RAČUNSKA PROCJENA

INZULINSKE REZISTENCIJE
Dragana Antončić, spec. med. biok. i lab. med.
Klinički zavod za laboratorijsku dijagnostiku, KBC Rijeka
 Inzulin

❑ skeletni mišići
❑ ↑ iskorištavanje i skladištenje glukoze
❑ ↑ sinteza glikogena
❑ jetra
❑ ↑ sinteza glikogena
❑ ↑ lipogeneza
❑ ↓ glukoneogeneza
❑ masno tkivo
❑ ↓ lipoliza
❑ ↑ lipogeneza
 Inzulinska rezistencija

Normalna ili povišena koncentracija inzulina NE postiže očekivani biološki

odgovor (↓ koncentracije glukoze).
Uzroci:
❑ genetski čimbenici
❑ pretilost
❑ prehrana s visokim udjelom ugljikohidrata
❑ tjelesna neaktivnost
❑ nedostatak sna
❑ starenje
❑ povišene koncentracije hormona (androgeni, glukokortikoidi)
 Inzulinska rezistencija

Glavni rizični čimbenik za razvoj šećerne bolesti tip 2.

↓ unos glukoze u stanice

↑ koncentracija glukoze u krvi

↑ proizvodnja inzulina u gušterači

↓ kapaciteta gušterače ↓ proizvodnja inzulina

ŠEĆERNA BOLEST TIP 2

 Inzulinska rezistencija

HIPERTENZIJA PROKOAGULANTNO
DISLIPIDEMIJA
STANJE

• stimulacija • ↑ oslobađanje • aktivacija endotelnih

simpatičkog živčanog slobodnih masnih stanica
sustava kiselina
• stvaranje trombina
• bubrežno zadržavanje • ↑ proizvodnja VLDL i
Na i vode LDL
• agregacija trombocita
• promjene u • ↓ proizvodnje HDL
vazodilataciji
 Inzulinska rezistencija
❑ šećerna bolest tip 2
❑ metabolički sindrom
❑ sindrom policističnih jajnika
❑ nealkoholna masna jetra
❑ opstruktivna apneja u snu
❑ ciroza jetre
❑ zatajenje bubrega
❑ trudnoća
❑ hipertireodizam
❑ lipodistrofija
❑ bolest nakupljanja glikogena tip I i
III
❑ hemokromatoza
❑ miotonična distrofija
❑ Turnerov sindrom
❑ Klinefelterov sindrom
 Inzulinska rezistencija

Korekcija inzulinske
rezistencije

Promjena načina života

(smanjenje tjelesne Lijekovi koji potiču
težine, povećanje djelovanje inzulina
tjelesne aktivnosti)
 Određivanje inzulinske rezistencije

❑ Metode za direktno određivanje inzulinske rezistencije

❑ metoda euglikemijske hiperinzulinske stezaljke („zlatni standard”)
❑ inzulin tolerans test
❑ test supresije inzulina
❑ intravenski glukoza tolerans test uz učestalo uzorkovanje

invazivni, vremenski i financijski zahtjevni, educirano osoblje

 Određivanje inzulinske rezistencije

❑ Metode za indirektno određivanje inzulinske rezistencije (izračun indeksa)

❑ Metode kod kojih se inzulinska rezistencija izračunava iz koncentracija inzulina, glukoze i/ili
triglicerida izmjerenih iz uzorka uzetog natašte
❑ Homeostatski model procjene inzulinske rezistencije (HOMA-IR)
❑ Kvantitativni indeks provjere osjetljivosti na inzulin (QUICKI)
❑ McAuley indeks

❑ Metode kod kojih se inzulinska rezistencija izračunava iz vrijednosti koncentracija inzulina i

glukoze izmjerenih tijekom izvođenja oGTT-a (120 min, 75 g)
❑ Matsuda indeks
❑ Belfiore indeks
❑ Cederholm indeks
❑ Avignon indeks
❑ Stumvoll indeks
 Određivanje inzulinske rezistencije

❑ Metode za indirektno određivanje inzulinske rezistencije (izračun indeksa)

❑ Metode kod kojih se inzulinska rezistencija izračunava iz koncentracija inzulina, glukoze i/ili
triglicerida izmjerenih iz uzorka uzetog natašte
❑ Homeostatski model procjene inzulinske rezistencije (HOMA-IR)
❑ Kvantitativni indeks provjere osjetljivosti na inzulin (QUICKI)
❑ McAuley indeks

❑ Metode kod kojih se inzulinska rezistencija izračunava iz vrijednosti koncentracija inzulina i

glukoze izmjerenih tijekom izvođenja oGTT-a (120 min, 75 g)
❑ Matsuda indeks
❑ Belfiore indeks
❑ Cederholm indeks
❑ Avignon indeks
❑ Stumvoll indeks
 Homeostatski model (HOMA)

koncentracije glukoze,
inzulina i c-peptida

Procjena funkcije
Indeks inzulinske Indeks inzulinske
rezistencije (HOMA-IR) osjetljivosti (HOMA-%S) β-stanica gušterače
(HOMA-%B)
 HOMA 1 (originalni HOMA model)

❑ 1985. godine Matthews i sur.

 HOMA 1 (originalni HOMA model)

Jednostavne jednadžbe

HOMA1-IR = (koncentracija inzulina × koncentracija glukoze)/22,5

HOMA1-%B = (20 × koncentracija inzulina)/(koncentracija glukoze – 3,5)
HOMA-%S = 1/HOMA1-IR

❑ glukoza (mmol/L), inzulin (mU/L)

❑ besplatni kalkulatori
❑ testovi za inzulin korišteni 70-tih → ne koristiti s trenutnim testovima za inzulin
 HOMA 2 (unaprijeđeni model, računalni model)

❑ 1998. godine Jonathan Levy i sur.

 HOMA 2 (unaprijeđeni model, računalni model)

❑ potpuno informatizirani model

❑ nelinearna jednadžba → nije objavljena
❑ 2004. godine → javno dostupan mrežni kalkulator
❑ novosti :
❑ uzima u obzir razlike u jetrenoj i perifernoj rezistenciji na glukozu
❑ povećanje krivulje izlučivanja inzulina za koncentracije glukoze iznad 10
mmo/L
❑ doprinos proinzulina u cirkulaciji
❑ uključena procjena gubitka glukoze bubrezima (kod ↑ koncentracije glukoze)
 HOMA 2 (unaprijeđeni model, računalni model)

❑ Oxfordski centar za dijabetes, endokrinologiju i metabolizam

https://www.dtu.ox.ac.uk/homacalculator/download.php
HOMA 2 (unaprijeđeni model, računalni model)
 HOMA 2 (unaprijeđeni model, računalni model)

❑ Procjena funkcije β-stanica

❑ preporuča se koristiti koncentraciju c-peptida za procjenu funkcije β-stanica

(biljeg sekrecije)
❑ nije validirana uporaba HOMA modela u osoba koji se liječe inzulinom
❑ HOMA model može se koristiti u osoba koje koriste lijekove koji potiču
sekreciju inzulina
❑ HOMA-%B treba uvijek izvještavati s HOMA-%S
 HOMA 2 (unaprijeđeni model, računalni model)

❑ Ograničenja

❑ referentne vrijednosti (2,5? 2,0? → etnička pripadnost, dob, spol,

standardizacija testova za određivanje inzulina) → samostalno određivanje
referentnih vrijednosti

❑ Ne preporučuje se uporaba kod pacijenata:

❑ s lošom kontrolom glikemije
❑ koji su na terapiji inzulinom
❑ s teškom disfunkcijom β-stanica
 Kvantitativni indeks provjere osjetljivosti na inzulin
(QUICKI)

❑ 2000. godine Katz i sur.

 Kvantitativni indeks provjere osjetljivosti na inzulin
(QUICKI)

❑ empirijski izvedena matematička jednadžba

❑ varijacija HOMA 1 jednadžbe s logaritamskom transformacijom
koncentracija glukoze i inzulina

QUICKI = 1/log (koncentracija inzulina x koncentracija glukoze)

❑ glukoza (mg/dL), inzulin (μU/mL)

❑ pogodan za određivanje inzulinske osjetljivosti kod pretilih osoba i osoba sa
šećernom bolesti tip 2
❑ najveća pozitivna prediktivna vrijednost kod određivanja rizika za nastanak
šećerne bolesti i praćenja učinka liječenja na inzulinsku osjetljivost
❑ dostupni kalkulatori na mreži
 Kvantitativni indeks provjere osjetljivosti na inzulin
(QUICKI)

❑ https://www.mdapp.co/insulin-sensitivity-quicki-calculator-324/
 Matsuda indeks

❑ 1999. godine Matsuda i sur.

 Matsuda indeks

❑ dinamički indirektni model

❑ izračunava se iz vrijednosti koncentracije glukoze i inzulina dobivenih
izvođenjem oGTT-a
❑ informacija o izlučivanju i djelovanju inzulina
❑ ako je cilj odrediti samo osjetljivost/rezistenciju na inzulin indeksi koji
se računaju iz koncentracije glukoze i inzulina natašte su jednako
vrijedni a jednostavniji za izvođenje
❑ dobro korelira s metodom euglikemijske hiperinzulinske stezaljke
 Matsuda indeks

ISI (Matsuda) = 10000/√(koncentracija glukoze 0ʹ× koncentracija

inzulina 0ʹ × koncentracija glukoze OGTTx × koncentracija inzulina
OGTTx)

 koncentracija glukoze 0ʹ – koncentracija glukoze u točki 0ʹ OGTT-a (mg/dL)

 koncentracija inzulina 0ʹ - koncentracija inzulina u točki 0ʹ OGTT-a (mIU/L)
 koncentracija glukoze OGTTx - srednja vrijednost svih koncentracija glukoze izmjerenih
izvođenjem OGTT-a (mg/dL)
 koncentracija inzulina OGTTx - srednja vrijednost svih koncentracija inzulina izmjerenih
izvođenjem OGTT-a (mIU/L)
 Matsuda indeks

ISI (Matsuda) = 10000/√(koncentracija glukoze 0ʹ× koncentracija

inzulina 0ʹ × koncentracija glukoze OGTTx × koncentracija inzulina
OGTTx)

 koncentracija glukoze 0ʹ – koncentracija glukoze u točki 0ʹ OGTT-a (mg/dL)

 koncentracija inzulina 0ʹ - koncentracija inzulina u točki 0ʹ OGTT-a (mIU/L)
 koncentracija glukoze OGTTx - srednja vrijednost svih koncentracija glukoze izmjerenih
izvođenjem OGTT-a (mg/dL)
 koncentracija inzulina OGTTx - srednja vrijednost svih koncentracija inzulina izmjerenih
izvođenjem OGTT-a (mIU/L)
 Matsuda indeks

❑ http://mmatsuda.diabetes-smc.jp/english.html
 Matsuda indeks

❑ http://mmatsuda.diabetes-smc.jp/english.html
HVALA NA PAŽNJI !