MATICAHRVATSKA

BIBLIOTEKA PARNAS . Mihai Eminescu

Niz
KnjiZevnost Poezii alese llzabrane piesme

Naslov izvornika
Mihai Eminescu
Opere alese, vol. I-ilI
Bucureqti, 1964-1965

lzabrao i s rumunjskoga preveo

Mate Maras

Pogovor napisao
O Matica hrvatska, 2014
August Kouaiec
Naklada Matice hrvatske
Za nakladnika Stjepan Damjanouii
Glavna urednica Romana Horuat
Likovno oblikovanje blblioteke Luka Gusit
Priprema Tebniika priprema MH
Tisak Denona d. o, o,, Zagreb, listopad 2014.

(,ll)
z:r1'ris tklstupan u ratunalnom katalogu Nacionalne
i svt'rri'iliirrc knjiinice uZagrebu pod brojem 890112 MATICAHRVATSKA
tsrlN 9?8_95J 34 t_033_ 3
_
ZAGREB2OI4
 DIN STRAINITETN IZ TUDINE

Cind tot se-nveseleqte, cind toli aci se-ncinti, Kad svi sc tu zanesu, kad svatko se veseli,
Cind toli igi au pli,cerea gi zile firi nori, Kad svi uZivaju i provode vedre dane,
Un suflet numai plinge, in doru-i se avinti Tek jedna duia plate, u bol pohitjet Zeli,
L-a patriei dulci plaiuri, la cimpii-i rizitori. Na pa5njake domaje, ravnice nasmijane.

$i inima aceea, ce geme de durere, I ono srce, koje od ljute boli jada,
$i sufletul acela. cc cantir amorlit. I ona duSa, koja pjeva dok smrt je mori,
E inima mea tristi, ce n-are mi.ngiiere, Srce je moje tuino bez utjehe 5to strada,
E sufletu-mi, ce arde de dor nemirginit. Du5a je moja 5to u bezmjernoj patnji gori.

Ag vrea si vid acuma natala meavilcioara PoZelio sam vidjet dolinu rodnu sada,
Scaldati in cristalul piriului de-argint, Kristalom srebrnoga potoka okupanu,
Si vid ce elr atita iubeam odinioari: Da opet vidim sve Sto toliko ljubljah tada:
A codrului tenebri, poetic labirint; Pjesnitke labirinte i Sumsku polutamu;

Si mai salut o dati colibele din vale, Da opet kolibice pozdravim u dolini,
Dorminde cu un aer de pace, liniqtiri, U zraku spokojnosti i miru uspavane,
Ce respirau in taini pliceri mai narurale. Najprirodnije su disale u milini,
Vislri misterioase, poetice Qoptiri. Sanjarile tajanstva i pjesnitko iaptanje.

$g vrea si am o casa ticuti, mitutici, Volio bih da imam malenu, tihu hiiu,
In valea mea natala, ce undula in flori, U rodnoj doli Sto se u cvijeiu sva leluja,
Si tot privesc la munte in sus cum se ridici, Davazdagledam gdje se planine uvis diiu,
Pierzindu-qi a sa frunte in neguri qi nori. Dok vrhove im magla ne skrije il oluja.

Si mai privesc o dati cimpia-nfloritoare, Da yoi jedanput vidim ravnicu svoju cvjetnu
Ce zilele-mi copile qi albe le-a {esut, Sto mi je djetje dane pod toplim suncem tkala,
Ce auzi odati copila-mi murmurare, Sto vidje razdraganost i djetju igru sretnu,
Ce jocurile-mi june, zburda rea mi-a vazut. Sto mi je mladenatko brbljanje slulat znala.

6 7

L
Melodica qoptire a riului, ce geme, Pro5aptaj miloglasan iz rijeke koja jeca,
Concertul, ce-l intoani al pisirilor coq I tihi koncert zbornog pjevanjaptitje pratnje,
Ci.ntarea in cadengi a frunzeloq ce freme, Napjevi zamiru(i u li5iu koje breca,
Niscur-acolo-n mine $optiri de-un gingaq dor, Zapreta(e u meni pro5aptaj njeLne parnie.

Da! DalAq fi ferice de-aq fi inci o datl Da, jablh bio sretan da jo5 jedanput bivam
In patria-mi iubiti, in locul meu natal, U miloj domovini, u mjestu svog rodenja,
Si pot a binezice cu mintea-nfltrclrata Da rasplamsala duha zahvalno blagosiivljam
Visirile juniei, visi.ri de-un ideal. Sne mladenaitva svoga, sne jednog ushiienia.

Chiar moartea, ce rispinde teroare-n omenire, I sama smrt sto Siri uias u tovjetanstvu,
Prin vinele vibrinde gheloasele-i fiori, Zboggrljeha 5to nas tresu srsima koji lede,
Acolo m-ar adoarme in dulce liniqtire, U slatkom bi me ondje uspavala pijanstvu,
in visuri fericite m-ar duce cltre nori. Da me sa sretnom sanjom u oblake odvede.

1866 1866.

8 9
Nu e steluli tremuritoare Ni zvjezdice nema treperave
Si nu gindeascl in drum de nor Da ne misli na putu u krugu
La alti steaua strilucitoare, Na blistavu neku drugu zvijezdu,
La alt amor. Ljubav drugu.

Numai o viali pe gind de moarte, Samo iivot u samrtnoj misli,

Numai o frunte ce-a-ngilbenit, Samo ielo 5to bljedilo mije,
Numai un atom flrl de soarte Samo neki atom bez sudbine
Nu e iubit. Ljublien niie.

Galbena steaui ffu L lumini - Ima jedan oltarbez boZanstva,

Altar si n-aibi un dumnezeu - Blijeda zviiezda bez svjetlosti koja
Este-al meu suflet care declini, Sve odbija, to je moja duia,
Sufletul meul DuSa moja!

1867 1867.

10 11
PRrN NopTr rtcurr KROZ NOCI MIRNE

Prin nopti tecute, Kroz noii mirne,

Prin lunce mute, Niz sprude 5irne,
Prin vintul iute, Kad vjetar pirne,
Aud un glas; Jatujem glas;
Din nor ce trece, S oblaka krene,
Din luna rece S lunine mijene,
Din visuri sece, Iz sjene snene,
Mi scutur treaz. Vidim joj stas.

Lumea senini, Svijeta vedrina,

Luna cea plini Lune punina,
$i marea lini Mora putina,
Icoani-i sunt; Njezin su sijev;
Ochiu-mi o cati Oko je ieli,
ln lumea latl, Svijet grli cijeli,
Cu mintea beati Duh se veseli,
Eu pling gi cint. Platem kroz pjev.

1869 1869.

12 13
 VENERE $r MADONA
Ideal pierdut in noaptea unei lumi ce nu mai este,
Lume ce gindea in basme qi vorbea in poezii,
O! te vld, te-aud, te cuget, tini.rigi duice veste
Dintr-un cer cu alte stele, cu-alte riiuri, cu alli zei.
Venere, marmuri caldi, ochi de piatri ce scinteie,
Bral molatic ca gindirea unui impirat poet,
Tu ai fost divinizareafrumuselii de femeie,
A femeiei, ce gi astizi tot frumoasi o revid.
Rafael, pierdut in visuri ca-ntr-o noapte instelati,
Sufletu-mbita;t de raze qi d-eterne piimiveri,
Te-avizut qi-a visat raiul cu griclini imbilsimate,
Te-avazut plutind regini printre ingerii clin cer.
$i-a.creat pe pinzagoali pe Madona Dumnezeie,
Cu diademi de stele, cu surisul blind, vergin,
Faga pali-n raze blonde, chip de inger, dar-femeic,
Cici femeia-i prorotipul ingerilor clin senin.
Astfel eu, pierdut in noaptea unei vieti de poezie,
Te-amvlzut, femeie stearpi, firi sufiet, firlfoc
$i-am ficut din tine-un ingei, bta.ra.r ri"u a.".ugi.,
Cind in viala pustiiti ride-o raztr de noroc.
Am vizut fagatapali de o bolnavi be1ie,
Buzata invineliti de-al corupliei muqcar,
$-am. zvidit asupri-ti, crudo, vilul al"b de poezie
$i paloarei tale raza inocenlei eu i-am dat.
1,1
n".
VENERA I MADONA
klcale, izgubljen u noii svijeta koji zgasnu,
Sto je mislio krozbajke, zborio kroz pjesme duge,
( )h, vidim te, tujem, mislim na te, slatki mladi glasu
S nebesa, uz druge zvljezde i bogove rajske druge.
O Venero, o mramore topli, iskro izkamena,
'/;trke oti, ruko poput misli utena pjesnika,
'f i si
negda bila Zenske lijeposti boLanstvo, Lena
Kakvu i ja danas vidim, opet vdo lijepa lika.
I{afael, u noii punoj zvijezda, izgubljen u snima,
f'jane duSe uzrakama i vjetitim proljeiima,
'l'cbe vidje i sanja5e raj s mirisnim vrtovima,
'l'ebe vidje, kraliicu 5to lebdi medu andelima.
I na praznom platnu stvori lik Madone Nebesnice:
I ) jevitanski osmijeh blagi, i zv rjezdama okrunjena,
Andeoski lik u sjaju, ali blijedo Zensko lice,
.fcr je uzor andelima s vedra nebabilaLena.
'lhko, izgubljen u noii svog Zivota pjesnitkoga,
'l'ebe vidjeh, svela ieno, bez du5e, bez plama svijeie,
Andela od tebe stvorih, poput dana tarobnoga,
Kad u pustome Zivotu nasmijeii se zraka sreie.
Vidjeh tvoje lice blijedo, pomodrjelu tvoiu usnu,
Nagrizenu raspadanjem od bolesne pijanosti,
Ilijelim valom poezije, okrutnice, njih zapljusnuh,
I bljedilu tvojem dadoh tistu zraku nevinosti.
15
 Ji-am dat palidele raze ce-nconjoari cu magie
Fruntea ingerului-geniu, ingerului-ideal,
Din demon ticui o sinti, dintr-un chicot, simfonie,
Din ochirile-ti murdare, ochiu-aurorei matinal.
Dar azi vilul cade, crudo! dismelit din visuri sece,
Fruntea mea este trezitL de albuzeitale-ngheg.
$i privesc la tine, demon, gi amoru-mi stini qi rece,
Md.invagi cum asupri-1i eu sir caut cu dispreit
Tu imi pari ca obacanti, ce-a luat cu-nqeliciune
De pe-o frunte de fecioari mirtul yerde de martir,
O fecioar-a cirei suflet era sint ca rugaciunea,
Pe cind inima bacantei e spasmodic, lung delir.
O, cum Rafael creat-a pe Madona Dumnezeie,
Cu diadema-i de stele, cu surisul blind,.
Eu ficut-am zeitatedintr-o pdide f.[:?::'
Cu inima stearpi, rece qi cu suflet de venin!
***
fmng], copili? - C-o privire umedi qi rugitoare
Poli din nou zdrobi qi fringe apostat-inima mea?
La picioare-1i cad qili caut in ochi negri-ad i.nci camarea,
$i sarut a tale mine. qi-i intreb de po;i ierta.
$terge-1i ochii, nu mai pltnge!... A fost crudi-nvinuirea,
A fost crudi gi nedreapti, firi razim, firi fond.
Suflete! de-ai fi chiar demon, tu eqti stnti prin iubire,
$i ador pe acest demon cu ochi mari, cu pirul blond.
1870
16
l)adoh tebi blijede zrakekoje liju taroliju
(lclom andela dobrote i andela nadahnuia,
Ocl demona sveca stvorih, od hihota simfoniju,
Otl otiju tvojih mutnih oti jutarnjeg svanuia.
Ali danas, okrutnice, val od pustih snova pada,
I telo je moje tvoja probudila usna ledna,
I, demone, promatram te, a ugasla ljubav hladna
l\rutava mene kako s prijezirom da na te gledam.
SlitiS mi na bakhanticu, na prijevaru koja uze
Nekoj djevici sa tela mutenitku zelen-mirru,
Njena duia bjese sveta poput molitvene suze,
I)ok je srce bakhantice u bunilu grtevitu.
l, kako Rafael stvori lik Madone Nebesnice,
Sa,zvjezdanom krunom sjajnom, s djevitanskim
smije5kom tednim,
.la sam jednoj blijedojLeniboLansrveno dao lice,
Ali s duSom otrovanom, i sa srcem svelim, ledniml
I'latei li to, dijete? - Zar &i pogledima svoiim suznim,
Moleii me, moje srce odmetnuto opet stratit?
Padam nitice, u oti crne kao more zurim,
I ljubim ti ruke, i5tem moZeS li mi oprost dati.
BriSi suze, nemoj plakatl... Optuiba ie bila kleta,
Okrutna i nepravedna ,bez temelia,bez rusprave.
Du5o, da si tak i demon, zbog ljubavi ti si sveta,
OboLavamtog demona krupna oka, kose plave.
1870.
17
 MORTUA EST!
Ficlie de veghe pe umezi morminte,
Un sunet de clopot in orele sfinte,
Un vis ce iqi moaie aripa-namar,
Astfel ai trecut de al lumii hotar.
Trecut-ai cind ceru-i cimpie senini,
Cu ri.uri de lapte qi flori de lumini,
Cind norii cei negri par sombre palate,
De luna regini pe rindvizitate.
Te vld ca o umbri de-argint striluciti,
Cu-aripi ridicate la ceruri porniti,
Suind, palid suflet, a norilor schele,
Prin ploaia de raze, ninsoare de stele.
O razite-nalti, un cintec te duce,
Cu bralele albe pe piept puse cruce,
Cind torsul s-aude l-al vri.jilor caier
Argint e pe ape gi aur in aer.
Vad sufletu-gi candid prin spafiu cum trece;
Privesc apoi lutul rimas... alb qi rece,
Cu haina lui lunga culcat in sicriu,
Privesc la surisu-1i rimas inci viu
- Gle, i smijeSak osta, jo5te iiv se tini.
$i-ntreb al meu suflet rinit de-ndoiali:
De ce-ai murit, inger cu fala cea pali?
Au nu ai fbst juni, n-ai fost tu frumoasi?
Te-ai dus spre a stinge o stea radioasi?
18
MORTUA EST!
Zublja mrtvatka na vlaZnim grobovima,
Jedan brecaj zvonau svetim iasovima,
Jedan san Sto krilom u gortinu prijede,
Prekoratila si tako svijeta mede.
PreSla si kad nebo ravnica je vedra,
Scvjetovima svjetla i rijekama meda,
Kad oblaci crni dvorci su izgledom,
Kraljica ih luna obilazi redom.
Vidim te ko srebrom obasjanu sjenu,
Uzdignutih krila ti u nebo krenu,
Hrlei, blijeda du5o, na skele oblaka,
Kroz zvjezdani snijeg i kiSu sviietlih zraka.
Jedan trak te dile, jedna pjesma vodi,
Zlato je u zraku, srebro je po vodi;
Na prsima ukriZ ruke su ti blijede,
Kudjelja se tuje, wadLbinase prede.
Vidim, tistu duiu odnosi daljina;
I gledam 5to osta... bijela, hladna glina,
U lijes poloZena u dugoj haljini,
Pitam svoju duiu, u njoj sumnje klica:
Za5to umrije, andele moj blijeda lica?
Zar ne bjeie lijepa, zar ne bje5e mlada?
Zar ode da neka sjajnazvijezdastrada?
19
Dar poate acolo si fie castele
Cu arcuri de aur zidite din stele,
Cu riuri de foc qi cu poduri de-arginr,
Cu lirmuri de smirni, cu flori care cint;
Si treci tu prin ele, o sfinti regini,
9u plr lung de raze, cu ochi de lumini,
In hainl albastri stropiti cu aur,
Pe fruntea tapalicununi de laur.
O, moartea e-un chaos, o mare de stele,
Cind viala-i o balti de vise rebele;
O, moartea-i un secol cu sori inflorit,
Cind viala-i un basmu pustiu Qi urat.
Dar poate... o I capu-mi pustiu cu furtune,
Gindirile-mi rele sugrum cele bune...
9dnd sorii se sting gi cind stelele pici,
Imi vine a crede c\toate-s nimica.
Se poate ca bolta de sus si se spargi,
Si cadi nimicul cu noaptea lui largi,
Si vid cerul negru ci lumile-qi cerne
Ca prizi trecatoare a morfii eterne...
$-atunci de-ai fi astfel... atunci in vecie
Suflarea tacaldi ea n-o si invie,
Atunci graiu-{i dulce in veci este mut...
Atunci acest inger n-a fost decit lut.
$i totugi, tirini frumoasl qi moarti,
De racla ta ruzim eu harfa mea sparti
$i moartea ta n'o pling, cimai fericesc
O razi fugiti din chaos lumesc.
20
Ali moida ondje zlatni dvorci budu,
S cvijeiem koje pjeva, na smirninu sprudu,
Zidani od zvijezda lukovi i rebra,
Rijeke ogniene i mostovi od srebral
Pa ti k njima ide5, o kraljice sveta,
S dugom sjajnom kosom, s otima od svjetla,
Poprskana zlatom haljina se plavi,
Lovorova kruna na blijedoj ti glavi.
Oh, ta smrt je kaos, zvjezdoliko more,
Kad je Zivot kal i odmetnute mdre;
Oh, ta smrt je stoljeie od sunca cvatna,
Kad je Livotbajka otajna, odvratna.
Ali moZda... Divlja oluja u glavi,
Zla misao dobru misao mi davi...
Kada zgasnu sunca, ospu se zvjezdiita,
Vjerovat mi dode kako sue je niita.
Moida pukne svod, i to se ni5ta sruii
Ozgor s dugom noii, da vidim u tmu5i
Nebo koje svjetla prosijava murna
Ko prolazan plijen 5to ujeina smrr ga guta...
Tako onda mora biti... tako kreie
Zavrjekdah tvoj topli, uskrsnuti ne ie...
Ondazavazda je nijem tvoj govor mio,
Onda onaj andel tek je glina bio.
Ali ipak, mrtva carice i divna,
Uz tvoj kovteg hafia razbijena sniva,
Smrt ne platem tvoju, vei sam alie sretan
Zbog odbjegle zrake iz kaosa svijeta.
21
$-apoi... cine qtie de este mai bine
A fi sau a nu fi... dar gtie oricine
Ciceea ce nu e, nu simte dureri,
$i multe dureri-s, putine placeri.
A fi? Nebunie qi tristi qi goali;
Urechea te minte gi ochiul te-nqali;
Ce-un secol ne zice, ceilalli o deszic.
Decal un uis sarbad, mai bine nimic.
Vid vise-ntrupate gonind dupi vise,
Pin' dau in morminte ce-aqteapti deschise,
$i nu qtiu gindirea-mi in ce si o srang:
Si rid ca nebunii? Si-i blestem? Si-i pling?
l,a ce?... Oare totul nu e nebunie?
Au moartea ta, inger, de ce fu si fie?
Au e sezs in lume? Tu chip zAmbitoq
Triit-ai anume ca astfel si mori?
De e sens intr-asta, e-ntors qi ateu,
Pe palida-1ifrunte nu-i scris Dumnezeu
1871
22
I zatim... tko znade je li bolje biti
Ili
ne biti... ali se ne da skriti:
Ono tega nema boli ne osjeia,
Amnoge su boli, dok je rijetka sreia.
Biri? Ludilo i ialosno i glupo,
ier te oko vara, jer ti laZe uho;
Sto stoljeie rekne to poreknu dva,
I niita je bolje od bljutaua sna.
Gle, otjelovljeni snovi gone snove,
Dok u otvorene ne stignu grobove,
Pa s miSljenjem svojim neznarrl Sto da zainem:
Da se ludo smijem? Da psujem? Da platem?
Cemu to?... Zar sadanije sae ludilo?
Andele, zbog tega tvoia smrr? Zar bllo
Smisla.je na svijetu? Kipe nasmijeSeni,
Zar siLivjela da tako umrel meni?
Tu tek ima smisla bezboLnog,izlog,
Kad na blijedom licu ne piSe ti Bog.
1871
z-)
 l
l
INCTN DE PAZA
Cind sufletu-mi noaptea veghea in estaze,
Vedeam ca in vis pe-al meu inger cle pazi.
Incins cu o haini de umbre Ei raze,
C-asupri-mi c-un z6"mbet aripile-a-ntins;
Dar cum tevizui intr-o palidi haini,
Copili cuprinsi de dor gi de taini,
Fugi acel inger de ochiu-ti invins.
Eqti demon, copili, ci. numai c-o zare
Din genele-1i lunge, din ochiul tiu mare
Ficuqi oe-al meu inger cu spaimi sizboare,
El, veghea mea sfintl, amicul fideli
Ori poate!... O-nchide lungi genele tale,
Sd pot recunoaqte trisurile-$i pale.
Cici tu - tu egti el.
1871
24
ANDEO CUVEN
Kad duia noias bdjeSe u ekstazi,
Zar andela tuvara kroz san spazih:
S haljom od sjene i svjetlosti slazi,
Sa smijeSkom iznad mene krila savi;
Al tebe kad u ruhu vidjeh sjajnom,
Djevojku ieZnjom ovitu itajnom.
PobjeZe andel, tvoj ga pogled stravi.
Jesi li demon, ako zbog strjelica
Iz oka tvog i dugih trepavica
Odletje andel uZasnuta lica,
On, straLa sveta, prijatelj mi sklon?
MoLdar.... Oh, sklopi svoje blage vjede
Da oblitje ti prepoznam sve bljede -
Jer ti si. ti si on.
1871
25
 Noaptea potolit gi vinit arde focul in cimin;
Dintr-un colg pe-o sofi rogi. eu in fala lui privesc,
Pin' ce minrea imi adoarme, pin, ce genele-mi ciipesc;
Luminarea-i stinsi-n casi... somnu-iiald, molatic, lin.
Atunci tu prin intuneric te apropii surizindi,
Albdcazipada iernei, dulce ca ozidevari;
Pe genunchi imi qezi, iubito, bralele-1i imi inconjoari
Gitul... iar tu cu iubire priveqtiiaqaieapilindi.
Cu-ale tale brale albe, moi, rotunde, parfumate,
Tu grumaz,ul m.i-l inlingui, pe-al meu piept capul p_l culci;
g-apoi ca din vis trezita. cu miinuEc atUe. auici.
De pe frunte a mea ceatristi tu dai vilele-ntr-o parte.
Netezeqti incet qi leneq fruntca mea cea linistiti
gi gindind ci dorm, qi.eato, apeqi gura ta dl foc
Pe-ai mei ochi inchigi ca somnul pe frunte-mi in mijloc
$i
$i surizi, cum ride visul intr-o inimi-ndrigiti.
O! desmiarda, pin' ce fruntea-mi este netedi gi lini,
Ol desmiardi. pan-eqti juni ca lumina cea dirisoare,
Pin-eqti clari ca o roui, ptn-egti dulce ca o floare,
Pin' nu-i falameazbircitd", pA.n,nu-i inima bitrinl.
1871
26
Noias prigu5en i modar oganj u kaminu gori;
S kraja crvenog divana plameno mu gledam lice.
l)ok mi duh u drijemeZ tone, dok mi trepiu trepavice;
ll kuii su zgasle svijeie... san me grije, laki, spori.
'lada se kroz pomrtinu nasmijeiena k meni iuri5,
llilcla kao zimski snijeg, ko slatki ljetni dan izgleda5;
Itukama mi gdo gdi5, na koljena meni sjeda5...
A u moje blijedo lice ti s ljubavlju, draga, zuriS.
l\lput vijenca tvoja ruka, mirisava, obla, bijela,
Ovija mi vrat, dok glavu polaZe5 na moje grudi;
Poslije prsti meki, njeZni, kao da te nelto zbudi,
llazmicati meni potnu pramenove s tuina tela.
I spokojno moje telo polagano gladiS, lijeno,
Misleii da spavam, zlo(o, na sklopljene oti snene
PritisneS mi vrele usne, usred iela ljubiS mene,
I smijeiiS se, kao vedar san kroz srce zaljubljeno.
Oh, miluj, dok joite telo mekano i glatko mi je,
Oh, miluj, dok joi si mlada poput suntanoga svjetla,
Dok si bistra poput rose, dok si slatka poput cviieta,
Dok mi lice nije grubo, dok mi duia stara nije.
1871
27
 FTOAREAATBASTRA
,Iar te-ai cufundat in stele
$i in nori qi-n ceruri nalte?
De nu m-ai uita incalte,
Sufletul viefii mele.
inzad,ar rluri in soare
Grimideqti-n a ta gindire
$i cimpiile Asire
$i intunecata mare;
Piramidele-nvechite
Urci-n cer virful lor mare
Nu cita in depirtare
Fericirea ta, iubitelo
Astfel zise mititica,
Dulce netezindu-mi pirul.
Ah! ea spuse adevirul;
Eu am ras, n-am zis nimica.
- "Hai in codrul cu verdeali,
Und-isvoare pllng in vale,
Stinca sti si se privale
In pripastia mareali.
Acolo-n ochiu de pidure,
Lingi trestia cea lini
Qi sub bolta cea senini.
Vom qedea in foi de mure.
28
PLAYI CVUET
li od zvljezda satkan
"Jesi
Nasred neba nad oblakom?
Daj pogledaj na me malko,
Mog Zivota duSo slatka.
Zalud sunca rijeke iitke
Gomilai u svoje telo,
Zalud more potamnjelo
I asirske silne bitke;
Piramida starodrevnih
- Visok vrh se k nebu vine
-
Ne skrivaju te daljine
Sreiu tvoju, moj ljubljeni!"
Tako reie 5to je ti5ta,
Moje vlasi njeino dirnu.
Ona rete, ah, istinu;
Smijah se; ne rekoh ni5ta.
"Idemo do zelen-gore
Gdje za vrelom platu vali,
A hrid stoji da se svali
U goleme u ponore.
Dok nas Sumsko oko 5titi,
Uz prozirnu onu mlaku
Sjedit iemo u trStaku
Pod kupine li5iem skriti.
29
$i mi-i spune-atunci poveQti
$i minciuni cu-a ta guriti,
Eu pe-un fir de rominili
Voi cerca de mi iubegti.
$i de-a soarelui cildurl
Voi fi rogie ca marul,
Mi-oi desface de-aur pirul,
Se-fi astup cu dtnsul gura.
De mi-i da o slrutare,
Nime-n lume n-a s-o qtie,
Cici va fi sub palirie - pod rubom od Se5ira
teabiarel
Q-apoi cine
Cind prin crengi s-a fi ivit
Luna-n noaptea cea de vari,
Mi-i tine de subsuoari,
l'e-oi tine de dupi git.
Pe cirare-n bolli de frunze,
Apucind spre sat in vale,
Ne-om da sirutiri pe cale,
Dulci ca florile ascunse.
$i sosind l-al portii prag
Vom vorbi-n intunecime;
Grija noastri n-aib-o nime,
Cui ce-i pasi ci-mi egri drag?.
inc-o guri - gi dispare...
Ca un stilp eu stam in luni!
Ce flrumoasa, ce nebuni
E albastra-mi, dulce floare!
30
Pritat ie5 mi prite divne,
Reii mnogu lai u lice,
Ja iu strutak tratintice
Upitati voliS li me.
Od sunteva Lara pusta
Jabuka iu bit rumdna,
Zlatnakosa raspletena
Napunit ie tvoja usta.
Poljubac ie5 meni dati,
Koga to na svijetu dira?
JoS -
Nitko Ziv to ne ie znati!
Kada se kroz grane javi
Mjesec u tu veter ljetnu,
Ti mi ruke na struk metnu.
A ja tebivrat obavih.
K selu u dolini hitaj,
Svodovi nad nama lisni,
Poljubac mi putem tisni
Sladak poput cviieta skrita.
Stigavii na kuini prag,
Govori mi jo5 u tami;
$og se tite 5to smo sami,
Sto si meni tako drag?"
Jedan cjelov joi - i nesta...
Stojim ukipljen od tuda!
Sto ie lijepa, Sto ie luda,
Poput plavog slatkog cvijeta!
31
$i te-ai dus, dulce minune, Tako na5a ljubav gine,
$-a murit iubirea noastri - Rajski stvore. ti odletje -
Floare-albastri! floare-albastri!... Plavi cvijetel Plavi cvijete!...
Totuqi este trist in lume! Sve na svijetu tuZno mine!

1873 1873.

32 -)-)
 Ah, mierea buzei tale am gustat-o,
A buzei tale coapte, amorul meu;
Zipada sd.nului eu am furar-o,
De ea mi-am ricorit suflarea eu;
Ah, unde egti, demonico, curato,
Ah, unde eqti se mor la sinul tiu!
Ce sunt eu azi? o frunzi., o nimici.
$i-mi pare ci am fost un impirat;
Simlirea care sufletu-mi despici
E ca gi ci.nd o lume mi-a furat;
Ah, mierea buzei tale, pisirici,
Am nebunit de cind o am gustat!
nu eqti, misruiesc viara,
1I, :y- -si-Ei
Si-1i beau rot sufletul din gura ta, '
Se-li sorb lumina pin- ce-or fi de gheati
Frumogii-1i ochi sa-1i devasrez aga
Tot ce tu ai frumos... o, mi invall
Si te ucid cu respirarea mea! '
Si murim amindoi... La ce triiesc eu.
La ce triieqti [u pe a lumii spume?
Sirmane inimi inchegate-n vreme,
Sirmane patimi aruncate-n lume;
Ah, si murim, nu plinge, nu te teme.
Ci. undeva s-ailaalnostru nume!
31
)
Ah, med sa tvojih usana sam sao,
Ljubavi moja, s usana ti zrelih;
I snijeg sa tvojih grudi ja sam krao,
I njime hladnim udisaj iscijelih;
Ah, gdje si, tista, s prokletstvima svojim,
Gdje si, da umrem na grudima tvojim!
Sto sam ja danas? NiSta, listak sveli,
A iini mi se da sam bio vladar;
Osjeiah ono 5to mi duSu diieli,
I svijet mi krade, i kako i kada;
Taj med sa tvojih usana, ah, du5o,
Poludio sam otkad sam ga ku5'o!
Ah, Sto te nema, da ti Zivot stratim,
Da svu ti duiu ispijem iz usta,
Da svjetlo lijepim otima ti kratim
-
Dok se ne slede da ostaneS pusta,
Bez iteg lijepa... oh, proZeta strahom,
Pouti me da ubijem te dahoml
Da umremo... Ta temu Livimla,
Ta temu Zivi5 ti u svijeta pjeni?
U vrijeme zbitabijedna srca dva,
Patnici bijedni u svijet ubateni;
Da umremo, ah, ne boj se, ne plati,
Jer bilo gdje ie ime nam se naii!
35
Incet, incet... si ne culcim in racli,
Polako, tiho... legnimo u lijes,
Incet de pe pimint ne-om furiqa.
Sa svijeta iemo iskrast se polako.
O, stinge a privirei tale facli,,
Oh, sad ugasi pogleda svog krijes,
Inchide ochii tli... aQa, aea;
I sklopi svoje oti... tako, tako;
Ce bine esi dormi adinc in racli, Duboko spi u lijesu, spi sve ti5e,
Si dormi adinc, si nu mai gtii ceva.
Duboko spi, da ne znai niSta vi5e.
Iubito, vremea-n loc si steie,
Ljubljena, nek na mjestu vrijeme stane,
Sa stingi universu-ntreg in noi:
Nek svemir zgasne sav s naiim Zivotom
O ruzi incl, inci o scinteie,
Joi jednazraka, jednalut nek plane,
$-apoi dispare tor... q-apoi, q-apoi I sve i5tezne... a potom, a potom,
Simt inci gindul tiu iubir, femiie,
Joi misli, ieno, da osjetim tvoje,
$-apoi nu vom mai fi nimic... noi doi. I potom ni5ta viSe... od nas dvoje.
1873
1873.

36
-)/

)
l

l
cnemse DrN PovE$Tr KRALJEVNA IZ PRI.A
l

Neguri albe, strilucite Magle bijele, iskritave

Naqte luna argintie, Srebrnasti mjesec rodi,
Ea le scoate peste ape, Razvlati ih po ravnici
Le intinde pe cimpie; Razastire njih po vodi.

S-adun flori in gezitoare Cvjetovi na silelo stiZu,

De painjen tort si rumpi., I kidaju pautinu,
$i anini-n haina noplii Krupna zrnaod dragulja
Boabe mari de piatri scumpi. Meiu noii na haljinu.

Lingd lac, pe care norii Krai iezera, gdie oblaci

Au urzit o umbri fini, Koprenastu srenu stefu,
Rupti de migciri de valuri Koju vali tzbibani
Ca de bulgiri de lumini, Poput gruda svjetla deru,

Dindu-qi trestia-ntr-o parte, Mituii u stranu trske

Sta copila lin plecati, Prignuta je djeva stala,
Trandafiri arunci roEii Pacrvene rtrLebaca
Peste unda fermecati. Zaiarunlh preko vala.

Ca si vad-un chip, se uitl Kanda vidi neku sablast

Cum aleargi apa-n cercuri, Valova u dugom slijedu,
Cici vrljit de mult e lacul Jezero je zatarano
De-un cuvint al Sfintei Miercuri; Rijetju na Veliku srijedu;

Ca si iasi chipu-n fa1i, Da se licem sablast javi,

Trandafiri arunci tineri, Ona baca njeZni cviietak,
Caci vrijili sunt rrandafirii Jer su ruie zatarane
De-un cuvint al Sfintei Vineri. Rijetju na Veliki petak.

.38 39

h
 Ea se uiti... Piru-i galben, Ona gleda... Mjesec blista
Fala ei lucesc in luni, Na licu i zlatnoj kosi,
Iar in ochii ei albaqtri U otima ali plavim
Toate basmele s-aduni. Bajke sve sa sijela nosi.

1876 1876.

40 11

i.
 ceuN CAUN
Qfile dinpoueste)
(stranice iz bajke)

Motto: Gctzel
Motto: Gazela
Toamna frunzele-mi c o lincla.
Raznosi mi jesen liiie,
5iun-un grier sub o grinda,
Ispod greda curici curte,
Vd n I u I jaln ic bat e-i gea
m u ri Drbturauom rukom bolno
Lu o mcina tremuranda,
Po oknirua ujetar tuie,
Iard tu la gura sobei
Ti u peii oganj gledai,
Slai ca somnul sa te prindu.
Stojii snena da te guta.
Ce tresari din uis deodata.2
Sto se naglo iz sna trzai?
Tu auzi pasind tn tinda _
Cujei korak, trijemom luta -
E iubitul care uine
To je dragi koii stide
De mijloc sa te cuprinda
Da te grli oko strulea
$i infata ta.frumoasa I pred tuojim lijepim licem
O sd qie o oglinda,
Zrcalo mu drii ruka,
Sd te uezi pe tine tnsati Da se gledai zaneseno
Visdtoare, surdzdndit.
Dok je sneno, nasmijeieno.

I I
Peun d.eal rasare luna. ca o vatri de
iiratic. Ponad brijega mjesec poput Zerave s ognjiSta sijevne,
Kumenlnd strivechii codri gi cas(elui
sinsu ratic
g-ale raurilor ape. ce sclipeic Rumeneii osamljeni grad i Sume starodrevne
frgi"a i, .Brr'_
De departe-n vii coboarj tangriorri I vode u rijekama Sto blistaju dok hutno bjeLe -
giur"iJ.ropo,, Dolima se izdaleka tuLna zyona zvuk razlljeLe.
Pedeasupra de pripisrii ,rnJidi.i
Acatal de pietre sure un voinic
aE..ra*i"- Iznad ponora su kule i velebno utvrdenje,
cu greu Ie suie:
Aqezind genunchiu si mini.er.l6;;;;il;-d* O kamenju surom visei mlad se junak teiko penje;
Au ajuns sd rupi graiii ruginite_a --"' o. art coll, Cas ovamo tas onamo gurnuv koljeno i ruku,
unei b"lri'
)r pe-a degetelor virfuri in ietacul Uspijeva se provuii kroz Sipke hrdave na luku,
tainuit
Na vricima prstiiu do loinice skrivdne hoda,
12
1.7

j
 Intri - unde zidul negru intr-un arc a-ncremenit.
Ci prin flori intrelesute, pintre gratii luna moale
Sfiicioasi qi smeriti qi-au vlrsat razele sale;
Unde-ajung par viruite zid, podele ca de cridl,
Pe-unde nu - pirea ci umbra cu cirbune-i zugriviti..
Iar de sus pinirn podele un painjin prins de vraji
A lesut subgire pi.nzi stravezie ca o mreajd.;
Tremurind ea licureqte qi se pare a se rumpe,
Incircati de o buri, de un colb de pietre scumpe.
Dupi pinza de painjln doarme fata de-mpirat;
lnecatlde luminl e intinsi in crivat.
Al ei chip se zugriveqte plin gi alb: cu ochiu-l misuri
Prin uqoara-nvine{ire a sublirilor mitisuri;
Ici gi colo aeihaind.s-a desprins din sponci $-arate
Trupul alb in goliciunea-i, curllia ei de fati.
Risfiratul pir de aur peste perini se-mpriqtie,
Timpla bate liniqtiti ca o umbri viorie,
$i sprincenele arcate fruntea albi i-o incheie,
Cu o singuri trisuri miiestrit le incondeie;
Sub pleoapele inchise globii ochilor se bat,
Bratul ei atirntr leneg peste marginea de pat;
De a virstii ei cilduri fragii sinului se coc,
A ei guri-i descleqtati de-a suflirii sale foc,
Eazimbindigi miqci dulce a ei buze mici, subliri;
Iar pe patu-i gi la capu-i presurafi-s trandafiri.
Iar voinicul s-apropie gi cu mina sa el rumpe
PA,nza cea acoperiti de un colb de pietre scumpe:
A frumsegii haruri goale ce simlirile-i adapi,
Inciperile gindirii mai nu pot si le incapl
El in brafe prinde fata, peste fati i se-nclini,
Pune gura lui fierbinte pe-a ei buze ce suspini,
$i inelul scump i-l scoate de pe degetul cel mic -
$-apoi pleaci iar in lume nizdrivanul cel voinic.
14
b
( irlje pocrnjeli su zidi ispod stamenoga svoda.
Kroz reietke prepletene, kroz cvjetove svakoiake,
Itrnizan i krotak mjesec prosuo jeblage zrake;
( idfe dopire, zid i pod su kanda kredom obijeljeni,
( i<lie ne dopre
- tu su crni poput ugljena u sjeni.
< )arolijom proLetpauk strop odozgor s podom veie,
otkao ie tkanie tanko i prozirno poput mreZe;
l\rd teretom rose ono podrhtava i svjetluca,
llcklo bi se od teZine dragog kamenja da puca.
lza tkanja paukova jedna djeva, carska kii,
Mjesetinom zatravlienau postelji mirno spi.
Njezin lik se ocrtava, pun i bijel kroz tanku svilu,
On ga okom odmjerava u laganom plavetnilu;
Ovdfe-ondje izhaljine raskoptane blago sine
lliielo tijelo, golotinja nevinosti djevojtine.
llazasute po jastuku zlatne kose raspletene,
Sljepotica mirna kuca poput ljubitaste sjene,
I)va se luka od obrva oko biiela tela svila,
A jedina jedna crta majstorski ih pocrnila;
Ispod sklopljene jof viede jabutica otna Seta,
I ruka joj lijeno visi preko ruba od kreveta;
Od topline mladenatke na:buiala niedru zrela,
lz usta se otvorenih diLeyatra daha vrela,
SmijeSeii se ona slatko mite tanke usne male;
Po postelji i po glavi posvuda joj ruZe pale.
PribliZi se tada junak i rukama kida mahom
Ono tkanje pokriveno od kamenja dragog prahom
Goli darovi ljepote, Sto mu iula preplaviSe,
U njegovih misli prostor ne mogu da stanu viSe.
Rukama obujmiv djevu, uz lice se njojzi stisne,
Pa na usne uzdiSuie cjelov vruiih usta tisne.
I prsten joj dragocjeni sa mezimca prsta skinu -
Zatim junak neustraiiv pode u svijet, u tudinu.
15
 II
Ea a doua zi se miri cum de firele sunt rupte,
$i-n oglind-ale ei buze vede vinere qi supti _
Ea_zimbind gi trist se uitA $i qoporeqte niana din guri:
,Zburitor cu negre plete, vin, li noipte de mi furi.."
III
Fiecine cum i-e vrerea, despre fete sami deie_si _
Dar ea seami.ni celora indragigi de singuri ei_qi.
gi Narcis vizAndu-gi fala in oglinda sa,lsvorul.
Singur fuse indrigitul, singur el indrdgitorul.
Ji de. s-ar putea pe dinsa cineva.",u o prindi,
Cnnd cn, ochii mari, sdlbatici se priveqtein oglindi,
Subliindu-Qi gura mici gi chemindu-i. p..i-.
$i fiindu-gi qie dragi cum nu-i este nime-n lume
Atunci el iuo p.iri.. ,ratu. ireai-ardiscoasi
Cum ci ea- frumoasa fatd. - a ghicit ci e frumoasi.
ldol tu! ripire mingii! cu ochi miri pirul des,
Ei
Pentr-o inimi lecioari mindru idol
1i-ai ales!
Ce qopteqte ea in taini. cind priveqte cu mirare
Al ei chip gingaq qi tanir, de li cap pin, la picioare?
,Vis frumos ayut-am noaptea. n venlt un zburitor
$i stringindu-l tare-n bra1e, era mai casi-l omor...
$i de-accea cind mi caut in piretcle de-oglinzi.
Singurici-n cimiruli brale albe eu intini
$i mi-mbrac in pirul galben, ca in strai ugor lesur,
$i zirind rotundu-mi umir mai ci-mi vini sall sirut.
$i atunci de sfiiciune mi-iese s2ngele-n obraz _
Cum nu yine zburitorul, ca la pieptul lui si cazl
Daci boiul mi-l inmlidiiu, daca oihil mei imi plac,
E temeiul ci acestea fericit pe el il fac.
$i mi-s dragi mie insimi, pentru ci-i sunt dragi lui _
46
b
II.
l)rugi dan se ona tudi Sto su niti probiiene,
ll zrcalu vidi svoje usne modre, ispijene -
N;rsrnijeSena tuino gleda i Sapuie sva u nadi:
"Vilcnjate duge kose, dodi noiu pa me kradi."
III.
Neka svatko kako ieli stvara sud o djevojkama -
Al ona je poput onog koji ljubi sebe sama.
I Narcis kad vidje obrazt zrcalu svom, u vrutku,
Sum u sebe ljubljena se zaljubio u trenutku.
Kada nju bi tko mogao promatrati kriomice
I )<rk otima krupnim ntri u zrcalo netremice,
I po imenu se zove i malena usta puii,
Od svakog na svijetu drugog draLa sebi bivajuii,
'llrda bi mu od pogleda natai prizor bilo jasno
Kako ona -
krasna djeva- spozna svoje lice krasno.
l<lole Sto razum krade5, krupna oka, gustih vlasi,
Itlolaza sretno srce uznosito birala sil
Sto li ona taino Sapie kada divljenju se preda
l)ok svoj lijepi lik i mladi od glave do pete gleda?
"Doiao mi moj vilenjak, u snu sam ga noias snila,
ll zagrljaj stegnuvii ga, gotovo ga umorila...
I zbogtoga kad za sobom na zrcalnoj plohi virim,
U sobici sama svoje bijele ruke Sirom Sirim,
Pokrivam se zlatnom kosom kano tanko tkanim rubljem,
I kad oblo rame vidim vei mi dode da ga ljubnem.
I tada od pukog stida obraze mi krv zarudi -
Sto ne dode moj vilenjak da mu padnem ja na grudi?
Ako volim svoje oti, opaiamse stasom mladim,
Osnova je tomu sreia 5to za niega sve to radim.
I d,raga sam sama sebi zato 5to sam draga njemu -
4/
 invali minte. nu md spune nimirui,
Sy:,I,
Nici chiar lui, cind vine noaptea lingi patul meu
I lsno, ti ne reci nikom dok te pamet uti svemu,

Doritor ca o femeie Ei viclean.u un ."opiii"-- --'

tiptil, Oak ni njemu kada noiu do postelje moje krene;
lludi mudra kao dijete i poZudna poput iene!<

IV IV.
Astfel vine-n toatd rroaptea zburitor la
al ei oat. 'lako svaku noi vilenjak dolazi do njena loga.
Se trezi din somn deodatd de sirutu_i
f..rnJ.ur; Odjednom se iz sna budi od poljupca tarobnoga;
$i atuncea cind spre uqi el se_ntoa....u,aluga,
Ea-l opreqte-n Ioc cu oihii gi c_o multsm..ita-.uga,
On se tada, da pobjegne, hitro vrati do ulaza,
Otima gaona.sprijeti i krotku mu molbu kaza:
"0, rimii, rimiilamine, tu cu viers duios de foi, ,Oh, ostani, ostaj sa mnom, blaga glasa koiiLeLe,
Zburdtor cu plete negre. umbri fara de
noroc Sjeno 5to bez sreie luta5, vranih kosa moj viteie,
$i nu crede cd in lume. singurel qi rdticit,
I ne vjeruj da u svijetu, samotan i izgubljen,
Nu-i gisi un suflet tinir ce-de tine_l inJragit.
MoieS naii mladu duSu 5to Zudi da budei njen.
O. tu umbrd pieritoare, cu adincii, t.isrii
Dulci-s ochii umbrei tate nu le fie di "?ni Oh, sjeno nepostojana, duboka ittLnaoka,
- Ji..iiii. Tvoje oti blaie sjenu - satuvaj ih od urokalu
El s-aEazi langi dansa qi o prinde de
miiloi' Pokraj nje on sjedne, pa je oko struka hvatat stane,
Ea Eopteqte vorbe arse de al buzelor
ei foc: Iz vatrenih ona usta vrele rijeti njemu 5ane.
"O,_qoptegte-mi - zice dinsul - tu cu ochii pli.ri d_ere, A on kaZe: ,Sapii, 5apii, dok ti oti grijehom kipte,
Dulcicuvinte nenrelese. insd pline d;_";;i;:' '
Slatke rijeti bezrazbora, ali tako ruzborite.
A.l vietii vis de aur ca un fulgei.
ca o clipi-i, Poput munje, poput hipa zlatni san Zivota mine,
Qi-l visez, cind cu-a mea mi-na al tau biaf .otu.rd il pipii,
I sanjam ga,kadarukom tvoju oblu ruku dirnem,
caput tu pe picpru_miqine;i[iini...i,
!f9 ry, cu_mpitimire
L.and sarut ai tli albi qi netezi
Kad na grud mi glavu spusti5 i njezino broji5 bilo,
umeri Kada strasno ljubim tvoje rame bijelo, rame milo,
)r cand sorb al tiu risuflet in suflarea vietii mele
Kad ti pijem dah i njime pojim svoje sve Zivote,
cre$re de un dor a._. Ji,il"'i.1",
i,^:eld,a,f""ne
Lano prerdutd razimi faga de_arzdtorul meu
I kad nam od slatke ielje srce raste, od pohote;
obraz, Kad na obraz moj goruii izgubljena licem legneS,
li11l ,ly balai gi moate de. miJ legi aupa gru;r,
Ochii tli pe jumitate de_i inchizi,"mi_riirii.'gr.a, Zla(anom i mekom kosom kad me oko vrata stegneS,
Kad napola sklopiS oti, i pruZiS mi usta medna,
Fericit mi simt atuncea cu asupra de
misurl. " Osjeiam se sretno tada, sreio mojaizvanredna.
aflu
3;:.lllyl, _nu1i
rr-Jl spun 3"1r. - Limba-n guri mi se reagi
odati, cit _ ah! cit imi egti de dragfr.
Ti!... ne vidi5... ne nalazim rme za te... Snagu gubim,
ii llJ^.^, qi-arspune qinu
Ne mogu ti rei koliko, ah, koliko tebe ljubim!.
:t 1?ll.r^:,_Tulte Etiu de_unde si_nceapi, Oni 5apiu, sve bi rekli, samo poteti ne znaju,
Lacr pe rand $i-astupi gura, cind cu gura
se adapd; Jer zatepe redom usta kada usta ispijaju;
18 49
 Unu-n bragele altuia, tremurind ei se siruti, vruii,
Numai ochiul e vorbarel, iari limba lor e .ft'tlno drugom u narutju, poliupci ih tresu
muti, je
Iticiito samo oko, ali jezik mtrkom muti;
Ea-gi acopere cu mina iaga roqide
sfiali, sti(lcii se, ona Zeli rumen lica rukom skriti,
Ochii-n lacrimi qi-i ascunde intr_un par
ca de peteali"l I zustire suzne oti kosom poput zlatnih niti'

V v
S-au ficut ca ceara albifalarogi ca un mir (lrveno ti ko iabuka lice poput voska blifedi,
$i atira de sublire. si o tai c_un fir de pir. I tako se istantalo da ga tanka dlaka zlijedi'
$i cosila tabalaie o aduni la ochi plangind, 'lvoje plave vlasi pale preko oka koje plate,
f.dr'denddeydc. suflete batut cle"gina.
Pim-a Bezoideje srce tvoje, i duSu ti misli tlate'
la tereasrri,_suspinind, nu spui nimici, uzdi5e5,
:?:::.rryn Na prozoiu vazdan, niSta ne govoriS,
Klolcand a tale gene. al tiu suflet se ridici; -vei
UzdlLultrepavice i du5om se ti uzdiZeS;
Urmirind pe ceruri limpezi cum plutegte_t
ciocidie, Prateii po vedru nebu 5evu 5to se uvis vine,
Tu ai vrea si spui si duci cirra dinsul
o sotie..- Htjela bi ioj rei da njemu glas odnese u daljine,
Dar eazboari... tu cu ochiul plutito. qintr;..o,
Stai cu buze desclegtate de un t..,.,urar...oi.'
Ni ona leti... dok ti, bludei okom Sto pomrta,
Otvorenih usta stoii5 od teinje i bolna grta'
Nu-gi. mai scurge ochii tineri, dulcii
cerului fiagtri, Nek ti ne iscure oti, dva nebeska okna bajna,
Nu uita ci-n lacrimi este raina ochilor
riUrEi.i.' Ne zaboravi da suze otiju su plavih tajna'
Stele rare din tirie cad ca picuri de arsint.
Rijetke zvliezdepadaju sa svoda kao kapi srebra,
$i seninul cer albastru mindru lacrimile_i prlnd; I ie suze ponosito podnose nebesa vedra;
Dar daci ar cidea roatc. el rimine trist
siJot'-- Ali da sve padnu, prazno ostalo bi nebo tuZno,
N-ai putca sa flaci cu ochii inillimilo. u.oll '
Te otima ne bi mogla visinama letjet kruino -
Noaptea stelelor, a lunei, a oglinzilor de
riu Noi s mjesecomiziriezdama, noi sa rijekom Sto se ljeska,
Nu-i ca noaptea cea mocnite-qi pustie din
sicriu; Nije ista kao pusta i zgaiena noi iz liiesa;
$i din cind in cind virsare, mindru fu..i.n.f._ti tebl lilepo suze stoje kad se liju pokatkada,
S.a,
?T d: seci intreg isvorul, atunci cum ,
Prin ei curge rumen irea, mindri,., a. "ii. "jjl
Ali ako Jahne izvor, kako iu te vidiet tada?
t.urra"n.l, S njima tete rumenil o, iatko kano ruZe drobne,
gi ziryada viorie din obrajii
tiisubliri _ S njima snijezi lfubitastiizobrazatvojih kopne -
Apoi noaptea lor albastrl, a lor duice vecinicie, poiom njina plava noica, ona njina vjetnost draga,
Ce uqor se mistuieqte prin plinsorit. prrti.-.-'
Koja se u pustom platu lako potro5i beztaga"'
Lrne e nerod sa ardA in cirbuni smarin<lul
rar Tko je lud cla rijetki smaragd saLiie t iaru vatre
$-a lui vecinici lucire s-o striyeasci inzadar?
Da niegovo viekovjetno blistavilo zalud satre?

50 51
 pl.i lrri ochii qi frumse1a... Dulce noaptea lor se stingc, 'l'i saLiLei svoje oti... Liepota
se tvoja mrati...
$i nici qtii ce pierde lumea. Nu mai plinge, n,
i
-ri
planglf Nisi svjesna 5to svijet gubi. Ah, ne plati, ah, ne plati!

VI
O, tu crai cu barba-n noduri ca qi ciltii
cind nu_i perii,
Tu in cap nu ai grdunge, numai pleavl gi
pura..il.
pare sd fii singuq cruibiltrinfiii de
flne--ti min1i,
Si oftezi dup-a ta fati, cu ciubucul intre dint?-
Si te orimbli Ei si numeri scinduri albe in ci.aaci
Mult hogar ai fost odati. mulr rirmas_ai tu
sa.aci
Alungat-o ai pe dinsa. ca departe de pirinli
In coliba impistriti ea si nasc-un pui de prin1.
lnzad,a.r ca s-o mai cate, tu trimqiin lrme
c.iini.,
Nimeni n-a afla locaqul, unde ea's_ascu.ra. tui.ri..
VI.
Kralju s bradom zamr5enom ko tekinie nete5ljane,
Ti u glavi nema5 zrnla, pljevu tek i Saku slame.
Stari krallu bez pameti, iega dobra u tom ima
Da uzdi5ei tizak(eri, sa tibukom u zubima?
I da bijele daske broji5 dok korata5 niz trilem pra5an?
Nekada si bogat bio, sad si vrlo siromaSan!
Daleko od roditelja prognana je na tvoj nalog,
Da u Sarnoj kolibici kraljeviia rodi malog.
Glasnika zaludu Salje5 diljem svijeta da je i5te,
Nitko ne ie to mjestaSce naii, taino utotiste.

VII
Suri-i sara cea de toamni; de pe lacuri apa suri
lnfunda miqcarea-i creali intri,tuf U i.ziiuJ;-
p,udy*l Iin suspini qi prin frunzet. ur.rt.'
3".
(anourt,
randuri trece_un keamat, ce le scuturi pe
toate.
P: ga"9 99dru], <tragul codru, troienindu_qiiiin
lqideschide-a lui adancuri, [a1a lunei sa
Tristi-i fbea,
IJfra'
iara"v6.ntul sperio, uo .r.urrge iu.^a _
Singuratece isyoare fac cu valurile larmi."
Pe potica dinspre codri, cine oare
se coboartr?
Un voinic cu ochi de v,ultur lunga vale
o misoare.
$apte ani de cind plecat-ai, zbiator., n.g..
;t.,.,
$-ai uitat de soarta mandrei, iubitoarei trt.'f.tj
$i pe clmpul gol el vede un copil umblind descult
gi cercind ca si adune intr-un
ilrd Uonocii m.ritl.'
"Buni vreme, mii biiete!" ,Mullimim, voinicltriin!.
- _
52
VII
Jesenja je siva veter, sive vode na jezeru
Kroz trStake prema brani valovite mre5ke steru;
Dok nizina mirno di5e, kroz listove osuiene
Naokolo 5umor ide, da ih strese, da ih prene.
Kadli 5uma, draga 5uma, sve sa sebe liSie svute,
^toute,
Otvori dubine svofe, mjeseiina da ih tuie;
Priroda je tuLna, grane pod udarom vjetra puknu -
Osamljeni izvor 5umi, valovima stvara buku.
Uskom stazom tko to slazi, tko se guste Sume laia?
Junak oka sokolova duZ doline sam korata.
Vilenjate crne kose, sedam ljeta otkad krenu,
Ne misleii Sto je stiglo tvoju dragu i ljubljenu!
Na ravnici pustoj vidi: djetak ide bosih nogu
I u jato pokuiava okupiti guStad mnogu.
"Hej djeiate, zdrav mi bio!,. - "Oj tudinte, dobra veter!" -
53
 "Cum te cheami, mii copile?,, - "Ca pe tata-meu
Mama-mi spune citeodati, de-o intreb: a cui-s, mamd/
- Zburitoru-li esre rari Ei pe el Cilin il cheami..
Cind l-aude. numai dansul iqi qtia inima lui,
Cici copilul cu bobocii era chiar copilul lui.
Atunci intri in colibi qi pe capar.u-unci laigi,
Lumina cu mucul negru intr-un harb un roq opaif;
-
Se coceau pevatasuri doui turte in cenrqi,
Un papuc e sub o grindi, iari altul dupa uqa;
ttiriiti, noduroasi, sti in colb riqniliveche,
In cotlon torcea motanul, pieptinindu-qi o ureche;
Sub icoana afumati unui stint cu cominac
Arde-n candel-o lumini cit un simbure de mac;
Pe-a icoanei policioari, busuioc qi mint-uscati
Implu casa-ntunecoasi de-o mireasm I pipirati;
Pe cuptiorul uns cu humi qi pe coqcovii plregi
ZugrAvit-au c-un cirbune copilagul cel isiel
Purcelugi cu coada sfredel gi cu bege-n loc de labl,
Cum mai bine i se gede unui purceluq de treabi.
O beqici-n loc de sticli e intinsl-n feristruie
Printre care trece-o dungl mohoriti qi gilbuie.
Pe un pat de scinduri goale doarme tinira nevasti
In mocnitul intuneric gi cu fala spre fereastri.
El s-aEazi linga dansa fruntea ei o netezeqte.
O desmiardi cu durere, suspini.nd o dragbstegte.
Pleaci gura la ureche-i, blind pe .rr-e el o chLami,
Ea ridica somnoroasi lunga genelor marami,,
Spiriet la el se uiti... i se pare caviseazi,
Ar zitmbi qi nu se-ncrede, ar ricni gi nu cuteazi.
El din patu-i o ridicl gi pe pieptul iui gi-o pune,
Inima-i zvicnegte tare, viata-i parcl se ripune.
Ea se uiti, se tot uiti, un cuvint micar nu spune,
RAde doar cu ochii-n lacrimi, spfuriatdde-ohinune,
$-apoi ii suceEre pirul pe-al ei deget alb. subqire,
lqi ascundc fala roqi l-a lui piepr duios de mirc.
51
- Cilin; ,A kako se zove5, diielsi* - 'Ci.lin, kao otac" - rete' -
"Kad god pitam: Ciji sin sam? Odgovara moia mati:
( )tac ti vilenjak Calin, i ti ie5 se tako zvatl"
(lim |e nlega onaj tuo, u srcu je odmah znao
lla niegovo to je tedo djetak 5to je gu5tad gnao'
'thdau-de u kolibu: uzazidje stolac nizak,
Na njem crnim stijenjem svijetli u zdjelici crvenLiLak;
Na ognjiStu u pepelu jo5 se peku dva kolata;.
edni paputa ia gredom, druga viri izzavra.(a;
'LI
.f
pra5ini starii.rvanj stoji Skripav sav i zgruhan,
Ook u kutu prede matak, teSuii se iza uha;
Pod ikonom zatadenom nekog sveca s kapom crnom
U kandilu gori plamen, malen ko makovo zrno;
Na polici od lkone, bosiljak s metvicom suhom
tvtritnu kuiu ispunjaju zatinima i mirluhom;
Po kruinici ilovastol i po zidu oguljenom
Djeiaracje nacrtao crnim garom i ugljenom .
Piaitad s repom poput svrdla i sa tankim Stapiiima
Miesto pupikuito botle sliti pravim pra5tiiima;
Xazapeije svinjski mjehur na okancu miesto stakla,
Kroza ni jedva prosijava iuikasta i mutna traka'
Na posteili od dasaka golih spava mladaLena,
fice 1o1 je spram prozora, tmurnom tamom okruZena'
Pokraj nie vilenjak sjeda, pa ioj telo dodiruje,
UzdiSuii od ljubavi on je bolno pomiluje;
NjeZno zovne po imenu, kad joj k uhu usta prigne,
Ona duge trepavice ko koprenu snenu digne,
Poglediga uplaieno..' tini joj se kanda san,a'. .
NJsmile5i se porad sumnje, ne klite zbog kolebanja'
Pridiie je iz postelje i na grudi niu privine,
Srce mu iestoko tute, regbi da mu Zivot gine'
Ona rijeti ne izusti, zaniieta, sva zanesena,-
Tek se smije5i suzna oka, od tog iuda uplaSena,
Uvrie mu zatim kosu oko tanka bijela prsta,
I rumeno skriva lice u njegova njedra tYrsta'
55
$
 El gtergarul i-l desprinde qi-l impinge lin la vale, ()n ioi rubac razvezuie.gura ga da padne s glave'
Drept in creqtet o siruti pe-al ei pir de aur moale l{avno ie u tieme llubi. cieliva loi vlasi plave'
$i birbia i-o ridicl, s-uiti-n ochii plini de api, I bradu joi malko digne. pa u suzne ocl zlrne -
Usta im se redom sliube kada usna
usnu dlrne'
$i pe rind $i-astupe gura, cind cu gura se idapa.

VIII VIII.
De treci codrii de arami, de departe vezi albind tim brontanu Sumu prodeS, izdaleka vidiS iasno:
$-auzi mindra glisuire a pidurii de argint. S;;;." se ravan biicli, govorenje tuie5 ClTl:: .
od travc'
Acolo, lingi isvoari, iarba pare de omii, Ondie ti se, krai izvora' tini da ie sniieg
Flori albasrre rremur ude in virzduhul temiiet; ;;il;;;; ,.;ku drhte mokrog cviieia-taske plave;
Pare-ci qi trunchii vecinici poaftd, suflete sub coaji, Reebi a, i drevna stabla nose du5c
ispod kore
Ce suspini printre ramuri cu a glasului lor vrajd.. u granama i tarobnim glasom zbore'
Sio'uraiS"
Iar prin mindrul intuneric al pidurii de argint iil*ntno-""izinom kroz velebnu vidiS tminu
Vezi isvoare zdrumicate peste pietre licurind; rurnlnu rt.tu rastotena po kameniu
kako plinul
Ele trec cu harnici unde qi suspini-n flori molatic, 7-tifi ,uf i uzdiSuii preko meka cviieca hitc'
Cdnd coboari-n ropot dulce din tipqanul prlvalaric, Oot tUauk Zubor slaze nizpadine ttt-t:1i::'
Fle sar in bulglri fluizi peste prundul din iistoace,
", se bujno voda, preko plitka
Gomila
pruda b;ezq
ponad koieg miesec lezt;
In cuibar rotind de ape, peste carclunazace. Zakovitlanau viru
Mii de fluturi mici albaqtri, mii de roiuri de albine Ti*. se ptela role, tisuie leptira lijeiu'
Curg in riuri sclipitoare peste flori de miere pline, t;;;;;li.[cih se riieka valliiu po mednom cviieiu'
ctse
Implu aerul viratic de mireasmi qi ricoare Lietni zrak Sto mirisima i svieZinom- lakom
A popoarelor de muqte sirbitori murmuitoare. NaraStali lilenih muha zuianiem vec.lspunlse'
Lingi lacul care-n tremur somnoros qi lin se bate, iii t i"riu"1e Sumno i lagano podrhtava .
Vezi o masi mare-ntinse cu ficlii prea luminate, viaiS rto.r., stol i mno5tvo zrtbaliaga obasiava'
Cici din patru pirli a lumii imparali gi-mpiritese, ler caievi i carice s tetiriiu strana sviieta
sveta;
Au venit ca si serbeze nunta gingaQei mirese; Pristigo5e da se slavi liiepe dieve svadba
Feli-frumoqi cu pir de auq zmei cu solzii de ogele, kraljeviia. i ielitne zmaiskc liuske.'
Zlatnl vlasi
Cititorii cei de zodii gi qigalnicul pepele. fiJa"i"^"ci kob titaiu. lakrdiiai diieli pliuske'
Iati craiul, socru-mare, tezernat in jill cu spati, ild; k;;l;. tr;kra. kako naslonien na stolcu vlada'
braoa;
El pe capu-i porte mitre qi-i cu barba pieptlnati; On na giavi krunu nosi, poteSliana.mu ie
'liapin, drept, cu schiptru-n mina, qede-n perine u ruci Zezlo' na iastuku od paperia'
de puf u[ot.n',
tlcra"'
$i cu crengi il apir pagii de muscute qi zlduf... Granticom ga u sparini hladi pa2 i muh€
Acum iari ci din codru qi Calin mirele iese, gle, iz Sume stiie lisne'
srJ^ cerm iltadoienla,
56 57

i
!
 9are line-n a lui mind, mina gingagei mirese. Mladenka mu pruZa ruku, on je svojom rukom stisne.
Ii fognea uscat pe frunze poata tuirg_a albei rochii,
Fala-i roqie ca mirul, de noroc i_s u-mezi ochii;
l\r suhom se li5iu dugi skut haljine biiele vije,
( )lrraz rumen ko jabuka, suza gaod sreie mije;
La pimint mai ci ajunge al ei pir cle aur moale,
Njczina do zemlje kosa poput mekazlataseLe,
Care-i cade prsre brale. peste Lmerele goale.
Astfel vine mlidioasi, trupul ei frumosll poaftA,
Itr golim joj ramenima i rukama vlasi leie.
Flori albastre are-n piru-i qi o stea ir-, frunie poarta. l)olazi sva razdragana, plavo cvijeie njoj u kosi,
Stasita korata lijepo, i na telu zvijezdu nosi.
roagi-n capul mesei si pofteascd si se puni
f.ocrul Svekar moli da zauzmu ielo stola miesta ditna
Nunul mare, mindrul soa.e, gipe nuni, mindra
lund. iarko sunce, kum, i s njime kuma, jasna mjesetina.
$i s-aqazi toli la masa, cum li-.s inii, cum li-i rangul,
Un vioarele rasuni, iari cobzagine hangul. _ l'o dobi i poloiaju posjedaSe za stol svati,
Dar ce zgomot se aude? Biziit cade albine? Violina tanko gudi, dok joj leut svirku prati.
Toli-sc-uiti cu mirare gi nu qriu de unde vine, Ali kakav bruj se tuje? Zuj ptelinji sve to bliie?
Pand vid piinienigul intre rlte ca un pod,
Zgl€daju se svi u tudu i ne znaju otkud stiie,
Peste care trgce-n zgomot o mullime ie
Dok ne spaze pautinu medu grmljem, poput mosta,
norod. Po kojemu Sumno stupa ciielo mnoitvo, puka dosta.
Trec furnici ducind in guri de fiinimarii sJ,^'
ca si coaci pentru nunia qi phcinte qi;;ir.! Nosei pune vreie braSna u ustima, mravi teku,
Zasvadbeno da se slavlje pite i kolati peku.
$ albinele-adrrc miere, aduCcob miiunt de aur, Ptele nose med, i nose zhtnogpraSka kotarice,
Ca cercei din el si faci cariul, care_i megter
faur. Da crvotok, majstor kovat, od njeg pravi nauSnice.
Iati vine nunta-ntreagi - vornicel e_un grierel,
r sar puncr rnainte cu potcoave de otel: Gle, svatova kita stiie - a cvrtak je dvornik svima,
S potkovama od telika buhe skatu tu pred njima;
In vegmint de catifele, un bondar roiund in pantec
Bumbar obla trbuitiia, u velurnom ogrtaiu,
lo-Tlo: pe nas ca popii glisuieqte_ncet un'cinrec;
O cojili de aluni trag locuste, podu_l scurur. Sneno kroz nos poput popa tiho pote, poj se zatu;
Lje5njakovu ljusku vuku skakavci, i most se trese,
Cu musteala rdsuciti qede-n ea un mire flutur;
U njoj sjedi mladoienja leptir, njega brci rese;
fl::::lT*l * yttetolineamuri,
lo[r cu tnlme u$oare.
vin in urma lui un lanf,
qigalnici si berbanti.
mnogi leptiq mnogog roda, u povorci za njim vrcka,
Vin linlarii liutarii, gandeieii. cirdbuqii, Svi su oni Saljivtine i beiari laka srca;
Iar mireasa viorici i-agtepta-ndiritul ugii. Komarci guslati idu, hruit s kornjaSem korak hvata,
Dok mladenka ljubitica na njih tekaizavrata.
$i pe masa-mpiriteasci sare-un greieqirainic sprinten, Tada cvrtak, glasnik spretan, nasred carskog stola stupa,
Ridicat in doui labe, s_a_nchi nat6e6nddi"
E] tuqeqte, iqi incheie haina plini de qireturi:
tid;;"-"' Diie se na dvije noge, ostrugama resko lupa;
Nakloni se, nakailja se, zakopta se, pa ie s mirom:
"SI ierta$i, boieri, ca nunta s-o pornim gi noi alituri.o velikaii, i mi iemo poiet s pirom."
"S oproltenjem,
1876
1876.
58
59
t
i
,
In fereastra despre mare Na prozoru ponad mora
Sti copila cea de crai - Gle kraljeve kieri mlade -
Fundul mirii, fundul mirii More sinie, more sinje
Furi chipul ei bllai. Sliku bijela lica krade.

Iar pescarul trece-n luntre A ribar u tamcu vesla

I po vodi okom bludi -
$i in ape vecinic cati -
Fundul mirii, fundul mirii, More sinje, more sinje
Ah! demult un chip i-arat:a. Odavna mu sliku nudi.

,Stalno platem, Premda nigda

"Spre castel vrodati ochii K dvorcu pogled ne uzvinuh -
N-am intors qi totuqi pling -
Fundul mirii, fundul mirii More sinje, more sinje
Mil,a:r:age in adinc." Privlati me u dubinu."

1876 1876.

61
60

t,
l
In lira-mi geme qi suspin-un cint,
Cici eu imi virs acum veninu-n vint.
Prin minte-un stol de negre ginduri trec:
Spre casa cea din patru scinduri plec,
Gemtnd, plingind eu fruntea pun pe mini,
Se rumpe suflet, mi se rupe sin,
Sclpare caut in zi.dar de chin...
Si stingi un dor ce-n sinu-mi arde vin!
Cind te doresc eu cint incet-incet:
Plec capul la pimint incet-incet
$i glasul meu risuni tinguios
Ca tristul glas de vint incet-incet.
$i orice vis, orice dorinl-a mea
Eu singur le-am infrint incet-incet.
Sigeata doar a crudului amor
In suflet mi-o implint incet-incet
$i simt veninul pitrunzind adinc...
Cu singele-l frimint incet-incer
$i nu-mi rimine decit si pornesc
Spre al meu trist mormint incet-incet.
1876
62
U liri pjesma uzdi5e i jeti,
Jer sad u vjetar lijem otrov rijeii.
Kroz duh u jatu lete misli tmaste,
Put kuie idem od tetiri daske,
Obujmiv ielo zajecam i ridam,
Moja se duia slama, grud se kida,
Bijeg zalud traLimizpatnje 5to mori..
Ah, bol mi zgasi 5to u grudi gori!
Kada te Zelim, pjevam tiho, tiho,
Obaram kzemlji glavu tiho, tiho,
I glas mi tada platljivo zazvooi
Ko glas tugaljivvjetra, tiho, tiho.
A svaki san, i svaku svoju ielju,
Zatomio samvazda tiho, tiho.
I nesmiljenu ljubavnu sam strijelu
Sim zabio u du5u tiho, tiho:
Duboko otrov prodire i iutim
Da duiu s krvlju mijesim tiho, tiho;
Ne ostaje mi doli da se putim
Do svoga tuLnagroba tiho, tiho.
1876.
63
Pierdut in suferinla nimicniciei mele,
Ca frunza de pe api, ca fulgerul in haos,
M-am inchinat ca magul la soare qi la stele
Si-ngiduie intrarea-mi in vecinicul repaos;
Nimic si nu s-audi de umbra vietii mele,
!n yec ca o suflare, un sunet, o scAnteie,
Ca lacrima ce-o varsi zadarnrco fbmeie...
Zadarnica mea minte de visuri e o schele.
Cici ce-i poetu-n lume qi astlzi ce-ipoetul?
La glasu-i singuratec s-isculte cine vra.
Necunoscut strecoari prin lume cu incetul
$i nimene nu-ntreaba ce este sau era.._
O boaba-e de spumi, un cret de val, un nume,
Ce t6mid se cuteazi in veacul cel de fier.
Mai bine niciodati el n-ar fi fost pe lume
$i-n loc si moari astlzi, maibine murea ieri.
1876
64
U patnii izgublien, u vlastitoj niStavnosti,
PoDut na vodi lista, i munje u beskraiu'
Suncu sam kao vrac izviiezdama na milosti
Zavietnipokoj meni da dopuStenie daju;
Da ni5ta ne tuje se iz mog iivota siene,
Da minem kao disaj, zvuk, iskra, to se i5te,
I kao suze koje Protiju zaludLene"'
Moi sanjarski ie tazumuzalud gubiliSte'
Sto 1. u svijetu pjesnik, i 5to je pjesnik d.a1as?
Glai njegov samotnitki nek sluSa tko bi htio'
Kao nezianac prode polako sviietom kraj nas,
I nitko ne pita sto jest ili 5to je bio"'
Mlehurii pjene. ime. na pukom valu bilo'
Sto se osmjeljuie boiaZliiv u doba tmurno'
I botje da ga nikad na svijetu nije bilo,
I mjesto dinas, bolie da juter joi je umro'
1876.
65
 TERTINE
)
Tinzinduli mina o priveai cuminte,
Migcai zimbind a tale roqii buze,
$optind incet, ca-n vis, li dulci cuvinte
Urechea mea pindea sile auzi,
Abia-n1elese, pline de-nteles
Cum ascultau poepi vechi de muzi.
$i-n ochii tii citeam atar eres,
Atita dulce-a patimei durere,
Ca-n al mcu suflet toat-o am cules.
A vorbei tale lamurd de miere,
Al gindurilor visitorul haos,
Al tiu suras precum q-a ta tecere
$i chipul tiu in voluptos repaos.
Pitruns-au toate limpede-n cintare_mi,
Cind al tiu suflet mie l-ai adaos.
ltipinn e$d pe gindu-mi qi suflare_mi
$i-acesta cint, ce gat-acum vedemuJ,
Tu pogi sn-l qi numai tu siJ sfaremi.
fii
De-ngidui tu ca eu si-nchin poemul,
Precum viata mea
1i-am inchinat_o,
Dispregui hula oriqicirui emul:
Primegte-l dar c-un zimbetadorato!
1876
66
TERCINE
Kad pruiih ruku, ti ie njeZno gleda,
I smiieSeci se ganu usne ruine.
Sapiuii riieii. ko u snu. od meda'
Uho se moje naPe da ih tuje,
A svaka blaga, svaka razboita,
Od muze kakvu stari Piesnik Stuje'
U oiima ti takvu blagost titah,
Toliko slatku bol od silnih iada,
Da moja duia bjeSe svega sita.
'tloje mi rijeii bile kruna slada,
Upijah misli sanjarske u boju,
I imifeiak tvoj i Sutnju tvoiu tada,
I krasni lik u iudenom sPokoju'
vedrinom Pro2elo moj stih,
Sve je
Kada si duiu dodala tom zbroju'
Gospa si daha i misli mi svih,
I ovu pjesmu koia sPremna leti,
Uzmi je ti, ili je uni5ti.
Dopusti da ti Pjesmu tu Posvetim,
Kano sve drugo u iivotu teSkom,
Sto ie se svakoi huli oduPrifeti:
OboLavana, Primi dar sa smiieSkoml
1876.
o'
 dupd Sbakespeafe, Sonete XX \r I I prema Sbakespeareoua Sonetu XXVII

Situl de lucru caut noaptea patul, Sit svega noiu Postelju iatraLim,
Dar al meu suflet un drumel se face Al moja duSa Putnikom Postaie, ..
$i pe cind trupul doarme-niins in pace, Dok iipruieno tifelo snom se blaZi,
Pe-a tale urme l-au impins picatul. Nju grijeh po tvojim tragovima 5alje'

E noapte neagri.-n ochi-mi, totul tace, U otima mi crna noi, sve Suti,
Dar mintea-mi vede genele holbate; Al duh mi vidi raiirene kanie,
Ca qi un orb mi simt in intuneric I kao slijepac u tami se iutim,
$i totugi inainte-mi zi se face. Al ispred mene dan sveiedno svane'

E chipul tiu, lumini necrezuti To ie tvof lik ko uzviSena slava

De frumuseli, de taini, curilie, Liepotama, i taini, i tistoii,
Ce nopfi reci lucire-i imprumuti. Sto slalnost hladnoi posuduje noii'

Din cauzata,bllaia mea sofie, Zbog tebe, krasna ieno moia Plava,
Cdt ziulica trupu-odihni n-are, Danju mi tiielo Potinuti ne ie,
Iar noaptea sufletul in cale pleaci. A noiu dula oPet na Put kreie'

1877 1877.

68 69
Departe sunt de tine qi singur lingi foc,
Petrec in minte viala-mi lipsita de noroc,
Optzeci de ani imi pare in lume c-am triit,
Ci sunt batrin caiarna, ci tu vei fi murit.
Aducerile-aminte pe suflet cad in picuri,
Redeqteptind in fali-mi trecutele nimicuri;
Cu degetele-ivintul lovegte in fereqti,
Se toarce-ngindu-mi firul duioaselor pove$ti,
$-atuncea dinainte-mi prin ceali parci treci,
Cu ochii mari in lacrimi. cu mani subliri qi reci;
Cu bralele-amandoui de gitul meu te-anini
li parc-ai vrea a-mi spune ceva... apoi suspini...
Eu string la piept averea-mi de-amor qi frumuseli,
In slrutiri unim noi sirmanele vie1i...
Ol glasul amintirii rimaie pururi mut,
Si uit pe veci norocul ce-o clipi l-am avut,
Si uit, cum dup-o clipi din bralele-mi te-ai smult..
Voi fi bitrin gi singur, vei fi murit de mult!
1878
70
I )aleko sam od tebe i sam pokrai vatre,
O nesretnom Zivotu moje misli snatre,
lieta'
It'r star sam, kanda zivleh osamdeset
'Ko
zima star, ti valida preminu sa sviieta'
Po duii kao kaPi siPe usPomene,
Sitnice proile opet razbuduiu mene;
Na okni kuca vPtar, Prsti mu se lede,
U mislima se preda tuZnih prita prede, -.
iJltpt.a mene regbi ti kroz maglu kroti'
o.tUri. ti ruke hladne, suzne krupne oti;
Obiema rukama o vratu mi se vie5aS'
i[unau htlede ne5to reci"' potom ieca5 "
Na grudi steiem blago ljubavi, ljepote,
Polppci veZu nase uboge iivote '
glas'
Oh, neka vazda niiem od spomena ie
DJn rnu^kako bijah sretan iedan tas'
Ou.,. r.u- kako mi se istrgnu da bjeii5"'
1e. uei sam star i sam,
ti dugo mrtva leiiS'
1878.
71
 IAMBUL
De mult mi lupt cltind in vers misura,
Ce plini e ca toamna mierea-n faguri,
Ca s-o aqtern frumos in lungi qiraguri,
Ce firlpiedeci trec sunind cezura.
Ce aspru migci pinza de la steaguri,
Trezind in suflet patima $i ura
Dar iar cu dulce glas iqi umple gura
Atunci cAnd Amor timid trece praguri!
De l-am aflatlanoi a spune n-o pot;
De poli s-auzi in el al undei gopot,
De e al lui cu drept acest preambul
Aceste toate singur nu le judec...
Dar versul cel mai plin, mai blind qi pudic,
Puternic iar de-o vrea e pururi iambul.
1878
72
JAMB
Dugo se borim traZei mjeru stiha,
Pun=u ko saie iesenskoga meda,
U nizovima da se lifePo reda,
Bez smetnie dacezurazvoni tiha'
Kako na stiiegu gnjevno platno diie,
U duii kada strast i mriniu budi -
AI opet slatkim glasom Puni grudi .
Kad stidliivAmor preko prug"stiLel
Sto,, nas nadoh ga, ne mogu odat,
Sto u njem moies tuti iubor voda,
Sto njemu s Pravom ovai uvod Podah -
Zt sve te stvari ia sam sudac slab"'
Al naivei nieLtnstih, i plah, i plodan,
e, opet snaLan- to je vazdaiamb'
1878.
/-)
 o, muAt OH, OSTANI

,O, rimii, rimiilamine - "Oh, ostani,

ostaj sa mnom -
Te iubesc atlt de mult! Toliko te ljubim, znaj!
Ale tale doruri toate Sve iemere tvoje duie
Numai eu qtiu si le-ascult; Umijem slulat samo ja;

in al umbrei intuneric U dubini tamne sjene

Te asamin unui print, SlitiS mi na princa ti,
Ce se uit-adinc in ape Pametnim i crnim okom
Cu ochi negri qi cuminli: Kad se zagledai u vir;

$i prin vuietul de valuri, I kroz Sumorenie vala,

Prin miqcarea naltei ierbi, Dok visoka titra vlat,
Eu te fac s-auzi in taini Dat iu ti da tuje5 kriSom
Mersul cirdului de cerbi; Jelenjega stada bat;

Eu te vid rapit de farmec Caroliiom dok si zanijet

9um ingini cu glas domol, Ja ti slulam pro5aPtaj,
In a apei strilucire Gledam te gdje golu nogu
Intinzind piciorul gol; Zamatei u voden siaj;

$i privind in luna plini I videii pri uitaPu

Lavipaia de pe lacuri, Na jezeru ognja sijek,
Anii tli se par ca clipe, Godine ti kao tasak,
CIipe dulci se par ca veacuri.- Casak slatki kao vijek."

Astfel zise lin pidurea, Tako rete blaga Suma

Bolli asuprl-mi clitinind - Nii5ui iznad mene krov;
$uieram l-a ei chemare Izadoh uz smiieh u Polie
$-am ieqit in cimp rizind. {:rlLded naniezinzov.
74 75
Astizi chiar de m-aq intoarce Danas tak i da se vratim
A-nlelege n-o mai pot... Razumjet je ne iu, mnim...
Unde eqti, copillrie, O djetinjstvo moje. gdje si,
Cu pidurea ta cu tot? S tvojom Sumom i sa svim?

1879 1879.

i
/() 77

*
Pe aceeagi ulicioarl Istom onom uliticom
Bate luna la fereqti, U oknima miesec sia,
Numai tu de dupi gratii Samo tebe kroz reletke
Vecinic nu te mai ivegti! Nikad ne iu vidjet ja!

$i aceiagi pomi in floare Procvale su iste voike,

Crengi intind peste zaplaz, Prekrile im grane Plot,
Numai zilele trecute Samo onih proilih dana
Nu le fac sd" fie azi. Ne vraia se danas hod.

Altul este al tiu suflet, Druktiia je tvoja duia,

Al+ii ochii tii acum, Druktije ti oti vei,
Numai eu, rimas acelaqi, Samo ja, ostavsi isti,
Bat mereu acelaqi drum. Istim putem krotim sved'

Ah, subtire gi gingaqi Krhka, ah, i umiljata

Tu plqeai incet, incet, I51a si polako ti,
Dulce imi veneai in umbra Slatko mi u tami doSla,
Tiinuitului boschet. Sjenica nas tajna skri.

$i lasindu-te la pieptu-mi, Pala si na moje grudi,

Nu qtiam ce-i pe pimint, Prestalo ie vrijeme tei,
Ne spuneam atit de multe Zborili smo tako mnogo
FLr-azice un cuvtnt. Ne rekav ni jednu rijet.

Sirutiri erau rispunsul Poljupci su odgovori

La-ntrebiri indeosebi, Na pitanja bili tad, 'i;
$i de alte cele-n lume A pitati jo5 o svijetu
N-aveai vreme si intrebi. Ni imala nisi kad.

78 79
$i in farmecul vielii-mi U [aroliji iivota
Nu qtiam ci-i tot aceea Ne znah da je isto Pak
De te razimi de o umbri Vjerovat 5to Zena kaZe
Sau de crezi ce-a zis femeia. Il naslonit se na mrak.

Vintul tremurl-n perdele Vietar titra zastorima,

Astlzi ca qi alte di1i, Danas kao onaj Put,
Numai tu de dupi ele Samo ti se kroz nfih viSe
Vecinic nu te mai ari.1i! Nikad ne ie5 nazret tu.

1879 1879.

80 81
De cite ori, iubito, de noi mi-aduc aminte,
Oceanul cel de gheali mi-apare inainte:
Pe bolta alburie o stea nu se arati,
Departe doari luna cea galbenl - o pati;
Iar peste mii de sloiuri de valuri repezite
O pasire pluteqte cu aripi ostenite,
Pe cind a ei pereche nainte tot s-a dus
C-un pilc intreg de pasiri, pierzindu-se-n apus.
Arunci pe-a ei urml priviri suferitoare,
Nici riu nu-i pare-acuma, nici bine nu... ea moare,
Visi.ndu-se-ntr-o clipi cu anii inapoi.
Suntem tot mai departe deolalti amindoi,
Din ce in ce mai singur mi-ntunec gi ingheg,
Cind tu te pierzi inzarcaeternei diminiti.'
1879
82
Koliko god se puta, ljubliena, nas spomenem,
Ukazuje se leden ocean ispred mene:
Na sivom svodu zvijezda nijedna se ne sluti,
Daleko samo mrlja - to plovi mjesec iuti.
Ali nad tisuiama sledenih brzihvala
S krilima utrudenim lepr5a ptica mala,
Dok sasvim naprijed ode njezina drugarica
Na zapad, iSteznuv5i s titavim jatom ptica.
Njezinim tragom baca pogled Sto patnju krije,
Sad joj se zlo ne tini, ni dobro... ona mrije,
U jednom trenu proile godine svoie sniva.
Izmedu dvoje nas sve veia daljina biva,
Sve viSe se i viSe sam smratujem i ledim,
A ti na vjetnog iutra obzoru dotle blijediS.
1879.
83
 nucAcruNEA uNUr DAC MOLITVA JEDNOG DACANINA

Pe c6.nd nu era moarte, nimic nemuritor.

Nici simburul luminii de viali direroq
Nu era azi, nici mine, nici ieri, nici totdeuna,
Cici unul erau toate gi totul era una;
Pe cind pimintul, cerul, vizduhul, lumea toati
Erau din rindul celor ce n-au fost niciodati,
Pe-atunci erai Tu singur, incit mi-ntreb in sine_mi
Au cine-i zeul cirui plecim a noastre inemi?
Kada joi nije bilo smrti, ni besmrtnika,
Ni Zivodajne jezgre svjetlosti zatetnika,
Ne bjele danas, sutra, ni juter, nitivazda,
Jer bijaSe sve jedno i sve to jedno sazda;
Kada jo5 zemlja, nebo, i zrak, i svijeta slika
Bjehu iz reda onih 5to ne bijahu nikad,
Titada bje5e sam, i zato se pitam nijemo:
Pa tko ie onda Bog 5to srca mu uzdiiemo?

El singur zeu stltut-au nainte de-a fi zeii

On jedin postojase dok nisu bili bozi,
$i din noian de ape puteri au dat scinteii.
EI zeilor di sufler qi Iumii fericire,
On iskrama je dao snagu izvoda mnozih,
El este-al omenimei isvor de mintuire lbozima on duiu i svijetu sreiu poda,
Sus inimile voastre! Cantare aduceli-i,
I on je slatki izvor spasenja ljudskog roda:
El este moartea mor;ii qi invierea vielii!
Prinosite mu pjesme! Srce vam treba klicat,
Jer on je smrti smrt i svega iivota klical
gi el imi dete ochii si vld lumina zilei,
On meni dade oti da vidim svjetlo danje,
$i inima-mi implut-au cu farmecele milei, I moje srce divno ispuni smilovanjem,
In vuietul de vinturi auzit-ama lui mers
Njegov sam korak tuo kroz silna vjetra huku,
$i-n glas purrat de cintec simlii duiosu-i viers,
I njegov blagi poj u pronijete pjesme zvuku,
$i tot pe ling-acestea cerqesc inc-un adaos
Si-ngiduie intrarea-mi in vecinicul repaos! Kraj svega toga ipak u njega joSter i5tem:
Da udijeli mi pristup u vjetno pokoji5te!
Sd blesteme pe-oricine de mine-o avea mili,
Da svakoga prokune tko mi se smilovao,
Sd binecuvanteze pe cel ce mi impild.
Da onog blagoslovi tko mi jebio zao,
S-asculte orice gura, ce-ar vrea ca sd. md. ridi,
Da sluia usta onih 5to bi se rugat htjeli,
Puteri si puie-n bratul ce-ar sta si mi ucidi,
I ruku da ojata koja me ubit Zeli,
$-acela dinrre oameni devini cel intii
Da onaj prvi bude izmedu odabranih
Ce mi-a ripi chiar piatra ce-oi pune-o cipitii. Koji mi otme kamen 5to na grob metnut kanih.
84
85
Gonit de toati lumea prin anii mei si trec,
Pin' ce-oi simli cI ochiu-mi de lacrime e sec,
Ci-n orice om din lume un duqman mi se naEte,
C-ajung pe mine insumi a nu mi mai cunoaqte,
Ci chinul qi durerea simtirea-mi a-mpietrit-o,
Ci pot si-mi blestem mama. pe care am iubit-o
-
Cind ura cea mai crudi mi s-a pirea amor...
Poate-oi uita durerea-mi qi voi putea sa mor.
Striin qi fir' de lege de voi muri - atunce
Nevrednicu-mi cadavru in ulila l-arunce,
$-aceluia, Pi.rinte, sa-i dai coroani scumpi,
Ce-o si amule cinii, ca inima-mi s-o rumpi,
Iar celui ce cu pierre miva izbi in fa1i,
Induri-te. stapane, qi di-i pe veci viali!
Astfel numai, Pirinte, eu pot si-1i mulpmesc
Ci tu mi-ai dat in lume norocul si triiesc.
Si cer a tale daruri, genunchi Qi frunte nu plec,
Spre uri qi blestemuri a$ vrea si te induplec,
Si simt ci de suflarea-1i suflarea mea se curmi
$i-n stingerea ererni dispar firi de urml!
1879
86
( ionien od cijelog sviieta kroz godine da krotim'
l)ok ne oiutim da su od suza suhe oti.
Ll svakom da na svijetu moj duimanin se rodi,
l)a viSe fie zfiafiza se, da dotle sve to vodi,
l)a skameni se mutno moj osieiaj od patnji,
Da majku koju ljubljah io5 mogu proklinjati-
Kad najliuia me mrZnia na ljubav kanda sjeti"'
hboravrtiu patniu i moZda mognem mrijeti'
Rezakonik i tuclin, skontat iu tada bijedno,
Nek mi se truplo baci na ulicu nevrijedno,
I onoj, Roditelju, krasnu ieS krunu dati
Koja uittka pse 5to srce ie razdirati,
A onom koii kamen u lice meni hiti
Podari iivot vjetni, s njim strpljiv morai biti'
Tek tako, Roditelju, ja tebi hvalu dajem
Sto udijeli mi sreiu da na tom sviietu traiem'
Da orosei dare, telo ni koljena ne sviiem'
U tebi mr2nlu 2elim i kletvu da posiiem'
Da otkinem se dahom od tvoga dahablaga,
U vjetnom ugasnuiu da nestanem beztraga'
1879.
87
Atat de fragedi, te-asameni
Cu floarea albi de cireg,
$i ca un inger dintre oameni
In calea vielii mele iegi.
Abia atingi covorul moale,
Mitasa suni sub picioq
gi de la creqtet pin-in poale
Plutegti ca visul de uqor.
Din increlirea lungii rochii
Risai ca marmura in loc -
S-atirni sufletu-mi de ochii
Cei plini de lacrimi qi noroc.
O, vis ferice de iubire,
Mireasi blindi din poveqti,
Nu mai zimbil A ta zimbire
Mi-arata cit de dulce egti,
Cit pogi cu-a farmecului noapte
Si-ntuneci ochii mei pe veci,
Cu-a gurii tale calde Qoapte,
Cu-mbragigari de brale reci.
Deodati trece-o cugetare,
Un val pe ochii tai fierbinli:
E-ntunecoasa fenun$afe,
E umbra dulcilor doringi.
88
Toliko njeina, ti si meni
Nalik na bijeli treiniin cvijet,
lzlazii na put mog iivota
Ko andel doSav medu svijet.
Pod nogom ti zaiuSti svila
Kad jedva dirneS mekan sag,
Zatim od tjemena do krila
l-elujai kano sanak blag.
lz zaniihane duge sukn j e
Ko mramoran se diiei kiP -
A tvoje oti pune suza
Mojoj su du5i sreie hiP.
O nevjesto iz starih Prita.
Ljubavi slatke ljupki sne,
Nemoj se smijeiit!Jer tvoj smije5ak
Pokazuje ti tari sve.
Koliko tarobna je noica,
Kada mi smrate oka sjaj
Sapati vreli tvojih usta
I hladnih ruku zagrljaj!
Razmi5ljanje odjednom krenu,
Larke ti oti preli val:
Napuitanje je tvoje mratno,
U sjeni slatkih LeliaLal.
89
Te duci, q-am inleles prea bine Odlazi5, predobro razumjeh,
Si nu mI fn de pasul tiu, Ne driim koraka se tvog,
Pierduti vecinic pentru mine, Zauvljek za me izgubljena,
Mireasa sufletului meul Nevjesto biiela duha mogl

CI te-am zLrit e a mea vini Oprostit nikad sebi ne cu.

$i vecinic n-o si mi-o mai iert, Sto tebe spazih ja sam kriv.
Spiqi-voi visul de lumini Desnicu pruiah u pustinii
Tinzindu-mi dreaptain deqert. Da san o svjetlu bude Liv.

$-o si-mi rilsai ca o icoani I da mi kao slika tiste

A pururi verginei Marii, Marije Djeve kaZe5 moi,
Pe fruntea ta purtand coroani - Na telu svojem nosei krunu -
Unde te duci? CAnd o si vii? Kamo to ideS? Kad ie5 doi?

1879 1879.

90 91
Afafi-i toamnir, ftunza'mprlgtiati, Vani je jesen, liSie se kovitla,
Iar vintul svidi 'n geamuri grele picuri; Kapima teikim vjetar okna bije;
$i tu citegti scrisori din roase plicuri A sveianj starih Pisama ti 5tije5,
$i intr'un ceas gindeqti lavia1:atoatl. Za jedan sat na Zivot misliS titav.

Pierzindu-ti timpul tiu cu dulci nimicuri, Ne ieliS da ti kucne tko na vrata,

N-ai vrea ca nimeni {n u$a ta slbatl; Dok gubi5 vrijeme u draLi sitnica;
Dar gi mai bine-i, cind afari-i sloattr, Bolje je, kad je vani susnjeZica,
Se stai visand la foc, de somn si picuri. Kraj vatre saniat, dok te drijemeZ hvata.

$i eu astfel me uit din jet de ginduri, Ja isto snatrim, misli mi se gube,

Visez la basmul vechiu alzinei Dochii, U drevnoi bafci sanfam kobnu vilu;
In juru-mi ceala cre$te rAnduri-rinduri; Sve guiia magla oko mene kroti.

De odat'aud foqnirea unei rochii, Odfednom neSto 5u5ti, tujem svilu,

Un moale pas abia atins de scinduri... Mek korak jedva dodiruje stube...
Iar mini subliri gi reci mi-acoper ochii. A hladne ruke pokriSe mi oti.

1879 1879.

92 93
Sunt ani Ia mijloc qi incl rnulli vor trece Godine teku, jo5 ie mnoge proii,
Din ceasul sfint in care ne-ntalnirim, Od svetog tasa u kojem se sresmo,
Dar tot mereu gindesc cum ne iubirim, Jo5 pamtim tudo kako se voljesmo,
Minune cu ochi mari qi mini rece. I hladnu ruku i velike oti.

O, vino iar! Cuvinte dulci inspiri-mi, Oh, dodi opet! Dahni slatke rijeti,
Privirea ta asupra mea se plece, Tvoj pogled preko mene neka prijede,
Sub raza ei mi lasi a petrece Pod njegovom dazrakom trajem svede,
$i cinturi noui smulge tu din liri-mi. I novom pjesmom lira dazajeti.

lir nici nu $tii a ta apropiere Ti ne znai kako u tvojoj blizini

Cum inima-mi de-adinc o linigteqte, Spokojstvo do dna srca moga slazi,
Carisirirea stelei in ticerel Kao kad zvrjezda grane u tiSini;

Iar cind te vid zdmbind copiliregte, A kada smije5ak djetinji ti spazim,

Se stinge-atunci o viagi de durere, Gasi se bolni Zivot koji kuSah,
Privirea-mi arde, sufletul imi cre$te. Pogled mi plane, raste moja duSa.

1879 1879.

91 95

&
 DESPARTIRE
)
Si cer un semn, iubito, spre-a nu te mai uita?
Te-aq cere doar' pe tine, dar nu mai eqti a ta;
Nu floarea vestejiti din pirul tiu bilaiu,
Cici singura mea rugi-i uitirii sI ma dai.
La cc simgirea crudi a stinsului noroc
Si nu se sting' asemeni, ci 'n veci se stea pe loc?
lbt alte unde-i suni aceluiaqi piriu:
La ce statornicia pirerilor de riu,
Cind prin aceaste lume si trecem ne e scris
Ca visul unei umbre qi umbra unui vis?
La ce de-acu 'nainte tu grija mea s'o porri?
La ce si misuri anii ce sboari peste mor{i?
Tot una-i dac| astizi sau mine o si mor,
Cind voiu si-mi piari urma in mintea tuturor,
Cind voiu si uili norocul visat de amindoi.
Trezindu-te, iubito, cu anii inapoi,
Si fie neagri umbra in care-oiu fi pierit,
Ca qi cind niciodati noi nu ne-am fi gisit,
Ca gi cind anii mi.ndri de dor ar fi degerli -
Ci te-am iubit atita putea-vei tu si ierli?
Cu fala spre pirete mi lasi prin striini.
Si 'nghele sub pleoape a ochilor lumini,
$i cind se va intoarce pimintul in pimint,
Au cine o si gtie de unde-s, cine sunt?
Cintiri tinguitoare prin zidurile reci
Cergi-vor pentru mine repaosul de veci;
Ci eu aq vrea ca unul, venind de mine-aproape,
Si-mi spuie al ti.u nume pe 'nchisele-mi pleoape,
96
RASTANAK
Da iStem znamen protiv zaborava, mila?
Tebe bih iskao, al nisi 5to si bila.
Ne Zelim sveli cvijet u tvojoj zlatnoj kosi,
Jedino molim dai da zaborav me nosi.
-
Cemu da osieiaj se bolni zgasle sreie
Ne zgasi isto, nego navijeke da Pete?
Pototic onaf Sumi vazdas drugim valom:
Cemu da bude zlo u na5oj misli stalno'
Kada,krozovaj svijet smo proii osudeni
Ko sjena nekog sna i san o nekoj sieni?
Zalto daodsad tebe moja briga gniete?
Cemu da mjeriS ljeta Sto vrh mrtvih lete?
Svejedno mi ie danas ili sutra mriieti,
Kad hoiu zamest trag u svatijoj pameti,
Kad hoiu da se sna o sreii ne spomeneS.
Ljubljena, poslije mnogo ljeta kad se preneS,
Nek mene mrkla tama zauviiekpogrebe
Kao da nigda nisam bolno sreo tebe,
Kao da pustos praznih godina preboljeh -
Hoie5 li tada prostit 5to te tako voljeh?
S tudincima me pusti, licem prema zidu,
Da mi se smrznu svjetla u oiinjem vidu,
I kad se ponovno u zemlju zemliavtati,
'l'ko sam, i odakle sam, tko ie viSe znati?
Tugaljive ie pjesme krozzidove hladne
Izmoliti da mene vjetni mir dopadne;
Al ja bih Lelio da netko blizu stane,
Na sklopljene mi viede tvoje ime Sane,
97
Apoi - de vor - m'arunce in margine de drum
Tot imi vafimai bine ca'n ceasul de acum.
Din zare depirtat| ri.sar, un stol de corbi,
SI 'ntunece tot cerul pe ochii mei cei orbi,
Risar' o vijelie din margini de pimint,
Dind pulberea-mi geranii qi inima-mi lavint...
Ci tu rimii in floare ca luna lui April,
Cu ochii mari qi umezi, cu zimbet de copil,
Din cit e$ti de copila si ,ntineregti
-...u,
$i nu mai $ti de mine, cI nu m,oiu gti nici eu.
1879
98
la
Ncka me poslije bace kraj puta, po volji,
Svaki fe tren mi biti od sada5njeg bolji.
S obzora nek se jato gavranova digne,
Nad sliiepe oti mratno nebo nek se prigne,
Zemaljske rubove oluje neka sPoje
I)ajuci niivi prah i vietru srce moie.
Kano u travnju mjesec ostai, poput cvijeta,
Oiiju krupnih, vlaZnih, s osmijehom djeteta;
Premda si dijete jo5, sve mladavazdabivai,
I ne ani za me, kako ne iu znati ni ja.
1879.
99
 REVEDERE
- Codrule, codrulule,
Ce mai faci, drigutrule,
Ca de cind nu ne-am vizut
Multi vreme au trecut
gi de cind m-am depirrar,
Multi lume am umblat.
- Ia, eu fac ce fac de mult,
Iarna viscolu-l ascult,
Crengile-mi rupindu-le,
Apele-astupinduJe,
Troienind ciririle
gi gonind cintdrile;
$i mai fac ce fac de mult
Vara doina mi-o ascult
Pe cirarea spre izvor
Ce le-am dat-o tuturot
Umplindu-gi cofeile,
Mi-o cdnti femeile.
- Codrule cu riuri line
Vreme ,aaaa, ua"aa uinJ,
Tu din tinir precum eqti
Tot mereu intinereqti.
- Ce mi-i vremea, cind de veacuri
Stele-mi scinteie pe lacuri,
Ci de-i vremea rea sau buni.
Vintu-mi bate, frunza-mi suni;
100
h
POVRATAK
- 5rr-o moja, oj Sumice,
Kako si mi, ljubimice?
Otkad smo se ne vidjeli,
Vjekovi su proSli cileli,
I otkad sam otisao,
Sirom svijet sam obi5ao.
- Eto, ja sam kao prije,
Zimi sluSam snijeg 5to vije,
Dok mi lomi grane jadne
I pokriva vode hladne,
I zamete stazi trage,
I odagna pjesme drage;
Eto, ja sam kao prije,
Ljeti sluiam davorije,
Po staztma k izvorima
Koje uvijek dajem svima,
Uz tabrove napunjene
Pjevaju ih meni Zene.
- 5r-o, mirno teku rijeke,
Vrijeme prode, vrijeme dode,
A ri mlada viiek vjekuje5,
Sveudilj se pomladujeS.
- Sto je vrijeme? Daniiezde,
U jezeru sjaju zvljezde,
Kad je vrijeme lijepo, ruZno,
Vjetar bije liSie tuZno;
101
 $i de-i vremea buni, rea,
Mie-mi curge Dunirea.
Numai omu-i schimbitor.
l
Pe pimdnt riticitor,
l
Iar noi locului ne tinem.
Cum am fost aga rimanem:
l
Marea gi cu riurile.
Lumea cu pustiurile,
riii Luna gi cu soarele,
Codrul cu izvoarele.
1879
102
&
Kad je vrijeme ruZno, liiePo,
Meni Dunav teie stepom.
Samo toviek promjenljivi
Zemljom luta dokle Zivi;
Mi tuvamo svoje mjesto,
Ostajemo kako bjesmo:
More svoie rijeke znade,
A prostranstva svijet imade,
Mjesec svoie sestre ima,
A Suma je s izvorima.
1879.
103
Stau in cerdacul tiu... Noaptea-i senini.. Stojim na tvojem trijemu... Noi le vedra'
Deasupra-mi crengi de arbori se intind, Nada mnom grane stabala se 5ire,
Crengi mari in flori de umbri mi cuprind S dugih me grana cvat u sjeni dirne,
$i vintul migci arborii-n grldini. U vrtu stabla njiSu se od vjetra.

Dar prin fereastra ta eu stau privind Ali kroz prozor promatram dok stojim
Cum tu te uiri cu ochii in lumini. Kako ti oti gledajuii sviietle'
Ai obosit, cu mina ta ceafina Umorit iei se dok ti ne rasplete
In val de aur pirul despletincl. Ta drobna ruka zlato vlasi tvojih'

L-ai aruncat pe umeri de ninsoare. Kose po snjeZnim Pleiima ti lijeiu,

Desfaci visind pieptarul de la sdn, Na grudma jelek raskoPiavas sneno,
Incet te-ardici qi sufli-n luminare... ustileS sporo da puhnei u svijeiu"'

Deasupri-mi stele tremuri prin ramuri Nada mnom zvliezdakroz grane svjetluca,
In intuneric ochii mei rimin, U tami moje oko naPuSteno,
$-alituri luna bate trist in geamuri. A mjesec tuZno joS na okna kuca'

1879 1879.

101 105
O, mami, dulce mami, din neguri de vremi
Pe freamitul de frunze la tine tu mi chemil
Deasupra criptei negre a sfantului mormant
Se scuturi salcimii de toamni qi de vint,
Se bat incet din ramuri, ingini glasul tiu...
Mereu se vor tot bate, tu vei dormi mereu.
Cind voi muri, iubito, la creqtet si nu-mi plingi;
Din teiul sfint gi dulce o ramurl si fringi,
La capul meu cu griji tu ramura s-o-ngropi,
Asupra ei si cadi a ochilor tii stropi;
Simli-o-voi odati umbrind mormintul meu...
Mereu va creqte umbra-i, eu voi dormi mereu.
Iar daci impreuni vaficasi murim,
Si nu ne duci-n triste zidiri de
fntirim,
Mormi,ntul si ni-l sape la margine de rAu,
Ne puni-n inciperea aceluiaqi sicriu;
De-a pururea aproape vei fi de sinul meu...
Mereu va plinge apa, noi vom dormi mereu.
1880
106
fi
( ) rnajko, slatka majko, izmagle svevremene
Suitanjem svela liSia ti k sebi zoveS mene;
Itlnad praznine crne onoga groba sveta
'l'resu se bagremovi od jeseni i vietra,
'lVojim se giasom glase, Sumorom grana svitih"'
v:z&a (e Sumoriti, a ti ie5 vazda sniti'
Kad umrem, majko, nemoj plakat kraj moje glave;
Nego odlomi granu od lipe starostavne,
Nad uzglavljem mi briZno posadi svetu granu,
I neka na nju kaPi iz oiiju ti kanu;
Ona ie svojim hiadom moj grobak jednom kriti"'
Yazda (e hlad joi rastr, aia iu vazda sniti'
Ako se dogodi da umremo istog dana,
Nek ne uoie .tas tuino do groblja obzrdana,
Neka iskopaju nam raku kraj rijeke puste,
U istom nek nas lijesu u crnu zemliu spuste;
Zauvijek u blizini mojih ie5 grudi biti"'
Yazda (e plakat voda, mi iemo vazda sniti'
1880.
107
 SCRISOAREA I POSLANICA I.
Cind cu gene ostenite sara suflu-n luminare,
Doar ceasornicul urmeazi lung-a timpului cirare,
CIci perdelele-ntr-o parte cind le dai, qi in odaie
Luna varsi peste toate yoluptoasa ei vipaie,
Ea din noaptea amintirii o vecie-ntreagi scoate
De dureri, pe care insi le simlim ca-n vis pe toate.
LunI tu, stipin-a mirii, pe a lumii bolti luneci
gi gindirilor dind viaEi, suferinlele intuneci;
Mii pustiuri scinteiazi sub lumina tafecioara,
$i cili codri-ascund in umbri srilucire de izvoarLt.
Peste cite mii de valuri stipinirea ta stribate,
Cind pluteqti pe miqcitoarea mirilor singurltate!
Cite llrmuri inflorite, ce palate $i cetafi,
Stribitute de-al tlu farmec tie singurl-1i ariti!
$i in cite mii de case lin pitruns-ai prin fereqti,
Cite frunli pline de ginduri, ginditoare le privegti!
Vezi pe-un rege ce-mpinzeqte globu-n planuri pe un veac,
Cind la ziua cea de miine abia cuget-un sirrac...
De$i trepte osebite le-au iegit din urna sorlii,
Deopotrivi-i stepaneQte razata qi geniul morfii;
La acelagi gir de patimi deopotrivi fiind robi,
Fie slabi, fie puternici, fie genii ori neghiobil
Unul cauti-n oglindl de-qi bucleazl al siu piq
Altul cauti in lume gi in vreme adevlq
De pe galbenele file el aduni mii de coji,
A lor nume trecitoare le insamni pe riboj;
Iari altu-mparte lumea de pe scinduratirtrbii,
Socotind cit aur marcapoartl-n negrele-i cori:bii.
Iar colo bitrinul dascil, cu-a lui haini roasl-n coate,
108
Kiul s vjedama utrudenim uveter u svijeiu puhnem,
Slrr.r<lura produiuje duZ vremenske staze gluhe,
(:inr zastore dielomice razmakne5, u prostoriiu
Itr svemu se mjesetevi pohotljivi plami liju,
( )n iz noii uspomena fitavu starinu patnie
lzvlati, al ipaksve ih osjeiamo kao tlapnje.
'l'i mjesete, kraliu mori, koji svodom svijeta plivai
I mislima daieS iivot, pomratujei bol i skriva5;
Na tisuie pustih mjesta tvoie sretne zrake miiu,
I kolike Sume srebro izvoriu sjeni kriju!
Nad kolikim tisuiama valova se ti gospodiS,
Kada ponad samotnosti uzburkanih mora brodiS!
I palate i tvrdave. i kolike sprude cvietne.
(irolijom svoiom kupaS da iedino tebi sviletle!
LJ koliki bezbroi kuia kroz prozore mirno zade5,
I kolika zamiSljena u mislima tela nade5!
Vidi5 kralja sto stolietnu podjelu na zemlji snuje,
Dok siromah dotle jedva dan sutrainji otekuje...
Iz sudbinske premda urne izvuko5e tazne date,
Tvoiazrakai duh smrti slitno niima gospodare;
Jerbo istom niztpatniarobovi su podiednaki,
Bio genij ili bluna, bili slabi ili jaki.
U zrcalu iedan taLikako nakovrtat kosu,
Za istinom drugi traga u vremenu i kaosu;
S poZutjelih strana skida na tisuie kora ovaj,
Piolaznaimena davna zapisuie na svoj rova5;
Dotle onai ogradama cijeli sviiet razdijelit gleda,
Brojei hrpezlata5to mu more s crnih lada preda.
S izlizrnim laktovima uiitelj je ondje stari,
109
 intr-un calcul tirl capit tot socoate gi socoate
$i de frig la piept qi-ncheie tremurind halatul vechi.
Igi infunda gitu-n guler qi bumbacul in urechi;
Uscigiv aqa cum este, girbovit Ei de nimic,
Universul tiri margini e in degetul lui mic,
Cici sub fruntea-i viitorul qi trecutul se incheagi,
Noaptea-adinc-a veciniciei el in qiruri o dezleigit;
Precum Atlas in vechime sprijinea cerul pe umlr
Aqa el sprijini lumea qi vecia intr-un numir.
Pe cind luna striluceqte peste-a tomurilor bracuri,
Intr-o clipi-l poarte gindul indirit cu mii de veacuri,
La-nceput, pe cand fiinti nu era, nici nefiinga,
Pe cind torul cra lipsi de viali qi voinli,
Cind nu s-ascundea nimica, deqi tot era ascuns...
Cind pitruns de sine insugi odihnea cel nepitruns.
Fu pripastie? genune? Fu noian intins de apa?
N-a fost lume pricepute qi nici minte s-o priceapi,
Cici era un intuneric ca o mare ftrr-o razi.
Dar nici de vizut nu fuse gi nici ochi care s-o vazi.
Umbra celor neficute nu-ncepuse-a se desface,
$i in sine impicati srepanea eterna pacel...
Dar deodat-un punct se miqci... cel intii qi singur. Iati_l
Cum din chaos face mumi, iari el devine fat{1t...
Punctu-acela de miqcare, mult mai slab ca boaba spumii,
E stipinul firi margini peste marginile lumii...
De-atunci negura eterni: se desface in fiqii,
De atunci risare lumea, luni, soare qi stihii...
De atunci qi pina astirzi colonii de lumi pierdute
Vin din sure yii de chaos pe clriri necunoscute
$i in roiuri luminoase izvordnddin infinit,
Sunt atrase in viali de un dor nemirginit.
Iar in lumea rrt, iru.., noi copii al lulmii mlcl,
Facem pe plmintul nostru muqunoaie de furnici;
110
ft
\vc r':r('trna i ratuna bezkraia i konca stvari,
t hl lrl:rtlnoie kopta halju na prsima, sav drhturav,
I I ovrrtnik vrat uvlati ter u u5i pamuk gura;
Koliko je god suhonjav, i kukavan, i povijen,
\vcnrir mu je bezgranitni u malome prstu skriven.
I'r xl niegovim jer se telom buduinost i proSlost slaie,
l)r rk tluboku noi vjetnosti red za redom ot ruzhLe;
Krrko Atlant u davnini pod nebesa ple(avtLe,
lhko njemu svijet i vjetnost o jednom se broju drie.
IIt rcnutku kada mjesec suviSne obisja sveske,
l'isut(c vjekova natrag nlega misao ponesc.
Nir lxtetak, kada nije bilo biia, ni nebiia,
Kurla sve je jo5te bilo volje liSeno i iiia,
Klrl se niSta nije krilo, premda skrito sve bijaSe...
Karl proZeto sobom ioSte neproZeto potiva5e.
lliia5e li ponor? Bezdan? Vodena prostranstva grozna?
Nc biiaSe svijetazfiafla, niti uma dagaspozna,
'lirma bjeSe poput mori koja se bezzrtke ctne,
Nc bijaSe niSta vidjet niti oka da se svrne.
.loi ne pote nestajati nestvorenih stvari sjena,
Vjetni mir gospodar bje5e vlastita uspokojenja!...
()djednom se jedna toika sama pokrene u tmini.
(ile, postaje ona Otac, od kaosa majku [ini.
'lbtka prve kretnje, mnogo lomnija no mjehur pjene,
(iospodari svijetom, njoj su granice mu podtinjene.'.
Otadaizvjetne magle slojevi se redom niiu,
Otada su sva potela, i mjesec i sunce stiiu..'
Otada do danas svijetom izgublfene vrstelaze,
Slijevajui se iz kaosa niz neznane sive staze,
U sviietlim se rojevima izbeskraiapustog rode -
Neka bol ih bezgranitna vute da u Zivot hode.
U velikom ali svijetu, premda djeca malog svijeta,
Podiiemo mravlj e humke diljem svojeg a planeta;
111
Microscopice popoare, regi, oqteni qi invilali
Ne succedem generafii qi ne credem minunali;
Muqti de-o zipe-o lume mici de se misuri. cu cotul,
In acea nemirginire ne-nvirtim uitind cu totul
Cum ci lumea asta-ntreagl e o clipi suspendati,
Ci-ndaritu-i qi-nainte-i intuneric se arati.
Precum pulberea se joaci in imperiul uneiraze,
Mii de fire viorie ce cu razainceteazi.,
Astfel, intr-a veciniciei noapte pururea adAncl,
Avem clipa, ayemraza, care tot mai line incl..
Cum s-o stinge. totul piere, ca o umbri-n intuneric,
Cici e vis al nefiinlei universul cel himeric...
in prezent cugetitorul nu-Ei opregte a sa minte,
Ci-ntr-o clipi gindu-l duce mii de veacuri inainte;
Soarele, ce azi e mindru, el il vede trist qi roq
Cum se-nchide ca o rani printre nori intunecoqi,
gyT p?lefii toli ingheap gi s-azvirl rebeli in spat'
Ei, din frinele luminii gi ai soarelui sclpatri;
larcatapeteasma lumii in adinc s-au innegrit,
Ca qi frunzele de toamni toate stelele-au pierit;
Timpul mort qi-ntinde trupul qi devine vecinicie,
Cici nimic nu se intimpli in intinderea pustie,
$i in noaptea nefiinlii totul cade, totul tace,
CIci in sine impicati reincep-eternapace...
Incepind latalpainslgi a mullimii omeneqri
$i suind in susul scirii pin' la frunlile criieqti,
De a vielii lor enigmi ii vedem pc roti muncigi,
Fir-a qti si spunem care ar fi mai nenoroci1i...
Unul e in to{i, tot astfel precum una eifltoate,
De asupra tuturora se ridici cine poate,
Pe cind allii stind in umbri gi cu inima smeriti
112
ll rirlrrini puci, vojske, kralievi i utenjaci,
It povorci naraitaja misle da su tarobniaci;
mjeri,
lciLrrrlnevne muhe s malog svijeta 5to se laktom
Vltinxr se zaboravni u tol neizmiernoi sferi'
Nc nrislec da iitav svijet ie zauslavlien iedan [as'
I );r ic prije bila tama i da tama' teka
nas'
(,r,i ito u carstvu zrake poigrava sitan prah,
A su zrakom Sarne pruge prestaju u isti mah,
'l;tko u dubdkoj noii tu.u..-enog vjetna mraka
lnrrrmo trenutak jedan, jo5 se drZi nala zraka"'
( )inr se zgasi,kao sienu sve proguta pusta tama,
utvarama"'
.lcr jc san netriia skriven u svemirskim
Mislilac u sada5niosti zaustavit razum ne ie,
'l'isuie viek6vi- naprlied misao ga u tren-kreie;.
Sunce, 5io ie danis krasno, vidi kako tuZno blij.edi,
Mcdu tmastim oblacimazatvara se poput zl1edi,
Klko se planeti lede. u. prostor se odmetnuli' ,.
(:im su sri iz spona sviieta i od sunca umaknulil
Slike sa oltaraivijeta u dubini potamnjele,
l\rput li5ca jesenjega sve su zviiezde s njima svele;
Mitvo vrileme piuZa truplo i postaje vjetnost ciiela,
.ler se niSia ne dogada kroz prostranstv.a opustjela,
;l'e
u noii od nebiia sve za5uti i sve jenja,
Opet potne vjetni mir od vlastita uspokojenia"'
Potiniui u liudskom mnoStvu s dna i samoga temelja,
fenpii se uza stube do kraljevskih gore tela,
lziYotzagonetku svoiu piSe,
Vidimo na svima
I ne znamo reii koii nesretni su bili vi5e"'
Iedan ie u svakom, istoiedna ie u svakol tako'
lznad iviiu uzdize se tko god mo2e sveiednakor
Dotle drugi krotka srca ostaiu u tajnoj sjeni,
113
 Neqtiuli se pierd in taini ca qi spuma nezLriti, - lrurrlrc se kao pjena, neznani' neprimiieceni --
Ce-o si-i pese soartei oarbe ce vor ei sau ce gindesci,.. ;:, il h.;., stoiimisle. Sto se tite to sudbine?"'
mine'
Ca qi vintu-n valuri trece peste traiul omenesc. t;;',,il;; il;, liudski iivot kako val na vjetru
nek prizna njega"'
Fericeasci-l scriitorii, toati lumea recunoasci-l... Nck rnu pisci iestitaju, titav svijet
si,, .'. imati na koncu stari utiteli od svega?
Ce-o si aibi din acestea pentru el, bitrinul dascil?
svi ie kazatpwo'
Nemurire, se va zice. Este drept ci viata-n$eagd., fi.'.,*-*,. ler ciieli iivot, red ie'
Ca qi iedera de-un arbor, de-o idee i se leagi. vJ; ;; t. uz ideiu, kano brSlian Y^ 9'u:
moje ime
nDe-oi muri - iqi zice-n sine - al meu nume o si-l poartt ,Kittla umrem - on sam kaLe - stoljeia ie
Secolii din guri-n guri qi l-or duce mai departe, ri':.,nosltl sved od usta do usta, i teii s njime
mozgoYa'
De a pururi, pretutindeni, in ungherul unori crieri Zitviieke, i nalaziti svud u zakutku
$i-or gisi, cu al meu nume, adipost a mele scrieri!" sr up^ t moj im imenom, i ;f l,oni5p'u 1:i1:.1"u'' "
( ) iadnitel Zar na umu dr2i5 Sto ti sve
pretecc
O, sirmane! tii tu minte cite-n lume-ai auzit,
priie. ili ono Sto sam rete?
Ce-1i trecu pe dinainte, cite singur ai vorbit? ii.''k"d;; sviietu
Prea pu1in. De ici, de colo de imagine-o fiqie, i;."mljt. r"f. rf, rtrzdola,nelto slika' ulomaka'
traka;
i
Vre o umbri de gindire, ori un petec de hirtie; Komadii papirastarog, otrcanih misli
Zivota milog'
$i cind propria taviaq| singur n-o gtii pe de rost, ili [;J ne ,nas naizust ni riieti svog
bilo?
O si-qi bati allti capul s-o piltntnza cum a fost? ik;?; id razbriatglavu da pronikne sto.ie.

Poate vrun pedant cu ochii cei verzui, peste un veac, Mt-rZda nakon sto g,odina zelenook ciepidtat(a
Printre tomuri bricuite a$ezat qi el, un brac, ;;".;;;iit;., tuok" zast,iele' i sam takav'.
m€tnut stigne'
Aticismul limbii tale o sl-l puni lacintai, itir"f^"." tvog iezika io5 na vagu s kniige dlgne'
I otDuhnuv s naotala prah Sto ti sc
Colbul ridicat din carte-ti l-o sufla din ochelari
u povorku, u dva reda ako stane'
pi te-o stringe-n doui qiruri, aqezandu-te la coadi, Sr.ita teU.
dnu neke glupe strane'
In vro noti priziriti sub o pagini. neroadi. iii.zrir"l- bitlelt<ama na

Poli zidi o lume-ntreagi, pogi s-o sfarimi... orice-ai spune, MoZeS titav svijct sazidat' il mu uzdrmat.temelie"'
zemlie'
Peste toate o lopati de 1fui,nL se depune. Si"?a ka2e3,znai.po svemu lopata se baca
stosu sa2imale
Mina care-au dorit sceptrul universului gi ginduri ilkU;li;; .;i.tt(oi 2ezla' misli
daske stale"'
Ce-au cuprins tot universul incap bine-n patru scinduri... Citav svemir, da bi dobro u tetiri
doii u povorci velitainol'
Or si vie pe-a ta urmi in convoi de-nmormintare, il.tn] C. ", pogreb
i nalik siajnoi "'
is^turi"trs"i." iogteclima, ironif
Splendid ca o ironie cu priviri nepisitoare...
Iar deasupra tuturora va vorbi vrun mititel, liip.*r, ,u.gu tt il niitavac ie drZat
sebi
govor'
lovor,
Nu slivindu-te pe tine... lustruindu-se pe el Ne slaveci tebe... nego stavllaiuci
cel(al slavu'
Sub a numelui tiu umbri. Iafi tot ce te agteapte. Pod imenom tvoje siene Eto, takvu
Ba sLvezi... posteritatea este inci qi mai dreapti. lr*iJiS.. Ktovazda'potomstvo ie io5 u pravu'
115
114
 Neputind si te ajungi, crezi c-or vrea si te admire?
lr Ei vor aplauda desigur biografiasubgire
Care s-o-ncerca s-arate ci n-aifost vrun lucru mare,
C-ai fost om cum sunr qi dinqii... Migulit e fiecare
Ci n-ai fost mai mult
ca dinsul. $i pistatecele niri
umfli origicine in savante aduneri
$i le
Cind de tine se vorbeqte. S-a-nleles de mai nainte
C-o ironici grimasi si te laudein cuvinte.
Astfel inciput pe mina a oricirui, te va drege,
Rele-or zice cA sunt toate cite nu vor ingele[e...
Dar afafi de acestea, yor citaviegii tale
Si-i giseasci pete multe, rAutAF gi mici scandale
Astea toare te apropie de dinqii...-Nu lumina
Ce in lume-ai revdrsat-o, ci picatele qi vina,
Oboseala, slibiciunea, toate relele c. ,rnt '
Intr-un mod fatal legate de o mini de pimint;
Toate micile mizerii unui suflet chinuii
Mult mai mult ii vor atrage decitrot ce ai gindit.
intre ziduri, printre arbori ce se scuturi de floare.
Cum revarsa luna plini liniqtita ei splendoare!
$i din noaptea amintirii mii de doruri ea ne scoare;
tTgI+nU li-i durerea, le simgim ca-n vis pe toare,
jn propria-ne
liciridicl lume ea deschide puirt^-nt:irii
$i mii de umbre dupi stinsul luminirii...
Mii pustiuri scinteiazi sub lumina tafecioard,,
$i cAti codri-ascund in umbri strilucire de izvoardl
Peste cate mii de valuri stlpinirea ta stribate,
C.ind pluteqti pe miqcitoarea mirilor singurifate,
$ pe toti ce-n aste lume sunt supuqi puteiii sortii
Deopotrivi-i stipaneqte raza tali geniut morfiii
1881
116
Stovat ie te, mislis, ako ne mogu te dostignuti?
Slg,urno ie priredeni Zivotopis pljesak tuti,
( irljc se trse pokazati kako nisi bio velik,
Slrno tovjek poput njih... Jer laskanjem dojedan ieli
I'otvrdu da nisi veii nego on. I Siri glupe
Nosnice dojedan kad se znanstvenici mudri skupe
I)ok se govori o tebi. A grimasa ironije,
Ako rijeiima te hvale, otpriie se razumije.
Krul u ruke padnei njima, uz ispravke svi ie rijeti
l)r je loSe svekoliko 5to ne mogu razumjeti.
_ Ali ie po tvom iivotu izvantogattaLit razni
l)a bi naSli mnoge mdje, sitne zlobe i sablazni -
Sve to tebi od njih slijedi... Nikad ono 5to te resi,
Svjetlo kojim svijet obisja, nego neke krivnje, grijesi,
I)ugotasnost, nedostatci i sve loSe osobine
Sto su kobno povezane sa pregr5ti lomne gline;
Svi siiuini jadi Sto su napaienu duSu stisli
Niih ie viSe privlatiti, viSe nego tvoje misli.
lzaograda, kroz stabla 5to pod cvijeiem zatrepere,
Kako puni mjesec mirno svoj spokojni prosjaj stere!
Liz noii on izvlati tisui bolnih uspomena;
Kao san ih osjeiamo, bol je njima umrtvljena,
Jer otvara namaulaz, vrata vlastitoga svijeta,
I podiZe tisui sjena kada ugase se svjetla...
Tisui pustoSi svjetluca pod blaZenom tvojom luti,
I kolike tamne Sume kriju izvor koji huti!
Nad koliko tisuia se vali tvoja vlast gospodi,
Kad ploviS po uzburkanoj, po samotnoj morskoj vodi,
I nad svim 5to moi sudbine na ovome svijetu vrti
Podjednako gospodare tvoiazraka i duh smrti!
1881
117
T
 RENUNTARE
)
Aq vrea si am plmintul
qi marea-n jumltate,
De mine sa asculte corirbii qi armate,
De voi clipi cu ochiul, cu mina semn de-oi face,
Si-qi miqte risiritul popoarele incoace;
Silbatecele oarde si curgi riuri-riuri,
Din codri riscolite, starnite din pustiuri;
Ca undele de fluviu urmeze-ale lor scuturi,
irrturece-se-r, zare pierdutele-nceputuri,
Un riu de scinteiare luceasci linci qi sabii,
lar marea se-nspiiminte de negrele-mi coribii.
Astfel rizboi porni-voi. Voi arunca incalte
O jumitate-a lumii asupra celeilalte.
Priveasci-m-atunci preo{i: un monstru ce se-nchini,
Cind oardele-i barbare duc moarte gi ruinl.
Ruga-mi-voi cu mana uscati flnand strana,
Deasupra mea cu-ntinse aripi va sta Satana;
Cu tronul meu voi pune aliturea sicriul,
Cind gloatele-mi in lume ar tot miri pustiul,
Si simt ci nu se poate un Dumnezeu si-mi ierte
Cetilile in flaciri qi tirile degerte...
Astfel doar ag preface durerea-mi firi nume,
Dezbinul meu din suflet intr-un dezbin de lume.
$i tot ce-ncinti ochii cu mii de frumuseti,
Tot ce pimintul are qi marea mai de pre(,
Grimezi si steie toate la mine in comori.
Aliturea cu ele si trec nepisltori,
Simgindu-mi in mine stipin al lumii-ntregi,
118
I
ODREKNUCE
Ze[o bih da Pola koPna i mora imam,
Da sluSaiu mt voiske i silne lade s niima'
"K;J;E;.*
okom ili kad rukom dadem znak
Da pokiene se ovdfe narodi izlazak:
Oa dide horde kao Potop se-valiaiu,
lz oustoSi i Suma da se Pomaliaiur
na Stitovi im vrve ko valovi na riieci'
I mratni izgubljeni na obzorju p9ftlti,. ..
dazabljesnu koplja i sablie'
ro .ii.f.u i{kata
e more neka straie pocrnjele korablje'
Tako iu rarzapoteti naredit da se dignu
Narodi pota svileta na drugu polovinu'
N.L, -. tada vidi sveienstvo: tudovi5te
Sioiir.";. dok horde pronose smrt i niste;
U klupi iu se molit dok ruka moja vene'
Aras(rilien Sotona staiatCe iznad mene;
Kral prifestolja sa strane neka i lijes mi stoji'
rad iiletl sviiet u pustos barbari satru moji'
i.. oril.^rn da Bog mi ne moie oprost dari
2u pohurun zemlie i tvrdavc u vatri"'
Roibezimenu tako promijenio bih kletu'
lz mole duie razdor u razdor cijelom sviietu'
I tisuiu liePota 5to nama oti dvore'
Najdragocienijih 5to daju ih zemljai more'
Nahrni da mi stoie u riznicama traino'
I pokiai svcga toga da prolazim nehaino
rao goipodir cilelih svjetova Sto ih ima'
119
Un zeu in omenire, un soare intre regi
Boianstvo tovjetanstvu i sunce kraljevirna,
$i raze si reyerse din frunte-a mea coroani... I s moga iela kruna da sjajne ztakeltie...
Si-ngenunch ez nainte-1i aSa ca laicoand
Da koljeno mi kano pred ikonom se svije,
$i descriindu-li toare puterea fd,rA seami Opisujuii moi bez premca, da kaZem tebi:
Si-gi zic: Ia-le pe toate, dar gi pe mine ia_mi!
Sve ovo uzmi, ali i mene uzmi k sebi!
Nu mi iubi! Ca robul si fiu pe lingi tine,
Nemoi me lfubiti! Vei da budem tebi suZanj,
De-i trece,-n jos pleca-voi a ochiloi lumine,
I kad mi sretneS oti da oborim ih tuian;
Dezmoqtenit de toate, la via,tiabdicind,
Od svega razbaitinjen, odrdknuv se Zivota,
Si nu-mi rimini-n minte decit un singur gind:
Na umu samo jedna joi misao mi osta:
C"-am ap.ucatun sceprru, cu dinsul luriea_itreaga,
Kako odbacih Lezlo, i s njime svijet izgubih,
Pistrindu-mi penrru mine durerea ci_mi egti dragi,
Cuvajuf za se samo patn u Sto tebe liubih,
Inamorali de tine, rimini,ochii-mi trigti
Ostaju nujne oti da zaljubljene pate,
$i vecinic urmireasci cum, marmuri, ie miqti. I neka vjetno tvoie, mramore, kretnie prate;
vegi dup-a ta umbri eu bralele si-ntind, '
!n Da ruke zauviiekzasjenama pruiam tvojim,
De-al genei tale tremur nildeideasi mi_o prind,
U trepet trepavica da puste nade gojim,
Si-mi razim a mea frunre de zidurile goali, Da telo naslanjam na zidove ogoljene,
Atinse de-umbra dulce frumuselii tiie.
a Gdje taknuSe ih slatke ljepoti tvojih sjene.

1882
1882.

120 121

7
 rucrene.nur vecrnrye zwJEzDA

A fost odati ca-n poveqti, U baici kanda bijaie,

A fost ca niciodatl, U neka doba davna,
Din rude mari impiriteqti, Prelijepa djeva ZMiaie
O prea frumoasi fati. Od carskog roda slavna'

$i era una la pirinli I bila ie jedinica,

$i mindri-n toate cele, Od sviju Ponaislada;
Cum e Fecioara intre sfinli Ko Gospa medu svecima
$i luna intre stele. I medu zviieLdem mladak'

Din umbra falnicelor bo\i lztame dvora velebnih

Ea pasul gi-l indreapti Korake lake viie
Lingi fereastrl, unde-n coll Do prozora gdje siajni lik
Luceafirul aqteapte. Veternje zvliezde bdiie'

Privea in zare cum pe miri Gleda ga dok nad morem sja,

Risare gi striluce, Vrh obzorja dok brodi,
Pe miqcitoarele ciriri I uzbibanim stazama
Corlbii negre duce. Korablje crne vodi.

Il vede azi, il vede mini, Vidi ga danas, sutradne,

Astfel dorinla-i gata; Za niimioi Lelia osta;
El iar, privind de slptimini, I njemu, tjednima je zre,
Iicade dragtrfata. Djevojka draga Posta.

Cum ea pe coate-qi ra'zima Dok podnimljena ieka tu

Visind ale ei timple I pusti sanak sniva,
De dorul lui qi inima U srcu Zudnfa mori nju,
$i sufletu-i se imple. I du5a Puna biva.

122 123

l
 A kako Ziv je njegov sjaj
$i cet de viu s-aprinde el
In origicare sari, Dok hita svake noii
Spre umbra negrului castel U crnog dvorca sumraiaj
Cind ea o sl-i apari. Kad ona ima doii'

***

I pratiti je kri5om zna,

$i pas cu pas pe urma ei
Aluneci-n odaie, U lo2nicu se slileZe,
Te iskricama hladnim tka
Jesand cu recile-i scantei
O mreaji de vipaie. Plamene niti mreie.

I mladica dok miruie

$i cind in pat se-ntinde drept
Copila sI se culce, U posteliu kad Pane,
I-atinge miinile pe piept, Ruke ioi on dodiruie,
I-nchide geana dulce; Sklapa ioi viede sane;

Sazrcala se sjaian trak

$i din oglindi luminiq
Pe trupu-i se revarsl, Po snenom licu toti,
Pe ochii mari, bitind inchiqi Po nienu tijelu nauznakl
Pe faEa ei intoarsi. Al trepiu kruPne oii'

Ea il privea cu un suris, SasmiieSkom ona niega zte,

El tremura-n oglindi U zrcalu on strePi;
CIci o urma adini in vtJ Kroz duboke je Prati sne
De suflet si se prindi. Jer ioizadu5om hlePi'

Iar ea vorbind cu el in somn, A ona zborei s njim dok sPi,

Oftind din greu suspini UzdiSe, bolno cvili:
,O, dulce-al noplii mele domn, -Gospodar si mi noci ti,
De ce nu vii tu? Vinll Sto ne dodeS, moi mili?

Cobori in jos, luceafir blind, Veternja zvliezdo, dragi moj,

Alunecind pe-o Po zraci dolje sleti;
razL,

125
124

!
Pitrunde-n casl qi in gind U domu mom i misli stoj,
$i viaga-mi lumineazi!" I iivot mi rasvijetli!"

El asculta tremurltoq On slu5a i treperi sav,

Se aprindea mai tare Joi jatim Zarom sine,
$i s-arunca fulgeritor, Ko munja roni strmoglav
Se cufunda in mare; U morske u dubine;

$i apa unde-au fost cizut I hladnu vodu njegov pad

In cercuri se rote$te, U krugovima valja;
$i din adanc necunoscut lzbezdana se momak mlad
Un mindru tinir creqte, lz neznana pomalja.

Uqor el trece ca pe prag Ko preko kuinog pragalak

Pe marginea ferestei Kroz okvir okna leti,
$i 1^ine-n mini un toiag I drZi Stap, gospodstva znak,
Incununat cu trestii. Ovjentan tr5cem svetim.

Plrea un tinir voevod Regbi da bjeSe mladan knez:

Cu par de aur moale, Od suha zlatavlasi,
Un vinit giulgi se-ncheie nod A modra plaita tvorast vez
Pe umerele goale. Ramena gola krasi.

Iar umbra fegei strlvezii Al prozirna se lica duh

E albi ca de ceari - Ko vosak bij6li. bjclye -
Un mort frumos cu ochii vii Lijep mrtvac Zivih otiju
Ce scAnteie-n afarl. Sto zaiskre od ielje.

"Din sfera mea venii cu greu "Ja teiko 5ir napustih svoj
Ca sa-1i urmez chemarea, Da mamni zov ti pratim,
Iar cerul este tatel meu Jer su nebesa otac moj
$i mumi-mea e marea. A more mi je mati.

Cain chmara ta si vin, U sobu da ti dohodim,

Si te privesc de-aproape, Sidoh s vedrinom svoda;
126 127

F
Am coborit cu-al meu senin lzbliza da te pohodim,
$i m-am nlscut din ape. Porodih se iz voda.

O, vin'! odorul meu nespus, O, neizretno blago, daj,

$i lumea ta o lasi; lz svljeta svog odbludi ;
Eu sunt luceafirul de sus, Ja sam nebeski proplamsaj,
Iar tu si-mi fii mireasl Ti nevjesta mi budi.

Colo-n palate de mirgean U koraljni iu tebe dom

Te-oi duce veacuri multe, Na vijeke odvest duge,
$i toati lumea-n ocean Sav svijet u moru dubokom,
De tine o s-asculte." Svi ie ti biti sluge.n

"O, liiep si
kako tek u snu
"O, eqti frumos, cum numa-n vis
Un inger se aratl, Andeo znade doii,
Dari pe caleace-ai deschis Al niz tu stazu tudesnu
N-oi merge niciodatil Nikada ne iu poii;

Stri.in la vorbi qi la port, Stran mi ie izgled tvoj i zbor

Luceqti ffuarJeviall, Dok beZivotno blijediS,
Cici eu sunt vie, tu eqti mort, ti mrtav stvot
Jer ja sam Liva,
$i ochiul tiu mi-nghea1i." I otima me 1edi5."

Trecu o zi, trecuri trei I prode dan, i produ tri,

$i iariqi, noaptea, vine Opet se noiu vinu
Luceafirul deasupra ei SvjetlonoSa i na nju sli
Cu razele-i senine. U zrakama vedrinu.

Ea trebui de el in somn U svojim kanda snovima

Aminte si-qi aduci Ona ie niegazvala,
$i dor de-al valurilor domn Ludnjajojsrce proZima
De inim-o apuci: Za gospodarom vala:

128 129
 ,Veternja zviiezdo, dragi moj,
"Cobori in
jos, luceafir blind,
Alunecind pe-o razi., Po zraci dolie sleti;
Pitrunde-n casl qi in gind U domu mom i misli stoi,
I iivot mi rasvijetlilu
$i viaga-mi lumineazi!"

Cum el din cer o aLrzi, I tim je on s nebesa tu,

Se stinse cu durere, Od boli sjati Presta;
Iar ceru-ncepe a roti Nebo se ukrug Pokrenu
In locul unde piere; Na miestu gdfe ga nesta;

i.r ae. ,u-en e vdpiti U zraku Plamen u tai hip

Se-ntind pe lumea-ntreagi, Rumenilom dotaie
sviiet, aiedandivan kiP
$i din a chaosului vii
Sav
Un mindru chip se-ncheagl; lzkaosa se zate;

Pe negre vi(ele-i de pir U vranoj kosi zablista

Coroana-i arde pare, Na niemu kruna farka.
Venea plutind in adevir I dode plovei zaista
Scildat in foc de soare U ognfu sunca Zarka'

Din negru giulgi se destiqor Iz crnog Plaita digao

Marmoreele bra{e, Mramorne ruke sPriieda,
El vine trist qi ginditor ZamiSljen, tuZan stigao.
elafali1 I tavna lica blifeda;
$i palid

Dar ochii mari gi minunati Al oti kruPne, zviezdane

Lucesc adinc himeric, Blistaiu iz dubine
Ca doui patimi fLrL sa1 Ko dviie strasti bezdane,
Nestvarne, Pune tmlne'
$i pline de-ntuneric.

,Ja teiko 5ir naPustih svoj

"Din sfera mea venii cu greu I sada da te Pratim,
Ca si te-ascult g-acuma,
Jer mi fe sunce otac
moi,
$i soarele e tatel meu,
A noica mi ie mati.
Iar noaptea-mi este muma.

130
1jl
 O, vin', odorul meu nespus,
$i lumea ta o lasi;
Eu sunt luceafirul de sus,
Iar tu si.-mi fii mireasd.
O, vin', in pirul tiubllai
S-anin cununi de stelc,
Pe-a mele ceruri si risai
Mai mlndri decit ele."
"O, e$ti frumos cum numa-n vis
Un demon se arate,
Dari pe calea ce-ai deschis
N-oi merge niciodati!
Mi dor de crudul tiu amor
A pieptului meu coarde,
$i ochii mari qi grei mi doq
Privirea ta mi arde."
"Dar cum ai vrea si mi cobor?
Au nu-ngelegi tu oare,
Cum ci eu sunt nemuritor,
$i tu eqti muritoare?"
"Nu caut vorbe pe ales,
Nici qtiu cum aq incepe
Degi vorbegti pe inleles,
Eu nu te pot pricepe;
Dar dacivrei cu crezamint
Si te-ndrigesc pe tine,
Tu te coboari pe pimint,
Fii muritor ca mine.n
132
O, neizreino blago, dai,
Iz sviieta svog odbludi;
sam nebeski ProPlamsaj,
Ja
Ti neviesta mi budi.
D t zvjezdanim se vijenci ma
Te plave kose viju,
Da granei na nebesima,
Liep5a od zviiezda sviiu."
,O, Iijep si kako tek u snu
Zloduh je vitan doii,
Al niz tu stazu iudesnu
Nikada ne iu Poii!
Sljubavi tvofe strahobne
Petal mi srce steie,
Kroz oti krupne, tarobne
Tvoj pogled mcne ZeZe.'
"Zar htielabi
da nebesnik
. Odozgo k tebi side?
Zar nezna;i da sam besmrtnik,
A ti si smrtno biie?"
"Birati rijei
ne umijem,
- Nit mi je potet lasno -
A tebe ne razumiiem,
Premda govori5 jasno;
Al ako ZeliS iskreno
Da mi se dragost zbudi,
Ti sidi na zemaljsko tlo
I sa mnom smrtan budi'"
133
h
,/fb-mi cei chiar nemurirea mea "Za jedan cielov zahtiievaS
in schimb pe-o serutare, Cak besmrtnost da gubim.
Dar voi si qtii asemenea Al hoiu jednako dazna!
Cit te iubesc de tare; Koliko tebe ljubim;

Da, mi voi naqte din picat, Primit iu viSnli zakon svet,

Primind o alti lege; lz griieha iu se rodit;
Cu vecinicia sunt legat, I premda vjetnoiiu sam sPet,
Ci voi si mi dezlege.. Nje iu se oslobodit."

$i se tot duce... S-a tot dus. I pode on... I nastavi.

De dragu-unei copile, Zaljubav iedne djeve
S-a rupt din locul lui de sus, S mlestom se gore rastavi
Pierind mai multe zile. Premnoge gubei dneve'

***

In yremea asta Cltilin, U doba to sred palate

Viclean copil de casi, Katalin, sluga vriiedni,
Ce imple cupele cu vin Sto ui.rom ta5e natate
Mesenilor la masI, Gostima kad su iedni,

Un paj ce poarte pas cu pas PaLkoji uvijek Pozorno

A-mpiritesii rochii, Carici skute nosi,
Biiat din flori gi de pripas, Nahote, dijete ztzor no,
Dar indraznef cu ochii, Al okom drsko kosi,

Cu obrijei ca doi bujori I rumeni mu obrazi,

De rumeni, bat|-ivina, Do biiesa, ko boZuri,
Se furigeazi pinditor Sve kriomice oblazi,
Privind laCitiiina. U Katalinu zuri.

Dar ce frumoasi se ticu Kakva ljepota, kakav stas,

$i mindri, arz-o focul; Ah, odnijela ie voda;

134 135

I
 Ei Citilin, acu-i acu Hej, Kataline, kucnu tas
Ca sa-fi incerci norocul. Za sreiu sad je zgoda.

$i-l treacat o cuprinse lin I on je naglo zagrli,

Intr-un ungher degrabi.
"Da' ce vrei, miri Cititlin?
Ia du-t' de-fi vezi de treabi..
yrea si nu mai stai
"Ce voi? A$
Pe ginduri totdeuna,
Si ri,zi mai bine Ei sl-mi dai
O guri., numai una.<
U prolazu, nasamo.
.
"Sto hoie5, ludi Katalin?
Idi za poslom tamo!"
,Sto hoiu? Htio bih da gna5
S lica taj izrazledan;
Da se nasmije5, da mi dai
Poljubac, samo jedan."

nDar nici nu gtiu micar ce-mi ceri,

Di-mi pace, fugi departe "Ne znam ni iemu ti si rad,
O, de luceatirul din cer
- Ah. daj mi mira, bieLi -
Zazviiezdom s neba smrtni jad
M-a prins un dor de moarte.. Na srcu mome leii."

"Daci nu $tii, [i-aq arita "Pa

ja(u te uputiti
Din bob in bob amorul, Kad ne znai 5to je ljubav,
Ci numai nu te minia, Samo se nemoj ljutiti,
Ci stai cu binigorul. Razvedri pogled ubav.

Cum vinitoru-ntinde-n cring Kao 5to lovac pjevicu

La pisirele latul, U kroinji hvata pruglom,
Cind 1i-oi inrinde bralul sring Kad pruZim k tebi ljevicu
Si mi cuprinzi cu bragul; Tizagrli me drugom;

$i ochii tii nemigcitori Pozorno oti upravi

Sub ochii mei ramaie... U moje iznad sebe,
De te inalg de subgiori I na prste se uspravi
Te-nalga din cilciie; Dok ne obujmim tebe;

Cind faga mea se pleaci-n jos. Kad mi se lice nagne k tvom,

In sus rimii cu fata, Okreni gore lice,
136 137
 Si ne privim nesilios iivotu svom
Da slasti u
$i dulce toate viata; Gledamo netremice;

$i ca si-1i fie pe deplin I kano da su tebi sve

Iubirea cunoscuti, Lfubavne znane tari,
Cind sirutindu-te mi-nclin, Kad ljubeii te nagnem se,
T[ iariqi mi sirutl." Cielov mi ti Podari'n

Ea-l asculta pe copilaq Sva radosna lPaLlilva

Uimiti
qi distrasi, SluSa 5to mladii veli,
$i ruqinos gi drigalag, Pa nie2na i boiaZliiva
Mai nu vrea, mai se lasi. ias hoic, tas ne Zeli'

$ii zise-ncet: "Inci de mic ,,Jo5 odmalena - rete mu -

Te cunogteam pe tine, Brbliavi vrag si bio;,
gi guraliv gi de nimic, Otkad te znam, Po necemu
Te-ai potrivi cu mine... Meni si bliz i mio"'

Dar un luceafiq risirit Al iedan noinik Presiaian

Din linigtea uitirii, Grane izzaborava,
Di orizon nemi.rginit I daje obzor beskraian
Singurerilii mirii; Samoii mora Plava;

$i tainic genele le plec, Vjede mi tajno Poniiu,

Cici mi le imple plinsul Jer platu tugu niiemu'
Cind ale apei valuri trec Kad voden-vali Promiiu
Cilitorind spre dinsul; Putuiui Prema niemu;

Luceqte c-un amor nespus Liubavlju blista zamamnom

Durerea si-mi alunge, Da bol mi blaZi mnogu'
Dar se inalti tot mai sus, Al sve ie viSi nada mnom,
Ca sa nu-l pot ajungc. Dosegnut ga ne mogu'

Pitrunde trist cu razereci S tracima hladnim doleti

Din lumea ce-l desparte... Iz sviieta 5to ga dalii"'
138 139

*
 in veci il voi iubi qi-n veci
Va riminea departe...
De-aceea zilele imi sunt
Pustii ca niqte stepe,
Dar nopqile-s de-un fhrmec sfint
Ce-l nu mai pot pricepe."
'iTu eEti copili, asta e...
Hai E-om fugi in lume,
Doar ni s-or pierde urmele
$i nu ne-or qti de nume,
Cici amindoi vom fi cuminli,
Vom fi voioqi gi teferi,
Vei pierde dorul de pirinli
$i visul de luceferi."
Porni luceafirul. Creqteau
In cer a lui aripe,
$i c^ni de mii de ani rreceau
In tot atitea clipe.
Un cer de stele dedesubt,
Deasupra-i cer de stele
Plrea un fulger nentrerupt
Ritlcitor prin ele.
$i din a chaosului vii,
Jur imprejur de sine,
Vedea, ca-nziua cea de-ntii,
Cum izvorau lumine;
110
U vijeke iu ga voljeti,
U vijeke bit ie dalji...
Zbogtogasu mi dani zar
Svi Pusti kao stePe,
Ali ne pojmim blaLenLar
Koiim se noii krijePe'"
;Ii
si jo5 diiete, ne znaS ti...
BieZimo u svijet, dijete"'
Dok nam se trag ne izgubi,
I ime ne zanete;
Jer iemo tako mudri bit,
I zadovolini, sretni,
I rod iei svoi zaboravit
I san o zvilezdi sjetni.n
***
Krenu svjetlonoia. Ko sjen
Krilata nebom liieie,
Po stazi gdie zajedan tren
Protjete tisuiljeie'
Pod njim na nebu zvliezdaroi,
- Nad njim zvliezda rrazvliezdi -
Dok slitan munii nezgasloj
On medu niima jezdi'
Iz kaosa, iz tajnosti,
Sto oko njega vrvi,
Izviru svuda sjajnosti
Ko u dan onai Prvi;
141
*
Cum izvorind il inconjor Sa sviiu strana raste vir'
Ca niqte mlri, de-a-notul... Ko sinie more Pline"'
Elzboarb., gind purtat de dor, On leti. bolno Zudec mir'
Pin' piere totul. totul; Da Posve, Posve zglne;

CIci unde-ajunge nu-i hotar, ler nema mede niegov trud'

Nici ochi spre a cunoaqte, Ni oka da ga vodi;
in zadar Tu vriieme ku5a uzalud
$i vremea-nc earci.
Din goluri a se na$te.
Iz niteg da se rodi'

Nu e nimic qi totugi e Niteea ncma. samo Zed

t'{"ckakva za niim hlePi:
O sete care-l soarbe,
E un adinc asemene I poPut Ponora ie.sYe{
Uitirii celei oarbe. Taborav onai shlePl'

,O roditeliu, crni teg

"De greul negrei vecinicii, Vletnosti skini s mene'
Plrinte, mi dezleagi
lludat pe veci sI fii Da tebi diliem sviieta sveg
$i
Pe-a lumii scari-ntreagi; U viieke hvala krene;

dai'
O, cere-mi, Doamne, orice pref, Gospode. drugu kobmi
Pa svaku ciienu tstt;
Dar di-mi o alti soarte,
Caci tu izvor eqti de vieli f i si Zivota izvirai,
Ti daiei smrt sto ni5lii
$i datitor de moarte;

Reia-mi al nemuririi nimb oduzmi besmrtan mi viiek'

Iz vida vatru lednu,
$i focul din privire,
AzauzYtttmi Podai tek
$i pentru toate dl-mi in schimb
O ori de iubire... Liubavi uru iednu"'

Din chaos, Doamne,-am apirut Iz kaosa sam hodio,

U kaos da se vratim"'
$i m-aq intoarce-n chaos...
lzmitasam se rodio,
$i din repaos m-am niscut.
Mi-e sete de repaos." Za mirom' Bo2e' Patim'

113
142

l
f,
"Hyperion, ce din genuni "Hiperione, bezdan
mrak
Risai c-o-ntreagi lume, S jednim te sYijetom Poda,
Nu cere semne qi minuni Ne iSti tudo sad ni znak
Care n-au chip gi nume. Bez imena, bezroda.

Tir vrei un om si te socoti, Ti hoieS slititi na niih,

Cu ei si te asameni? Da budeS kao tovjek?
Dar piari oamenii cu toti. Al jadni ljudi ginu svi,
S-ar nagte iarigi oameni. I radaju se dovijek.

Ei numai doar durcazi-nvint Na vjetru njihova je dob

DeEerte idealuri - Ko pusti ideali -
Cind valuri afli un mormint. Kad jedni vali nadu grob,
Risar in urmi valuri; Naviru drugi vali;

Ei doar au stele cu noroc Od sretnih zviiezdaiude sPas

$i prigoniri de soarte, Sudbinom te5kom trti,
Noi nu avem nici timp, nici loc, Mi mjesto nemamo, ni tas,
$i nu cunoaqtem moarte. Ne poznaiemo smrti.

Din sinul vecinicului ieri Juter iz krila vjeinosti

Triiegte azi ce moarc, Zivida danas mine,
Un soare de s-ar stinge-n cer I tim se sunce s neba skri,
S-aprinde iariqi soare; Vei drugo sunce sine;

Pirindpe veci arlsiri, Sto nasta kanda navijeke

Din urml moartea-l paqte, Na koncu smrt ga zgodi,
Caci toli se nasc spre a muri
Jer sve se rada, sve, da mre
$i mor spre a se naEte. I umre da se rodi.

Iar tu, Hyperion, rimii Ti, vi5nji sine, ostajeS

Oriunde ai apune... Sveudilj jednak sebi...
Cere-mi cuvintul meu de-ntii - lStci li moju prvu riiei -
Si-gi dau inlelepciune? Da mudrost dadem tebi?

14,1 145
Vrei si dau glas acelei guri,
Ca dup-a ei cintare
Si se ia munfii cu plduri
$i insulele-n mare?
Vrei poate-n fapti si afigi
Dreptate qi tirie?
Ji-aq da pimintul in bucili
Si-l faci implra{ie.
Igi dau catarg lA,ngi. catarg,
Oqtiri spre a stribate
Pimintu-n lung qi marea-n larg,
Dar moartea nu se poate...
$i gentru cine vrei sI mori?
Intoarce-te, te-ndreapti
Spre-acel pimint riticitor
$i vezi ce te aqteapti.<
In locul lui menit din cer
Hyperion se-ntoarse
$i. ca qi-n ziua cea de ieri.
Lumina qi-o revarsi.
Cici este sara-n asfinlit
$i noaptea o si-nceapi;
Risare luna liniqtit
$i tremurand din api.
$i imple cu-ale ei scintei
Ciririle din cranguri.
146
t
Dadadem glas tim ustima
Sto svojim poiem goru
Pokrene skupa s luzima
I otoke u moru?
2eli5 li 6inom odati
Pravdu i velitinu?
Svu iu ti zemlju Podati
Da stvoriS carevinu.
I brodiu ti do broda dat,
I vojsku ponajveiu,
Morem i kopnom vojuj rat,
Al samo smrti ne iu...
A tek za koga hoieS mrijet?
Odleti natrag, idi
Nad onaj lutaiuii svijet
I 5to te teka vidi."
U stalni svoj nebeski stan
Hiperion se vrati;
Ko u jutdrainji ie dan
Razlitim svjetlom siati.
Jer predve[erja skonta slijed
I noi polako stiZe;
Treperavi se mjesec blijed
Iz mirne vode diZe.
I puni svojim iskrama
Staze kr oz Sumske hvoj e.
117
Sub qirul lung de mindri tei Dolie, Pod nieZnim liPama'
$edeau doi tineri singuri: Sledilo mladih dvoie:

.(), dat na tvolu da mi grud'

"O, lasi-mi capul meu pe san,
Iubito, si se culce Liublicna. glava Padne'
Pocl vcdre zrake oka tvog
Sub raza ochiului senin
Neiskazano sladne;
$i negriit de dulce;

Cu farmecul luminii reci Kroz hladne svietlosti mi tar

Gindirile strabate-mi Sve misli uPokofi,
Revarsi liniqte de veci I razlii vieinog mira dar
Pe noaptea mea de patimi Po noci muka moiih'

rimii Nada mnom svita ostani,

$i de asupra mea
Durerea mea cle-o curml, Boli mi dal skonianie'
Caci eqti iubirea mea de-ntii Jer si mi Prva
llubav ti
I zadnie moie sanle''
$i visul meu din urmi."

Hypericln vedea de sus Promatra zgor HiPerion,

Uimirea-n alor fali S lica im zanos sija;
Abia un bral pe git i-a pus tim zagrli ie rukom on,
Ona sc uza ni sviia"'
$i ea l-a prins in bra[e...

Miroase florile-argintii Srebrno cviieie miriie,

O slatki da2de' rosi
$i cad, o dulce ploaie,
Pe cregtetele-a doi copii Vrh dvoie djece, Siri se
Cu plete Iungi. balaie. Po dugoi' zlatnoi kosi'

Ea,imbitattr de amor, Od liubavivei Piiana,

Ridica ochii. Vede Podi2e oti. Gleda
Luceafirul. $i-ncetigor Svietlonoiu' lztiian.a
Dorintele-i increde: Zelle mu svoie Preda:

jos, luceafir bltnd, ,Velernia zviiezdo dragi moi'

"Cobori in dolie sleti;
Alunecind pe-o raz.d., Po zraci
119
118

b
Pitrunde-n codru qi in gind, U Sumi toj i misli stoj,
Norocu-mi lumineazi!" I sreii moioi svijeti!"

El tremuri ca alte digi On trepti kao neki Put

In codri gi pe dealuri, Po briiezima i Sumi,
Ciliuzind singurititi Pokazuiui samoie Put
Dc migcitoare valuri; Valovlju koie Sumi;

Dar nu mai cade ca-n trecut Al ne pada ko nekada

In miri din tot inaltul ll mora s te visine:
"Ce-1i pasi tie, chip cle lut, ,Glineni kiPe, ili ia
Dac-oi fi eu sau altul? ll drugi, Sto te brine?

ltaind in cercul vostru stremt Vai iivot riSe kratak krug

Norocul vi petrece, I sreia vama vlada;
Ci eu in lumea mea mi simt A la sam svome sviietu drug'
Nemuritor qi rece." I hesmrtan ihladan."

1883 1883.

150 1rt

h

9ind amint i rile-n trecut
Incearci si mi cheme,
Pe drumul lung gi
Mai trec din vreme-n vreme.
Deasupra casei tale ies
$i azi aceleagi stele,
Ce-au luminat atit de des
induioqarii mele.
$i peste arbori risfirali
Risare blinda luni,
Ce nc gisea imbrili$ati
$optindu-ne-mpreuni.
A noastre inimi igi jurau
Credinli pe to[i vecii,
Cind pe ciriri se scuturau
De floare liliecii.
Putut-au oare-atata dor
In noapte si se stingi,
Cind valuri de isvor
N-au incetat si plingi,
Cum luna trece prin steiari
Urmand mereu in cale-gi
Cand <rchii tiri, tot inci mari,
Se uiti dulci qi galeqi?
1s83
152
Kad uspomene zapofnu
U proilost zvati mene,
cunoscut Na dugatak i Poznat Put
Ja povremeno krenem.
Nad tvojom kuiom izlaze
I danas zviiezde male,
Koje su moje dvojbe sve
Rasvijetlit iesto znale.
I preko stabla granata
Javlja se mjesec mio,
Koji je zagrliene nas
U Saptu nalazio.
U srcu smo Prisezali
Vjeru do sudnieg dana,
Dok su na staze Padali
Cvjetovi jorgovana.
Zar Ludnia naSa golema
U noii zgasnu, nesta,
Kadval zavalom s izvora
JoS plakati ne Presta,
Kad miesec ioi kroz hrastove
Putanjom svoiom kroti.
Kad su iivazdazanosne
Krupne i slatke oti?
1883.
153
}
 Pe lingi plopii fira so1 Krai iablanova samotnih
Adesea am trecut; eesto sam Prolazio;
Mi cunogteau vecinii toli Susiedi su me znali svi -
Tu nu m-ai cunoscut.
- 'iebi sam neznan bio'

La geamul tiu ce strilucea t.rto s"m Pogled bacao

Privii atit de des; Na siaina okna mala;
O lumc toati-ngelegea - I ciieli svijet ie shvaiao -
Tu nu m-ai inleles. Ti za me nisi znala'

De cite ori am a$teptat Koliko Puta ProiaPtan

O qoapti de rispuns! Odgovor nemu5t osta!
O zi din viali: si-mi fi dat, A dan Zivota darovan
dosta;
O zi mi-era de-ajuns; Jedan mi bie5e

O ori si fi fost
amici, Da hiesmo druzi iedan tas'
Si ne iubim cu dor, Da bol u ciclov skriiem'
S-ascult de glasul gurii mici Dasluiam drobnih usta glas
O ori, qi si mor. Sat iedan, Pa da mrijem'

Dindu-mi din ochiul tiu senin Da si iz vedra oka svog

dala'
O razadinadins, Jednu mi zraku
^
In calea timpilor ce vin Na stazi doba doSastog
siala;
O stea s-ar fi aprins; Jedna bi zvliezda

triit in veci de veci

Ai fi U viieke ti bi traiala
gi rinduri de viegi, Zivotom neProlaznim'
Cu,ale tale brale reci Cudesno bi oPaiala
Inmirmureai mire1, Rukama svoiim mraznlm'

155
151

#
Un chip de-a pururi adorat I Stovan kiP bi bivala
Cum nu mai au perechi Kojemu Premca nema
Acele zine ce stribat Ni medu bajnim vilama
Din timpurile vechi. lz pradavnih vremena.

Cici te iubeam cu ochi pngini Jer poganskim te otima

plini de suferinti,
$i l.iubliah. gdie Patnia sine.
Ce mi-i lisara din bitrani Ta ba5tina mi Potima
Pirinlii din plrinli. S predcima od davnine'

Azi nici micar imi pare riu Danas mi niie Zao, ne,
CI trec cu mult mai rar, Sto prodem riietko kada,
Ci cu tristegi capul tiu Sto tvolu glavu okrene
Se-ntoarce inzadar, S tugom zaludna nada,

Caci azi le semeni tuturor .ler danas Poput ostalih

La umblet qi la port, Driis se i koraca5,
$i te privesc nepisitor I nehajno te Primijetim
C-un rece ochi de mort. I'ek otima mrtvaca.

Tu trebuia si te cuprinzi Ti treba5 prestat ialiti

De acel farmec sfint, Sve one tari rajske,
$i noaptea candeli s-aprinzi I noiu svijeiu Paliti
Iubirii pe pimint. Zaljubavi zemaljske

1883 18B-3.

156 157

fi
 I ako prozor dirnu hvoie
$i daci ramuri bat in geam
I jablani se stresu,
$i se cutremur plopii,
E ca in minte si te am
To tine da u misli moje
Polako te donesu'
$i-ncet si te apropii.
I ako iezerske dubine
$i daci stele bat in lac
Adincu-i luminindu-I, Rasviletle zviiezde btiiede.
'Io tine da mi temer mine
E ca durerea mea s-o-mpac
:^
Inseninantlu-mi gandul. I misli se razvedre.

I ako oblaci odlete

$i daci norii deqi se duc
Da miesec s neba zasja,
De iese-n luciu luna,
To tine samo da me siete
E ca aminte si-mi aduc
Na tebe svakog tasa'
De tine-ntotdeauna.

1883.
1883

159
158
 GTOSSA
Vreme trece, ureme uine,
Toate-s aechi;i nouii toate;
Ce e rau;i ce e bine
Tu te-ntreaba ;i socoate;
Nu spera si nu ai teama,
Ce e ual ca ualul trece;
De te-ndeamna, de te cbeamd.,
Tu ramdi la toate rece.
Multe trec pe dinainte,
In auz ne suni multe,
Cine gine toate minte
$i ar sta si le asculte?...
Tu aqeazl-te deoparte,
Regirsindu-te pe tine,
Cind cu zgomote deqarte
Vreme trece, ureme uine.
Nici incline a ei limbi
Recea cumpin-a gindirii
Inspre clipa ce se schimbi
Pentru masca fericirii,
Ce din moartea ei se naqte
$i o clipl tine poate;
Pentru cine o cunoaqte
Toate-s uecbi si noua toate.
Privitor ca la teatru
Tu in lume sir te-nchipui
160
b
GLOSA
Vriieme mine, uriieme stiie,
Sue.ie staro i sue nouo;
Stoie zlo i itoie dobro
Pitaise i Poimi ouo:
Ne boi se i nemai nade,
Sb ii ual to s ualom Pada:
Kad le zouu, kad te uabe.
Ti ostani na sue bladan'
Mnoge stvari krai nas Produ,
U sluhu nam mnoge zuie.
Tko da drZi sve na umu,
Tko bi stao da ih tuie?"'
Ti podalie malo stani,
Samom sebi budi bliZe'
Kad praieno Praznom bukom
Vrijeme mine, uriieme stiie'
Snjim ne naginfi ieziLac
Hladne vage svoga mniienja,
Kada se Pod maskom sreie
Spram trenutka stalno milenia'
Kada se iz smrti rada
I trenutak traje ono;
Zaonogatko ga Pozna
slaro i sue n<tro'
Sue.ie
Kanda si u kazaliStu
Gledateli u svijetu budi:
161
 Joace unul qi pe patru
Jedan glumi, a za tetiri
Totuqi tu ghici-vei chipu-i,
Ipak njihov lik prosudi,
$i de plinge, de se cearti. I kad platu, kad se svade,
Tu in colq petreci in tine
Ti u kutu sam sa sobom
Qi-nlelegi din a lor arti I7 njihove glume shvati
Ce rdu si ce e bine.
Sto je zlo i ito je dobro.

Viitorul gi trecutul
Pro5lost i buduinost jesu
Sunt a filei doui fele,
lstog lista dvije strane,
Vede-n capit inceputul
Zre potetak u svr5etku
Cine qtie si le-nveqe;
Onaj kom su obje znane;
Tot ce-a fost ori o si fie
Sto je bilo sad ie biti,
In prezent le-avem pe toate,
Sadainjost je sve ponovo,
Dar de-a lor zidirnicie
Ali u toj zaludnosti
Te tntreabd si socoate.
Pitaj se i pojmi ouo:
Cici aceloraqi mijloace
Se supun cite existi,
Jerbo sve se 5to postoji
Podvrgava njima nuino
$i de mii de ani incoace I oduvijek tu na svijetu
Lumea-i veseli qi tristi;
Veselo je sve i tuZno;
Alte migti, aceeaqi piesiL,
Druge maske, iste igre,
Alte guri, aceeaqi gami,
Druga usta, iste kajde,
Amigit atit de-adese
Prevaren toliko testo,
Nu spera si nu ai teamd.
Ne boj se i nemaj nade.

Nu spera cind vezi miqeii

Ne nadaj se videi rulju
La izbindd ficind punte, Do pobjede most da gradi,
Te-or intrece nltir dii,
Makar im na telu zvljezda,
De ai fi cu srea in frunte.
Budale ie tebe jadit;
l'eama n-ai, cata-ro. ia.iql
Ne boj se, ier ipak rulja
Intre danqii si se plece,
Sama vei od sebe strada,
Nu te prinde lor tovarlq
Ti ne budi njima drugom:
Ce e ual, ca ualul trece.
Sto je ual to s ualom pada.

162
163

T

Ca un cintec de sireni,
Lumea-ntinde lucii mreje;
Ca si schimbe-actorii-n sceni,
Te momegte in virteje;
T[rpe-alituri te strecoara,
Nu biga nici chiar de seama,
Din cirarea ta afari
De te-ndeamna, de te cbeamd.
S pojanjem sirena ljudi
Svijetle mreZe razastiru;
Cim promaknu glumci scenom.
Nade5 se u varke viru;
U stranu se zato skloni,
Ne primjeiuj 5to god rabe,
lzvana sa staze sluSaj
Kad te zouu, kad te uabe.

Kad te dirnu, ti se makni,

De te-ating, si feri in laturi,
De hulesc, si taci din gurl;
Mtkom Suti kad te kude;
Sto ieS njima svjetovati,
Ce mai vrei cu-a tale sfaturi,
Ako znai po mjeri ljude;
Daci qtii a lor misuri;
Zicito1i ce vor si zici,
Neka kaZe tko 5to hoie,
Treaci-n lume cine-o trece; Nek napuste svijet zasvagda;
nimici, NiSta nek ti nije drago,
Ca sI nu-ndrigeqti
Ti ostani na sue bladan.
Tu ramdi la toate rece.

Ti ostani na sue bladan

Tu rdmili la toate rece,
De te-ndeamna, de te cbeamd.; K;;;;;,,,;, kad. te uabe:
Ce e ual, ca ualul trece,
ito ie ual to s ualom Pada,
Ne boj se i nemaj nade;
Nu spera si nu ai teama;
Te intreaba;i socoate
Pitai se i Poimi ouo:
Ce e rau ;i ce e bine;
ito ie zto i ito je dobro,
Sue je staro i sue nouo;
Toate-s uecbi ;i noua toate:
Vreme trece, ureme uine. Vrijeme mine, urijeme stiie.

1883.
1883

165
164

f]
 ODA ODA
Qn metru antic) (u starinskom metri)

Nu credeam si invil a muri vrodati; Ne miStjah daiu igda znati mrijeti;

Pururi tinar, infiqurat in manta-mi, Navijeke mlad, ogrnut svojim plaStem,
Ochii mei nillam visltor la steaua Sanjarske oti Podizah kazvrjezd|
Singuritefii. Zvijezdi samoie'

Cind deodati tu risiriqi in cale-mi, Kad se odjednom nasred moga Puta

Suferin;i tu, dureros de dulce... Ti javi, patnjo, boli od uiitka.'.
Pin-in fund biui voluptatea morrii I popih do dna svu Pohotu smrti
Nenduritoare. Nemilosrdne'

Jalnic ard de viu chinuit ca Nessus, Ziv gorim jadan, muten Poput Nesa,
Ori ca Hercul inveninat de haina-i; Il Herakla od ko5ulje otrovne;
Focul meu a-l stinge nu pot cu toate Ne mogu ogani ugasiti silnim
Apele mirii. Vodama mora'

De-al meu propriu vis, mistuit mi vaiet, Od svoiih snova u vaPaju saLgan,
Pe-al meu propriu rug, mi topesc in flaclri... lzgaramna svom stuPu u Plamdnu...
Pot si mai renviu luminos din el ca Mogu li iz nieg uskrsnuti siaian
Pasirea Phoenix? Ko Ptica Feniks?

Piari-mi ochii turburitori din cale, IStezle s puta oii 5to me more
Vino iar in sin, nepisare tristl; U grud mi svrni, nehajnosti tuina;
Ca si pot muri linigtit, pe mine Da mogu mrijeti u sPokojstvu, mene
Mie redi-mi! Ti meni vratil

r883 1883.

166 167

l
Peste varfuri trece luni, Ponad vrha mjesec tete,
Codru-qi bate frunza lin, NieZno dira lisni log,
Dintre ramuri de arin A kroz grane johe rog -
Melancolic cornul suni. Napjevi mu sjetno jete'

Mai departe, mai departe, Isve dalie, i sve dalie,

Mai incet, tot mai incet, Tih je i sve tiSi zvon,
Sufletu-mi nemingiiet Neutie5nol duSi on
Indulcind cu dor de moarte. Zeliu tek za smriu Salie'

De ce taci, cind fermecati Za{to 5uti5 kad se vrati

Inima-mi spre tine-ntorn? Oiaranog srca jek?
Mai suna-vei, dulce corn, Zar ti, ljupki roZe, viiek
Pentru mine vre odatli Ne ieS za mnom zaiecatl?

188.3 188.1.

168 169
!

r
Somnoroase pisirele Ptitice su vei Pospane,
Pe la cuiburi se aduni, lJ gnrjezdaie skoro Poi
Se ascund in rimurele - Skrivaju se medu g.r.t.:
Noapte buni! Laku noi!

D oar izv oarele suspini, Izvori jo5 samo jete,

Pecind codrul negru tace; Kada Suti Suma tavna;
Dorm gi florile-n gridina - I u vrtu spava cvijeie -
Dormi in pace! Mirno spavaj!

Trece lebida pe ape U tr5taku da se smiri

Intre trestii si se culce - Po vodama labud Plovi -
Fie-1i ingerii aproape, Andeli ti blizu bili,
Somnul dulce! Slatki snovi!

Peste-a noplii feerie Ponad nofnih tarolija

Se ridici mindra luni, Oholi ie miesec doi,
Totu-i vis qi armonie - Sve je san i harmonija -
Noapte buni! Laku noi!

1883 1883.

170 171

fr
Te duci qi ani de suferingi Odlazi5 da lieta patnfe
N-or si teYazi ochii-mi triqti, Ne vide te oti sjetne,
inamoragi de- a ta fringl, Zaliuf,liene u tvoie biie,
De cum zimbegti, de cum te miqti U tvoj smijeiak, tvoje kretnje.

$i nu e blind ca o poveste Ali moja bolna ljubav

Amorul meu cel dureros, Blaga poput baike nije,
Un demon sufletul tiu este Jer demona tvoje duSe
Cu chip de marmuri frumos. Mramor lijepog kiPa krile.

in fagi farmecul palorii Drai bljedila na tvom licu,

$i ochi ce scinteie de vii,
Iz otiju Zive iskre -
Sunt umezi infioritorii Od laske i lukavosti
De lingugiri, de viclenii. UZasno su vlaZne i bistre.

Cind mi atingi, eu cutremur,

mA Kad me dirne5 ja se tresem,
Tresar la pasul tiu, cind treci, Vazda predam na tvoj korak,
De-al genei tale gingaq tremur O drhtaju trePavica
Atirni viala mea pe veci. Ovisi mi iivot gorak.

Te duci qi ri.u n-o si-mi mai pari OdlaziS i nakon juter

De-acum de ziua cea de ieri, Dan mi se ne tini ruZan,
Ci nu am fost victimi iari Jer ponovno nisam bio
Neinduratelor dureri, Nesmiljene boli suiani'

C-auzu-mi n-o si-l mai intuneci Sluh mi viSe ne ie5 gluiit

Cu-a gurii dulci sufliri fierbinli, Slatkih usta dahom vrelim,
Pe frunte-mi mAna n-o s-o luneci Potelu mi ne iei klizit
Ca si mi faci si-mi ies din minti. Rukom da se s umom diielim.

172 173

#
Puteam numiri defiimitoare
in gindul meu si-1i iscodesc,
$i te uram cu-nverqunare,
Te blestemam, caci te iubesc.
De-acum nici asta nu-mi rimine
$i n-o si am ce blestema,
Caaziva fi ziua de minc,
Ca mini tori anii s-or urma.
O toamni care intirzie
Pe-un istovit qi trist isvor;
Deasupra-i frunzele pustie
A mele visuri care mor.
Viala-mi pare-o nebunie
Sfirqitn fir-a fi-nceput,
In toati neagra vecinicie
O clipi-n brafe te-am linut.
De-atunci, pornind a lui aripe,
S-a dus pe veci norocul meu -
Redi-mi comoara unei clipe
Cu ani de plrere de riu!
1883
171
Mogao sam imenima
U misli tezv^tigrubim,
Ustrajno sam s mrZnjom tebe
Prokliniao. ier te llubim.
Nemam vi5e 5to da Psujem,
Ne osta mi od tog ni5ta,
Kao danas bit ie sutra,
Kao sutra sva godiSta.
O jeseni koja kasniS
Na izvor 5to tuZno vrije -
Nad njim pusto liSie SaPce
- Moju sanju kofa mrije'
Ludilu mi slitan Zivot,
Ne pote azavrien,
Citavu te crnu vjetnost
Grlih samo jedan tren.
Raiirenih otad krila
Zavijekode sreca mola -
Vrati mi trenutak blaga
S godinama nesPokoia.
1883.
i 175
JI
Din valurile vremii, iubita mea, rlsai
Cu bragele de marmuq cu pirul lung, bilai -
$i fala strivezie cafagaalbei ceri -
Shbiti e de umbra duioaselor dureri!
Cu zimbetul tiu dulce tu mingii ochii mei,
Femeie intre stele qi stea intre femei
$i intorcindu -+i fa+a spre umi.rul tiu sting,
In ochii fericirii mi uit pierdur $i plang.
Cum oare din noianul de neguri si te rump,
Si te ridic la pieptu-mi, iubite inger scump,
$i fap mea in lacrimi pe fala ta s-o plec,
Cu sirutlri aprinse suflarea si 1i-o-nec
$i mana friguroasi s-o incilzesc la sin,
Aproape, mai aproape pe inima-mi s-o {in.
Dar vai, un chip aievea nu e$ti, astfel de treci
$i umbra ta se pierde in negurile reci,
De mi gisesc iar singur cu bralele in jos
In trista amintire a visului frumos...
Zadarnic dupi umbra ta dulce le intind
Din valurile vremii nu pot si te cuprind.
1BB3
176
Iz valova vrement meni se, draga, iavi
S rukama mramornim i kosama dugim, plavim -
I prozirno ti lice ko lice voska bijela,
t bliledo, na nj je sjena lfubavne patnje sjela;
I slatko mi se smiieii, utieho mojih zjena,
Zeno izmedu zviiezda, zviiezdo izmedu Zena;
I k meni preko lijevog ramena skreni lice,
Da vidim sretne oti i platem nemilice.
r
*
U maglenom prostranstvu kako da k tebi stignem,
{ Na svoje da te grudi, andele mili, dignem;
Naslonit svoje suzno lice na tvoje ielim,
Da utopim tvoj disaj u poljupcima vrelim;
Da ruliu tvoju hladnu na svojoi grudi grijem,
Do svoga srca blizu, jo5 bliie da je svijem'
Al jao, tebe nema, u jednom trenu minu,
Potonu opet tvoia siena u hladnu tminu,
Osamljen opet stofim spuStenih ruku ja,
U tuinoj uspomeni jednoga lijepog sna"'
Zalud ih pruiam, slatka i5teznu tvoja sjena:
Ne mogute obuimit iz valova vremeni.
1883.
177

- Ce te legeni, codrule,
Firiploaie, flravint,
Cu crengile lapitmintl
- De ce nu m-aQ legirna,
Daci trece vremea meal
Ziua scade, noaptea cre$te
$i frunziqul mi-l rireqte.
vintul frunza-n dungi
Bate
Cintirelii mi-i alungl;
Bate vintul dintr-o parte -
lar na-i ici, vara-i departe.
gi de ce sI nu mi plec,
Daci plsiLrile trec!
Peste varf de rimurele
Trec in stoluri rindunele,
Ducind gindurile mele
$i norocul meu cu ele.
gi se duc pe rind pe rdnd,
Zarea lumii-ntunecind,
$i se duc ca clipele,
Scuturind aripele,
$i mi lasi pustiit,
Vegtejit gi amorlit
$i cu doru-mi singurel,
De mi-ngin numai cu ell
1883
178
- Sto tugujei, goro iarna,
Nema vjetra, nema kiSe,
Grane ti se k zemlji sviSe!
- Kako ne bih tugovala,
Mladost svoju oPlakalal
Dan istjete, noica slijedi,
A liSie se moje rijedi.
Vjetar liSie s boka kosi,
- Pjesmice mi tuine nosi;
Vietar s druge strane bije,
Zima do51a, lfeta nije.
Za6to ne bih i ja po5la,
Kad su ixapticaProila!
Ponad grana i kitica
Lete iata lastavica,
S njima moje misli kreiu,
Odnose mi moiu sreiu.
Sve odlaze redom sada,
Pomrtina na sviiet Pada,
Jure poput trenutaka,
I krilima maSe svaka;
Ja ostajem napuStena,
Uvela i umrtvljena,
Sama s boli samujuii,
S njom da Sumim tugujuiil
1883.
179
Mai am un singur dor:
i Kad veter bude Pala
In liniqtea serii r Da pustite me mrijet
Si m[ lisali si mor I
La marginea mirii;
Sa-mi fie somnul lin
$i codrul aproape, I
Pe-ntinsele ape
Si am un cer senin.
Nu-mi trebuie flamuri,
Nu voi sicriu bogat,
JaLelimiedno tek:
Kraj tihih morskih iala.
Da san mi bude lak
: I Suma u blizini,
I
Nad vodom. na Putini'
I
Da imam vedarzrak.
I
{ Ne treba barjak meni.
Ne ielim bogat liles,
Ispletite mi kliiet
,1

Ci-mi impletili un pat : Od mladica zeldnih.

Din tinere ramuri. :
Nek nitko nada mnom
$i nime-n urma mea Ne plate kraiuzglav\a,
Nu-mi plingi la cregtet,
Tek liSiu uvelom
Doar toamna glas si dea
Frunziqului vegted. Jesenji glas nek iavlia.
Kad izvori se svi
Pe cind cu zgomot cad
U trainu sliju huku,
Isvoarele-ntr-una,
Nad visok bor u luku
Alunece luna
Nek miesec doPlovi.
Prin virfuri lungi de brad.
Nek klepke zvuk donese
Piltrunzi.talanga
Veternjeg vjetra hir
Al serii rece vint,
U svete liPe mir
Deasupri-mi teiul stint,
I grane joi zatrese.
Si-gi scuture creanga.

Jer nikad ne iu vei

Cum n-oi mai fi pribeag
Drugdie se otad stanit,
De-atunci inainte,
Njeino ie mene lei,
M-or troieni cu drag
181
180
l

I
 Aduceri aminte. Sa spomenom sahranit.
Luceferi, ce risar Iz crnogorice
Din umbri de cetini, Kadizadu, iz sjene,
Fiindu-mi prietini, Zviiezde ie grijat mene
O s[-mi zA.mbeasci. iar. Ko prijateljice.
Va geme de patemi Jetat ie pjesma gruba,
Al mlrii aspru cint... Poj mora ialostan...
Ci eu voi fi pimint A ja iu samotan
In singuritate-mi. U zemlli biti gruda.

1883 1883.

182 183
Din noaptea vecinicei uitiri
In care toate curg,
A vielii noastre desmierdiri
$i raze din amurg,
De unde nu mai stribitu
Nimic din ce-au apus -
Aq vrea odati-n viagi tu
Si te ina\i in sus.
$i daci ochii ce-am iubit
N-or fi de raze plini,
Tu mi priveqte linigtit
Cu stinsele lumini.
$i daci glasul adorat
N-o spune un cuvint,
lbt inleleg ci m-ai chemat
Dincolo de mormint.
1881
181
1z no(i vjednog zabor ava
Kamo sve vazdatele,
Zivota naseg pusta slava,
lzrake svaku veter,
Odakle nikad ne zasvijetli
NiSta Sto jednom zade -
Htio bih zivot tvoiuznijeti
Da ti se gore nade.
I ne budu li pune zjene
Svjetlosti koiu ljubljah,
Spokojno ti iei gledat mene
Iz ugaienih zublia.
I ako glas nepreialjeni
Ne prozbori ni rijeti,
Razumjet iu da poziv meni
lzhladnagroba jeii.
1881.
185
 SARAPE DEAI vscnn NA BRIJEGU

Sara pe deal buciumul suni cu;'ale, Stugom trublja veter na brijegu oglasi,
TurmeleJ urc, stele le scapiri-n cale, Uspinju se stada, zviiezdisiai nastazi,
Apele pling, clar izvorind in fintine; Voda plate kada s bistra vrela krene;
Sub un salcim dragi, m-a$tepti tu pe mine. Pod bagremom stoiiS, draga, tekai mene'

Luna pe cer trece-aqa sfintl qi clari, Nebom plovi mjesec tako svet i tist,
Ochii tii mari cauti-n frunza cea rarl, Tvoje krupne oti motre rijedak list,
Stelele nasc umezi pe bolta senini, Radaju se vlaine zviiezde s svoda vedra,
Pieptul de doq fruntea de ginduri 1i-e plini. Misli pune tvoje telo, a bol njedra'

Nourii curgl raze-a lor qiruri despici, Od oblaka hitrih zrake reiu lijehe,
Streqine vechi casele-n luni ridici, Do mjeseca kuie diiu stare strehe,
Scirgiie-n vint cumpina de la fintinl, V,etar s Skripom derma sa hunara piri'
Valea-i in fum, fluiere murmuri-n stini. U dolini dim, iz tora frula sviri.

lscrplleni lludi s kosama na Pleii

$i ostenili oameni cu coasa-n spinare
Vin de la cimp; toaca risuna mai tare, Dotize izpo\a. zov molitve ieii.
Clopotul vechi imple cu glasul lui sara, Starog zvona zvuk o veternjoj se ori,
Sufletul meu arde-n iubire ca para. Moja duia ognjem u ljubavi gori'

Ahl in curind satul in vale-amufegte; Ah, skoro ie selo dolie zamuknuti,

Ah! in curind pasu-mi spre tine gribeqte: Ah, skoro se korak moj ka tebi Puti;
Lingi salcim sta-vom noi noaptea intreagi, Cijelu iemo noi kraj bagrema se kriti,
Ore intregi spune-{i-voi cit imi eqti dragl. Ciiele iu ti sate "Dragal" govoriti'

Ne-om rizima capetele-unul de altul Glavama se jedno na drugo naslonit,

gi surizind vom adormi sub inaltul, Pod visokim starim bagremom zaronit
Vechiul salcim. - Astfel de noapte bogati, U snove sa smiieikom. -Takvanoi divoti,
Cine pe ean-ar davialalui toati? Tko se zar\u ne bi li5io Livota?

1885 1885,
187
186
La steaua care a risirit Do zvliezde tako dug je Put,
E-o cale atit de lungi, Do one 5to se digla,
Ci mii de ani i-au trebuit Tisuie treba godina
Luminii si ne-ajungl. Da bi ioi svjetlost stigla.

Poate de mult s-a stins in drum Daleko moLda odavno

in deplrtiri albastre, Zgasnu na plavoj stazi,
lar razr ei abia acum A njena zrakaiedvasad
Luci vederii noastre. U vidokrug nam slazi.

Icoana stelei ce-a murit Lik zvijezde 5to ie umrla

i.rcet pe cer se suie; Na nebu kanda stoji;
Era pe cind nu s-azarit, Bila je dok se skrivala,
Azi o vedem, qi nu e. Sad vidna ne postoii.

Tot astfel cind al nostru dor Slitno kad na5e iudenje

Pieri in noapte-adincl, U gluhoj noii nesta, _

Lumina stinsului amor Svjetlo nas zgasle liubavi

Ne urmireste inci. JoS pratiti ne presta.

1886 1886.

188 189
 DE CE NU-MI VII? STO NE DODES?

Vezi, rindunelele se duc, Vidi5, kreiu lastavice,

Se scutur frunzele de nuc, I s oraha pada li5ie,
S-aqeazd bruma peste vii - tnie ledi kasno gro2de -
De ce nu-mi vii, de ce nu-mi vii? ito ne dodeS. ito ne dodeS?

O. vino iar in al meu hra1. Oh, u moje dodi krilo,

Si te privesc cu mult nesa{, Da te gledam ieljno, milo,
Si.ruzim dulce capul meu Da naslanjam glavu svoju
De sinul tiu, de sinul tiu! Na grud tvoiu, na grud tvojul

fi-aduci aminte cum pe-atunci Sjeia5 li se kako tada,

Cind ne plimbam prin vii gi lunci, U Setnjama dui livada,
Te ridicam de subsuori Rukama te nieino sPutah
De-atitea ori, de-atitea oril Mnogo puta, mnogo puta?

in lumea asta sunt femei Postoje na svijetu Zene,

Cu ochi ce izvorisc scintei.. lskre im se sjajne zienc...
Dar, oricit ele sunt de sus, Ali gore, na svom visu,
Ca tine nu-s, ca tine nu-s! Poput tebe nisu, nisu!

CIci tu inseninezi mereu Ti razgali5 vazda tmuie

Viaga sufletului meu, Nad Zivotom moje duSe,
Mai mindri decit orice stea, Od dojedne zviiezde blaLa,
Iubita mea, iubita mea! O najdraLa, o naidraLal

Tirzie toamna e acum, Kasna jesen vei je sada,

Se scutur frunzele pe drum, I po putu liSie pada,
$i lanurile sunt pustii... Kad krai pusta polja Prode5..'
De ce nu-mi vii, de ce nu-mi vii? Sto ne dode5, Sto ne dodeS?

1887 1887.

190 191
Mibai Eminescu

pred
Po5to |e zabilieLenoda se godine 271' rimskavojska
iirn*i^u povukla iz Diciie (koja pribliZno odgovara
nodrutiu dana5nie Rumuniske), gotovo tisuiu godina o
Ii. ,.ot.ti, a iedva ima izravnih vijesti' Od 10' stolieia
od Transi-
il;;i;
-lvanskih poteii prodirati u krajeve sjeverno
u potonji
ftpa i zipadtto od Istotnih Karpata,
pa su nakon ne-
n.Je!, Transilvaniju ili Sedmogradsku,
koliko stoljeia otpora ti krajevi ostali uglavnom u sastavu
i6..ske, t;. ao iqrs. sredinom 14' stoljeia na podrut-
Alpa te izmedu
iliiu ir-.d" Dunava i Transilvanskih su dviie.rumunlske
6;ft* i tstotnlh Katpata nastale
[r,6Z.uln" - Vla5ka i tvtoldavska' Iako se moie zakljuiiti
pokr-
Ju t" t. romanski i romanizirani stanovnici Daciie
viieka jezik rumunjske
r,ifi r.to rano, do krafa srednjega
p.ruottur.r. cikve bio je starocrkvenoslavenski' zaptsivarr
iirlfi.o*, a slavenski je nlo i jezik kneZevskih kancelarija'
lako su se i rani.ie tazviiale pod stalnim pritiskom
susle-
a, tg.ttogu Bizinta, Madara, Slavena), nad- rumunjskim
,.-Tu-".rno se nadvila i prijetnja.osmanskih osvaiaoia'
su ze-
Unatot povremenim snainim otporima, rumunjske
mlie do'ootetka 16. stolleca postr'lpno potpale pod vrhov-
vlast, ali t, pt-.*' Porti satuvale odredenu
"u'L*intnu
autonomiru, znatno vecu nego krScanske zemtie iuino
od
nunuuu. ipak, rumunjske zemlje ostale su u dugotralnom
a""."i" s islamskom'civilizacijom' Iako je turski pritisak
;;;;;.. pojatan od potetka 18' do potetka.lg' stoljeia'
pri-
, fq. t,.fi.J" iumunlske su kneZevine osmansku vlast
Vlaike i
)"iuit, igluunom formalno, a nakon uiedinjenia
MoldavskE (1859) Rumunjska je 1878' stekla
neovisnost'

193
 Takav tijek povijesti bio je razlogom Sto su rumunjskc
zemlje znatno kasnile i u pismenosti i u knjiievnosti na
narodnom jeziku. Sve do 15. stoljeia jedini pisani vjerski
i drvzavoi iezik u rumunjskim kneievinama bio je staro-
crkvenoslavenski, povremeno i grtki, dok je razgovorni
jezik puka bio rumunjski. Prvi cjeloviti tekst na rumunj-
skom jeziku, pisan iirilicom - pismo 5to ga je Nacsu iz
Campulungea uputio Johannesu Benkneru, sucu u Bra-
sovu - potjef eizl52l. Ubrzo nakon toga na rumunjskom
je nastala prilitno bogata pismenost, da bi se neSto poslije
javili i prvi poteci rumunjske knjiievnosti. Krajem 18. i
u 19. stoljeiu u svim je rumunjskim zemljama nastupilo
doba nacionalnog osvje5iivanja, borbe za politiiko i kul-
turno jedinstvo svih Rumunja, doba okretanja europskoj
kulturi, ponajprije kulturi zapadnihromanskih naroda. S
tim je u vezi i nagli razvoj rumunjske knjiievnosti. Sve do
polovice 19. stoljeia, kad je (pod talijanskim, francuskim
i njematkim utjecajem) do5lo do snaine "okcidentaliza-
cije" rumunjske kulture i svestranoga razvoia knjiZevno-
sti u modernom smislu rijeti, rumunjski se pisao gotovo
iskljuiivo iirilicom. Nakon ujedinjenja kneievina Vla5ke
i Moldavske u jednu driavu koja ie uskoro dobiti ime Ru-
munjska (Rominia), prilagodena latinica postala je slui-
benim rumunjskim pismom.
Godine 1863. mladi rumunjski knfiievnici, gotovo svi
Skolovani na njematkim sveutili5tima, osnovali su u Iaqiu
pokret i knjiievno drultvo pod nazivom,,Junimean (,Mla-
dosQ, a idejni im je voda i glavni teoretitar bio sveutili5ni
profesoq filozof, pravnik, knjiZevni kritiiar, polititar i di-
plomat Titu Liviu Maiorescu (1840-19t7). Njemu je prva
briga bila normiranje rumunjskog jezikai pravopisa. Kao
krititar bio je protiv "opijenosti rijetima", protiv ishitrene
retoritnosti i praznog deklamiranja o "slobodi domovi-
ne". Za. Maiorescua sama idejnost u poeziji nije dovolj-
na, umjetnitko djelo ima vlastite zakonitosti i njegova
194
il
I
vrijednost proizlazi iz sklada sadrLaia i forme.' Umjetnik
je
(pjesnlk, pisac) svoje djelo mora pomng graditi' Iako
p.olazio'od po.teSto shematiziranih Schopenhauerovih
'rurrr^, Maiorescu je imao dovoljno intuicije da nasluti
i ocijeni vrijednost iakvih mladih knjiievnika kao 5to su
l'tlhal fmmescu (1850-1889), Ion Creangi (1837-1889),
Ion Luca Caragiaie (1852-t1912) ili Ioan Slavici (1848-
1ti82). Mladi E*minescu, nedvoibeno- najveii rumunjski
pf.tnif. i jedan od najveiih romanti'kih pjesnika, poieo
1e u d.u5iu"
,,Junimean suradivati potetkom sedamdese-
tih godina 1!. stoljeia.
ttihui f-i.t"scu (njegovo izvorno prezime Eminovici
promiienio je u EminesCu urednik koji mu ie 1866' obia-
;i. p; pjesmu) potekao je iz obitelji-seoskih posjednika
sleverne Moldaviji, a obitelj mu je stekla i niie.plemstvo'
(ir.,ou.t, Skolu i dva razreda gimnazrie na-njematkom
jeziku zavriio je u Cernovicama' NapustivSi gimnaziiu
p"iou"o i. kao glumac i Saptai s raznimkazaliSnim druZi-
nama poTransilvaniji i drugim rumunjskim zemljama' Na
tim ie putovanjima upoznao biiedne prilike u kojima 1e
Zivlo rumunjski puk i poteo zapisivati rumunjsko putko
knjiievno iiezilioblago (saiuvano je 28 biljeinica)' Otac
j"';. t rt"i;. nugoroti, da ode na studij u Bet, i ondle
i, isel.lkao slobodan sluSat ier nije-zawiio gimnaziju)
upisao filczofiju i pravo. Slu5ao je i polititku ekonomiju
i
,rrdrk, medicinu, a nadasve se posvetio temeliitim klasit-
r*ali-" t. 8ituo knjiievni i filozofska dfela' Iz Beia
"i-
je 1870. u tasopis 'Convorbiri literare' poslao pjesmu
,V"n..u i Madona" (,Venere gi Madoni') koju je Maiores-
cu ocijenio kao ,pjesnitko djelo u potpunom smislu te
riieti.. (u istom su tasopisu kasnije izi5le sve Eminescu-
ove plesme koie ie obiavio za Livota') Ta ie piesma iztaz
iskrene pjesnikove patnje koja proizlazi iz opreke izmedu
a;;"# puti, sadrZane u savr5enim crtama poganske
v..r.t., i veiltine duie, utjelovljene u kriianskoj Madoni'
195
kao neizbplnih sastavnica Sto ih skriva 'vjetno ienskou.
U Iaqiu se Eminescu ukljutio u rad druStva,'Junimea", a
ondje je upoznao i Veronicu Micle (1850-1889), za kojom
ie patiti do kraja Livota ikoja gt je nadahnula za mnoge
pjesme. Dru5tvo "Junimea" poslalo ga je 1872. u Berlin
kako bi dovriio studij, ali se i ondje, viSe nego sluZbeno-
mu studiju, posvetio proutavanj u najr azliLirijih p odrudj a
koja su ga zanimala, pa studij nije zavrSio. Kako u Betu
tako i u Berlinu oskudica i neimaitina bile su mu stalne
pratilie.
Vrativ5i se u Rumunjsku Eminescu se bavio razlititim
poslovima kako bi preZivio, te se na kraju u Bukureitu
zaposlio kao novinar. Iako je mnogo radio boreii s nei-
maStinom, ustraino je proutavao rumunjsku kulturu, po-
vijest i knjiievnost te rumunjski jezik. Novinarski je posao
osobito cijenio smatrajuii da on mora biti visoko etiian, pa
je u svojim komentarima i napisima pomno i vdo krititki
raitlanjivao kulturne, druStvene, moralne, gospodarske i
polititke prilike u rumunjskim zemljama. No, u trideset
treioj godini Zivota nastupila je prva kriza njegova nervne
bolesti. Lijeiio se u bolnicama u Rumunjskoj, putovao u
Bet i u Italiju. Na lijetenju u Odesi oduSevila ga je Puiki-
nova poeziia (kako ie dobro znao starocrkvenoslavenski,
nakon kratkog vremena titao ju je u izvorniku). Unatoi
povremenim poboljSanjima, zapravo se vi5e nikada nije
oporavio te je nakon ponovne krize 1889. umro u bolnici
u BukureStu, u trideset devetoi godini iivota.
ZaLivota Eminescu je objavio svega Sezdeset pet pjesa-
ma. Jedinu Eminescuovu knjigu za Zivota, dok je leLao u
bolnici, Pjesme (Poesii), objavio je 1884. Titu Maiorescu,
uvrstivii u nju 38 Eminescuovih pjesama.
Ona sadrLi ljubavne pjesme (,Venera i p[aden4", "Plavi
cvijet , ,,Jezero", ,Veter na brijegun, "CeLnja", "Kraj iabla-
nova samornih" i dr), filozofske pjesme (,Melankolija,
"Mortua est!", "Glosa., ,Veternja zvijezda", "Venecijau, "Do
196
zvljezden, >Sa sutra svoje dane zbraia\" i dr), socijalne
(,Car i proleter,,) i satiritke (pet "Poslanicx", "Mojim kriti-
tarima,l te folklorne pjesme (,,Cilin", ,Povratak", "JaLelim
jedno tek). Te su pjesme vrhunske vrijednosti jer je Emi-
nescu objavljivao samo ono Sto ie smatrao konatnim, a na
svakoj pjesmi radio je dugo, uporno i samokrititno. Uz tu
zbirku pjesama i mnogobrojne novinske tlanke (mnogi
nisu potpisani) iza Eminescua je ostala golema rukopisna
ostav5tina: oko 15.000 stranica gotovih pjesama i poema,
dramskih pokuSaia, variianti, bilieLaka, grade, planova'
Iako su mu prozni radovi manie poznati, Eminescu je
objavio tri prvorazredne novele,Jadni Dioniz (Sarmanul
Dionis), Moja sjena ((lmbra rnea) i Cezqra. Uz druge sa-
stave u prozi ostavio je roman s crnim slikama stvarnosti,
Usaruljeni genii (Geniu pustiu), napisan u duhu Werthe-
rova unutraSnjeg dnevnika, gdje glavni junak traZi bolne
ljubavi. Eminescuovo pjesniStvo duboko je proZeto utje-
cajima Kantove filozofiie, a preveo je i Kantovu Kritiku
iistog uma. Proutavao je i Schopenhauera tiji je utjecaj
takoder vidljiv u njegovu djelu. U nizu tlanaka razradio ie
,schopenhau erizirani rousseauizam" stavljajuii instinkt
ispred svijesti i smrt ispred instinkta, smatrajuii pritom
smrt uzaludnom jer je iivot vjetan i prototipovi se radaju
u beskonatnost. U Schopenhaueru izvoriSte je Eminescu-
ova stajali5ta o hladnoj nepromjenljivosti vietnoga teuza-
ludnom tovjekovu nastojanju da to promijeni jer je jedini
posledak svih poku5alja patnia.
Eminescuova poezlia obuhvaia Sirok raspon tema,
od slikania prirode, ljubavi i intimnih osjeiaja do kriti-
ke druStva i vremena. Pjesma "Epigoni. (1870) bolna
je slika duhovne bijede njegova doba; pjesma 'Mortua
s511" (1871), nadahnuta smriu jedne djevojke, skladnim
ritmom i pomnim izborom rijeti iznosi pitanje bitka i
ne-bitka; ,Modri cvijet" (1873) viziiaieZene koja usreiuje,
iako izatevizije ostaje tuhtazbilia; "Car i proleter' (1874)
197
pobuna je protiv druStvenih nepravdi i izraz sklonosti
prema potlatenima. Od 1875. do 1878. u nizu pjesama s
temama iz narodne knjiZevnosti vedri dotjerani stihovi u
putkom ritmu slikaju prirodu i ljepotu ljubavi. Ljubav je
ovdje jo5 doLiv\ena kao radost Zivota, dok u pjesmamrr
nastalim izmedu 1878. i 1880. ljubav rada samo otajnu
tugu i Zaljenje za onim Sto je bilo ili moglo biti, primjericc
u pjesmi "Istom onom uliticom..." (1879). Pjesnik nalazi
smisao i utjehu u svom narodu i ljepotama svoje zemlje:
"Sum sume" (1879), "Oh, ostani..." (1879), iako u "Molitvi
jednog Datanina" (1879) govori o besmislu i uzaludnosti
bitkate Lelizauvijekibez traga nestati. Napisao je pet >Po-
slanica", "Scrisori, (prve tetiri 1881, a petu izmedu 1886.
i 1890), u kojima u umjetnitkom obliku, izmedu ostalog,
izlaLe svoje druStvene i polititke poglede. Najvrjednije su
"Poslanica IIL. u kojoj suprotstavlja slavnu pro5losr svo-
jega naroda sadalnjoj moralnoj bijedi onih koji taj narod
vode, vi5oj klasi koja u inozemstyu rasipa nepoiteno ste-
ten novac i glupost smatra vrlinom, te "Poslanica IV." gdie
uzvisuje idealnu ljubav i zakljutuje kako u njegovo doba
nema ljudi koji bi moralno bili kadri za takr,,u ljubav.
Prije bolesti (1883) objadena su dva Eminescuova re-
mek-djela u stihovima: "Veternja zvijezda" (,,Luceafaruk)
i "Popijevkau (,Doina,). Spjev "Luceafi1ul,, (5to zaptayo
znati SvjetlonoSa ili Hiperion) temelji se na putkoj legen-
di, ali po mislima i obliku potpuno je originalan. Prelijepa
kneginja za$tbi se u sjajnu zviiezdu Hiperion, radi nje
Hiperion se pretvara u bljedolika mladi(aLarkih otiju, ali
ga ona odbija jer su im prirode razlitite. Hiperion moli
Boga da mu podijeli smrtnost, kako bi mogao biti voljen i
sretan poput ljudi, ali Bog mu kao odgovor pokazuje mla-
du kneginju t zagrllaju paLa. Hiperion rezignrano zato-
mljuje svoju ljubav, ali zavidi ljudima jer njihovu sudbinu
smatra sretnijom. Kroz ocrtanu fabulu pjesnik opisuje
dio ljudskoga biia koji se nikada ne moie vinuti u visine
198
vjetnoga duha jer ga ne moZe shvatiti, dok se besmrtnost
plaia samoiom. Muzikalnim ritmom i rimom te nijansira-
nim rjetnikom Eminescu je ovaj filozofski spiev odjenuo
u magitno ruho puike bajke. "Popijevka" iztaLava pjesni-
kov pesimizam kroz osudu stranaca koji pljatkaju njego-
vu zemlju i narod.
Nakon 1884. EminescuoYe kratke lirske pjesme u
savrlenoj formi govore o ljubavi koja je jo5 samo lijepa
uspomena, i o besmislu Llllenia. Neke od niih, osobito
one napisane potkraj LiYota, razYiiaiu misao o vjetnom
obnavljinju iivota ('Glosa", 1883), slave prirodu i mir Sto
ga tovjek flalazi u stapanju s prirodom ("Ptitice su vei
porpar.o, 1883). Druge pjesme iztaLavaiu Leliu za ve-
drom smriu (,Oda", 1883) i nestankom u prirodi ("JaLe-
lim jedno tek", 1883). Snaga Eminescuove poezije ne pro-
istjete samo iz njegove nadarenosti, nego i iz neutaiive
Lelje zaspoznajom i visoke svijesti o vlastitu stvaralatkom
pozivu. Intelektualno ozratie svojega piesniStva on je gra-
dlo Siroko otvoren prema svjetskoj knjiZevnosti, filozofiii
i kulturi, ukorifenjen pritom u rumunjskoj nacionalnoj
knjiZevnosti, kulturi, povijesti i posebice blagu rumunj-
skoga jezika. U zadnjim godinama Zivota Eminescu sve
vi5e gubi energiiu i stvaralaiki zanos, obuzima ga osiehi
.,emoii i besmisla. Dok u piesmama koie ie zaLivota obia-
vio preteZe umietnitka odmjerenost i kult klasitne forme,
u posmrtnol ostavitini prevladava refleksivna romantitka
lirika, naglaieno pesimistitka, kojoj je pjesnik dao jasnu
nacionalnu dimenziju i senzibilnost.
Eminescu je nesumnjivo najveii rumunjski piesnik,
autohton i duboko odreden tradicijom. Njegova je lirika
izraz patnie rastrgnuta duha izmedu nedostiinih ideala
i okrutne zbilje. To ie poeziia frlozofa vizionara ptoLeta
osyeiajem nesmiljenosti usuda i nabijena unutraSnjim li-
rizmom, poezijapjesnika rumunjskoga naroda i pjesnika
onoga vjetnoga liudskog. Biranim rjetnikom i bogatom
199
 riznicom pjesnitkih slika izgradio ie nenadma5an lirski naroda. Prije gotovo dva desetljeia Maras je u hrvatski je-
jezik, profinjenu i skladnu pjesnitku formu.
zik pretotio jedan od najsloZenijih Eminescuovih ostvara-
Rijetki su pjesnici koji su tako duboko kao Eminescu ja, poemu je
proniknuli u duh i narav naroda iz koiega su potekli, "Veternja zvrjezda" (Zagreb, 1995).Iako pre-
vodenje poezije samo po sebi zahtjevno i Eminescuove
Zato je Rumunjima Eminescu postao simbolom najviiih pjesme nerijetko se doimaju neprevedivima, zahvaljuiu(i
nacionalnih vrijednosti, gotovo zalogom njihove duhovnc daru i dugogodiSnjem prevoditeljskom iskustvu Mara-
opstojnosti. Iz padova i uspona, iz patnji, strepnji i na- sovi prijevodi sabrani u ovom izdanjuvjerno odraLavaju
danja svojega naroda on je crpio snagu misli i pjesnii- bogatstvo, ljepotu i ritmitmrst Eminescuova pjesnitkog
koga izraza. Nitko od rumunjskih pisaca - na osobnoj i iztaza.
na nacionalnoj razini - nije umio tako dojmljivo kao on August Kouaiec
izraziti patnju duha raspetog izmedu krute, neumoljive
svakodnevice i nedostiZnih ideala, tako jezgrovito formu-
lirati filozofsku viziju iivotne tragike u lirskom ruhu. Da
bi podario glazbu svojim stihovima Eminescu se vjeito
koristio svim moguinostima rumunjskoga jezika, sta-
rinskim putkim i folklornim kao i suvremenim jezikom,
stapajuii ih u sintezu izvanredne pjesnitke snage. Ako je
prije Eminescua rumunjski pjesnitki izraz katkada lkri-
pao pod teretom folklornih kalupa ili zvutao umietno
zbog usiljenosti deklamatorske nacionalne poezije i po-
pulistiikoga stihotyorsrva, Eminescu ga je oslobodio toga
nasljeda i stvorio izraz koji se odlikuje izvorno5iu slika,
bogatstvom, plastitnoiiu i jasnoiom, te ponajviSe prirod-
no5iu jezika. Kako je svojim izrazom otvorio put simbo-
listitkoj sinesteziji i dubokoj muzikalnosti rumunjskoga
stiha, neki ga knjiZevni povjesnitari drie preteiom sim-
bolizma, pa ne tudi Sto je rumunjski simbolizam jedan od
najznalajnijih nakon francuskoga. Valja joS naglasiti da je
po syom duhovnom sklopu i po fakturi stihova Eminescu
posljednji pjesnik europskoga romaitizma, ali jedan od
najveiih.
Ovom knjigom prijevoda izabranog Eminescuova pje-
snitkog opusa prevoditelj Mate Maras podario je hrvat-
skomu titatelju ne samo uvid u poeziju velikoga kasno-
romantitkog pjesnika, nego i uvid u du5u rumunjskoga
200 201
 KAZATO

Dinstrdindtate . . . 6
Iztudine ......:.. . 7
Nu e steluya.. 10
Ni zvjezdice nema... 11

Prin nopli td.cute... t2

Kroz noii mirne... 13

Venere ;i madona 14
Venera i Madona 15

Mortua estl. . 18
Mortua est! . rg
inger de pazd 24
Andeo tuvar . 25

Noaptea... 26
Noias... 27
Floarea albastra. 28
Plavi cvijet 29
Ab, mierea buzei tale... 34
Ah, med sa tvojih usana... 35
Crdiasa din Poue;ti 38
Kraljevna izprrta 39
Cdlin (file din poueste) 42
Cilin (stranic e iz baike) 43
in.fereastra de spre mare... 60
Na prozoru ponad mora.. 6r
in lird-mi geme ;i susPin'un cd,nt,.. 62
U liri pjesma uzdiSe i jeti... . . . . 63

203
Pierdut tn suferinta... . .6t (), mama... 106
Upatnjiizgubljen... .... : . (r5 O, majko... r07
Terl ine .6(r Scrisoareal .. ... . . 108
Tercine .67 Poslanical. ...... . 109
Sdtul de lucru... 6ti Renuntare 118
Sit svega... 69 Odreknuie tt9
Departe sunt de tine... .70 Luceafarul 122
Daleko sam od tebe... .71 Veternja zvijezda. t23
Iambul 1) C hnd amintir ile -n tre cut. r52
Jamb . .73 Kad uspomene zapotnu... 153
O, ramdi... ./4 Pe ldnga plopiifard sol... 154
Oh, ostani... .75 Kraj jablanova samotnih... 155
Pe aceeasiu I icioara... .78 $i dacd,,. 158
lstom onom uliiicom... .79 Iako... t59
De cdte ori, iubito... .82 Glossa 160
Koliko god se puta. ljubllena.. .83 Closa. 161

Rugdciunea unui Dac . .84 Odd. (tnmetru antic) 166

Molitva jednog Datanina .85 Oda (u starinskom metru) 167
Atatdefrageda... ..... . .88 Peste ad.rfuri 168
Toliko njeZna .89 Ponad vrha... t59
Afard-i toamna... c)) somnoroase pasarele... . 170
Vani je jesen... .93 Ptitice su vei pospane... 17r
Sunt ani la mijloc... .94 Te duci... t72
Godine teku... .95 Odlazi5... 173
Despartire .96 Din ualurile uremii... 176
Rastanak .97 lzvalova vremeni... t77
Reuedere 100 Ce le legeni... 178
Povratak 101 Sto tugufe5... 179
Stau in cerdacul tau... t04 Mai am un singur dor. 180
Stojim na tvojem trijemu... 105 JaLelimjedno tek . 181

204 205
Dinnoaptea... . 18,1
lz no(i... 185
Sarape deal . . 186
Veter na brijegu 187
La steaua... 188
Dozviiezde.... 189
De ce nu-mi uii? 190
Sto ne dodeS? 191

Mihai Eminescu (August Kouaiec) r93

206