ve 2. tekil
Þu soruya bakabilir misiniz? þahýs zamirinde deðiþiklik olur.
Onlara yardým ediyoruz. Ben Bana Biz Bize
Bize gelebilirsin. Sen Sana Siz Size
O Ona Onlar Onlara

86
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý yönelme hâli ekiyle doldurunuz.
1. Ali bugün tiyatro.......... gidiyor.
2. Öðrenciler teneffüs.......... çýkýyorlar.
3. Ayþe kitaplarýný çantasý.......... koyuyor.
4. Öðretmen sýnýf.......... giriyor.
5. Öðrenciler minibüs.......... biniyor.
6. Ayþe resimler.......... bakýyor.
7. O tahta.......... yazýyor.
8. Biz bugün piknik.......... gidiyoruz.
9. Çocuk ev.......... giriyor.
10. Yolcular otobüs.......... biniyorlar.
2. Aþaðýdaki boþluklarý yönelme hâli ekiyle doldurunuz.
1. ................. çok kýzýyorum. (sen)
2. ................. para veriyor musun? (o)
3. Annem, ........... yemek yapýyor. (biz)
4. Ahmet, ............ kitap verecek. (ben)
5. .................... bir sürprizim var. (o)
6. Lütfen ................... yaklaþma. (ben)
7. Babam .................... izin vermiyor. (biz)
8. Bugün .................. gitmek istemiyorum. (onlar)
9. Lütfen ................. kýzmayýn. (biz)
10. Akþam .............. telefon edeceðim. (siz)

4. Bulunma Hâli (Durumu) (-da, -de)

Taným: Fiilin gösterdiði oluþ ve kýlýþýn yerini ve zamanýný bildiren ad durumuna denir.
Ýsmin, son hecesinde “a, ý, o, u” harflerinden biri varsa hâl eki “-da”; ismin son hecesinde “e, i, ö, ü” harflerinden biri varsa
hâl eki “-de” olur.
Örnek: Bahçede Okulda

Not
Ýsim “f, s, t, k, ç, þ, h, p” harflerinden biriyle bitiyorsa
“-d”, “-t” ye dönüþür.

Örnek: Sýnýfta Sepette

Ayþe Haným ve Filiz Haným sýnýfta.

87
 Nerede?
Örnek: Not
A: Nerede ders çalýþýyorsun?
Bulunma hâli (durumu) eki, iyelik eklerine doðrudan gelmez. Araya “n” kaynaþtýr-
B: Kütüphanede ders çalýþýyorum. ma harfi girer.

A: Nerede otobüs bekliyor? A: Nerede televizyon seyrediyorsun?

B: Otobüs duraðýnda otobüs bekliyor. B: Oturma odasýnda televizyon seyrediyorum.

A: Nerede þarký söylüyorsun? A: Nerede futbol oynuyorsun?

B: Gençler kulübünde þarký söylüyorum. B: Okulun bahçesinde futbol oynuyorum.

Kimde?
Örnekler:
1. A: Kimde Türkçe kitabý var? 3. A: Sizde para var mý?
Not
B: Bende Türkçe kitabý var. Bulunma durum eki “-da, -de” þahýs zamir-
B: Hayýr, bizde para yok.
lerine þu þekilde gelir:
2. A: Sizde kim var? 4. A: Kimde kalem var? Ben Bende Biz Bizde
B: Bizde dedem ve ninem var. B: Bende kalem var. Sen Sende Siz Sizde
O Onda Onlar Onlarda

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý bulunma hâli ekiyle doldurunuz. 2. Aþaðýdaki boþluklarý bulunma hâli ekiyle doldurunuz.
1. Aðaç.......... kuþlar var. 1. Yasemin’.......... tiyatro bileti var.
2. Ev.......... babam yok. 2. Öðrenciler.......... kitap yok.
3. Okul.......... kantin yok. 3. Erol’.......... silgi var mý?
4. Ali durak.......... otobüs bekliyor. 4. Baban.......... cep telefonu var mý?
5. Öðrenciler bahçe.......... futbol oynuyorlar. 5. Manav.......... hiç meyve yok.
6. Ayþe hastane.......... çalýþýyor. 6. Siz.......... ders çalýþalým mý?
7. Dedem bahçe.......... çiçek suluyor. 7. Biz.......... bugün misafir var.
8. Sýnýf.......... televizyon var. 8. Market.......... birçok ürün var.
9. Annem mutfak.......... yemek yapýyor. 9. Siz.......... fazla otobüs bileti var mý?
10. Sekreter ofis.......... çalýþýyor. 10. Ali’.......... silgi yok.
88
5. Ayrýlma (Çýkma) Hâli (-dan, -den)
Taným: Kelime gruplarýnda ve cümlede, fiilin gösterdiði oluþ ve kýlýþýn kendisinden uzaklaþtýðýný göstermek için kullanýlan ad
durumuna denir.
Ýsmin son hecesinde “a, ý, o, u” ünlülerinden biri varsa hâl eki “-dan”; ismin son hecesinde “e, i, ö, ü” ünlülerinden biri varsa
hâl eki “-den” olur.

Örnek: Okuldan Evden

A: Nereden geliyorsun?
Ayþe ve kardeþi okuldan dönüyorlar. Onlar daðdan iniyorlar.
B: Antrenmandan geliyorum.

Not
Ýsim “f, s, t, k, ç, þ, h, p” harflerinden biriyle bitiyorsa “-d”, “-t” ye dönüþür.
Örnek: sýnýftan, sepetten

Nereden? Kimden?

Not Not
Ayrýlma hâli eki 3. tekil þahýs iyelik eklerine doðrudan Ayrýlma (çýkma) hâli eki þahýs zamirlerine þu þekilde gelir:
gelmez. Araya “n” kaynaþtýrma harfi girer. Ben Benden Biz Bizden
Sen Senden Siz Sizden
O Ondan Onlar Onlardan
Örnekler:
Örnekler:
1. A: Nereden geliyorsun?
1. A: Kimden mesaj geldi?
B: Futbol sahasýndan geliyorum.
B: Arkadaþýmdan mesaj geldi.
2. A: Nereden geliyorsun? 2. A: Kimden yardým isteyebiliriz?
B: Basketbol antrenmanýndan geliyorum. B: Hüseyin’den yardým isteyebiliriz.
3. A: Nereden geliyorsun? 3. A: Bu kalemi kimden aldýn?
B: Doðum günü partisinden geliyorum. B: Ayþe’den aldým.

89
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý ayrýlma hâli ekiyle doldurunuz. 2. Aþaðýdaki boþluklarý ayrýlma hâli ekiyle doldurunuz.
1. Nere.......... geliyorsun? 1. Sen.......... hiç korkmuyorum.
2. Annem market...... sebze ve meyve almýþ. 2. Ayþe’.......... bana mektup geldi.
3. O, Amerika’.......... geliyor. 3. Baban.......... telefon var.
4. Öðrenciler ders.......... çýkýyorlar. 4. Fatih ben.......... hoþlanmýyor.
5. Ali kantin.......... kola alýyor. 5. Onlar.......... nefret ediyorum.
6. Onlar servis.......... iniyor. 6. Ben.......... para isteme.
7. Çocuk yatak.......... düþmüþ. 7. Siz.......... bir þey rica edebilir miyim?
8. O pencere.......... bakýyor. 8. Þu adam biz.......... yardým istiyor.
9. Çantasý.......... bir þeyler alýyor. 9. Onlar.......... bize fayda yok.
10. Postane.......... tiyatroya kadar yürüdük. 10. Siz .......... hiç haber alamýyoruz.
6. Vasýta Hâli (Durumu) (-la, -le)
Taným: Adýn belirttiði varlýk veya nesnenin fiildeki oluþ ve kýlýþta vasýta olarak kullanýldýðý veya birliktelik ifade ettiðini
gösterme durumuna denir.
Ne ile? (Neyle)
“Ýle” vasýta eki kendinden önceki kelimeyle bitiþik yazýlabilir. Bu durumda,

1. Kelimenin sonu ünsüzle bitiyorsa ve kelimenin son hecesinde “a, ý, o, u” harflerinden biri varsa ek “-la”; kelimenin son
hecesinde “e, i, ö, ü” harflerinden biri varsa ek “-le” þeklinde yazýlýr.

Ben genellikle uçakla yolculuk ederim. Dedemin evine trenle gideceðim.

2. Kelimenin sonu ünlüyle bitiyorsa ve kelimenin son hecesinde “a, ý, o, u” harflerinden biri varsa ek “-y-la”; kelimenin
son hecesinde “e, i, ö, ü” harflerinden biri varsa ek “-y-le” þeklinde yazýlýr.

Öðleden sonra arabayla gezdik. Ýtalya’ya gemiyle gidecekler.

90
Kim ile? (Kiminle?) 3. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.
1. Ev....... okul....... yürüyerek gidiyorum.
A: Nereye gidiyorsun?
2. Antalya’....... üç gün kalacaðýz.
B: Tatile gidiyorum.
3. Öðrenciler sýnýf....... öðretmen....... bekliyor.
A: Kiminle gidiyorsun?
4. Pencere....... bahçe....... bakýyor.
B: Ailemle.
5. Almanya’....... Türkiye’....... uçak....... geliyor.
6. Ekmek....... bakkal....... al.
7. Tebeþir.......... masaya koy.
8. Benim....... sinema....... gelir misin?

7. Ýlgi Hâli (Durumu)(-ýn, -in, -un, -ün)

Taným: Eklendiði ad ile baþka bir ad arasýnda, sahiplik ve
Not ilgi kurma durumuna denir.
“Ýle” vasýta hâli þahýs zamirlerine þu þekilde gelir: Neyin?
Ben Benimle Biz Bizimle
Örnekler:
Sen Seninle Siz Sizinle
O Onunla Onlar Onlarla Defterin sayfasý Kalemin rengi
Evin bacasý Kapýnýn kolu

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý vasýta hâli ekiyle doldurunuz.
1. Okula otobüs.......... gidiyorum.
2. Tatile uçak.......... gidiyoruz.
3. Öðretmen tahtaya tebeþir..... yazý yazýyor.
A: Affedersiniz banka nerede?
4. Tahtayý silgi.......... silin.
B: Banka marketin yanýnda.
5. Okula bisiklet.......... gelmeyin.
6. Sinemaya Ahmet’........ gittik.
7. Kalem.......... oynama. Kimin?
8. Gitar.......... konser veriyor. Örnekler:
Ali’nin çantasý. Öðretmenin arabasý.
Dedemin þapkasý. Onlarýn kitaplarý.
2. Aþaðýdaki boþluklarý vasýta hâli eki ile doldurunuz.
1. Ayþe, araba...... markete gidiyor.
2. Ben, sen.......... ders çalýþmak istiyorum.
3. Ben.......... sinemaya gelir misin?
4. Babam, Amerika’ya uçak...... gidecek.
5. Dedem.......... satranç oynuyorum.
6. Arkadaþlarým...... futbol oynamak istiyorum.
7. Sen.......... biraz konuþabilir miyiz? A: Burasý, kimin evi?
8. Onlar........ beraber oturmak istemiyorum. B: Burasý, Ahmet’in evi.
91
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz. 2. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.
1. Burasý Ahmet Bey’.......... oda.......... 1. Ülkeniz.......... baþkent.......... neresidir?
2. Osman’.......... gömlek.......... mavi renk. 2. Uludað’.......... kayak merkezler.......... çok meþhurdur.
3. Hasan’.......... saç.......... çok uzun, benimki ise kýsa 3. Televizyon.......... kumandasýný gördün mü?
4. Türkiye’.......... en büyük il.......... Ýstanbul’dur. 4. Baba.......... kýz kardeþ.......... halamýz olur.
5. Fransa’.......... baþkent.......... Paris’tir. 5. Murat’.......... amca.......... doktormuþ.
6. Evimiz.......... odalar.......... çok geniþ. 6. Pencere.......... cam.......... kim kýrdý?
7. Okulumuz.......... spor salonu çok büyük. 7. Çocuk.......... pantolon.......... yýrtýldý.
8. Konya’.......... yemekler.......... çok ünlüdür. 8. Yolda yürürken ev.......... anahtar.......... düþürmüþüm.
9. Ayþe’.......... çanta.......... gördünüz mü? 9. Özlem’.......... saç.......... kývýrcýk mý, düz mü?
10. Okulumuz.......... bahçe.......... bugün çok kalabalýk. 10. Kitap.......... kapak.......... Ahmet’.......... ad.......... yazýyor.

8. Eþitlik Hâli (-ca, -ce)

Taným: Eþitlik hâli eki “-ca, -ce”dir. Bu ekler farklý anlamlarý da içerir. Ýsimlere gelerek eþitlik, görelik, benzerlik anlamý verir.

Not
“-ca, -ce” eþitllik eki, “göre” edatý ile ayný anlamda da kullanýlabilir. “-ca, -ce” eþitlik eki þahýs zamirlerine þu þekilde gelir.

Ben Bence = Bana göre Biz Bizce = Bize göre

Sen Sence = Sana göre Siz Sizce = Size göre
O Onca = Ona göre Onlar Onlarca = Onlara göre

Örnekler:
Sence Antalya güzel mi?
Bence Ali çalýþkan deðil.
Bu sorular bizce çok zor.
Sizce en ilginç ülke hangisidir?
Bence matematik kolay, sence?

Not
“-ca, -ce” eþitlik eki, 3. tekil ve çoðul þahýslarda çok
kullanýlmaz. Bunun yerine “göre” edatý kullanýlýr.
A: Sence Türkiye’nin en güzel þehri hangisidir?
Onca = Ona göre
B: Bence Ýstanbul’dur. Sence?
Onlarca = Onlara göre
A: Sana katýlýyorum. Bence de Türkiye’nin en güzel þehri Ýstanbul’dur.
92
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki sorularý cevaplayýnýz.
1. Sence en kolay ders hangisi?
.................................................................................
2. Sana göre Türkiye’nin en güzel þehri hangisi?
.................................................................................
3. Sence en zor spor hangisi?
.................................................................................
4. Size göre en baþarýlý þarkýcý kimdir?
.................................................................................
5. Sence insanlar en çok hangi mevsimi sever?
.................................................................................
6. Sence en sevimli hayvan hangisidir?
.................................................................................
7. Size göre en tehlikeli hanvan hangisidir?
.................................................................................
8. Sence en güvenli ulaþým aracý hangisidir?
.................................................................................
9. Sence en ekonomik ulaþým aracý hangisidir?
.................................................................................
10. Sence sýnýfýn en baþarýlý öðrencisi kimdir?
.................................................................................
2. ÝSÝM TAMLAMASI
Taným: Bir adýn baþka bir adla ilgi durumu eki alarak veya almadan bir anlam baðý oluþturmasýna “isim tamlamasý” denir.
Kapý
Türkçede üç çeþit isim tamlamasý vardýr:
1. B E L Ý R T Ý L Ý Ý S Ý M T A M L A M A S I
2. B E L Ý R T Ý S Ý Z Ý S Ý M T A M L A M A S I
3. Z Ý N C Ý R L E M E Ý S Ý M T A M L A M A S I
2. Aþaðýdaki cevaplara uygun sorular yazýnýz.
1. ...............................................................................?
Bence yarýn hava sýcak olacak.
2. ...............................................................................?
Bence en konforlu ulaþým aracý uçaktýr.
3. ...............................................................................?
Bizce en çok pop müzik dinleniyor.
4. ...............................................................................?
Bana göre en iyi müzik türü klasik müziktir.
5. ...............................................................................?
Bizce Türkiye’nin en güzel þehri Antalya’dýr.
6. ...............................................................................?
Bence en tehlikeli hayvan timsahtýr.
7. ...............................................................................?
Bence sýnýfýmýzýn en yaramaz öðrencisi Okan’dýr.
8. ...............................................................................?
Bana göre en lezzetli yemek dönerdir.
9. ...............................................................................?
Bize göre en yaygýn spor dalý futboldur.
10. ...............................................................................?
Bence en güzel bayram, Kurban Bayramý’dýr.
Sýnýfýn kapýsý
Sýnýf-ýn kapý-sý
Tamlayan Tamlanan
93
 1. BELÝRTÝLÝ ÝSÝM TAMLAMASI
Taným: Tamlayan adýn sonuna ilgi durumu eki, tamlanan adýn sonuna da üçüncü þahýs iyelik eki getirilerek yapýlan tamla-
malara denir. Belirtili isim tamlamasýnda ekler isimlere þu þekilde gelir:

1. Birinci isim ünsüz harfle biterse 2. Birinci isim ünlü harfle biterse;
BÝRÝNCÝ ÝSÝM ÝKÝNCÝ ÝSÝM BÝRÝNCÝ ÝSÝM ÝKÝNCÝ ÝSÝM

-ýn -ý -sý -nýn -ý -sý

-in -i -si -nin -i -si
Ýsim + Ýsim + Ýsim + Ýsim + Ýsim + Ýsim +
-un -u -su -nun -u -su
-ün -ü -sü -nün -ü -sü

Örnekler: Örnekler:
Sýnýf-ýn duvar-ý Fatma-nýn kalem-i
Öðretmen-in defter-i Öðrenci-nin çanta-sý
Okul-un bahçe-si Vazo-nun iç-i
Otobüs-ün kapý-sý Ütü-nün marka-sý

Örnekler:
Ali’nin arabasý çok güzel. Televizyonun anteni uzun.
Onun evi çok büyük. Öðretmenin kitabý çok eski.
Bahçenin kapýsý açýk. Babamýn adý Hasan.
Park caddenin sonunda. Sýnýfýn tahtasý siyah.
Okulun kapýsý açýk. Bu takýmýn adý nedir?
Ayþe’nin annesi muftakta yemek hazýrlýyor. Havuzun suyu çok temiz.
Türkiye’nin güneyi çok sýcaktýr. Televizyonun kumandasý bozuk.
Feride’nin kalemi yok. Babamýn kravatý yeþil renktir.
Bu aðacýn meyvesi çok acýdýr. Amcamýn kýzý çok baþarýlý bir öðrencidir.

Not
1. Ünlü ile biten kelimenin son hecesinde “a” veya “ý” 2. Ünsüz ile biten kelimenin son hecesinde “a” veya
ünlülerinden biri varsa “-nnýn”; “e” veya “i” ünlü - “ý” ünlülerinden biri varsa “-ýýn”; “e” veya “i” ünlü -
lerinden biri varsa “-nnin”; “o” veya “u” ünlülerinden lerinden biri varsa “-iin”; “o” veya “u” ünlülerinden
biri varsa “-nnun”; “ö” veya “ü” ünlülerinden biri biri varsa “-uun”; “ö” veya “ü” ünlülerinden biri varsa
varsa “-nnün” ekleri gelir. “-üün” ekleri gelir.
a, ý -nýn o, u -nun a, ý -ýn o, u -un
e, i -nin ö, ü -nün e, i -in ö, ü -ün
Örnekler: Masa-nýn üst-ü Pencere-nin alt-ý Örnekler: Apartman-ýn iç-i Ev-in arka-sý
Kutu-nun iç-i Ütü-nün yan-ý Balkon-un köþe-si Köy-ün kuzey-i

94
 AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz. 2. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.
1. Defter........... sayfa........... 1. Masa........... üst...........
2. Ev........... bahçe........... 2. Ayþe’........... kütüphane...........
3. Sýnýf........... pencere........... 3. Kutu........... iç...........
4. Kapý........... kol........... 4. Araba........... teker...........
5. Öðretmen........... kalem........... 5. Pencere........... cam...........
6. Öðretmen........... kitap........... 6. Palto........... düðme...........
7. Salih’........... ceket........... 7. Tahta........... silgi...........
8. Doktor........... önlük........... 8. Ayþe’........... çanta...........
9. Akvaryum........... cam........... 9. Sandalye........... alt...........
10. Hüseyin’........... bilgisayar........... 10. Oda........... iç...........

2. BELÝRTÝSÝZ ÝSÝM TAMLAMASI BÝRÝNCÝ ÝSÝM ÝKÝNCÝ ÝSÝM

Taným: Tamlayanýn ek almadýðý, yalnýzca tamlananýn ek aldýðý tamlamalara denir. -ý

-i
Örnekler: -u
Burada sýnýf baþkaný kim? Öðretmenler odasý kaçýncý katta? -ü
Ýstanbul’daki deniz otobüsleri devamlý çalýþýyor. Benim annem diþ doktoru. Ýsim Ýsim + -sý
Nurcan bugün okul çantasý aldý. Masada Türkçe kitaplarý var. -si
Cep telefonu çalýyor. Bu bebek arabasý çok güzel. -su
Kýzým çay tepsisini getir. Þunu çöp kutusuna atar mýsýn? -sü

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.
-ý / -i / -u / -ü / -sý / -si / -su / -sü
1. Odamda elbise aský.......... yok. 6. Otobüsten Ýngilizce öðretmen.......... Ali Bey indi.
2. Sokak lambalar........... yanmýyor. 7. Ahmet Bey, bizim okul müdür........... oluyor.
3. Mahallemizde yeni bir çocuk bahçe.......... açýldý. 8. Biraz daha çay þeker.......... alabilir miyim?
4. Bu fotoðraf makine.......... benim deðil. 9. Ben içeceklerden Türk kahve........... alayým.
5. Öðretmenimiz bir tahta kalem........... istiyor. 10. Kýzým için kitapçýdan çocuk kitap............ aldým.

2. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz. 3. Aþaðýdaki belirtili isim tamlamalarýný belirtisiz isim
tamlamasý yapýnýz.
-ý / -i / -u / -ü / -sý / -si / -su / -sü
1. Babam bana Ýtalya’dan futbol top......... getirecek. Örnek: Okulun müdürü : Okul müdürü
2. Bugün sabah kahvaltý......... ettiniz mi? 1. Arabanýn lastiði : ...............................................
3. Öðle yemek......... nerede yiyeceksiniz?
4. Þurada çok güzel bir çay bahçe......... var. 2. Okulun bahçesi : ...............................................
5. Emek sinema......... çok güzel bir film oynuyor. 3. Sýnýfýn baþkaný : ...............................................
6. Marketten bir de diþ fýrça......... al.
7. Þu spor ayakkabý......... kaç lira? 4. Öðrencinin karnesi : ...............................................
8. Yazýn Ýngilizce kurs......... gideceðim. 5. Bebeðin arabasý : ...............................................
9. Bu akþam benimle yüzme havuz......... gelir misin?
6. Öðretmenlerin odasý : ...............................................
10. Benim odamda çalýþma masa...... ve elbise dolap..... var.
95
 3. ZÝNCÝRLEME ÝSÝM TAMLAMASI
Taným: Bir ad tamlamasýnýn baþka bir adla oluþturduðu ikinci bir ad tamlamasýdýr.
Örnekler: Örnekler:
Ayþe’nin çantasýnýn rengi. Çocuk odasýnýn penceresinden soðuk hava geliyor.
Tamlayan Tamlayan
Sýnýf defterinin kabý yýrtýldý.
Bizim evin çatýsý.
Türkçe kitabýnýn sayfalarý çok renkli.
Tamlayan Tamlanan
Sýnýf kapýsýnýn kolu. Ayþe’nin kedisinin gözleri mavi ve yeþildir.
Tamlayan Tamlanan Sýnýfýn kapýsýnýn kolu bozuldu.
Dedemin gözlüðünün camý. Sinan’ýn evinin yolu çok dar.
Tamlayan Tamlanan Kardeþim, okul takýmýnýn kaptanýdýr.
Dostoyevski’nin romanýnýn kahramaný
Dayýmýn arabasýnýn rengi kýrmýzýdýr.
Tamlayan Tamlanan

AlIs
‚tIrmalar
1. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.
1. Benim odam............... duvar...............
2. Senin evin............... çatý...............
3. Onun araba............... marka...............
4. Bizim ülkemiz............... baþkent...............
5. Sizin doktorunuz............... hastane...............
6. Onlarýn kitaplarý............... ad...............
7. Turgut’un evi............... bahçe...............
8. Yatak odasý............... halý...............
9. Benim kedim............... gözler...............
10. Okul yemekhanesi............... sandalyeler...............

2. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.

1. Yüzme havuz............... su ............... çok temiz.
2. Öðretmenler odasý........... masa.............. çok büyük.
3. Kaleminiz, masa örtü.................... alt...................... .
4. Müdür oda..................... pencere...................... açýk.
5. Gazete........... ikinci sayfa.......... haber........... okudun mu?
6. Ayþe........ çanta............. renk............. kahverengi.
7. Annem, misafir oda............ pencerele............. temizliyor.
8. Ahmet, okul basketbol takým....................... oynuyor.
9. Çamaþýr makine.............. düðme............ bozuk
10. Þehir tiyatrosu............... bina.............. çok güzel.

3. Aþaðýdaki boþluklarý uygun eklerle doldurunuz.

1. Okul......... bahçe......... kapý......... kapalý.
2. Sýnýf......... pencere............ perde.......... yeþil renk.
3. Yatak odasý......... duvar......... ne renk?
4. Ahmet’......... ev......... arka......... park var.
5. Baba......... erkek kardeþ........ amcam olur.
96
6. Dedem.......... bahçe......... iç.......... yüzme havuzu var.
7. Türkiye’........ millî marþ......... Mehmet Akif Ersoy yazdý.
8. Yatak odasý.............. halý............. eskimiþ.
9. Ayþe, yazý tahta................ ön............. duruyor.
10. Alýþveriþ merkezi............... karþý.............. hastane var.