KDW t.

4 supplement

Dokument Nr 3
Boleslaus 1065 (sic) Apr. 11, in Plozc; dotat monasterium s. Iohannis Ewangelistae in
Mogilno.
Transsumpt orygin., potwierdzony przez: Mesco dux Polonorum 1100 (sic) Sept. 3, in
Crusvicia.
Poznań. Königl. Staats-Archiv, Mogilno 1a. - Bielowski, Monum. Polon. historica I, p. 359. -
Maciejowski, Histor. prawodawstw Słowiańsk., Dodatek do tomu VI. - Z. Helcel, List otwarty
do A. Bielowskiego.

In nomine sancte et individue Trinitatis amen. Animadvertat hoc testimonium veritas, omnis
ecclesia religionis, quod ego Boleslaus exempla fidelium secutus, quatenus cum defecero
recipi merear in tabernaculis iustorum, contuli de omnibus ad me pertinentibus ecclesie
Mogylnensi sancti Iohannis Ewangeliste transitus omnes per Wislam de Camen usque in
mare, transitus Navchre in Vizna et in Macov, et per totam Mazoviam nonum forum, nonum
denarium, nonum porcum, nonum poledrum, nonum piscem sum largitus; quod ne quis
ulterius irritum faciat, auctoritate Dei omnipotentis sit prohibitus. Et hec sunt nomina
castrorum: Grudomzch, Zacrocyn, Syrozch cum medio theloneo per fluvium Bug, Ripyn,
Steclyn, Seprch, Nowy Radcez, Oselzch, Zyremdzco, Cechonov, Stolpzco, Grebezco,
Nasilzco, Visegrod, Ploczch, Dobrin, Wlodislaw, Pripust, Slonzch. In Lonsin X marcas, in
Zbutimyr VII marcas, in Woybor IIII marcas, in Sarnov II marcas et dimidiam, in Rospir VII
marcas. Hec autem nomina villarum prenotantur, quas contulimus cum omni libertate et iure
ecclesie sepedicte sancti Iohannis Ewangeliste in Mogylna: Cyrvenzch, Chrenov, Bolino,
Welerich, Tossovo, Cromnov, Golumbino. Ecclesia sancti Laurentii in Ploczch, item in Belzco
ecclesiam sancti Iohannis Baptiste cum ipsa villa prenotata, foro, tabernis, targove, et cum
omni libertate. Ecclesia sancti Iohannis in Wladislav. In Culmine nonum forum cum
tabernario.
Clescicarv, Cechre, Dalochovo, Opatovo, Voiucino, Falecino, Macevo, Lubessevo cum medio
lacu, Radence cum fluvio ex utraque ripa, Charnothyl per medium, Olse, Bystrica, Zabno,
Chelsco, Sedne, Vecanovici, Lezno, Sceglino, Domanino, Subino, Bocdanovo, Sciberzco,
Chucharovo. Ecclesia sancti Iacobi in Mogilna, quam fundavit Sbylud miles addens eidem
ecclesie hereditatem nomine Bogusino. Item aliam ecclesiam in honore beati Clementis miles
magnus Dobrogoscius, addens eidem ecclesie hereditatem Padnevo cum consensu amicorum
suorum, edificavit. Item Paulus et Zema fratres dederunt duas villas, Lyzec et Ripnik. Item
Odolan dedit Socolovo. Item Andreas Gocunovo.
Item ego Boleslaus, addiciens predictis, notum esse volo concambium villarum quod feci cum
Mogylensi abbate Mengosio: villam enim Raniglov ab ipso accepi et homini meo Nazlav
petenti contuli, pro qua villam Crite cum medio lacu et fluvio per medium eidem abbati et
ecclesie Mogylensi tradidi; sed quia hec reconpensacio sufficiens esse non videbatur, sortem
Curani cum eodem Curano et filiis suis addidi et in nomine virtutis Ihesu Christi confirmavi.
Item hec sunt nomina servorum ascripticiorum, quos eidem ecclesie contuli cum omni iure:
Wignan cum tota consanguinitate sua, Radeg, Sulenta cum cognacione sua, Zavist, Radic cum
cognacione sua, Wolis, Zabor, Nadeg, Zandan, Doman, Domamir, Sida, Nesul, Sulan cum
fratre suo, Domasir cum fratre suo, Nesda cum cognacione sua, Mal . . (2 lit. des.) cum
fratribus, Godes cum fratre suo, Calik, Sulimir, Milon, Wezan cum filiis, Poznomir, Cechon,
Belin, Sulen cum fratre suo, Nerad cum fratre suo, Throsda cum fratre suo, Sulidad cum filiis
suis, Bezoro cum fratre suo, Budis, Goven, Riben cum fratre, Unimyr, Zabor, Radost, Zemir,
Zyra, Vitost cum fratre suo, Gornec, Scozay, Lelistrig, Targossa, Gromis, Zdema cum fratre
suo, Pozar, Golandin, Rucavca, Stepan, Sulimir, Wizcan, Domasul cum fratribus suis,
Nedamir cum filiis, Sdan cum filiis, Pribislav cum filiis, Bocdan, Michal, Stanec cum fratre
suo Rados. Item homicidia, tam inter duos ascripticios quam inter duos liberos, vel ex una
parte liberi et ex altera ascripticii villarum supradicte domus, per totum eidem ecclesie cedant.
Ne ergo hec mea liberalis et salubris donacio, ad honorem omnipotentis Dei et sancti Iohannis
Ewangeliste ex intimo affectu collata, aliqua temeritate infringatur, sed ut a me et a meis
posteris inviolabiliter observetur, presentem litteram precepi mei sigilli munimine et
subscripcione testium confirmari. Actum et datum anno Incarnacionis dominice m.lx.v., III
Idus Aprilis, in Plozc, presentibus venerabili patre Allexandro Plocensis ecclesie episcopo,
principe milicie Wesborio, Iohanne cancellario, procuratore Troyano, Wysna, Iohanne
canonico Plocensis ecclesie, Waltero eiusdem ecclesie canonico, et aliis quam pluribus
fidedignis et honestis.
Mogylnensis, de Mogilno. Wisla, rz. Wisła. Camen, pewnie Kamień naprzeciw Wyszogrodu
Mazowieckiego. Navchra, rz. Narew. Vizna, m. Wizna. Macov, m. Maków. Grudomzch, m.
Grudziądz. Zacrocyn, m. Zakroczym. Syrozch, m. Sierock. Fluv. Bug, rz. Bug. Ripyn, m.
Rypin. Steclyn, Steklin p. m. Kikoł. Seprch, m. Sierpć. Nowy Radcez, m. Raciążek. Oselzch,
Osielsk p. m. Fordon. Zyremdzco, m. Szreńsk. Cechonov, m. Ciechanów. Stolpzco, m.
Pułtusk. Grebezco, Grzebsk p. m. Mława. Nasilzco, m. Nasielsk. Visegrod, m. Wyszogród.
Ploczch, m. Płock. Dobrin, m. Dobrzyń. Wlodislaw, m. Włocławek. Pripust, Przypust p. m.
Nieszawa. Slonzch, Słońsk p. m. Raciążek. Lonsin, Łążyń p. m. Toruń, lub też Ł. p. m. Kikoł.
Zbutimyr, pewnie Śpicimierz p. m. Uniejów. Woybor, m. Wolbórz. Sarnov, m. Żarnów.
Rospir, m. Rozprza. Cyrvenzch, m. Czerwińsk. Chrenov, Chrzanów p. m. Grodzisk. Bolino,
m. Bolimów. Welerich, może Wieliszew p. m. Warszawa. Tossovo, nie odgadnione. Cromnov,
Kromnów naprzeciw m. Czerwińsk. Golumbino, Gołębiew p. m. Kutno, lub Gołębin p. m.
Lubraniec. Belzco, m. Bielsk. Culmen, m. Chełmno. Clescicarv, pewnie m. Kwieciszewo.
Cechre, Ciechrz p. m. Strzelno. Dalochovo, Dalkowo p. m. Inowrocław. Opatovo, osada
znikła, leżała p. m. Kruszwica; cnfr. Nr. 966. Voiucino, Wojcin p. m. Wilczyn. Falecino, osada
znikła, leżała p. m. Kwieciszewo; cnfr. Nr. 1410. Macevo, tak jeszcze w Lib. benef. Ioh. d.
Lasko, I, p. 302, Marczewo p. m. Słupca. Lubessevo, podług Lib. privilegior. monasterii
Strzelno, jest dziś Strzelce. Radence, osada znikła, leżała nad rz. Noteć, poprzedniéj
przyległa. Charnothyl, Czarnotul p. m. Mogilno. Olse, Olsza p. m. Mogilno. Bystrica,
Bystrzyce p. m. Mogilno. Zabno, Żabno p. m. Wielatowo. Chelsco, Chabsko p. m. Wielatowo.
Sedne, Wszedzin p. m. Mogilno. Vecanovici, Wiecanowo p. m. Mogilno. Lezno, w Nr. 33
Leszno, nie odgadnione; może Leśnik p. m. Mogilno. Sceglino, Szczeglin p. m. Mogilno.
Domanino, nie odgadnione; może Stare Maniesty p. m. Trzemeszno. Subino, Szubinek p. m.
Mogilno. Bocdanovo, nie odgadnione. Sciberzco, może Ściborze, lub też Szrubsk p. m.
Inowrocław. Chucharovo, pewnie Kochowo p. m. Powidz. Bogusino, nie odgadnione.
Padnevo, Padniewo p. m. Mogilno. Lyzec, w Nr. 33 Lyskowo, pewnie Liszkowo p. m.
Inowrocław. Ripnik, nie odgadnione, może Rybitwy p. m. Pakość. Socolovo, nie odgadnione.
Gocunovo, Gocanowo p. m. Kruszwica. Raniglov, nie odgadnione, może Głowy p. m.
Gąsawa. Crite, osada znikła, leżała nad rz. Noteć na półwyspie, przez tęż rzekę utworzonym,
zwanym Saulow Ostrow; cnfr. Nr. 975. Plozc, m. Płock.
Dokumentu powyższego nie wachamy się powtórnie przedrukować, jako kopji pergaminu,
który niewątpliwie służył za pierwowzór wszystkim dotąd drukowanym. Że archiwum
klasztoru Mogilnickiego uważało go za swój najstarszy dyplomat, dowodzi to jego sygnatura
A I, na stronie odwrotnéj wypisana; będzie on zatém ten sam, który jest w Przypisku do Nr. 3
w tomie I oznaczony cyfrą 1. O znaczeniu tego dokumentu cnfr. List otwarty Z. Helcla do A.
Bielowskiego; jest on niewątpliwie zlaniem staréj fundacyi Bolesława Śmiałego z
późniejszemi nadaniami Bolesława Kędzierzawego. Zdaje się albowiem, że początek
dokumentu aż do Clescicarv etc. jest nadaniem Bolesława Kędzierzawego: najpierw,
ponieważ, jak uważał Helcel, jest ono uczynioném na rzecz już istniejącéj ecclesie
Mogylnensis s. Iohannis Ewangeliste, a powtóre, że nadanie to obejmuje wyłącznie
miejscowości położone w ówczesnéj dzielnicy tego księcia, t.j. na Mazowszu, w Łęczyckiem
i Sieradzkiem. Od Clescicarv (Kwieciszewo) poczyna się pewnie pierwotne nadanie
Bolesława Śmiałego, bo miejscowości znajdujących się, jak naturalnie, w bezpośredniém
otoczeniu klasztoru, a leżących częścią w Wielkopolsce a częścią w Kujawach; przemawia téż
za tém przypuszczeniem okoliczność, że Kwieciszewo zostało powtórnie roku 1146 z
udziałem Bolesława Kędzierzawego nadane klasztorowi Trzemeszyńskiemu (cnfr. Nra. 11 i
12), przy którym do r. 1326 pozostało (cnfr. Nra. 708 i 1064), nadanie zatém téj wsi
klasztorowi Mogilnickiemu musiało wcześniéj nastąpić. Następnie od Item ego Boleslaus
toczy się daléj przerwane nadanie Bolesława Kędzierzawego; wskazuje to już samo
wyrażenie addiciens predictis, powtórnie, ponieważ abbas Mengosius był współczesnym i
Mieczysławowi Staremu (cnfr. Nr. 36), daléj, ponieważ książę ten zamienia wieś Raniglov na
wieś Crite, klasztor zatém już wpierw ją musiał posiadać, a w końcu, ponieważ świadkowie
Alexander episcopus Plocensis, Wesborius, należą do środka XII w. (cnfr. Nra. 9, 11, 12, 23.)

Strona 15, Nr. 9. Wiersz 3 od k. Bernardus prepositus sancti Petri, zapewnie mylnie zam.
Bernardus prepositus sancti Adalberti, t.j. de Trzemeszno, cnfr. Nra. 11 i 15. Prepositus s.
Petri mógłby wszakże być zam. Poznaniensis; był nim jednak wówczas Stephanus, cnfr. Nr.
10.

" 40, Nr. 33. Wiersz 6 od d. Jeźli Alberto de Dysz nie jest omyłką, wtenczas Dysz mógłby
bydź dzis. Dysiek p. m. Trzemeszno. Objaśnienia. Sebersko, w Nrze. 3 (Tom IV) Scibersco,
może Ścibórz p. m. Inowrocław. Radencze, osada znikła p. m. Mogilno, graniczyła z wsią
Strzelce. Leszno, w Nrze. 3 Lezno, może Leśnik p. m. Mogilno. Zdunowo, Zdunowy p. m.
Inowrocław. Sokolowo, nie odgadnione. Opatowo, osada znikła; cnfr. Nr. 966. Nebos silva,
las pod m. Strzelno; cnfr. Nr. 1396.

" 174, Nr. 812, Objaśnienia. Terra Zaborensis, w Krzyżackich dokumentach zwana Sabiersten
i Sabern, nie jest identyczną z Terra Zbarensis dokumentów 1293, 1339, 1396 i 1822, biorącą
swą nazwę od zagadkowego Zbar dokumentów 11, 15, 898, 1444, 2058, 1467, 1481, 1482 i
1500, a dziś jedynie w nazwisku dekanatu Trzemeszyńskiego, t.j. decanatus Zbarensis,
przechowaną; (cnfr. Tom II, Objaśnienia do Nru. 812.) Terra Zaborensis tego dokumentu leży
na Pomorzu i obejmuje północno-wschodnią część dzisiejszego powiatu Chojnickiego,
mianowicie okolicę Czerska i Brus. (Ks. K.) Zdaje się wszakże, że należały do niéj i
kasztelanje Szczytnowska i Raciązka.