Noli Me Tangere Tauhan (Main Characters)

Narito ang mga pangunahing tauhan sa Noli Me Tangere. Sila ang mga
tauhan na nagkaroon ng makabuluhang kontribusyon sa pagsasalaysay ng
nobela.

1. Juan Crisostomo Ibarra y Magsalin (Crisostomo

Ibarra)
Anak ni Don Rafael; kasintahan ni Maria Clara; pangunahing tauhan sa Noli Me
Tangere.

Ang karakter ni Crisostomo Ibarra sa Noli Me Tangere ay itinuturing na isa sa

mga hindi malilimutang karakter sa kwento.

Siya ay ipinakilala bilang isa sa mga Pilipinong binata na mayaman at

matagumpay na nakumpleto ang kanyang edukasyon sa labas ng bansa.

Kaiba sa mga tao ng kanyang bansa, siya ay may pinong asal, lubos na
pinahahalagahan, may makabagong paniniwala, malawak ang isip, at palaban.

Layunin ni Ibarra na magtayo ng isang paaralan sa San Diego upang matupad

ang mga pangarap at mithiin ng kanyang ama, ngunit siya ay nasangkot sa
mga isyu ng simbahan at napilitang tumakas sa bayan dahil sa matalinong
pagpapanggap ni Padre Salvi.

Taliwas sa kanyang mas radikal na kaibigan na si Elias, gusto ni Ibarra na

magtrabaho sa loob ng sistema upang ireporma ang Pilipinas, ngunit habang
umuusad ang nobela ay nagbago siya patungo sa mga paniniwala ni Elias .

Si Crisostomo Ibarra ay ang huwaran na nais makita ni Jose Rizal sa buhay ng

mga kabataan sa Pilipinas noong kanyang panahon.
2. Maria Clara
Kasintahan ni Crisostomo Ibarra; anak-anakan ni Kapitan Tiago; anak ni Pia
Alba at ng paring si Padre Damaso.

Si Maria Clara, isa mga pangunahing tauhan sa Noli Me Tangere, ay isang

babaeng iginagalang at tinatayang anak ni Kapitan Tiago at inaanak ni Padre
Damaso. Sa katotohanan, siya ay tunay na anak ni Padre Damaso. Ipinanganak
siya dahil hinalay ni Padre Damaso ang kanyang ina at siya ang naging bunga.

Ang magandang dalaga na ito ay ang kasintahan ni Crisostomo Ibarra. Si

Leonor Rivera, na naging kababata at kasintahan ni Jose Rizal, ay nagsilbing
inspirasyon para sa karakter niya. Si Maria Clara ay ipinakilala bilang isang
mapagkakatiwalaang kabataan, tapat na kaibigan, at mapagrespetong anak.

Noong panahong iyon sa Pilipinas, si Maria Clara ay kumakatawan sa mga

katangian na dapat taglayin ng isang dalagang Pilipina. Nais ni Rizal na
ipahiwatig na ang lipunan ng panahong iyon ay nagpapahalaga sa pagsunod,
kaya’t binigyang-pansin niya ang kahanga-hangang pagpapakita ni Maria
Clara ng katangiang iyon.

Ipinapakita rin niya ang kanyang pagmamahal kay Ibarra sa

pinakamapagkumbaba at di-pagmamalaking paraan, upang hindi mabahiran
ang kanyang mga kaisipan ng anumang hindi karapat-dapat. Ipinakita niya
ang kagandahang-asal at kawalang-malay ng isang Filipina na lumaki sa isang
protektadong buhay.

3. Elias
Nagligtas kay Crisostomo Ibarra; anak ng angkang kaaway ng mga ninuno ni
Ibarra.

Si Elias sa Noli Me Tangere ay ang misteryosong kaibigan ni Ibarra at

dalubhasang bangkero. May panahon na tinawag siyang “ang piloto”.
Umakyat siya sa ranggo upang maging isa sa pinakasikat na kriminal sa San
Diego. Nais niyang simulan ang isang rebolusyon sa kanyang bansa.

Ang lolo ni Ibarra ay napatunayang may kasalanan sa pagkasunog ng isang

bodega, na humantong sa pagiging hinahanap na kriminal ni Elias. Hindi niya
pinagkakatiwalaan ang opinyon ng ibang tao at inilalagay ang kanyang
pananampalataya sa kalooban ng Diyos higit sa lahat. Kumpara kay Ibarra,
mas gusto ni Elias ang ideya ng pagkakaroon ng digmaan o rebolusyon kaysa
sa pagpapatupad ng mga reporma.

Si Elias ay isa sa mga karakter sa Noli Me Tangere na kumakatawan sa

karaniwang Pilipino. Alam niya na ang kanyang mga kababayan ay hindi
pinagtratrabaho ng patas at nais niyang palayain sila mula sa kanilang mga
mananakop.

Ito ang isa sa mga dahilan kung bakit si Elias ay isang mahalagang karakter sa
nobela. Sinasabing katulad siya ng bayaning si Andres Bonifacio.

4. Kapitan Tiago o Don Santiago de los Santos

Ama-amahan ni Maria Clara; asawa ni Pia Alba.

Si Capitan Tiago sa Noli Me Tangere ay isang hindi pangkaraniwang tao dahil

siya ay isang mayamang Pilipinong ipinanganak at naninirahan sa Binondo.

Nagtaguyod siya ng malapit na relasyon sa matataas na ranggong mga

miyembro ng simbahang katoliko, kahit na wala siyang tiyak na paggalang sa
relihiyon, at walang pag-aalinlangan sa paglahok sa mga panlalait sa mga
kapwa Pilipino.

Ang kanyang pangunahing prayoridad ay maipakasal ang kanyang anak na si

Maria Clara sa isang mayamang lalaki na nagmula sa isang iginagalang na
pamilya.
Noong si Ibarra ay inakusahan ng pagiging mapanghimagsik, handa niyang
ipagpaliban ang kanyang katapatan sa binata. Dahil sa kanyang kagustuhan
na mapaboran sa lipunan, sumang-ayon na ipakasal kay Linares ang kanyang
anak na babae.

5. Padre Damaso Verdolagas

Ninong ni Maria Clara; humalay kay Pia Alba; nagpahukay sa bangkay ni Don
Rafael.

Si Padre Damaso sa Noli Me Tangere ay isang matandang prayleng

Pransiskano na nanirahan sa Pilipinas sa loob ng halos dalawang dekada.
Hangad niya ang kapangyarihan, isang tiwali, at kilala siya sa pagiging walang
hiya.

Bagaman nanirahan na siya sa Pilipinas ng mahabang panahon, hindi pa rin

siya minahal o naging malapit sa mga Pilipino na kanyang “kawan”.

Siya’y mapanlait, malupit, mapang-api, at walang alinlangan sa paggamit ng

kanyang napakalaking kapangyarihan upang sirain ang buhay ng mga taong
hindi gumagalang sa kanya.

Si Padre Damaso ang responsable sa pagpatay kay Don Rafael Ibarra. Hayagan
niyang kinutya ang anak ni Don Rafael, ang nakababatang Ibarra. Kinalaban
siya ni Crisostomo Ibarra nang iniinsulto ng pari sa publiko ang kanyang ama,
at dahil dito, pinaalis ng pari si Ibarra sa simbahan.

Bukod sa pagiging ninong ni Maria Clara, siya rin ang tunay na ama ni Maria.
Kaya naman, mayroon siyang impluwensya sa relasyon nina Maria at Ibarra.

6. Padre Bernardo Salvi

Kurang pumalit kay Padre Damaso; may lihim na pagtingin kay Maria Clara.
Si Padre Salvi sa Noli Me Tangere ay isang mas bata at mas tusong Kastilang
pari na pumalit kay Padre Damaso bilang kura paroko ng San Diego.

Sa maraming paraan, mas mapanganib siya kaysa sa kanyang hinalinhan dahil

siya ay isang mas mahusay na strategist na nagsasamantala sa kanyang
tungkulin sa relihiyon para sa impluwensyang pampulitika pati na rin ang mga
personal na paghihiganti.

Madalas siyang makipag-away sa alperes ng bayan para sa kapangyarihan.

Ang kanyang pinakamahalagang papel sa nobela ay ang kanyang
pakikipagsabwatan upang sirain si Ibarra na kasintahan ni Maria Clara.

7. Don Rafael Ibarra

Ama ni Crisostomo Ibarra; mayaman kung kaya’t labis na kinainggitan ni Padre
Damaso.

Si Don Rafael Ibarra ay ang ama ni Crisostomo Ibarra.

Nagselos si Padre Damaso kay Don Rafael Ibarra dahil sa kanyang kayamanan.
Bukod dito, pinupuna ni Don Rafael ang mga maling ginagawa ng mga
prayleng Kastila.

Dahil sa kanyang mga ginawa, nagalit sa kanya ang mapagmatigas na si Padre

Damaso at inakusahan siya ng erehiya at sedisyon. Namatay siya sa
bilangguan bago pa malinis ang kanyang pangalan.

Bagaman ang kanyang bangkay ay nakalibing na sa Katolikong sementeryo sa

San Diego, pinagsabihan ni Padre Damaso ang isang tagahukay na ilipat ang
bangkay nito sa sementeryong Tsino dahil sa tingin niya ay erehe si Don
Rafael.

8. Pilosopo Tasyo o Don Anastacio

Matalino ngunit tingin ng karamihan ay baliw.

Si Pilosopo Tasyo, na buong pangalan ay Don Anastasio, ay isang kilalang

tauhan sa Noli Me Tangere.

Bagaman siya ay isang matandang may pinag-aralan sa pilosopiya, karamihan

sa mga tao sa kanyang bayan ay inakalang baliw siya.

Iginagalang siya ni Ibarra at nagbibigay ang matanda ng mabuting payo sa

kanya. Tumulong din siya sa ama ni Ibarra noon.

Kabilang si Tasyo sa isang mayamang pamilya. Madalas siyang maging

pesimistiko at walang tiwala sa kagandahang-loob ng ibang tao. Bukod dito,
hindi siya relihiyoso tulad ng iba na laganap sa kanyang panahon.

Ipinararating niya ang kanyang mga paniniwala sa pamahalaan sa isang

palihim na paraan sa pag-asang kukupkupin ng pamahalaan ang ilan sa
kanyang mga ideya.

Gumamit si Tasyo ng lihim na alpabetong kahawig ng hieroglipo at simbolong

Coptic. Ginawa niya ito upang “mabatid ng mga susunod na henerasyon” dahil
alam niya ang kalupitan at pagsasamantala na ginawa ng mga mananakop.

Si Pilosopo Tasyo ay simbolo ng mga edukadong Pilipino na minsan ay umibig

sa kultura ng kolonyal na Espanya.

Unti-unti silang nawalan ng paghanga matapos bumalik sa Pilipinas at makita

ang malaking pagkakaiba sa pagtrato ng mga Pilipino ng kanilang mga
kolonista. Ito ay humantong sa kanilang pagkadismaya.

Ang karakter ni Tasyo ay nakaugnay kay Paciano Rizal, ang nakatatandang

kapatid ni Jose Rizal.

9. Sisa
Inang nabaliw sa paghahanap sa dalawang anak; asawa ni Pedro.

Si Sisa na isa sa mga pangunahing tauhan sa Noli Me Tangere ay ipinakilala

bilang tipikal na asawang Pilipina.

Isa siyang inaabusong asawa na nagtitiis sa pananakit at sa pagiging hindi nito

responsable, ngunit patuloy niyang itinuturing na “diyos” sa kabila ng lahat ng
ito.

Ina siya nina Crispin at Basilio, na kanyang itinuring na tanging yaman. Masigla
niyang hinihintay ang pag-uwi ng kanyang mga anak mula sa simbahan
upang siya ay makapaghanda ng kanilang paboritong pagkain.

Makikita siyang naglalakad sa mga kalsada, magulo ang kanyang buhok at

gusgusin ang kanyang damit habang tumatawag sa kanyang mga anak. Nang
nakaharap niya si Basilio, hindi niya ito nakikilala.

Pinaniniwalaan na si Sisa ay kumakatawan sa inang bayan noong panahong

dumaan ito sa mahirap na panahon, tulad ng kanyang karakter nang mawala
ang kanyang mga anak.

Ang mga malagim na pangyayari na sumira sa kanyang buhay ay simboliko ng

pang-aabuso na dinanas ng kanyang bansa sa kamay ng mga kolonisador.

10. Crispin
Bunsong anak ni Sisa; napagbintangang nagnakaw; tagapag-patunog ng
kampana sa simbahan.

Si Crispin sa Noli Me Tangere ay ang nakababatang kapatid ni Basilio. Sila ay

ipinakilala sa Kabanata 15 bilang isa sa mga karakter ng Noli Me Tangere.
Katulad ng kanyang kuya, si Crispin ay isa ring sakristan.
Siya ay inakusahan ng nakakatandang sakristan ng pagnanakaw ng dalawang
piraso ng ginto mula sa kanilang koleksyon.

Kahit na nagmakaawa siya sa kanyang nakatatandang kapatid na bayaran ang

kinakailangang halaga, tumanggi ang kanyang kuya dahil ang kanilang ina ay
mawawalan ng pagkain.

Hindi siya kumakain at hindi niya nadalaw ang kanyang ina sa mahabang
panahon dahil hindi siya nakauwi. Matapos niyang patunugin ang mga
kampana, ang huling alam na kinalalagyan niya ay siya ay hinila palayo mula
sa kanyang kapatid. Sinasabi na tumakas siya nang dumalaw ang kanyang ina.

Si Crispin ay isang simbolo ng mga taong maling inakusahan ng paggawa ng

isang krimen samantalang ang totoo ay inosente sila.

Ang kawalang-katarungan na kanilang dinanas sa kamay ng mga awtoridad

noong panahon nila ay natahimik dahil sa kanilang pagkamatay at mga
pagtatakip na ginawa ng mga nasa kapangyarihan.

11. Basilio
Panganay na anak ni Sisa; napagbintangang nagnakaw; tagapag-patunog ng
kampana sa simbahan.

Si Basilio na isa sa mga pangunahing tauhan sa Noli Me Tangere ay isa sa mga

anak ni Sisa at nakatatandang kapatid ni Crispin. Sila ay parehong
nagtatrabaho bilang sakristan. Nagmadaling tumakas si Basilio pauwi ng
kanilang bahay noong gabing inilayo si Crispin sa kanya. Kinabukasan,
sinubukan niyang hanapin ang kanyang nakababatang kapatid, ngunit walang
silbi ang kanyang pagsisikap.

Kalauna’y dumating ang mga miyembro ng gwardya sibil sa kanyang tahanan

upang hanapin siya at ang kanyang kapatid. Nang mapagtanto niyang nasa
panganib ang kanyang buhay, tumakas siya patungo sa kalapit na gubat at
nagtago doon. Doon, tinanggap siya ng isang mabait na pamilya at nanatili sa
kanila hanggang sa gabi ng Pasko.

Nang matagpuan niya si Sisa, nalaman niya na nawala na ang isip nito at hindi
siya makilala bilang anak dahil sa kanyang mental na kalagayan.

Sinundan niya ito papunta sa gubat, kung saan sandali itong nagising sa
kanyang kamalayan bago tuluyang mamatay dahil sa pagkagulat.

Sa huling kabanata ng aklat, sinabi ni Elias kay Basilio na nais niyang sunugin
siya hanggang kamatayan kapalit ng isang kahon ng kayamanan na
matatagpuan kung saan siya inilibing.

Gagampanan ni Basilio ang malaking papel sa nobelang El Filibusterismo.

12. Donya Victorina de los Reyes de Espadaña

Nagpapanggap na Kastila; asawa ni Don Tiburcio.

Si Doña Victorina ay isang ambisyosang karakter sa Noli Me Tangere.

Iniisip niya na siya ay may lahing Kastila at nagpapanggap na isang babaeng

Kastila sa pamamagitan ng paglalagay ng maraming makeup sa mukha na
katulad ng isang babaeng Kastila.

Isinalaysay sa kuwento ang kabataan ni Doña Victorina.

Marami siyang manliligaw, ngunit wala sa kanila ang mula sa Espanya kaya
hindi niya sila pinakasalan.

Sa mga susunod na taon, nakilala at pinakasalan niya si Don Tiburcio de

Espadaña, isang empleyado ng aduana. Wala silang naging anak.
Nais niyang ipakasal ang pamangkin ng kanyang asawa, si Linares, kay Maria
Clara, at ang pinaka-malamang dahilan nito ay upang lalo pang itaas ang
kanyang katayuan sa lipunan.

Ang karakter ni Doña Victorina ay kumakatawan sa mga taong may maling

pagtingin sa kanilang pagkakakilanlan. Ang ganitong uri ng pag-iisip ay
tinatawag na “kolonyal na mentalidad.”

13. Don Tiburcio de Espadaña

Isang pilay na Kastilang napadpad sa Pilipinas; asawa ni Donya Victorina;
nagpanggap na doktor.

Si Don Tiburcio ay ang Kastilang asawa ni Doña Victorina na pilay at sunud-

sunuran sa kanyang asawa.

Ang taong ito, na tinatawag na Doctor Tiburcio de Espadaña, ay isang

manloloko at impostor.

Sa tulong ng kanyang asawa, naglalakbay siya sa buong bansa na

nagpapanggap na doktor at humihingi ng mataas na presyo para sa kanyang
mga serbisyo, kahit na wala siyang karanasan sa larangan ng medisina.

Nang malaman ng kanyang mga pasyente ang kanyang mga panlilinlang,

napilitan siyang lumipat sa ibang lugar kung saan halos hindi siya kilala.

Sa huli, napunta siya sa San Diego, kung saan muling sinimulan ang kanyang
pekeng pagpa-praktis ng medisina.

Ang kabuuan ng kanyang karakter ay isang karikatura ng kamangmangan ng

mga Pilipino noong panahon ng kolonyal na pamumuno ng Espanya sa
Pilipinas kung saan ang mga Kastila ay nagdulot ng kalituhan at gulo sa mga
rehiyon.
14. Padre Hernando De La Sibyla
Kura ng Tanawan; palihim na sumusubaybay kay Crisostomo Ibarra.

Si Hernando de la Sibyla, kilala rin bilang Padre Sibyla, ay isang Katolikong pari
na nagsisilbing kura paroko ng distrito ng Binondo sa lungsod ng Maynila.

Siya ay nagtataglay ng katangian na makatwiran at mapayapa, na kontrast sa

mapanlinlang na si Padre Damaso at ang tiwaling si Padre Salvi.

Sa pagdiriwang ng pagbabalik ni Ibarra, ang magaling at matalinong orador

na si Padre Sibyla ay nasisiyahan sa pag-uudyok sa palalong si Padre Damaso,
at maliwanag na nakukuha niya ang malaking kasiyahan sa ganitong gawain.

Kumakatawan siya sa progresibong prayle, ngunit mas gusto niyang manatili

sa likod upang hindi makuha ang galit ng iba pang mga pari na naghahari.

Kahit na alam niya ang mga kawalang-katarungan na nagawa laban sa mga

Pilipino, hindi siya kikilos upang ituwid ang sitwasyon dahil ang kaniyang
pangunahing alalahanin ay ang pagtaas ng kaniyang kongregasyon sa
posisyon ng awtoridad.

Bukod dito, inilarawan siya na maliit at may maputing balat, at sinasabi na

lihim niyang sinusubaybayan ang mga gawain ni Ibarra.

15. Donya Consolacion

Asawa ng alperes; malupit at masama ang ugali.

Si Doña Consolacion ay ang palaban na asawa ng Alperes. Siya ay isang

matandang Filipina na nahihiya sa kanyang pinagmulan at nagkukunwari na
hindi siya marunong magsalita ng Tagalog, ang kanyang sariling wika.
Sa isang bahagi ng kanyang buhay, nagtrabaho siya bilang labandera sa bayan
ng Alperes. Naging mayaman siya dahil sa kanyang pag-aasawa ng isang
Kastila. Ang matandang babae ay nakakatawa kung manamit at nahihiya ang
kanyang asawa na makitang kasama siya nito sa publiko.

Inisip ni Doña Consolacion na mas maganda siya kaysa kay Maria Clara.
Ipinagmamalaki niya ang kanyang sarili at inaasahan niya na rerespetuhin siya
ng iba, kahit na tinawag siyang pangit, may maruming bibig, at may
masamang ugali.

Nakilala rin siya sa kwento dahil sa malupit na pagtrato niya kay Sisa.

16. Alperes
Asawa ni Donya Consolacion; lider ng mga gwardiya sibil; kaagaw ng kura sa
kapangyarihan sa San Diego.

Siya ang hepe ng gwardya sibil sa bayan ng San Diego, ngunit walang
nakakaalam ng kanyang pangalan. May problema siya sa pag-inom at kasal
kay Doña Consolacion, na palaging nakikipagtalo sa kanya.

Ang Alperes isang Kastilang mortal na kaaway ng mga pari para sa

kapangyarihan sa San Diego na kontrolin ang lungsod.

Noli Me Tangere Tauhan (Minor Characters)

Narito ang iba pang mga tauhan sa Noli Me Tangere. Maaaring hindi sila
kasing-halaga ng mga pangunahing tauhan, ngunit malaki pa rin ang kanilang
papel sa pangkalahatang pag-unlad ng kwento.

1. Kapitan Heneral
Pinakamakapangyarihang opisyal ng Espanya sa Pilipinas.
Sa nobela, isa siyang hindi pinangalanang kinatawan ng Espanya at may
posisyon bilang Kapitan Heneral sa pamahalaang Pilipino, ang pinakamataas
na opisyal sa bansa. Hindi niya sinasang-ayunan ang mga tiwaling opisyal at
mga sekular na pari. Siya rin ay kaibigan ni Crisostomo Ibarra at sang-ayon
siya sa plano ng binata na pagtatayo ng paaralan.

Ang mga miyembro ng gwardya sibil, ang mga mamamayan, at ang mga
prayle ay nagpapakita ng malalim na paggalang sa kanya at sumusunod sa
kanyang pasya. Ang tatlong grupo ito ay nagkukumpitensya para sa kanyang
pabor.

Mapalad si Ibarra dahil ang Kapitan Heneral ay hindi isang tapat na

tagasuporta ng simbahan at may napakalaking kapangyarihan. Naniniwala ang
Kapitan Heneral na masyadong maraming kapangyarihan ang ibinigay sa mga
prayle sa lipunan ng mga Pilipino.

Sa kabila nito, alam niya ang kapangyarihan ng simbahan at hindi niya

sinisikap na sirain ito; gayunpaman, gumamit siya ng ilang impluwensya
upang mabawi ang ekskomunyon ni Ibarra matapos ang pakikipagtalo ng
binata kay Padre Damaso sa isang handaan.

2. Pia Alba
Asawa ni Kapitan Tiago; hinalay ni Padre Damaso; ina ni Maria Clara.

Si Doña Pia Alba ay relihiyosong ina ni Maria Clara at asawa ni Kapitan Tiago.
Pumanaw siya matapos manganak kay Maria Clara.

Ang ina ni Maria Clara ay simbolo ng mga babae na pagkatapos magdusa sa

pang-aabuso ng mga pari ay tinago ang kanilang mga karanasan dahil sa hiya.

3. Tiya Isabel
Tiya ni Maria Clara at tumulong sa pagpapalaki dito; pinsan ni Kapitan Tiago.
4. Don Saturnino
Lolo ni Crisostomo Ibarra

5. Don Pedro Eibarrimendia

Ninuno ni Crisostomo Ibarra na naging dahilan ng matinding kasawian ng
nuno ni Elias

6. Kapitan Pablo
Kapitan ng mga tulisan; tinuturing na ama ni Elias.

Siya ang lider ng grupong rebelde ng mga “pinagkaitan” na lalaki na

naghahangad ng paghihiganti laban sa mga gwardya sibil. Ang mga Kastila
ang responsable sa pagkamatay ng kanyang pamilya.

Nagkaroon ng pulong si Elias kay Kapitan Pablo, kung saan hiniling niya kay
Pablo na ipagpaliban ang kanyang plano na atakihin ang sibilisasyon, at
sinubukan niyang kumbinsihin si Pablo na mas mainam na magkaroon sila ng
kinatawan tulad ni Ibarra upang makamit ang kanilang mga layunin sa
mapayapang paraan.

7. Don Filipo Lino

Ama ni Sinang; Bise-Alkalde.

Siya ang gobernadorcillo ng San Diego na nagsusumikap na ipatupad ang

mga patakaran na may katuwiran at konsiderasyon sa mga mamamayan,
ngunit nahihirapan siya dahil sa kanyang kawalan ng kapangyarihan at
impluwensiya.
Siya ay isang lider ng mas batang henerasyon ng mga taong may
impluwensya sa San Diego na hindi gaanong naapektuhan ng doktrina ng
relihiyon kumpara sa nakaraang henerasyon.

Kinamumuhian niya ang ideya ng maluho at malaking paggasta sa mga araw

ng kapistahan sa kalendaryong liturhiko dahil ito ay itinuturing niyang pag-
aaksaya ng pera at pasanin sa mga tao.

Sa kabilang dako, wala namang kabuluhan ang kanyang mga pahayag dahil
siya ay bise-alkalde lamang, at ang mismong alkalde ay isang matapang na
tagasuporta ng Simbahang Katoliko at itinuturing na puppet ng simbahan.

Dahil dito, walang nakikinig sa kanya.

8. Ang Alkalde
Ang alkalde ng San Diego, na walang pangalan, ay isang matibay na
tradisyonalista na nagpapakita ng paggalang sa mga awtoridad na
panrelihiyon sa bayan.

Dahil sa sarili niyang panlilinlang na siya ay isang taong relihiyoso, hinahayaan

niyang maimpluwensyahan siya ng simbahan. Ang sinumang itinuturing na
erehe ay hinahamak hindi lamang ng simbahan kundi ng gobyerno rin.

Nararamdaman ni Don Filipo, ang bise-alkalde, ang pagkamuhi sa alkalde

dahil sa walang-pag-aalinlangang pagsunod nito sa mga utos ng mga prayle.

9. Pedro
Iresponsableng asawa ni Sisa; mahilig sa sugal at lasenggo

10. Linares
Umiibig kay Maria Clara at napiling mapangasawa nito; pinsan ng inaanak ni
Padre Damaso.

Si Linares ay malayong kamag-anak ni Don Tiburcio de Espadaña. Siya ay

isang respetadong batang Kastila. Katulad ng kanyang tiyuhin, peke ang
kanyang mga kredensyal upang mapaunlad ang kanyang katayuan sa lipunan.
Si Linares ang mapapangasawa ni Maria Clara ngunit hindi natuloy dahil sa
dulo ng storya ay mas pinili ni Maria Clara na pumasok sa kumbento kaysa
pakasal sa kanya.

11. Tinyente Guevarra

Tinyente ng gwardiya sibil; kaibigan ni Don Rafael; nagkwento kay
Crisosotomo Ibarra tungkol sa sinapit ng kanyang ama.

Isang taong may moralidad at mula sa Kastila na may malaking respeto kay
Crisostomo Ibarra at Don Rafael, na pumanaw ilang panahon na ang
nakakaraan. Bukod pa riyan, si Guevara ay may posisyon bilang tenyente sa
Guardia Sibil.

Isa si Tinyente Guevara sa mga iilang taong sumusuporta sa pamilya Ibarra at

malakas ang kanyang pagkadismaya sa kontrol ni Padre Damaso.

Tinanggap ni Crisostomo Ibarra ang paliwanag mula kay Tinyente Guevara

tungkol sa mga pangyayari na may kinalaman sa kanyang ama at sa papel na
ginampanan ni Padre Damaso sa mga pangyayaring iyon.

12. Nol Juan

Namahala at nagbabantay sa pagpapagawa ng paaralan ni Ibarra.

13. Taong Dilaw

Taong madilaw; nagtangkang pumatay kay Crisostomo Ibarra.
Siya ay isang bayarang mamamatay-tao na may misyon na patayin si
Crisostomo Ibarra. Nabigo ang kanyang plano na patayin ang binata dahil sa
katalinuhan ni Elias.

Tinutulungan ng dilaw na lalaki ang pagtatayo ng paaralan sa pamamagitan

ng paggawa ng isang malaking bato na balak niyang ihulog kay Ibarra sa araw
ng pista ng San Diego. Nang dumating ang oras, ang malaking bato na dapat
ay papatay kay Ibarra ang siyang pumatay sa kanya.

Tinawag siyang dilaw na lalaki dahil sa kanyang kulay ng balat na laging dilaw.

14. Lucas
Si Lucas ay kapatid ng taong dilaw. Sa pagnanais na makaganti kay
Crisostomo Ibarra, nakipagsabwatan siya kay Padre Salvi upang palabasin na si
Ibarra ang utak sa likod ng pagsalakay sa kuwartel ng militar.

15. Ang Guro

Isang guro na tinulungan ni Don Rafael sa pamamagitan ng paghahanap ng
tirahan at pagbibigay ng mga kagamitan na kailangan niya para sa kanyang
trabaho.

Ipinabatid sa kanya ni Ibarra ang mahirap na kalagayan ng edukasyon sa San

Diego, na isang malaking hadlang sa pag-aaral ng mga estudyante sa bayan.

Dahil ang kasalukuyang silid-aralan ay matatagpuan sa tahanan ng parokya,

ang pagtuturo ay nakasalalay sa masusing pagmamasid ng nasa
kapangyarihan.

Narinig ni Ibarra mula sa guro ang mga pagsubok na kanyang pinagdaanan sa

pagtuturo habang si Padre Damaso ang pari ng bayan.
Sa panahong ito, pinigilan siya ni Damaso na magturo ng Kastila sa mga
estudyante, bagaman ipinag-utos ng gobyerno na dapat matutunan ng lahat
ng estudyante ang wikang ito.

Unang pinagusapan ni Ibarra ang kanyang intensyon na magtatag ng isang

bagong institusyon ng mataas na edukasyon na hiwalay sa mga prayle.

Bagaman nagpapasalamat ang guro sa tulong ni Ibarra, pesimista siya na

magiging matagumpay si Ibarra sa pagtatayo ng isang sekular na akademya
kaysa sa kanya o sa iba pang tao na nagtangkang gawin ito sa nakaraan.

16. Albino
Dating seminarista; kasintahan ni Victoria

17. Andong
Napagkamalang pilibustero

18. Balat
Tiyuhin ni Elias na naging tulisan

19. Tarsilo Alasigan

Isang indibidwal na ang ama ay pinatay ng mga miyembro ng Guardia Sibil.

Sina Tarsilo at ang kanyang kapatid na si Bruno, ay hinikayat ni Lucas na

magsagawa ng pagsalakay sa kampo militar sa pamamagitan ng pagsasabing
si Ibarra ang nasa likod ng rebelyon.

Pagkatapos ng pagsalakay, hinuli ng alperes si Tarsilo at pinahirapan sa

interogasyon. Ngunit tumanggi si Tarsilo na magbigay ng impormasyon at sa
halip ay sinabi niyang hindi siya nakipag-ugnayan kay Ibarra. Namatay siya
nang ibabad ng alperes sa balon.

20. Bruno Alasigan

Ang kapatid naman ni Tarsilo Alasigan na si Bruno Alasigan ay isa sa mga
napatay sa gabi ng pagsalakay nila sa kampo. Bago siya namatay, muling
ipinahayag ni Bruno ang sinabi sa kanya ni Lucas, na si Ibarra ang lider ng
rebelyon.

21. Andeng
Kinakapatid ni Maria Clara; mahusay sa pagluluto

22. Iday
Magandang kaibigan ni Maria Clara; tumutugtog ng alpa

23. Sinang
Masayahing kaibigan ni Maria Clara; anak ni Kapitan Basilio

24. Neneng
Mahinhin at palaisip na kaibigan ni Maria Clara

25. Victoria
Tahimik na kaibigan ni Maria Clara; kasintahan ni Albino

26. Leon
Kasintahan ni Iday
27. Kapitana Maria
Pumanig sa pagtatanggol ni Ibarra sa alaala ng ama; babaeng makabayan

28. Hermana Rufa

Kampi kay Padre Damaso

29. Don Primitivo

Marunong mangatwiran at mahilig magsalita ng Latin; pinsan ni Tinchang;
tagapayo ni Kapitan Tinong

30. Kapitana Tinchang

Matatakuting asawa ni Kapitan Tinong

31. Kapitan Tinong

Naparusahan dahil sa pakikipagkaibigan kay Crisostomo Ibarra

32. Kapitan Basilio

Kapitan sa bayan ng San Diego

33. Kapitan Valentin

Kapitan sa bayan ng San Diego

34. Carlicos
Bayaw ni Padre Damaso; piniling manirahan sa Espanya
35. Ang Punong Sakristan
Isang indibidwal na responsable sa pag-aasikaso ng simbahan.

Ang sakristan ay sumusunod sa mga utos ni Padre Salvi sa pamamagitan ng

paggawa ng kanyang maruming trabaho, tulad ng pagpapalo kay Crispin o
pagbitay kay Lucas matapos ang pagsalakay sa mga baraks.

36. Ang Tagapaglibing

Isang manggagawa sa sementeryo na sa utos ni Padre Damaso ay hinukay ang
katawan ni Don Rafael. Tinanong ni Crisostomo Ibarra ang lalaking ito dahil
naghahanap siya ng impormasyon tungkol sa kanyang ama