‫‪www.voiceofsindh.

net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬

‫ﻣﻴﺮ אﺷﻔﺎق אﺣﻤﺪ ﭨﺎﻟﭙﺮ‬ ‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻛﻤﭙﻮزﻧﮓ‪:‬‬

‫ﻭﺍﺋﻴﺲ ﺅﻑ ﺳﻨﺂ ﺍﻱ ﺑ‪‬ﺾ ﭘ‪‬ﺒﻠﺸﺮ‬

‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫|‬ ‫‪voiceofsindh12@yahoo.com‬‬
‫‪Contact: 0332-3895458‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אرﭘﻨﺎ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺳﺎن ﻋﺸﻖ ﻛﻨﺪڙ ۽ ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﺧﻮאب ڏﺳﻨﺪڙ دوﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﺳﺮ ﻛﺎﮀﻴﻠﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ אﺳﺎن ﮐﺎن ﻣﻮﻛﻼﺋﻲ ڌرﺗﻲ ﻣﺎ‪ ‬ﺟﻲ אزﻟﻲ‬
‫ﻫﻨﺞ ۾ אﺑﺪي ﻧﻨﮃ وﭸﻲ ُﺳﺘﻮ‪.‬‬

‫ـــــــــ ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬

‫‪2‬‬
‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﭿ‪ُ ،‬ﭤﻠﻬﺎ ﭤﻮ ُﭤﻮﻧﻬﺎن َﻫﮣﻴﻦ‪،‬‬

‫ﻣﺘﻮ آﻫﻴﻦ َ َ‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫ﺗﻮ ﺟﺎ ﭜﺎﺋﻴﻦ אڇ‪ ،‬ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﭘﻨﺎ ِڏﻳﻨﻬﮍא‬
‫) ﻟﻄﻴﻒ (‬

‫‪3‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אڄ آﮘﮍﻳﺎ آﻳﺎ‪ُ ،‬‬

‫ﺳﺎﺋﻮ ﻛﻲ ﺳﭵﺎڻ!‬

‫אﺳﺎن وٽ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ אﻫﻮ ﺗﺼﻮر ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻋﻮאم ۽ ﻗﻮﻣﻦ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ‬
‫אﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﻣﻔﺎدن‪ ،‬ﺣﻘﻦ ۽ ﺟﺪوﺟﻬﺪن ﺟﻮ ﻛﻢ ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאﻧﻦ ﺟﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺑﺎﻗﻲ ﺳﭵﻮ ﻣﻌﺎﺷﺮو אﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ذﻣﻴﻮאرﻳﻦ ﮐﺎن آﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻪ رﮘﻮ אﻫﻮ ﭘﺮ אﻫﻮ‬
‫ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻠﺰم‪ ،‬ﻏﻴﺮﺟﺎﻧﺒﺪאري‪ ،‬ﮔﮭﺮدאري‪ ‬۽ ﻛﻢ ﺳﺎن ﻛﻢ رﮐﮡ ﺟﻲ ﺑﻬﺎﻧﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ ۽‬
‫ﺧﻮش رﮐﻨﺪو رﻫﻲ ﭤﻮ‪ .‬אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺮאﺑﺮي ۽‬
‫אﻧﺼﺎف ﻣﻬﻴﺎ ﻛﺮڻ ۾ ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدאر ﺳﻴﺎﺳﻲ אﮘﻮאﮢﻦ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﺷﺮي ۾ رﻫﻨﺪڙ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮدن ۽ אدאرن ﺟﻲ ﭘﮡ אﻫﺎ ﺑﻨﻴﺎدي ﻗﻮﻣﻲ ۽ אﺧﻼﻗﻲ ذﻣﻴﻮאري آﻫﻲ‬
‫ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﭘﭩﺎﻧﺪڙ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻗﻮﻣﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﮔﮭﮡ ــــ ﻃﺮﻓﻮ‬
‫ﺳﺎٿ ڏﻳﻦ‪ .‬אﻫﻲ אﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺷﻌﻮري ﺧﺪﻣﺘﻦ ﺳﺎن ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺣﻘﻦ ﻻ‪ ‬ﻛﻮﺷﺶ‬
‫۽ ﺟﺪوﺟﻬﺪن ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﺑﮣﺠﻲ‪ ،‬אن ﮐﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﺑﺨﺸﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﻛﺘﺎب אوﻫﺎن ﺟﻲ ﻫﭥﻦ ۾ آﻫﻲ‪ ،‬آﺋﻮن ﺳﻤﺠﮭﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﻜﮍي وڏي‬
‫ﻋﺮﺻﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ אﻳﺘﺮو ﻧﺮאﻟﻮ‪ ،‬ﻓﻜﺮ אﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺟﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺲ ِﭼﭩﺎ ﻛﻨﺪڙ ۽‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﻻ‪ ‬رאﻫﻮن ۽ رאﻳﺎ ﻫﻤﻮאر ﻛﻨﺪڙ ﺧﻴﺎﻟﻦ ﺟﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۽‬
‫ﺣﺎل ﺟﻲ ﺗﺠﺮﺑﻦ ﺟﻮ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن אدرאכ ۽ ﻣﺸﺎﻫﺪو ﻛﻨﺪي‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺟﻲ ﺧﺪﺷﻦ‪ ،‬אﻣﻜﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻘﺼﺎﻧﻦ ۽ ُאﻣﻴﺪ ﭜﺮي ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﻧﻪ ﺻﺮف ﮔﮭﺮאﺋﻲ ﺳﺎن ﺗﺠﺰﻳﻮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺑﻠﻚ אن ۾‬
‫ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻋﻮאﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻪ رﺳﺘﺎ وאﺿﺢ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻲ ﺟﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉ ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺟﻲ אﻓﺎدﻳﺖ ۽‬
‫אﻫﻤﻴﺖ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﺳﺎﻟﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﭸﺎن وڌﻧﺪڙ ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺟﺎﻣﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ‪،‬‬
‫ﺻﻒ אول ﺟﻮ دאﻧﺸﻮر ۽‬
‫ِ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪي ۽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﻫﻦ وﻗﺖ ﻧﻮﺟﻮאن ﭨﻬﻲ‪ ‬۾‬
‫ﻟﻴﮑﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻮن ﻫﻦ ﮐﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﺳﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﮢﺲ ﮔﮇﺟﺎﮢﻴﻦ ۾ אﻛﺜﺮ ﻓﻠﺴﻔﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺋﻨﺲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺨﺼﻴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻦ אﻻﻗﻮאﻣﻲ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎ ﭤﻴﻨﺪא‬
‫رﻫﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎڻ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﺧﻠﻮص‪ ،‬ﻗﺮب ۽ ﺷﺎﺋﺴﺘﮕﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻛﭽﻬﺮﻳﻦ ﮐﻲ ﻣﭽﺎﺋﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻮن‬
‫ﮐﻴﻦ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ۾ אﺧﺘﻼف رﮐﮡ دورאن אﺟﺎﻳﻮ ﺟﺬﺑﺎﺗﻲ ﭤﻴﻨﺪي ﻧﻪ ڏﭠﻮ آﻫﻲ ۽ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ‬
‫ﮐﻴﺲ ﻟﮑﮣﻴﻦ ﺗﻮڙي ﻛﭽﻬﺮﻳﻦ ۾ ﺻﺎف ۽ ﻣﺜﺒﺖ ﺳﻮچ ﺳﺎن ﺳﭻ ۽ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺗﺮﺟﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻨﺪي ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺎﻣﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ אدب‪ ،‬ﺻﺤﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻋﺒﻮر رﮐﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﭘﺎڻ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪن ۾ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﺮﮔﺮم رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻨﺪس ﺷﺎﺋﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻓﻬﻢ‪ ،‬ﺳﺎﭸﻬﻪ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ ﺳﻮچ ۽ ﻋﻤﻞ אﺳﺎن ﻧﻮﺟﻮאﻧﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﺪאﺋﻴﻦ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﺟﻮ‬
‫ﺳﺒﺐ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﻛﭽﻬﺮي‪ ‬۾ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻲ ﻳﻘﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﻗﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻓﺮאرﻳﺖ ﺟﻲ‬
‫ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺎﻣﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﻋﻮאﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺳﺎن ﻛﻤﭩﻤﻴﻨﭧ ۽‬
‫אﻳﻤﺎﻧﺪאري ﺳﻨﺪس ﻟﮑﮣﻴﻦ ﺗﻮڙي ﻋﻤﻞ ۾ وאﺿﺢ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺗﻲ‬
‫ﻟﮑﻴﻞ ﺳﻨﺪس ﺗﺎزي ﻛﺘﺎب ۽ ُﻫﻦ ﻛﺘﺎب ۾ ُﻫﻦ دﻟﻴﺮي‪ ‬۽ ڏאﻫﭗ ﺟﻮ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﻗﺎﺋﻢ رﮐﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪن ﺟﻮ ﭼﺎڙﻫﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻪ ﭔﻲ ﻃﺮف ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﻋﻮאم‬
‫۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺳﮅي ﭨﻜﺮא‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻨﻈﺮ ﺳﭝﻨﻲ אﮘﻴﺎن ﭼﭩﻮ ﭤﻲ ﺑﻴﭡﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺳﭵﻲ‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺑﺎﺿﻤﻴﺮ ﻗﻠﻢ ﺟﻲ ﭘﺨﺘﮕﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺳﻨﺠﻴﻨﺪه ۽ ﻓﻜﺮ אﻧﮕﻴﺰ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺗﻲ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺎدي ۽ ﻋﻮאﻣﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﻟﮑﻴﻞ ﻫﻲ ﻛﺘﺎب ﻗﻮم ۽ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﺷﻌﻮر ﺟﻮ ﻫﻚ زﺑﺮدﺳﺖ وאر ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻘﺎ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ رאه ﺗﻲ ﻫﻠﻨﺪڙ ﺳﺎﭤﻴﻦ ﻻ‪ ‬ﻫﻚ‬
‫ﻣﺸﻌﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ رﺿﺎ ﻣﻴﻤﮡ‬

‫‪5‬‬
www.voiceofsindh.net ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ ُﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‬

“O Liberty, how many crimes are committed in they name!”

---- Mad Roland

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﻬﮍي ﻣﻨﻄﻘﻲ אﻧﺠﺎم ڏאﻧﻬﻦ‬

6
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ؟‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ڏﮐﮡ אﻳﺸﻴﺎ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻣﻠﻚ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﻠﻚ אﻧﺪر ﺗﻮڙي ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ۾‬
‫دﻟﭽﺴﭙﻲ رﮐﻨﺪڙ ﺷﺎﮔﺮدن‪ ،‬אﺳﻜﺎﻟﺮن‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ‪ ،‬دאﻧﺸﻮرن ﺗﻮڙي ﻋﻮאم ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻟﭽﺴﭗ ۽‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ وﺟﻮد ۾ אﭼﮡ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﻮ ﻳﺎ ﻏﻠﻂ‪ ،‬אن ﺗﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﻫﻚ رא‪ ‬ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻧﺎﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﻜﮍي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻠﻜﻞ وאﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺑﺮﻃﺎﻧﻮي ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻴﺖ ﺟﻲ زوאل ﺟﻲ آﺧﺮي ڏﻳﻨﻬﻦ ۾‬
‫ﻧﻨﮃي ﮐﻨﮉ ﺟﻲ ﻣﺨﺼﻮص ۽ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﺟﺒﺮ ﺟﻲ ﭘﻴﺪאوאر ﻫﻮ‪ .‬وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﻲ وﺟﻮد ۾ אﭼﮡ ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ۽ אن ﺟﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻟﮑﻴﻮ ۽ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ‬
‫وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﺗﻮڙي אن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎ אﺻﻞ ﻣﺎﺧﺬ )‪ (Original Sources‬ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ‬
‫ﮔﺬرﻳﻞ ﭘﻨﺪرﻧﻬﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﻣﻨﻈﺮ ﺗﻲ אﭼﮡ ﺷﺮوع ﭤﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺒﺐ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﺎ ﺑﻨﻴﺎدي ﻧﻮﻋﻴﺖ ﺟﺎ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﺎ وري ﺟﻨﻢ وﭠﮡ ﻟﮙﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﺑﻄﻮر رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﺟﻲ אﻫﻤﻴﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺷﺎﮔﺮدن ۽ دאﻧﺸﻮرن‬
‫ﻻ‪ ‬ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻮﻋﻴﺖ ﺟﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺗﻮڙي ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﻻ‪ ‬ﺗﻪ אﻫﻮ ﻫﻚ ﻗﻮﻣﻲ ﻓﺮض‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﻮﺟﻮده ڍאﻧﭽﻮ ۽ ﻛﺮدאر אڄ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ____ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد‪ ،‬אن‬
‫ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ۽ ﻣﺨﺼﻮص ﭰﻮرو ﻣﻔﺎد رﮐﻨﺪڙ ﻗﻮﺗﻦ ﻻ‪ ‬ﺗﻪ ﺟﻨﺖ ﮐﺎن ﮔﮭﭧ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻮ ﻋﻮאم ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ آﺋﻴﻨﺪي ﮐﺎن ﻣﺎﻳﻮس ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺒﺎدل رﺳﺘﻦ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺳﻮﭼﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭨﺌﻴﻦ ﻃﺮف ﮔﮭﮣﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن אﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ”ﻣﭥﻴﻦ“ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ‬
‫ﻫﻠﻨﺪڙ آﻫﻦ ﺗﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺌﻴﻦ ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﺳﺮ ﻋﻼﺋﻘﺎﺋﻲ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺟﻮڙﺟﻚ ۾ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ وﺟﻮد‬
‫ﺑﺮﻗﺮאر رﮐﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﮍي‪ ‬ﺣﺎﻟﺖ ۾ אن ﺟﻲ ذﻣﻴﻮאري ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم‬
‫ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻋﻮאم ﺗﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺗﻲ ﭘﻮﻧﺪي‪.‬‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻮאﻟﻦ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‬

‫‪ .1‬ﮀﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻚ آزאد رﻳﺎﺳﺖ آﻫﻲ؟‬

‫ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ‪1947‬ع ۾ آزאد ﭤﻴﻮ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬۽ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﺴﻨﺪي‪ ‬ﺳﺎن ڏﭠﻮ‬
‫وﭸﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻫﻚ ﻫﻮאﺋﻲ ﻣﻔﺮوﺿﻮ آﻫﻲ‪1947 .‬ع ۾ ﻧﻨﮃي ﮐﻨﮉ ﺟﻮ ورﻫﺎﮜﻮ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻧﺎﻟﻲ ﻫﻚ‬

‫‪7‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫رﻳﺎﺳﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ۾ آﺋﻲ ﻫﺌﻲ ﻫﺌﻲ ﭘﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ אﻫﻮ ﭼﺌﻲ ﻧﭥﻮ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ رﻳﺎﺳﺖ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻌﻨﻰ‬
‫۾ آزאد ۽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ﺑﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﺎﺑﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﮘﺠﮭﻦ دﺳﺘﺎوﻳﺰن ﺟﻲ אﺻﻠﻮﻛﻲ رﻛﺎرڊ ﺗﻲ‬
‫ﻣﺸﺘﻤﻞ ﻛﺘﺎب ”‪ “The American Papers‬ﺟﻲ אﭜﻴﺎس ﻣﺎن ۽ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ وאﺿﺢ‬
‫رﻛﺎرڊ ﻣﺎن אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻗﻴﺎم ﺷﺮط ﺑﺮﻃﺎﻧﻮي ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻫﭥﻦ ﻣﺎن‬
‫ﻧﻜﺮي آﻣﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻫﭥﻦ ۾ ﻫﻠﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬אﺋﻴﻦ ﭼﻮڻ ۾ ﺑﻪ ﻛﻮ وאڌא‪ ‬ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﻋﻠﻲ ﺧﺎن ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻃﺮح وﭸﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﮐﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ وٽ وﻛﮣﻲ آﻳﻮ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﭠﻬﮡ ﺷﺮط ﻫﻚ ﭠﮙﻦ ﺟﻮ ﭨﻮﻟﻮ‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻮ وאﻟﻲ ۽ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﮣﺠﻲ وﻳﻬﻲ رﻫﻴﻮ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﺎﺋﻴﻦ ﺟﻲ אﻳﻢ ﺳﻴﺪ ﮐﺎن وﭠﻲ رﺳﻮل ﺑﺨﺶ ﭘﻠﻴﺠﻲ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ دאﻧﺸﻮر ۽ אﮘﻮאڻ ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ﻟﮑﮣﻴﻦ ۾ ”ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ___ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد“ ﻛﻮﭠﻴﻨﺪא رﻫﻴﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮڏﻳﻬﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺧﻮد ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﮔﮭﺮو ﭘﺎﻟﻴﺴﻦ ﺗﻮڙي ﻣﻌﺸﻴﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﻴﺼﻠﻦ ﻻ‪ ‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﮐﻲ ﺑﻄﻮر ﻫﻚ ﻣﻠﻚ ۽ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻛﻮﺑﻪ אﺧﺘﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻛﻮﺑﻪ رאز ﻧﻪ رﻫﻲ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻓﻴﺼﻼ وאﺷﮕﭩﻦ ﺟﻲ وאﺋﻴﭧ ﻫﺎﺋﻮس ﻳﺎ‬
‫ﭘﻴﻨﭩﺎﮔﻮن ۾ ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﭔﻲ ﻣﻬﺎﭜﺎري ﺟﻨﮓ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬دﻧﻴﺎ ۾ ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻴﻞ ﻧﺌﻴﻦ ﺑﻴﭡﻜﻴﺘﻲ رאڄ ﺟﻮ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ۽ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻣﺠﺮم ۽ ﻟﻠﻴﭽﺎﺋﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻔﺎدن ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﺎﻣﺮאج وٽ وﻛﮣﻲ ﮀﮇﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ ڏﺳﻮن ﺗﻪ ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﻧﺌﻴﻦ ﺑﻴﭡﻜﻴﺘﻲ رאڄ ۾ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻃﺮﻓﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﺎن ﻛﻬﮍא ﻛﻬﮍא ﻛﻢ‬
‫ورﺗﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ؟ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ אﻧﻬﻦ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻧﻪ ڏﺳﺒﻮ ﺗﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﻧﻪ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﺳﮕﮭﺒﻮ ۽ ﻧﻪ وري ﺣﺎل ۽ آﺋﻴﻨﺪي ﺟﻲ אﻣﻜﺎﻧﻦ ﺟﻮ אدرאכ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺒﻮ‪.‬‬

‫ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﺟﻮ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر‪:‬‬

‫درאﺻﻞ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ‬
‫ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻫﻚ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﺌﻴﻦ ﺑﻴﭡﻜﻴﺘﻲ رאڄ ‪(Neo- Colonial system/‬‬
‫)‪ Rule‬۾ ﺳﺎﻣﺮאج ﮐﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻄﻦ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎرن‬
‫)‪ (Strategic Weapons‬ﺟﻲ ﮔﮭﺮج ﻣﺤﺴﻮس ﭤﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אن ۾ ﻫﺮ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﻓﻮﺟﻮن وﭠﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﻮن ﻛﺮي‬
‫ﻣﻠﻚ ﻓﺘﺢ ﻛﺮي ُאﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﮅو رאڄ ﻗﺎﺋﻢ ﻛﺮڻ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ ﻫﻮ ۽ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﺎزو ﻋﺮאق ﺟﻮ ﻣﺜﺎل אﺳﺎﻧﺠﻲ‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻫﻲ‪ .‬ﻧﺌﻴﻦ ﺑﻴﭡﻜﻴﺘﻲ رאڄ ۾ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ אﻫﺎ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻄﻦ ۾ אﻫﮍن ﻣﻠﻜﻦ‬
‫ﺗﻲ ”ﻫﭣ“ رﮐﻴﻮ وﭸﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺟﺎﮔﺮאﻓﻴﺎﺋﻲ ﻳﺎ ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن אﻫﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻫﺠﻲ ۽‬
‫ﺟﻦ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮي‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﭰﻮرو ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﺟﻲ אﺳﭩﺮﻳﺠﭩﻚ ﻫﭥﻴﺎر ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ڏﮐﮡ אﻳﺸﻴﺎ ﺗﻮڙي ﻫﻦ ﺳﭵﻲ‬
‫ﺧﻄﻲ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن אن ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل آﻫﻲ‪ .‬אﺻﻞ ۾ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺿﺮورت ﺳﻨﮅ ﺟﻬﮍن‬
‫ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ۽ ﻗﻮﻣﻦ ﮐﻲ ﻫﺌﻲ ﺟﻦ ﮐﻲ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺳﺮﻛﺎر ﺳﺎن ﮔﮇ رﻫﮡ ۽ ﻫﻨﺪو אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎم‬

‫‪8‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻧﻬﺎد ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﭘﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﺳﺨﺖ ﻣﻌﺘﺼﺐ ﺳﻮچ ﺟﻮ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻠﺦ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻫﻮ‪1940 .‬ع ۾ ﺟﮇﻫﻦ ﮐﻴﻦ אﻫﻮ‬
‫آﺳﺮو ڏﻧﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﻧﺌﻴﻦ ﭠﻬﻨﺪڙ ﻣﻠﻚ ۾ ﻫﻮ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻫﻮﻧﺪא ﺗﻪ ﻫﻨﻦ אن ﮐﻲ ﻧﻨﮃي‬
‫ﮐﻨﮉ ﺟﻲ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﭴﮡ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﺠﺎت‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ذرﻳﻌﻮ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ‪ .‬ﻋﻼﻣﻪ אﻗﺒﺎل ﺟﻲ‬
‫‪ 29‬ﺳﻴﻤﭙﭩﻤﺒﺮ ‪1930‬ع وאري אﻟﻬﻪ آﺑﺎد وאري ﻓﺎرﻣﻮﻟﻲ ﺟﻲ رد ﭤﻴﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭘﻨﺠﺎب ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻧﺌﻴﻦ‬
‫ﻣﻠﻚ ۾ אﻳﮇي دﻟﭽﺴﭙﻲ ﻛﻮﻧﻪ رﻫﻲ ﻫﺌﻲ ۽ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﻟﮇﭘﻼڻ ﺳﺒﺐ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻧﻮאﺑﻦ ﺟﻲ ﻣﻔﺎد‬
‫ﺟﻮ ﺳﻮאل ﺋﻲ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﭵﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ אﺑﺘﻲ ﭤﻲ ۽ ﻣﻠﻚ ﭠﻬﮡ ﺷﺮط ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﭤﻲ وﻳﻮ‪ .‬אن ۾ ﺳﻮل ﺑﻴﺮو ﻛﺮﻳﺴﻲ ﺳﭵﻲ ﻳﻮ ﭘﻲ ۽ ﺳﻲ ﭘﻲ‪ ‬ﻣﺎن آﻳﻞ‬
‫אوﭘﺮن ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺗﻲ ﻣﺸﻤﺘﻞ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ وري ﻓﻮج ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﭘﻨﺠﺎب ﺳﺎن ﻫﻮ‪ .‬אﻫﻲ ڌאرﻳﺎ‬
‫)‪ (Alien‬ﻣﻔﺎد ﻫﻨﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﮀﻲ ﻛﺎري ﺟﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﭤﻲ وﻳﺎ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺌﻴﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﭼﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‪:‬‬
‫”ﻣﻨﺰل אن ﮐﻮ ﻣﻠﻲ ﺟﻮ ﺷﺮﻳﮏ ﺳﻔﺮ ﻧﻪ ﺗﻬﻲ‬
‫ﺑﻨﮕﺎل ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺋﻲ אن ﻻ‪ ‬ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺑﺮﻗﺮאر رﻫﻲ ۽‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن אﻗﺒﺎل ﺟﻲ ﺗﺼﻮر وאرو ﻣﻠﻚ ﻧﻪ ﭤﻲ وﭸﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ درאﺻﻞ ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﺧﺎﻛﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ۾‬
‫ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۽ ﭘﺸﺘﻮن ﺧﻮאه ﮐﻲ ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﺿﻢ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ڏﻧﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺮ ﺑﻨﮕﺎل ﮐﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫ﻫﺌﮡ אﻫﺎ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻧﻪ ڏﻧﻲ وﻳﺌﻲ ۽ ﻧﻴﭟ אن ﮔﺮوﻫﻪ ﺋﻲ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي ورﺗﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ﺟﻮن ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ُﭘﭡﻴﺎن ﭰﻮرو ﻧﻴﺘﻮن ۽ ﺳﺎزﺷﻮن ﺗﻪ ﻫﻴﻮن ﭘﺮ ﮔﮇﻳﻞ ﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻛﻲ‬
‫ﺑﻪ آدرش ﻧﻪ ﻫﺌﺎ‪ .‬אن ﻛﺮي אن ”ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻪ“ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﻨﺪه ﭰﻮرو ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ وﻛﮣﮡ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻫﭕﻚ ﻧﻪ ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﺎﮘﻬﻴﻦ ﺳﻨﺪن ڏﻫﻪ ﺋﻲ آﮜﺮﻳﻮن ﮔﻴﻬﻪ ۾ ﭘﻴﻮن‪ .‬ﮐﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮم ﻫﻮ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻚ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ۽ ﻋﻮאم ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻨﺪن ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎد ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﻨﺪא‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن وﭨﻦ ﻫﻚ ﺋﻲ رﺳﺘﻮ ﺑﭽﻴﻞ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪‬‬
‫ﮐﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﺎﻣﺮאج وٽ وﻛﮣﻲ‪ ،‬ﭘﺎڻ ﻫﺘﻲ אن ﺟﺎ دאدﻻ ۽ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ دﻻل ﭤﻲ وﻳﻬﻦ‪ ،‬۽ ﻫﻨﻦ אﺋﻴﻦ ﺋﻲ‬
‫ﻛﻴﻮ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻃﺮﻓﺎن ﻫﺮ دور ۾ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻲ ﻫﻚ‬
‫אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر ﻃﻮر אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﮡ ﺟﻮ אﺻﻞ ﺳﺒﺐ אﻫﻮ آﻫﻲ‪.‬‬

‫אﺳﻼﻣﻲ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ‪:‬‬

‫ﻛﻮﺑﻪ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻳﺎ ﭰﻮرو ﻧﻈﺎم ﺳﺎزﺷﻦ‪ ،‬ﺳﺎزﺷﻲ ﭴﺎرن ۽ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻧﻪ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ۽ ﻧﻪ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭠﺎﻫﻪ ﺟﻴﺘﺮو وڏو ۽ وﺳﻴﻊ ﻫﻮﻧﺪو אن ﮐﻲ ﭨﻜﺴﺎٽ ﺑﻪ‬
‫אوﺗﺮא ۽ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺟﺎ ﻛﺮﮢﺎ ﭘﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﭨﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻮ وڏو ﺣﺼﻮ אﻧﻬﻦ ﻣﻠﻜﻦ ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ آﻫﻲ ﺟﺘﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ‬

‫‪9‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻮאم ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﻃﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺑﻐﺎوﺗﻦ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻦ ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ‬
‫ُאﺗﻲ ﺋﻲ آﻫﻦ ۽ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺳﺎﻣﺮאج ﻧﻪ رﮘﻮ ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﻤﻮري אﺳﻼﻣﻲ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻦ‬
‫۽ ﻣﺪي ﺧﺎرج ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻦ وﺳﻴﻠﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻳﺮﻏﻤﺎل ﺑﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ אن ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﻮڙي ۽ ﺑﻮﮔﺲ ﺗﻴﺎر ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻛﻮﺷﺸﻮن ﭘﺌﻲ ﻛﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻚ دﻟﭽﺴﭗ ﻣﺜﺎل آﻫﻲ‪ .‬ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ אﻫﮍو‬
‫ﻛﺮدאر ُאﭜﺎرڻ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻫﭥﺎن ﻧﻪ وﭸﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺧﻮد ﺟﻬﺎد ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ אﺳﻼﻣﻲ‬
‫وﻳﮍﻫﺎﻛﻦ ﺟﻮ אڏو ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﺑﮣﺎﻳﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻫﻚ ﻃﺮف ُאﻫﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻛﮇﻫﻦ ﺳﮅي‪ ‬ﺗﻪ‬
‫ﻛﮇﻫﻦ אڻ ﺳﮅي‪ ‬ﻃﺮح آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﻣﻔﺎد ﻻ‪ ‬ﻛﻢ ﻛﻦ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺟﺌﻴﻦ אﻫﮍو אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺠﻲ ﺟﻮ ﺳﭝﺎﮢﻲ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻮאم ﻣﻨﺠﮭﺎن ﻛﺎ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ۽ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﻪ ُאﭜﺮي‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﺎ אﺳﻼﻣﻲ ﻣﻠﻜﻦ ۾ ﻫﻚ ﻃﺮف ﻣﺪي ﺧﺎرج ﻧﻄﺎﻣﻦ ۽ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻦ ﺟﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﮐﻲ دﻓﻦ ﻛﺮي‬
‫ﮀﮇي ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ڌرﺗﻲ ﭨﺎﻣﻮن ﻛﺮي ﮀﮇي‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻫﻚ ”وڏي“ אﺳﻼﻣﻲ ﻣﻠﻚ‬
‫۽ ﻃﺎﻗﺖ ﻫﺠﮡ ﺟﻮ رאز ﺑﻪ אﻫﻮ آﻫﻲ‪ .‬رﮘﻮ ﺗﺼﻮر ﻛﺠﻲ ﺗﻪ ﺟﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ אﻫﻮ‬
‫ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﮘﻴﺠﮭﻮ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻛﺮدאر ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ ﮀﺎ אﺳﻼﻣﻲ دﻧﻴﺎ ۽ ﺧﻮد ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن אﻧﺪر وڏﻳﻮن ﻋﻮאﻣﻲ‬
‫ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻮن ﻧﻪ ُאﭜﺮن ﻫﺎ؟‬
‫ﭘﺎכ ـــ ﭜﺎرت ﺗﻜﺮאر ﺟﺎ روﺣﺎﻧﻲ رאز؟‬
‫ﭜﺎرت ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ ﺗﻜﺮאر ﺑﻪ وﻳﺠﮭﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻟﭽﺴﭗ ﻣﻮﺿﻮع آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ אن‬
‫ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ۽ ﺳﺒﺐ رﮘﻮ ُאﻫﻲ ﻧﻪ آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﻇﺎﻫﺮي ﻃﻮر ﺗﻲ ﻧﻈﺮ אﭼﻦ ﭤﺎ ﻳﺎ ﭔﻨﻬﻲ ﻃﺮﻓﻦ ﮐﺎن ﭘﻴﺶ ﭤﻴﻨﺪא‬
‫رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ ﺋﻲ ﺧﻄﻲ ﺟﻲ ُ‬
‫ﻛﮏ ﻣﺎن ﭴﺎﻳﻞ ﭔﻦ رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﻮ ﺗﻜﺮאر ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ ﻓﻄﺮي ﺑﻪ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‬
‫۽ ﻫﻮﻧﺪو ﺑﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺗﻜﺮאر ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ رﮘﻮ אﻫﻲ ۽ אﻳﺘﺮא ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻫﻦ ﺟﺪﻳﺪ دور ۾‬
‫ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻮن ﮔﮭﺮو ﻳﺎ ﭘﺮڏﻳﻬﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن رﮘﻮ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﻳﺎ ﻣﻔﺎدن ﺗﻲ ﭠﻬﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﺑﻪ ﻧﭥﻴﻮن‪ ،‬אن ۾‬
‫ڏﻳﻬﻲ ﺗﻮڙي ﻋﻼﺋﻘﺎﺋﻲ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻓﻴﻜﭩﺮس ﺟﻮ ﻋﻤﻞ دﺧﻞ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ אﭼﻲ وﭸﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫אﺻﻞ ۾ ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭔﺌﻲ ﻣﻠﻚ ﻳﻌﻨﻲ ﭜﺎرت ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭔﻦ ﻣﺘﻀﺎد ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻛﻴﻤﭙﻦ ۾ ﻫﻠﻴﺎ وﻳﺎ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﭜﺎرت روس ﻃﺮف ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ وٽ‪ .‬אن ﻛﺮي روس رﮘﻮ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﭜﺎرت ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺳﻔﺎرﺗﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻣﺪد ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺌﻲ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ אن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن ﭘﺌﻲ‬
‫ﭠﺎﻫﻴﻮن ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﮐﻴﺲ ﺧﺒﺮ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﻛﻴﻤﭗ ۾ ﻫﺌﮡ ﻛﺮي ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﻨﺪس אﺗﺤﺎدي‬
‫ﻣﻠﻚ ﭜﺎرت ﭘﺮ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﺳﻨﺪس ﺧﻼف ﺑﻪ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻴﻮ ﭤﻲ ) ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻌﺪ ۾ אﻓﻌﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻲ‬
‫ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﭤﻴﻮ ﺑﻪ( ‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ رﮘﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﻧﻪ ﭘﺌﻲ ﭘﺎﻟﻴﻮ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪‬‬
‫אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ ﭘﺮ אن ﭜﺎرت ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﮘﺠﮭﻴﻮن ﺗﻮڙي ﻇﺎﻫﺮي ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن ﭘﺌﻲ ﭠﺎﻫﻴﻮن‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭜﺎرت‬
‫رﮘﻮ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﺳﻨﺪس ﮘﻴﺠﮭﻮ ﻣﻠﻚ ﻻ‪ ‬ﺋﻲ ﺧﻄﺮي ﺟﻮ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻪ ﻫﻮ ﭘﺮ אﻫﻮ ﺳﻨﺪس ﻋﺎﻟﻤﻲ دﺷﻤﻦ روس‬
‫ﺟﻮ ﺑﻪ אﺗﺤﺎدي ﻫﻮ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭜﺎرت ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺗﻜﺮאر ﮐﻲ رﮘﻮ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺗﻨﺎﻇﺮ ۾ ڏﺳﮡ‬
‫ﭔﺎرאﮢﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭤﻴﻨﺪي‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ אﺋﻴﻦ آﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻪ‪ .‬ﭜﺎرت ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺗﻜﺮאر ﺟﺎ ﭨﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ‬
‫رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫)אﻟﻒ( ﭜﺎرت ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﺗﻜﺮאر ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻲ ﻓﻮج ﮐﻲ ‪ Suit‬ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻓﻮج ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﭘﻴﺪאوאر ﺟﻮ وڏو ﺣﺼﻮ אن ﺗﻜﺮאر ﺟﻲ ﺑﻬﺎﻧﻲ ﮐﮣﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺟﻲ אﻫﻮ‬
‫ﺗﻜﺮאر ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻠﻜﻦ ﮐﻲ אﻳﮇي وڏي ﻓﻮج ۽ אن ﺗﻲ אﻳﺘﺮو אﺟﺎﻳﻮ ﺧﺮچ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﺎﺑﻪ‬
‫ﺿﺮورت ﭘﻴﺶ ﻧﻪ ﭤﻲ رﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭔﻨﻬﻲ ڌرﻳﻦ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ אﻧﺪر ﺋﻲ אﻧﺪر אن ﺗﻀﺎد ۽ ﺗﻜﺮאر ﮐﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺻﻮرﺗﻦ ۾ زﻧﺪﻫﻪ رﮐﮡ ﭼﺎﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ אن ﻻ‪” ‬ﺳﺎزﮔﺎر“ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﭘﺌﻲ ﭠﺎﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬אن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﺗﻤﺎم‬
‫ﮔﮭﮣﻮ ﻣﻮאد ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻠﻜﻦ אﻧﺪر ﺗﻮڙي ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﻟﮑﺠﻲ ﺑﻪ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺗﺎزو אﻧﮉﻳﺎ ﻣﺎن ﻫﻚ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﺘﺎب ”‪ “The Cost of Conflict‬ﭼﭙﺠﻲ ﭘﮅرو ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﻬﺎڳ‬
‫אﻳﺎز ﻧﺎﺋﻚ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺘﺎب ۾ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ אﻧﮓ אﮐﺮ ڏﻧﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ ﻛﺌﻴﻦ ﻧﻪ אن ﺗﻜﺮאر ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۽‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻲ ﺳﺎن ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻲ ﻏﺮﻳﺐ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻟﭩﻴﻮ ۽ ﭰﺮﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫)ب( ﭜﺎرت ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺗﻜﺮאر ﺟﻮ ﭔﻴﻮ אﻫﻢ ﻣﺤﺮכ ۽ ﺳﺒﺐ ﺧﻮد ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻠﻜﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن‬
‫ﭼﻴﻦ ﺟﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻔﺎد آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﭼﻴﻦ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﻫﮍو ﺗﺎﺛﺮ ڏﻳﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻧﻪ ﻛﺌﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﭼﻴﻨﻲ ڊﭘﻠﻮﻣﻴﺴﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﺎدﺷﺎﻫﻪ آﻫﻦ ﭘﺮ ﭘﺮدي ﭘﻮﻳﺎن אن ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ אﻫﻢ ﻛﺮدאر رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭼﻴﻦ‬
‫ﺟﺎ ﭜﺎرت ﺳﺎن ﺟﺎﮔﺮאﻓﻴﺎﺋﻲ ﺗﻮڙي ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﺎ ﺗﻜﺮאر رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر אڄ ﺑﻪ آﻫﻦ ﭘﺮ ﭼﻴﻦ ﺳﮅي‪‬‬
‫ﻃﺮح ﭜﺎرت ﺳﺎن ﺑﻨﻬﻪ אﮘﺮאﺋﻲ‪ ‬۽ ﻣﻬﻢ ﺟﻮﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ وڌي ُאﻟﺠﮭﮡ ﮐﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ڊﮔﮭﻲ ﻣﺪي‬
‫وאرن ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻣﻮزون ﻧﻪ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ‪ .‬ﭼﻴﻦ אن ﻣﺴﺌﻠﻲ ﺟﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﺣﻞ ﻛﮃﻳﻮ אن ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ ”ﭘﺎכ ـــــ ﭼﻴﻦ‬
‫دوﺳﺘﻲ‪ “!‬ﻫﻲ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ ﭼﻴﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﺎن ﮔﮭﻮر ﮔﮭﻮر ﭘﺌﻲ وﻳﻨﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﺎכ ــ ﭼﻴﻦ‬
‫دوﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭨﻴﻜﺮن ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻛﭙﮍن ۾ ﻧﻪ ﻣﺎﭘﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﺠﻮ ﻣﺤﺮכ ﭼﻴﻦ ﺟﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ ﭜﺎرت‬
‫ﺧﻼف ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻣﻔﺎد آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎכ ـــ ﭼﻴﻦ دوﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻮ روﺣﺎﻧﻲ رאز ﺑﻪ אﻫﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن‬
‫ﻃﺒﻘﻮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ُאﺟﻮري ﺗﻲ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ۽ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﻛﻨﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ‬
‫אﺳﭩﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ رﮘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻔﺎد ﻻ‪ ‬ﭜﺎرت ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﻜﺮאر ﮐﻲ زﻧﺪﻫﻪ ﻧﻪ رﮐﻴﻮ ﭘﺮ אن ۾ ﭼﻴﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻔﺎرﺗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻔﺎد ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺎכ ــ ﭼﻴﻦ دوﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾‪ ،‬ﭼﻴﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺷﻲ‬
‫ﻣﺪد ﭘﺌﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﻮ درאﺻﻞ ُאﻫﻮ אﺟﻮرو ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫رﺷﻮت ﻃﻮر ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭼﻴﻦ ﺳﻮﺷﻠﺴﭧ ﻣﻠﻚ ﻫﺌﮡ ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد روس ﺟﻲ ﺳﺨﺖ ﺧﻼف رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻮ‬
‫ﭼﻴﻦ روس ﮐﻲ ’روﺳﻲ ﺳﻮﺷﻞ ﺳﺎﻣﺮאج‘ ﺑﻪ ﺳﮇﻳﻨﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭼﻴﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ אن ﻛﺮي ﺑﻪ وﻳﺠﮭﻮ‬
‫رﮐﻴﻮ ﺟﻮ ﮐﻴﺲ ﺧﺒﺮ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ذرﻳﻌﻲ روس ﺟﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻻ‪‬‬
‫אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪو‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻌﺪ ۾ ﭤﻴﻮ ﺑﻪ‪ .‬ﭼﻴﻦ ﻧﻪ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻴﻮ ﺗﻪ روس ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﺛﺮ وڌאﺋﻲ ﮀﺎﻛﺎڻ‬
‫ﺗﻪ ﻫﻚ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻫﺘﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻔﺎد ۽ ﭘﻴﺮ ﻣﻀﺒﻮط ﻛﺮي ﻫﺎ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭜﺎرت ﮐﻲ ﺑﻪ وڏي ﻫﭥﻲ‬
‫ﻣﻠﻲ وﭸﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﭼﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﻔﺎد ۾ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻴﻜﻮ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﭼﻴﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺧﻼف رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﻮ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ אﻧﻬﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻔﺎدن ﺳﺒﺐ ﭘﺎכ ــ ﭼﻴﻦ دوﺳﺘﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻫﻚ ﺣﺪ‬
‫ﮐﺎن وڌﻳﻚ َאرﻫﻮ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻲ אﺋﻴﻦ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﭼﻴﻦ ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻮ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ‬
‫אﺟﺎزت ﻧﻪ ڏي ﻫﺎ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻚ ﻟﺤﺎظ ﭜﺎرت ۽ روس ﺧﻼف ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮڻ ﺗﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ۽‬

‫‪11‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭼﻴﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ אڻ ﺳﮅو אﺗﻔﺎق ﻫﻮ‪ .‬وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ אن ﺟﻲ ﺛﺎﺑﺘﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬وڏي ۾ وڏو دﻟﻴﻞ ۽ ﺛﺒﻮت‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫)ت( ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۽ ﭜﺎرت ﺟﻲ ﺗﻜﺮאر ﭘﭡﻴﺎن ﺟﺌﻴﻦ ﻣﭥﻲ ذﻛﺮ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ وڏي ۾ وڏو ﻣﺤﺮכ ﻫﻚ‬
‫ﭘﺎﺳﻲ ﮐﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ روس ﺟﻲ زوאل ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮ‬
‫وڏي ۾ وڏو ﺗﺮﺟﻴﺤﻲ אﺗﺤﺎدي ﺧﻮد ﭜﺎرت آﻫﻲ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل אﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ رﻛﺎرڊ ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻔﺎدن ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ روس ﺟﻲ زوאل ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭜﺎرت ۽ روس‬
‫ﺟﻲ ﺧﻼف אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ذرﻳﻌﻲ روس ﺧﻼف אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﮡ‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ دورن ﺟﺎ ﺳﺮﺑﺮאﻫﻪ وڏي ﻧﻚ ﺟﻲ ﭘﻜﺎﺋﻲ‪ ‬۽ ﻓﺨﺮ ﺳﺎن ذﻛﺮ‬
‫ﻛﻨﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ ﻫﻨﻦ אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ۾ ﺟﮭﺎد ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ אﻫﻮ ﺳﻨﺪن אﻳﮇو وڏو ڏوﻫﻪ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻧﻪ رﮘﻮ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫۾ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺎف ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ ﭘﺮ אن ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺑﻪ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ﺟﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻧﺴﻠﻦ ۽ زﻣﺎﻧﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭜﻮﮘﻴﻨﺪא‪.‬‬
‫אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ۾ روس ﺟﻮ ﮔﮭﮍي אﭼﮡ אن ﺟﻮ درﺳﺖ ﻓﻴﺼﻠﻮ ﻫﻮ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ وאﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫روس ﺧﻼف ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﻣﻮرﭼﻲ ﻃﻮر אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬אﻫﺎ ﺟﻨﮓ אﺋﻴﻦ אﺛﺮאﺋﺘﻲ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻧﻪ وڙﻫﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﻫﺎ‪ .‬אﻓﻐﺎن ﺟﻨﮓ ۾ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ ﺗﻪ ﻫﻦ‬
‫ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﻫﻨﻦ وﻛﮣﻲ‪ ،‬אن ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﺎﻣﺮאج ﺟﻲ אﺳﭩﺮﻳﺠﭩﻚ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ‪ ‬۽ ﻣﻮرﭼﻲ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي‬
‫ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אرﺑﻴﻦ ﮐﺮﺑﻴﻦ ڊאﻟﺮن ﺟﻲ زور ﺗﻲ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻬﺎدي ﻟﺸﻜﺮ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﺎ وﻳﺎ‪ .‬ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻫﭥﻴﺎرن‬
‫ﺟﻲ ﻛﻠﭽﺮ ﮐﻲ ﻫﭥﻲ وﭠﺮאﺋﻲ وﻳﺌﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ‬ﺟﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ אڏو ﺑﻨﺎﺋﮡ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא ”ﻟﻮאزﻣﺎت“‬
‫ﭘﻮرא ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻣﻮرﭼﻲ ﻃﻮر אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ روس ﺧﻼف ُאﻫﺎ‬
‫ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﺟﻨﮓ وڙﻫﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺧﻮאﻫﺸﻦ ۽ ﻣﻔﺎدن ﺳﺎن ﻛﻮ ﭘﺮي ﺟﻮ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻜﮍو ڏﭠﻮ وאﺋﭡﻮ ﺳﻨﮕﻴﻦ ڏوﻫﻪ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﻮڙي אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺧﻼف ۽ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ﺗﻪ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﻟﭵﻲ ﭤﻴﮡ ﺟﻲ אڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ אن ﺑﺎﺑﺖ وڏي ﻓﺨﺮ ﺳﺎن دאﺳﺘﺎن ﮔﻮﺋﻲ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪.‬‬

‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﺧﻼف ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪڙ אﺳﻼﻣﻲ وﻳﮍﻫﺎﻛﻦ ﺧﻼف‬

‫אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻮ‪:‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ‪ُ ،‬אﭤﻞ ُﭘﭥﻞ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﺳﺪאﺋﻴﻦ ﺳﺎﮘﻴﺎ ﻧﻪ ﭤﺎ رﻫﻦ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ‬
‫ﻛﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ُאﭜﺮي آﻳﻞ ۽ ُאﭜﺎرﻳﻞ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻮ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﻛﺮدאر ﺑﻪ ﺳﺪאﺋﻴﻦ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻧﻪ ﭤﻮ رﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻓﻄﺮت ﺗﻮڙي ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﻫﺮ ﻟﻘﺎ‪ ‬אﻧﺪر ﺋﻲ ﺗﻀﺎد ۽ ﻣﺘﻀﺎد ﻣﺤﺮכ ﺳﻤﺎﻳﻞ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬אن ﻛﺮي‬
‫ﻛﻮﺑﻪ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ۽ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ُאﺑﺘﮍ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﭤﻲ ﭴﺎﺗﻮ ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﻲ‬
‫ڊאﻟﺮن ﺗﻲ ﭘﻠﻴﻞ ۽ ﺟﻬﺎدي ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎن ﺗﻴﺎر ﭤﻴﻞ ﺟﻨﻮﻧﻲ ُﻣﻼن ﺣﻀﺮאت روس ﺟﻲ زوאل ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﺎﻫﻲ ﭘﭩﻲ‬
‫وري ﻟﮙﻨﺪא آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﻼف ”ﻛﻢ“ ﮐﻲ! ُאﺳﺎﻣﻪ ﮐﺎن وﭠﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺗﺎﺋﻴﻦ אﻧﻬﻦ ﻋﻨﺼﺮن ﮐﻲ ﭠﺎﻫﻴﻮ ۽ ُאﭜﺎرﻳﻮ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ۽ אﻫﻮ ﺑﻪ روس ﺧﻼف‪ .‬אن ۾ ﺟﺰوي ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻣﻔﺎد אﻧﻬﻦ ﺟﻨﻮﻧﻲ ُﻣﻠﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ﻫﻮ ﺟﻮ ﻫﻨﻦ ﻻ‪ ‬אﻫﺎ‬

‫‪12‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﺳﻼم ۽ ﻛﻔﺮ ﺟﻲ ﺟﻨﮓ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﭘﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻪ ﭤﻲ ﭴﺎﺗﻮ ﺗﻪ روس ﺟﻲ زوאل ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﺪس ﻣﻔﺎد ﺗﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫אﻧﺘﻬﺎﭘﺴﻨﺪ ُﻣﻠﻦ ۾ ﻧﻪ ﺳﺎﮘﻴﺎ ﻫﻮﻧﺪא ﭘﺮ ﻫﻨﻦ ﺟﻲ ”אﺳﻼم ۽ ﻛﻔﺮ“ ﺟﻲ ﺟﻨﮓ ﻛﻮ ﻧﺌﻮن روپ وﭠﻨﺪي ۽ אﺋﻴﻦ‬
‫ﺋﻲ ﭤﻴﻮ‪ .‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻬﮍي ﻛﻮﺗﺎﻫﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺳﻤﻮري אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ورﻟﻲ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪي‪ .‬ﺟﻴﻜﺎ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﻧﻪ ﭘﻮﺋﺘﻲ ﻧﻬﺎري אن ﻣﺎن ﺳﺒﻖ وﭠﻨﺪي آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ אﮘﺘﻲ ڏﺳﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻮ אدرאכ رﮐﻨﺪي آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻴﭟ אﻫﻮﺋﻲ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻃﻮر ﭤﻴﮣﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻨﺪس ﺋﻲ ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن אﻧﺘﻬﺎﭘﺴﻨﺪ وﻳﮍﻫﺎﻛﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺳﻮل آرﻣﻲ رﮘﻮ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﻼف ﺳﺮﮔﺮم ﭤﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﻧﻴﭟ ‪ 11‬ﻫﻴﻦ‬
‫ﺳﻴﭙﭩﻤﺒﺮ )‪ (9/11‬אن ﺟﻮ ﻫﻚ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﮀﻴﻬﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻮ‪ .‬אﻫﮍن ڏﻳﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ”ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن“ ﺗﻲ ”ﻫﭣ“‬
‫رﮐﻴﻮ ﻫﻮ ۽ אن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ﭘﺎﻟﻴﻮ ۽ ﺗﺎﺗﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ”אﺻﻮﻟﻲ ﻃﻮر“‬
‫אﻫﻮﺋﻲ ﻛﺠﮭﻪ ﻛﻴﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﮐﻴﻦ ﻛﺮﮢﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري אﻫﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ‬
‫ﻣﻠﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ وאﺷﮕﭩﻦ ﺟﻮ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر ۽ ﻣﻮرﭼﻮ آﻫﻲ‪ .‬رאت وچ ۾ ”אﺳﻼﻣﻲ ﺟﮭﺎد“ ﺟﻲ‬
‫ﻋﻠﻤﺒﺮدאر ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﺮﺑﺮאﻫﻪ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف وאﺿﺢ אﻋﻼن ﻛﻴﻮ ﺗﻪ אﻫﻮ ”دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ “‬ﺟﻲ ”ﺟﻨﮓ“ ۾‬
‫”ﻋﺎﻟﻤﻲ אﻣﻦ“ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﻻ‪ ‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮ ﺳﺎٿ ڏﻳﻨﺪو‪ .‬ﺟﻦ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﮐﻲ ﭠﺎﻫﻴﻮ ﺋﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬אﻧﻬﻦ‬
‫ﻻ‪ ‬ﻫﺘﻲ ﺗﻮڙي אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ۾ ڌرﺗﻲ ﺗﻨﮓ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﻣﭥﻦ ﻫﺰאرﻳﻦ ﺗﻪ ﮀﺎ ﻟﮑﻴﻦ ﺑﻢ ُאﮀﻼﻳﺎ وﻳﺎ‪ .‬ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ‬
‫ﺟﻬﺎدﻳﻦ ﮐﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮد ﻗﺮאر ڏﻳﺌﻲ ﮐﻴﻦ ﮘﻮﻟﻲ ﮘﻮﻟﻲ ﻣﺎرﻳﻮ وﻳﻮ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﻨﺪي ﺟﻨﺮل‬
‫ﻣﺸﺮف وڏي ﻓﺨﺮ ﺳﺎن אﻫﻲ אﻋﻼن ﭘﺌﻲ ﻛﻴﺎ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺳﭛ ﻛﺠﮭﻪ ”ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎد“ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ אﻣﻦ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﻻ‪‬‬
‫ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ رﻗﻢ ﻛﺌﻲ ۽ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻴﻮ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﻧﻤﻚ ﺣﻼﻟﻲ‪ ‬ﻋﻴﻮض ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ”ﻣﻘﺼﺪ“ ۽‬
‫”ﻣﻔﺎد“ ﻻ‪ ‬ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ 9/11 .‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬אﺳﻼم آﺑﺎد ۾ ﻫﻚ ﭨﻲ وي ﭼﻴﻨﻞ‬
‫ﺟﻲ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ۾ ﻣﻮن ﮐﺎن ُﭘﮁﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﻛﺮدאر ﮀﺎ ﻫﻮﻧﺪو؟ ﻣﻮن ﭼﻴﻮ ﻫﻮ‪” :‬ﻫﻨﻦ وﻳﻬﻪ‬
‫ﺳﺎل ”ﺟﻬﺎدﻳﻦ“ ﮐﻲ ﭠﺎﻫﮡ ۾ ﻛﻤﺎﻳﻮ ۽ ﻫﺎﮢﻲ ڏﻫﻪ ﺳﺎل אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻣﺎرڻ ۾ ﻛﻤﺎﺋﻴﻨﺪא‪ “.‬אﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﻫﻠﻲ ﭘﻴﻮ‪.‬‬
‫אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﺎن ﻋﺮאق ﺗﺎﺋﻴﻦ ۽ ﭘﺮي ﮀﻮ وﭸﺠﻲ وאﻧﺎ ﮐﺎن ﺑﺎﺟﻮڙ ﺗﺎﺋﻴﻦ ـــ אﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﻫﻠﻲ ﭘﻴﻮ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻨﻴﭧ ﻫﺮ ﻟﻤﺤﻲ אﻫﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮي رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾‬
‫ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ۽ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻫﻨﻦ وﻛﮣﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ אدאرن ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن رﮘﻮ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﭡﻜﻴﺖ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ‬
‫ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻋﻠﻤﺒﺮدאر ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ אدאرن ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻫﻲ אدאرא‬
‫)‪ (Bretton Woods Institutions‬ﺑﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﭡﻜﺘﻲ ﻧﻈﺎم ﺟﻮ ﻻزﻣﻲ ﺣﺼﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻲ אﻋﺘﺒﺎر‬
‫ﮐﺎن دﻧﻴﺎ ﺟﻲ אﻣﻴﺮ ﻣﻠﻜﻦ ﻣﺎن ﻫﻚ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻮ ﻋﻮאم دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻏﺮﻳﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮאم ۾ ﮘﮣﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺳﺒﺐ‬
‫אﻫﻮﺋﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אن ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ אدאرن ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ‪ ‬۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﺎ ﺣﻜﻤﺮאن ﻛﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﻣﻔﺎدن ﺟﺎ ﻧﻤﺎﺋﻴﻨﺪه ﭤﻮرو ﺋﻲ آﻫﻦ‪ُ .‬אﻫﻲ ﺗﻪ אﺻﻞ ۾ אﻧﻬﻦ אدאرن ﺟﺎ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻛﻤﻴﺸﻦ אﻳﺠﻨﭧ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻨﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻋﻮאم ۽ ﺳﻨﺪن ﻣﻔﺎدن ﺳﺎن ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ وﭸﻲ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﻫﺎ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ ﻫﻮ ﭘﺎڻ وٽ رﮐﮡ ﭼﺎﻫﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭔﻲ ﺻﻮرت ۾ ”ﻣﭥﻴﻦ“ ﺟﻮ ﻛﻢ ﭤﻮرو ڏﮐﻴﻮ ﭤﻲ‬
‫ﭘﻮﻧﺪو‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮن ﺳﻤﻮرﻳﻮن ﻣﻌﺎﺷﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ﮀﺎ آﻫﻦ؟ ﻛﻨﻬﻦ ﻻ‪ ‬آﻫﻦ؟ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن‬
‫ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﻻ‪ ‬آﻫﻦ؟ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺎڻ ﻛﻮ رאز ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﻠﻚ ﺟﺎ وزﻳﺮאﻋﻈﻢ )؟( ﺑﻪ‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ אدאرא ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻼزﻣﻦ ﮐﻲ ﻧﺎﻣﺰد ﻛﻨﺪא ﻫﺠﻦ‪ ،‬אن ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪‬‬
‫ﺟﻮ رאز ﻓﺎش ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻛﻬﮍن دﻟﻴﻠﻦ ۽ ﺛﺒﻮﺗﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﺮج آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻌﻴﻦ ﻗﺮﻳﺸﻲ ﻛﻴﺮ ﻫﻮ؟ ﺷﻮﻛﺖ ﻋﺰﻳﺮ ۽‬
‫ﺣﻔﻴﻆ ﺷﻴﺦ ﻛﻴﺮ آﻫﻦ؟ ﻫﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﻛﻢ ﻛﺮي رﻫﻴﺎ آﻫﻦ؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻧﺠﻜﺎري‪ ‬ﺟﻮ ڊرאﻣﻮ ﮀﺎ‬
‫آﻫﻲ؟ ﻫﻚ ﻫﭣ ﺳﺎن ﻓﻮج אدאرא وﻛﮣﻲ ﭤﻲ ۽ ﭔﺌﻲ ﻫﭣ ﺳﺎن ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮي ﭤﻲ‪ .‬אﻫﻲ وﻛﮣﻦ ﺑﻪ ﻋﻮאم ﺟﺎ‬
‫وﺳﻴﻼ ﭤﺎ ۽ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻮאم ﺟﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﺳﺎن ﻛﻦ ﭤﺎ؟ אﻫﻮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻮ ﻛﻴﮇאﻧﻬﻦ وﻳﻨﺪو ۽ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻛﻢ אﻳﻨﺪو؟ אﻫﻲ ﺳﻮאل ﻫﺎﮢﻲ رאز ﻛﻮﻧﻪ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻬﮍي ﻗﻴﻤﺖ وﺻﻮل ﻛﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ؟‬
‫אﻫﺎ ﺧﺒﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ رﮘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﻣﻔﺎد ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺒﺎ ۽ ”ﻫﻴﭡﺌﻴﻦ“ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ”ﻟﺤﺎظ“ ﻧﻪ‬
‫رﮐﺒﻮ ﺗﻪ ﻗﺼﻮ ﻫﻠﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪو‪ .‬ﺟﻴﻜﺎ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري وﻛﮣﻲ‬
‫ﭤﻲ‪ .‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻘﺼﺪ ۽ ﻣﻔﺎد ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﭤﻲ ۽ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺮوط‬
‫ﻃﻮر ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻲ ُאﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻮٽ ۾ ﻛﺠﮭﻪ ”ﻣﻌﺎوﺿﻮ“ ﺑﻪ ﻟﻬﮣﻲ ﭤﻲ‪ .‬אﺋﻴﻦ ﺋﻲ ﺟﺌﻴﻦ وڏﻳﺮא‬
‫در ﺟﻲ ﺳﺎﺳﻲ‪ ‬ﮐﻲ ُﺳﻜﻞ ﺋﻲ ﺳﻬﻲ ﭘﺮ ُﭨﻜﺮ ُאﮀﻼﺋﺒﺎ آﻫﻦ‪ .‬آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﻛﻤﺪאرن ﺟﻮ ﺑﻪ ”ﺧﻴﺎل“ ﻛﻨﺪא آﻫﻦ ۽ ۽ َ َ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺘﻲ אﺳﺎن وٽ אﺋﻴﻦ ﺋﻲ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻛﺌﻴﻦ ﻛﺌﻴﻦ אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ؟ אﻫﻮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺟﻮ ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﭔﻴﻮ ﭘﺎﺳﻮ אﻫﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ”ڌﮢﻴﻦ“ ﻛﺠﮭﻪ ﻣﻔﺎد ﻫﻨﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮرא ﻛﻴﺎ آﻫﻦ ۽ אﻫﻮ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ אﺗﺤﺎد )‪ (Unholy Alliance‬אﻧﻜﺮي ﺋﻲ ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﭤﻮري אن ﭘﺎﺳﻲ ﺗﻲ ﺑﻪ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﭰﻮرو ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻃﺮح אن ﻛﺮدאر ﺟﻲ ﻛﻬﮍي رﺷﻮت ۽ ﻛﻬﮍﻳﻦ ﻛﻬﮍﻳﻦ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ورﺗﻲ آﻫﻲ؟‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻓﻮﺟﻲ رאڄ ۽ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ אڻ ﻫﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺎم ﻃﻮر ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻣﻠﻚ ۾ אﻳﻮب‪ ،‬ﻳﺤﻴﻰ‪ ،‬ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ۽ ﻫﺎﮢﻲ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻮ‬
‫رאڄ آﻫﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ وڏو ﺣﺼﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻓﻮﺟﻲ آﻣﺮﻳﺘﻮن رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻈﺎﻫﺮ ۽‬
‫ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺗﻪ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ درﺳﺖ آﻫﻲ ﭘﺮ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﮅي آﻣﺮﻳﺖ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭘﺮ אﻗﺘﺪאر ۽ אﺧﺘﻴﺎر ﺟﻮن ﺣﻘﻴﻘﻲ وאﮘﻮن ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ۽ אن ﺟﻲ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻴﻤﻴﻨﭧ ﭘﺎڻ وٽ رﮐﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺧﻼف ڊﮔﮭﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﮇﻫﻦ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺑﺤﺎل ﭤﻲ ۽ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻮ אﻗﺘﺪאر ﻣﻠﻴﻮ‪ُ ،‬אن ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺎﮢﻲ ﻛﺎﺑﻪ‬
‫ﻟﻜﻞ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﮐﻴﻦ ﻛﻬﮍن ﺷﺮﻃﻦ ﺗﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﻣﺤﺪود אﺧﺘﻴﺎرن ﺳﺎن ﺑﻈﺎﻫﺮ אﻗﺘﺪאر ﺟﻲ ﻣﺴﻨﺪ‬
‫ﺗﻲ وﻳﻬﺎرﻳﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ۽ درאﺻﻞ ﻓﻴﺼﻼ ﭘﺮدي ُﭘﭡﻴﺎن ﻛﭥﻲ ﭤﻴﻨﺪא ﻫﺌﺎ ۽ ﻛﻴﺮ ﻛﻨﺪو ﻫﻮ؟ אن ﻛﺮي ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻛﮇﻫﻦ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ رﻫﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﺧﺘﻴﺎر ۽ אﻗﺘﺪאر ﻛﮇﻫﻦ ﻋﻮאم‬
‫ﮐﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻴﻮ ﺋﻲ ﻧﻪ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ رאڄ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬درאﺻﻞ ﻣﻠﻚ ۾ ﻓﻮﺟﻲ‬

‫‪14‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫رאڄ ﻫﻚ ﻃﺮف אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﺟﻲ رﺷﻮت ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ‬
‫ﻃﺮف אﻫﺎ ﺧﻮد آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﻧﻈﺎم ۾ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ‬
‫دﻻﻟﻲ ﻛﻨﺪڙ ﻗﻮﺗﻮن ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪﻳﻮن ۽ ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬אﻫﻮ وڏي ۾ وڏو ﻛﻮڙ‬
‫۽ ﭠﻠﻬﻮ ﻣﻔﺮوﺿﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻧﺎﻛﺎم ﭤﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻛﮇﻫﻦ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ رﻫﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ وري ﻛﮇﻫﻦ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ אﻗﺘﺪאر ۽ אﺧﺘﻴﺎر ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻌﻨﻰ ۾ ﻋﻮאم ﮐﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫رﮘﻮ ﺑﻨﻬﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ وﻗﺖ ﻻ‪ ‬ﺑﻈﺎﻫﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﭜﭩﻲ ﮐﻲ אﺧﺘﻴﺎر ﻣﻠﻴﻞ ﻫﺌﺎ‪ .‬אن ﺟﻮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ אﻫﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ אوﭜﺮ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻓﻮج ﻛﻤﺰور ﭤﻲ ﭼﻜﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﺎ ﻧﻮي ﻫﺰאر ﻗﻴﺪي ﭜﺎرت‬
‫وٽ ﻫﺌﺎ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ دﻧﻴﺎ ۾ ﻛﻨﮅ ﮐﮣﮡ ﺟﻲ ﻻﺋﻖ ﻧﻪ رﻫﻲ ﻫﺌﻲ ﭘﺮ ﭘﻮ‪ ‬אﺳﺎن ڏﭠﻮ ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﮐﺎڌل ﻓﻮج ﮐﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﭜﭩﻲ وري ﺳﮕﮭﺎرو ﻛﻴﻮ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ﺳﻨﺪس ﻛﻬﮍو ﺣﺸﺮ ﻛﻴﻮ ۽ ﺳﻨﺪس ﺟﺰوي ﺳﺎﻣﺮאج‬
‫دﺷﻤﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮐﻴﺲ ﻛﻬﮍي ﻋﺒﺮﺗﻨﺎכ ﺳﺰא ڏﻧﺎﺋﻮن!‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺣﻘﻦ ﺗﻲ ڌאڙא ﻫﮣﮡ‪:‬‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻮ אﺻﻞ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ )אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﻤﻴﺖ( درאﺻﻞ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد‬
‫ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻃﺮح אن ﺟﻮ ﺳﻤﻮرو ”ڌﻧﮅو“ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح ﺳﻤﻮري‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬אﻧﺴﺎﻧﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺣﻘﻦ ﺟﻲ ﻟﺘﺎڙ ﺗﻲ ﻫﻠﻲ‬
‫ﭤﻮ‪ .‬ﺟﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﻮﻣﻮن ﺑﺮאﺑﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻫﻚ ﻣﺘﻮאزن وﻓﺎق ۾ ﻫﻚ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﺮﺷﺘﻲ אﻧﺪر‬
‫رﻫﻨﺪڙ ﻫﺠﻦ‪ ،‬ﻓﻮج ۽ ﺑﻴﺮو ﻛﺮﻳﺴﻲ‪ ‬۾ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺟﻴﺘﺮي ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ אﺗﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺟﻤﻬﻮري ﻗﻮﺗﻦ وٽ ﻫﺠﻲ ۽ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ وﻓﺎﻗﻲ‬
‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ۾ ﺑﺮאﺑﺮي‪ ‬وאرو ﻛﺮدאر ۽ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﻫﻮﻧﺪ ﻫﺘﻲ אﻫﻮ ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭠﺎﻫﻪ ﻫﻚ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻫﻠﻲ ﻧﻪ‬
‫ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬درאﺻﻞ ﻣﻠﻚ ۾ آﻣﺮﻳﻜﻲ رאڄ ۽ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ אڻ ﻫﻮﻧﺪ ﺟﻴﺎن ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺣﻘﻦ ﺗﻲ ڌאڙو ﺑﻪ ﺳﺎﮘﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ אﺗﺤﺎد ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﭰﺮﻟﭧ‬
‫ﺟﻮ ﭘﺮوאﻧﻮ ﻫﻚ ﻃﺮف آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﮘﻴﺠﮭﻮ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ﺳﻨﺪس ﻛﺮدאر ﻋﻴﻮض ﻣﻠﻨﺪڙ رﺷﻮت ﺑﻪ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف אﻫﺎ ﺧﻮد آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﺿﺮورت ﺑﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭔﻲ ﺻﻮرت ۾‬
‫ﺳﻨﺪس ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻗﻮت ﺟﻮ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﺴﺘﻘﻞ رאڄ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ رﻫﻲ ﻫﺎ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﻧﺸﻲ ۾‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮن ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ وﺳﻴﻠﻦ ۽ ﺣﻘﻦ ﮐﻲ ُﻟﭩﻴﻨﺪو ۽‬
‫ﭰﺮﻳﻨﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ُ ،‬אﻫﺎ رﮘﻮ ﻫﻦ ﺟﻲ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺟﻲ ُﭘﭡﻴﺎن ﺟﻲ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﺳﻬﻜﺎر ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻗﺼﻮ אﺋﻴﻦ ڊﮔﮭﻮ ﻋﺮﺻﻮ ﻫﻠﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ ﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ۽ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪ ڌرﻳﻦ ﮐﻲ ُאﺳﺮڻ ﻧﻪ ڏﻳﮡ‪:‬‬
‫ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ۽ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﻣﻔﺎد ﻣﻠﻚ אﻧﺪر ﻫﺮ ُאن ﻗﻮت ﮐﺎن ڊﻧﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ‬
‫ﻫﻦ ”ﭠﮙﻲ ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻪ“ ﺟﻲ )‪ (Statuesque‬ﺟﺎ ﺑﮑﻴﺎ ُאڊﻳﮍي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭴﮡ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻮ אڻ‬
‫ﻟﮑﻴﻞ ﻣﻌﺎﻫﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ڌאرא ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻧﻪ ڏﺟﻲ ۽ ﻣﻠﻚ‬

‫‪15‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫۾ ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ۽ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪ ﺗﻮڙي ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻨﺪڙ وﻃﻦ دوﺳﺖ ڌرﻳﻦ ﮐﻲ אﮘﺘﻲ אﭼﮡ ۽‬
‫ﺳﮕﮭﺎرو ﭤﻴﮡ ﺟﻮ وﺟﮭﻪ ﻧﻪ ڏﺟﻲ‪ .‬ﻧﻪ رﮘﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻧﻪ ڏﺟﻲ ۽ ﺳﻨﺪن ﺳﻤﻮرא َ َ‬
‫دڳ ﺑﻨﺪ ﻛﺠﻦ ﭘﺮ ﮐﻴﻦ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﭨﻮڙﺟﻲ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ۾ رﮐﺠﻲ ۽ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﺳﻨﺪن ﻻﮘﺎﭘﻦ ﺟﻮن رאﻫﻮن ﺑﻨﺪ ﻛﺠﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮدن‪ ،‬ﭜﺘﻪ ﺧﻮرن‪ ،‬ڏوﻫﺎرﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ وڏﻳﺮن ۽ ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאرن ﺗﻮڙي ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ۽‬
‫ﺑﻲ ﺿﻤﻴﺮ وﻳﻜﺎﺋﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאﻧﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﮔﻨﺪو ﻛﺠﻲ‪ ،‬وﻟﮕﺮאﺋﻴﺰ ﻛﺠﻲ‪ ،‬ﻛﺮאﻫﺖ ﺟﻮﮘﻮ ﺑﮣﺎﺋﺠﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎن אﻋﺘﺒﺎر ﮐﭵﻲ وﭸﻲ ۽ ﻫﻦ ﭠﮙﻲ ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻪ ﺟﻮ אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ﻗﺎﺋﻢ رﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﮀﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻄﻮر ﻫﻚ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪو؟‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﺎﺑﺖ ﮔﮭﮣﻴﻮن ﻗﻴﺎس آرאﺋﻴﻮن אڄ ﻧﻪ ﭘﺮ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن‬
‫ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﻧﺴﻞ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ۾ ﺳﺮﮔﺮم ﻫﻮ‪ ،‬אن ﻣﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﺋﻲ ﻛﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻦ ۽ ﺧﺪﺷﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻣﺎن ﭘﺮ ُאﻣﻴﺪ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺳﺮدאر ﺷﻮﻛﺖ ﺣﻴﺎت ﮐﺎن‬
‫ﺷﻴﺮﺑﺎز ﻣﺰאري‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ وﻳﻨﺪي אﺻﻐﺮ ﺧﺎن ﮐﺎن ﺟﻨﺮل ﻧﻮر ﺧﺎن ﺗﺎﺋﻴﻦ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﺟﻦ ﺑﻪ ﺟﮭﻮﻧﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאﻧﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮن آﺗﻢ ﻛﭥﺎﺋﻮن ﻟﮑﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺎ ﮔﮭﮣﻲ אﻣﻴﺪ ﻛﻮﻧﻪ‬
‫ڏﻳﮑﺎري آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻲ אﻳﻢ ﺳﻴﺪ ﺗﻪ ‪1974‬ع ۾ ﻛﺘﺎب ﻟﮑﻲ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ رﻛﺎرڊ ﺗﻲ آﮢﻲ ﮀﮇي ﻫﺌﻲ‪1990 .‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪‬‬
‫ﺗﻪ אﻫﺎ ﭤﻴﻮري ﺑﻪ ﮔﺮدش ۾ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﺌﻴﻦ ڊزאﺋﻴﻦ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻄﻮر‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﺣﺎﻟﺖ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﺟﮗ ﻣﺸﻬﻮر دאﻧﺸﻮر ﺳﻠﻴﮓ ﻫﻴﺮﺳﻴﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺗﺠﺰﻳﺎﺗﻲ ﻧﻘﺸﺎ ﺑﻪ ﭘﮅرא ﭤﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬אﻧﻬﻦ ﺧﺪﺷﻦ ۽ אﻣﻜﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮאﺋﻲ‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ آﻫﻦ ﺟﻦ ﺳﺒﺐ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ آﺋﻴﻨﺪو ﺑﻄﻮر ﻫﻚ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ۾ ﻛﻮ ﭼﮝﻮ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﻮ אﭼﻲ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ ﭤﻮرو אﻧﻬﻦ ﭠﻮس ﺳﺒﺒﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﺮﻳﻮن‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺑﻄﻮر رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎک ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح אﻫﮍن ﻫﭥﻦ‪ ،‬ﻗﻮﺗﻦ ۽ ﻣﻔﺎدن وٽ ﻳﺮﻏﻤﺎل رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺟﻦ ﻫﻦ‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ”ﻣﻔﺎدن“ ﻻ‪ ‬ﺑﻲ درﻳﻎ ۽ ﺑﮁﮍو אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﺎک ﮐﻲ ﺳﺨﺖ ﮀﻴﻬﻮ رﺳﺎﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن دﻧﻴﺎ ﺟﻲ אﻧﻬﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻜﻦ ۽ رﻳﺎﺳﺘﻦ ﻣﺎن ﻫﻚ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﺎک ﺳﻨﺪس ڏﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ‬
‫”ﻛﺮدאر“ ﺳﺒﺐ ﺳﭵﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ۾ אﻳﺘﺮي ﺗﻪ ﺧﺮאب ﻛﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ ﺟﻮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ دل ۾ ﻫﺎﮢﻲ ﻛﻮﺑﻪ אﻋﺘﺒﺎر‬
‫ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ ﻫﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ﺑﻈﺎﻫﺮ ڏאڍي ﻣﺘﻀﺎد ﺑﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﻫﻚ ﮘﮇﻳﻞ ﮘﻮٺ ﺑﻪ آﻫﻲ دﻧﻴﺎ ﺟﻮ‬
‫ﻛﻮﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﭔﻴﭧ )‪ (Island‬ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﭵﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ﺟﺎ ﻣﻠﻚ ۽ ﻗﻮﻣﻮن ﺳﮅي‪ ‬ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅي‪ ‬ﻃﺮح ﻫﻚ ﭔﺌﻲ‬
‫ﺳﺎن ﮘﻨﮃﻳﻞ ۽ ُﮘﺘﻴﻞ آﻫﻦ ۽ אﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن رﮘﻮ אﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﺘﻀﺎد ﺗﻮڙي ﻫﻢ آﻫﻨﮓ ﻣﻔﺎدن ﺟﺎ‬
‫رﺷﺘﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﺌﻴﻦ ﺑﻲ אﻋﺘﺒﺎر ۽ ﺑﮁﮍي ﻛﺎرﭘﺖ وאرو ﻛﻮ ﻓﺮد ﺑﻪ ڊﮔﮭﻮ ﻋﺮﺻﻮ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ‪ ‬ﺳﺎن אﮘﺘﻲ وڌي ۽‬
‫ﻫﻠﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ ﺗﺌﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻧﻘﺸﻲ ﺗﻲ رﻳﺎﺳﺘﻮن ۽ ﻣﻠﻚ ﺑﻪ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﺳﺎﮘﻲ ﻣﺰאج ۽ ﺳﺎک‬
‫ﺳﺎن ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻛﺮي ۽ אﮘﺘﻲ وڌي ﻧﻪ ﭤﺎ ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻲ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﺠﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ אﻫﻮ ﭤﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ۽ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﺣﺸﺮ אﻫﮍو ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‬
‫ﺟﻮ دﻧﻴﺎ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ אﻋﺘﺒﺎر ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺟﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ‬

‫‪16‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻃﺮح ڏﮐﻴﻮ وﻗﺖ אﭼﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ۽ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ אن ﺟﻮ ﺣﻞ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﺎﻣﺮאج‬
‫ﺟﻲ وڌﻳﻚ ﻛﻤﺪאري‪ ‬۾ ﮘﻮﻟﻲ ﭤﻮ ۽ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻲ ﻛﻮﺑﻪ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﭤﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻚ ﺗﻪ‬
‫ﻫﺮ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺣﺪ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺗﻮﻫﺎن ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﺟﮙﺎڙ ﻧﻪ ﭤﺎ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮ‪ .‬ﺟﮙﺎڙ ﺟﻲ ﺑﻪ ﻫﻚ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺪ‬
‫ﻫﺠﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺗﻮﻫﺎن ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم ۽ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ אﮐﻴﻦ ۾ ڌوڙ ﻧﻪ ﭤﺎ وﺟﮭﻲ ﺳﮕﮭﻮ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ‬
‫אﻫﺎ ﺧﺒﺮ אﻧﻬﻦ ”ﺟﮙﺎڙن“ ﺟﻮ ﻋﻼﺋﻘﺎﺋﻲ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻓﺎﺋﺪن وﭠﻨﺪڙ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻗﻮﺗﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﮙﺎڙي‬
‫۽ ﭘﻴﺸﻪ ور ”ڌﻧﮅوڙي“ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ِ َ‬
‫ﻣﭧ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬אﻫﮍي ﭘﺮאﺳﺲ ۾ ﺧﻮد ”ﺟﮙﺎڙﻳﻦ“ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد‬
‫ﭠﻬﻴﻮ وﭸﻦ ۽ ﭘﻮ‪ ‬אﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﻻ‪ ‬ﻫﻮ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ۽ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ” ُ َ‬
‫ﭼﺮچ“ ﺗﻲ‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ۽ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ אﻫﮍو ﺣﺸﺮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ אن ﺗﻲ‬
‫ﻫﺎﮢﻲ دﻧﻴﺎ ۾ ﻛﻮﺑﻪ אﻋﺘﺒﺎر ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﻮد آﻣﺮﻳﻜﺎ ۽ ﭼﻴﻦ ﺟﻬﮍﻳﻮن ُڌرﻳﻮن‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﻣﭥﺲ‬
‫”ﻫﭣ“ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬دل ۾ ُאﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﭥﺲ ﻛﻴﺘﺮو אﻋﺘﺒﺎر ﻛﻨﺪﻳﻮن ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن‪ ،‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻫﺮوﭜﺮو ﻛﺎ‬
‫ﮘﺠﮭﺎرت ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻛﻮ رאز ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻳﺮאن ۽ ُאﺗﺮ ﻛﻮرﻳﺎ ﮐﻲ אﻳﭩﻤﻲ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ ﺑﻪ‬
‫ِﻟﻚ ﭼﻮري ”אﺳﺎن“ ﮐﺎن ﻣﻠﻲ آﻫﻲ ۽ آﻣﺮﻳﻜﺎ دل ۾ אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﻛﻴﺘﺮو ﺧﻮش ﻫﻮﻧﺪو אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭘﮅري َﭘﭧ‬
‫ﭘﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﻮد ﻫﻚ ﻃﺮف ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ”دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ “‬ﺧﻼف ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺟﻨﮓ ۾ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺻﻒ ﺟﻮ אﺗﺤﺎدي آﻫﻲ ﭘﺮ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻛﻮ ﻟﻜﻞ رאز ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אڄ ﺑﻪ ”ﺟﻬﺎدي“ ﻗﻮﺗﻦ ﺗﻲ ُﮘﺠﮭﻮ‬
‫ﻫﭣ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﻮد ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ ﻟﺒﺮل ﻫﺌﮡ ﺟﺎ ﺑﮑﻴﺎ ﺑﻪ ُאڊڙي‬
‫رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻳﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ אﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ ”روﺷﻦ ﺧﻴﺎل אﻋﺘﺪאل ﭘﺴﻨﺪي‪ “‬ﺟﻮ ﻋﻠﻤﺒﺮدאر ﺟﻨﺮل ُאﻫﻮ‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﺎرﮔﻞ ﺟﻮ ﻣﺤﺮכ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﺌﻴﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۽ ﻣﻠﻚ‬
‫۾ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﺌﻴﻦ ”ﺟﮭﺎدي ﺻﻨﻌﺖ“ وري ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ‬
‫אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﭘﮅري ﭘﭧ ﭘﺌﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺑﻄﻮر ﻫﻚ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ‬
‫ﻫﺎﮢﻲ دﻧﻴﺎ ۾ ﻛﺎ ﺳﺎک ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﺎک ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ُאﻫﺎ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﻛﻴﺘﺮن ”ﻗﻮﺗﻦ“‬
‫ﻻ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ”ﻣﺨﺼﻮص“ ﻛﺮدאر ﺳﺒﺐ ﺧﻄﺮي ﺟﻮ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﮡ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ڏﮐﮡ אﻳﺸﻴﺎ ۾ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ אﺗﺤﺎدي ﻫﺎﮢﻲ ﭜﺎرت آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﺮد ﺟﻨﮓ ﺟﻮ ﭘﻮرو دور ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮ אﺗﺤﺎدي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن رﻫﻴﻮ‪ .‬אﺗﺤﺎدي ﮀﺎ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ وٽ وﻛﮣﻲ ﮀﮇﻳﻮ ۽ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ‬
‫ﮐﺎﻧﺌﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻢ وﭠﮣﺎ ﻫﺌﺎ‪ُ ،‬אﻫﻲ ﻫﻦ ﮐﺎﻧﺌﻦ دل ﮐﻮﻟﻲ ورﺗﺎ‪ .‬ﺳﺮد ﺟﻨﮓ ﺟﻲ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻚ ﺗﻪ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻬﮍي ﻣﻠﻚ ﺟﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﺿﺮورت ﻧﻪ رﻫﻲ ۽ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﻧﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ُאﭜﺮي آﻳﻞ‬
‫ﻧﻮن ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ אﺗﺤﺎد ﺟﻮ ﻫﭣ ﭜﺎرت ڏאﻧﻬﻦ وڌאﻳﻮ‪ .‬אن ﺟﻮ وڏي ۾ وڏو ﺳﺒﺐ ﭼﻴﻦ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺮح ﭼﻴﻦ ﻣﺎن ﺳﺨﺖ ﺧﻄﺮو آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭼﻴﻦ ﻣﻌﺎﺷﻲ‬
‫ﻃﻮر ﮐﮣﻲ ﻧﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאرאﻧﻪ وאٽ ورﺗﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر אﻫﻮ אڄ ﺑﻪ ﺳﻮﺷﻠﺴﭧ آﻫﻲ ۽ אن ﺟﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن אڄ ﺑﻪ ”ﺳﻮﺷﻠﺴﭧ ڊﭘﻠﻮﻣﻴﺴﻲ‪ “‬۽ ﻣﻔﺎدن ﺟﻮ آﺋﻴﻨﻪ دאر آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ وٽ אن ﺟﻲ‬

‫‪17‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﺎﻣﻬﻮن ُאﭜﺎرڻ ﻻ‪ ‬ﭜﺎرت ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﭔﻴﻮ ﻛﻮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺘﺒﺎدل ﻧﻪ آﻫﻲ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﺑﻪ ﭜﺎرت ﭼﻴﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ ﺟﻮ ﻣﻠﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﭜﺎرت وٽ ﺑﻪ ﻟﮗ ﭜﮗ ﭼﻴﻦ ﺟﻴﺘﺮو ﺋﻲ ﻛﻨﺰﻳﻮﻣﺮ آﻫﻲ ۽ ﭨﻴﻮن ﺗﻪ ﭜﺎرت ۾ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﻦ ﺟﻴﺘﺮي ﺋﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬۽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭜﺎرت ﺑﻪ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻮ‬
‫ﺗﻪ אﻫﻮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن ﺋﻲ ﻫﻦ ﺧﻄﻲ ۾ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر אﻫﮍو ﻛﺮدאر ُאﭜﺎري ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﻮ ﭼﻴﻦ‬
‫ﮐﻲ ﺑﻪ ﻟﻮڏي ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ ﭘﺎڻ ﺑﻪ אﻳﺸﻴﺎ ۾ ﻫﻚ وڏي ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻗﻮت ﻃﻮر ُאﭜﺮي אﭼﻲ‪ .‬אن ﻻ‪ ‬ﻫﻮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ‬
‫ﻛﺎﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﻴﻤﺖ אدאر ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ۽ ﭜﺎرت ﺟﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﻻﮘﺎﭘﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻦ‬
‫ﺧﻄﻲ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ُאﻫﺎ ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ ﻳﺎ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ אﻫﻤﻴﺖ ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺎن אﺋﻴﻦ ﺗﻜﮍو ۽ ﺳﻮﻟﻮ ﻫﭣ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻛﮃﻧﺪو ﭘﺮ אﻫﻮ אن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ﺗﺮﺟﻴﺤﻦ ۾ ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻪ رﮐﻨﺪو‪.‬‬
‫אن ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺟﻲ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ אﺷﺎرن ﻣﺎن وﭠﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﻫﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﭘﺎכ‬
‫ـــ ﭜﺎرت ﻻﮘﺎﭘﺎ אﻳﺘﺮو ﺳﮅري رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺸﻤﻴﺮ ﺟﻲ ﻣﺴﺌﻠﻲ ﺗﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻳﻮ ـــــ ﭨﺮن وﭠﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر آﻫﻲ‪،‬‬
‫وאﮔﮭﺎ ۽ ﮐﻮﮐﺮא ﭘﺎر ﺟﺎ ﺑﺎرڊر ﺳﺎﻓﭧ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻈﺎﻫﺮ ﺟﻴﻜﻮ ﺟﮭﺎدﻳﻦ ﺟﻲ ﺧﻼف وڏو‬
‫”ﺟﮭﺎدي“ ﭤﻴﻮ ﺑﻴﭡﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ درאﺻﻞ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻮن ﺑﺪﻟﻴﻞ ۽ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺗﺮﺟﻴﺤﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻚ אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﮐﺎﭴﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﭼﻲ ﻛﺎري ﺟﻮ ﻣﺎﻟﻚ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﻫﻦ ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﺳﺎن ﻛﻮ ﭘﺮي ﺟﻮ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ”ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ“ ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻨﺎ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ‬۽ ﭘﻮرﻫﺌﻲ ﺟﻲ ﻣﺎل ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺟﻴﺎن ﻣﻠﻴﻮ ۽ ﻫﻨﻦ ﺑﻪ אﻧﮑﻲ אﻳﺘﺮو ۽ אﺋﻴﻦ ُﻟﭩﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺘﺮو‬
‫ﺳﻨﺪن وس ۾ ﻫﻮ‪ ،‬ﭘﺎڻ אن ﮐﺎن ﺑﻪ ﭔﻪ رﺗﻴﻮن אﮘﺘﻲ‪ .‬ﺟﻲ ﻣﻠﻚ ۽ ﻣﻤﻠﻜﺘﻮن رﮘﻮ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ دﻻﻟﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻫﻼﺋﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻦ ﻫﺎ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻮﻟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺌﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﭘﺮ دאﺧﻠﻲ ﻓﻴﻜﭩﺮس ﺟﻲ ﻓﻄﺮت‬
‫ﻛﻦ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ُ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭰﻮرو ۽ ﻛﻮﺗﺎﻫﻪ‬
‫ﺗﻮڙي ﺳﻤﺎج ۾ ﺑﻨﻴﺎدي אﻫﻤﻴﺖ ۽ ﻓﻴﺼﻼ ُ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻦ ﮐﻲ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۾ ﺗﻴﺴﻴﻦ ﻧﻪ אﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺴﻴﻦ ﺳﭵﻲ ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻪ ﺟﻮ‬
‫وﭸﻲ ڍﻳﻨﮕﻮ ڍﻳﺮي ﭤﺌﻲ‪ .‬روس ﺟﮭﮍي ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﭙﺮ ﭘﺎور ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺑﻪ אﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﻪ ﭘﺌﺠﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن رﻳﺎﺳﺖ אﻧﺪرאن ﮐﺎﭴﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﮘﻴﻮ ﺣﺎل ﻳﻮﮔﻮﺳﻼوﻳﻪ ﺟﻮ ﻫﻮ‪ .‬אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻦ ۽ وﻳﻨﺪي ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻨﺘﻴﻦ ﺟﻲ زوאل ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ אﻫﮍא رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬روﻣﻲ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﮐﻲ ﺑﻪ آﺧﺮ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﻪ ﭘﺌﺠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻴﺖ אﻧﺪرאن ﮐﺎﭴﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﻋﺮوج ۽ زوאل ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﺑﻪ‬
‫אﻫﮍא رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬وﻳﻬﻴﻦ ﺻﺪي‪ ‬۾ ﺑﺮﻃﺎﻧﻮي ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻴﺖ ﺑﻪ ﭤﻮرو ﺋﻲ ﭘﺌﻲ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻴﺖ ﺟﻲ‬
‫آﺳﻤﺎن ﺗﺎن ﻛﭥﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻟﻬﻨﺪڙ ﺳﺞ آﺧﺮي ﭜﻴﺮو ﻟﻬﮡ وאرو آﻫﻲ‪ .‬ﻋﺎم ﻃﺮح ﻣﺎﮢﻬﻮ رﮘﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻇﺎﻫﺮي ﺳﮕﮫ ڏﺳﻦ ﭤﺎ ﭘﺮ ﺳﻨﺪن ﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﻪ ورﺛﻲ ۾ ﻣﻠﻴﻞ ۽ ﻫﻚ ﭘﺮאﺳﺲ ۾ وڌﻧﺪڙ ﻛﻤﺰورﻳﻦ ﮐﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ‬
‫ڏﺳﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﻪ אﻫﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭘﺌﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﭰﺮﻳﻮ ۽ ُﻟﭩﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ‪ ‬ﺳﻮﻧﻲ ﻛﻜﮍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺌﻲ ﮐﻴﻦ آﻧﺎ ﻻﻫﻲ ڏﻳﻨﺪي‪ .‬אﻫﺎ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ ﺋﻲ אﻫﮍﻳﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻲ وڏي ۾‬
‫وڏي ﻛﻤﺰوري ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﺳﻨﺪن ُﺳﺮ ﻧﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﺑﻪ אﻫﮍي ﺻﻮرﺗﺤﺎل‬
‫۾ ﭘﻬﭽﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺟﺘﻲ رﻳﺎﺳﺖ אﻧﺪر ﺋﻲ אﻧﺪر ﮐﺎﭴﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻓﻮج ﺳﻮא‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻴﺸﻪ‬

‫‪18‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ورאﻧﻪ ﻛﻢ ﺟﻲ ﭔﻴﻮ ﻫﺮ ﻛﻢ ﻛﺮي ﭤﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻮ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺘﻮن אﻫﻲ ﻫﻼﺋﻴﻦ ﭤﺎ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ وڏي ۾‬
‫وڏي ﺻﻨﻌﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻫﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﻴﭩﺮول ﭘﻤﭗ ۽ ﺑﻴﻜﺮﻳﻮن ﻫﻼﺋﮡ ﮐﺎن وﭠﻲ ﺗﻌﻤﻴﺮאﺗﻲ ﻛﻤﻦ ۽ وﻳﻨﺪي ﻫﺎ‪‬‬
‫وﻳﺰ ﺟﻲ ﭨﻴﻜﺲ אوﮘﺎڙڻ ﺟﺎ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﺪن ِﺑﻠﻲ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻓﻮج ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﺻﻞ ﮀﮇي وﭸﻲ אﻫﻲ‬
‫ﻛﻢ ﻛﻨﺪي ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﭘﻴﺸﻪ ورאﻧﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺟﻮ ﮀﺎ ﺣﺎل ﭤﻴﻨﺪو؟ אن ﺟﺎ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻛﻬﮍא אﺛﺮ ﭘﻮﻧﺪא؟ אن ﺟﺎ آﺛﺎر‬
‫ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻫﻦ ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ אدאري ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻛﻢ ﻛﺮﮢﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﻋﻮאم אن ﮐﻲ‬
‫ﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻻ‪ ‬ﺧﻄﺮو ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ وڏﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﻴﻦ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ڏאڍ ۽ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫ﻣﺮﮢﻴﻨﮓ ﺑﮣﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﻫﻮ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻧﺠﺎت ﺑﺠﺎ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﺟﻮد ﺟﻲ ﺑﻘﺎ ﻻ‪ ‬ﻫﭥﻮرאڙﻳﻮن ﻫﮣﮡ ۾ ﺋﻲ‬
‫ﭘﻮرﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ אﻳﺘﺮو ﻛﺮﭘﭧ‪ ،‬ﻛﻤﺰور ۽ ﻣﺮﮢﻴﻨﮓ ﺑﮣﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‬
‫ﺟﻮ אﻫﺎ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻣﻨﻈﻢ رﮐﮡ ﺟﻲ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺋﻲ وﭸﺎﺋﻲ وﻳﭡﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ ﺗﻪ ﮀﺎ ُאن‬
‫ﺟﻮ ﻛﻮ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺎﻫﻲ ۽ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ (Rule of law) ‬ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻣﻠﻚ ﻛﻴﺘﺮو ۽ ﻛﺌﻴﻦ‬
‫ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ ،‬אن ﺟﺎ ﭨﭙﮍ ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﺎرﻳﺎ ﭘﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬אﻫﮍن ﻣﻠﻜﻦ ۾ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ אﻧﺎرﻛﻲ ﺋﻲ رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻣﻘﺪر ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن אن ﺻﻮرﺗﺤﺎل ڏאﻧﻬﻦ ڌﻛﺠﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻋﺪאﻟﺘﻲ‬
‫ﻧﻈﺎم ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﺑﻪ ﮘﺠﮭﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﺪאﻟﺘﻲ ﻧﻈﺎم ﺟﻮ ﻛﻢ رﮘﻮ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ‬
‫ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ אﺧﺘﻴﺎرن ۽ ﻛﺮﺗﻮﺗﻦ ﮐﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺿﺮورت ﺗﺤﺖ آﺋﻴﻨﻲ ﺗﺤﻔﻆ ﻓﺮאﻫﻢ ﻛﺮڻ وﭸﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻮ אﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ڍאﻧﭽﻮ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﺮﭘﺸﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻈﻤﻲ‪ ،‬אﻗﺮﺑﺎ ﭘﺮوري‪ ‬۽ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري‪(Bad Governance) ‬‬
‫ﺟﻮ ﻧﺎدر ﻧﻤﻮﻧﻮ ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬אﺳﻴﻤﺒﻠﻴﻮن رﮘﻮ وڏﻳﺮن ۽ ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאرن ﺗﻮڙي ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﻛﻮڙن ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאﻧﻦ‬
‫ﺟﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻴﻢ ﺧﺎﻧﻪ ۽ ڊﺑﻴﭩﻨﮓ ﻛﻠﺐ ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬אﺳﻴﻤﺒﻠﻴﻦ ۾ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ אﻗﻠﻴﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪه ۽ ﻋﻮאم‬
‫دوﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאﻧﻦ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻮא‪ ‬رڙﻳﻦ ﺟﻲ ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﭘﻮزﻳﺸﻦ ۾ ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻮن ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻮن ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭴﺎر ۾ ﭰﺎﭤﻞ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻋﻮאم ﮐﻲ‬
‫ﻛﻮﺑﻪ آﺳﺮو ۽ ُאﻣﻴﺪ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﺎ ﻓﻀﻴﻠﺖ אﻳﻨﺪي ۽ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﺳﻨﺪن ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﻗﻴﺪﺧﺎﻧﻲ ﺑﺪرאن‬
‫ﻛﻮ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬۽ ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ذرﻳﻌﻮ ﺑﮣﺒﻮ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﻫﺮ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن אﻧﺪرאن‬
‫ﺋﻲ אﻧﺪرאن ﮐﺎﭴﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﻣﺘﺤﺪ رﮐﻲ ۽ אﻧﺼﺎف ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻫﻼﺋﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻴﺎ ﭤﻲ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻫﻚ ﻛﺮي ”ﻫﻨﻦ“ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﻴﻮ ﻳﻌﻨﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺧﻮد ﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ،‬ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺑﺮאﺑﺮي‪‬‬
‫وאرو ﺟﻤﻬﻮري وﻓﺎق‪ ،‬ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺧﻮد ﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬آزאد ﻋﺪﻟﻴﻪ‪ ،‬אﻇﻬﺎر ﺟﻲ‬
‫آزאدي‪ ،‬وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻲ ﻣﻨﺼﻔﺎﮢﻲ ورڇ‪ ،‬ﻓﻴﺼﻠﻲ ﺳﺎزي ۾ ﺳﻤﻮرن ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﺷﺮﻛﺖ‪ ،‬آزאد ﺧﺎرﺟﻪ ۽‬
‫ﮔﮭﺮو ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺣﻘﻦ ﺟﻮ אﺣﺘﺮאم‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﺗﺒﺎﻫﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ אﻧﺠﺎم‬
‫ڏאﻧﻬﻦ وﭠﻲ وﻳﻨﺪא‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻨﻦ ﻫﻚ ﻫﻚ ﻛﺮي ﭘﺎﻟﻴﻮ‪ ،‬ﺗﺎﺗﻴﻮ ۽ وڌאﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻮﺟﻲ رאڄ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‬
‫ﺟﻮ ﻗﺘﻞ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻏﻼﻣﻲ‪ ،‬رﻳﺎﺳﺘﻲ ڏאڍ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻦ ﮐﻲ ﻏﻼم ﺑﻨﺎﺋﮡ‪ ،‬ﻋﻮאم ﺟﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻖ ﻏﻀﺐ ﻛﺮڻ‪،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﻋﺪم ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ،‬ﻋﺪﻟﻴﻪ ﺟﻲ ﻛﺮدאر ﮐﻲ ﻣﺴﺦ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري‪ ،‬אﻳﺠﻨﺴﻴﻮن‪،‬‬
‫ﻛﺮﭘﭧ ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ אﻧﺘﻬﺎﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ،‬ﻓﺮﻗﻪ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪َ ،‬אﻧﺎرﻛﻲ ۽ ﻋﻮאم ﺟﺎ ﻋﻮאم ﺗﻮڙي‬
‫ﻗﻮﻣﻦ ﺟﺎ ﻗﻮﻣﻦ ﺳﺎن ﺗﻀﺎد ۽ ﺗﻜﺮאر!‬

‫‪19‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻫﺎﮢﻲ ﺟﮇﻫﻦ אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﺮح رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ אﻫﻮ ﺣﺎل ﻫﺠﻲ ۽ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﺪن אﮘﻮﮢﻲ‬
‫ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ אﻫﻤﻴﺖ ﻧﻪ رﻫﻲ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬אن ﺟﻮ ﮀﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﭤﻴﻮ؟ ﻳﻌﻨﻲ אن ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ אﻧﺠﺎم ﺳﺒﺠﻴﻜﭩﻮ ۽ آﺑﺠﻴﻜﭩﻴﻮ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ אوﭼﺘﻲ ﺣﺎدﺛﻲ ﺟﻲ אﻧﺘﻈﺎر ۾ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﻮ אﻧﺘﻈﺎر‬
‫ڊﮔﮭﻮ ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ۽ ﺑﻨﻬﻪ ﺟﺮ ﺗﻲ ﭰﻮﭨﻮ ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮن אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻮڙي ﭘﺮڏﻳﻬﻲ‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻮن زﻟﺰﻟﻲ ﺟﻲ زون وאﻧﮕﺮ آﻫﻦ ﺟﺘﻲ ﭘﻠﻴﭩﻮن ﭨﻜﺮאﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺗﻮאﻧﺎﺋﻲ‬
‫ﺟﻲ ﺧﺎرج ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﺧﺎص ﮔﮭﮍي‪ ‬ﺟﻮ אﻧﺘﻈﺎر ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻛﮇﻫﻦ אﻫﺎ ﮔﮭﮍي ﻫﻚ ﻟﺤﻤﻲ ۾ אﭼﻲ وﻳﻨﺪي آﻫﻲ‬
‫۽ ﻛﮇﻫﻦ אﻫﺎ ڊﮔﮭﻮ وﻗﺖ وﭠﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮن ﺳﺒﺠﻴﻜﭩﻮ ۽ آﺑﺠﻴﻜﭩﻮ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺑﻪ ﺳﺴﻤﻚ ﭘﻠﻴﭩﻦ‬
‫وאﻧﮕﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﺣﺎدﺛﻲ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر آﻫﻦ ﭘﺮ ﻛﻨﻬﻦ ”ﺗﻮאﻧﺎﺋﻲ‪ “‬ﺟﻲ رﻟﻴﺰ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ אﻧﺘﻈﺎر آﻫﻲ‪.‬‬

‫‪“Nothing is politically right which is morally‬‬

‫”‪wrong‬‬
‫‪__ Daniel Counell‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ دؤر ﺧﺘﻢ ﭤﻲ‬

‫رﻫﻴﻮ آﻫﻲ؟‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﺰאج ﺳﻴﻜﻮﻟﺮ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭘﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺷﺮوع ﮐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮن ﭔﻪ وאﺿﺢ‬
‫ڌאرאﺋﻮن رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ رﺳﻤﻲ ۽ ﻣﺮوج ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ وﻓﺎﻗﻲ ۽ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ﻳﺎ وﻃﻦ دوﺳﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻛﻮ زﻣﺎﻧﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭔﻲ ﻫﺮ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ‪،‬‬
‫ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ۽ وﻃﻦ دوﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ دﺷﻤﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬אﻫﻮﺋﻲ ﺳﺒﺐ آﻫﻲ‬
‫ﺟﻮ ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ אﮘﻮאﮢﻦ ﮐﻲ אﺳﻼم آﺑﺎد ۽ ﻻﻫﻮر ﻣﺎن ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻏﺪאرن ﺳﺎن ﺗﻌﺒﻴﺮ‬
‫ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﺧﺎن ﻏﻔﺎر ﺧﺎن‪ ،‬ﺟﻲ אﻳﻢ ﺳﻴﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺎن‪ ،‬ﺣﻴﺪر ﺑﺨﺶ ﺟﺘﻮﺋﻲ‪ ،‬ﻋﻄﺎ‪‬א� ﻣﻴﻨﮕﻞ‪ ،‬رﺳﻮل‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﻠﻴﺠﻲ‪ ،‬אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺑﺨﺶ ﻣﺮي‪ ،‬ڊאﻛﭩﺮ ﺣﺌﻲ ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﺟﻨﺮل ﺷﻴﺮوف وﻳﻨﺪي ﻣﺮﺣﻮم ﺑﺰﻧﺠﻲ‬

‫‪20‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻬﮍن אﮘﻮאﮢﻦ ﻣﺎن ﻛﻴﺮ ﻫﻮ ۽ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺣﺼﻲ ۾ ﻣﻠﻚ ﺳﺎن ﻏﺪאري‪ ‬ﺟﺎ ﻟﻘﺐ ﻧﻪ آﻳﺎ‪ .‬وﻓﺎق ﭴﮡ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻚ ﻣﻘﺪس ﮘﺌﻮن ﻫﺌﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺷﺎن ۾ ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ אﺳﻼم آﺑﺎد ۽ ﻻﻫﻮر ﺗﻮڙي ﺳﻨﺪن )‪ (Status –Quo‬ﺟﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﻗﻮﺗﻦ ”ﮔﻮאرא“ ﻧﻪ ﭤﻲ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﻧﻪ رﮘﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺮ ﺧﻮد ﭼﺌﻨﻲ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ دאﻧﺸﻮر ﺑﻪ‬
‫وאﺿﺢ ﻃﻮر אﻧﻬﻦ ﭔﻦ ڌאرאﺋﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ َאﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل رﻫﻲ‪.‬‬
‫אﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻣﭩﺠﮡ ۽ ﭔﻴﻦ אﻧﻴﻚ ﺳﺒﺒﻦ ﻛﺮي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﺰאج ﮔﮭﮣﻮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌﻳﻚ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אن ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ‬
‫אﻧﻴﻚ رﻧﮓ ۽ ﺷﻜﻠﻴﻮن آﻫﻦ ۽ ُאﻫﻲ ﺳﭛ ﻛﻮ ﭼﮝﺎﺋﻲ‪ ‬ڏאﻧﻬﻦ وﭠﻲ وﻳﻨﺪڙ ﻳﺎ ﻣﺜﺒﺖ ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻦ‬
‫ﭘﺮ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ وאﺿﺢ ﻃﻮر ُאﭜﺮي ﺳﺎﻣﻬﻮن אﭼﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ دؤر آﻫﺴﺘﻲ‬
‫آﻫﺴﺘﻲ ۽ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُﭘﭵﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ َرﺳﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﻣﭥﺎﮀﺮي ﻧﻤﻮﻧﻲ‬
‫ڏﺳﮡ وאرن ﮐﻲ אﻫﻮ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ אﭼﻲ ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻻڙن ۽ ُאﭜﺮﻧﺪڙ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ ﻧﻈﺮ ۾ رﮐﻲ אﻫﮍو‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻮ آﺳﺎﻧﻲ ﺳﺎن ﻛﮃي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ אن ﺟﻲ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺒﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﺮﻳﻮن‪.‬‬
‫‪ .1‬رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ڍאﻧﭽﻮ وﻓﺎﻗﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺧﺘﻢ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ‬
‫۾ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر وﻓﺎق ﺟﻮ ﻛﻮ وﺟﻮد ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﮇﻫﻦ ﻫﻠﻨﺪي ﺟﮇﻫﻦ ﻫﺘﻲ وﻓﺎق ﺟﻮ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻌﻨﻰ ۾ ﻛﻮ وﺟﻮد ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﺑﻪ وﻓﺎق ﺟﻮ وﺟﻮد ﻧﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻼم‬
‫אﻗﺒﺎل ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺗﺼﻮر ﺟﻮ ﺑﺎﻧﻲ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ אﻗﺒﺎل ۽ ﺟﻨﺎح ﺟﺎ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺼﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﺘﻀﺎد ﻫﺌﺎ‪ .‬אﻗﺒﺎل ﻧﺌﻴﻦ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭘﻨﺠﺎب ﭠﺎﻫﮡ‬
‫ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻴﻮ ۽ ﻫﻦ ﺟﻮ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺼﻮر ﻣﺬﻫﺐ ﺗﻲ ﭔﮅل ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻦ אﺳﻼﻣﻲ ﺣﻘﻦ ﻻ‪ ‬אﺳﻼﻣﻲ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺋﻲ ﻛﻮﭠﻴﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺟﻨﺎح ﺟﻮ ﺗﺼﻮرﻫﻚ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ وﻓﺎﻗﻲ ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻫﻮ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ אن‬
‫ﺟﺎ ﻛﺠﮭﻪ ﻣﺜﺎل وﭠﻮن‪ 23 .‬ﻧﻮﻣﺮ ‪1930‬ع ﺗﻲ ﻋﻼﻣﻪ אﻗﺒﺎل ﻻﻫﻮر ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺻﺪאرت ﻫﻴﭟ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﺎ ‪23‬‬
‫אﮘﻮאڻ ﮔﮇ ﻛﺮي ﻫﻚ אﺟﻼس ﻛﻮﭠﺎﻳﻮ ۽ وאﺿﺢ ﻃﻮر ﺗﻲ ﭼﻴﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫‪“In view of the present circumstances it is necessary to hold a‬‬
‫‪special conference of the Muslims of Upper India in which the‬‬
‫‪representatives from the North-West Frontier province, Balochistan.‬‬
‫‪Sindh and Punjab should participate with a view to organising them to‬‬
‫”‪achieve the Islamic rights‬‬
‫)ﻣﻮﺟﻮد ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ڏس ۾ אﻫﻮ ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺣﺼﻲ ﺟﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺟﻲ‬
‫ﻫﻚ ﺧﺎص ﻛﺎﻧﻔﺮﻧﺲ ﻛﻮﭠﺎﺋﻲ وﭸﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﺮﺣﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻨﮅ ۽ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪن ﮐﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ אﺳﻼﻣﻲ ﺣﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ‪(.‬‬
‫ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﻮא ﻣﻬﻴﻨﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ 29 ‬ڊﺳﻤﺒﺮ ‪1930‬ع ۾ אﻟﻬﻪ آﺑﺎد ﺟﻲ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﻲ אﺟﻼس )ﺟﻨﻬﻦ ۾‬
‫ﻛﻮرم ﺑﻪ ﭘﻮرو ﻧﻪ ﻫﻮ( ﺟﻲ ﺻﺪאرﺗﻲ ﺧﻄﺎب ۾ ﻫﻦ وري ورﺟﺎﻳﻮ ﺗﻪ‪:‬‬

‫‪21‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫‪“Personally, I would like to see the Punjab, NWFP, Sindh and‬‬

‫‪Balochistan amalgamated in to a single state self Government with in the‬‬
‫‪British Empire or with out the British Empire, the formation of‬‬
‫‪consolidated North west Indian Muslim state appears to me to be the final‬‬
‫”‪destiny of Muslim satleast of North west India…..‬‬
‫ﻣﺎن ذאﺗﻲ ﻃﻮر ڏﺳﮡ ﭼﺎﻫﻴﻨﺪس ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب‪ ،‬ﺳﺮﺣﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ۽ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﮔﮇي ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﻳﺎ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ م ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺠﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﭼﺎﻫﻲ אﻫﻮ ﺑﺮﻃﺎﻧﻮي ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻴﺖ אﻧﺪر‬
‫ﭤﺌﻲ ﻳﺎ אن ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ‪ ،‬درאﺻﻞ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ۾ אﺗﺮ ـــــ אوﻟﻬﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻗﻴﺎم ﻣﻮﻧﮑﻲ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﻳﺎ ﮔﻬﭧ ۾ ﮔﮭﭧ אﺗﺮ ـــ אوﻟﻬﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﻣﻨﺰل ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﻏﻮر ﻛﺮي ڏﺳﺒﻮ ﺗﻪ אﻗﺒﺎل ﺟﻮ ﺗﺼﻮر אن ﻗﺴﻢ ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻋﻤﻠﻲ روپ אﺳﻴﻦ‬
‫אﭴﻮﻛﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ڏﺳﻮن ﭤﺎ‪ .‬ﭘﺮ دﻟﭽﺴﭗ ﮘﺎﻟﻬﻪ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻗﺒﺎل ﺟﻮ אﻫﻮ ﺗﺼﻮر אن وﻗﺖ‬
‫ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﺳﺮﺣﺪ ۽ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻣﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬درאﺻﻞ ﺟﮇﻫﻦ ‪1940‬ع ﺟﻲ ﭠﻬﺮא‪ ‬۾ وאﺿﺢ ﻃﻮر‬
‫אﻫﻮ ﭼﻴﻮ وﻳﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﻨﺪڙ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﻲ ﻫﻮﻧﺪي ﺗﮇﻫﻦ وﭸﻲ‬
‫ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ אن ﺗﻲ رאﺿﭙﻮ ڏﻳﮑﺎرﻳﻮ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺗﻪ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻲ ﺣﺼﻲ ۾ رﻫﮡ‬
‫ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻣﻬﺎﺳﭝﺎﺋﻲ ذﻫﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺗﻠﺦ ﺑﻠﻚ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ وﺳﻴﻼ ﺗﻪ ُﻟﭩﻴﺎ ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﻣﻴﭩﺮכ ﺟﻮ אﻣﺘﺤﺎن ﭘﺎس ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﻪ ﻧﻪ ڏﻧﺎﺋﻮن ﺗﻪ ﻛﭥﻲ ”ﭴﭩﻦ“ ﺟﺎ ﭔﺎر ﭘﮍﻫﻲ ﻧﻪ ﭘﻮن‪ .‬אﻧﮕﺮﻳﺰ ﺑﻪ‬
‫אﺋﻴﻦ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻴﻮ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻜﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻃﺌﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ אﺳﺎن ﺟﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﮡ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺟﻲ‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻫﺌﻲ ﺧﻮد ‪1946‬ع ۾ אﻳﺴﻮﺳﻴﺌﻴﺸﻦ ﭘﺮﻳﺲ آف آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ אﻧﭩﺮوﻳﻮ ڏﻳﻨﺪي ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺟﻨﺎح وאﺿﺢ‬
‫ﻃﻮر ﭼﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ‪:‬‬
‫‪“The theory of Pakistan guaranteed that Feder ating units….. Would‬‬
‫‪have all the autuonomy that you will find in the constitutions of the‬‬
‫‪United States of America, Canada and Australia…… Each federating‬‬
‫‪state or province would have legislative executive and branches of‬‬
‫‪judicial system, each of the three Branches of Government‬‬
‫”‪constitutionally separate….‬‬
‫)ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﻧﻈﺮﻳﻮ אﻫﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﭤﻮ ڏﺋﻲ ﺗﻪ وﻓﺎﻗﻲ אﻳﻜﺎﻳﻦ ﮐﻲ אﻫﺎ ﺳﻤﻮري ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري ﻫﻮﻧﺪي‬
‫ﺟﻴﻜﺎ ﺗﻮﻫﺎن ﮐﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻛﺌﻨﻴﮉא ۽ آﺳﭩﺮﻳﻠﻴﺎ ﺟﻲ آﺋﻴﻨﻲ ڍאﻧﭽﻲ ۾ ﻧﻄﺮ אﭼﻲ‪ .‬ﻫﺮ وﻓﺎﻗﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﺻﻮﺑﻲ‬
‫ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ آﺋﻴﻦ ﺳﺎزي‪ ،‬אﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ۽ ﻋﺪאﻟﺘﻲ ﻧﻈﺎم ﻫﻮﻧﺪو ۽ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﺎ אﻫﻲ ﭨﺌﻲ ﺣﺼﺎ وﭨﻦ آﺋﻴﻨﻲ ﻃﻮر‬
‫ڌאر ﻫﻮﻧﺪא‪(......‬‬
‫ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﭤﻴﻮ אﻫﻮ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺋﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ אﻧﺪر آﻛﭩﻮﺑﺮ ‪1955‬ع ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺗﮇﻫﻮﻛﻲ‬
‫ﮔﻮرﻧﺮ ﺟﻨﺮل ﻏﻼم ﻣﺤﻤﺪ ون ﻳﻮﻧﭧ ﻧﺎﻓﺬ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ درאﺻﻞ ‪1930‬ع وאري אﻗﺒﺎل ﺟﻲ אن ﺧﻮאب‬

‫‪22‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﺎن رد ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אڄ ﺑﻈﺎﻫﺮ ون ﻳﻮﻧﭧ ﻧﺎﻫﻲ ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻃﻮر ﺗﻲ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אوﭜﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ڌאر ﭤﻴﮡ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﺳﺎﮘﻴﻮ אﻗﺒﺎل ﺟﻲ ﺗﺼﻮر وאرو‬
‫ﻣﻠﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ڍאﻧﭽﻮ ‪1940‬ع ۾ ڏﻧﻮ وﻳﻮ ۽ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺟﻨﺎح ﺑﺎر ﺑﺎر ورﺟﺎﻳﻮ‪ ،‬אن ﺟﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ۾ وﺟﻮد ﺗﻪ ﮀﺎ ﭘﺮ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻧﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ درאﺻﻞ‬
‫אﺳﺎن ﺳﺎن ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﻫﻚ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دوﮐﻲ ۽ ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﻳﺎ‬
‫ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ ون ﻳﻮﻧﭧ ﻣﮍﻫﮡ ﺟﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﻫﺠﻲ ﻫﺎ؟ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺟﻲ ﻣﻠﻚ ۾‬
‫وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ ﺷﻴﺦ ﻣﺠﻴﺐ ﮐﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻣﻴﻨﮉﻳﻨﭧ ﺑﺎوﺟﻮد אﺋﻴﻦ ﭤﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﻫﺎ ۽ אوﭜﺮ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ زوري‪ ‬ﻣﻠﻚ ﻣﺎن ڌאر ﭤﻴﮡ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﻫﺎ؟ ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ‪1940‬ع ۾ אﻗﺒﺎل‬
‫ﺟﻲ ﺗﺼﻮر وאري ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﭘﻬﺮﻳﻦ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﻮﺷﺲ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ ۽ ‪1971‬ع ۾ ﺑﻨﮕﺎل ﮐﻲ ڌאر ﻛﺮي‬
‫אن ﺧﻮאب ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﺗﻌﺒﻴﺮ ڏﻧﻲ وﺋﻲ‪1971 .‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وאرو ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻪ درאﺻﻞ ‪1930‬ع ۾ אﻗﺒﺎل وאري‬
‫ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻞ ۽ אﺳﺎن ﺟﻲ رد ﻛﻴﻞ ﺗﺼﻮر وאرو ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻋﻤﻠﻲ ڍאﻧﭽﻮ ۽ ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻮא‪‬‬
‫ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﺟﻮ ڍאﻧﭽﻮ ﺋﻲ ﻏﻴﺮ وﻓﺎﻗﻲ ۽ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻮאزن آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭨﻲ‬
‫ﻧﻨﮃא ﺻﻮﺑﺎ ﺳﺌﻮ ﺳﻴﻜﮍو ﻣﺘﺤﺪ ﭤﻲ وﭸﻦ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻌﻨﻰ ﭘﻨﺠﺎب‬
‫ﺟﻲ ﻣﺮﺿﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺑﻞ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ۽ آﺋﻴﻦ ﭘﺎس ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﻛﺎﺑﻪ ﭘﺎرﭨﻲ ﺟﻴﻜﺎ‬
‫وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻨﺪي ﻫﺠﻲ אﻫﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎب وٽ ﻳﺮﻏﻤﺎل رﻫﻨﺪي‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻮٽ ﻳﺎ ﺳﻬﻜﺎر ﮐﺎن ﺳﻮא‪ ‬ﻧﻪ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن אﻗﺘﺪאر ۾ אﭼﮡ ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ ۽ رﻫﻨﺪو ۽ ﻧﻪ ﻫﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻳﺎ آﺋﻴﻦ‬
‫ﭠﺎﻫﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﻪ ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﮡ ﻳﺎ ﻧﻪ ﻫﻠﮡ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ ﺋﻲ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻣﻠﻚ ۾ وﻓﺎق‪ ،‬وﻓﺎﻗﻲ ڍאﻧﭽﻲ ۽ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﻧﻈﺎم ﺟﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻛﻮﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻣﻮﺟﻮد ۽ אﭜﺮﻧﺪڙ ﻣﺤﺮכ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻧﻪ آﻫﻦ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ رﮘﻮ ﺧﻮאﻫﺸﻦ ﺗﻲ ﻧﻪ ﻫﻠﻨﺪي آﻫﻲ ﭘﺮ درאﺻﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ُאﻫﻲ ﻣﺤﺮכ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ אﻧﺪر ﺋﻲ אﻧﺪر ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﻃﻮر ﻫﻼﺋﻴﻨﺪא ﺑﻪ آﻫﻦ ۽ אﻧﺠﻮ ﻣﺰאج ۽ ُرخ ﺑﻪ ﻣﺘﻌﻴﻦ ﻛﻨﺪא‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﻧﺪر ﺟﻲ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ وﻓﺎﻗﻲ رﻫﻴﺎ ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻦ ۽ ﺟﻲ‬
‫אن ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ آﻫﻦ ﺗﻪ ُאﻫﻲ אﻳﺘﺮא ﺳﮕﮭﺎرא ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ وٽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻻ‪ ‬ﻫﻜﮍو ﺋﻲ ِאﺷﻮ‬
‫آﻫﻲ ۽ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ! ﭘﺮ ﮀﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده رﻳﺎﺳﺘﻲ ڍאﻧﭽﻲ ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻌﻨﻰ ۾ ﻫﻚ‬
‫ﻣﺘﻮאزن ۽ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ אﭼﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﻮري‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ‪1971‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ אﻫﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﮅو ﻓﻮﺟﻲ رאڄ‬
‫ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﺳﻮل ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده رﻳﺎﺳﺘﻲ ۽ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ڍאﻧﭽﻲ ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ אﭼﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ رﻳﺎﺳﺖ ۽ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﺟﻮ ڍאﻧﭽﻮ ﺋﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻮאزن آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﺗﻲ‬
‫ﺳﻤﻮرﻳﻦ ڌرﻳﻦ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻮ אﭼﮡ ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﻛﻬﮍي‪ ‬رﻳﺖ ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ؟ رﻳﺎﺳﺖ ۽‬
‫ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻮאزن ڍאﻧﭽﻲ אﻧﺪر ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺗﺠﺮﺑﺎ ﮔﮭﮣﺎ ﭤﻲ ﭼﻜﺎ‬

‫‪23‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﻋﻮאم ﺻﺮف ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ אن ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮאب ﺟﻲ ﺧﻴﺎﻟﻲ ۽ ﺗﺼﻮرאﺗﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻻ‪ ‬אﭼﻲ‬
‫وڙﻫﻲ ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﺮي אﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﺑﺎر ﺑﺎر ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ۽‬
‫אﻧﻬﻦ ﺟﺎ אﺗﺤﺎد وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻦ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﺑﻪ אﺻﻞ ﺳﺒﺐ אﻫﻮﺋﻲ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻮאم ﻫﺎﮢﻲ אن ﭠﻠﻬﻲ آﺳﺮي ﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ ﻓﻴﺼﻼﺋﺘﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻻ‪ ‬אﮘﺘﻲ אﭼﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮن ﻛﻮﻧﻪ ڏﻳﻨﺪو‪.‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ ﻓﻴﺼﻼﺋﺘﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻫﺎﮢﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ۽ ﻓﻴﺼﻼﺋﺘﻦ ﺳﻮאﻟﻦ ۽ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺋﻲ‬
‫ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא ﻣﺤﺮכ وﻓﺎﻗﻲ‪ ‬ﺑﺪرאن ﻗﻮﻣﻲ ۽ وﻃﻦ دوﺳﺖ ﺟﺪوﺟﮭﺪ‬
‫۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎن آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﺻﻮﺑﻦ ۽ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬۽ ﺣﻖ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﺳﻮאل‪ ،‬אﺧﺘﻴﺎرن ۽ ﺷﻌﺒﻦ ﺟﻲ درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ۽ ورﻫﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺳﻮאل‪ ،‬وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻲ ﺻﺤﻴﺢ ورڇ ﺟﻮ ﺳﻮאل‪ ،‬ﻧﺎﮢﻲ‬
‫ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﻜﺮאرن ﺟﻲ ﻧﻴﺒﺮي ﺟﻮ ﺳﻮאل‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﺗﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻮאل‪ ،‬آدﻣﺸﻤﺎري‪ ‬۽ ڊﻳﻤﻮ‬
‫ﮔﺮאﻓﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻮאل‪ ،‬روزﮔﺎر ۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻮאل‪ ،‬אﻫﻲ ﺳﻤﻮرא ﺳﻮאل אﻫﮍא آﻫﻦ ﺟﻦ ﺟﺎ ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﺒﺐ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺳﻮאل ۾ آﻫﻦ ﭘﺮ אﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ۾ ﺣﻞ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻮאل ۾ آﻫﻦ‪ .‬אﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﻮﺑﻪ אﻫﮍو אﺷﻮ ﻳﺎ ﺗﻜﺮאر‬
‫אﻫﮍو ﻧﻪ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ אﻧﺼﺎف ﭜﺮﻳﻮ ﻧﺒﻴﺮو ﻣﻮﺟﻮده ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻮאزن رﻳﺎﺳﺘﻲ ۽ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ڍאﻧﭽﻲ אﻧﺪر ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ אﻧﺪر آﺋﻴﻨﻲ ۽ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح ﻣﻤﻜﻦ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﻫﺎﮢﻲ ﺑﻨﻴﺎدي‬
‫ﻃﻮر ﺗﻲ אﻫﻲ آﻫﻦ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ﻫﻴﺌﻦ ﺑﻪ وﭠﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ אڄ ﮐﺎن ﻛﺠﮭﻪ ڏﻫﺎﻛﺎ אڳ ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ‬
‫ﺣﻘﻦ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد وﻓﺎﻗﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮن ۽ ڌرﻳﻮن ﻣﻠﻚ دﺷﻤﻨﻲ ﻗﺮאر ڏﻳﻨﺪﻳﻮن ﻫﻴﻮن ﭘﺮ אڄ ڏﭠﻮ‬
‫وﭸﻲ ﺗﻪ ﻛﻴﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻲ؟ ﮀﺎ ﻗﻮﻣﻲ ۽ وﻃﻦ دوﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻮن ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ڌرﻳﻮن وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ۽ אﺷﻮز ﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻣﺠﺒﻮر ﻳﺎ ﭘﺎﺑﻨﺪ آﻫﻦ؟ אڄ‬
‫ﻣﻠﻚ ۾ ُאﭤﻞ ﭘﭥﻞ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ﺳﻮאل ﺗﻲ آﻫﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻧﺎﮢﻲ ۽ وﺳﻴﻠﻦ ﺗﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ אﺷﻮ‪ ‬ﺗﻲ آﻫﻲ؟ ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻴﻜﻲ אﺷﻮز ﻣﻠﻚ دﺷﻤﻨﻲ ﻟﻴﮑﺒﺎ ﻫﺌﺎ‪ ،‬אڄ ُאﻫﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ‬
‫ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ وﻓﺎﻗﻲ ڌرﻳﻦ ﺟﻲ אﺷﻮز ﻃﻮر ﺑﻪ ﺳﺎﻣﻬﻮن אﭼﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺑﻪ אن ﺟﺪوﺟﻬﺪ ۾‬
‫ﮔﮇ ﻫﻠﮡ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪ .‬ﻛﻬﻦ ﭤﻲ ﭴﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ אﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ آﭘﺮﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﺧﻼف ُאﭤﻲ‬
‫ﺑﻴﻬﻨﺪي ۽ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺟﻲ אﺷﻮ‪ ‬ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﮔﮇ ﺑﻴﻬﻨﺪي؟‬
‫אن ﻛﺮي ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻏﻮرﻛﻴﻮ وﭸﻲ ۽ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ‬
‫دور אن ﻛﺮي ﺑﻪ ُﭘﭵﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ رﺳﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫۽ وﻃﻦ دوﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺎن ﻫﻢ آﻫﻨﮓ آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .3‬وڏﻳﻮن وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ وﭸﺎﺋﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪:‬‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣﻲ ﺗﻲ ﻧﻄﺮ وﺟﮭﺒﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﺑﻨﻬﻪ‬
‫وאﺿﺢ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ وڏﻳﻮن وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۽ ﺳﮕﮭﻪ وﭸﺎﺋﻲ‬
‫رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אن ﺟﺎ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻫﻦ ﭘﺮ درאﺻﻞ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫۾ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻮ ﻓﻨﺎ ﻣﻨﺎ ﺋﻲ אﻟﮗ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻋﻮאم ۽ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺳﺎن ﻛﻮﺑﻪ ﺗﻌﻠﻖ‬

‫‪24‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ وאت ﺟﻲ ُﭘﻼ‪ ‬ﮐﻲ ﮔﻴﻬﻪ ﺟﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﺿﺮورت ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ אﺳﺎن ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﻫﻦ‬
‫وﻗﺖ پ پ پ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﮐﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮن دﻋﻮﻳﺪאر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﭼﺌﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻮن ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻲ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺳﮕﮭﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ رﮘﻮ ﻫﻨﻦ ﭔﻦ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ ﺋﻲ ﻛﻴﺲ‬
‫אﺳﭩﮉي ۽ ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﮐﻨﻴﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺑﻪ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻲ ﭔﺌﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن אڳ ﺟﻲ‬
‫ﭜﻴﭧ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن وﭸﺎﺋﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫אﮀﻮ ﭤﻮرو אن ﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ۽ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻮن‪.‬‬

‫پ پ پ‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻛﻤﺰور ﭤﻴﮡ ۾ ﻫﻜﮍא ﺗﻪ ﺳﺎﮘﻴﺎ ﻓﻴﻜﭩﺮ آﻫﻦ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫אﻫﻲ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻫﭣ وﭠﻲ ﮐﻴﻦ ﻛﻤﺰور ﻛﺮڻ ۽ ﻛﻨﮉאﺋﺘﻮ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻢ ۾ ُرڌل آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﺎ‬
‫ﻛﺠﮭﻪ ﭔﻴﺎ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻫﺮ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬پ پ پ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن‬
‫ﻫﻴﭡﺌﻴﻦ ﺳﺒﺒﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ُﻣﺪي ﺧﺎرخ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺷﻬﻴﺪ ُﭜﭩﻲ ﺟﻲ دؤر ۾ پ پ پ ﻫﻚ وڏي ﻋﻮאﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ُאﭜﺮي ﻫﺌﻲ ۽‬
‫אن ﺟﻮ ﻧﻌﺮو ﺑﻪ ”َאﭨﻮ‪ ،‬ﻟﭩﻮ ۽ אﺟﮭﻮ“ ﻫﻮ ﭘﺮ ﺷﻬﻴﺪ ﭜﭩﻲ ﺟﻲ دؤر ۾ ﺋﻲ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ﺟﻮﻫﺮ ۽‬
‫ﻛﺮدאر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻦ ﺟﻲ ﭤﻲ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻃﻮر ﭜﭩﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻲ دؤر ۾ ﺋﻲ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﭘﻬﺮﻳﻦ وڏﻳﺮﻛﻲ ﻛﻼس ﮐﻲ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ‪Terms‬‬
‫ﺗﻲ آﮢﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮن وאﮘﻮن ﻫﻴﭟ ﺳﻨﺪن ﺣﻮאﻟﻲ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬ﻫﺘﻲ پ پ پ ﺟﻲ ﭘﻮري ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺗﻲ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺎن ﻟﮑﮡ ﺟﻲ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻮאل אﻫﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﻋﻮאﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﻣﭥﻴﻦ‬
‫ﻃﺒﻘﻦ ﻣﺎن ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻧﻪ ﻫﺠﻦ ﭘﺮ ﺳﻮאل אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﺣﺎوي ﻣﻔﺎد ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻫﺠﻲ؟‬
‫ﻣﺨﺼﻮص وڏﻳﺮﻛﻲ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻳﺎ ﻋﻮאم ﺟﻮ؟ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ אوאﺋﻠﻲ دؤر ۾ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻋﻮאم ﮐﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻌﻮر ﺿﺮور ڏﻧﻮ ﭘﺮ ﭘﻮ‪ ‬ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻦ ﮐﻲ وڏﻳﺮﻛﻲ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮔﺮوﻫﻲ ۽‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫وڏﻳﺮﻛﻮ ﻃﺒﻘﻮ ﻧﻪ رﮘﻮ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬۾ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﻮ אﮘﺘﻲ وڌﻧﺪڙ‪ ،‬روﺷﻦ ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ‬
‫ﭘﺴﻨﺪ ﻧﻪ ﭘﺮ درאﺻﻞ ﻫﻚ ُﻣﺪي ﺧﺎرج ۽ ﻋﻮאم ُدﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ِאﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻃﺒﻘﻮ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ُﻣﺪي ﺧﺎرج ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻧﻄﺎم ﺳﺎن ﺳﻠﻬﺎڙﻳﻞ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭘﻴﭙﻠﺰ‬
‫ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﺎﮢﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ُﻣﺪي ﺧﺎرج ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮאم ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﭘﺎرﭨﻲ ﻣﮉل ﻛﻼس ﮐﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻟﻴﮉرﺷﭗ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺟﺎ‪ ‬ڏﻳﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪1988 .‬ع ﺟﻮن ﭼﻮﻧﮉون ﻋﻮאم ﻃﺮﻓﺎن ﻫﻚ ﺧﺎﻣﻮش אﻧﻘﻼب ﻫﻮ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ُ .‬אن ۾ پ پ پ ﭼﺎﻫﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ ﻣﮉل ﻛﻼس ﮐﻲ אﮘﺘﻲ آﮢﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻤﺎج ۾ ﺑﻨﻴﺎدي אﺳﭩﺮﻳﻜﭽﺮل ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن آﮢﻲ ﭘﺌﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭘﺮ ُאﻫﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻧﺌﻴﻦ دؤر ۾ ﻣﻀﺒﻮط ۽ ﺟﭩﺎدאر‬
‫ﺑﻨﻴﺎد رﮐﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﻫﺎ‪ .‬ﭘﺮ אﺋﻴﻦ ﻧﻪ ﭤﻴﻮ ۽ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ אﺋﻴﻦ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻛﻮ אﻣﻜﺎن ﺋﻲ ﻧﻈﺮ ﻧﭥﻮ אﭼﻲ‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻮ אدאرو ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ‪:‬‬

‫ﻛﺎرﻛﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻮ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻛﺎرﻛﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫زﻣﻴﻦ ۾ ُﮐﺘﻞ ﭘﺎڙ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺤﻔﻆ ﺟﻲ ﻣﻀﺒﻮط دﻳﻮאر ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ زﺑﺎن‪ ،‬אن ﺟﺎ ﻫﭣ‪ ،‬ﭘﻴﺮ‪ ،‬אﮐﻴﻮن ۽ ﻛﻦ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ אن ﺟﺎ روح ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر‬
‫ﻛﺎرﻛﻦ ﻋﻮאم ۾ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺳﻔﻴﺮ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎرﭨﻲ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ رאﺑﻄﻲ ۾ رﻫﻨﺪي‬
‫آﻫﻲ ۽ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﻋﻮאم ﺑﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ رאﺑﻄﻲ ۾ رﻫﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ אن‬
‫ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﻫﻚ ﭜﺎڳ وאري ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﺌﻲ ﺟﻮ אن ﮐﻲ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﺨﻠﺺ ۽ ﻛﻤﻴﭩﻴﮉ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻮ ﻫﻚ‬
‫وڏو אﻧﮓ ﻣﻠﻴﻮ‪ .‬ﭜﭩﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺋﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ وڏﻳﺮﻛﻲ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ אﮘﺘﻲ آﻧﺪو‬
‫ﻫﻮ ﭘﺮ ﻫﻦ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﭝﺎﻟﻴﻮ‪ .‬ﻫﻮ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ אﻫﻤﻴﺖ ڏﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ ،‬ﮐﻴﻦ ﭜﺎﺋﻴﻨﺪو ﻫﻮ ۽ وڏي‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﮐﻴﻦ ﭔﮅﻧﺪو ﻫﻮ ﭘﺮ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﭜﭩﻮ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ‪1988‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬אﻧﺪر‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻲ ”אدאري“ ﺟﻮ دؤر ﭘﭵﺎﮢﻲ ﺗﻲ رﺳﺎﻳﻮ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﮐﺎن ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬אﻧﺪر אﻫﻮ ﻛﻠﭽﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﻳﻮ‬
‫وﻳﻮ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ אﻫﻤﻴﺖ אن ﮐﻲ ﻫﻮﻧﺪي ﺟﻨﻬﻦ وٽ ﭘﺌﺴﺎ ﮔﮭﮣﺎ ﻫﻮﻧﺪא ﻳﺎ ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﻳﺎ ﭼﻮﻧﮉن ﺗﻲ ﭘﺌﺴﺎ‬
‫وڌﻳﻚ ﺧﺮچ ﻛﻨﺪو‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﮐﺎن ﻛﺎرﻛﻦ آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﻳﺎ ﺗﻪ ﭘﺎﺳﻴﺮא ﭤﻲ وﻳﻬﻲ رﻫﻴﺎ ﻳﺎ ﻫﻨﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫”ﺑﺎאﺛﺮ“ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﭘﮕﮭﺎردאر ﭤﻲ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ‪ .‬אڄ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬وٽ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ אﮘﻮאڻ وڌﻳﻚ آﻫﻦ ﭘﺮ‬
‫ﻛﺎرﻛﻦ ﺑﻨﻬﻪ ﮔﮭﭧ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﻴﺎدت ﻫﭣ وﭠﻲ ﻳﺎ ﺗﻪ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﮐﻲ وﻳﻬﺎرﻳﻮ ﻳﺎ ﭜﭵﺎﻳﻮ ۽ ﻛﺮﭘﭧ‬
‫ﻛﻴﻮ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭘﺮאﮢﻮ ۽ אﺻﻠﻮﻛﻮ ﻛﺎرﻛﻦ وڏﻳﺮﻛﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﺌﮡ ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﺮح‬
‫ﻛﺮﭘﭧ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻮ ”אدאرو“ ﺟﻴﻜﻮ ﺋﻲ درאﺻﻞ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﻫﻮ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﺎﮢﻲ ﺋﻲ ﻫﭣ وﭠﻲ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬אڄ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﭘﺎرאن وڏي ۽ ﺳﮕﮭﺎري ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ‬
‫ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﮡ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ אﻫﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬پ پ پ אڄ אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ ﺳﻬﺎري ﺗﻪ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫رﻫﻲ ﭤﻲ ﭘﺮ ﻫﻚ وڏي ﻋﻮאﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ אن ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻛﻴﻠﻲ ﺳﺮ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﭥﻲ آﻫﻲ؟‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ ﻧﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺤﺮכ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ۽ ﻣﺤﺮכ ﺑﻪ ُאﻫﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﻓﺮﺿﻲ ﻳﺎ אﺧﺘﺮאﻋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﻌﺮوﺿﻲ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ ﺗﻲ ﭔﮅل ﻫﺠﻦ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﭜﭩﻮ ﺟﻲ אﮘﻮאﮢﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ِאﻫﻮ ﭴﮡ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻃﻮر ﺗﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ُﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻃﻮر אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻃﺌﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ﺟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﮡ‬
‫ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﺧﺘﻴﺎر ۽ אﻗﺘﺪאر ﺟﻲ ﺟﺎن ﻧﻪ ﮀﮇﻳﻨﺪي‪ .‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻃﺌﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ِאﻫﻮ ﺗﻮאزن‬
‫ﺳﻮא‪ ‬ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻓﻴﺼﻼﺋﺘﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو ﭘﺮ پ پ پ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻃﺮف אن‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﻛﻮ אرאدو ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ُאﻫﺎ אڄ ﺑﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﻛﻨﻬﻦ ڊﻳﻞ‬
‫ﻻ‪ ‬وאﺟﮭﺎﺋﻴﻨﺪي ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺤﺘﺮﻣﻪ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﭜﭩﻮ ﺟﻮ روﻳﻮ آﻧﮓ ﺳﺎﻧﮓ ُﺳﻮﭼﻲ‪ ‬وאرو ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭜﻼ‬
‫پ پ پ ﺟﻮ ﻣﻨﺸﻮر אﭴﻮﻛﻲ دؤر ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ۽ אﺷﻮز ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺎ وאﺿﺢ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ڏﺋﻲ ﭤﻮ؟ ﺳﻤﻮرو ﻋﻮאم‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮐﻲ ﺳﺎﻣﺮאج ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻮ ۽ אن ﺟﻲ ﺧﻼف آﻫﻲ ﭘﺮ پ پ پ ﺟﻲ ﻗﻴﺎدت אن ﺟﻲ ﻛﺮدאر ﺧﻼف‬

‫‪26‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر آﻫﻲ؟ ﺷﻬﻴﺪ ﭜﭩﻲ ﮐﻲ ﺳﺰא ﺋﻲ ﺳﺎﻣﺮאج دﺷﻤﻨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻠﻲ ﭘﺮ אڄ ﺳﻨﺪس ﭘﺎرﭨﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﻗﻴﺎدت אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺗﺮﺟﻤﺎﻧﻲ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ آﺑﺠﻴﻜﭩﻮ ﻣﺤﺮכ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮐﺎن ﺳﻮא‪ ‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ אﺋﻴﻦ آﻫﻲ ﺟﺌﻴﻦ ﻫﻮא ۾ ﻟﭡﻴﻮن ﻫﮣﮡ‪.‬‬
‫אﻧﺪروﻧﻲ ﮔﺮوﻫﻪ ﺑﻨﺪي‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﻴﮡ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ אﻧﺪر ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ روﻳﻦ ۽ ﺟﺰوي ﺳﻮﭼﻦ ﺟﺎ ﻓﺮق ۽ אﺧﺘﻼف ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ۽ ﻫﺮ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ﭘﺮ אﻧﺪروﻧﻲ ﮔﺮوﻫﻪ ﺑﻨﺪي ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﭴﮡ ﺗﻪ אڏوﻫﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ אﻧﺪروﻧﻲ‬
‫ﻃﻮر ﮔﺮوﻫﻪ ﺑﻨﺪﻳﻦ ۽ ﺑﺪﻧﻈﻤﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﮐﻲ ﭴﮡ ﺗﻪ ﭔﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﻲ ﺟﻲ ﺿﺮورت‬
‫ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬درאﺻﻞ ﺟﮇﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎد وﭸﺎﺋﻲ وﻳﻬﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ אﻧﻔﺮאدي ﻣﻔﺎد ﻫﺮ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻲ ﺣﺎوي ﭤﻲ وﻳﻨﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﮔﺮوﻫﻪ ﺑﻨﺪﻳﻮن אن ﺟﻮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺘﻴﺠﻮ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬پ پ پ ﺳﺎن ﺑﻪ אﺋﻴﻦ‬
‫ﺋﻲ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ۽ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺑﻪ ﭴﮡ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ ﻗﻴﺎدت ﻫﭣ وﭠﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻦ‪،‬‬
‫אﻳﻤﺎﻧﺪאري‪ ،‬ﭘﻮرﻫﻴﻲ ۽ ﻛﻤﻴﭩﻤﻴﻨﭧ ﺗﻮڙي ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﻣﻌﺘﺒﺮي‪ ‬ﺟﺎ ﻣﻌﻴﺎر‪ ،‬ﻃﺒﻘﻮ ﭘﺌﺴﻮ ۽ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ‬
‫ﻫﻮﻧﺪא ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺗﻲ אﻧﻔﺮאدي ﻣﻔﺎدن ﺟﻮ ﺣﺎوي ﭤﻴﮡ ﻫﻚ ﻓﻄﺮي ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ אﻧﺪروﻧﻲ ﮔﺮوﻫﻪ ﺑﻨﺪي‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﺿﻠﻌﻲ ۾ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬אﻧﺪر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻﺑﻴﻮن ﻫﺮ وﻗﺖ ﻫﻚ‬
‫ﭔﺌﻲ ﺧﻼف ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﺮﮔﺮم آﻫﻦ‪ .‬אﻫﺎ ﺳﺎﮘﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ۽ ﻣﺮﻛﺰي ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬אﻧﺪر ﺟﻤﻬﻮري ﺳﺮﺷﺘﻲ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ۽ אﮘﻮאﮢﻦ ﮐﻲ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ‬
‫ﺻﺤﺖ ﻣﻨﺪ ﭼﭩﺎﭜﻴﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻓﺮאﻫﻢ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﻫﺮ ﻛﺎرﻛﻦ ﺑﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺑﺠﺎ‪ ‬ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺳﮕﮭﺎري אﮘﻮאڻ ﺟﻮ ”ﻣﺎﮢﻬﻮ“ آﻫﻲ‪ .‬ﻛﺎرﻛﻦ ﭴﻦ ﺗﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ אﮘﻮאﮢﻦ ﺟﺎ ذאﺗﻲ ﻛﻤﺪאر‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ ﻃﺮف אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف אن ﺟﻲ ﺑﻬﺘﺮي‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺮي ﭘﺮي ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﻪ ﭤﻲ אﭼﻲ‪.‬‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﻲ אوﻟﻴﺖ ﻧﻪ ڏﻳﮡ‪:‬‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﭨﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ روح آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﺑﺮﻗﺮאر رﮐﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻦ ۽ אﮘﺘﻲ وڌي ﺳﮕﮭﻦ‪ ،‬אﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ،‬אﻳﻢ آر ڊي‪ ‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺧﺎص ﻃﻮر ‪1988‬ع‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﭴﮡ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﺧﻔﻲ ﻣﺎن ﺋﻲ ﻫﭣ ﻛﮃي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺳﭵﻲ ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﻛﻮﺑﻪ‬
‫אﻫﮍو ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬אﻛﻴﻠﻲ ﺳﺮ ﺗﻮڙي אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ ﻛﺎ وڏي ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ‬
‫ﻫﻼﺋﻲ ﻫﺠﻲ‪ .‬رﺳﻤﻲ אﺗﺤﺎد ﭠﺎﻫﮡ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﮡ ﺗﻮڙي ﺳﻨﺪن ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺣﺼﻮ وﭠﮡ ﭔﻲ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺟﻴﻜﺎ ﭘﺎرﭨﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ وڏي ۾ وڏي ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ دﻋﻮﻳﺪאر ﻫﺠﻲ‪ُ ،‬אﻫﺎ אن ﺳﻄﺢ ﺟﻲ‬
‫ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻧﻪ ﻫﻼﺋﻲ ﻳﺎ ﻧﻪ ﻫﻼﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ אن ﮐﻲ ﮀﺎ ﭼﺌﺠﻲ؟ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ وﻳﺠﮭﻲ‬
‫ﻋﺮﺻﻲ ۾ אﻳﻨﭩﻲ ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭤﻞ ﻛﺌﻨﺎل ۽ ﻛﺎﻻ ﺑﺎغ ڊﻳﻢ אﻳﻜﺸﻦ ﻛﻤﻴﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﻬﺪ ۾ ﺷﺎﻣﻞ رﻫﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺳﻮאل ﺷﺎﻣﻞ رﻫﮡ ﺟﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﻫﻲ‪ ‬ﭘﺎرﭨﻲ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽ אﺣﺘﺠﺎﺟﻦ ۾‬
‫ﺳﻨﺪن ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﭥﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ؟ אﺻﻞ ۾ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺟﺪوﺟﮭﺪ وאرو ﻣﺰאج ۽‬
‫رﺳﺘﻮ ﺋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر رﻫﮡ‪:‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮده ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ وڏي ۾ وڏو ﻣﺴﺌﻠﻮ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﺖ ﺟﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ۾ رﻫﮡ آﻫﻲ‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﻮن‬
‫ﻛﻴﺘﺮﻳﻮن ﺑﻪ ڏﮐﻴﻮن ۽ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﻫﺠﻦ ﭘﺮ ﻋﻮאﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻋﻮאم ﮐﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ۽ وﻳﺴﺎﻫﻪ‬
‫ڏﻳﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﮐﻴﻦ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮي ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﻻﻫﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬ﮐﻲ אﻣﻴﺪ‬
‫۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﭘﺎڻ ﺋﻲ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﻫﺠﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ُ ‬אﻫﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﮀﺎ‬
‫ﻣﻨﻈﻢ ۽ ﻣﺘﺤﺮכ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪﻳﻮن؟ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺑﻪ אﻫﺎﺋﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻻﮘﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻛﺎﺑﻪ‬
‫َﭘﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﻴﺎدت ﺟﻲ َ َ‬
‫ﻣﻦ ۾ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ ﺳﻨﺪن ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ﮀﺎ آﻫﻦ؟ ﭘﺎرﭨﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﻨﺪي ﻳﺎ‬
‫ﻧﻪ؟ ُאﻫﺎ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻛﻤﭙﺮوﻣﺎﺋﻴﺰ ﻛﻨﺪي ﻳﺎ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ۽ ﺟﺪوﺟﻬﺪ ﮐﻲ אوﻟﻴﺖ ڏﻳﻨﺪي؟ ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻲ‬
‫אﻗﺘﺪאر ۾ ﺣﺼﻴﺪאري ﮐﻲ אوﻟﻴﺖ ڏﻳﻨﺪي ﻳﺎ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﮐﻲ؟ ﻋﻮאم ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺧﻮد ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ אن ﺑﺎري ۾ ﻛﺎ ﭘﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אﺻﻞ ۾ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﺗﮇﻫﻦ ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن‬
‫آﻫﻦ ﺟﮇﻫﻦ ﺳﻨﺪن ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ۽ ﺗﺮﺟﻴﺤﻮن وאﺿﺢ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺳﻨﺪن ﻧﻈﺮﻳﻲ ۽ ﻋﻤﻞ ۾ ﺗﻀﺎد‬
‫ﻫﻮﻧﺪو ۽ ﺟﮇﻫﻦ ُאﻫﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ڊﮔﮭﻮ وﻗﺖ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ۾ رﻫﻨﺪڙ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﭜﻞ ﺗﻪ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﻛﻴﮇﻳﻮن ﺑﻪ وڏﻳﻮن ﻫﺠﻦ‬
‫ﭘﺮ אﻫﻲ آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﻋﻮאم ﻻ‪ُ ‬אﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ ﻧﻪ رﻫﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ ﻋﻮאم ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺌﻦ ﺑﺘﺪرﻳﺞ ﻻﺗﻌﻠﻖ ﭤﻴﻨﺪو‬
‫وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻫﻚ ﻃﺮف پ پ پ ﮐﻲ ﻛﻤﺰور ﻛﺮڻ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ َوﺳﺎن ﻛﻮﻧﻪ ﮔﮭﭩﺎﻳﻮ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف אﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ אﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪.‬‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻚ ﭔﻲ وڏي وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻮن‪.‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن(‪:‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﻋﺠﻴﺐ ﻣﺮﺣﻼ ﻃﺌﻲ ﻛﻨﺪڙ‬
‫ﭘﺎرﭨﻲ آﻫﻲ‪.‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﻻ‪ ‬ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﺌﻲ ُאﻫﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭠﻬﮡ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ‬
‫ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر دﻓﻦ ﭤﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻫﻚ ﻛﺎرڊ ﻃﻮر‬
‫ﺳﺪאﺋﻴﻦ زﻧﺪﻫﻪ رﮐﻲ وﺋﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﮇﻫﻦ ﺟﮇﻫﻦ ﮐﻴﻦ ﺿﺮورت ﭘﻮﻧﺪي ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﻮ ﺟﻦ ﺑﻮﺗﻞ ﻣﺎن‬
‫ﻛﮃﻳﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﻫﺮ آﻣﺮ אن ﻛﺎرڊ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻼف אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ‪ .‬آﺧﺮي ﭜﻴﺮو ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪ ‬אﻟﺤﻖ‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ‪1985‬ع ۾ ﻏﻴﺮ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﭼﻮﻧﮉون ﻛﺮאﻳﻮن ﺗﻪ ﺗﮇﻫﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻫﻮ‪،‬‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﻏﻴﺮ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻃﻮر ﭼﻮﻧﮉﺟﻲ آﻳﻞ ﻫﻚ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ۾ ﻣﻴﻤﺒﺮن ﺟﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﮔﮇאﺋﻲ ۽ אﻧﮑﻲ ﻣﺴﻠﻢ‬
‫ﻟﻴﮓ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪ .‬אن زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺟﻮﮢﻴﺠﻮ אن ﺟﻮ אﮘﻮאڻ رﻫﻴﻮ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺑﺎﺑﺖ אﻫﻮ‬
‫ﻛﻮ ﻟﻜﻞ رאز ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﮐﻲ ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ دؤر ۾ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ آﻧﺪو ۽ ُאﭜﺎرﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬אن‬
‫دؤر ۾ ﻫﻮ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ وزאرﺗﻦ ﺗﻲ رﻫﻴﻮ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺟﻮﮢﻴﺠﻮ وزﻳﺮאﻋﻈﻢ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ وڏو وزﻳﺮ‬
‫رﻫﻴﻮ‪ .‬אﻳﺠﻨﺴﻴﻮن ﻫﻦ ﮐﻲ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺟﻲ אﮘﻮאڻ ﻃﻮر ُאﭜﺎري رﻫﻴﻮن ﻫﻴﻮن ﭘﺮ אن زﻣﺎﻧﻲ ۾‬
‫ﻫﻦ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺳﭹﺎﻧﭗ ﭔﻲ ﺑﻪ ﻫﺌﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺷﺎﺋﻮﻧﺴﭧ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻋﻠﻤﺒﺮدאر ﻃﻮر ﺑﻪ ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ‬

‫‪28‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻫﻮ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ﺟﻮﮢﻴﺠﻮ ﻫﻚ ﻃﺮف ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺎن ﺑﺮﻃﺮف ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻫﻦ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﺳﺮﺑﺮאﻫﻲ‪ ‬ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ۽ אﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ אﺋﻴﻦ ﺋﻲ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ אﻣﻜﺎن ﻫﻮ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﻮ ﺳﺮﺑﺮאﻫﻪ ﭤﻲ وﻳﻮ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﻴﺎن ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺲ‬
‫ﻣﻨﻈﺮ ﻧﻪ ﻫﻮ ﭘﺮ ﻫﻦ آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻫﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺑﻠﻨﮉرس ﺑﻪ ﺟﺎم‬
‫ﻛﻴﺎ ﭘﺮ ﻫﻦ ۾ ﻫﻚ ﻋﻨﺼﺮ אﻫﻮ ُאﭜﺮڻ ﺷﺮوع ﭤﻴﻮ ﺟﻮ ﻫﻦ ﻫﻚ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺗﻲ אﭼﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ אﮐﻴﻮن‬
‫ڏﻳﮑﺎرڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮن‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ۾ رﻫﻲ ﻏﻠﻂ ﻳﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﭘﺮ ﻓﻴﺼﻼ ﭘﺎڻ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﺎ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﮐﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭠﺎﻫﻴﻮ ﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻘﺼﺪن ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻫﻮ‪ ،‬אﻫﻮ وڌﻳﻚ‬
‫ﺳﻨﺪن ﻫﭥﻦ ۾ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﮐﻴﮇڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬אﻫﻮ ﭤﻴﮡ ﻓﻄﺮي ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬אن ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻋﺠﺐ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻓﻄﺮت ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﻟﻘﺎﺋﻦ ﺟﻴﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ُאﺑﺘﮍ ۾ ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﻴﺎن ﻧﻮאز‬
‫ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻮ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻌﻨﻰ ۾ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫אن ﺗﻲ آﺧﺮ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺷﺎﺋﻮﻧﺰم ﺟﻮ رﻧﮓ ﺣﺎوي ﻫﻮ ﭘﺮ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ ﭘﺌﻲ آﺋﻲ ﺗﻪ ﻫﻮ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻫﭥﻦ ۾ אڳ ﺟﻴﺎن ﺳﻨﺪن )‪ (Terms‬ﺗﻲ ﮐﻴﮇڻ ﻻ‪ ‬وڌﻳﻚ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ ﻫﻮ ۽ ﻫﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻓﻴﺼﻼ ﭘﺎڻ ﻛﺮڻ ﭘﺌﻲ ﭼﺎﻫﻴﺎ ۽ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﺎ‪ .‬درאﺻﻞ ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﮐﻲ ﺳﺰא ﺑﻪ אن ﺋﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ ﻛﺮي‬
‫ﻣﻠﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺗﻪ ﮐﻴﺲ زوري‪ ‬ﺟﻼوﻃﻦ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬ﭔﻴﻮ ﺳﻨﺪس ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭨﻮڙﻳﻮ وﻳﻮ ۽ ﭨﻴﻮن ﺗﻪ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ق( ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻚ ﻛﻮڙي‪ ،‬ﻫﭣ ﭠﻮﻛﻲ ۽ ﺑﻮﮔﺲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﭠﺎﻫﻲ‪ ،‬אﻧﮑﻲ‬
‫אﻗﺘﺪאر ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﻴﺎن ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻲ ﺟﻼوﻃﻨﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﻠﺴﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻲ ﻛﺮدאر ۾ وڏو‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﻓﺮق آﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﺿﺮورت آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺑﻴﻬﻚ ۽ אن ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ ﺳﻮאﻟﻦ‬
‫ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ ﭤﻮرو אﻧﻬﻦ ﺳﻮאﻟﻦ ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻮن‪:‬‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻲ‪:‬‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣﻲ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻲ وڏא ﭼﺌﻠﻴﻨﺞ درﭘﻴﺶ آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻬﻦ‬
‫۾ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﺮ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭼﺎﻫﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ‬
‫ﭤﻲ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﮐﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ Constituency‬ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻮ ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ‬
‫ﺳﻤﻮرو زور ۽ ﺑﻨﻴﺎد ﭘﻨﺠﺎب ۾ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﻛﺮي אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אﺋﻴﻦ ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻧﻮאزﺷﺮﻳﻒ ﮐﻲ ﭘﻨﺠﺎب‬
‫۾ ﻫﺎﮢﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﻧﻪ ڏﻳﻨﺪي‪ .‬ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻦ ﻣﻘﺼﺪن ﻻ‪ ‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﭠﺎﻫﻴﻮ ۽ ُאﭜﺎرﻳﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻲ ﺑﺪﺳﺘﻮر‬
‫אﺋﻴﻦ رﻫﻲ ﻫﺎ ۽ ﻫﻚ ڏאﻛﻲ ﺗﻲ אﭼﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ אﮐﻴﻮن ﻧﻪ ڏﻳﮑﺎري ﻫﺎ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ وٽ ﻫﻦ‬
‫ﮐﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﭔﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﭼﻮאﺋﺲ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ )ن( ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺑﻬﺮﺣﺎل‬
‫ﻫﻜﮍي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻮچ وאري ُڌر ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽ אن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ روﻳﻲ ۽ ﻣﺰאج ﮐﻲ ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﺮ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﺑﺮدאﺷﺖ ﻛﺮڻ‬
‫ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي אﻫﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﻣﺴﺘﻘﻞ ۽ وڏو ﭼﺌﻠﻴﻨﺞ آﻫﻲ ۽ رﻫﻨﺪو‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﭔﻪ وאﭨﻲ ﺗﻲ ﺑﻴﭡﻞ آﻫﻲ‪:‬‬

‫‪29‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﮐﻲ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ وאﺿﺢ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪو ﺗﻪ ُאﻫﺎ ﻫﻴﻨﺌﺮ‬
‫ﭔﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻮﭼﻦ‪ ،‬روﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ۽ ﺗﺮﺟﻴﺤﻦ ﺟﻲ ﭔﻪ وאﭨﻲ ﺗﻲ ﺑﻴﭡﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻜﮍي ﺳﺎﮘﻲ روאﻳﺘﻲ‬
‫אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ﺟﻲ אﻧﺪر אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﺳﻨﺪن ‪ Terms‬ﺗﻲ ﭠﻬﻲ ﻫﻠﻨﺪڙ ﺳﻮچ ۽ ﭔﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺳﻮچ‪ .‬ﻫﻚ ﺳﻮچ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﭼﻮڌري ﻧﺜﺎر ۽ ﺷﻬﺒﺎز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻬﮍא ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻛﻦ ﭤﺎ ۽ ﭔﻲ ﺳﻮچ ﺟﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﺟﺎوﻳﺪ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺟﻬﮍא אﮘﻮאڻ ۽ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻮ وڏو אﻧﮓ ﻛﺮي ﭤﻮ ۽ ﻧﻈﺮ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻮאز‬
‫ﺷﺮﻳﻒ ﺑﻪ אن ﺋﻲ ﺳﻮچ ﺟﻮ ﺣﺎﻣﻞ ﭤﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﭥﺎن ﮐﺎن ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻴﻨﺌﺮ ﻣﺴﻠﻢ‬
‫ﻟﻴﮓ )ن( ۾ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ۽ אﮘﻮאﮢﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ ﭘﺮ ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ‬
‫۾ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬אﻧﺪر ﻛﻬﮍي ﺳﻮچ‪ ،‬روﻳﻮ ۽ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺣﺎوي رﻫﻲ ﭤﻲ؟ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ دאروﻣﺪאر אن ﺗﻌﻴﻦ‬
‫ﺗﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر رﻫﮡ‪:‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر پ پ پ آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﺎ ﺳﺎﮘﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻲ‬
‫ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﻮﺟﻮده ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻮ ﻛﺮدאر ۽ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ﺣﺎﻟﺘﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ آﻫﻦ ﭘﺮ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺑﺎﺑﺖ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل אڄ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﭘﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻏﺪאرن ﮐﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ وري وאﭘﺲ وﭠﻨﺪي ﻳﺎ ﮐﻴﻦ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﻻ‪ ‬ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﺟﺎ‪‬‬
‫ﻧﻪ ڏﻳﻨﺪي؟ ﻓﻲ אﻟﺤﺎل ﺗﻪ ﻣﺸﺮف ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺧﻼف آﻫﻲ‪ ،‬אن ﻛﺮي ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺑﻪ ﺳﻨﺪس‬
‫ﺧﻼف ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ ﭘﺮ ﮀﺎ ﻣﺸﺮف ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﻮ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﺎﺑﺖ روﻳﻮ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﺟﺎري‬
‫رﻫﻨﺪو ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺳﭝﺎﮢﻲ وري ﺑﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ‪ Terms‬ﺗﻲ ﺳﻨﺪن‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻤﺖ ﺳﺎن אﻗﺘﺪאر ۾ אﭼﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﺪي ﻳﺎ ُאﻫﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ‪ Terms‬ﺗﻲ ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﺳﺎن ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ‬
‫ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﭘﻮ‪ ‬אﻗﺘﺪאر ۾ אﻳﻨﺪي؟ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﻣﺤﺮכ ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ،‬אن‬
‫ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻨﺪي ﻳﺎ ُאﻫﺎ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻴﺎن ﻫﻚ ﻓﺮد ﺟﻲ ﻓﻴﺼﻠﻦ ﺟﻲ ﻃﺎﺑﻊ ﻫﻮﻧﺪي؟ אﻫﻲ ﺳﻤﻮرא ﺳﻮאل‬
‫ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ ۽ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻋﻮאم وٽ אﻧﻬﻦ ﺳﻮאﻟﻦ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮאﻫﻪ ﺟﻮאب‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﻋﻮאم وٽ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .4‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻣﻀﺒﻮط وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻲ‪:‬‬
‫ﻫﻚ ﻃﺮف وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ אن ﺟﻲ ﭔﻦ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻮ אﻫﻮ ﺣﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻧﻈﺮ‬
‫אﺋﻴﻦ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ﺧﻮد ﺑﺪﻟﻴﻞ ۽ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﻀﺒﻮط وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻧﻪ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺑﻪ ُאﻫﻲ ﺳﻮאل ﮐﮣﮡ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ אﺳﺘﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر )‪ (Suit‬ﻧﻪ ﭤﺎ ﻛﻦ‪ .‬ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﺳﮅو ﺳﻨﺌﻮن אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ‬
‫אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ﮐﻲ ﭼﺌﻠﻴﻨﺞ ﻛﻦ ﭤﺎ ۽ ﻧﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺳﺎﮢﻦ ﻫﻢ آوאز ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ”ﮐﻴﻦ“ ﭘﺴﻨﺪ ﻧﻪ ﭤﻲ אﭼﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﮐﺎن وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺑﻪ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺳﻮאل ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻳﺎن ﻫﻠﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﺠﺒﻮر ۽ ﺗﻴﺎر ﭤﻴﻮن آﻫﻦ ﺗﮇﻫﻦ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﻫﺎﮢﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻃﻮر ﻣﻀﺒﻮط ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ‪ Suit‬ﻛﺮي‬

‫‪30‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ورﻫﺎﻳﻞ ۽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ وאﺣﺪ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻣﻴﻨﮉﻳﻨﭧ‬
‫ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ُאﭜﺮي ﻧﻪ אﭼﻲ‪ .‬ﻫﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ق( ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ۽ ﺻﻮرﺗﻮن ﭘﻴﺎ ﻣﭩﺎﺋﻴﻨﺪא ﭘﺮ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﺎﮘﻲ‬
‫ﻫﻮﻧﺪي ﺗﻪ ﻣﺮﻛﺰ ۾ وڏي ڌر ﺳﺌﻮ ﺳﻴﻜﮍو ﺳﻨﺪن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﺳﺎن ﺳﺮﻛﺎر ﺟﻮ‬
‫ﺟﮙﺎڙ ﺗﻪ ﭤﻲ وﻳﻨﺪو ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻣﻠﻚ ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﭘﭵﺎﮢﻲ ﭤﻲ وﻳﻨﺪي‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ وאﺿﺢ آﺛﺎر‬
‫ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻫﺎﮢﻲ ﻛﻤﺰور وﻓﺎﻗﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﻀﺒﻮط ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ‪ /‬ﻗﻮﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻦ‪:‬‬
‫ﻣﭥﻲ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ ﺳﻤﻮرن ﻣﺤﺮﻛﻦ‪ ،‬ﺳﺒﺒﻦ ۽ ﻓﻴﻜﭩﺮس ﻛﺮي אﻫﻮ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾‬
‫وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ دؤر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﭵﺎﮢﻲ ﮐﻲ رﺳﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ۾ وﭸﻲ ﭔﻪ وڏﻳﻮن‬
‫وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻫﻚ ﭘﺮאﺳﺲ ۾ ﭠﻬﻴﻮن ﭘﺮ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻫﻠﮡ ﻧﻪ ﭤﻮ ڏﻧﻮ وﭸﻲ ۽ ﭔﻴﻦ ﻣﭥﻲ‬
‫ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ אﻧﻴﻚ ﺳﺒﺒﻦ ﻛﺮي ُאﻫﻲ رﺳﻤﻲ ﻃﻮر ﺗﻪ ﻫﻠﻦ ﭤﻴﻮن ﭘﺮ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ אﮘﺘﻲ وڌﻧﺪڙ روﻳﻦ ﺳﺎن وڌي‬
‫ﻧﻪ ﭤﻴﻮن ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬אﻫﮍي ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۾ אﻧﻬﻦ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻛﻲ ﭔﻴﻮن ﻣﻀﺒﻮط وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﺳﮕﮫ ﺳﺎن ﻣﭥﻲ ُאﭜﺮي ﺳﮕﮭﻦ‪ُ ،‬אﻫﻮ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ۽ ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﻤﺰور وﻓﺎﻗﻲ‬
‫ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﻣﻀﺒﻮط ۽ ﺳﮕﮭﺎرﻳﻮن ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ‪ /‬ﻗﻮﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﮔﮭﺮﺟﻦ‪ .‬אﻫﺎﺋﻲ ﻫﻦ دؤر ﺟﻲ ﮔﮭﺮج ﺑﻪ آﻫﻲ ۽‬
‫אن ﻃﺮح ﺳﺎن ﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ وري روح ﭰﻮﻛﺠﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ۽ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ﮐﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬

‫ﺣﻮאﻻ‪:‬‬
‫‪ ،3 ،2 ،1‬ﺣﻴﺪرﺑﺨﺶ ﺟﺘﻮﺋﻲ ﺟﻲ ﻛﺘﺎب ‪ Statement of the Accused‬ﺟﻲ ﻣﻬﺎڳ ﻣﺎن ورﺗﻞ‪ .‬ﭘﺎرאن‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ אﺑﺮאﻫﻴﻢ ﺟﻮﻳﻮ‪.‬‬

‫‪“Victories that are easy are cheap those only are worth‬‬
‫”‪having which come as the result of hard fighting‬‬
‫‪H.W.Beecher.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺗﻀﺎدن ﺟﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺻﻮرﺗﻮن ۽ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﺘﻴﺠﺎ‬
‫ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﺗﻀﺎد ﻫﻚ ﻓﻄﺮي ﺷﻲ‪ ‬آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻓﻄﺮت ﺗﻮڙي ﺳﻤﺎج אﻧﺪر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺗﻀﺎد ﻗﻄﻌﻲ ۽ ﺣﺘﻤﻲ ﻃﻮر ﻓﻄﺮت ﺗﻮڙي ﺳﻤﺎج ﻣﺎن ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺧﺘﻢ ﻧﻪ ﭤﺎ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﻫﻜﮍي ﮐﻲ‬
‫ﺣﻞ ﻳﺎ ‪ Rationalize‬ﻛﺒﻮ ﺗﻪ ﭔﻴﺎ ُאﭜﺮي אﻳﻨﺪא‪ .‬אﻧﻜﺮي ﺗﻀﺎد زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾ ﻓﻄﺮت ﺟﻮ ﻫﻚ אڻ ﮐﭧ ۽ ﻣﺘﺤﺮכ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻮ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺗﻀﺎد ﺑﻈﺎﻫﺮ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭤﻴﻦ ﭤﺎ ﭘﺮ ُאﻫﻲ درאﺻﻞ ﮀﻜﺘﺎڻ ۽ ﺗﻜﺮאرن ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﭘﺲ و‬
‫ﭘﻴﺶ وאڌאري ۽ אوﺳﺮ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻀﺎدن ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻛﺎﺋﻨﺎت‪ ،‬ﻓﻄﺮت‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ۽ ﺳﻤﺎج ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺘﺤﺮכ ۽‬
‫زﻧﺪه رﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻦ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ﺗﻀﺎدن ﮐﻲ ﻓﻄﺮت ۽ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﻫﻚ ﭘﺮوﮔﺮﻳﺴﻮ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻪ ﭼﻴﻮ‬
‫۽ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺗﻀﺎدن ﺟﻮن ﻛﺠﮭﻪ ﺷﻜﻠﻴﻮن ﺳﺨﺖ ﻫﺎﭸﻴﻜﺎر ﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ُאﻫﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر ﭰﻮرو‪ ،‬ﻇﺎﻟﻢ ۽ ﺑﮁﮍﻳﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ روﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺪرن ۽ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ردﻋﻤﻞ ﻃﻮر ُאﭜﺮي אﻳﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﻄﻮر ﻫﻚ رﻳﺎﺳﺖ ۽‬
‫ﺳﻤﺎج ﺟﻲ אﭴﻜﻠﻬﻪ אﻫﮍن אﻧﻴﻚ ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ﭴﮡ ﺗﻪ אﻳﭩﻢ ﺑﻢ ﺗﻲ وﻳﭡﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺳﺎﻣﻬﻮن אﭼﻲ ﺑﻪ‬
‫رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ אﻳﻨﺪڙ دؤر ۾ وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﺳﺎﻣﻬﻮن ُאﭜﺮي אﻳﻨﺪא‪.‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ۾ ﺳﺒﺒﻦ ۽ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﮔﻬﺮو ۽ ﮘﺘﻴﻞ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﻻﮘﺎﭘﻮ ﭔﮅאﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ۽‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﺒﺒﻦ ﮐﻲ ﻫﭣ وﭠﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﺒﻮ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬אن ﺟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ ﻻزﻣﻲ ﺣﺎدﺛﻮ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮ وﻳﻨﺪو‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﮔﺬرﻳﻞ ﮀﻬﻪ ڏﻫﺎﻛﺎ אﻫﮍن ﺗﻀﺎدن ﮐﻲ ُאﭜﺎرﻳﻨﺪڙ ۽‬
‫ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ﭘﻴﺪא ﻛﺮڻ ﺟﻲ ڌﻧﮅي ﺳﺎن ﻟﮙﻞ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ אڄ ﻣﻠﻚ ﭴﮡ ﺗﻪ אﻧﻴﻚ ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ﻫﻚ‬
‫אﻳﭩﻢ ﺑﻢ ﺗﻲ وﻳﭡﻞ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﻲ ﺗﻀﺎد ﻫﺎﮢﻲ אﻳﺘﺮא ﺗﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭤﻲ ﭼﻜﺎ آﻫﻦ ۽ وڌي وڌي אﻳﺘﺮي ﺗﻪ ﻧﻬﺞ ﮐﻲ‬
‫وﭸﻲ رﺳﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻮ ُאﻫﻲ ﻫﻲ‪ ‬رﻳﺎﺳﺖ ﻫﺎﮢﻲ ﻧﻪ ﺧﺘﻢ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ ۽ ﻧﻪ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺳﺎن ﺣﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‬
‫ﭤﻲ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﻧﺘﻴﺠﺎ رﮘﻮ ﻋﻮאم ﻳﺎ ﺳﻤﺎج ﻧﻪ ﭘﺮ ﺧﻮد رﻳﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﭜﻮﮘﻴﻨﺪي ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﺣﺪ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ُאن ﭜﻮﮘﻨﺎ ﺟﻮ ﺳﻔﺮ ﺷﺮوع ﭤﻲ ﺑﻪ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ُאﻫﻲ ﮔﮭﮡ ــــــ ﻗﻮﻣﻲ رﻳﺎﺳﺘﻮن ﺟﻦ ۾ ﻣﺘﻮאزن ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ۽ ﺟﺘﻲ ﻫﻚ ﻗﻮم ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪‬‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮي‪ ‬ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﮣﺠﻲ وﻳﻨﺪي آﻫﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن‬
‫ُאﭜﺮﻳﻞ ﺗﻀﺎد ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﭴﮡ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﺑﻴﭡﻜﻴﺖ ﺑﮣﻴﻞ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﻨﺪس ﺟﻮﻧﻴﺌﺮ ﭘﺎرﭨﻨﺮ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ ۽ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ‬
‫ﭔﻴﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﭘﭡﺎﮢﻦ ﮐﻲ وري ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ אﻧﺪر ﭼﮝﻮ ﺣﺼﻮ ﻣﻠﻴﻞ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر ﻣﻠﻴﻞ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ ﺗﻨﻬﻦ ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ‪ ،‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻦ ۽ ﭘﭡﺎﮢﻦ ﺟﻮ ﺷﻤﺎر ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۾ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﻧﻨﮃא ﺻﻮﺑﺎ ۽ אﻧﻬﻦ ۾ وﺳﻨﺪڙ ﻗﻮﻣﻮن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ وڌﻳﻚ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﻲ وﻋﺪي ۽‬
‫ﻫﻚ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺟﻲ ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬ﺟﻲ آﺳﺮي ﺗﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬אﻧﻬﻦ ﻧﻪ ﭤﻲ ﭴﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ آزאدي‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺗﺼﻮر ۽ ﺧﻮאب ﺟﻲ ﺳﺎﭜﻴﺎن ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﭠﮙﺠﻲ ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ ۽ وڌﻳﻚ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭴﺎر ۾‬
‫ﭰﺎﺳﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ۾ אڳ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻦ ﺳﺎن وڏא وڏא ﻓﺮﻳﺐ ﭤﻴﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻨﮕﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ ۽ ﭘﭡﺎﮢﻦ ﺳﺎن ﭤﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دوﮐﻲ ﺟﻬﮍو ﻣﺜﺎل ورﻟﻲ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪو‪ ،‬ﺟﺘﻲ آزאدي‪‬‬
‫ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﻗﻮﻣﻦ ﮐﻲ ﻏﻼﻣﻲ ﮔﭽﻲ‪ ‬۾ وڌي وﺋﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﭼﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻲ ﭴﮡ ﺗﻪ אﺳﺎﻧﺠﻲ ﻋﻮאم ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﻟﻬﻪ ﺗﻠﻬﻪ وﭸﺎﻳﻮ‪ .‬آزאد ﻗﻮﻣﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ‪،‬‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﻃﻦ ﺗﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻖ‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻓﻄﺮي رﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ وﺳﻴﻼ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ڌرﺗﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻗﻄﻌﻲ ۽ دאﺋﻤﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ وאڌ وﻳﺠﮭﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وﻃﻦ ﺗﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻖ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻮن‪ ،‬ﺻﺪﻳﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ۽ ﺗﻤﺪﻧﻲ אوﺳﺮ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﭠﻬﻴﻞ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺳﻨﮅو درﻳﺎﻫﻪ‬
‫ﺟﻮن ﻣﻮﺟﻮن ۽ ﻣﺴﺘﻴﻮن‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬۽ ﭼﭩﺎﭜﻴﭩﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺷﻔﺎف ۽ ﺻﺎف ذرﻳﻌﺎ ۽ رﺳﺘﺎ ۽ ﭔﻴﻮ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺠﮭﻪ‪ .‬ﭤﻮري‬
‫ﻓﺮق ﺳﺎن אﻫﺎ ﺳﺎﮘﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي אڄ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ وڏي‬
‫۾ وڏو אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻀﺎد‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻜﻠﻴﻦ ۾‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﻇﻬﺎر ﻛﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﮔﮭﮡ ــ ﻗﻮﻣﻲ رﻳﺎﺳﺘﻮن ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﻫﺠﻦ ﺗﻪ‬
‫ُאﻫﻲ אﮘﺘﻲ وڌڻ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﻣﺎﮘﻬﻴﻦ ڊﮔﮭﻮ ﻋﺮﺻﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ وﺟﻮد ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮאر رﮐﻲ ﻧﻪ ﭤﻴﻮن ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬אﻫﮍي‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۾ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ وري ﺑﻪ ﻫﻚ אﺛﺮאﺋﺘﻮ ذرﻳﻌﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻫﻚ ڊﮔﮭﻲ ﭘﺮאﺳﺲ ذرﻳﻌﻲ‬
‫ﭔﻴﻮ ﻧﻪ ﺗﻪ ﮔﮭﭧ ۾ ﮔﮭﭧ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﮐﻲ )‪ (Rationalize‬ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺒﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻫﻚ وאﺿﺢ ۽ وﻳﺠﮭﻮ‬
‫ﻣﺜﺎل ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن آﻫﻲ ـــــ ﭘﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ”ﻫﻚ אڻ ﻫﻮﻧﺪ ﭔﻴﻮ אﻓﻌﺎل ﺑﮁﮍא“ ﺟﻲ ﻣﺼﺪאق ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺗﻀﺎد ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﺎﭨﻚ ۽ ﻋﻮאم‬
‫ﺳﺎن ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰ ﻣﺬאق ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ אن ﺗﻀﺎد ﮐﻲ رﻳﺸﻨﻼﺋﻴﺰ ﻛﺮڻ ﺑﺪرאن وڌﻳﻚ وڌאﺋﮡ ﺟﻮ ﺋﻲ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺑﮣﺠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ אڻ ﻫﻮﻧﺪ ﺟﻮ ﺳﭵﻮ ﻧﺰﻟﻮ ﺑﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺗﻲ ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ۽ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ ﺗﻀﺎد ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻮ‪ ،‬אﻫﻮ ﺑﻪ درאﺻﻞ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﺋﻲ‬
‫ﻫﻚ ﺻﻮرت آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﮅي ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅي‪ ‬ﻃﺮح ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﺋﻲ‬
‫ﺣﺎوي آﻫﻲ ۽ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ۽ ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ ﺳﻨﺪس ﺟﻮڙﻳﻮאل آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻫﭥﻴﺎر ۽ ﻣﻜﻴﻨﺰم آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ذرﻳﻌﻲ אﻫﻮ ﭴﻮر وאﻧﮕﺮ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻧﻨﮃن‬
‫ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ رت ﭘﻴﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ ۾ ﺗﻪ ﭜﻞ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ۽ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻪ ﻫﺠﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻮ אﺻﻞ אﺧﺘﻴﺎر ۽ אﻗﺘﺪאر אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ وٽ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ‬
‫ﺋﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪1940 .‬ع ﺟﻲ ﭠﻬﺮא‪ ‬ﺗﻮڙي ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺟﻨﺎح ﻃﺮﻓﺎن ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻞ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺗﺼﻮر ۾ ﻫﻚ ﻣﺤﺪود ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻫﻮ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﻻ‪‬‬
‫ﻛﻮﻧﻪ ﭠﻬﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬אن ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ۾ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻲ ﺗﺼﻮر ﺧﻼف ﻫﺌﻲ‪1973 .‬ع ۾‬
‫ﺑﻪ آﺋﻴﻦ ﭠﻬﮡ وﻗﺖ وאﻋﺪو ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻛﻨﻜﺮﻧﭧ ﻟﺴﭧ ڏﻫﻦ ﺳﺎﻟﻦ אﻧﺪر ﺧﺘﻢ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي ۽ ُאﻫﻲ‬

‫‪33‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻤﻮرא ﺷﻌﺒﺎ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻴﺎ وﻳﻨﺪא ﭘﺮ אن ﮐﻲ ﭨﻴﭩﻴﻬﻪ ﺳﺎل ﮔﺬري وﻳﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ אن وﻋﺪي وﻓﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﻛﻮ אﻣﻜﺎن ﻧﻈﺮ ﻧﭥﻮ אﭼﻲ‪ .‬ﻣﺎﮘﻬﻴﻦ אﺧﺘﻴﺎرن ﺟﻲ ورڇ ۽ ﻧﺌﻴﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﻣﻠﻚ ۾‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻧﺌﻴﻦ ﺳﺮ ون ﻳﻮﻧﭧ ﻧﺎﻓﺬ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬אﺧﺘﻴﺎرن ﺟﻲ ﻋﺠﻴﺐ ڊووﻟﻴﺸﻦ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ۽ ﺑﻲ ﺟﺎ אﺧﺘﻴﺎر ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻪ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא אﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺿﻠﻌﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﻛﺮي‪ ،‬وري אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺎن ﺳﻠﻬﺎڙي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺿﻠﻌﻲ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא אﺧﺘﻴﺎر ﻣﺮﻛﺰ وٽ آﻫﻦ‪ .‬אﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح ﻣﻠﻚ ۾ ﻋﺪم ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﮐﻲ ﻻﮘﻮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﮔﮇﻳﻞ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אدאري ‪ UNDP‬ﺟﻲ ‪2004‬ع ﺟﻲ ﻫﻴﻮﻣﻦ ڊوﻟﭙﻤﻴﻨﭧ‬
‫אﻧﮉﻳﻜﺲ ﺟﻲ رﭘﻮرٽ ۾ ﭴﺎﮢﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ آﻣﺪﻧﻲ ۾ ‪ 59‬ﺳﻴﻜﮍو ڏﺋﻲ ﭤﻲ‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﻮٽ ۾ ﮐﻴﺲ ‪ 13‬ﺳﻴﻜﮍو ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬درאﺻﻞ ﻣﺮﻛﺰ ۽ وﻓﺎق ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻗﻮﻣﻲ ﭰﺮﻟﭧ ﺟﻮ ﻫﻜﮍو ﻫﭥﻴﺎر ۽ ذرﻳﻌﻮ آﻫﻲ ۽ אن ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺑﺘﺪرﻳﺞ وڌאﺋﮡ ۾‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدאر אدא ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺳﻮل ــــ ﻣﻠﭩﺮي ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﭔﻴﻮ وڏو ﺗﻀﺎد ﺳﻮل ـــ ﻣﻠﭩﺮي ﺗﻀﺎد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻪ ‪1947‬ع ﮐﺎن رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ‬
‫ﻫﺎﮢﻲ אن ۾ ِﻏﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺷﺪت אﭼﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد ﻫﺎﮢﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﺟﻴﺎن رﮘﻮ‬
‫ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ۾ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺧﻮد ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﺑﻪ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ۾ ﻫﺎﮢﻲ ﻛﻮﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﻪ رﻫﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻫﻚ ﻣﻠﭩﺮي אﺳﭩﻴﭧ آﻫﻲ ۽ ﻣﻠﭩﺮي ﺑﻪ ُאﻫﺎ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺳﻤﻮرن ﺻﻮﺑﻦ ۽‬
‫ﻗﻮﻣﻦ ﺳﺎن ﻧﻪ ﭘﺮ ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺳﺎن ﺗﻌﻠﻖ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻃﻮر ﭔﻪ ﻣﻠﻚ آﻫﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻚ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻣﻠﻚ ۽ ﭔﻴﻮ ﻣﻠﭩﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻠﻚ‪ .‬ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﻏﺮﺑﺖ آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ ۽ ﺻﺤﺖ ﺟﻲ ﺳﻬﻮﻟﺘﻦ ﺟﻲ אڻ ﻫﻮﻧﺪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺪ ﮀﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻻﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ ۽ ﭘﻮﻟﻴﺲ رאڄ آﻫﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮي ﺳﻬﻮﻟﺘﻮن ﻫﻚ ﺧﻮאب ﺟﻴﺎن آﻫﻦ‪ .‬وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﮀﻬﻪ ڏﻫﺎﻛﺎ ﮔﺬرڻ‬
‫ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﻋﻮאم ﮐﻲ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﻴﺌﮡ ﺟﻮ ﺻﺎف ﭘﺎﮢﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻣﻠﻲ ﺳﮕﮭﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫۾ ﺳﭛ ﻛﺠﮭﻪ آﻫﻲ ۽ ﺟﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻮ ﮐﺎﻧﺌﻦ ﭘﮁﮡ وאرو ۽ ﻣﺤﺮوﻣﻴﻮن ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ אﻫﻮ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ ﻣﻠﭩﺮي ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﻻ‪ ‬ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ درאﺻﻞ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﻣﻠﭩﺮي ﻻ‪ ‬آﻫﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﺋﻲ ﻫﻦ دور ﺟﻲ ﻫﻚ‬
‫وڏي ﺷﺎﻋﺮ אﺣﻤﺪ ﻓﺮאز ﻣﻄﺎﻟﺒﻮ ﻛﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ”אﺳﻼﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن“ ﻣﺎن ﺑﺪﻻﺋﻲ ”ﻓﻮﺟﻲ‬
‫ﻓﺎﺋﻮﻧﮉﻳﺸﻦ“ رﮐﻴﻮ وﭸﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﻛﻬﮍي ﺑﻪ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﭼﻮﻧﮉﻳﻞ ﻳﺎ ﺳﻮﻳﻠﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ رﻫﻲ ﻫﺠﻲ‪ ،‬אﻗﺘﺪאر ۽‬
‫אﺻﻞ אﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﻣﻠﭩﺮي אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ وٽ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠﻚ ﻣﭥﺎن‬
‫ﭼﻮﭤﻮن ﺳﮅو ﻓﻮﺟﻲ رאڄ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﻣﺎن ﭼﺎر ڏﻫﺎﻛﺎ ﺳﮅو ﻓﻮﺟﻲ رאڄ رﻫﻴﻮ ﻫﺠﻲ ۽‬
‫ﺑﺎﻗﻲ دورن ۾ ﺑﻪ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ۽ رﮘﻮ ﻋﻮאم ﺟﻲ אﮐﻴﻦ ۾ ڌوڙ وﺟﮭﮡ وאري ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻫﺠﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ‬
‫ﺳﻮل ﻣﻠﭩﺮي ﺗﻀﺎد ﺟﻮ وڏي‪ ‬ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮڻ ﻫﻚ ﻓﻄﺮي ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻨﻜﻦ‪،‬‬
‫ﭘﻴﭩﺮول ﭘﻤﭙﻦ‪ ،‬ﺑﻴﻜﺮﻳﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻮ ﻛﺎروﺑﺎر ﺑﻪ ﻓﻮﺟﻲ אدאرא ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻮل אدאرن ﺗﻲ ﺑﻪ رﭨﺎﺋﺮڊ‬
‫ﺟﻨﺮل ﺑﺮאﺟﻤﺎن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻧﻪ ﭘﺮ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻮ אﺳﺘﺤﻘﺎق آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ وڏي ۾‬

‫‪34‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫وڏي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﭩﺮي‪ ‬ﮐﻲ ﭼﻴﻮ ۽ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ۽ אﺳﻴﻤﺒﻠﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ رﮘﻮ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﺟﻲ ﺑﻲ אﺛﺮ ﻛﻠﺐ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻧﺎﻫﻲ‪ .‬ﻣﻴﮉﻳﺎ ﻣﻠﻚ ۾ אﻳﺘﺮي آزאد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﺗﻮﻫﺎن ﻫﺮ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﻟﮑﻲ ﺳﮕﮭﻮ ﭤﺎ ﭘﺮ ﻓﻮج ﺗﻲ ﻧﻪ‪ .‬אﻫﮍي ﻣﻠﻚ ۾ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻮل ــــ ﻣﻠﭩﺮي ﺗﻀﺎد ﺟﻮ ﺷﺪت‬
‫ﺳﺎن ُאﭜﺮڻ ﻫﻚ ﻓﻄﺮي ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺳﻮل ــــــ ﻣﻠﭩﺮي ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﻫﻚ ﺟﮭﻠﻚ ‪1983‬ع ﺟﻲ אﻳﻢ آر ڊي ﺗﺤﺮﻳﻚ ڏﻳﮑﺎري ﭘﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮده ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ אن ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ אڳ ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﻣﻀﺒﻮط ۽ ﺷﺪت وאرא آﻫﻦ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻋﻮאم אن ﭨﻀﺎد ﺟﻮ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺷﻜﻞ ۾ אﻇﻬﺎر ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬آﺗﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻧﺎم ﻧﻬﺎد وڏﻳﻮن ﭘﺎرﭨﻴﻮن‬
‫אﻫﮍي ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﻼﺋﮡ ﺟﻮ אرאدو ﻛﻨﺪي ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﻴﻮن אﭼﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻋﻮאم ﮐﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ڏﺋﻲ‪ ،‬ﺟﺪوﺟﮭﺪ‬
‫ﺟﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﮐﻴﻦ אﮘﻴﺎن وﭠﻲ אﭼﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﮔﻴﺮ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ אﻧﺪرאن ﺋﻲ אﻧﺪرאن‬
‫ﭴﮡ ﺗﻪ ﮐﻮﮐﻠﻮ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻓﻲ אﻟﺤﺎل ﺗﻪ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻘﻦ ۽ وﺟﻮد ﺟﻲ ﺟﻨﮓ ۾ ﭘﻮرﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﻋﻮאم‬
‫ﺟﻲ ﺣﻘﻦ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺗﻪ אﭸﺎن ﮔﮭﮣﻮ ﭘﺮي ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻜﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد‬
‫َ‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ َﺳﮇ ﺟﻮ אﻧﺘﻈﺎر ﻧﻪ‬
‫دڳ ﭘﺎڻ ﻃﺌﻲ ﻛﻨﺪא‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻮ אﻟﻤﻴﻮ ﺋﻲ אﻫﻮ‬ ‫ﻛﻨﺪא ۽ אﻫﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻇﻬﺎر ﺟﻮ َ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻃﺌﻲ ﻛﻴﻞ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ”ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن“ ﺟﻲ )‪(States Quo‬‬
‫ﺟﻲ אﻧﺪر رﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﮐﻲ אوﻟﻴﺖ ڏﻧﻲ آﻫﻲ ۽ אﻧﻬﻦ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﻌﺮوﺿﻲ‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻪ ﺑﮣﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אڄ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אن روش ﺟﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ אدא‬
‫ﻛﺮي رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ورﺟﺎﺋﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻮل ـــــ ﻣﻠﭩﺮي ﺗﻀﺎد‬
‫ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻮ אن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻈﺮ ﻧﭥﻴﻮن אﭼﻦ‪ .‬ﺟﻲ אﺋﻴﻦ ﻧﻪ‬
‫ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ אي آر ڊي ﺿﺮور ﻛﻮ ﻧﻪ ﻛﻮ ﭔﻮﭨﻮ ﭔﺎري ڏﻳﮑﺎري ﻫﺎ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﻴﻦ אﻟﺼﻮﺑﺎﺋﻲ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ אﻟﺼﻮﺑﺎﺋﻲ ﺗﻀﺎد ﺑﻪ درאﺻﻞ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﺋﻲ ﺷﻜﻞ آﻫﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل אﻫﻮ ﻫﻚ ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﮑﻴﻪ ﺗﻀﺎدن ﻣﺎن ﻫﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺗﻀﺎد ﺟﺎ ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺑﻪ ُאﻫﻲ ﺋﻲ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ אﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﭴﺎﮢﺎﺋﻲ آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬ﻫﻦ ﺗﻀﺎد ﺟﻮ‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ ﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ אوﭜﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻋﻠﺤﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﻮﺑﻪ אﺳﭩﺮﻳﻜﭽﺮل ﺗﻮאزن ﻧﻪ‬
‫رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻓﻮج ﮐﺎن وﭠﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺮو ﻛﺮﻳﺴﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ ۽ ﺻﻨﻌﺖ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ۽ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺻﻮﺑﻲ ﻣﻨﺠﮭﺎن ﺑﻪ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﮐﻲ ﻛﺠﮭﻪ ﻧﭥﻮ ﻣﻠﻲ‪،‬‬
‫رﮘﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﺿﻠﻌﺎ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﮀﻲ ﻛﺎري ﺟﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮرن ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ۾ ﻓﻴﺼﻠﻲ ﺳﺎزي‪ ‬ﺟﻮ ﻋﻤﻞ رﮘﻮ ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ وٽ‬
‫ﻳﺮﻏﻤﺎل ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ ۽ ﻧﻨﮃא ﺻﻮﺑﺎ ﭴﮡ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אن ﺟﻲ ﻛﺎﻟﻮﻧﻲ ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪:‬‬
‫• ﻓﻮج ۾ ﻗﻄﻌﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬۽ ﻣﺨﺼﻮص ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺟﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫אﻧﻜﺮي ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻤﻮرא אﺧﺘﻴﺎر ﻓﻮج وٽ آﻫﻦ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﺳﮅو ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺋﻲ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ אﻫﻲ‬
‫אﺧﺘﻴﺎر ۽ ﭘﺎور ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ وٽ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﻓﻴﺼﻠﻮ ﻓﻮﺟﻲ ﺟﻲ ﻣﺮﺿﻲ‪‬‬

‫‪35‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻧﺠﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ אﻫﻮ ﺋﻲ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﺎن‬
‫ﺳﻮא‪ ‬ﻛﻮﺑﻪ ﻓﻴﺼﻠﻮ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﺳﻤﻮرא ﻓﻴﺼﻼ ”ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ“ ﺋﻲ‬
‫ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ”ﻣﻔﺎد“ ۾ ﻛﻨﺪو‪ .‬ﺗﺎزو ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺳﻨﮅ ﺟﻲ دوري دورאن אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻛﺮي وﻳﻮ آﻫﻲ ۽‬
‫ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ אن ﺟﻲ وڏي ۾ وڏي ﺛﺎﺑﺘﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫• ﻣﻠﭩﺮي אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﮀﻲ ﻛﺎري ﺟﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﺼﻴﺪאر ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ ﺑﻪ‬
‫آﻫﻲ ۽ אن ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ”ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد“ ﺳﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ‬
‫۽ ﭰﻮرو ﻣﻔﺎدن ﮐﻲ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﺳﭙﻮرٽ ﻛﻨﺪي رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ درאﺻﻞ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺟﮍﻧﺪڙ‬
‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻦ ۽ ﻓﻴﺼﻠﻦ ﮐﻲ ﻫﻴﭟ אﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻃﻮر ﻻﮘﻮ ﻛﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ‪ ‬۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ۽ ﺑﻠﻮﭼﻦ ﺟﻮ אﻧﮓ ﺗﻪ אﭨﻲ ۾ ﻟﻮڻ ﺑﺮאﺑﺮ ﺑﻪ ﻧﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﺟﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ رﮘﻮ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫• ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﺟﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح ﻛﻮﺑﻪ ﺑﺎאﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮدאر ﻧﻪ אڳ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ‬
‫ﻫﺎﮢﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ُאﻫﺎ ﻫﻚ ﻣﺤﺪود ﺋﻲ ﺳﻬﻲ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻫﻚ ﻛﺮدאر رﮐﻲ ﭤﻲ‪ .‬אوﭜﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﻲ ﺟﺪא ﭤﻴﮡ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﻗﻄﻌﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻋﺪم ﺗﻮאزن ﺟﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۽‬
‫ﭘﺸﺘﻮﻧﺨﻮאﻫﻪ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﮐﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﻃﻮر ﻋﺪدي אﻛﺜﺮﻳﺖ ﺣﺎﺻﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ אﺷﻮ‪ ‬ﺗﻲ ﭨﻲ ﺻﻮﺑﺎ ﺳﺌﻮ ﺳﻴﻜﮍو ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻖ ﻫﺠﻦ ۽ ﮔﮇ ﭤﻲ وﭸﻦ ﺗﻪ ﺑﻪ ُאﻫﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻔﺎدن‬
‫۾ ﻛﻮﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﺎس ﻛﺮאﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﻛﻮ ﻧﺌﻮن آﺋﻴﻦ ﭠﻬﻲ ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﻫﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻔﺎدن ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﻧﻪ ﭤﻮ وﭸﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ‬
‫۾ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻴﭧ ۾ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﺑﺮאﺑﺮ ﺳﻴﭩﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ אن ﮐﻲ‬
‫ﻓﻴﺼﻠﻲ ﺳﺎزي‪ ‬۾ ﻛﺎﺑﻪ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻪ آﻫﻲ‪1973 .‬ع ﺟﻮ آﺋﻴﻦ ﺧﻮد אن ﺟﻮ وڏو ﺛﺒﻮت آﻫﻲ‪.‬‬
‫• ﻣﻠﻚ ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא ﻧﺎم ﻧﻬﺎد وﻓﺎﻗﻲ אدאرא ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ‪ ‬ﻫﻴﭟ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ‬
‫ﺑﻈﺎﻫﺮ ۽ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ وﻓﺎﻗﻲ אدאرو درאﺻﻞ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ڍאﻧﭽﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ‪ ‬۽ אﻓﺮאدي ﻗﻮت ۽ ﻛﺮدאر ۾ وﻓﺎﻗﻲ ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻤﻮرن وﻓﺎﻗﻲ אدאرن ﺟﻲ ﺳﺮﺑﺮאﻫﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ‪ ،‬ﺳﻤﻮرن ﻣﻼزﻣﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺪن ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ ۽‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻛﺮدאر ﺗﺎﺋﻴﻦ ُאﻫﻲ ﻫﻚ ﺋﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﭰﻮرو ﻣﻔﺎدن ﺟﺎ آﺋﻴﻨﺪאر آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر وאﭘﮉא‬
‫ﺟﻮ ﺋﻲ ﻛﻴﺲ ﮐﮣﺠﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ درאﺻﻞ ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﺟﻮ ﻋﻠﻤﺒﺮدאر‪،‬‬
‫ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ﺧﻼف ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻛﻼכ ﻛﻢ ﻛﻨﺪڙ ۽ درאﺻﻞ وﻓﺎق ﺟﻲ ﺗﺼﻮر ﺟﺎ ﺑﮑﻴﺎ ُאڍﻳﺮﻳﻨﺪڙ אدאرو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭨﻲ ﺻﻮﺑﺎ ﻛﺎﻻ ﺑﺎغ ڊﻳﻢ ۽ ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭤﻞ ﻛﺌﻨﺎل ﺟﻲ ﺧﻼف آﻫﻦ ﭘﺮ אﻫﻮ אدאرو ﭴﮡ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن‬
‫ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻣﺤﺎﻓﻆ אدאري ﻃﻮر ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻛﻼכ ﻛﻢ ﭤﻮ ﻛﺮي‪ .‬ﺟﻦ ﻣﻨﺼﻮﺑﻦ ﺧﻼف‬
‫ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﺠﻦ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻴﮉﻳﺎ ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺻﻮﺑﺎ ورﻫﺎﻳﻞ‬
‫ﻫﺠﻦ‪ ،‬وﻓﺎق ۽ ﺻﻮﺑﺎ ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﺠﻦ‪ ،‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﻓﻮﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﺠﻲ‪ ،‬אن ﺑﺎﺑﺖ وאﭘﮉא ﭴﮡ ﺗﻪ‬
‫אڳ ﺋﻲ ﻣﻌﺎﻣﻼ ﻃﺌﻲ ﻛﻴﻮ وﻳﭡﻮ آﻫﻲ‪ .‬وאﭘﮉא ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭔﻴﻦ ﺳﻤﻮرن ﻧﺎم ﻧﻬﺎد وﻓﺎﻗﻲ אدאرن ۽ ﻛﺎرﭘﻮرﻳﺸﻨﺰ‬
‫ﺟﻮ ﺑﻪ אﻫﻮﺋﻲ ﺣﺎل آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻫﻚ وڏو ۽ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ אدאرن ۾ ﺳﺮﺑﺮאﻫﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ‬
‫ﺳﻤﻮري وﭼﻴﻦ ۽ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﻛﺎﻣﻮرא ﺷﺎﻫﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﭘﻨﺠﺎب ﺳﺎن آﻫﻲ‪ُ .‬אﻫﻲ ﭘﻠﺠﻦ ﺳﻤﻮرن ﺻﻮﺑﻦ‬

‫‪36‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﺗﻲ ﭤﺎ ﭘﺮ ُאﻫﻲ ﻛﻢ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬אن‬
‫ﻛﺮي ﺻﻮﺑﻦ وچ ۾ ﺗﻀﺎد وڌאﺋﮡ ۾ אﻫﮍن وﻓﺎﻗﻲ אدאرن ﺟﻲ ﻛﺮدאر ﺟﻮ ﺑﻪ وڏو ﻫﭣ آﻫﻲ‪.‬‬
‫• ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ وﻓﺎق אﻧﺪر ﻛﺎﺑﻪ ﺑﺮאﺑﺮي‪ ‬وאري ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺧﻮد ﺳﻨﺪن‬
‫ﺻﻮﺑﻦ אﻧﺪر ﺑﻪ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﻲ ﭠﻬﮡ ۾ ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدאر אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺑﻪ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺋﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﺟﺎ ﻣﻨﻈﻢ אدאرא آﻫﻦ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅ אن روﻳﻲ ﺟﻮ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﺎر رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻣﺮﺿﻲ ۽ ”אﻧﺘﻈﺎم“ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪‬‬
‫ﭠﻬﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭴﮡ ﺗﻪ ”אﺳﻼم آﺑﺎد“ ﺟﻲ ”ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻼرﻛﻦ“ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺑﺮאﻧﭻ آﻓﻴﺲ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ۾ ﺑﻪ ﻛﻮ ﻓﻴﺼﻠﻮ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻣﺠﺎز ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺳﻔﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ۾ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﺣﺼﻴﺪאري ۽ ﻛﺮدאر ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾‬
‫ﭴﮡ ﺧﻮאب ﻣﺜﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﭘﺮڏﻳﻬﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺑﻪ وﻓﺎﻗﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ وﻓﺎق ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ ۽ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﺎن אن ڏس ۾ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ُﭘﮁﮡ ۽ ﺻﻼح ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮאرא ﻧﻪ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ڊאﻛﭩﺮ ﻣﻬﺘﺎب ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ ڊאﻛﭩﺮﻳﭧ‬
‫)‪ (PHD‬אن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﻛﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﻦ آﻛﺴﻔﻮرڊ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ﻣﺎن ﻛﺌﻲ ۽ ﻫﻦ ﺟﻮ ﮔﺎﺋﻴﮉ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ‬
‫אﺳﺘﺎدن ﺟﻬﮍو دوﺳﺖ ۽ ڏﮐﮡ אﻳﺸﻴﺎ ﺟﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻄﺢ ﺟﻮ ﻣﺪﺑﺮ ﮔﻮﻫﺮ رﺿﻮي ﻫﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻨﮕﻼدﻳﺶ‬
‫ﺳﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﭜﭩﻮ ﺟﻮ ﺑﻪ آﻛﺴﻔﻮرڊ ۾ אﺳﺘﺎد رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻮ ﺗﺖ ﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﻮ ﻳﻘﻴﻦ ‪1940‬ع ﺟﻲ ﭠﻬﺮא‪ ‬۾ ڏﻧﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ُאﻫﺎ ﺗﻪ ﭤﻲ ﭘﺮي ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ‪ ،‬وﻳﻨﺪي‬
‫‪1973‬ع ﺟﻲ آﺋﻴﻦ ﭜﻴﺮي ﺟﻴﻜﻮ ﭼﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ڏﻫﻦ ﺳﺎﻟﻦ אﻧﺪر ﻛﻨﻜﺮﻧﭧ ﻟﺴﭧ ﺧﺘﻢ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي‪ ،‬אﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮘﺎﻟﻬﻪ ُﮀﭩﻲ ﭘﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺤﺪود אﺧﺘﻴﺎر ﻣﻮﺟﻮد زﺧﻤﻲ آﺋﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ڏﻧﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬אن آڌאر ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻃﻮر ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭠﺎﻫﮡ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ אﺧﺘﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ‪.‬‬
‫ﺻﻮﺑﻦ אﻧﺪر ﻣﻮﺟﻮد ﺗﻀﺎد‪:‬‬ ‫•‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻧﻪ رﮘﻮ ﺑﻴﻦ אﻟﺼﻮﺑﺎﺋﻲ ﺗﻀﺎد ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ ﭘﺮ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻫﺮ ﺻﻮﺑﻮ אﻧﺪورﻧﻲ ﻃﻮر‬
‫ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ﮔﮭﻴﺮن ۾ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺌﻦ ﮔﺬرﻳﻞ ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ ۾ ﭼﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﮔﮭﮡ ـــــ ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﮔﮭﮡ ـــــــ ﻧﺴﻠﻲ‬
‫ﻣﻠﻜﻦ ۾ ﺳﻮא‪ ‬ﺣﻘﻴﻘﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﻧﻄﺎم ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻧﻄﺎم ﺗﻮڙي ﺳﻤﺎج‪ ،‬ﺗﻮאزن ۽ אﻣﻦ‬
‫ﺳﺎن ﻫﻠﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺑﻪ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻮ ﺣﻘﻴﻘﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﻧﻈﺎم ﻫﺠﻲ‬
‫ﻫﺎ ﺗﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﻫﻲ ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰ ﻣﺬאق ۽ ڊرאﻣﻮ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﻮﻣﻦ‪،‬‬
‫ﻧﺴﻠﻦ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ אﻗﻠﻴﺘﻦ وچ ۾ ﺗﻀﺎد ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭤﮅא ﭤﻲ وﭸﻦ ﻫﺎ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل אن ﺟﻲ אﺑﺘﮍ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﭵﻮ ﻣﻠﻚ ﺗﻪ ﮀﺎ ﭘﺮ ﻫﺮ ﺻﻮﺑﻮ ﺑﻪ אﻧﺪورﻧﻲ ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ور ﭼﮍﻫﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ ﭼﺌﻨﻲ ﺻﻮﺑﻦ אﻧﺪر ﺗﻀﺎدن‬
‫ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺗﻲ ﻫﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‪.‬‬

‫• ﭘﻨﺠﺎب‪:‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ﻫﻚ ﻃﺮف ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﮀﻲ ﻛﺎري ﺟﻮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ‬
‫ﻃﺮف ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن وڌﻳﻚ אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﺑﻪ آﻫﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺗﻀﺎد‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب אﻧﺪر‬

‫‪37‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﺑﻠﻮﭼﻦ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﺎڻ ﮐﻲ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻴﻦ ﮐﺎن ڌאر ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﻮم ﺳﮇאﺋﻴﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن‬
‫وڌﻳﻚ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮم آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻮא‪ُ ‬ﺑﮏ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾‬
‫אﺿﺎﻓﻲ ﺟﻲ ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻣﻠﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺗﺮﻗﻴﺎﺗﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﺑﻪ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن ﭘﻮﺋﺘﻲ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ وٽ ﻣﮉل ﻛﻼس ﭠﻬﮡ ﺋﻲ ﻧﭥﻮ ڏﻧﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺟﻮ ﻣﭥﻴﻮن ﻃﺒﻘﻮ ﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻦ ﺟﻴﺎن ﺋﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ۽ آﻗﺎﺋﻦ ﺟﻮ ﻏﻼم آﻫﻲ ۽ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﮐﻴﻦ אﻫﮍي ﻛﺮدאر‬
‫ﺟﻮ ”ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ“ ﺳﻤﻴﺖ ”ُאﺟﻮرو“ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬אﺛﺮאﺋﺘﻮ ۽ ﺳﭵﺎڻ ﻣﮉل ﻛﻼس ﺑﻨﻬﻪ ﭤﻮرو ﻫﺌﮡ ﺳﺒﺐ وﭨﻦ ﻛﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻨﺪن ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻛﻮ وڏو ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬وﭨﻦ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻴﮉﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻪ آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﺑﺎ אﺛﺮ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺟﻮ‬
‫ﻣﻮﻗﻒ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﮔﮭﭧ ﭤﻮ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﺌﻲ ﭘﺮ אن ۾ ﻛﻮ ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ‬
‫ﺳﺎن ﻫﻚ ﻣﻀﺒﻮط ﺳﻮאل آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﻣﻄﺎﻟﺒﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻮ אﻟﮗ ﻗﻮم آﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺪن ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻠﭽﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻣﻔﺎد ۽ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ אﻟﮗ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﮐﻴﻦ ﮀﻮ ﻧﻪ ﭤﻮ ڌאر ﺻﻮﺑﻮ ﻛﺮي ڏﻧﻮ وﭸﻲ؟ אن ﻛﺮي‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــــ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺗﻀﺎد ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ورﻫﺎﮜﻲ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﺳﺎن ﺋﻲ ﺣﻞ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‬
‫ﭤﻮ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻫﻚ ﺋﻲ ﺻﻮﺑﻲ אﻧﺪر ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ آﺑﺎدي‪ ‬وאرא ﻋﻼﺋﻘﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺮي وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ‬
‫ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻋﻼﺋﻘﺎ ۽ ﻋﻮאم ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺎﺗﺎل ۾ ﭘﻴﻞ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻚ‬
‫ﻫﭩﻲ ۽ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ زور ﺗﻲ אن ﺗﻀﺎد ﮐﻲ ﻛﻴﺘﺮو ﺑﻪ دﭔﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮي ﭘﺮ אﻫﻮ אن ﺗﻀﺎد ﮐﻲ رﮘﻮ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﻔﺎدن ﻣﻮﺟﺐ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﻣﺮﺿﻲ‪ ‬ﻣﺎﭠﻮ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬

‫• ﺳﺮﺣﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺮﺣﺪ ﺻﻮﺑﻲ ۾ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﭘﺸﺘﻮ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﻨﺪﻛﻮ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‬
‫ﺑﻪ ﻫﻚ ﺳﮕﮭﺎري אﻗﻠﻴﺖ ﻃﻮر ُאﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ وאﭘﺎر ۽ ﻓﻮج ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ ﻫﺠﮡ ﻛﺮي‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻮ אﻇﻬﺎر روאﻳﺘﻲ ﻃﺮﻳﻘﻦ ﺳﺎن ﻧﭥﻲ ﻛﺮي ﭘﺮ ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ אﻫﺎ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻇﻬﺎر ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻫﭥﺎن ﻧﻪ ﭤﻲ وﭸﺎﺋﻲ‪ .‬ﻫﻨﺪﻛﻮ آﺑﺎدي ﺗﻪ ﺳﺮﺣﺪ ﮐﻲ ﭘﺸﺘﻮﻧﻦ ﺟﻮ ﺻﻮﺑﻮ ﻣﭹﮡ‬
‫ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬وﻳﻨﺪي ﺟﮇﻫﻦ ﻋﻮאﻣﻲ ﻧﻴﺸﻨﻞ ﭘﺎرﭨﻲ ۽ ﭘﺸﺘﻮن دאﻧﺸﻮر ﻣﻄﺎﻟﺒﻮ ﻛﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ‬
‫”ﭘﺸﺘﻮﻧﺨﻮאﻫﻪ“ رﮐﻴﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ‪ ‬آﺑﺎدي אن ﺟﻲ ﺑﻪ ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﺮي ﭤﻲ‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬آﺑﺎدي אﻧﻬﻦ‬
‫ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ ﺳﭙﻮرٽ ﻛﻨﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﻋﻮאﻣﻲ ﻧﻴﺸﻨﻞ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﮅي ﻳﺎ אڻ ﺳﮅي ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺳﺮﺣﺪ ﺻﻮﺑﻲ ۾ ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫אﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻋﻠﻤﺎ‪ ‬אﺳﻼم אن ﺟﻮ وڏو ﺛﺒﻮت آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺻﻮﺑﻲ אﻧﺪر אﻫﻮ ”ﺗﻀﺎد“ ﺷﺪت ﺳﺎن ﻣﻮﺟﻮد‬
‫آﻫﻲ ۽ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺳﺎدو ﺣﻞ ﻧﻈﺮ ﻧﭥﻮ אﭼﻲ‪.‬‬

‫• ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‪:‬‬

‫‪38‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻫﻚ ﺻﻮﺑﻲ ﻃﻮر ﺟﺎﮔﺮאﻓﻴﺎﺋﻲ ﺟﻮڙﺟﻚ ﺋﻲ אﻫﮍي ﻛﺌﻲ وﺋﻲ ﺟﻮ אن ۾ ﺗﻜﺮאرن ۽‬

‫ﺗﻀﺎدن ﺟﻮ אوﭜﺮڻ ﻫﻚ ﻓﻄﺮي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺑﻠﻮچ ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ ﮘﭻ ﺣﺼﻮ‬
‫ﭘﺸﺘﻮن آﺑﺎدي‪ ‬وאرن ﻋﻼﺋﻘﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻫﻚ آﺑﺎدي‪ ‬ﺻﻮﺑﻲ ﺗﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ‪ ‬۽‬
‫وאرﺛﻲ‪ ‬ﺟﻲ دﻋﻮﻳﺪאري ﻧﻪ ﭤﻲ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺑﻠﻮچ אڄ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ אﻛﺜﺮﻳﺖ ۾ آﻫﻦ ﭘﺮ‬
‫ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﭘﺸﺘﻮن آﺑﺎدي ﺑﻪ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﻛﺎ ﻧﻨﮃي אﻗﻠﻴﺖ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ۾ ﭤﻮرو ﺋﻲ‬
‫ﻓﺮق آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭼﻤﻦ ﺟﻲ ﺑﺎرڊر ذرﻳﻌﻲ אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺎن ﺑﻪ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﻣﺴﻠﺴﻞ אﻓﻐﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﺸﺘﻮن אﻳﻨﺪא رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر אﻳﻨﺪא رﻫﻦ ﭤﺎ‪ .‬אڳ ُאﻫﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﭘﻨﺎﻫﻪ ﻻ‪ ‬אﻳﻨﺪא ﻫﺌﺎ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ُאﻫﻲ وאﭘﺎر ﺳﺎﻧﮕﻲ אﭼﻦ ﭤﺎ ۽ ﺳﻨﺪن אﭸﺎ وڌﻳﻚ אﭼﮡ ﺟﺎ אﻣﻜﺎن ﭘﻴﺪא ﭤﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻮ‬
‫ﮔﺎدي‪ ‬ﺟﻮ ﻫﻨﮅ ﭴﮡ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﭘﺸﺘﻮن آﺑﺎدي‪ ‬وٽ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻮچ آﺑﺎدي‪ ‬ﻣﻨﺠﮭﻪ وאﭘﺎر ﺟﺎ‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ روﻳﺎ ﮔﮭﭧ ﻫﺌﮡ ﺳﺒﺐ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﺑﻠﻮچ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻋﻼﺋﻘﻦ ۾ ﺑﻪ وڏن ﺷﻬﺮن ﺟﻲ وאﭘﺎر ﺗﻲ ﭘﺸﺘﻮن‬
‫ﮀﺎﺋﻨﺠﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ وڏو ﻣﺜﺎل ﻣﻜﺮאن ڊوﻳﺰن آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﺗﺮﺑﺖ ۽ ﮔﻮאدر ﺟﻬﮍن ﻋﻼﺋﻘﻦ ۾ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻨﮃي ﺳﻄﺢ ﺟﻲ وאﭘﺎر ﺗﻲ ﭘﺸﻮن آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻮ وڌﻳﻚ אﺛﺮ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪو‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﺸﺘﻮن آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻪ وڏي‬
‫אﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﺨﺖ ﻏﺮﺑﺖ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻲ ۽ ﭘﺸﺘﻮن آﺑﺎدي‪ ‬وאرא ﺿﻠﻌﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ۾‬
‫آﻫﻦ ﭘﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﺑﻠﻮچ وڌﻳﻚ ﻏﺮﺑﺖ ۽ ﭘﺴﺘﻲ‪ ‬۾ ورﺗﻞ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن אﻳﺮאﺿﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن وڏو ﺻﻮﺑﻮ ﻳﻌﻨﻲ ‪ 347188‬אﺳﻜﻮאﺋﺮ‬
‫ﻛﻠﻮﻣﻴﭩﺮ ﺗﻲ ﭰﻬﻠﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺟﺎﮔﺮאﻓﻴﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ‪ 47‬ﺳﻴﻜﮍو ﺑﻴﻬﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻗﺪرﺗﻲ ۽‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ وﺳﻴﻠﻦ‪ ،‬ﺗﻴﻞ‪ ،‬ﮔﻴﺲ‪ ،‬ﻣﮁﻲ‪ ،‬زرאﻋﺖ ۽ ﺑﺠﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻴﺪאوאر‪ ،‬ﺳﺎﻣﻮﻧﮉي ﺑﻨﺪر ﺗﻮڙي אﻳﺮאن‪،‬‬
‫אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ۽ ﻋﺮﺑﻲ ﺳﻤﻨﮉ ﺳﺎن ﺟﺎﮔﺮאﻓﻴﺎﺋﻲ ﺳﺮﺣﺪون ﻣﻠﮡ ﺳﺒﺐ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن وﺳﻴﻠﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺪאوאر ﺗﻮڙي‬
‫אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻧﻬﺎﻳﺖ אﻫﻤﻴﺖ ۽ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ وאرو ﺻﻮﺑﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ‬
‫ﻏﺮﺑﺖ ۽ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﺟﻮ אﻫﻮ ﺣﺎل آﻫﻲ ﺟﻮ אﻫﻮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﺪرﺗﻲ ﮔﺌﺲ ﺟﻲ ﭘﻴﺪאوאر ۾ ‪ 40‬ﺳﻴﻜﮍو ڏﺋﻲ ﭤﻮ‬
‫ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ﻋﻮאم وٽ ﮔﺌﺲ ﺟﻮن ﺳﻬﻮﻟﺘﻮن ﻧﻪ ﻫﺌﮡ ﺟﻲ ﺑﺮאﺑﺮ آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﻋﻮאم ﮔﺌﺲ‬
‫ﺟﻲ ﻣﻠﻜﻲ ﭘﻴﺪאوאر ﺟﻮ ‪ 2‬ﺳﻴﻜﮍو ﻣﺲ ﺧﺮچ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺗﻤﺎم ﭤﻮري ﮔﻴﺲ ﭘﻴﺪא ﻛﺮڻ‬
‫ﺑﺎوﺟﻮد אن ﺟﻮ ‪ 44‬ﺳﻴﻜﮍو אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﮔﻮאدر ۾ ﺗﺮﻗﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﭤﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ אن ۾‬
‫ﻛﻢ ﻛﻨﺪڙ אﻓﺮאدي ﻗﻮت ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺳﺎن وאﺳﻄﻮ رﮐﻨﺪڙن ﺟﻮ ﮘﺎﮢﻴﭩﻮ ‪ 5‬ﺳﻴﻜﮍو ﺑﻪ ﻣﺲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻲ ‪ 964‬ﺳﺎﺋﻨﺲ ۽ آرﭨﺲ ﺟﻲ ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ رﮘﻮ ‪ 18‬آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 29‬ﻣﻴﮉﻳﻜﻞ ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ‬
‫ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻣﺎن رﮘﻮ ﭔﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 13‬אﻧﺠﻴﻨﺌﺮﻧﮓ ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ رﮘﻮ ﻫﻚ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 22‬אﻳﺠﻮﻛﻴﺸﻦ ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﻫﻚ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 88‬ﻛﺎﻣﺮس ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن‬
‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ رﮘﻮ ﻫﻚ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 5‬زرﻋﻲ ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﻫﻚ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 168‬ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﻫﻚ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪1347‬‬
‫ﻛﺎﻟﻴﺠﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ رﮘﻮ ‪ 24‬ﻛﺎﻟﻴﺞ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 451‬ﺳﻴﻜﻴﻨﮉري ووﻛﻴﺸﻨﻞ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ אدאرن‬
‫ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ رﮘﻮ ‪ 5‬آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ‪ 91‬ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻴﻦ ﻣﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ رﮘﻮ ﻫﻚ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ﻫﺌﻲ‬
‫ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻚ ﭔﻲ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺻﺤﺖ ﺟﻲ ﺷﻌﺒﻲ ۾ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻧﻬﺎﻳﺖ‬

‫‪39‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪه ۽ ﻣﺤﺮوم ﺻﻮﺑﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﺻﺤﺖ ﺟﻲ ﺳﻬﻮﻟﺘﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺳﺮאﺳﺮي ﻛﮃﺟﻲ ﺗﻪ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ‪ 5.851‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺗﻲ אﺳﭙﺘﺎﻟﻦ ۾ ﺑﻴﮉ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻚ ﺑﻴﮉ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ رﮘﻮ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﭨﻴﻦ دﻧﻴﺎ ۾ ﺑﻪ ﻫﻚ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﻲ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻮ ‪ 55‬ﺳﻴﻜﮍو ﮐﺎن ﻣﭥﻲ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻮ ﻋﻮאم ﻏﺮﺑﺖ ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر ﻣﻘﺮر ﺣﺪ ﮐﺎن ﮔﮭﮣﻮ ﻫﻴﭟ‬
‫ﮔﺬאري ﭤﻮ ۽ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ‪ 26‬ﺿﻠﻌﻦ ﻣﺎن ‪ 24‬ﺿﻠﻌﺎ ﻫﻴﻮﻣﻦ ڊﻳﻮﻟﭙﻤﻴﻨﭧ אﻧﮉﻳﻜﺲ ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺻﻮﺑﻲ ﺟﻲ ‪ 52.49‬ﺳﻴﻜﮍو آﺑﺎدي ﺑﻲ زﻣﻴﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﺎﮢﻲ ﺻﻮﺑﻲ ۾ ﻏﺮﺑﺖ ۽ ﻣﺤﺮوﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل אﻫﺎ ﻫﺠﻲ ۽ ﺻﻮﺑﻲ ۾ ﭔﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻮن آﺑﺎدﻳﻮن‬
‫رﻫﻨﺪﻳﻮن ﻫﺠﻦ ۽ ﺟﺘﻲ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن وﻧﮉڻ ۽ ورﮀﮡ ﻻ‪ ‬رﮘﻮ ﻏﺮﺑﺖ‪ُ ،‬ﺑﮏ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ ۽ ﺑﻲ وﺳﻲ ﻫﺠﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ‬
‫ﺗﻜﺮאرن ۽ ﺗﻀﺎدن ﺟﻮ ﭘﻴﺪא ﭤﻴﮡ ۽ ُאﭜﺮڻ ﺗﻪ ﻫﻚ ﻓﻄﺮي ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻫﺎﮢﻲ ﭘﻮﻧﻢ ﺟﻲ אﺗﺤﺎد ﺳﺒﺐ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺑﻠﻮﭼﻦ ۽ ﭘﭡﺎﮢﻦ ۾ وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ ﭘﻴﺪא ﭤﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺻﻮﺑﻲ‬
‫אﻧﺪر אﻫﻮ ﺗﻀﺎد ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ روﻳﻦ ۽ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺳﺮد ﺟﻨﮓ ﺳﺎن ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﻇﻬﺎر ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ‬
‫ﻛﺮي ﭤﻮ ﭘﺮ ”ﺳﺎزﮔﺎر“ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻣﻴﺴﺮ ﭤﻴﮡ ﺗﻲ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭜﮍﻛﻮ ﮐﺎﺋﻲ ﻛﻮ وڏو ﻣﻤﮡ ﻣﭽﺎﺋﻲ‬
‫ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ‪.‬‬

‫• ﺳﻨﮅ‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭠﻬﮡ ﺷﺮط ﺋﻲ אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻀﺎد ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺑﻪ ﮘﭽﻲ‪ ‬۾ ﭘﺌﺠﻲ وﻳﺎ‪ .‬אن ﺟﻮ وڏو ﺳﺒﺐ אﻫﻮ ﻫﻮ‬
‫ﺗﻪ ورﻫﺎﮜﻲ وﻗﺖ ﻋﺪم ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬۽ ﺧﻮف ﺟﻮن ﺣﺎﻟﺘﻮن ﭘﻴﺪא ﻛﺮي ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ﻣﺎن ﺳﻨﮅي ﻫﻨﺪن ﺟﻲ‬
‫وڏي אﻧﮓ ﮐﻲ ﻟﮇﭘﻼڻ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻫﻨﺪﺳﺘﺎن ﻣﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮن ﺟﺎ ﻟﺸﻜﺮ آﮢﻲ‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ آﺑﺎد ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ڊﻳﻤﻮﮔﺮאﻓﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ﻫﻚ ﺳﺎزش ﻛﺮي ﺑﺪﻻﻳﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫رﻫﻴﻞ ﮐﻬﻴﻞ ﻛﺴﺮ ون ﻳﻮﻧﭧ ﺟﻲ دور ۾ ﭘﻮري ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ۾ ﭘﻨﺠﺎﺑﻴﻦ ﮐﻲ‬
‫وڏي ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ زﻣﻴﻨﻮن ﻧﻴﻼم ﻛﺮي ڏﻧﻴﻮن وﻳﻮن ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺷﻬﺮن ۾ ﻧﻮﻛﺮﻳﻦ ۽ ﺻﻨﻌﺘﻦ ذرﻳﻌﻲ‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ ﭘﻨﺠﺎﺑﻴﻦ ﮐﻲ وڏي אﻧﮓ ۾ آﺑﺎد ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬אﻫﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ورﻫﺎﮜﻲ ۽ ون ﻳﻮﻧﭧ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ وڏي ﺗﻴﺰ‬
‫رﻓﺘﺎري‪ ‬ﺳﺎن ﺟﺎري رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻚ ﻃﺮف ﮐﺎن ﭜﺎرت ۽ ﭔﻴﻦ ﻣﻠﻜﻦ ﻣﺎن ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭘﺮڏﻳﻬﻦ ﺟﻲ אﭼﮡ‬
‫ﺟﻮ ﺳﻠﺴﻠﻮ ﺟﺎري آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭔﻴﻦ ﺻﻮﺑﻦ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﻣﺎن آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﻟﮇﭘﻼڻ ﻫﻚ ﻧﻪ‬
‫ُﮐﭩﻨﺪڙ ﺳﻠﺴﻠﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎن אڳ ﭤﻴﻨﺪڙ آدﻣﺸﻤﺎري‪ ‬ﺟﻲ אﻧﮕﻦ אﮐﺮن ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻨﮅ ﻧﻨﮃي ﮐﻨﮉ‬
‫ﺟﻮ وאﺣﺪ אﻫﮍو ﺻﻮﺑﻮ ﻫﻮ ﺟﺘﻲ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻮ ﺗﻨﺎﺳﺐ אﺋﻴﻦ ﻫﻮ ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ۾ ‪ 97‬ﺳﻴﻜﮍو آﺑﺎدي ﺳﻨﮅي ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ‬
‫۽ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻫﺌﻲ‪.‬‬
‫ڊﻳﻤﻮﮔﺮאﻓﻲ‪ ‬ﺟﻲ אن ﺑﺪﻻﻳﻞ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺳﺒﺐ ﺳﻨﮅ ﺑﻪ אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﻮر אﻧﻴﻚ ﺗﻀﺎدن ۽ ﺗﻜﺮאرن ﺟﻮ‬
‫ﮔﮭﺮ ﭤﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻃﻮر אﻗﻠﻴﺘﻲ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‬
‫وچ ۾‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ رﻫﻨﺪڙ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ آﺑﺎدي‪ ‬ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﻳﺎ ﻗﻮﻣﻴﺖ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺗﻀﺎد‬
‫ُאﭜﺎرڻ ﮐﺎن ﭘﺎﺳﻮ ﭘﺌﻲ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﺠﻮ ﻫﻚ ﺳﺒﺐ אﻫﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﺑﻄﻮر ﻫﻚ ﻗﻮم ﺟﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ‬
‫ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﻮم آﻫﻦ‪ .‬ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬وڏي ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ڏאﻧﻬﻦ ﻟﮇﭘﻼڻ ﺑﺎوﺟﻮد אﻫﻮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻮ ﻫﻚ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺮאﺳﺲ ۾ ﺣﻞ ﭤﻲ وﭸﻲ ﻫﺎ ۽ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ אﻗﻠﻴﺖ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻤﺎج ۾ ﺑﻄﻮر ذﻳﻠﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ‬

‫‪40‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺿﻢ ﭤﻲ وﭸﻲ ﻫﺎ ﭘﺮ ﺳﻨﺪن ﺑﺪﻧﻴﺖ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ‪ ،‬دאﻧﺸﻮرن ۽ ﺧﻮد ﻣﻠﻚ ﺟﻲ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אن ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻧﻔﺮت ۽ ﺗﻌﺼﺐ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ زﻧﺪﻫﻪ رﮐﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﻨﺪن‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻔﺎد ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺌﺎ‪ .‬درאﺻﻞ ”ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد“ ﺟﻲ ﺳﻮچ رﮐﻨﺪڙ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ אن‬
‫ﮐﻲ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻴﻠﻦ ﺑﻬﺎﻧﻦ ﺳﺎن زﻧﺪه رﮐﻴﻮ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﺳﻮچ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾‬
‫وڌي وڻ ﭤﻲ آﻫﻲ ۽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻨﮅ دﺷﻤﻦ ۽ ﻓﺎﺷﭧ ﺻﻮرت אﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮي ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אڄ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ‬
‫אﻧﺪر ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬۾ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺗﻮڙي ﻧﺴﻠﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﻌﺼﺐ ﺟﻲ ﺻﻮرت‬
‫۾‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ۽ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬۾ ﺗﻀﺎد ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺗﺮﻗﻲ‪ ،‬אﻣﻦ‪ ،‬ﭜﺎﺋﻴﭽﺎري ۽‬
‫وﺣﺪت ﺧﻼف ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﺮو ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ 5‬ــــ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم وﻗﺖ ﭘﻬﺮﻳﻦ ڏﻫﺎﻛﻲ ﺟﻲ آﺧﺮي ﺳﺎﻟﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ رﻳﺎﺳﺖ ۽ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻲ אردو‬
‫ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻧﻔﺴﻴﺎت ﮔﮭﮣﻮ ﺣﺎوي رﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﺟﻨﺎح ﺟﻲ وﻓﺎت ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻟﻴﺎﻗﺖ ﻋﻠﻲ ﺧﺎن ۽ אن ﺟﻲ‬
‫ﻻﺑﻲ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي وﺋﻲ ۽ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻮل ﺑﻴﺮو ﻛﺮﻳﺴﻲ‪ ‬۾ ﻗﻄﻌﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮن ﺟﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻣﻮﻧﮑﻲ ﮔﮭﮣﺎ ﺳﺎل אڳ )‪ (1990‬۾ ﻳﻮ ﭘﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﮔﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻨﮅ אﻟﻬﻪ‬
‫آﺑﺎد ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬۾ ﻫﻚ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﭔﮅאﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﺟﻲ وﻗﺖ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺑﻴﺮو‬
‫ﻛﺮﻳﺴﻲ‪ ‬۾ ﺳﺘﺮ ﺳﻴﻜﮍو ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎﻧﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮن ﺟﻮ ﻫﻮ ۽ אن ۾ وري אﺳﻲ ﺳﻴﻜﮍو ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ رﮘﻮ ﻳﻮ‬
‫ﭘﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻫﻮ‪ .‬אن ﻗﺴﻢ ﺟﺎ ﺗﺤﺮﻳﺮي ﺛﺒﻮت ﻗﺪرت א� ﺷﻬﺎب‪ ،‬ﺟﻮش ﻣﻠﻴﺢ آﺑﺎدي‪ ،‬אﺣﻤﺪ ﺑﺸﻴﺮ ۽ ﭔﻴﻦ ﮔﮭﮣﻦ‬
‫אدﻳﺒﻦ ﺟﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮﻳﻦ ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﻟﮑﮣﻴﻦ ۾ ﻣﻠﻲ وﻳﻨﺪא‪ .‬ﻣﻠﭩﺮي ﺑﻴﺮو ﻛﺮﻳﺴﻲ‪ ‬۾ ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻴﻦ‬
‫ﺟﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﺑﻨﻬﻪ ﻧﻨﮃڙي אوﭘﺮي )‪ (Alien‬۽ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻣﻌﺘﺼﺐ ۽ ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺟﻮ ﻧﺌﻮن‬
‫ﻣﺎل ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻃﻮر ﻣﻠﻴﻮ ﺗﻪ ُאﻫﺎ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻃﺎﻗﺖ ۽ אﺧﺘﻴﺎرن ﺟﻲ ﻧﺸﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ روﻳﻲ ۽‬
‫ﭠﻬﻴﻞ ﻣﻠﻚ ﭴﮡ ِ‬
‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ۾ ﺗﻮאزن ﺑﺮﻗﺮאر رﮐﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺟﺘﻲ ﻫﻨﻦ ﭔﻴﺎ ﻗﻬﺮ ﻛﻴﺎ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ۾ ﻫﻚ ِאﻫﻮ ﺑﻪ ﻫﻮ ﺗﻪ אردو‪ ‬ﭔﻮﻟﻲ‬
‫ﮐﻲ ﻫﻨﻦ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙن ﺟﻲ ﭜﺎرﺗﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ”ﻗﻮﻣﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ“ ﺟﻮ درﺟﻮ‬
‫ڏﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺨﺘﻮﻧﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ אن ﮐﻲ رد ﻛﻴﻮ ۽ ﺑﻨﮕﺎﻟﻴﻦ ﺗﻪ ﺳﺨﺖ‬
‫ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ ﭘﻨﺠﺎب אن ﮐﻲ ﻗﺒﻮل ﻛﻴﻮ‪ .‬אن ﺟﺎ ﭔﻪ ﺳﺒﺐ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻴﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﭔﻮﻟﻲ‪،‬‬
‫ﺛﻘﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﺳﺎن ﮔﮭﮣﻲ دﻟﭽﺴﭙﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ ۽ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭴﮡ ﺗﻪ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺳﺎن‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ אڻ אﻋﻼﻧﻴﻞ ﻋﻤﻠﻲ אﺗﺤﺎد ﺟﻮ אﻫﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻫﻮ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ אﻟﻤﻴﻮ אﻫﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻧﻪ‬
‫رﮘﻮ ﺳﻨﺪن ﭼﻮڌرﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻮﺟﻲ ۽ ﺳﻮل ﻛﺎﻣﻮرن ۽ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ‪ ‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺳﺎن ﻛﺎ‬
‫دﻟﭽﺴﭙﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ ﭘﺮ ﺧﻮد ﺳﻨﺪن دאﻧﺸﻮرن‪ ،‬אدﻳﺒﻦ ۽ ﺷﺎﻋﺮن ﮐﻲ אن ﺳﺎن ﻛﻮ ﺧﺎص ﻟﮙﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪن אول‬
‫درﺟﻲ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮن‪ ،‬دאﻧﺸﻮرن ۽ אدﻳﺒﻦ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‪ ‬ﺑﺪرאن אردو‪ ‬۾ ﻟﮑﻴﻮ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل אردو‪ ‬ﮐﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﻮﻟﻲ ۽‬
‫ﺳﻨﺪس ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﻗﺮאر ڏﺋﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﻫﻚ وڌﻳﻚ ﺗﻀﺎد ۽ ﺗﻜﺮאر ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد وڌو وﻳﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫אوﭜﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺑﻨﮕﻼدﻳﺶ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ۽ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺳﺒﺐ אﻫﻮ ﺗﻜﺮאر ۽ ﺗﻀﺎد ﺑﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ‬
‫ﺗﻪ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ﻧﻨﮃي ﮐﻨﮉ ﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ אﮘﺘﻲ وڌﻳﻞ ۽ אدﺑﻲ ﻃﻮر وﺳﻴﻊ ۽ אﻣﻴﺮ ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ ۽ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ﻋﻮאم ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﮔﮭﮣﻮ ﺳﭵﺎڳ ۽ אﮘﺘﻲ وڌﻳﻞ ﻫﻮ‪ .‬אﻫﻮ ﻛﭥﻲ ﭤﻲ ﻫﻚ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ۽ ﻫﻚ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬

‫‪41‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭔﻮﻟﻲ ﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻗﺒﻮل ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻴﻮ؟ ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎن ﺗﺮت ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻨﮕﺎل ۾ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﺎ‬
‫ردﻋﻤﻞ ﺟﻮ אﻇﻬﺎر ﻫﺌﺎ‪ .‬ﺧﻴﺮ ‪1971‬ع ۾ ﺑﻨﮕﺎل ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﺎن ڌאر ﭤﻲ وﻳﻮ ﭘﺮ אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪‬‬
‫אن ﺋﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ۽ ِ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ۾ אﻫﻮ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﻀﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ زﻧﺪﻫﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد‬
‫ﺑﻨﮕﺎل ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﺳﻨﮅ ۾ زﻧﺪﻫﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻫﻚ ﺳﺒﺐ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ‪ ‬ﺟﻴﺎن‬
‫ﻫﻚ آﮘﺎﭨﻲ وﺳﻴﻊ ۽ אﻣﻴﺮ ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ ۽ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﺧﻮد ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻲ ۾ ﺗﻤﺎم ﺣﺴﺎس ۽‬
‫ﺳﺠﺎڳ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﭨﻴﻮن ﺗﻪ ﺧﻮد ﺳﻨﮅي אدﻳﺒﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮن ۽ دאﻧﺸﻮرن ﺑﻪ ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﮐﻲ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺑﻘﺎ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﻮرﭼﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ אﻫﺎ ﺟﻨﮓ ﭘﺌﻲ وڙﻫﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻣﻮﺟﻮد אﻫﻮ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﻛﻠﭽﺮ ﺟﻮ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﻀﺎد ﻫﺎﮢﻲ אڳ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ אن ﻛﺮي ﺑﻪ‬
‫ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮﻧﺪو ﺟﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ دאﻧﺸﻮرن‪ ،‬אدﻳﺒﻦ ۽ ﻣﮉل ﻛﻼس ۾ ﻫﺎﮢﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺳﺎن‬
‫ﻟﮙﺎ‪ ‬ﺟﻮ روﻳﻮ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻣﮑﻴﻪ ﻛﺮدאر ﺣﻨﻴﻒ رאﻣﻲ ۽ ﻓﺨﺮאﻟﺰﻣﺎن ﺟﻬﮍن دאﻧﺸﻮرن‬
‫ﺟﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ۾ אڻ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ وڏو ۽ ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدאر ﭜﺎرﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ‬
‫ﻣﻴﮉﻳﺎ ﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﻟﻮכ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ‬۽ ﻧﺎچ ذرﻳﻌﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﻫﭥﻲ ڏﻧﻲ ۽ ﻫﻦ ﭘﺎﺳﻲ وאري ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‬
‫ﻋﻮאم ۾ ﺑﻪ אﻫﻮ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺟﺬﺑﻮ ﺟﺎﮘﺎﻳﻮ‪ .‬ﮔﺬرﻳﻞ ڏﻫﺎﻛﻲ ﮐﺎن ﭘﻨﺠﺎب ۾ אﻫﻮ ﻻڙو ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن وڌﻳﻮ آﻫﻲ ۽‬
‫ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ אﻫﻮ ﻻڙو ﻣﻠﻚ ۾ אڳ ﺋﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﻀﺎد‬
‫ﮐﻲ ﻫﭥﻲ ڏﻳﻨﺪو‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻮﻫﺮ ۾ ﻓﻄﺮي ۽ ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ۾‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻣﺎﻟﻚ ﻫﺌﮡ ﺑﺎوﺟﻮد ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﻫﻚ אﺧﺒﺎر ﺑﻪ ﻧﻪ ﻛﮃي ﺳﮕﮭﻴﻮ‪ ،‬אڄ אن وٽ ﻫﻚ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‬
‫ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭨﻲ وي ﭼﺌﻨﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ אردو ﺑﺠﺎ‪ ‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ אﮘﺘﻲ وڌאﺋﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻫﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﻀﺎد ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ אﺗﺤﺎد ﮐﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﭘﺎري ڌכ ﻫﮣﻨﺪو‪.‬‬
‫‪ .6‬ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ۽ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ڌرﻳﻦ ﺟﻮ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺑﺎﻧﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺟﻨﺎح ﺑﺎر ﺑﺎر ﺧﺎص ﻃﻮر ‪ 11‬ﻫﻴﻦ آﮔﺴﭧ وאري ﺗﻘﺮﻳﺮ ۾‬
‫وאﺿﺢ ﻃﻮر ﭼﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻚ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﻣﻠﻚ ﻫﻮﻧﺪو ﺟﻨﻬﻦ ۾ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﺬﻫﺐ ﺳﺎن ﻛﻮﺑﻪ‬
‫ﻻﮘﺎﭘﻮ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﻫﻦ ﺗﻪ אﮘﺘﻲ وڌي אﻫﻮ ﺑﻪ وאﺿﺢ ﻛﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻫﻮ )‪(Theocratic State‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻼ ﺷﺎﻫﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو ﭘﺮ ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﺘﻲ ﭤﻴﻮ ﺑﻠﻜﻞ אن ﺟﻲ אﺑﺘﮍ‪ .‬ﺳﺎﮘﺌﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد אﺳﻼم אﺳﻼم ﻛﺮي אﭼﻲ آﺳﻤﺎن ﻣﭥﻲ ﺗﻲ ﮐﻨﻴﻮ ۽ ﻫﻚ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺗﺼﻮر ﺟﺎ ﺑﮑﻴﺎ ُאڊﻳﮍي ﮀﮇﻳﺎ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ُﻣﻠﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺗﻪ ﮐﮣﻲ ﻧﻪ ﭤﻴﻮ ﭘﺮ ﻣﻼ ﺷﺎﻫﻲ‬
‫۽ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻮچ ﺟﻲ ﺣﺎﻣﻞ ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮ ۽ ﻣﻔﺎد ﭘﺮﺳﺖ ﻗﻮﺗﻦ ﺣﻮאﻟﻲ ﺿﺮور ﭤﻴﻮ‪ .‬درאﺻﻞ ﻫﻨﻦ ﺟﻮ‬
‫אﺳﻼم ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ روح ﺳﺎن ﻛﻮﺑﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻪ ﻫﻮ ﭘﺮ ﻫﻨﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﭰﺮﻟﭧ‪ ،‬ﻛﻮڙ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬ﭠﮙﻲ‪ ‬۽ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ‬
‫ﻣﻔﺎدن ﮐﻲ אﺳﻼم ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺟﻲ آڙ ۾ ﺟﺴﭩﻴﻔﺎ‪ ‬ﻛﺮڻ ﭤﻲ ﮔﮭﺮﻳﻮ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ۽ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ﺳﻮچ‬
‫ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ ﻋﻮאﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺗﺮﺟﻤﺎن ﻫﺌﻲ‪ ،‬אن ﻛﺮي ﻫﻨﻦ ﻫﺮ ﺻﻮرت ۾ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ۽ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل‬
‫ﺳﻮچ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ دﭔﺎﺋﮡ ۽ ﻣﻴﺪאن ﻣﺎن ﺑﺎﻫﺮ ُאﮀﻠﮡ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻴﻮ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ۽ ﺗﻨﮓ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻮچ ۽ ڌرﻳﻦ ﺟﻮ ﺗﻀﺎد ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ وﺟﻮد ۾ אﭼﮡ ﺷﺮط ﺷﺮوع ﭤﻲ ﭼﻜﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺷﻬﻴﺪ ذوאﻟﻔﻘﺎر‬
‫ﻋﻠﻲ ﭜﭩﻲ ﺧﻼف ﭘﻲ אﻳﻦ אي ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ۾ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﻫﭣ אن ﺗﻀﺎد ﺟﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪ ‬אﻟﺤﻖ ﺟﻲ دور ۾‬

‫‪42‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﻫﻮ ﺗﻀﺎد אﭸﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮي آﻳﻮ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ آﻣﺮﻳﺖ ﮐﻲ אﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻧﻈﺎم ﺟﻲ ﻧﻌﺮي ﺟﻲ آڙ ۾ ڊﻳﮕﻬﻪ ڏﻳﮡ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ُאﻫﻮ ”אﺳﻼﻣﻲ ﻧﻈﺎم“ ﻫﻦ آﺧﺮ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻧﺎﻓﺬ ﻧﻪ‬
‫ﻛﻴﻮ ﭘﺮ ﻫﻮ ُאﭤﻨﺪي وﻳﻬﻨﺪي ﮘﺎﻟﻬﻪ אن ﺟﻲ ﻛﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻫﻦ ﺟﻮ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻛﺎروﺑﺎر ﺑﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻨﺮل‬
‫ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ آﻣﺮﻳﻜﻲ ڊאﻟﺮن ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺟﻨﻮﻧﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻮچ ۽ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ﮐﻲ ﭠﺎﻫﻴﻮ ۽ ُאﭜﺎرﻳﻮ‬
‫وﻳﻮ ﺗﻪ ﺟﻴﺌﻦ אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ روس ﺧﻼف آﻣﺮﻳﻜﻲ ﺟﻨﮓ وڙﻫﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ‪ .‬ﺟﻬﺎد ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﺗﻪ‬
‫אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﻫﻚ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﻛﺮي ﮀﮇي ﻫﺌﻲ‪ .‬אن زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ”ُﻣﻼ ـــ ﻣﻠﭩﺮي ۽‬
‫ﻣﺎرﻛﻴﭧ“ ﺟﻮ ﭨﺮאﺋﻴﻜﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺸﻬﻮر ﭤﻴﻮ‪ .‬ﻣﻠﻚ אﻧﺪر ﺑﻪ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﺳﻮچ ۽ ڌرﻳﻦ ﺧﻼف ﭴﮡ ﺗﻪ ﺧﻮف ۽‬
‫دﻫﺸﺖ ﺟﻮ ﻣﺎﺣﻮل ﭘﻴﺪא ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺟﻨﻮﻧﻴﺖ ۽ ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺟﻲ ﺑﺮڙ ﺑﺎﻛﺎس ﻫﺮ ﻃﺮف ”ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﺑﻮ‪‬‬
‫ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﺑﻮ‪ “!‬ﭤﻲ ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫روس ﺧﻼف ﺟﻬﺎد ﮐﺎن وﭠﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎن ۽ ﻫﺎﮢﻲ אﻟﻘﺎﻋﺪه ۽ אﻳﻢ אﻳﻢ אي ﺗﺎﺋﻴﻦ אن ﺳﻮچ ﮔﻬﮣﺎ ﻟﻨﮕﻬﻪ‬
‫ﻟﺘﺎڙﻳﺎ آﻫﻦ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ روﻳﻦ ۽ ﻣﺮﺣﻠﻦ ﻣﺎن ﭘﺌﻲ ﮔﺬري آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﺎ ﻋﻼﺋﻘﺎﺋﻲ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ אﺗﺤﺎدي ۽ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺌﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ אﻫﺎ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻖ ﻫﺌﻲ ۽ אڄ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾‬
‫ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﻮچ ﮐﻲ زﻣﻴﻦ ﺗﻲ ﭘﻴﺮ رﮐﮡ ﻧﻪ ڏﻧﺎ وﭸﻦ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺿﻴﺎ‪ ‬وאري دور ۾‬
‫ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ڌرﻳﻮن ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻋﺘﺎب ﻫﻴﭟ رﻫﻴﻮن ۽ אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ روس ﺟﻲ زوאل ﮐﺎﻧﭙﻮ‪‬‬
‫אﻫﻲ ڌرﻳﻮن ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ دﭔﺎ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر رﻫﻴﻮن ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﻃﺮف ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫۽ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ڌرﻳﻮن ﻣﻨﻈﻢ ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ ﺗﻲ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ڌرﻳﻮن ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻫﻤﭣ ۽ אرڏאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن وري ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻀﺎد ﮐﻲ‬
‫אڳ ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ وڌאﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻻﻫﻮر ۾ ﻣﻴﺮﭤﻦ رﻳﺲ ۾ ﻋﻮرﺗﻦ ﺟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻲ ﺗﻜﺮאر ﺑﻪ درאﺻﻞ‬
‫אن ﺋﻲ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن وڌﻧﺪڙ ﺗﻀﺎد ﺟﻮ אوﻟﮍو ﻫﻮ‪ .‬ﻧﻈﺮ אﺋﻴﻦ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد ﻫﺎﮢﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي ۽‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰي‪ ‬۽ ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮﻧﺪو‪.‬‬
‫‪ .7‬ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎد ﭨﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﺳﻤﻮرن ﻣﻌﺎﺷﺮن ۾ وڏي‪ ‬ﺷﺪت ﺳﺎن ﻣﻮﺟﻮد رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻚ‬
‫אﻫﻮ אن ﺟﻮ ﻫﻚ ﻣﮑﻴﻪ ﺗﻀﺎد آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ۽ ﮐﺎﭔﻲ‪ ‬ڌر ﺟﻮن ڌرﻳﻮن אڄ‬
‫ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﻛﺠﻬﻪ وڌﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﻫﻴﻮن ﺗﻪ אن ﺗﻀﺎد ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ وڌﻳﻚ אﺛﺮאﺋﺘﻮ אﻇﻬﺎر‬
‫ﭤﻴﻨﺪو ﻫﻮ ﭘﺮ ﺿﻴﺎ ﺟﻲ دور ﮐﺎن אن ﺟﻲ אﻇﻬﺎر ۾ ﻛﺠﻬﻪ ﮔﻬﭩﺘﺎﺋﻲ אﭼﻲ وﺋﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻫﻚ ﺳﺒﺐ ﺗﻪ ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫دور ۾ وڌﻳﻚ ُאﭜﺮﻳﻞ ﺗﻀﺎد ﺟﻤﻬﻮري ﻫﻮ‪ ،‬אن ﻛﺮي ﺟﺪوﺟﻬﺪ ﺑﻪ ﮔﻬﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻮﻧﺪي ﻫﺌﻲ‬
‫ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ دور ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد وڌﻳﻚ ﺷﺪت ﺳﺎن ﭜﮍﻛﻮ ﮐﺎﺋﻲ ُאﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻮ אن ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ‬
‫ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮي آﻳﺎ‪ .‬אن ﻛﺮي ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎد ﺑﺎﺑﺖ ﮘﺎﻟﻬﻪ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ﺟﻬﻜﻲ ﭤﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺗﻀﺎد ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ۽ ﻣﺤﺮכ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺠﻦ ﺗﻪ אﻫﻮ آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻇﻬﺎر ﺟﺎ َ َ‬
‫دڳ ﭘﺎڻ ﭠﺎﻫﻲ‬
‫وﭠﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬رﮘﻮ אﻳﺘﺮو ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ אن ﺟﻮن ﺗﺮﺟﻤﺎن ﻗﻮﺗﻮن ﺑﻪ ُאﭜﺎري وﺟﻬﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺿﻴﺎ ﺷﺎﻫﻲ‪ ‬ﺧﻼف وڙﻫﻴﻮ‬
‫ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻋﻮאم‪ ،‬ﭘﺮ אن ﺟﻮ ﮐﭩﻴﻮ ﻫﻤﻴﺸﻪ وאﻧﮕﺮ ﮐﺎڌو وڏﻳﺮن‪ ،‬ﺟﺎﮔﻴﺮدאرن‪ ،‬ﭼﻮڌرﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻦ‪ ،‬ﺳﺮدאرن ۽‬
‫ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאرن‪ .‬אڳ ﻣﻠﻚ ۾ ‪ 22‬ﺧﺎﻧﺪאﻧﻦ ﺟﻲ رאڄ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭤﻴﻨﺪي ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ڏﺋﻲ وﭠﻲ ﺳﻮ )‪(100‬‬

‫‪43‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺧﺎﻧﺪאن ﻫﻮﻧﺪא‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻋﻮאم ﺗﻲ ﺟﺒﺮي ﻃﻮر رﻳﺎﺳﺖ ﻃﺮﻓﺎن ﻣﮍﻫﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﮐﻴﻦ ﻣﺮאﻋﺘﻮن ڏﺋﻲ‪ ،‬ﭘﺌﺴﺎ ۽‬
‫אﻗﺘﺪאر ۾ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﺣﺼﻴﺪאري ڏﺋﻲ‪ ،‬رﻳﺎﺳﺘﻲ אدאرא ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﻨﺪس ﭘﻴﺮن ۾ אﮀﻼﺋﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﭴﮡ ﺗﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺳﺎن ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮאﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ وﭨﻦ אﻧﻬﻦ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭔﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﭼﻮאﺋﺲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﺮﻣﺎﺋﻲ‬
‫ﺟﻲ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺳﺒﺐ ﻏﺮﺑﺖ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌي رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻧﺎﭨﻚ ﺑﮣﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ۽‬
‫ﻋﻮאم ﮐﻲ ﭠﻠﻬﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ رא‪ ‬ﺟﻲ אﻇﻬﺎر ۽ آزאد ووٽ ﺟﻲ ﺣﻖ ﮐﺎن ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻣﺤﺮوم ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫אن ﻛﺮي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎد ۾ ﻣﻠﻚ ۾ وري ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮڻ ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ‬
‫ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﮐﺎﭔﻲ‪ ‬ڌر ﺟﻮن ﻓﻜﺮي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ڌرﻳﻮن ﺑﻪ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ‬
‫وري ﻣﻨﻈﻢ ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺗﻪ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد وري ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ‪1988‬ع ۾ ﻋﻮאم ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ڊﺳﭩﺒﻦ ۾ ﭰﭩﻮ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ ﻫﻮ‪ُ ،‬אﻫﻮ وري אﭸﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﮕﻬﻪ ﺳﺎن ﻣﭥﻦ زوري‪ ‬ﻣﮍﻫﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ دور ۾ ﺗﻪ אن ﮐﻲ‬
‫אﭸﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ אﮔﮭﺎڙي روپ ۾ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻧﺪو وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﺻﻞ ۾ אﻫﻮ ﻃﺒﻘﻮ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ‬
‫ﭰﻮرو ﻣﻔﺎدن ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ﺟﻮ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﺳﻴﺎﺳﻲ אوﻻد آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ وڏي ﻻڏ ۽ ﻛﻮڏ‬
‫ﺳﺎن ﭘﺎﻟﻴﻨﺪي ۽ ﺗﺎﺗﻴﻨﺪي אﭼﻲ‪ .‬دﻟﭽﺴﭗ ﮘﺎﻟﻬﻪ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﮍא אﺑﻦ אﻟﻮﻗﺖ ﻃﺒﻘﺎ ۽ ﺧﺎﻧﺪאن ُאﭜﺎرڻ ﺗﻪ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ وس ۾ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ روﻛﮡ ۽ ﻓﻄﺮي ﻃﻮر ُאﭜﺮﻧﺪڙ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎدن ﮐﻲ‬
‫روﻛﮡ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻨﺪن وس ۾ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر وﻳﮙﺎﮢﻮ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻃﻮر ﻧﮅﮢﻜﻮ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻃﻮر ﺣﻘﻦ ﮐﺎن ﻣﺤﺮوم ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ אﻫﮍي‪ ‬رﻳﺎﺳﺖ ۾ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎد‬
‫ﺟﻮ ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮڻ ﻫﻚ ﻓﻄﺮي‪ ،‬ﻣﻌﺮوﺿﻲ ۽ אڻ ﭨﺮ ﻟﻘﺎ‪ ‬آﻫﻲ ۽ אﻫﻮﺋﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﭤﻲ ﺑﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽‬
‫אﻳﻨﺪڙ دور ۾ وڌﻳﻚ ﺳﮕﮭﻪ ﺳﺎن ﭤﻴﮡ ﺟﺎ אﻣﻜﺎن ﺑﻨﻬﻪ ﭼﭩﺎ ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .8‬ﻋﻮאم ۽ ﻛﺎرﭘﻮرﻳﭧ ﺳﻴﻜﭩﺮ ﺟﺎ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﻛﺎرﭘﻮرﻳﭧ ﺳﻴﻜﭩﺮ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺗﻀﺎد ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ אﭴﻮﻛﻲ دور ﺟﻮ ﻫﻚ ﺗﻴﺰي ﺳﺎن ُאﭜﺮﻧﺪڙ ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﻟﻘﺎ‪ ‬آﻫﻲ‪ WTO .‬۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺑﺌﻨﻚ ﺧﻼف ﺳﻤﻮري دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ אن ﺋﻲ ﻣﺤﺮכ ۽‬
‫ﺗﻀﺎد ﺟﻮ אﻇﻬﺎر آﻫﻲ‪ .‬دﻧﻴﺎ ﮐﻲ ﮔﮭﮡ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺑﻴﭡﻜﻴﺖ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﺧﻮאب ﻋﻮאم‬
‫ﻛﭥﻲ ﭤﻮ ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺳﺎﭜﻴﺎن ﭤﻴﮡ ڏﺋﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ڊﺑﻠﻴﻮ ﭨﻲ אو ﺟﺎ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺎ אﺟﻼس ﻛﺮڻ ﺑﻪ ﻫﻨﻦ ﻻ‪ ‬ﻫﻚ‬
‫وڏو ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ ﻣﺴﺌﻠﻮ ﺑﮣﺠﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ .‬ورﻟﮉ ﺳﻮﺷﻞ ﻓﻮرم אن ﺋﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﭘﻴﺪאوאر آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﻫﻚ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאري ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﮣﺠﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺑﻪ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد ﻫﺎﮢﻲ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﮐﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ‪ TWO‬אﻳﺠﻨﮉא‬
‫ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﺑﮣﺠﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻣﻌﺎﺷﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻮن ﭠﺎﻫﮡ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﮇﻫﻦ ﮐﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد‬
‫زور وﭠﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﭵﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ۾ ﻣﻨﮉﻳﻦ ﮐﻲ ﺗﮇﻫﻦ آزאد ﮀﮇﺑﻮ آﻫﻲ ﺟﮇﻫﻦ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻛﺮدאر ذﻣﻴﺪאر‬
‫ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري ‪ Governance‬ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ ‪ Role of law‬ﻫﺠﻲ‪،‬‬
‫ﻋﺪﻟﻴﻪ آزאد ۽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻴﮉﻳﺎ آزאد ۽ ذﻣﻴﺪאر ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺻﺎرﻓﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻘﻦ ﺑﺎﺑﺖ وאﺿﺢ ﻗﺎﻧﻮﻧﺴﺎزي‬
‫ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ۾ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ۽ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻓﻴﺼﻠﻲ ﺳﺎزي ﺗﻲ אﺧﺘﻴﺎر ﻫﺠﻲ ۽ ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ אﺛﺮאﺋﺘﻲ‬
‫۽ ﻣﻀﺒﻮط ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﻫﺠﻲ ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ﻫﺮ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺻﻮرﺗﺤﺎل אن ﺟﻲ ﺑﻨﻬﻪ אﺑﺘﮍ آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾‬

‫‪44‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﻠﻚ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאر ﮔﮭﮡ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺑﻴﭡﻜﻴﺖ ﺑﮣﺠﮡ ڏאﻧﻬﻦ وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎ ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﺷﻌﺒﺎ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻃﻮر ﻧﻪ ﻫﻼﺋﻲ ﺳﮕﮭﻨﺪي آﻫﻲ‪ُ ،‬אﻫﻲ ﭘﺮאﺋﻴﻮﻳﭩﺎﺋﻴﺰ ﻛﻴﺎ وﻳﻨﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ‬
‫ﺟﺌﻴﻦ אﻫﻲ زﻧﺪه رﻫﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﺷﻌﺒﺎ אڳ ﺋﻲ ﻣﻨﺎﻓﻌﻲ ﺑﺨﺶ آﻫﻦ ۽ ﭠﻴﻚ ﻫﻠﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ُאﻫﻲ ﭜﮙﮍن ُﻣﭟ ﺗﻲ وﻛﺠﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬دﻟﭽﺴﭗ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﻲ‪ ‬آﻫﻲ ﺗﻪ ﻓﻮج ﻫﻚ ﻫﭣ ﺳﺎن ُאﻫﻲ אدאرא وﻛﮣﻲ‬
‫رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﭔﺌﻲ ﻫﭣ ﺳﺎن ﭘﺎڻ ﺋﻲ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮي رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ אن ﮐﻲ ﻧﺠﻜﺎري‪ ‬ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ڏﻧﻮ ﭘﻴﻮ وﭸﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ۽ ﺻﺤﺖ ﮐﺎن ﺳﻮא‪ ‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺑﻪ ﭘﺮאﺋﻴﻮﻳﭩﺎﺋﻴﺰ ﻛﺮڻ ﺟﺎ ﺳﺎﻧﺒﺎﻫﺎ ﭤﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ۾ אڳ ﺋﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﭘﺎﮢﻲ ﺗﻜﺮאر ﺟﻲ ﻧﺒﻴﺮي ڏאﻧﻬﻦ ﻛﺎ ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ אﻳﻨﺪي ﻫﺠﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ‬
‫وﻳﺘﺮ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﻧﺠﻜﺎري‪ ‬ڏאﻧﻬﻦ ڌﻛﺒﻮ ﺗﻪ אن ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﮀﺎ ﻧﻜﺮﻧﺪא؟ אن ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻛﺎرﭘﻮرﻳﭧ ﺳﻴﻜﭩﺮ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﻜﺮאر ۽ ﺗﻀﺎد وڏي‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ وڌﻧﺪڙ ﻧﻈﺮ אﭼﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ 9‬ــ ﻋﻮאم ﺟﺎ ﻋﻮאم ﺳﺎن وڌﻧﺪڙ ﺗﻀﺎد‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﺎن ﭘﺮي ڌﻛﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻲ روﻳﺎ‪،‬‬
‫ﻗﺪر‪ ،‬ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن‪” ،‬ﻣﻔﺎد“ ۽ אﻧﻬﻦ ﺟﻮن ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﻗﻮﺗﻮن ڏאﻛﻲ ﺑﻪ ڌאﻛﻲ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﺋﻴﻨﺪي رﻫﻲ آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﻬﻦ‬
‫ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﮐﺎن ڌﻛﻲ ڌאر ﭘﺌﻲ ﻛﻴﻮ ۽ ورﻫﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻣﻨﺠﮭﻦ אﻧﻴﻚ ﺗﻜﺮאرن ۽‬
‫ﺗﻀﺎدن ﮐﻲ ﺑﻪ ُאﭜﺎرﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ ﭼﻮري‪ ،‬ﭰﻮرو روﻳﻦ‬
‫۽ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻃﻮر ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ ﭴﻤﺎﻳﻮ ﺑﻴﭡﻲ آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﻜﺮي אن ﺟﻲ ﺣﺘﻲ אﻻﻣﻜﺎن ﻛﻮﺷﺶ אﻫﺎ‬
‫رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻮאم ﻛﻨﻬﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﮔﮇ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ ۽ ﻣﻨﻈﻢ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﺷﺎﻳﺪ ﺳﻨﺪن ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ אﺧﺘﻴﺎرن ۽‬
‫ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﺟﻮ אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ אﺋﻴﻦ ﻗﺎﺋﻢ رﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ﻫﻨﻦ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻫﺮ ﻃﺮح ﺳﺎن ورﻫﺎﺋﮡ‬
‫۽ وﻳﮍﻫﺎﺋﮡ ۾ وﺳﺎن ﻧﻪ ﮔﮭﭩﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺌﻴﻦ אﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﭼﺌﻲ آﻳﺎ آﻫﻴﻮن ﺗﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪא ﻛﺒﺎ ﺗﻪ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺿﺮور‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن אﻳﻨﺪא‪ ،‬אﻧﻜﺮي ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ‪ ،‬אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ۽ אﺳﭩﻴﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺷﻌﻮري ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻣﻠﻚ‬
‫۾ ذאت ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺘﻲ ۽ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺌﻲ وڌאﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻋﻮאم ﺟﻲ ورﻫﺎﺋﺠﻲ‬
‫وﭸﮡ ۽ ﻣﻨﺠﮭﻦ אﻧﻴﻚ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ۽ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ ﺗﻜﺮאر ﭘﻴﺪא ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﻋﻤﻞ ﺗﻴﺰ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺟﻨﺮل‬
‫ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אن ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺗﻲ وڏي ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ ﻛﻢ ﻛﻴﻮ ۽ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎدي‬
‫ﻃﻮر ﻣﻠﻚ אﻧﺪر אن ﺋﻲ ”ﻛﻢ“ ﺳﺎن ﻟﮙﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪس ﺿﻠﻌﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﻲ ﻧﻈﺎم ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ אن ﮐﻲ‬
‫وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﺧﺘﻴﺎرن ﺟﻲ ورڇ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﻣﻠﻚ ۾ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺟﻮ ﻧﻈﺎم ﻻﮘﻮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﻮﺑﻪ אﺟﺎﻳﻮ אﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻪ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻛﻨﻜﺮﻧﭧ ﻟﺴﭧ ﺟﺌﻴﻦ ﺟﻮ ﺗﺌﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ ﭘﺮ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﺎ אﻧﮅא ﻣﻨﮅא אﺧﺘﻴﺎر‬
‫وري ﺿﻠﻌﻦ ﮐﻲ ورﻫﺎﻳﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ وري ﺿﻠﻌﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﺎ ﻣﻌﺎﺷﻲ אﺧﺘﻴﺎر ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﻣﺮﻛﺰ‬
‫وٽ آﻫﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻲ ﺗﻪ ون ﻳﻮﻧﭧ ﮐﺎن ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﺟﻮ ﻧﻈﺎم ﭤﻴﻮ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ אﻧﮑﻲ ﻏﻴﺮ ﭘﺎرﭨﻲ ﺑﻨﻴﺎدن ﺗﻲ‬
‫ﻛﺮي ﺳﭵﻲ ﻣﻌﺎﺷﺮي ﮐﻲ אﻧﺪروﻧﻲ ﮀﻜﺘﺎڻ‪ ،‬ﭜﭳ ڊאﻫﻪ ۽ ﻧﺮאﺟﻴﺖ ڏאﻧﻬﻦ ڌﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﭘﺎڻ‬
‫ﮐﻲ ﺑﻪ ذאﺗﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺖ ﺣﻜﻤﺮאن ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺗﻪ ﻫﻦ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺻﺪر ﺑﺪرאن‬
‫אﺳﻼم آﺑﺎد ۾ وﻳﭡﻞ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻮ زوﻧﻞ ﭼﻴﻒ ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻫﺘﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﺗﻔﺼﻴﻞ ۾ وﭸﮡ ﺟﻲ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﮔﮭﭧ آﻫﻲ ﭘﺮ אﻫﺎ ﻫﻚ ﭼﭩﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺗﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﺾ ﻗﻮﺗﻦ ذאت ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺘﻲ ۽ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺷﻌﻮري ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ‬
‫وڌאﺋﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺗﻪ ورﻫﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ ﺣﺪ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬אن ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ رﮘﻮ ﺳﻤﺎج ﻻ‪ ‬ﺋﻲ ﻧﻪ‬
‫ﭘﺮ رﻳﺎﺳﺖ ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎכ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬אﻧﻬﻦ ﻻڙن ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ ﺳﻤﺎج ۾ ﭜﭷ ڊאﻫﻪ ۽ ﻧﺮאﺟﻴﺖ ﻫﻮﻧﺪي‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ ﺣﺪ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬אڏوﻫﻲ‪ ‬ﺟﻴﺎن ﺳﻤﺎج ﺳﺎن ﮔﮇ رﻳﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﺑﻪ ﮐﺎﺋﮡ ﻟﮙﻨﺪي آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻲ ﺗﻪ ”ﻫﻢ ﺗﻮ ڊوﺑﻴﻦ ﮔﻲ ﺻﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻢ ﮐﻮ ﺑﻬﻲ ﻟﻲ ڊوﺑﻴﻦ ﮔﻲ“ وאرو ﻗﺼﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮאم ﺟﺎ دﺷﻤﻦ ﻋﻮאم‬
‫دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﻦ ﺳﺎن ﺗﻀﺎد ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻦ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺳﺎدو ﺣﻞ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ אﻫﻮﺋﻲ‬
‫ﺳﭛ ﻛﺠﮭﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ رﻳﺎﺳﺘﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ وڌﻳﻚ ﭤﻴﮡ ﺟﺎ אﻣﻜﺎن وאﺿﺢ ﻧﻈﺮ‬
‫אﭼﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻮאل آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ ﻣﻠﻚ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺑﺪ ﮀﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻫﺠﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ رﻳﺎﺳﺖ ﻫﻚ ﺋﻲ وﻗﺖ אﻳﺘﺮن ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﻀﺎدن ﺟﻮ ﺷﻜﺎر‬
‫ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﮀﺎ ﺣﺎل ﻫﻮﻧﺪو ۽ ﭤﻴﻨﺪو؟ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺗﮇﻫﻦ ﺟﮇﻫﻦ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ﻧﻪ אﻧﻬﻦ ﺗﻀﺎدن ﺟﻮ ﮔﮭﺮو אدرאכ ﻫﺠﻲ ۽ ﻧﻪ אن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺟﻲ ﻛﺎ ﭘﺮوאﻫﻪ! ﭘﺮ ﮀﺎ‬
‫ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺗﻀﺎد ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻪ ﻧﻈﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﻟﺤﺎظ ﻛﻨﺪא ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻃﻮر‬
‫אﻫﻲ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﮢﻴﻨﺪא ﺟﻦ ﮐﻲ ُאﭜﺮڻ ۽ ﺳﺎﻣﻬﻮن אﭼﮡ ﮐﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻮﺑﻪ روﻛﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﮀﺎ رﻳﺎﺳﺖ ﺗﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﺾ ﭰﻮرو ﻗﻮﺗﻦ ﮐﻲ ذري ﺟﻴﺘﺮو ﺑﻪ אﺣﺴﺎس ۽ אدرאכ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻮ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﻛﻬﮍي ”ﮐﻮﻫﻪ“ ۾ אﮀﻠﮡ‬
‫ڏאﻧﻬﻦ ڌﻛﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ؟‬

‫”‪“By uniting we stand, by dividing fall‬‬

‫‪We John Dickinsion‬‬

‫‪46‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ ﻧﺌﻴﻦ‬

‫ﺟﻮڙﺟﻚ ۽ ﺳﻨﮅ‬
‫אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻤﺎج ﻣﺘﻀﺎد ﻟﻘﺎﺋﻦ ﺟﻮ ﻣﻈﻬﺮ آﻫﻲ‪ .‬אن ۾ ﺟﺘﻲ ﺗﻀﺎد ۽ ﺗﻜﺮאر آﻫﻦ‪ُ ،‬אﺗﻲ ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ ۽ אﺗﺤﺎد‬
‫ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬אﮢﻮﻫﻴﻦ ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻦ وڏن ﺣﻴﺎﺗﻴﺎﺗﻲ ۽ אﻧﭥﺮوﭘﺎﻻﺟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎﻫﺮن אﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﻟﻘﺎﺋﻦ ﮐﻲ ڌאر ڌאر‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ڊאرون ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻴﺎﺗﻴﺎﺗﻲ אﻳﻜﺎﺋﻴﻦ وچ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﮀﻜﺘﺎڻ ۽ ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ‬
‫ﮐﻲ وڌﻳﻚ ﭼﭩﻮ ﻛﻴﻮ ﭘﺮ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﭘﺮﻧﺲ ﭘﻴﭩﺮوﻛﺮوﭘﺎﭨﻦ )ﺟﮗ ﻣﺸﻬﻮر ﻣﻘﺎﻟﻲ ”ﻧﻮﺟﻮאﻧﻦ ڏאﻧﻬﻦ“ ﺟﻮ‬
‫ﻟﻴﮑﻚ( ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺘﺎب”‪ “Mutual Aid‬۾ ﻓﻄﺮت ۽ ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ۽ ﻣﺤﺮכ ﮐﻲ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻫﻦ وאﺿﺢ ﻛﻴﻮ ﺗﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ‬۽ ﺣﻴﺎﺗﻴﺎﺗﻲ אﻳﻜﺎﻳﻦ ۾ رﮘﻮ ﺟﺪل ۽ ﺗﻀﺎد ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ אﻧﻬﻦ وچ ۾‬
‫ﺑﺎﻫﻤﻲ ﺳﻬﻜﺎر ۽ אﺗﺤﺎد ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬אﮢﻮﻫﻴﻦ ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻨﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ دאﻧﻦ ﺟﻲ אﻧﻬﻦ‬
‫ﮀﻜﺘﺎڻ ۽ ﺑﺎﻫﻤﻲ אﺗﺤﺎد ﺟﻲ ﻓﻄﺮﺗﻲ ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺟﻮ אﻃﻼق ﺳﻤﺎج ﺗﻲ ﺑﻪ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺑﺮﮔﺴﺎن ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻛﺘﺎب‬
‫”‪ “Creatve Evolution‬۾ אن ﺗﻲ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬دﻧﻴﺎ ۾ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ אﻃﻼﻗﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﺎﺋﻨﺲ ۾ ) ‪Applied Social‬‬
‫ﺗﺖ ﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﺘﻲ ﺗﻀﺎد‪ ،‬ﺗﻜﺮאر‬ ‫)‪ Sciences‬۾ אن ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ ﻟﮑﻴﻮ ۽ ﮘﺎﻟﻬﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ َ ُ‬

‫‪47‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫۽ ﮀﻜﺘﺎڻ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ אﺗﺤﺎد ۽ ﺳﻬﻜﺎر ﺑﻪ ﻻزﻣﻲ ﻃﻮر وﺟﻮد ۾ אﻳﻨﺪو‪ .‬אﻫﻮ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﻓﻄﺮت ﺗﻮڙي ﺳﻤﺎج‬
‫۾ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﻫﻠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺟﺌﻴﻦ ﻣﭥﻲ ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮐﻲ ﺑﺤﺚ ﻫﻴﭟ آﻧﺪو وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺌﻴﻦ ﻫﻦ ﻣﻀﻤﻮن ۾‬
‫אﺳﻴﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻨﺪאﺳﻮن‪ .‬אﮘﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ ۾‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אﺗﺤﺎد ﺟﻮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻮאﻟﻦ ﺳﺎن ﺑﺎر ﺑﺎر ذﻛﺮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﺘﻲ אﺳﻴﻦ‬
‫אن ﺳﻮאل ﺟﻮ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ﺟﺪא ۽ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻨﺪאﺳﻮن‪.‬‬
‫אﺻﻞ ۾ אﺗﺤﺎدن ﺟﻮن ﺷﻜﻠﻴﻮن ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ אﺳﺎن ﺟﻮ ﺧﻮאﻫﺸﻮن ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺗﻀﺎد ﻃﻲ‪ ‬ﻛﻦ ﭤﺎ‬
‫۽ אﺗﺤﺎد ﺟﭩﺎدאر ﺑﻪ ُאﻫﻲ ﻫﻮﻧﺪא‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﺗﻀﺎدن ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪא‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺷﺮوع ﮐﺎن‬
‫وﭠﻲ אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ ﭔﻪ ﺻﻮرﺗﻮن ۽ ڌאرאﺋﻮن رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻚ ﻃﺮف ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ۽ אردو‬
‫ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﭰﻮرو ﻣﻔﺎدن ﺗﺤﺖ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن ﮔﮇ ۽ אﺗﺤﺎدي رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ‬
‫ﻃﺮف ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻣﻈﻠﻮم ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮن ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻮن ﭔﻴﻮ ﻧﻪ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﺳﺎن‬
‫ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن ﮔﮇ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﮔﺬرﻳﻞ ﭔﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ۾ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﭤﻲ ۽‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺤﺮאن ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﺑﻪ رﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن وري ﻣﻮٽ ﮐﺎﺋﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ ُאن‬
‫ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﻤﻮرن ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻮאﻟﻦ ۽ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺗﻲ ڌאر ڌאر ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‪.‬‬
‫ﮔﮭﮡ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻠﻜﻦ ۾ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﺎ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﺎ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ﺟﻴﻜﻮ ڏאڍ ۽ ﺟﻴﻜﺎ ﭰﺮﻟﭧ ﻛﻨﺪא‬
‫آﻫﻦ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אن ﺟﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺟﺰوي ﻓﺎﺋﺪو ﺳﻨﺪن ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺑﻪ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ ﭘﺮ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ אﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﺳﻨﺪن ﻋﻮאم ﺋﻲ אدא ﻛﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺗﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﻟﻴﻨﻦ ﭼﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم‬
‫ﺟﻲ ﻧﺠﺎت ﺑﻪ אن ۾ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﻣﻄﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﮔﮇﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭰﻮرو ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ‬
‫ﺧﻼف ﺳﺎﮢﻦ ﮔﮇﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﻦ‪ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﻛﺎ אﻳﮇي ﺳﺌﻮﻟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ‬
‫ﺗﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﭰﺮﻟﭧ ﺟﺎ وﻗﺘﻲ ۽ ﺟﺰوي ﻓﺎﺋﺪא ﺗﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬אن ﻛﺮي ُאﻫﻲ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﺎرﺿﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ َ َ‬
‫ﻧﻚ ﮐﺎن ﮔﮭﮣﻮ אﮘﺘﻲ ڏﺳﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪא آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﺟﺎري ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻗﻮﻣﻲ ڏאڍ ۽ ﭰﺮﻟﭧ ﺳﺒﺐ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺳﻤﻮري ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אﻛﻴﻠﻮ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾‬
‫ﺟﺌﻴﻦ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻮ ﻋﻮאم ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ”ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭔﻴﭧ“ ۾ ﺑﺪﻟﺠﻲ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺌﻴﻦ‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﺑﻪ ﺳﺎﮘﻲ ﻛﺎر ﭤﻴﻨﺪي ﻧﻄﺮ אﭼﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬אن אﻛﻴﻼﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ درאﺻﻞ روﻳﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن آﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ אﻫﻲ ﻫﺮ ﻫﻨﮅ ۽ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻛﻨﮉ ﻛﮍڇ ۾ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻛﺮﺗﻮﺗﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﭔﻲ‪ ‬ﻗﻮم ﺟﻮ ﻋﻮאم ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﻗﻮم‬
‫ﻃﻮر ﻛﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺟﺬﺑﺎ ﻧﭥﻮ رﮐﻲ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﮇﻫﻦ دﻟﻴﻦ ۾ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺟﻮ אﺣﺘﺮאم ۽ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﻻ‪ ‬אﺣﺴﺎس‬
‫ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬אن ﺟﻮ אﻇﻬﺎر ﺳﮅي‪ ‬ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ אﻧﻴﻚ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ ۽ אﻫﻮﺋﻲ ﻛﺠﮭﻪ‬
‫אﺳﺎن وٽ ﺑﻪ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺳﺒﺐ ﭘﻨﺠﺎب وري ﺑﻪ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺳﺎن ﮘﻨﮃﻳﻞ ﻫﻮ‬
‫ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺗﻜﺮאر ۽ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﻧﻮאب אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﺘﻞ وڏو ﻛﺮدאر אدא ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۾‬

‫‪48‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭘﻨﺠﺎب ﻛﻨﮉאﺋﺘﻮ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻫﻦ دﻓﻌﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ دאﻧﺸﻮرن ﭘﻨﺠﺎب ﻣﺎن ﺑﻪ אن‬
‫ڏאڍ ﺧﻼف אﺛﺮאﺋﺘﻮ آوאز ُאﭤﺎرﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮔﮭﮣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه آﻫﻲ‪ .‬אﺻﻞ ۾ ﺟﻴﺴﻴﻦ‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺗﻀﺎد ﺷﺪت ﺳﺎن ﻧﻪ ُאﭜﺮﻧﺪو ﺗﻴﺴﻴﻦ ﻧﻪ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻃﻮر‬
‫ﻛﻤﺰور ﭤﻴﻨﺪو ۽ ﻧﻪ وري ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﻛﻮ ﺟﭩﺎدאر אﺗﺤﺎد ﺟﮍﻧﺪو‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ُאﭜﺮﻳﻞ ﺗﻀﺎد ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري آﻫﻲ ۽ אن ﺟﻮ ُאﭜﺮڻ ﺧﻮد ﻗﻮﻣﻲ ﺗﻀﺎد ﺟﻲ ﻧﺒﻴﺮي ﺟﻲ ﺑﻪ ﺣﻖ ۾‬
‫آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎب ۾ אﻫﻮ ﻛﻢ پ پ پ ﻛﺮي ﭤﻲ ﺳﮕﻬﻲ ﭘﺮ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﺟﻮن אوﻟﻴﺘﻮن ﻛﻲ ﻣﻠﻚ ۾‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن آﮢﮡ ﺟﻲ ﺳﻮאل ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﭔﻴﻮن ﺟﻴﻜﻲ ڌرﻳﻮن ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺳﻮאل ﮐﮣﮡ‬
‫ﭤﻴﻮن‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻋﻮאم ﺗﻲ אن ﺳﻄﺢ ﺟﻮ אﺛﺮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺟﻮ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ۾ ﻛﻮ ﭰﻴﺮو אﭼﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻧﻈﺮ אﺋﻴﻦ ﭤﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﻣﭥﻴﻦ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ ﺳﺒﺒﻦ ﻛﺮي ﭘﻨﺠﺎب אﻛﻴﻼﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ وڌﻳﻚ ﺷﻜﺎر‬
‫ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﺳﭵﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ۾ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ אﻗﻠﻴﺘﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻮچ ۽ ﻧﺌﻴﻦ ﻣﺎﺣﻮل ۾‬
‫ﮔﮭﮣﻦ زﻣﺎﻧﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻮאزن ۽ ﺻﺤﺖ ﻣﻨﺪ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ۾ آﻳﻞ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪‬‬
‫ﺟﻲ ﻧﻔﺴﻴﺎت ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ روﻳﺎ ﺷﺮوع ﮐﺎن ﺑﺮﺗﺮي‪ ‬ﺟﻲ אﺣﺴﺎس وאرא‪ ،‬ڌرﺗﻲ‪ ‬۽ אن ﺟﻲ אﺻﻠﻮﻛﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺳﺎن‬
‫ﺣﻘﺎرت وאرא‪ ،‬ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﺟﻤﻬﻮري ۽ אﻧﺘﻬﺎﭘﺴﻨﺪ ۽ ﺳﻨﺪن وﺳﻴﻠﻦ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻪ ﮔﻴﺮي‪ ‬وאرא رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬אن‬
‫ﻧﻔﺴﻴﺎت ﮐﻲ ﭠﺎﻫﮡ ۾ ﮔﮭﮣﻮ ﻛﺮدאر ﺳﻨﺪن دאﻧﺸﻮرن ۽ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻗﻴﺎدت ﺟﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺷﺮوع ۾ ﺳﻨﺪن‬
‫ﮔﮭﮣﻮ زور ﻣﻬﺎ אﺳﻼﻣﻲ ۽ ﻣﻬﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﺳﻮچ ﺗﻲ ﻫﻮ‪ .‬وﭨﻦ ﻫﺮ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﭘﺮﮐﮡ ﺟﺎ ﭘﻴﻤﺎﻧﺎ אﻫﻲ ﭔﻪ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫אﻧﻜﺮي ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﻲ وאﺑﺴﺘﮕﻴﻮن ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﺟﻤﺎﻋﺖ אﺳﻼﻣﻲ ۽ ﺟﻤﻌﻴﺖ ُﻋﻠﻤﺎ‪ ‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻬﮍﻳﻦ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻤﺎﻋﺘﻦ ﺳﺎن ﻫﻴﻮن‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻋﺠﻴﺐ آﻫﻲ ﺗﻪ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﮐﺎﭔﻲ ڌر ﺟﻲ‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ وﻳﻨﺪي ﺟﻤﺎﻋﺖ אﺳﻼﻣﻲ‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﺟﻮ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم‪ ،‬ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻠﭽﺮ ۽ ڌرﺗﻲ‪ ‬ڏאﻧﻬﻦ‬
‫روﻳﻮ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬אﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ ۾ ﻫﻦ آﺑﺎدي‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ روﻳﺎ ۽ ﺳﻮچ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ אن‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻲ زور وﭠﺮאﻳﻮ وﻳﻮ‪ُ ،‬אﻫﺎ ﻫﻨﻦ ﺟﻤﺎﻋﺘﻦ ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ ۽‬
‫ﻓﺎﺷﺴﭧ ﻫﺌﻲ ۽ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﭴﮡ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي ﺧﻮد אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ وٽ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﻳﺮﻏﻤﺎل‬
‫ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﻛﻮ אﻫﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ‪ ‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ אﻳﺘﺮي ﺳﮕﮭﺎري آﻫﻲ‪ .‬درאﺻﻞ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﻪ ﻫﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻲ ﮀﮍوאڳ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ دﻫﺸﺖ ﺟﻲ زور ﺗﻲ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻋﻮאم‬
‫ﺗﻮڙي ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﻳﺮﻏﻤﺎل رﮐﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ אﺻﻞ ﺧﻄﺮو ﺳﻨﮅ ﺟﻲ‬
‫אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎن ﻫﻮ ۽ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻃﻮر ﺳﻨﺪن ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ‬
‫ﺗﻮאزن ﺟﻲ دﻳﻮאر ۾ ڏאر ِوﺟﮭﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ رﮘﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ‬
‫ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺧﻮد آﻣﺮﻳﻜﺎ ۽ ﭜﺎرت ﺟﻲ ﺑﻪ وڏي אﻧﺪروﻧﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺣﺎﺻﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﻃﺮف אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺧﻮد אردوﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬אﻧﺪر ﺑﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺻﺤﺖ ﻣﻨﺪ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﺟﺎ ﻻڙא‬
‫ُאﭜﺮﻧﺪي ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﺎ אﭼﻦ‪ .‬אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺣﺼﻮ‬
‫ﻧﻪ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻳﺎ ﺗﻪ رﺟﻌﺖ ﭘﺴﻨﺪ ڌرﻳﻦ ﺟﻮ ﺳﺎٿ ڏﻧﻮ آﻫﻲ ﻳﺎ وري ﻓﺎﺷﺴﭧ ُڌر ﺟﻮ‪ .‬אﺻﻞ ۾ אن ﺟﻮ ﻫﻚ‬

‫‪49‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺳﺒﺐ ﻫﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ ﻧﻨﮃڙي ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ אﻗﻠﻴﺖ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﭔﻴﻦ ﻗﻮﻣﻦ ۽ آﺑﺎدﻳﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾‬
‫אﻳﺘﺮﻳﻮن ﺗﻪ ﻣﺮאﻋﺘﻮن ﻣﻠﻨﺪﻳﻮن رﻫﻴﻮن آﻫﻦ ﺟﻮ אﻫﺎ ذﻫﻨﻲ ﻃﻮر ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﮐﺎن ﺧﻮف ﮐﺎﺋﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ۾ אﻗﻠﻴﺖ ﮐﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﭥﺎن ﺣﺎوي رﻫﮡ ﺟﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﻧﭥﻮ ﻣﻠﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﻫﻦ آﺑﺎدي‪‬‬
‫ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ۽ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻮ ﺳﺎٿ ﻧﻪ ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺧﺒﺮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻧﮑﻲ ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ﭠﺎﻫﻴﻮ ۽ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف وڌﻳﻚ ﻣﻀﺒﻮط‬
‫ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ אﻗﺘﺪאر ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻲ وﻗﺖ ﺋﻲ رﺳﻮل ﺑﺨﺶ ﭘﻠﻴﺠﻲ ﺟﻬﮍن دورאﻧﺪﻳﺶ دאﻧﺸﻮرن‬
‫۽ אﮘﻮאﮢﻦ ﭘﺮوڙي ورﺗﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮﺷﺴﺖ ۾ ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺖ آﻫﻲ ۽ ﻫﻦ ُאن ﮔﻤﺎن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪‬‬
‫ﺳﻮچ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ۽ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ﺳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ دور ۾ ﺟﻴﺘﺮو ﻫﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ۽ آﺑﺎدي‪ ‬ﮐﻲ‬
‫ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺟﻮ ﻣﺎﺿﻲ ۾ ﺑﻪ ﻛﻮ ﻣﺜﺎل ﻧﭥﻮ ﻣﻠﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺘﻴﺠﻮ אﻫﻮ ﻧﻜﺮﻧﺪو‬
‫ﺟﻮ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﮐﻴﻦ אن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﻴﻤﺖ אدא ﻛﺮﮢﻲ ﭘﻮﻧﺪي‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ‬
‫ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺧﻮد ﭘﻨﺠﺎب ﺑﻪ ﺳﻨﺪن אن ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻣﺎن دل ۾ ﺧﻮش ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ وﭸﮡ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻲ‪ ‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ۽ آﺑﺎدي ﺑﻪ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ﭘﻨﺠﺎب وאﻧﮕﺮ ‪ Isolate‬ﭤﺌﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ”ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ “‬آﺑﺎدي‪ ‬۽‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻲ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻲ ﻧﻮאزڻ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻛﺴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻪ ﮀﮇي آﻫﻲ ۽ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ אﺋﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﻗﺮאر رﻫﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮﻧﻦ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﺧﻮد ﭘﻨﺠﺎب ﮐﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮدאﺷﺖ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف אن ﻻ‪ ‬ﭘﻨﺠﺎب ﮐﻲ ڊﻳﻤﻦ‪ ،‬אﻳﻦ אﻳﻒ ﺳﻲ אﻳﻮאرڊ‬
‫۽ ﭔﻴﻦ אﻧﻴﻚ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﻣﻌﺎﺷﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻲ ﭰﺮﻟﭧ ﺟﻲ رﺷﻮت ڏﺋﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﺮوع ﮐﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﻟﮗ ﻣﺰאج رﮐﻨﺪي אﭼﻲ ۽ אن ﺟﺎ ﭔﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ۽‬
‫وאﺿﺢ ﻻڙא رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ وﻟﻲ ﺧﺎن ﭤﻲ ﻛﺌﻲ ۽ ﭔﺌﻲ ﺟﻲ ﻣﺤﻤﻮد ﺧﺎن אﭼﻜﺰﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ وאﻟﺪ‬
‫ﻋﺒﺪאﻟﺼﻤﺪ ﺧﺎن אﭼﻜﺰﺋﻲ‪ ‬ﭘﺌﻲ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺧﺎن ﻏﻔﺎر ﺧﺎن ﻋﺮف ﺑﺎﭼﺎ ﺧﺎن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﺰאج ۽ ڍﻧﮓ ﺗﻮڙي‬
‫روﻳﻮ ﭔﻨﻬﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ‬
‫ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وﻟﻲ ﺧﺎن ﭤﻲ ﻛﺌﻲ‪ .‬وﻟﻲ ﺧﺎن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ روﻳﻮ ﺑﻠﻜﻞ אﺋﻴﻦ ﻫﻮ ﺟﺌﻴﻦ ﻋﺎم ﭘﭡﺎﮢﻦ‬
‫ﺟﻮ وאﭘﺎر ۾ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﻦ ﺟﺎ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻃﺌﻪ ﻛﻴﻞ אﮔﮭﻪ ۽ אﺻﻮل ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻫﺮﮔﺰ אﻫﻮ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ وﻟﻲ ﺧﺎن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ﻛﻲ ُאﺻﻮل ﻧﻪ ﻫﺌﺎ ﭘﺮ درאﺻﻞ ﻫﻦ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻫﻚ ﺧﺎﻧﻲ ۾‬
‫ﻓﭧ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﻧﻌﭗ ﮐﺎن وﭠﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﻧﻴﺸﻨﻞ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ روﻳﻦ ﺗﻮڙي‬
‫אوﻟﻴﺘﻦ ﺗﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﻬﮣﻮ ﻟﮑﻲ ۽ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﻮﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺳﺎن ﭼﺌﻲ‬
‫ﻧﭥﻮ ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻛﻴﺘﺮو ڊﮔﮭﻮ وﻗﺖ ﮔﮇ ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻨﺪא؟ ﻣﺜﺎل ﻃﻮر روس ﺟﻲ زوאل ۽‬
‫אﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ۾ ﻧﺠﻴﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺷﺮط ﺋﻲ ﻫﻨﻦ وﭸﻲ ‪ COP‬۽ آ‪ ‬ﺟﻲ آ‪ ‬ﺟﻮאﺋﻦ ﻛﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ‬
‫درאﺻﻞ آ‪ ‬אﻳﺲ آ‪ ‬ﺟﻮ ﭠﺎﻫﻴﻞ ﻫﻚ אﺗﺤﺎد ﻫﻮ‪ .‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺎﮢﻲ رﻛﺎرڊ ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد ۽ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ אن‬
‫אﺗﺤﺎد ﻣﻌﺮﻓﺖ אن وﻗﺖ آ‪ ‬אﻳﺲ آ‪ ‬ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﮐﻲ پ پ پ ۽ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﺟﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن ﻫﻚ אﮘﻮאڻ ﻃﻮر ُאﭜﺎرڻ‬
‫ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻴﻮ‪ .‬ﮐﻴﻦ אﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﭤﻮرو ﺋﻲ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ אﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﺑﺪﻟﺠﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺋﻲ ﭔﻴﻮ ﭤﻲ وﻳﻨﺪو‪ .‬אن‬
‫وﻗﺖ ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﮐﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺷﺎﺋﻮﻧﺰم ﺟﻲ ﻫﻚ ﻣﻠﻚ ﮔﻴﺮ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪي ﻃﻮر ﻣﭥﻲ ُאﭜﺎرﻳﻮ ﭘﺌﻲ وﻳﻮ‪ .‬אن زﻣﺎﻧﻲ‬
‫۾ אي אﻳﻦ ﭘﻲ‪ ‬ﺟﻮ وﭸﻲ אن ﺳﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻬﮍو ﻫﻮ ﺗﻪ درאﺻﻞ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﻟﻴﮉر ﻧﻨﮃﻳﻦ‬

‫‪50‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫۽ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ڌאرא ﻣﺎن ﻛﭩﺠﻲ وﭸﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺻﻒ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﮡ ﭤﻲ ﭼﺎﻫﻴﻮ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﮐﻴﻦ‬
‫אﻫﮍא وאﺿﺢ آﺳﺮא ﺑﻪ ڏﻧﺎ وﻳﺎ‪ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن אﻫﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ אﻧﻜﺮي ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻛﺠﮭﻪ ﻛﻮﻧﻪ ڏﻧﻮ ۽ ﻧﻪ وري אﻫﻮ ﮐﻴﻦ‬
‫ڏﺋﻲ ﻫﺎ‪.‬‬
‫אڄ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﻗﻴﺎدت وري وאﭘﺲ אﭼﻲ ﻧﻨﮃﻳﻦ ۽ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ڌאرא ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻲ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﻛﺮﻳﮉٽ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ אن ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ڏאﻧﻬﻦ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻴﻦ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ‬
‫אﻛﻮﻣﻮڊﻳﭧ ﻧﻪ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺟﻴﺎن ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮم ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬אن ﮐﻲ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻣﻠﭩﺮي ۽ ﺳﻮل ﺑﻴﺮوﻛﺮﻳﺴﻲ ﺗﻮڙي وאﭘﺎر ۽ ﻛﺎﻣﺮس ۾ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻧﻪ ﺗﻪ ﺑﻪ ﭼﮝﻮ ﺣﺼﻮ‬
‫ﻣﻠﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻨﻬﻪ ﺳﻮﻟﻲ ۽ ﺳﺎدي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﭡﺎﮢﻦ ﺗﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭜﺎڙي ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ ﻳﺎ ﺳﻨﺪن ﺳﺎٿ ﺟﻲ‬
‫آﺳﺮي ﺗﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ وڏא رﺳﻚ ﻧﻪ ﭤﻮ ﮐﮣﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﻫﻮ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﮔﮭﮍي‪ ‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ”ﻣﻨﻬﻦ“ ﭰﻴﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ ۽ אن ﻻ‪ ‬ﮐﻴﻦ ﻛﺎ رﺳﻤﻲ وﺿﺎﺣﺖ ﭘﻴﺶ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺿﺮورت ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻪ אﻳﻨﺪي‪ .‬ﭘﭡﺎﮢﻦ ﮔﮭﮣﻲ وﻗﺖ‬
‫ﮐﺎن وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ َ َ‬
‫دڳ ﺋﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح ﮀﮇي ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪ .‬وﻳﻨﺪي ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﺎزو‬
‫אي אﻳﻦ ﭘﻲ ﺗﮇﻫﻦ ﺗﺤﺮכ ۾ آﺋﻲ ﺟﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅ ۾ ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ وאﻳﻮ ﻣﻨﮉل ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ אﻫﻮ ﺗﺼﻮر ﺋﻲ ﻏﻠﻂ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮي ڏﻳﮑﺎرﻳﻮ ﺗﻪ ﻛﻮ ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﮐﻲ ﭘﺸﺘﻮﻧﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ روﻛﻴﻮ ﺑﻴﭡﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺸﺘﻮن ﻫﺎﮢﻲ ﭜﺎﺷﺎ ڊﻳﻢ ﺗﻲ ﺑﻠﻜﻞ ﺧﺎﻣﻮش آﻫﻦ ۽ رﻫﻨﺪא‪ .‬ﭘﺸﺘﻮن ﺻﺮف‬
‫ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻫﻮ ﺑﺎﻗﻲ ﺳﻨﮅو درﻳﺎﻫﻪ ﺗﻲ ﭔﻴﻦ ڊﻳﻤﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻨﺪن ﺧﻴﺎل ﺑﻠﻜﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺋﻲ ﻧﻪ‬
‫ﭘﺮ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﻪ آﻫﻦ‪.‬‬
‫درאﺻﻞ ﻫﺎﮢﻲ ﻧﻈﺮ אﺋﻴﻦ ﭤﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺳﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﻮر ﮔﮇ ﻧﻪ ﺑﻴﻬﻨﺪא‪ .‬ﻫﻮ ﻫﺎﮢﻲ رﮘﻮ אﺷﻮز ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﮔﮇ ﻫﻠﻨﺪא‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻦ אﺷﻮز ﺗﻲ ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﮔﮭﺮج‬
‫آﻫﻲ ۽ رﻫﻨﺪي‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﻫﻮ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ ﺷﺎﻣﻞ رﻫﻨﺪא‪ .‬ﺑﺎﻗﻲ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻟﮗ‬
‫ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻨﺪא‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﺑﺎري ۾ ﺑﻪ ﺳﻨﺪن روﻳﻮ ﻏﻴﺮ وאﺿﺢ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻫﻚ‬
‫ﺳﺒﺐ אﺻﻞ ۾ אﻫﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אي אﻳﻦ ﭘﻲ‪ ‬ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﺗﻪ ﺑﺎﭼﺎ ﺧﺎن ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻗﻮﻣﻲ אﮘﻮאڻ ﻣﭹﻲ ﭤﻲ ﭘﺮ אن‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر ﮔﮭﮣﻮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﻮد אي אﻳﻦ ﭘﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﭘﺮאﮢﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻛﺎرﻛﻦ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ذאﺗﻲ ﻛﭽﻬﺮﻳﻦ ۾ دאﻧﻬﻮن ﻛﻨﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאر ۽ ﻛﺎروﺑﺎري ﻃﺒﻘﻮ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﺣﺎوي‬
‫ﭤﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ روﻳﺎ ۽ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﻫﻚ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻓﺮאﺳﻴﺎب ﺧﭩﻚ‪ ،‬ﺑﺸﺮى ﮔﻮﻫﺮ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻒ آﻓﺮﻳﺪي ﺟﻬﮍن ﻣﺎﮢﻬﻦ وري ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ڏאﻧﻬﻦ ﻣﻮٽ ﮐﺎڌي‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻛﺎرﻛﻨﻦ ۾ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ وڌﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﺮدאر ۾ ﻧﻴﻮن ۽ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن‬
‫אﭼﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﭘﺸﺘﻮﻧﺨﻮאه ﻣﻠﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺑﻪ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﺳﺮ ﻣﻨﻈﻢ ۽‬
‫ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ ﭘﺸﺘﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ۽ ﻣﺤﺮכ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ۽ ﺳﮕﮭﺎرא رﻫﻴﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻜﺮي אﻫﺎ ﻗﻮت ﺑﺤﺮאﻧﻦ‪ ،‬ﻻﻫﻴﻦ ۽ ﭼﺎڙﻫﻴﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﻬﻦ ڏﻳﺌﻲ وري ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﭘﻴﺮ ﺳﻨﭝﺎﻟﻲ وﭠﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬رﻓﺘﺎر ﺳﺎن ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﻫﻠﻨﺪي رﻫﻲ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ُאﻫﺎ وڌﻳﻚ ﺳﮕﮭﺎري אﻧﺪאز ﺳﺎن ُאﺳﺮي آﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻮﻧﮑﻲ ﺷﺎﮔﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ دور‬

‫‪51‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﮐﺎن وﭠﻲ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺷﺎﮔﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ‪ ‬ﮐﺎن ڏﺳﮡ ﺟﻮ ﻣﻮﻗﻌﻮ ﭘﺌﻲ ﻣﻠﻨﺪو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ۾ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ دﭔﺎ‪ ‬אﻳﺘﺮو ﮔﮭﮣﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ ُאﺗﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻛﺎ وﻓﺎﻗﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﻣﺤﺪود‬
‫אﻧﮓ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﺳﻴﭩﻮن ﮐﭩﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﭔﻲ ﺧﺎص ﮘﺎﻟﻬﻪ אﻫﺎ آﻫﻲ‬
‫ﺗﻪ אن ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻛﺎڊر ﺳﻨﺪن ﺳﮕﮭﺎري ﺷﺎﮔﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻲ אﻳﺲ אو )‪ (BSO‬ﺟﻲ‬
‫ﭘﻴﺪאوאر آﻫﻲ ۽ ﺳﻨﺪن ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﻫﻴﭡﻴﻦ وﭼﻮﻟﻲ ﻃﺒﻘﻲ ﺳﺎن رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻏﺮﺑﺖ ۽ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺠﮭﻪ אﻧﮓ אﮐﺮ ۽ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن אﺳﺎن ﻣﭥﻲ אﮘﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ‬
‫۾ ڏﻳﺌﻲ آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ ،‬אن ﻛﺮي ﻫﺘﻲ אن ﺟﻮ رﮘﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﺒﻮ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﻪ אﻧﺪورﻧﻲ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻧﮓ‪ ،‬روﻳﺎ ۽ ﻻڙא آﻫﻦ‪ .‬ﻧﻮאب אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺷﻬﺎدت ﻣﺎﮢﻲ ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﻫﻚ ﻫﻴﺮو ﺟﻮ درﺟﻮ ﻣﺎﮢﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻟﮙﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﻫﻦ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وڌﻳﻚ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻲ ﻓﻘﻂ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻼﺋﻘﻲ ۽‬
‫رאڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﺪود ﻫﺌﻲ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ُאﻫﺎ ﻫﻚ ﻓﺮد ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ۽ אﺛﺮ ﻫﻴﭟ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﭘﺴﻤﺎﻧﺪه ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אﻫﺎ وڏي‬
‫ﻛﻤﺰوري ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ אدאرن ﭠﺎﻫﮡ ﺑﺠﺎ‪ 3‬رﮘﻮ ﻓﺮدن ﺟﻲ ﺳﻬﺎري ﻫﻠﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻫﺎﮢﻲ ﻧﻮאب אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻨﺪس ﺷﻬﺎدت ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻛﻮ אﺛﺮאﺋﺘﻮ ﻳﺎ אﮘﺘﻲ وڌﻧﺪڙ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﻮ אﭼﻲ‪.‬‬
‫ﻋﻄﺎ‪‬א� ﻣﻴﻨﮕﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﻧﺪאز رﮐﻲ ﭤﻮ ۽ ﻫﻦ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺗﻨﻄﻴﻤﻲ אﺛﺮ ۽ دאﺋﺮو ﻧﻮאب‬
‫אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺟﻤﻬﻮري وﻃﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﮔﮭﮣﻮ وڌﻳﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﺑﻠﻮچ ﻣﮉل ﻛﻼس ﺟﻮ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻚ ﭼﮝﻮ ﺣﺼﻮ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﻬﺘﺮ ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻮ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ۽ ﻫﭥﻴﺎرﺑﻨﺪ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﻣﻮرﭼﻮ ﻧﻮאب ﺧﻴﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺮي‪ ‬ﺟﻮ ُﭘﭧ‬
‫ﺑﺎﻻچ ﻣﺮي ﺳﻨﭝﺎﻟﻴﻮ وﻳﭡﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺗﻨﻄﻴﻤﻲ ۽ ﻫﭥﻴﺎرﺑﻨﺪ ﺳﮕﮭﻪ ﺟﻮ ﮔﮭﮣﻮ دאروﻣﺪאر ﺑﻪ ﻣﺮي ﻗﺒﻴﻠﻲ ﺗﻲ‬
‫ﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ وڏي‪ ‬ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﺷﺪت ﺳﺎن ُאﭜﺮي آﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻠﻮچ‬
‫ﻧﻮﺟﻮאﻧﻦ ۾ ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﭘﺬﻳﺮאﺋﻲ‪ ‬ﻣﻠﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬رאزدאري‪ ‬۾ ﭘﺨﺘﻲ ۽ ڊﮔﮭﻲ‬
‫ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪڙ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻃﻮر ﻣﭹﺮאﻳﻮ ۽ אﮘﺘﻲ آﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﻨﺪن ﻛﻤﺰور ﭘﺎﺳﻮ ِאﻫﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﻣﺰאج ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﮭﭧ آﻫﻲ ۽ ﻫﻮ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﭘﺮאﻣﻦ ﺟﻤﻬﻮري ﻃﺮﻳﻘﻦ ۽ ﻓﺎرﻣﺰ ﮐﻲ ﺧﺎﻃﺮ ۾‬
‫ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ آﮢﻴﻦ‪ .‬ﻣﭥﻦ ﻣﻬﻢ ﺟﻮﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻋﻨﺼﺮ وڌﻳﻚ ﺣﺎوي ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﻛﺎ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אن ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﺎ ﭘﺮאﻣﻦ ۽ ﺟﻤﻬﻮري‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻦ ﮐﺎن ﺳﻮא‪ ‬ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﺒﺎدل رﺳﺘﺎ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ ،‬وﻳﻨﺪي ﮔﻮرﻳﻼ ﺟﻨﮓ ۽ ﻫﭥﻴﺎرﺑﻨﺪ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭘﺮ אن‬
‫ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬وﻳﮍﻫﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﺣﺼﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ُאﻫﺎ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺎﻟﺘﻦ אﻧﺪر אڻ ﭨﺮ‬
‫۽ ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ ﺑﻪ ُאﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎﺗﺤﺖ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ אﻫﻮ روﻳﻮ ﺑﻠﻜﻞ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ‬
‫ﭤﻮ אﭼﻲ‪ .‬ﺟﭩﺎدאر ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﭥﻴﺎرﺑﻨﺪ وﻳﮍﻫﻪ ﮐﺎن وڌﻳﻚ אﺛﺮאﺋﺘﻮ ۽ ﺟﭩﺎدאر ﻫﭥﻴﺎر آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻚ אﻫﺎ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﻲ ﻫﻚ אﮘﺘﻲ وڌﻳﻚ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ אن ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻲ‬
‫ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻠﻮچ ﻧﻮﺟﻮאﻧﻦ ﺟﻲ وڏي אﻧﮓ ﮐﻲ אﻫﻮ ﺳﻤﺠﮭﺎﺋﮡ ۽ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮאﺋﮡ ۾ ﻛﺎﻣﻴﺎب وﺋﻲ‬

‫‪52‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫آﻫﻲ ﺗﻪ رﻳﺎﺳﺖ ۽ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ۽ ﻫﭥﻴﺎرﺑﻨﺪ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن אﻧﺪر ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮﻧﺪڙ ۽ ‪Establish‬‬
‫ﭤﻴﻨﺪڙ ﺳﻮچ آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﺠﻮ وڏو ﻣﺜﺎل وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ‪ ‬۾ ﺑﻲ אﻳﺲ אو ﺟﻲ ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﻤﻮرن ﮔﺮوﭘﻦ ﺟﻮ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ‬
‫وري ﮔﮇ ﭤﻴﮡ ﺑﻠﻚ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ۾ ﺿﻢ ﭤﻴﮡ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ُ‬
‫ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﭼﻮﭤﻮن ﺳﮕﮭﺎرو ﻻڙو אﻫﻮ آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﻧﻴﺸﻨﻞ ﭘﺎرﭨﻲ‬
‫۽ אﮘﻮאﮢﻲ ﺑﻲ אﻳﺲ אو ﺟﻮ ﺑﺎﻧﻲ ﺻﺪر ڊאﻛﭩﺮ ﻋﺒﺪאﻟﺤﺌﻲ ﺑﻠﻮچ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ‬
‫ﻣﮉل ﻛﻼس ﺟﻮ وڏو אﻧﮓ درאﺻﻞ ﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺳﺎن وאﮘﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬۾ ﻛﻲ ﺑﻪ ﺳﺮدאر ﻧﻪ آﻫﻦ ﺑﻠﻚ‬
‫ﺳﻨﺪس אﺻﻞ ﺳﮕﮭﻪ ﭘﺨﺘﺎ ۽ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻛﺎرﻛﻦ آﻫﻦ‪ .‬ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻫﻲ‪ ‬وאﺣﺪ وﻃﻦ دوﺳﺖ ﻗﻮﻣﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‬
‫آﻫﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻮאل ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻮאل ﮐﻲ ﺑﻪ ﮐﮣﻲ ﭤﻲ‪ ،‬ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻲ‪ ‬ﭘﺎرﭨﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ وﻳﺴﺎﻫﻪ رﮐﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ ﺧﻴﺎل ﮐﺎن ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ‬
‫وري אﻫﺎ ﭔﻴﻦ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺳﺎن ﮔﮇﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻧﻌﭗ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪‬‬
‫ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ڌאرא ﮐﺎن‬
‫ﭘﺎﺳﻴﺮي ﭤﻲ وﺋﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ڏאﻧﻬﻦ ﺳﻨﺪن روﻳﻮ درﺳﺖ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ﺳﺮدאر ﺳﻨﮅ‬
‫۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺳﺎن ﺑﻪ ‪ Equation‬رﮐﮡ ﺟﻲ ﭼﻜﺮ ۾ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﭘﻮﻧﻢ ۾ ﻋﻄﺎ‪‬א� ﻣﻴﻨﮕﻞ وڏي ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ ﺗﻪ‬
‫אن ﮐﻲ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬אن ڏس ۾ ﻫﻮ ﻟﻨﮉن ۾ אﻟﻄﺎف ﺣﺴﻴﻦ ﺳﺎن ﺑﻪ ﻣﻠﻲ آﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻧﻮאب אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪‬‬
‫ﺟﻮ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﮐﺎن ﻛﺠﮭﻪ وﻗﺖ אڳ ﺗﺎﺋﻴﻦ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﺎﮘﻴﻮ روﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﻫﻦ‬
‫ﺟﺎ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻛﻴﺘﺮא ﺑﻴﺎن ﺳﻨﮅ ۾ ﻋﻮאﻣﻲ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ﻧﻪ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﻣﺴﻠﺴﻞ ڊرﻣﺎ ۽ ﻧﺎﭨﻚ ﻛﺮي ﭘﺎڻ ﮐﻲ‬
‫ﺟﻠﺪ وאﺋﮑﻮ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﺑﻠﻮﭼﻦ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ ﻫﮇ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮ ڏﮐﻨﺪو ۽ ُڏﮐﻲ ﭤﻮ‪ ،‬אﻫﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﭨﻚ ﺳﺎن َرﺋﻲ ﻛﺮڻ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭨﻴﻮن ﺗﻪ ﺟﮇﻫﻦ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻴﭽﻮﺋﺮ ڏאﻛﻲ ﺗﻲ وﻳﻨﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﮐﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ אﺗﺤﺎدﻳﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﺮج ﭘﻮي ﭤﻲ‪ .‬אﺻﻞ ۾ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﺑﻠﻮچ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ‬
‫ﺳﺮدאرن ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﺳﺎن ﺑﻬﺘﺮ روﻳﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﮡ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺳﺒﺐ ﭜﭩﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻮ ﺑﻠﻮﭼﻦ ﺧﻼف ﻣﻠﭩﺮي آﭘﺮﻳﺸﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﻫﻨﻦ ﭜﭩﻲ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻼﻣﺖ ﭤﻲ ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ ۽ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﺑﻠﻮچ روאﻳﺘﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ﺗﻜﮍو ﻧﻪ ﭤﺎ وﺳﺎرﻳﻦ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻫﺎﮢﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻣﺜﺒﺖ روﻳﻦ ﺳﺎن ﺻﺤﻴﺢ ُرخ ۾ אﮘﺘﻲ وڌي‬
‫رﻫﻴﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ אن ﻻ‪ ‬ﺑﺎﺿﺎﺑﻄﻪ ﻛﻮﺷﺸﻮن ﺑﻪ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻦ ۽ ُאﻫﻲ ﭔﻨﻬﻲ ﻃﺮﻓﻦ ﮐﺎن ﺋﻲ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻦ‪ .‬אن‬
‫ڏس ۾ ﭔﻨﻬﻲ ﻃﺮﻓﻦ ﮐﺎن ﻧﻮﺟﻮאن ﻗﻴﺎدت وڏو ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻧﺌﻴﻦ دور ﺟﻲ‬
‫ﭘﻴﺪאوאر ۽ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺳﺒﺐ ﺳﻨﺪن روﻳﺎ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ روאﻳﺘﻲ ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻫﻦ‪ .‬ﻧﻮאب אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺷﻬﺎدت ﺗﻲ‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﺌﻴﻦ אﺣﺘﺠﺎج ﻛﻴﻮ‪ .‬אن ﺳﻨﮅي ۽ ﺑﻠﻮچ ﻋﻮאم ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﮐﻲ وﻳﺠﮭﻮ آﻧﺪو آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر אﭸﺎ ﺑﺎﻧﺒﮍא ﭘﺌﻲ ﭘﺎﺋﻲ‪ .‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻃﻮر ﺟﻴﺘﺮو‬
‫ﻏﻼﻣﻲ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻲ אڻ ﻫﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۽ ﺟﻴﺘﺮو ﻫﻮ ﻏﺮﺑﺖ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﻈﻠﻮم آﻫﻦ‪ ،‬אن ﮐﺎن ﺑﻪ‬
‫وڌﻳﻚ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ‪ ‬۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﻈﻠﻮم آﻫﻦ‪ .‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ‬

‫‪53‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﭸﺎ אدﺑﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺤﺎذ ﮐﺎن אﮘﺘﻲ وڌي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﺪن ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﺗﺎج ﻣﺤﻤﺪ ﻻﻧﮕﺎﻫﻪ ﺟﻬﮍن ﺳﺮﻛﺎري ﻣﺎﮢﻬﻦ وٽ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻨﺪن دאﻧﺸﻮر‪ ،‬אدﻳﺐ ۽‬
‫ﻛﮏ ﭜﭹﻲ ﭔﻴﮣﻮ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر‬ ‫ﺷﺎﻋﺮ ﺳﻮא‪ ‬ﻣﺎﺗﻤﻲ ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۽ ﺧﻮد ﻓﻴﺎﺻﻲ‪ ‬ﺟﻲ روﻳﻦ ﺟﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر َ‬
‫ﻧﺎﻫﻦ‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺷﺎﻋﺮن‪ ،‬אدﻳﺒﻦ‪ ،‬دאﻧﺸﻮرن ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺳﺎن ﺗﻤﺎم وﻳﺠﻬﻮ ذאﺗﻲ ﻻﮘﺎﭘﻮ ۽‬
‫رאﺑﻄﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻮن ڏﭠﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺰאج ۾ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺗﻪ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ ُאﻫﺎ ﻣﺤﺮوﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ روﻣﺎﻧﺲ ۽ ﻧﺮﮔﻴﺴﺖ ﺟﻮ ﮔﮭﮣﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻲ‪ .‬אڄ ﮐﮣﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻨﮅي אدﻳﺒﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮن ۽‬
‫دאﻧﺸﻮرن ﺟﻮ אﻫﻮ ﻛﺮدאر ﻧﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﭟ ﺟﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ ۾ ﺟﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺎل ﻫﻮ‪ ،‬ﻛﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻧﻪ ﻫﻴﻮن ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ אﺳﺎﻧﺠﻲ אدﺑﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﻛﺌﻲ ﻫﺌﻲ ۽ אن رﮘﻮ אدب ۽ ﻓﻦ ذرﻳﻌﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻗﻮم ﻃﺮﻓﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ دور ﺟﻲ אﮘﻮאڻ دﺳﺘﻲ‬
‫ﻃﻮر ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻛﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭘﻮ‪ ‬אﺳﺎﻧﺠﻲ ﺳﭵﺎڻ אدﺑﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺣﻠﻘﻲ ﺟﻮ אﻫﻮ ﻛﺮدאر ﻧﻪ‬
‫رﻫﻴﻮ ﺗﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ אﺋﻴﻦ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ אﻫﻮ ﺗﮇﻫﻦ ﭤﻴﻮ ﺟﮇﻫﻦ ﻋﻮאم وٽ אﻇﻬﺎر ﻻ‪ ‬ﭔﻴﻮن אﻳﮉوאﻧﺲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻓﻜﺮي ﻗﻮﺗﻮن ُאﭜﺮي آﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ אدﻳﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ۽ دאﻧﺸﻮر ﺟﻴﺘﺮو ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ۽ درد‬
‫رﮐﻨﺪڙ آﻫﻲ‪ ،‬אوﺗﺮو ﺋﻲ ﻓﻜﺮي ﻃﻮر ﭘﻮﺋﺘﻲ ﭘﻴﻞ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ذﻣﻴﻮאر‪ُ ،‬ﺳﺴﺖ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻈﻢ ۽ ﺑﻲ ﻋﻤﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺎزو‬
‫ﺑﻬﺎول ﭘﻮر ۾ אﺳﻴﻦ ﮔﮇ ﻫﺌﺎﺳﻴﻦ ۽ ﻣﻮن ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﺟﺎوﻳﺪ ﭼﺎﻧﮉﻳﻲ‪ ،‬رﻓﻌﺖ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ڊאﻛﭩﺮ ﻧﻌﻴﻢ ﻛﻼﺳﺮא‪،‬‬
‫ﻋﺒﺪאﻟﻤﺠﻴﺪ ﻛﺎﻧﺠﻮ ۽ ﭔﻴﻦ دوﺳﺘﻦ ﺳﺎن ُﮐﻠﻲ‪ ‬ﻃﺮح אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ رﮐﻲ ۽ ﻣﭥﻦ ﺳﺨﺖ دوﺳﺘﺎﮢﻲ ﺗﻨﻘﻴﺪ ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫دﻟﭽﺴﭗ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ دوﺳﺘﻦ ﮔﮭﮣﻲ ﺑﺤﺚ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻣﻮن ﺳﺎن אﺗﻔﺎق ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫ُ‬
‫ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻮ ﺳﮕﮭﺎري ۽ ﻣﻨﻈﻢ אﻧﺪאز ﺳﺎن אﭜﺮڻ ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﻨﺪن ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﮀﻮﭨﻜﺎري ﻻ‪ ‬ﺿﺮوري آﻫﻲ ﭘﺮ אﻫﻮ درאﺻﻞ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﺧﻮد ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﻋﻮאم‬
‫ﺟﻲ ﻧﺠﺎت ﻻ‪ ‬ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺟﻴﺘﺮو ﻛﺎﭘﺎري ڌכ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﮣﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ ،‬אوﺗﺮو ﺷﺎﻳﺪ ﭔﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﻪ َ َ‬
‫وس ۾ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻫﻮ‬
‫ﮐﻴﺲ ”ﮔﮭﺮ“ ﻣﺎن ﻟﮙﻨﺪو‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﻚ وڏو ﺳﺒﺐ‬
‫ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻏﻼﻣﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ڊﻳﻤﻮﮔﺮאﻓﻚ ﺑﺮﺗﺮي‪ ‬ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ אﻫﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ‬
‫ﭘﻨﺠﺎب אﻧﺪر ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﺌﻲ ۽ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‬
‫۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺗﻴﺰ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﻣﺎﻧﮉאڻ وڌﻳﻚ ﮔﮭﮣﻮ‬
‫وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻛﺮي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪو‪.‬‬
‫ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﺳﻤﻮري ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣﻲ ﻣﺎن ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ وאﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ‬
‫۽ ﻋﻮאم ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﺗﻮڙي ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪن ﺟﻮ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ אﺗﺤﺎد ﻧﻪ رﮘﻮ‬
‫אڻ ﭨﺮ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮣﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺑﻪ ُﺟﮍي رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ۽ وڏﻳﻦ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪن ﻻ‪ ‬رﮘﻮ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻮ ﺳﺎزﮔﺎر ﻫﺌﮡ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎزﮔﺎر ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺳﺒﺠﻴﻜﭩﻮ ۽ آﺑﺠﻴﻜﭩﻮ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺘﻦ ﺟﻲ ﺣﺎدﺛﻲ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬אﻛﺎرج ﺑﻪ وﭸﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن ۽ رﮘﻮ אﻛﺎرج ﻧﻪ ﭘﺮ ﮔﮭﮣﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ‪(Counter‬‬
‫)‪ Productive‬ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬אﻧﻜﺮي אن ﻻ‪ ‬رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻲ ﭔﮅل ﺷﻌﻮري ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻛﻮﺷﺸﻮن وﭠﮣﻴﻮن ﭘﻮﻧﺪﻳﻮن‪ .‬אن ﺟﺎ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﺳﺒﺐ ۽ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﻧﻜﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﻫﺎ ﭔﮅي אﻧﻜﺮي ﺑﻪ ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺟﻮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮم ۽ ﻃﺒﻘﻮ אﻛﻴﻠﻲ ﺳﺮ وڙﻫﻲ‬
‫ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭘﺎڻ ﺗﻪ אﻛﻴﻠﻲ ﺳﺮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‬
‫۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﻣﺠﮭﺲ ﻛﺎ وڏي ﺳﮕﮭﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ אن ﺟﻲ ﻣﭥﺎن ﻫﭣ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﻣﺮאج ﺟﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ אﻫﻮ אن ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﭥﺎن زوري‪ ‬ﻣﮍﻫﻴﻞ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ אﻧﮑﻲ ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﺨﺼﻮص אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬زﻧﺪه رﮐﻴﻮ ۽ ﭘﺌﻲ وڌאﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮو آﻫﻲ‪ .‬אﻫﻮ ﻫﻚ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﺳﺎﻣﻬﻮن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر زﻧﺪه رﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אن ﻣﭥﺎن ”אﺳﻼم آﺑﺎد ۽ ﻻﻫﻮر“ ﺟﻮ ﻫﭣ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﺪن ﺑﻈﺎﻫﺮ وڏي ﺳﮕﮭﻪ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﻫﻴﭟ ﻳﺎ ﻋﻮאم ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﭥﻲ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ‬
‫۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ ﻛﺎﺑﻪ ﺷﻲ‪ ‬ﻳﺎ ﻗﻮت ﻧﺎﻫﻦ‪ ،‬ﺳﻨﺪن ﭘﻮﻳﺎن אﺻﻞ ﻗﻮت אﻧﻬﻦ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ‬
‫ﻣﻔﺎدن ۽ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻲ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻲ ﮐﻴﻦ ”ﭜﺎڙي“ ﺗﻲ زﻧﺪه ۽ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﻃﺎﻗﺘﻮر رﮐﻴﻮ אﭼﻦ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ‬
‫ﻛﺎﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻋﻮאﻣﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺗﺤﺮﻳﻚ אﻛﻴﻠﻲ ﺳﺮ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن دﺷﻤﻦ‬
‫ﻗﻮت ﺳﺎﮘﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ אﻫﻮ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻮن ﻻزﻣﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺷﻜﻞ‬
‫אﺧﺘﻴﺎر ﻛﻦ‪ُ .‬אﻫﻲ ﺳﭛ ﮐﺎن אول ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ”ﮔﮭﺮ“ ۾ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻴﻦ ﭘﺮ ﻣﻨﺠﮭﻦ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﭔﮅي ۽ ﻫﻢ‬
‫آﻫﻨﮕﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻫﺠﮡ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ُאﻫﻲ ﻫﻴﭟ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﮔﮭﺮ ۾ ﺗﻪ ﺳﮕﮭﺎرﻳﻮن ﻫﻮﻧﺪون‬
‫ﭘﺮ אﻛﻴﻠﻴﻮن ۽ ‪ Isolated‬ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن ﺗﻪ ﺑﻪ ﻛﻮ ﭔﻮﭨﻮ ﭔﺎري ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪﻳﻮن‪.‬‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻃﺒﻘﻦ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﭔﮅي ۽ ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ ﺟﺘﻲ ﺳﻨﺪن ﺳﮕﮭﻪ ۽ ”وزن“ ۾‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻃﻮر אﺿﺎﻓﻮ ﻛﻨﺪي‪ُ ،‬אﺗﻲ ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ ﺳﻨﮅ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ‬
‫אﻳﻢ ﮐﻲ ﭘﮡ ﻛﻤﺰور ﻛﻨﺪي‪ .‬ﭔﻨﻬﻲ ڌرﻳﻦ ﮐﺎن ﺳﭵﻮ ﻣﻠﻚ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺋﻲ ﺑﻴﺰאر وﻳﭡﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ‬
‫ﻫﭥﺮאڌو ﻃﻮر ﭠﺎﻫﻴﻞ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ وڏو ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺮאﭼﻲ آﻫﻲ ۽ אﻫﻲ ﺳﻤﻮرﻳﻮن ﻗﻮﻣﻮن ۽ ڌرﻳﻮن ﻛﺮאﭼﻲ‪ ‬۾ ﺑﻪ‬
‫אﺛﺮ رﮐﻦ ﭤﻴﻮن ۽ ﺳﭛ אن ﺟﻮن ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﻛﺮאﭼﻲ‪ ‬۾ ﺳﻨﮅﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺟﻲ‬
‫ﭔﮅي ﺟﭩﺎدאر ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺑﻪ ورﻫﺎﻳﻞ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﻣﺎن אﻳﺘﺮو ﺧﻄﺮو ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺘﺮو אن ﮐﻲ ﻣﻨﺠﮭﻦ ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ‪ ‬۽ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﭔﮅي‪ ‬ﻣﺎن ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬
‫رﻳﺠﻨﻞ ۽ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ אﻫﻮ ﻃﺒﻘﻮ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺋﻲ ﻛﻤﺰور ﭤﻴﮡ وﭸﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אﻫﻮ אﻧﺪورﻧﻲ‬
‫ﻃﻮر ﺑﻪ ﻛﻤﺰور ۽ ﻛﻨﮉאﺋﺘﻮ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ رﻓﺘﺎر وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﻗﻮت‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﻛﻤﺰور ﻛﺮڻ ﺗﻪ ﮀﺎ‬
‫ﻣﺎﮘﻬﻴﻦ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﭘﺌﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﮐﻲ ﺳﺪאﺋﻴﻦ وڏﻳﻦ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﺎﻗﺘﻦ ﺟﻲ ُﭘﭡﭝﺮאﺋﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ذﻛﺮ אﺳﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻟﮑﻴﻞ ﻣﻀﻤﻮن ۾ ﻛﺮي آﻳﺎ‬
‫آﻫﻴﻮن‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ אﺗﺤﺎد ﺗﻮڙي ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺳﺎن ﺑﻪ ُﮘﺠﮭﻲ ﻧﻤﻮﻧﻲ אﻧﻬﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻮ‬
‫رאﺑﻄﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ אﻫﻲ ﺳﻨﺪن ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺳﮕﮭﻪ ۽ ”ﻣﻘﺼﺪن“ ﮐﻲ ﭼﮝﻲ‪ ‬رﻳﺖ ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﺎ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻫﻨﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﺪن ”ﭘﺎﮢﻲ“ ﻛﮁﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ﮐﻴﻦ ”وزن“ ﺑﻪ ُאن آﻫﺮ ڏﻧﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻗﻮﺗﻦ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن אﻧﺪر ﻫﻠﻨﺪڙ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ אﻫﻤﻴﺖ ﻧﻪ ﭤﻲ ڏﻧﻲ ﭘﺮ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺑﻪ אﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﻣﻠﮡ ﺷﺮوع ﭤﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ۽ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺧﻼف ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻟﮙﺎﺗﺎر ۽‬

‫‪55‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﺛﺮאﺋﺘﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻣﭥﻴﻦ آﻗﺎﺋﻦ ﺟﻲ אک ﺑﻪ ُﮐﻠﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ رﮘﻮ ﺳﻨﺪن ﭘﺎﻟﻴﻞ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮن ﭔﻴﻮن ڌאرאﺋﻮن ﺑﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻮن ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ڊﭘﻠﻮﻣﻴﭩﻴﻚ ﺣﻠﻘﻦ ۾‬
‫ﮔﮭﮣﻮ ُאﭤﮡ وﻳﻬﮡ ﻛﺮي ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﺎﻗﺘﻮن ﻫﺎﮢﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﻴﭩﺮ ﻛﺮي رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬אن ﺟﻮ ﻫﻚ ﺳﺒﺐ אﻫﻮ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺟﻮ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻃﺮح ﻣﺤﺴﻮس ﭤﺌﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻨﻦ ﺟﻮن ﻣﭥﻲ رﻳﺠﻨﻞ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ אﺗﺤﺎدي ڌرﻳﻮن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﻫﻮ ﺑﻈﺎﻫﺮ ۽ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﮔﮇ ﺑﻪ آﻫﻦ ﭘﺮ ﻫﻮ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﻮر ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن‪ ،‬ﭔﻴﻦ ڌرﻳﻦ ۽ ﻓﻴﻜﭩﺮس‬
‫ﮐﻲ ﺑﻪ ڏﺳﮡ ۽ ﭘﺮﮐﮡ ﭼﺎﻫﻴﻨﺪא‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻤﻮرن ﺻﻮﺑﻦ ۾ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺗﺤﺮﻳﻜﻮن ﻋﻮאﻣﻲ‬
‫۽ ﺗﻨﻄﻴﻤﻲ ﻃﻮر ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻴﻦ ۽ ُאﻫﻲ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺳﺎن وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﭔﮅي‪ ‬۽ ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ‪ ‬۾ ﺑﻪ ﻫﺠﻦ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﮔﮇﻳﻞ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪن ذرﻳﻌﻲ ﻣﻠﻚ אﻧﺪر ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن ۽ ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﭤﻲ وﭸﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬وڏﻳﻦ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﺎﻗﺘﻦ ﻻ‪ ‬אﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﺋﻲ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو ﺗﻪ אﻫﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ אﺋﻴﻦ אﮔﮭﺎڙي‬
‫ﻧﻚ ﺟﻲ ﭘﻜﺎﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻧﻈﺮאﻧﺪאز ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾‬ ‫ﻣﺪد ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻦ ۽ ﻋﻮאﻣﻲ آوאز ﮐﻲ אﻳﺘﺮو َ َ‬
‫ﺑﺪﻟﺠﻨﺪڙ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۽ ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﺟﻲ אﻣﻜﺎﻧﻲ אﺗﺤﺎدﻳﻦ ﺟﻲ ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣﻲ ﺟﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ۾ אﺳﺎن ﻻ‪‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻮאل אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﮀﺎ ﭤﻲ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ؟ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻛﻬﮍو ﻛﺮدאر ﺟﮍي ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ؟ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫۾ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ אوﭜﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻨﮕﺎل ﺟﻲ ﻋﻠﺤﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﺋﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۾‬
‫ﺗﻮڙي ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﻗﻮﻣﻦ ۾ ﺳﮕﻬﺎري رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ ﺳﻨﮅ אﻧﻬﻦ ﺳﻤﻮرن ﻣﻴﺪאﻧﻦ ﮐﻲ‬
‫ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن אﮘﺘﻲ ۽ ﭴﮡ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﻫﺮ אول دﺳﺘﻮ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ۾ אﻳﻢ آر ڊي‪ ‬ﺟﻮن‬
‫ﭔﻪ ﺗﺤﺮﻳﻜﻮن ‪1983‬ع ۽ ‪1986‬ع ۾ ﻫﻠﻴﻮن ﭘﺮ אﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﺟﻮ ﺳﭵﻮ زور ﺳﻨﮅ ۾ رﻫﻴﻮ ۽ ﺳﻨﮅ ﺋﻲ‬
‫אﮘﺘﻲ وڌي ﺳﭵﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﮐﻲ ﻟﻴﮉ ﻛﻴﻮ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮن ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﺗﻪ ﺳﻤﻮرن ﺻﻮﺑﻦ ۾‬
‫دאﻧﺸﻮر ۽ ﮔﮭﮣﻴﻮن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻛﻦ ﭤﻴﻮن ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر وڏﻳﺮא ﺷﺎﻫﻲ‪ ‬ﺧﻼف ﻓﻜﺮي ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺳﻨﮅ ۾ ﭤﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﺮو ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻓﻜﺮي ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻟﭩﺮﻳﭽﺮ ﺳﻨﮅ ۾ ﻟﮑﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻲ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺳﻮאل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﮐﻨﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﭔﻴﻮ ﻛﭥﻲ ورﻟﻲ‬
‫ﻣﻠﻨﺪو! ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﻗﻮﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻓﻜﺮي ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻠﻚ ۽‬
‫ﺻﻮﺑﻦ ﮐﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻮ אﮘﺘﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻴﻨﺌﺮ ﻣﺸﺮف دور ﺟﻮ ﺋﻲ ﻣﺜﺎل وﭠﺠﻲ ﺗﻪ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﮘﻮאﮢﻲ ﭘﺌﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﺻﻠﻮﻛﻴﻦ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﺳﺮوאڻ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אردو ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺟﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ ۽‬
‫ﻗﻮﻣﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻃﻮر ﻣﮍﻫﺠﻲ ﺟﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﮕﺎل ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﺳﻨﮅ ﭘﺌﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻴﻨﺌﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪن ﺟﻲ ﻫﻢ آﻫﻨﮕﻲ ۽‬
‫אﺗﺤﺎد ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ﺋﻲ ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﻟﻴﮉ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ۽ وڌﻳﻚ‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﮡ ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ رﮐﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﭔﻲ ﻛﺎﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻳﺎ ﺟﻤﻬﻮري ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﺮﻛﺰي‬
‫אﻫﻤﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﮡ ﺟﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻪ رﮐﻲ ﭤﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ وري ﺳﭛ אن ﺗﻲ رאﺿﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﭘﭡﺎﮢﮡ‬
‫ﺗﻲ ﺳﭛ אﻋﺘﺒﺎر ﻧﻪ ﻛﻨﺪא‪ ،‬ﺑﻠﻮﭼﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ۽ ﺳﮕﮭﻪ אﻳﺘﺮي ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺗﻪ אﭸﺎ אﻫﮍي‬

‫‪56‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﺎ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ۽ ﭘﻨﺠﺎب ﻣﺎن ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ۽ ڌرﻳﻮن אﺳﺎن ﺳﺎن ﻫﻢ آوאز آﻫﻦ ۽‬
‫ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪ُ ،‬אﻫﻲ ﻫﻚ ﻧﻨﮃڙي ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻓﻜﺮي אﻗﻠﻴﺖ آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ﺳﻤﻮرﻳﻦ אﻧﺪورﻧﻲ‬
‫ﻛﻤﺰورﻳﻦ ﺑﺎوﺟﻮد ﺳﻨﮅ ﺋﻲ אﻫﮍي‪ ‬ﭔﮅي‪ ‬۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺷﺮط رﮘﻮ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ‬
‫۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﭔﻨﻬﻲ ﻣﻬﺮن ﻳﻌﻨﻲ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ۽ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮن ﮐﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ‬
‫ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ذرﻳﻌﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﺷﻜﺴﺖ ڏﺋﻲ‪ ،‬وאﺋﮑﻮ ﻛﺮي ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ڊﺳﭩﺒﻦ ۾ ﭰﭩﻮ‬
‫ﻛﺠﻲ‪.‬‬
‫”‪“There is no little enemy‬‬
‫‪____Franklin‬‬

‫‪57‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻛﺌﻴﻦ ڊزאﺋﻴﻦ ﻛﺮڻ ۽ ڏﺳﮡ‬

‫ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ؟‬

‫ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﺳﭵﻮ ﻣﻠﻚ ۽ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﺳﻤﻮرﻳﻮن ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻮن ۽ ﻋﻮאم אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ڏאڍ‪ ،‬ﭰﺮﻟﭧ‪،‬‬
‫ﻗﺒﻀﻪ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺳﺎزﺷﻦ ۽ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﺟﻮ ڏﻧﮕﻴﻞ آﻫﻲ ﭘﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אن ﺟﻮ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﺎر ﺳﻨﮅ ﭤﻲ آﻫﻲ‬
‫۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﻛﻬﮍא ﺧﻮאب ۽ آدرش ﮐﮣﻲ ۽ ﻛﻬﮍن وﻋﺪن ﺗﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻲ ﻫﺌﻲ‪ ،‬אن ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد אﺳﺎن אﮘﻮﮢﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ ۾ ڏﺋﻲ آﻳﺎ آﻫﻴﻮن‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ﺳﺘﻢ ﻇﺮﻳﻔﻲ אﻫﺎ آﻫﻲ‬
‫ﺟﻮ אن אﻟﻤﻨﺎכ ۽ ﭜﻴﺎﻧﻚ ﻛﻬﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ אﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﺎ ُﭘﭵﺎﮢﻲ ﭤﻴﻨﺪي ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﻲ אﭼﻲ‪ .‬אﻫﻮ ﻳﻘﻴﻦ ﺳﺎن ﭼﺌﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻫﻮﻧﺪي ُאﻫﺎ ﭘﭵﺎﮢﻲ ﭤﻴﻨﺪي ﺑﻪ ﻳﺎ ﻫﻦ ُﭘﭵﺎﮢﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻛﻨﻬﻦ ﭔﻲ‪” ‬ﭘﭵﺎﮢﻲ‪ “‬ﺟﻮ‬
‫ﭤﻴﮡ ﺿﺮوري ۽ אڻ ﭨﺮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ آزאدي‪ ،‬ﻧﺠﺎت ۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺗﻮڙي ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻻ‪ ‬ﺟﺎﮐﻮڙﻳﻨﺪڙ ﻓﺮدن ۽ ﻗﻮﺗﻦ ﻻ‪ ‬אﻫﻮ ﺳﻮאل ﺳﻤﺠﮭﮡ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ ”آﺧﺮ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻛﺌﻴﻦ ڊزאﺋﻴﻦ ﻛﺮڻ ۽ ڏﺳﮡ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ؟“ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ‬
‫ﺗﻪ ﻫﻲ‪ ‬ﻫﻴﮇو ﺳﺎرو ”ﭠﮙﻲ ﺟﻮ ﭠﺎﻫﻪ“ אﺋﻴﻦ ﺳﺎزﺷﻦ ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﺗﻪ ﻫﻼﺋﮡ ﻫﻨﻦ ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ڏﮐﻴﻮ ۽‬
‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي אﻫﻮ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﺗﻤﺎم ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺳﺎزﺷﻦ ۽ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ﻛﻬﮍא‬
‫آﻫﻦ؟ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺋﻲ درﺳﺖ ۽ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺳﺎن ﭠﻬﻜﻨﺪڙ ﺟﻮאﺑﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ‪(Counter‬‬
‫)‪ Straegies‬ﮐﻲ ﭠﺎﻫﻲ ۽ ﻋﻤﻞ ۾ آﮢﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺳﻨﮇ ﺑﺎﺑﺖ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ۽ ڊزאﺋﻴﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ‬
‫وﺟﮭﻮن‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺪﻳﺪ אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﻤﺎج ۽ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺋﻲ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﺎ ﺳﻤﺎج‬
‫ﺟﻮ ﺑﺎﻻﺋﻲ ڍאﻧﭽﻮ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﭙﺮ אﺳﭩﺮﻳﻜﭽﺮ ﭠﺎﻫﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ אدﻳﺐ ۽ دאﻧﺸﻮر ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ُ ،‬אﻫﻲ‬
‫ﻳﺎ ﺗﻪ ﺑﻨﻬﻪ ”دروﻳﺶ“ آﻫﻦ ﻳﺎ ﭘﻮ‪ ‬אن ﺳﻤﺎج ﮐﻲ ﻫﺮوﭜﺮو ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﺟﻲ ﺿﺮورت ﺋﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ‬
‫ﻧﻔﻲ אﺋﻴﻦ آﻫﻲ ﺟﺌﻴﻦ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻴﺎﭘﻲ ﻻ‪ ‬آﻛﺴﻴﺠﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﻛﺮي ﻳﺎ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ روﺣﺎﻧﻲ‪ ،‬אﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ ۽‬
‫ذﻫﻨﻲ אوﺳﺮ ﻻ‪ ‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﻛﻠﭽﺮ‪ ،‬אدب‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۽ ﻓﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﻛﺮي‪ .‬אﻧﻜﺮي ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﺎ ۽‬
‫ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﺎ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬אن ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﻛﺎرج ﺟﻲ אﻫﻤﻴﺖ ﮐﻲ ﭼﮝﻲ‪‬‬

‫‪58‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻃﺮح ﺳﻤﺠﮭﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺟﺌﻴﻦ ڊزאﺋﻴﻦ ﻛﺮڻ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ‪ .‬אن ۾ وڏو ﻫﭣ ۽ אوﻟﻴﺖ‬
‫ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ﺟﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺎن ﻣﮑﻴﻪ ﻫﻲ آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ڌאر ۽ ﭘﺮي ﻛﺮڻ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ روح ۽ ﺳﮕﮭﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻄﺮﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۽ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﻋﻮאم آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ ﻳﺎ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﻋﻮאم ﺟﻮ وﻳﺴﺎﻫﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ُ ،‬אﻫﺎ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ‬
‫ﻳﺎ ﺗﻪ ﻓﻀﻮل آﻫﻲ ﻳﺎ ﭠﮙﻦ ﺟﻲ ِﭘﮍي ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺳﮕﮭﺎري ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻋﻮאم ﺟﻲ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ وאﺑﺴﺘﮕﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻌﻨﻰ ﻋﻮאم ﻻ‪ ‬۽ ﻋﻮאم‬
‫ﺟﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺳﮕﮭﻪ ﺟﻮ ﺳﺎﻣﻬﻮن אﭼﮡ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺪאﺋﻴﻦ ﭘﺮ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ دور ۾ ۽ אن‬
‫ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﮔﻨﺪو ﻛﺮڻ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻣﻨﺠﮭﺎﺋﻨﺲ وﻳﺴﺎﻫﻪ ﮐﮣﺎﺋﮡ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻴﻦ ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻧﺴﻦ‬
‫ﺟﻮ زور ﭘﺌﻲ ﻟﮙﺎﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ אﻳﺠﻨﺴﻴﻮن ﻋﻮאم ﺟﻲ ﭨﻴﻜﺲ ﺗﻲ אرﺑﻴﻦ ﮐﺮﺑﻴﻦ روﭘﻴﻦ ﺗﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ڌאڙא‬
‫ﻫﮣﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬אﻧﮑﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﺑﻪ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺋﻲ ﺧﻼف ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ وﻟﮕﺮאﺋﻴﺰ ۽ ﻛﺮﻣﻨﻼﺋﻴﺰ ﻛﺮڻ ۾‬
‫ﻛﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻤﺎج ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺮאﺳﺲ ﻣﺎن ﻛﺠﮭﻪ ﺑﺎﻛﺮدאر ﺳﻴﺎﺳﻲ אﮘﻮאڻ ۽ ﻛﺎرﻛﻦ‬
‫ﭠﺎﻫﻲ ُאﭜﺎري ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﻲ אن ﺟﻮ رﺳﻤﻲ ﺗﻮאزن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﻖ ۾ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬אن ﮐﺎن ڏﻫﻮڻ ﺗﻪ ﮀﺎ ﺳﺆڻ ﺗﻲ ﻛﻮڙא ۽‬
‫ﻫﭣ ﭠﻮﻛﻴﺎ אﮘﻮאڻ ۽ ﻛﺎرﻛﻦ ﭘﻴﺪא ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﭰﭩﺎﺋﮡ ۽ ﮔﻨﺪو ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻓﻴﻜﭩﺮي ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﺋﻲ‬
‫ﻛﻼכ ﻣﻌﺎﺷﺮي ﻣﺎن ﭼﻮﻧﮉي ﭼﻮﻧﮉي ﭠﮗ‪ ،‬ﺑﺪﻣﻌﺎش‪ ،‬ڏوﻫﺎري‪ ،‬ﺟﺎﻫﻞ‪ ،‬ﺑﺪﻛﺮدאر ۽ دﻫﺸﺘﮕﺮد ﭜﺮﺗﻲ ﻛﺮي‬
‫ﮐﻴﻦ وڌﻳﻚ ﺑﮁﮍאﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺗﺮﺑﻴﺘﻮن ڏﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﻻﭤﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﻘﺼﺪ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ وﻟﮕﺮאﺋﻴﺰ‬
‫ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺑﺪﺑﻮدאر ۽ ﺑﮁﮍي ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻣﭥﺲ وﻳﺴﺎﻫﻪ ﮐﭵﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﺟﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﭠﮗ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻣﻌﺎش‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮد‪ ،‬ﭜﺘﻪ ﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻟﻮﻓﺮ‪ ،‬ﻏﻨﮉא‪ ،‬ڏوﻫﺎري‪ ،‬ﺟﻬﺎﻟﺖ ﭘﺮﺳﺖ ۽ ﺑﺪﻛﺮدאر ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﺎﮢﻬﻮ‬
‫אﮘﻮאڻ ﻳﺎ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻲ روپ ۾ ڏﺳﺠﻦ ﺗﻪ ﭘﻚ ﺳﻤﺠﮭﺠﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ وﺟﻮد درאﺻﻞ‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﺼﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ אﻫﻮ ﺳﻤﺎج آﻫﻲ ﺟﺘﻲ אڳ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻌﻮر ۽ ﻛﺘﺎﺑﻦ ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ دאﺧﻞ ﭤﻴﻨﺪو ﻫﻮ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﺳﭛ وڏא ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאن ﻋﺎﻟﻢ‪،‬‬
‫אدﻳﺐ ۽ دאﻧﺸﻮر رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻘﺸﻮ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ﺗﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ ﭘﻴﻮ وﭸﻲ ﺟﺌﻴﻦ‬
‫ﻋﻮאم ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﻻﺗﻌﻠﻖ ۽ ﺑﻴﺰאر ﭤﺌﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺮل ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ ﻃﻮر ۾ وڏي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﺳﺒﺐ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺳﺰא אﻫﺎ ﻣﻠﻲ ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم‬
‫ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﺋﻲ ﺑﻴﺰאر ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﺑﺎﻧﺲ ۽ ﻧﻪ وﭴﻲ ﺑﺎﻧﺴﺮي! ﺳﻨﮅي‬
‫ﻣﻴﮉﻳﺎ ﺑﻪ אن ۾ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي אدﻳﺒﻦ‪ ،‬دאﻧﺸﻮرن‪ ،‬אﮘﻮאﮢﻦ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻲ وﻳﻬﺠﻲ وﻳﻞ ﻟﮇي ﺑﻪ‬
‫אن ۾ وڏو ﻛﺮدאر אدא ﻛﻴﻮ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאن ۽ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻛﻴﺘﺮن ﺋﻲ ﺣﻮאﻟﻦ ﺳﺎن ﻏﻠﻂ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن ﭘﺮ אن‬
‫ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﻛﺌﻴﻦ ﭤﻲ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ؟ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﺎﮢﻲ ﻣﺎﺣﻮل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﺌﻲ‬
‫ﭘﻴﻮ ۽ روﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﺎ آﻫﻦ ﭘﺮ אن ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ‬
‫ﮐﺎن ﭘﺮي ۽ ڌאر ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﭜﺮﭘﻮر ﻛﻮﺷﺸﻮن ﻛﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ ۽ ﻛﻴﻮن ﭘﻴﻮن وﭸﻦ‪ .‬אن ﺟﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﭤﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ ۽ ﻫﺎﮢﻲ وڌﻳﻚ ﭤﻴﻨﺪي ۽ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬אن ڌﻧﮅي ۾ ﻫﻜﮍא ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﭤﻴﺎ ۽ ﭔﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺎﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺳﭩﺮﻳﺸﻦ ۽ אﻧﺎرﻛﺴﭧ روﻳﻦ ﺳﺒﺐ אن ۾ ﺳﮅي‪ ‬ﺗﻮڙي‬

‫‪59‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אڻ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﺣﺼﻮ ورﺗﻮ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ‪1983‬ع ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬אن روﻳﻲ ﮐﻲ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ُאﭜﺎرڻ‬
‫ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ ﺗﻪ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎن وﻳﺴﺎه ﮐﮣﺎﺋﺠﻲ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ۾ ﭨﻮڙ ﭰﻮڙ ﻛﺮאﺋﮡ‪:‬‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﻣﺎن ﺟﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﮐﻲ ﺧﻄﺮو ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ُ ،‬אﻫﻲ ﭴﺎﮢﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ﺗﻪ وﻃﻦ‬
‫دوﺳﺖ‪ ،‬ذﻣﻴﺪאر‪ ،‬ﻛﻤﻴﭩﻴﮉ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﮐﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮي‬
‫ﻃﺎﻗﺖ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮڻ ﺟﺎ ﻣﻨﻈﻢ אدאرא ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻋﻮאم ﭜﻞ ﺗﻪ ﻛﻴﮇو ﺑﻪ ﺑﺎﺷﻌﻮر ﻫﺠﻲ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺗﻮڙي‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻫﺠﻲ ﭘﺮ ﺟﻲ ﺳﻨﺪن ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن ﺗﻪ ﻋﻮאم ﺟﻮ ُאﻫﻮ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ אﻧﺘﺸﺎر‬
‫۽ ﺑﺪﻧﻈﻤﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﻲ ﻧﺮאﺟﻴﺖ )אﻧﺎرﻛﻲ‪ (‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﻲ وﻳﻨﺪو ﺟﻴﻜﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪‬‬
‫)‪ (Counter Productive‬ﺛﺎﺑﺖ ﭤﻴﻨﺪي‪َ .‬אﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ۾ وڏي ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ‬
‫ﭨﻮڙ ﭰﻮڙ ﭤﻲ‪ .‬אن ۾ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﮡ ۽ ﭔﻴﻦ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺳﺒﺒﻦ ﺳﺎن ﮔﮇ ﻫﻚ ﺑﻨﻴﺎدي وڏو‬
‫ﺳﺒﺐ ﺧﻮد אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﻃﺮﻓﺎن ﮐﻴﻦ ﭨﻮڙ ﭰﻮڙ ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﺑﻨﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۾ אﻧﺪروﻧﻲ ﻣﺴﺌﻼ ﺳﺪאﺋﻴﻦ ۽ ﻫﺮ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ﭘﺮ ﭨﻮڙ ﭰﻮڙ ۽ אﻧﺘﺸﺎر ﺟﻲ ﻫﻚ ﻟﻬﺮ ﺟﻲ ُאﭜﺮڻ‬
‫ﮐﻲ אﺋﻴﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ אﺗﻔﺎق ﻧﻪ ﭤﻮ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬אن ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻻ‪ ‬ﺿﺮوري آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ڏﭠﻮ ۽ ﭘﺮﮐﻴﻮ‬
‫وﭸﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﻣﺎن ﻧﻜﺮي وﻳﺎ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﭘﻮ‪ ‬ﻛﻬﮍي ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺌﻲ؟ ﺟﻲ ُאﻫﻲ ﮀﮇي‬
‫وﻳﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻦ ﻫﺎ ﺗﻪ ﭠﻴﻚ ﻫﻮ ﭘﺮ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ אﻧﻬﻦ ﺟﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ‬
‫אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻲ אﺷﺎرن ﺗﻲ ۽ ﺳﻨﺪن ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺷﻬﻴﺪ ﻓﺎﺿﻞ رאﻫﻮ ﺟﻬﮍن َאﻣﻠﻬﻪ ﻫﻴﺮن ﺟﻲ‬
‫ورﺳﻴﻦ ﮐﻲ ﻋﺮﻓﺎن א� ﻣﺮوت ﺟﻬﮍא ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺧﻄﺎب ﻛﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬אن ﻣﺎن ﮀﺎ ﭤﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﭤﺌﻲ؟ אﺻﻞ ۾ وﻃﻦ‬
‫دوﺳﺖ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ‪1983‬ع ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬وڏي ﺗﻴﺰي‪ ‬۽ ﺳﮕﮭﻪ ﺳﺎن ُאﭜﺮي رﻫﻲ ﻫﺌﻲ ۽‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אﻧﮑﻲ אﮘﺘﻲ وڌﻧﺪڙ ۽ ﻣﺘﺤﺮכ ﺣﺎﻟﺖ ۾ ڏﭠﻮ ﭘﺌﻲ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻨﻦ אن ﺟﻮ ”אﻧﺘﻈﺎم“ ﻛﻴﻮ‪.‬‬
‫אﻓﺴﻮس אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﺎن ﺗﻴﺎر ﭤﻲ ﻧﻜﺘﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺑﻪ אﻫﻮ ﻧﻪ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻴﻮ ﺗﻪ ﺳﮅي ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﻛﻬﮍن ﻫﭥﻦ ۾ ﮐﻴﮇي رﻫﻴﺎ آﻫﻦ؟ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ۾ وڏو‬
‫אﻧﮓ אﻫﮍن ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ﻫﻮ ﺟﻴﻜﻲ ﭠﮗ ﻧﻪ ﻫﺌﺎ ﭘﺮ ﻫﻚ ﺧﺎص ﻣﺎﺣﻮل ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر‬
‫ﭤﻴﺎ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻦ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۾ אﻫﺎ ﭨﻮڙ ﭰﻮڙ ﭤﻲ‪ُ ،‬אﻫﻲ ﺑﻪ ﻫﻦ ﺳﺎزش ۽ ﺑﺤﺮאن ﮐﻲ ﺗﻮאزن ﺳﺎن ﻣﻨﻬﻦ‬
‫ڏﻳﮡ ۾ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﻧﻪ وﻳﻮن ﻳﺎ אﻧﻬﻦ אﻫﮍﻳﻮن ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻛﻮﺷﺸﻮن ﺋﻲ ﻧﻪ ورﺗﻴﻮن ۽ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ۽ ﺳﮕﮭﻪ ﮐﻲ وﻗﺘﻲ ﻃﺮح ﻛﺎﭘﺎري ڌכ ﻟﮙﻮ‪.‬‬
‫‪ .3‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﻣﮍﻫﮡ‪:‬‬
‫אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ۾ ﻛﺮدאر ﺑﺎﺑﺖ אﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﺑﻪ ﻟﮑﻴﻮ آﻫﻲ ۽ אن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ‬
‫”אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﺳﻨﮅ“ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻫﻚ אﻟﮗ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻟﻔﻈﻦ ۾ ﺗﻪ אﻳﻢ‬
‫ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ۾ אن ﺋﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﻃﻮر ﭠﺎﻫﻲ ۽ ُאﭜﺎري وﺋﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ אﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﻛﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ‪1983 .‬ع ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ۾ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮن ”אﮐﻴﻮن“ אﺳﻼم آﺑﺎد ڏﺳﻲ ورﺗﻴﻮن ﻫﻴﻮن ۽ ﻫﻨﻦ ﭴﺎﺗﻮ ﭤﺌﻲ‬
‫ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ ”ﻣﺤﺮכ“ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻫﻦ روﻳﻲ ﮐﻲ ﻛﻴﮇאﻧﻬﻦ وﭠﻲ وﻳﻨﺪא؟ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ درאﺻﻞ‬

‫‪60‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﭔﮅي‪ ،‬ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻃﺮﻓﺎن ﭨﻮڙ ۽ ﺟﻮאب ﻫﻮ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﻧﻔﺮت‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺎﺷﺰم‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ،‬ﻫﭥﻴﺎر‪ ،‬ﻗﺘﻞ و ﻏﺎرت ۽ ﻛﺮאﺋﻴﻢ אﻳﻨﺪو ﺗﻪ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ אﮘﺘﻲ وڌڻ ﻻ‪ ‬אﺋﻴﻦ ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮڻ ﺟﻮ ُ‬
‫دڳ ﻧﻪ ﻣﻠﻲ ﺳﮕﮭﻨﺪو‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ‬
‫אﻳﻢ ﮐﻲ ُאﭜﺎرڻ ﻻ‪ ‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ رﮘﻮ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﺋﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻧﻪ ﻛﻴﻮ ﭘﺮ אن ۾ ﺷﺮوع ﮐﺎن وﭠﻲ‬
‫ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺣﺼﻲ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭘﻮري ‪ Capicity‬۾ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﮐﺎن ﺑﻪ ﻟﻜﻞ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﺮوع ۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﻛﺮאﭼﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﺳﻨﮅي وﺳﻨﺪﻳﻦ ۾ אﻟﻄﺎف ﺣﺴﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﺎڊي ﮔﺎرڊ‬
‫ﻛﻴﺮ ﻫﻮﻧﺪא ﻫﺌﺎ؟ وﻳﻨﺪي ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ دور ﺗﺎﺋﻴﻦ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ۾ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ אﺗﺤﺎدي ﻛﻴﺮ‬
‫ﻫﻮ؟ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻚ ﮐﻠﻴﻞ رאز آﻫﻲ ۽ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺑﻪ ﻫﺎﮢﻲ رאز ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אﺋﻴﻦ ﮀﻮ ۽ ﻛﻬﮍن ﻣﻔﺎدن ﻻ‪‬‬
‫ﻛﻴﻮ وﻳﻮ؟ ﻋﺒﺪאﻟﻮאﺣﺪ آرﻳﺴﺮ ﺗﻪ ﺳﭛ ﺣﺪون ﻟﺘﺎڙي אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﻃﺮﻓﺎن ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ﺟﻲ ورﻫﺎﮜﻲ ﺟﻲ‬
‫ﻛﺎوش ۾ ﻛﺎﻟﻢ ﻟﮑﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ﻫﺠﻲ ﺗﻪ ﮔﮭﮣﺎ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻛﻨﮅ ﻣﭥﻲ ﮐﮣﻲ ﻫﻠﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ۾ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻮﻳﻦ ﻏﺪאرﻳﻮن ﻛﻨﺪي ﺑﻪ ﺳﻮرﻣﺎ ﭤﻲ ﻫﻠﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺳﻨﮅي دאﻧﺸﻮرن ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‬
‫אﭸﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﻫﻮ ﻛﺮدאر )‪ (Character‬ﺋﻲ ﭘﻴﺪא ﻧﻪ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ ُאﻫﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ﺗﻲ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﻲ رאﺿﻲ‬
‫ﻛﺮڻ ﺟﻲ روش ﮐﺎن ﭘﺎﺳﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎد ۾ ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﮔﺬرﻳﻞ وﻳﻬﻦ ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﭴﮡ ﺗﻪ ﻫﻚ ﺛﺒﻮت ﻃﻮر رﻛﺎرڊ ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ‬
‫אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ وڏي ۾ وڏي ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ אﻟﻴﻜﺸﻨﻲ ُڌر ﺑﻨﺎﺋﮡ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅ אﺳﻴﻤﺒﻠﻲ‬
‫۽ ﺳﻨﮅ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﻦ وٽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﻮر ﻳﺮﻏﻤﺎل رﻫﻲ‪ .‬ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ُﻣﮍﻫﮡ ﺟﻲ‬
‫ُﭘﭡﻴﺎن אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﺎ ﻫﻴﭡﻴﺎن ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻔﺎد آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ،‬ڏوﻫﻦ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬۽ ﻓﺎﺷﺰم ذرﻳﻌﻲ وﻟﮕﺮאﺋﻴﺰ ۽‬ ‫♦‬
‫ﻛﺮﻣﻨﻼﺋﻴﺰ ﻛﺮڻ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻋﻮאم ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﺠﺎت ﺟﻲ رﺳﺘﻲ ﺑﺪرאن ﻋﺬאب ۽ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺳﻤﺠﮭﻲ‬
‫♦ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ آﺑﺎدي‪ ‬ﮐﻲ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ وٽ ﻳﺮﻏﻤﺎل رﮐﮡ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ُאﻫﺎ آزאد ﻣﺎﺣﻮل ۾ ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﮐﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﺮو آﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﻓﻄﺮي ﻃﻮر אﮘﺘﻲ وڌڻ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﺮڻ ﮐﺎن روﻛﮡ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻋﻮאم ﮐﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻖ ﮐﺴﮡ ۽ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ‬ ‫♦‬
‫ڊي ﻓﻴﻜﭩﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻨﺎﺋﮡ‬
‫ﺳﻨﮅ אﺳﻴﻤﺒﻠﻲ‪ ‬ﮐﻲ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ذرﻳﻌﻲ ﻳﺮﻏﻤﺎل رﮐﮡ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ُאﻫﺎ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻮ ﺗﺤﻔﻆ ﻛﺮڻ‬ ‫♦‬
‫ﺟﻮ ﻛﺮدאر אدא ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﭝﺎﮢﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري ڏﻳﮣﻲ ﺑﻪ ﭘﻮي ﺗﮇﻫﻦ‬
‫ﺑﻪ ُאﻫﺎ ”ﺧﻮد ﻣﺨﺘﻴﺎر“ ﺣﻜﻮﻣﺖ ”ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ“ ﻫﺠﻲ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎ ﮐﻲ אﻫﻮ ﺗﺎﺛﺮ ڏﻳﮡ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ رﮘﻮ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻮن אﺻﻞ ”אﺛﺮאﺋﺘﻴﻮن“ ُڌرﻳﻮن ﭔﻴﻮن‬ ‫♦‬
‫آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎس ﻣﻮﻗﻌﻦ ﺗﻲ ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺳﻨﮅ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺎﺑﻪ ڊﻳﻞ ﻛﺮڻ‪.‬‬ ‫♦‬

‫‪61‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻨﮅي ۽ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻮ אﭼﮡ ﺟﺎ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ دڳ ﺑﻨﺪ ﻛﺮڻ‬ ‫♦‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻻ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﻣﺎن ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﻣﻦ ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﮐﮣﮡ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ وﻳﺠﻬﻮ ﻣﺜﺎل ﺧﻮد‬ ‫♦‬
‫ﻣﺸﺮف ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﮐﻲ אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﺮح ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺧﻮف ۽ אﻧﺘﺸﺎر ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ۾‬
‫رﮐﮡ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر ُאﭜﺮي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺳﻨﮅ ﮐﻲ وڏﻳﺮن ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮن ۾ ورﻫﺎﺋﮡ‪:‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﮐﻲ َﺟﮇو ۽ ُﻣﮇو ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ‬
‫ُאﭜﺎرﻳﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻣﺮﻧﺪڙ وڏﻳﺮא ﺷﺎﻫﻲ‪ ‬ﮐﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻣﺪد ﺟﻮ ”ﺧﻮن“ ڏﻳﺌﻲ ﮐﻴﻦ‬
‫ﻧﻪ رﮘﻮ زﻧﺪه رﮐﻴﻮ وﻳﻮ ﭘﺮ ﺳﻨﺪن אﮘﻮﮢﻴﻦ ﺳﺘﻦ ﭘﻴﮍﻫﻴﻦ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺗﻲ‬
‫ﻣﮍﻫﻴﻮ وﻳﻮ‪1983 .‬ع ﺟﻲ אﻳﻢ آر ڊي‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ۽ ‪1988‬ع ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ وאﺿﺢ ﻛﺮي‬
‫ﮀﮇي ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﻣﺪي ﺧﺎرج وڏﻳﺮﻛﻲ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر وﻗﻒ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﭘﻴﺮ‬
‫ﭘﺎﮘﺎري ﺟﻮ ﭘﺮوﻳﺰ ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻫﻪ ﮐﺎن ﻫﺎرאﺋﮡ‪ ،‬ﻏﻼم ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺟﺘﻮﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺑﻬﮡ ﮐﺎن ﻫﺎرאﺋﮡ ﮀﺎ ﺟﻮ אﻇﻬﺎر ﻫﻮ؟‬
‫‪1983‬ع ﺟﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ۽ ‪1988‬ع ﺟﻲ ﭼﻮﻧﮉن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﻣﺮﻧﺪڙ وڏﻳﺮﻛﻲ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ ﻫﭥﺮאڌو ﻃﻮر زﻧﺪه رﮐﻴﻮ ﭘﺮ ﮐﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮدאر ﺑﻪ‬
‫ﺑﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ‪.‬‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻮ ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه אﻧﺘﻈﺎم ﭘﺌﻲ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ۾ ﻣﮉل‬
‫ﻛﻼس ﺟﻲ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ﻟﻴﮉرﺷﭗ ﻧﻪ ُאﭜﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻃﻮر ﭘﺎﻟﻴﻞ ۽ زﻧﺪه رﮐﻴﻞ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ۽ אﺑﻦ אﻟﻮﻗﺖ وڏﻳﺮאﺷﺎﻫﻲ‪ ‬وٽ ﻳﺮﻏﻤﺎل رﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻲ ﺗﻪ ﻛﺎﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮐﻴﻦ ﭜﺎن‪ ‬ﻧﻪ ﭤﻲ ﭘﺌﻲ ﭘﺮ ﮐﻴﻦ אﻫﻮ ﺑﻪ ﮔﻮאرא ﻧﻪ ﭤﻲ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮي ﺟﻬﮍي‬
‫وﻳﻜﺎﺋﻮ ۽ ﺑﺎزאر ﺟﻲ ﺷﻲ‪ ‬ﺑﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺻﻮرت ۽ ﻓﺎرم ۾ ﻣﻨﻈﻢ ﻳﺎ ﻣﺘﺤﺪ ﻫﺠﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ وڏو ﻣﺜﺎل پ پ پ‬
‫ڏאﻧﻬﻦ ﺳﻨﺪن روﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﮐﻴﻦ پ پ پ ﺟﻬﮍي ﭘﺎرﭨﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﻗﺒﻮل ﻧﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﺮوﻣﺎﺋﻴﺰ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ۽ ﺟﻴﻜﺎ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺗﻪ ﻣﻨﻈﻢ رﮐﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬אﻟﺒﺘﻪ وڏﻳﺮن ﺟﻮ ﻫﻚ‬
‫ﻣﻨﻈﻢ ﭘﻠﻴﭧ ﻓﺎرم ﺿﺮور ﻫﺌﻲ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אن ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﻫﺎﮢﻲ ”ﻧﻪ ﺳﭵﮡ ﮐﻲ ﻛﻮ‬
‫آﺳﺮو آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ دﺷﻤﻦ ﮐﻲ ﻛﻮ ﺧﻮف آﻫﻲ“ ﮐﻲ ﺑﻪ ﺑﺮدאﺷﺖ ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾‬
‫ﻫﻨﻦ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮن ﮐﻲ ﺑﻪ زﻧﺪه رﮐﻴﻮ ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﺗﻪ ﻛﻴﻮ ﭘﺮ ورﻫﺎﻳﻞ ۽ אﻛﻴﻠﻲ אﻛﻴﻠﻲ ﺧﺎﻧﺪאﻧﻲ ﺻﻮرت ۾‪.‬‬
‫ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﭘﻨﺪرﻧﻬﻦ ﺳﺎﻟﻦ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ۽ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮن ﺟﻲ ﻧﻨﮃﻳﻦ ﻧﻨﮃﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺟﺎﮔﻴﺮن ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭴﮡ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺿﻠﻌﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻦ ﭘﺴﻨﺪ وڏﻳﺮﻛﻦ ﮔﮭﺮאﮢﻦ ﮐﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮ‬
‫ﻃﻮر ڏﻧﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ ۽ ﻣﻨﺠﮭﻦ אڻ אﻋﻼﻧﻴﻞ ﻣﻌﺎﻫﺪو אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﻣﺸﻴﻨﺮي ۽ وﺳﻴﻼ ﻫﻴﭡﻴﻦ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﻲ وڏﻳﺮن ﺟﻲ ﭘﻴﺮن ۾ ﻫﻮﻧﺪא ﭘﺮ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ۾ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻪ ﭼﻮرﻳﻨﺪא‪ .‬ﺳﻨﮅ‬
‫۾ אن ﻣﻌﺎﻫﺪي ﺟﺎ אﺛﺮ ۽ ﻧﺘﻴﺠﺎ وאﺿﺢ ڏﺳﻲ ﺳﮕﮭﺠﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻴﻜﻮ وڏﻳﺮو ۽ ﭘﻴﺮ ﺟﻴﺘﺮو ”ﻫﻴﭟ“ ﺳﮕﻬﺎرو‬

‫‪62‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫۽ ﻓﻴﻞ ﻣﺴﺖ آﻫﻲ‪ُ ،‬אﻫﻮ ﻣﭥﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ אﻳﺘﺮو אﻧﮅو‪ ،‬ﭔﻮڙو‪ ،‬ﮔﻮﻧﮕﻮ‪ ،‬وﻳﭽﺎرو ۽ ﮘﻴﺠﮭﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن‬
‫ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﺿﻠﻌﻲ وאر ﻧﻈﺮ وﺟﮭﺠﻲ ﺗﻪ ﺳﭵﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮭﻪ ۾ ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن אﭼﻲ وﻳﻨﺪي‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ ﺟﻮ ﺣﻖ ﮐﺴﮡ‪:‬‬
‫ﻋﻮאم ﮐﻲ אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺟﻲ ﻫﺰאرن ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﺳﻔﺮ ۾ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﭝﻨﻲ‪ ‬ﮐﺎن ﻣﭥﺎﻧﻬﻮن ۽ ﺳﭙﺮﻳﻢ‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻖ ﻣﻠﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﻮ آﻫﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻖ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﺎم ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭼﺌﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﻛﺮي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ دور‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﮐﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح אﻫﻮ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻖ ﮐﺴﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻮ ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه‬
‫رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬ﺗﺤﺖ ﭼﻮﻧﮉن ﮐﺎن אڳ ۽ ﭘﻮ‪ ‬אﻧﺘﻈﺎم ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭠﻬﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﭘﻮ‪ ‬ﮐﮣﻲ אﻫﺎ پ پ پ ﺟﻬﮍي אﺳﭩﻴﭩﻴﻜﻮ אﻧﺪر رﻫﻲ ﻛﻢ ﻛﻨﺪڙ‬
‫ﭘﺎرﭨﻲ ﺋﻲ ﮀﻮ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﭴﺎم ﺻﺎدق ﮐﺎن وﭠﻲ אﻫﻮ ﻓﺎرﻣﻮﻟﻮ ﻫﻠﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬وچ ۾ رﮘﻮ‬
‫ﻋﺒﺪא� ﺷﺎه ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺠﮭﻪ وﻗﺖ ﻻ‪ ‬آﺋﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻪ ﭴﺎم ﺻﺎدق‪ ،‬ﻣﻈﻔﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ ﻋﻠﻲ ﺟﺘﻮﺋﻲ‪ ،‬ﻏﻮث‬
‫ﻋﻠﻲ ﺷﺎه‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺮ ۽ ﻫﺎﮢﻲ אرﺑﺎب ﻏﻼم رﺣﻴﻢ ﺳﭛ אن ﺋﻲ ﻓﺎرﻣﻮﻟﻲ ﺗﺤﺖ آﻳﻞ ﺣﻜﻤﺮאن ﻫﺌﺎ ۽‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﺳﻨﮅي ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ אﻫﮍو وڏو وزﻳﺮ ﻛﺮﺳﻲ‪ ‬ﺗﻲ وﻳﻬﺎرﺟﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ אﺳﻴﻤﺒﻠﻲ‪ ‬۾‬
‫ﻫﻚ ﺳﻴﭧ ﻫﺠﻲ ۽ ﺳﻤﻮرو אﺧﺘﻴﺎر ۽ אﻗﺘﺪאر ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ وٽ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﻣﻮﺟﻮده ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ‬
‫ڍאﻧﭽﻲ אﻧﺪر ﮔﮭﭧ ۾ ﮔﮭﭧ ﭔﻴﻦ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﻨﺪه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭠﺎﻫﮡ ﺟﻮ ﺣﻖ‬
‫۽ אﺧﺘﻴﺎر آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﺎن אﻫﻮ ﺣﻖ ﺑﻪ ﮐﺴﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻖ ﻣﺎن ﮐﻴﻦ ﺧﻄﺮو آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻨﻦ ‪1983‬ع ۽ ‪1988‬ع ۾ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮن ”אﮐﻴﻮن“ ڏﺳﻲ‬
‫ورﺗﻴﻮن ﻫﻴﻮن‪.‬‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن‪:‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﺮﺳﺮي ﺳﻤﺎج آﻫﻲ ۽ درאﺻﻞ ڍאﻧﭽﺎ )‪ (Social Structureo‬روﻳﺎ‪ ،‬ﻗﺪر‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ‬
‫ﺗﻮאزن ﺋﻲ אﻫﮍא ﻓﻴﻜﭩﺮس آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ ﻫﻜﮍي ﺻﻮرت ۾ ﮐﻴﻦ ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﻘﺼﺎن رﺳﺎﺋﻴﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺻﻮرت ۾ אﻧﮑﻲ אﮘﺘﻲ وڌڻ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻓﺮאﻫﻢ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﻛﻨﻬﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﺗﻴﺴﻴﻦ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻋﻤﻞ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺴﻴﻦ אن‬
‫ﺳﺎن ﮔﮇ ﭠﻬﻜﻨﺪڙ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن ﻋﻤﻞ ۾ ﻧﭥﻴﻮن אﭼﻦ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ‪1983‬ع ۽ ‪1988‬ع ﮐﺎﻧﭙﻮ‪‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﺳﺮ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﻣﺮﺿﻲ‪ ‬ﺗﻮڙي ﻣﻔﺎدن ﻣﻮﺟﺐ ڊزאﺋﻴﻦ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬رﮘﻮ ﻧﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﻦ ﺗﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻧﻴﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ‪ .‬אن ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﻜﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻣﻬﺎﻧﮉא )‪ (Features‬ﻛﻬﮍא ﻫﺌﺎ؟ אﭼﻮ ﺗﻪ אن ﺗﻲ ﻫﻚ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‪.‬‬
‫‪ .1‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺑﮕﺎڙڻ‪:‬‬
‫درאﺻﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ﺟﻮ دאروﻣﺪאر رﮘﻮ ﻧﻄﺮﻳﻦ ۽ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺗﻲ ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ڍאﻧﭽﻦ ﺗﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ڍאﻧﭽﻦ ۾ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﻧﻪ אﭼﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ روﺷﻦ‬
‫ﺧﻴﺎل ۽ ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻲ ﻫﭣ وس ﻫﺠﻲ אﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ אﻋﻠﻰ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫‪63‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ﻻ‪ ‬אڳ ۾ ﺳﻤﺎﺟﻲ ڍאﻧﭽﻦ‪ ،‬روﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺪرن‪ ،‬ﺗﺼﻮرن ۽ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ۾ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ אﭼﮡ ﻻزﻣﻲ‬
‫آﻫﻲ‪1983 .‬ع ۽ ‪1988‬ع ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻧﺪي ﺳﻨﮅي ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻣﺰאج ۽ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ‬
‫ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ ﺟﻨﻬﻦ ﻏﺪאر وڏﻳﺮﻛﻲ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ אﻧﮕﺮﻳﺰن ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ אﮐﻴﻦ ﺟﻮ ﺗﺎرو ﻛﺮي ﭘﺎﻟﻴﻮ ۽ ﺗﺎﺗﻴﻮ אﻫﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮت ﻣﺮي رﻫﻴﻮ ﻫﻮ ۽ ﻋﻮאم‬
‫ﺟﺎ ﺳﻤﺎﺟﻲ روﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ ﻣﻮﺟﻮده ﺳﻤﺎﺟﻲ ڍאﻧﭽﻦ ﺟﻲ אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ۾ ڏאر وﺟﮭﻲ رﻫﻴﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬אن ﻛﺮي ﭴﮡ‬
‫ﺗﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אﻫﻮ ﻓﻴﺼﻠﻮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ אن ﻣﺪي ﺧﺎرخ ۽ ﻣﺮﻧﺪڙ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﻫﺮ ﺻﻮرت ۾ ﻫﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻲ ﺟﻴﺎرﻳﻮ ۽ אڳ ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﻣﻀﺒﻮط ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﭔﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻧﻴﻦ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل‬
‫ﻗﻮﺗﻦ ﺟﻮ ُאﭜﺮڻ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺳﮕﮭﺎري ﭤﻴﮡ ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﺳﻨﮅ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﮐﻲ ﭘﺎڙن ﮐﺎن ﭘﭩﻲ‬
‫ُאﮀﻼﺋﻲ ﮀﮇﻳﻦ ﻫﺎ‪ .‬אن ﻛﺮي ﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻨﮅ אﻧﺪر وڏﻳﺮﻛﻮ ﻃﺒﻘﻮ وري ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﺳﺎن ﻣﻮﭨﻲ ۽‬
‫ُאﺳﺮي آﻳﻮ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺟﻴﻜﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭼﻬﺮو ﻣﺴﺦ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬אن ﺟﻲ ﭘﻮﻳﺎن ﺳﺒﺐ ۽ ﻣﺤﺮכ אﻫﻮﺋﻲ ﻫﻮ‪ .‬ﭨﻲ‬
‫وي‪ ‬ﺗﻲ ڊرאﻣﺎ ﻟﮑﺮאﻳﺎ وﻳﺎ ۽ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻫﺮ ﻓﻮرم ﺗﻲ ۽ ﻫﭥﺮאڌو ﻃﻮر ﭘﻴﺪא ﻛﻴﻞ ﻧﻴﻦ وﺣﺸﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ‬
‫ذرﻳﻌﻲ ﻫﻚ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﺎن ﭰﻴﺮאﺋﻲ وڏﻳﺮن ﺟﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮ ۽ وﺣﺸﻲ ۽ ﻛﺎرو ﻛﺎري‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﺳﻨﮅ ﻃﻮر ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺳﻤﺎﺟﻴﺎﺗﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن אن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ‬
‫ﺟﻮ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭼﻬﺮو ﮔﺬرﻳﻞ ﭔﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﻛﺌﻴﻦ ﻣﺴﺦ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ؟ ﺟﻨﻬﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺷﻌﻮر‪ ،‬روﺷﻦ ﺧﻴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ אدب‪ ،‬ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺻﻮﻓﻴﺎﮢﻮ ۽ אﻧﺴﺎن دوﺳﺖ ﻣﺰאج‪ ،‬ﻛﺘﺎب ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻫﺌﻲ‪،‬‬
‫אن ﺟﻮ אﻣﻴﺞ ﻫﻚ وڏﻳﺮﻛﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ ﺻﻔﺖ‪ ،‬وﺣﺸﻲ‪ ،‬ﻋﻮرت دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻗﺒﺎﺋﻠﻲ ۽ روאﻳﺘﻲ ﺳﻤﺎج ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ‬
‫وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫‪ .2‬ڌאڙﻳﻞ ﻛﻠﭽﺮ ﭘﻴﺪא ﻛﺮڻ‪:‬‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ אﺧﻼﻗﻲ ڏوﻫﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ۾ ﭤﻴﻨﺪא آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺑﻪ ﭤﻴﻨﺪא ﻫﺌﺎ ﭘﺮ ‪1983‬ع‬
‫ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ۾ ڌאڙﻳﻠﻦ ۽ ڌאڙﻳﻞ ﻛﻠﭽﺮ ﮐﻲ ﻫﭣ وﭠﻲ ﭘﻴﺪא ۽ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬אﻫﻮ ﺑﻪ ﻛﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ‬
‫אﺗﻔﺎق ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ﺟﻮن ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﻃﻮر אﺋﻴﻦ אوﭼﺘﻮ‪ ،‬ﺑﻐﻴﺮ ﻛﻦ ﺳﺒﺒﻦ ۽‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﭘﺎڻ ﻣﺮאدو ُאﭜﺮي ﻧﻪ אﻳﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ”ﺳﺒﺐ“ ﭘﻴﺪא ﻛﺒﺎ ﺗﻪ ”ﻧﺘﻴﺠﺎ“‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﭘﺎڻ ﺋﻲ ُאﭜﺮي אﻳﻨﺪא‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﻻزﻣﻲ ﺣﺎدﺛﻮ ﺑﻪ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﻮ‬
‫ﺳﺎﮘﻴﻮ دور ﻫﻮ ﺟﻨﻬﻦ ۾ وڏن ﺷﻬﺮن אﻧﺪر אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ذرﻳﻌﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮد ﻛﻠﭽﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﻳﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ‬
‫ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﭔﻬﺮאڙﻳﻦ ۾ ڌאڙﻳﻞ ﻓﻴﻜﭩﺮ ۽ ﻛﻠﭽﺮ ﮐﻲ ﻫﭣ وﭠﻲ ُאﭜﺎرﻳﻮ وﻳﻮ‪ .‬درאﺻﻞ ُאﻫﻲ ﺳﺎﮘﻲ ﺣﻜﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﭔﻪ ﭘﺎﺳﺎ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻫﺘﻲ אن ﺟﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﺗﻔﺼﻴﻞ ۾ وﭸﮡ ﺟﻲ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ אن ُﭘﭡﻴﺎن‬
‫ﺳﻨﺪن ﻫﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ۽ ﺳﻨﮅ ُدﺷﻤﻦ ﻣﻔﺎد ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺌﺎ‪:‬‬
‫♦ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ﺻﺤﺘﻤﻨﺪ ۽ ﻓﻄﺮي אوﺳﺮ ﮐﻲ روﻛﮡ ﻻ‪ ‬ﺧﻮف‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ۽ دﻫﺸﺖ ﺟﻮ ﻣﺎﺣﻮل ﭘﻴﺪא‬
‫ﻛﺮڻ‪.‬‬
‫♦ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﮐﻲ ﺳﮕﮭﺎرو ﺑﻨﺎﺋﮡ‪.‬‬
‫♦ ﺻﺎف ﺳﭥﺮي ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺎ رﺳﺘﺎ ﺑﻨﺪ ﻛﺮڻ‬

‫‪64‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫♦ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر אﻳﺘﺮو ﻋﺬאب ۾ رﮐﮡ ﺟﻮ אﻫﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ۾ ﺷﺮﻳﻚ ﭤﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ۾ وאﭘﺎر‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻦ ﮐﻲ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﺮڻ‬
‫♦ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ڏوﻫﺎرﻳﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺎج ﺟﻮن وאﮘﻮن ڏﻳﮡ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ڏوﻫﺎري ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﺪد ۽ ﻫﭣ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻫﻠﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫♦ ﻣﮉل ﻛﻼس ﮐﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر ﻣﻔﻠﻮج ﻛﺮڻ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر ﺟﮍي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﻬﺮو ﻣﺴﺦ ﻛﺮڻ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻤﺎج )‪ (Political Society‬ﮐﻲ ُאﺳﺮڻ ﻧﻪ ڏﻳﮡ‪:‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ وאﺣﺪ ﺻﻮﺑﻮ ﻫﻮ ۽ آﻫﻲ ﺟﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻤﺎج ﭔﻴﻦ ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾‬
‫ﮔﮭﮣﻮ אﮘﺘﻲ وڌﻳﻞ ﻫﻮ ۽ آﻫﻲ ۽ אﻫﺎ ﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻮﻫﺮ ۾ ﻋﻮאم دوﺳﺖ‪ ،‬روﺷﻦ ﺧﻴﺎل‪،‬‬
‫ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ ۽ ﺟﻤﻬﻮري رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﮍي ﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﭰﻮرو ۽ ﻏﺎﺿﺐ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻦ ﻻ‪‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﺧﻄﺮو ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺑﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻮ ﺧﻄﺮو אن ﻣﺎن ﻫﻮ ۽ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي‬
‫ﻫﻨﻦ ڏאﻛﻲ ﺑﻪ ڏאﻛﻲ אﻧﻬﻦ ﺳﻤﻮرن ﻋﻨﺼﺮن ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ُאﭜﺎرﻳﻮ ﺟﻴﻜﻲ ﺻﺤﺘﻤﻨﺪ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺳﻤﺎج ﮐﻲ ﻛﺎﭘﺎري ڌכ ﻫﮣﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‪:‬‬
‫♦ دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪.‬‬
‫♦ ڏوﻫﻪ‪.‬‬
‫♦ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ‪.‬‬
‫♦ ﻋﺪم ﺳﻼﻣﺘﻲ‪.‬‬
‫♦ وڏﻳﺮﻛﻴﺖ ۽ ﺟﺎﮔﻴﺮدאرﻳﺖ‪.‬‬
‫♦ ﻫﭣ ﭠﻮﻛﻴﻮن ۽ ﻛﻮڙﻳﻮن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن‪.‬‬
‫♦ ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺷﻤﻨﻲ‪.‬‬
‫♦ ﻧﺴﻞ ﭘﺮﺳﺖ ۽ ﻓﺮﻗﻪ ﭘﺮﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫♦ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻲ رאﻫﻪ روي‪.‬‬
‫♦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻏﺪאري ۽ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪.‬‬
‫♦ ﻣﮉل ﻛﻼس ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻛﺮﭘﭧ ﻛﺮڻ‪.‬‬
‫♦ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺟﻲ ﺗﺒﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ذאت ﭘﺮﺳﺘﻲ ۽ ذאﺗﻴﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻓﺮﻗﻪ ﭘﺮﺳﺖ ﺗﻨﻈﻴﻤﻮن ﭠﺎﻫﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ورﻫﺎﺋﮡ‪.‬‬
‫♦ ﻛﺮﭘﺸﻦ‪.‬‬
‫♦ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻮ ﻛﺮدאر‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫♦ ﺻﺤﺎﻓﺖ אﻧﺪر ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺷﻤﻦ روﻳﺎ‪.‬‬

‫♦ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ رول ﻣﺎڊﻟﺰ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن‪:‬‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﻗﻮم ﮐﻲ ﺗﺒﺎﻫﻴﻦ ۽ ﭘﺴﺘﻦ ڏאﻧﻬﻦ ڌﻛﮣﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אن ﻻ‪ ‬رﮘﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻮن ﺑﻪ אن ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ‬
‫ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻣﻔﺎدن ﭘﭡﻴﺎن ﺑﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻮ ﻫﭣ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺳﻨﺪن ﺳﻤﺎﺟﻲ روﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻔﺎدن‪ ،‬ڍאﻧﭽﻦ ﺗﻮڙي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﮕﮭﻪ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن آﮢﻲ ﭤﻲ‪ .‬وﻳﺠﮭﻲ‬
‫ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ۽ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺗﻲ ﻏﻮر ﻛﺮڻ ﺳﺎن آﺳﺎﻧﻲ‪ ‬ﺳﺎن אﻫﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ‬
‫ﻛﮃي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﭼﻴﻠﻬﻪ ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﻛﻬﮍﻳﻦ ذرﻳﻌﻦ‬
‫ﺳﺎن ﭼﭕﻲ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ؟ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﻨﮅ ۾ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻮ ﭔﺎﻫﺮﻳﻮن دﭔﺎ‪ ‬ﺑﻪ אڻ ُﮐﭧ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد ﺳﻨﮅ‬
‫وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻲ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﻫﻚ אﻣﻴﺮ ۽ ﻣﺎﻻ ﻣﺎل ﺻﻮﺑﻮ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ۽ אڄ ﺑﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ ﺳﻨﮅ‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﻲ آﻫﻲ ۽ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻏﺮﺑﺖ ﺟﻮ ﮔﺮאف ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ وڌﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن ڏس ۾ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ ﺳﺎﻟﻦ ۾ ‪ SPDC, IUCN, UNDP‬ﺟﻬﮍن אدאرن ﺟﻮن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ رﭘﻮرﭨﻮن ﭘﮍﻫﮡ ﮔﮭﺮﺟﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ۾ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺎن אﻧﮓ אﮐﺮ ڏﻧﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻫﻴﭡﻴﻦ ﻃﺮﻳﻘﻦ ﺳﺎن ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ڌﭔﮡ ۾ ڌﻛﻴﻮ‬
‫وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﮡ ﺳﺎن‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﺳﻼم آﺑﺎد ۽ אﻳﺠﻨﻴﺴﻴﻦ ﺟﻲ ﺟﮙﺎڙ ﺳﺎن‬
‫ﭠﻬﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ رﮘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ ﺑﭽﺎﺋﮡ‪ ،‬ﭰﺮﻟﭧ ۽ ﻛﺮﭘﺸﻦ ﻛﺮڻ ۾ ”אﺳﻼم آﺑﺎد“ ﮐﻲ رאﺿﻲ ﻛﺮڻ ۾‬
‫ﭘﻮرﻳﻮن ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ אﻧﺪر دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ‬۽ ڏوﻫﻦ ﮐﻲ ﻫﭥﻲ ڏﻳﮡ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ אﻣﻦ אﻣﺎن ﮐﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﻮر ﺧﺮאب رﮐﮡ ۽ ﻏﻴﺮ ﻳﻘﻴﻨﻴﺖ ۽ ﺧﻮف ﺟﻮ ﻣﺎﺣﻮل ﭘﻴﺪא ﻛﺮڻ ﺳﺎن ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن‬
‫ﻫﻚ ﻃﺮف ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻮن ﭤﮅﻳﻮن ﭤﻲ وﭸﻦ ﭤﻴﻮن ۽ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻴﮍﭘﻜﺎري‪ ‬ﺟﻮ ﻋﻤﻞ ﺑﻨﺪ ﭤﻲ وﭸﻲ‬
‫ﭤﻮ‪.‬‬
‫♦ ﻣﮉل ﻛﻼس ﮐﻲ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻃﻮر ﻛﻤﺰور ﻛﺮڻ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﻻﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ ۽ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﻋﺪم ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﺪرﺗﻲ وﺳﻴﻠﻦ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﭘﻴﺪאوאر ﺗﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ‪ ‬۽ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻗﺒﻀﻲ ﮔﻴﺮي‪ ‬ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ אﻳﻮאرڊ ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻣﻌﺎﺷﻲ אﻟﻬﻪ ﺗﻠﻬﻪ ﮐﮣﻲ وﭸﮡ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ڊﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺌﻨﺎﻟﻦ ۽ ﻣﻨﺼﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﻴﻞ ﮐﻮٽ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺟﻲ ﻫﭣ ﺳﺎن ﻛﺮאﻳﻞ زوאل ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ ﻧﻮﺟﻮאﻧﻦ ﺟﻮ ﻛﻴﺮﻳﺌﺮ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﺮڻ ﺳﺎن‪.‬‬

‫‪66‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫♦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ زرאﻋﺖ ﮐﻲ ﮔﮭﭧ אﮔﮭﻪ ڏﻳﮡ‪ ،‬ﻏﻠﻂ وﻗﺖ ﺗﻲ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﻃﻮر زرﻋﻲ ﭘﻴﺪאوאري ﺷﻴﻮن‬
‫אﻣﭙﻮرٽ ﻛﺮڻ‪ ،‬ﻏﻠﻂ زرﻋﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﺳﻨﮅ ﺟﻲ زرאﻋﺖ ﮐﻲ ﻛﺎﭘﺎري ڌכ ﻫﮣﮡ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺑﻴﺮوزﮔﺎري وڌאﺋﮡ ۽ روزﮔﺎر ﺟﺎ ﻣﻮﻗﻌﺎ ﮔﮭﭩﺎﺋﮡ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ آﺑﺎدي‪ ‬ﺟﻲ ﻧﻪ ُﮐﭩﻨﺪڙ ۽ ﻣﺴﻠﺴﻞ وڌﻧﺪڙ دﭔﺎ‪ ‬ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻛﺎري אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري‪ (Bad Governance) ‬ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺗﺮﻗﻴﺎﺗﻲ אﻧﻔﺮאﺳﭩﺮﻛﭽﺮ ﺟﻲ ﺗﺒﺎﻫﻪ ﺣﺎﻟﻲ ۽ אن ﺷﻌﺒﻲ ۾ ﻧﺌﻴﻦ ۽ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺳﻴﮍﭘﻜﺎري ﻧﻪ ﭤﻴﮡ‬
‫ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﻣﻴﺮٽ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﻛﺮﭘﺸﻦ ۽ אﻗﺮﺑﺎ ﭘﺮوري‪ ‬ﮐﻲ وڌאﺋﮡ ﺳﺎن‪.‬‬
‫ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ﺳﻤﻮرﻳﻮن ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن درאﺻﻞ ُאﻫﻲ אﻣﻴﺞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﮔﮇﺟﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻫﻚ ﭜﻴﺎﻧﻚ ﺧﺎﻛﻮ‬
‫ﺟﻮڙﻳﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻫﻲ אﻫﻮﺋﻲ ﺧﺎﻛﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ אﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ אڻ وﮢﻨﺪڙ‪ ،‬ﭼﻴﮍאﺋﻴﻨﺪڙ‪ ،‬ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰ ۽ ڏﮐﻮﺋﻴﻨﺪڙ‬
‫ﺧﺒﺮن ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ روز אﺧﺒﺎرن ۾ ڏﺳﻨﺪא‪ ،‬ﭘﮍﻫﻨﺪא‪ ،‬ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻨﺪא ۽ ﭜﻮﮘﻴﻨﺪא آﻫﻴﻮن‪ .‬ﻣﭥﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ ۾ אﺳﺎن אﻫﻮ ﭼﮝﻲ ﻃﺮح وאﺿﺢ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن ﺗﻪ אﻫﻮ ﺳﭛ ﻛﺠﮭﻪ ﻛﻮ אﺗﻔﺎق ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﻮ‬
‫درאﺻﻞ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ אﻧﻬﻦ ﺳﺒﺒﻦ ﺟﻮ ﺟﻴﻜﻲ ﻫﺘﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ڏאﻛﻲ ﺑﻪ ڏאﻛﻲ ﭘﻴﺪא‬
‫ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻲ درאﺻﻞ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ُאﻫﻮ ﺧﺎﻛﻮ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻔﺎد ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﭠﺎﻫﮡ ﭼﺎﻫﻴﻦ ﭤﺎ ۽ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ُאﻫﻲ אن ۾ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺑﻪ وﻳﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ‬
‫ﺗﺼﻮر ۽ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ۽ אﺳﺎن ﺟﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ ۽ ﻫﺠﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﭘﺨﺘﻮ وﻳﺴﺎﻫﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻦ ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻪ ﺟﻲ ُאﺑﺘﻲ وﻫﻨﺪڙ ﮔﻨﮕﺎ ﮐﻲ ﺳﮅو ﺑﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬۽ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫آﺟﭙﻲ ﺗﻮڙي ﻧﺌﻴﻦ אڏאوت ﺟﻲ ﺧﻮאب ﺟﻲ ﺳﺎﭜﻴﺎن رﮘﻮ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺳﺎن ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬אن ﻻ‪ ‬ﻟﮙﺎﺗﺎر ﻋﻤﻞ ۽‬
‫ﻟﮙﺎﺗﺎر ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻮ ﻋﻤﻞ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬אﻳﻨﺪڙ ﻣﻀﻤﻮن ۾ אﺳﺎن אن ﺳﻮאل ﺗﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭔﻮﻟﻬﻪ ﻛﻨﺪאﺳﻮن‬

‫”‪“Where there is no hope, there can be no endeavor‬‬

‫‪- Johnson‬‬

‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺤﺮכ ﮐﻲ ﻛﻴﮇאﻧﻬﻦ‬

‫وﭠﻲ ﻫﻠﺠﻲ؟‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ ‪1990‬ع ﮐﺎن ‪2000‬ع ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺟﻮ ڏﻫﺎﻛﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺳﺨﺖ ڏﮐﻴﻮ ۽ אﻧﺪروﻧﻲ ﮔﮭﻮﭨﺎﻟﻲ ﺟﻮ دور‬
‫رﻫﻴﻮ‪ .‬ﻓﻜﺮي وאﺋﮍאﺋﭗ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ﺟﻮ ﭨﭩﮡ‪/‬ﻛﻤﺰور ﭤﻴﮡ‪ ،‬ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ وﻳﺴﺎﻫﻪ‬
‫ﮔﮭﭩﺠﮡ‪ ،‬ﺑﻲ ﻳﻘﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻈﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻲ אﻋﺘﺒﺎري‪ ،‬ﻓﺮאرﻳﺖ‪ ،‬ﻧﺮאﺟﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ ﺟﻮ‬

‫‪67‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﭤﻲ ﭘﻮڻ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻟﻴﮉرﺷﭗ ﺟﻮ ﺧﺎل ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﺑﻴﺰאري ُאن ڏﻫﺎﻛﻲ ﺟﺎ ﻋﻜﺲ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي אﺧﺒﺎرن ﺟﻲ ﻛﺎﻟﻢ ﻧﻮﻳﺴﻦ ﺟﻲ وڏي אﻧﮓ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﺑﻴﺰאري‪ ‬۽ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ روﻳﻦ ﮐﻲ ﻫﻮل‬
‫ﺳﻴﻞ ﺗﻲ ﻫﻼﻳﻮ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אﻫﻲ روﻳﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ﺟﻴﺎن ﺳﻨﮅ ۾ ﺑﻪ ﻋﺎرﺿﻲ ﻫﺌﺎ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ڊﮔﮭﻮ ﻋﺮﺻﻮ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ۾ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻦ ﻫﺎ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل אﻧﻬﻦ روﻳﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﺨﺖ‬
‫ﻫﺎﭸﻮ رﺳﺎﻳﻮ‪ .‬ﭘﺮ אﻫﮍא دور ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﺎﻳﻮﺳﻴﻮن‪ ،‬אوﻳﺴﺎﻫﻴﻮن ۽ ﺑﺤﺮאن ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ‬
‫ڊﮔﮭﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺳﻔﺮ ﺟﻮن ﻫﻜﮍﻳﻮن ﺳﺎﻫﻴﻮن ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺳﭵﺎڻ ۽ دورאﻧﺪﻳﺶ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ אﻫﮍن روﻳﻦ ﺟﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪو رﻫﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ۽ ﺳﻨﮅ ۾ ﺑﻪ ﻫﻚ ﺑﻨﻬﻪ ﻧﻨﮃڙي ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ ﻫﻮﻧﺪ אﻗﻠﻴﺖ‬
‫ﺋﻲ ﺳﻬﻲ ﭘﺮ אﻧﺠﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ ۽ ﭜﺮﭘﻮر ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﺌﻲ‪.‬‬
‫ﻗﻮﻣﻮن ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﻏﻼم ۽ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻮن ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬۽ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‪ ‬ﮐﻲ אﻓﻮرڊ ﻧﻪ‬
‫ﭤﻴﻮن ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻦ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺑﻪ אﺋﻴﻦ ﺋﻲ ﻛﻴﻮ‪ .‬وﻳﻬﻴﻦ ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ آﺧﺮي ڏﻫﺎﻛﻲ ﺟﺌﻴﻦ ﭘﻮﻳﺎن ﭘﻴﺮ‬
‫ﻛﻴﺎ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﺑﻪ ﻫﻚ ﻧﺌﻮن دور אﮐﻴﻮن ﻣﻬﭩﻲ ُאﭤﻲ ﺑﻴﭡﻮ‪ .‬אﻫﻮ ﻧﺌﻮن دور ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻣﺎٺ ﺑﺪرאن ﺗﺤﺮכ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬ﺑﺪرאن ُאﻣﻴﺪي ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻧﮕﺎﻫﻦ ۽ روﻳﻦ ۾ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮن ڌאرאﺋﻮن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪڙ‬
‫ﺟﻮت آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﺮف ﺟﺪوﺟﮭﺪ‪ ،‬ﻧﻌﺮא ۽ ﻟﻠﻜﺎرون آﻫﻦ ۽ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻓﻴﺼﻼﺋﺘﻲ وﻳﮍﻫﻪ ﺟﻮ ﺟﺬﺑﻮ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺟﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ /‬ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺳﺒﺐ وري ﺟﺪوﺟﮭﺪ‪ ،‬آدرﺷﻦ‪،‬‬
‫ﻛﭩﻤﻴﻨﭧ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻦ‪ ،‬ﻣﺰאﺣﻤﺘﻲ אدب‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮي‪ ‬۽ آرٽ ﻻ‪ ‬אﺣﺘﺮאم ﺟﺎ ﺟﺬﺑﺎ ۽ روﻳﺎ ﻣﻮٽ ﮐﺎﺋﻲ رﻫﻴﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺤﺚ ﻣﺒﺎﺣﺜﻦ ﺟﻲ ﻣﻮﺳﻢ وري ﻣﻮﭨﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻣﺎن אن رא‪ ‬ﺳﺎن ﻗﻄﻌﻲ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻧﺎﻫﻴﺎن ﺗﻪ אﻫﻮ دور ﻛﻮ ﭘﺎﮢﻤﺮאدو ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﻳﺎ ﻋﻮאم ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ אﻫﻮ دڳ ورﺗﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אن ۾ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﭰﻴﺮي ﺟﻮ ﻳﻘﻴﻨﻦ وڏو ﻋﻤﻞ دﺧﻞ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ۾ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر‬
‫ﻛﺮدאر אﻧﻬﻦ ڌرﻳﻦ ۽ ﻓﺮدن ﺟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻦ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮدﻗﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﻧﻔﺴﻴﺎت ۽ روﻳﻦ ﺟﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ‪ ،‬ﭠﻬﻜﻨﺪڙ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺎدري‪ ‬وאرن ﻓﻴﺼﻠﻦ‪ ،‬روﻳﻦ ۽ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ אدرאכ ﺳﺒﺐ ﻫﻦ ﻧﺌﻴﻦ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ دور ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد رﮐﻴﺎ‪.‬‬
‫אڄ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ۾ ۽ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ אن ۾ ﺑﻨﻴﺎدي‬
‫ﻋﻤﻞ دﺧﻞ אن ﻧﻨﮃڙي ”ﭤﻮرאﺋﻲ‪ “‬ﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﭤﻴﻦ ﭘﻴﻮن ۽‬
‫ﺑﺪﺳﺘﻮر ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن‪ .‬ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ُאﭤﻞ ُﭘﭥﻞ ﺟﻲ ﻫﻦ ﻧﺌﻴﻦ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ دور ﺟﺎ‬
‫ﻫﻴﭡﻴﺎن ﻣﺜﺒﺖ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﻛﮃي ﺳﮕﮭﺠﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﺳﭛ ﮐﺎن ﭘﻬﺮﻳﻦ ۽ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻫﻦ دور ۾ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ وڏي ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻣﺘﺤﺮכ‬
‫ﭤﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎن ﺳﻤﺠﮭﺎن ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ وڏي ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ אﻳﺘﺮي وڏي‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ אڳ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻣﺘﺤﺮכ ﻧﻪ ﭤﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ون ﻳﻮﻧﭧ ﺟﻲ دور ۾ ﺑﻪ אدﻳﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬دאﻧﺸﻮر ۽ ﻛﺠﮭﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻦ‪/‬אﮘﻮڻ ﻣﺘﺤﺮכ ﻫﺌﺎ ﭘﺮ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ אن ۾ אﺋﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﺳﻨﮅ‬
‫ﺟﻲ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ وﻧﺪ ﻣﮉل ﻛﻼس ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﺎ ﻣﭥﻲ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ ﺣﺼﺎ ﻣﺘﺤﺮכ‬
‫ﻫﺌﺎ‪ .‬אﻳﻢ آر ڊي‪ ‬ﺟﻲ ‪1983‬ع وאري ﺗﺤﺮﻳﻚ ۾ ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ذرﻳﻌﻲ‬
‫دﻧﻴﺎ ﺟﻮن אﮐﻴﻮن ﮐﻮﻟﻲ ﮀﮇﻳﻮن ﭘﺮ אﻫﺎ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻮאل ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ‬

‫‪68‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﻮﺟﻮده وﻗﺖ ۾ ﻫﻚ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ وڏي ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻣﺘﺤﺮכ ﭤﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﻲ ﻃﺮف אن ﺟﺎ‬
‫ﻣﺤﺮכ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻮאل ﺳﺎن وאﺑﺴﻄﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻃﻮر ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ڏאﻧﻬﻦ وڏي ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻲ ﻫﺎﮢﻲ ﻣﺎﺋﻞ ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﺠﻮ ﻫﻚ ﺳﺒﺐ ﻫﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬۽ אن ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ אﻳﺘﺮي‪ ‬ﺷﺪت ﺳﺎن אڳ ﻛﮇﻫﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אﻳﺘﺮو‬
‫ﺑﻪ ﻧﻪ ﭜﻮﮘﻴﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻗﻮﻣﻲ ﻃﻮر ﻣﺘﻔﻖ ﭤﻲ אﻳﺘﺮو ۽ אن ﺳﻄﺢ ﺗﻲ‬
‫ﻣﺘﺤﺮכ ﭤﻴﮡ ﻫﻚ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﮔﮭﺮﺑﻞ אﺣﺘﻴﺎط‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ ۽ ﺗﻮאزن ﺳﺎن‬
‫אﮘﺘﻲ وﭠﻲ وﭸﮡ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﮔﺬرﻳﻞ ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ آﺧﺮي ڏﻫﺎﻛﻲ ۾ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﺎرא ﭠﺎﻫﻴﺎ‪ ،‬אﻧﻬﻦ‬
‫۾ ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬۽ ﻓﺮאرﻳﺖ ﺟﻮ ِﻣﭡﻮ زﻫﺮ ﭠﻬﻨﺪو ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ وﺟﻮد ﺟﻲ رﮘﻦ ۾ ﻟﻬﻨﺪو رﻫﻴﻮ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬۽ ﺧﻮد ﻗﻴﺎﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ روﻳﻦ ﺟﻲ ﭰﻬﻼ‪ ‬ﺟﻲ ﻓﻴﺸﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺮﮢﻴﻨﮓ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ ﻫﻮ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ زﻧﺪﮔﻲ‪ ‬۾‬
‫ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ﮔﮭﭩﺠﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ אڄ ﺑﻪ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬ﺟﻲ َ‬
‫ﭔﺎڙ ﻣﺎرﻳﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪‬‬
‫ﺑﺪرאن ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ۽ ُאﻣﻴﺪ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻛﻦ ﭤﺎ‪ .‬אﭴﻮﻛﻲ ﺳﻨﮅ ۾ אﻣﻴﺞ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬۽ ﺟﻤﻮد ﺑﺪرאن ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ۽‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ אن ﮐﻲ אﭸﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﻣﻨﻈﻢ ۽ وאﺿﺢ ﺷﻜﻞ ڏﻳﮡ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﺣﻜﻤﺮאن ﻫﺮ אن ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﻋﻤﻞ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﺎن ڊﭴﻨﺪא آﻫﻦ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‬
‫‪ Own‬ﻛﻨﺪي ﻫﺠﻲ‪ .‬ﻇﺎﻟﻢ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﺎ ﺟﺌﻴﻦ ﺗﻪ אﻧﺪر ۾ ﻛﻤﺰور‪ ،‬ﺑﺰدل ۽ ﻫﻴﮣﺎ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ُאﻫﻲ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻌﻨﻰ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﻲ‪ ‬ﮐﺎن אﻧﺪر ۾ ﭘﻴﺎ ڏﻛﻨﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ אﻫﺎ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﭔﮅي ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺖ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭔﮅي‪ ،‬ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻫﻚ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ”ﻗﻮﻣﻲ‬
‫آوאز“ ﺟﻮ وزن وڌאﺋﻲ ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺣﻜﻤﺮאﻧﻦ ﺟﻲ دﻟﻴﻦ ﺟﻲ אﻳﻮאﻧﻦ ۾ ﺑﻪ ﭨﺎﻛﻮڙא وﺟﮭﻲ ﮀﮇﻳﺎ‬
‫آﻫﻦ‪.‬‬
‫)‪ (4‬ﮔﺬرﻳﻞ ﺻﺪي‪ ‬ﺟﻲ آﺧﺮي ڏﻫﺎﻛﻲ ۾ אﺋﻴﻦ ﻟﮙﻨﺪو ﻫﻮ ﭴﮡ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ”آوאز“ ﺟﻮ ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ‬
‫ﻛﻮ ”وزن“ ﻧﻪ رﻫﻴﻮ ﻫﺠﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻗﻮم ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺧﻄﺮﻧﺎכ‬
‫ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אن ﺟﻮ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺗﻪ ﻫﻚ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ אؤج ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ڏאﻛﻲ ﺑﻪ ڏאﻛﻲ ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﻃﻮر אن ﭘﺎﺳﻲ ڌﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ وאﺿﺢ ﻧﻈﺮ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ”ﺳﻨﮅ“ ﺟﻮ אﻫﻮ ”وزن“‬
‫ﻧﻪ رﮘﻮ وאﭘﺲ אﭼﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ אڳ ﮐﺎن ﺑﻪ وڌﻳﻚ ﺷﺪت ﺳﺎن وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﮣﻲ ﺑﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﻛﻴﺘﺮو ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮﻧﻴﺖ ﺟﻮ ﻣﻈﺎﻫﺮو ﻛﺮي ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪي ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﮐﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺳﻨﮅ ۾ אﭼﻲ ﻋﻮאم‬
‫ﺟﻲ آڏو ﻣﻌﺬرت ﺧﻮאﻫﺎﻧﻪ ﺻﻔﺎﻳﻮن ۽ وﺿﺎﺣﺘﻮن ﭘﻴﺶ ﻛﺮﮢﻴﻮن ﭘﻮن ﭤﻴﻮن‪ .‬אڳ ﭼﻴﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ ﺗﻪ ﻛﺎﻻﺑﺎغ‬
‫ڊﻳﻢ ﺟﻲ رאﻫﻪ ۾ אﺻﻞ رﻛﺎوٽ ﺳﻨﮅي ﻧﻪ ﭘﺮ ﭘﺸﺘﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﺧﻮد ﭘﺸﺘﻮن ﻋﻮאم ۽ ﻗﻴﺎدت ﺑﻪ ﻣﭹﻲ‬
‫ﭤﻲ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺟﻲ אڏאوت ﮐﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﺳﻨﮅ روﻛﺮאﻳﻮ آﻫﻲ ۽ אن ﻛﺎري ﺑﻨﺪ ﺟﻲ آڏو ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ‬
‫ﻣﻀﺒﻮط ﺑﻨﺪ ﺳﻨﮅ ﭔﮅو آﻫﻲ‪ .‬ﺧﻮد ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺗﺮﻗﻲ ﭘﺴﻨﺪ دאﻧﺸﻮرن ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ آوאز ﺳﺎن ﻫﻢ آوאز ﭤﻲ ُאﭤﻲ‬
‫ﺑﻴﻬﮡ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ”آوאز“ ﺟﻮ ”وزن“ ﻫﺎﮢﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺟﻲ ﺳﻮאل‬

‫‪69‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺗﻲ ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻬﮍي אﻧﺎ ﭘﺮﺳﺖ ۽ ﻣﻐﺮور ﺟﻨﺮل ﺟﻮ ﭘﻮﺋﺘﻲ ﻫﭩﮡ‪ ،‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ آوאز ﺟﻲ אن وڌﻧﺪڙ ”وزن“‬
‫ﺟﻮ وڏو ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ ﺛﺒﻮت آﻫﻲ‪.‬‬
‫)‪1990 (5‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﭴﮡ ﺗﻪ ﻛﻨﮉאﺋﺘﻲ ﭤﻲ وﺋﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬אﻫﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ ﻛﻮ אﺗﻔﺎق ﻧﻪ ﻫﻮ‬
‫ﭘﺮ אن ﻻ‪ ‬ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﺎزﮔﺎر ﺣﺎﻟﺘﻮن ﭘﻴﺪא ﻛﻴﻮن وﻳﻮن ﻫﻴﻮن‪ .‬אﻧﻬﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﮐﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﺮڻ ۾‬
‫وڏو ﻛﺮدאر ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ پ پ پ ﺟﻮ ﺑﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﺘﻲ אن ﺟﻲ ﮔﮭﮣﻲ ﺗﻔﺼﻴﻞ ۾ وﭸﮡ ﺟﻲ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﻧﻪ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ אﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﭴﮡ ﺗﻪ دﻳﻮאر ﺳﺎن ﻟﮙﺎﺋﻲ ﻛﻨﮉאﺋﺘﻮ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر‬
‫ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﺟﻴﻜﺎ ﺳﻨﮅي‪ ‬ﺑﻠﻮچ ۽ ﭘﺸﺘﻮن ﺳﻴﺎﺳﻲ )‪ (Equation‬ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺻﻮرت ۾ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻫﺌﻲ‪ ،‬אﻫﺎ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر ُﭨﭩﻲ وﺋﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﭘﭡﺎﮢﻦ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ﭘﻨﺠﺎب ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻮ אﭼﮡ ﺟﻲ‬
‫ﺷﻌﻮري ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ‪ .‬אي אﻳﻦ ﭘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭨﭩﮡ אن ﺟﻮ ﻫﻚ وאﺿﺢ אﻇﻬﺎر ﻫﻮ‪ .‬אي אﻳﻦ ﭘﻲ‪ ‬ﺟﻮ آ‪ ‬ﺟﻲ آ‪ ‬۾‬
‫وﻳﻬﮡ אن ﺟﻮ ﻫﻚ ﺛﺒﻮت ﻫﻮ‪ .‬אن وﻗﺖ ﻛﺮאﭼﻲ‪ ‬۾ ﭘﭡﺎﮢﻦ ﺟﻲ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺳﺎن‬
‫وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ ﻛﺎ ﻟﻜﻞ ﻳﺎ رאز ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺑﻠﻮچ ﻟﻴﮉرﺷﭗ אﺳﻼم آﺑﺎد ۽‬
‫ﻻﻫﻮرﺳﺎن وﻳﺠﮭﻲ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﮐﺎن ﺑﻪ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ﭘﺮي ﻫﺌﻲ‪ .‬אن ڏﻫﺎﻛﻲ ۾ אﺳﺎﻧﮑﻲ ﺳﻨﮅي‪ ،‬ﺑﻠﻮچ‬
‫۽ ﭘﺸﺘﻮن ﮔﮇﻳﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ﭤﻲ אﭼﻲ ۽ אن ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺟﻮ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻧﻘﺼﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺳﻨﮅ‬
‫ﮐﻲ ﭤﻴﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ دﻳﻮאر ﺳﺎن ﻟﮙﺎﻳﻮ وﻳﻮ ۽ ﺳﻨﮅ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻛﻨﮉאﺋﺘﻲ ﭤﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺳﺒﺐ ﻫﺎﮢﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل وري ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﺳﻨﮅ ﻧﻪ رﮘﻮ אن ‪ Isolation‬ﻣﺎن ﻧﻜﺮي آﺋﻲ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻫﻚ ﭜﻴﺮو وري ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻋﻮאم ﻻ‪ ‬אﮘﻮאﮢﻲ‪ ‬وאرو ﻛﺮدאر ُאﭜﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﻓﻄﺮي אﺗﺤﺎدي وري ﺳﻨﮅ ﺟﻲ وﻳﺠﮭﻮ אﭼﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ ۽ ﮔﮇﻳﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻻ‪ ‬رאﻫﻮن وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن‬
‫ﻫﻤﻮאر ﭤﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫)‪ (6‬ﮔﮭﮣﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن אﻫﺎ دאﻧﻬﻦ ﭤﻴﻨﺪي رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻣﺤﺎذ ﻛﻤﺰور آﻫﻲ‪ .‬وڏﻳﻮن‬
‫ﻃﺎﻗﺘﻮن ۽ אﺛﺮאﺋﺘﺎ ﻋﺎﻟﻤﻲ אدאرא ﺳﻨﮅ ﺟﻲ آوאز ﺟﻮ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻧﻮﭨﻴﺲ ﻧﻪ ﭤﺎ وﭠﻦ‪ .‬אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫درﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﺌﻲ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺑﻪ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﺎ ﭘﺮڏﻳﻬﻪ ۾‬
‫ﻛﻢ ﻛﻨﺪڙ ﻓﻮرم ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻃﻮر אﮘﻲ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﺳﺮﮔﺮم آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﺜﺎل ﺳﺎﻧﺎ‪ ،‬ورﻟﮉ ﺳﻨﮅي‬
‫אﻧﺴﭩﻴﭩﻴﻮٽ ۽ ورﻟﮉ ﺳﻨﮅي ﻛﺎﻧﮕﺮﻳﺲ آﻫﻦ‪ .‬وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺎﺿﻲ‪ ‬۾ אﻧﻬﻦ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻛﻴﺲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر‬
‫ﭘﻬﭽﺎﺋﮡ ۽ אن ﺟﻲ ﺣﻖ ۾ رא‪ ‬ﻋﺎﻣﻪ ﻫﻤﻮאر ﻛﺮڻ ۾ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﺤﻦ ﺗﻲ אﺛﺮאﺋﺘﺎ ُאﭘﺎ‪ ‬ورﺗﺎ آﻫﻦ ۽ ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻮن‬
‫ﻛﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺑﻪ אڳ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ وڌﻳﻚ ﻣﻴﭽﻮﺋﺮﭨﻲ ﺳﺎن ﺳﺎﻣﻬﻮن آﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻃﻮر ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺟﻬﮍي ِאﺷﻮ‪ ‬ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﻴﺲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺎن ﮔﮇ אﻧﮕﻦ אﮐﺮن‪ ،‬ﻓﻨﻲ دﻟﻴﻠﻦ ۽‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺑﻪ ﮐﭩﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻮ‪ .‬ﭨﻴﻮن ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻣﻴﮉﻳﺎ ﺟﻲ אﺛﺮאﺋﺘﻲ ﻫﺠﮡ ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺳﻔﺎرﺗﻜﺎري‪ ‬۾ وڏو ﻛﺮدאر אدא ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ אدאرא ﺗﻮڙي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻣﻮﺟﻮد وڏن ﻣﻠﻜﻦ ﺟﺎ‬
‫ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﺎ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ آوאز ﺟﻮ ﭘﺎﮢﻤﺮאدو ﻧﻮﭨﻴﺲ وﭠﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺗﺎزو ﻣﺜﺎل آﻣﺮﻳﻜﻲ ﻗﻮﻧﺼﻠﻴﭧ ﻃﺮﻓﺎن‬
‫ﺳﻨﮅي אﮘﻮאﮢﻦ ۽ دאﻧﺸﻮرن ﺳﺎن ﻫﻚ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﮔﮇﺟﺎﮢﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ رﺳﻮل ﺑﺨﺶ ﭘﻠﻴﺠﻮ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻗﺎﺋﻢ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ڊאﻛﭩﺮ ﻗﺎدر ﻣﮕﺴﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﭤﻴﭕﻮ ۽ ﻟﻴﮑﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺌﺎ‪ .‬ﮔﮇﺟﺎﮢﻲ‪ ‬۾ ﺻﺎف ۽ وאﺿﺢ‬

‫‪70‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﺤﺴﻮس ﭤﻲ رﻫﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ آﻣﺮﻳﻜﻲ ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺤﺮכ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻮ ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ‪ ‬ﺳﺎن‬
‫ﻧﻮﭨﻴﺲ ورﺗﻮ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﻫﺮ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﻣﺘﻀﺎد ﻫﺠﻲ ﭤﻮ ۽ אﻫﻮ ﭘﺎڻ ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻧﺪر ﺗﻀﺎد ﮔﮇوﮔﮇ ﮐﮣﻲ ﻫﻠﻲ ﭤﻮ‪ .‬אﺋﻴﻦ‬
‫ﺳﻨﮅ אﻧﺪر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺤﺮכ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺗﻮري ﻋﻮאﻣﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﺟﻮ ﻫﻲ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אﻧﺪر ﺗﻀﺎد رﮐﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻦ‬
‫ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺘﻲ ﻫﻚ ﻃﺮف ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﺟﺎ ﻫﻴﺘﺮא ﺳﺎرא ﻣﺜﺒﺖ ﭘﺎﺳﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ ُאﺗﻲ‬
‫ﻛﻲ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﺧﺪﺷﺎ ۽ ﺑﺤﺮאن ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﻦ ﮐﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۽ ﭘﻮ‪ Rationalize ‬ﻛﺮڻ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ ﭤﻮرو אﻧﻬﻦ ﺗﻲ ﺑﻪ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‪ .‬ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﻧﻈﺮ ۾ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﭨﻲ ﻧﻘﻄﺎ ﺑﻴﺤﺪ‬
‫אﻫﻢ آﻫﻦ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﺳﭵﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ۾ ‪ Based Issue‬ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪون ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﺳﮕﮭﻪ ۽ رﻓﺘﺎر ﺳﺎن ﺟﭩﺎ‪‬‬
‫ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ﺗﻤﺎم ﺿﺮوري ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﻋﻮאم ﺟﻲ ُאن ُאﺗﺴﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺮכ ۽‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﻲ وري ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺌﻲ ﻣﺮﺣﻠﻲ ۾ دאﺧﻞ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﻫﻲ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ ﺗﺤﺮכ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ۽‬
‫ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ِאﺷﻮ‪ ‬ﺗﻲ ﭘﻴﺪא ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﻮ ﺳﺎﮘﻲ ِאﺷﻮ‪ ‬ﺗﻲ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬رﻓﺘﺎر ﺳﺎن ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻧﻪ ﻛﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﻨﺪو‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪون ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬رﻓﺘﺎر ﺳﺎن ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﮘﺘﻲ ﻧﻪ وڌﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ُ .‬אﻫﻲ ﻛﮇﻫﻦ‬
‫ﺗﻴﺰ ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﺟﮭﻜﻴﻮن‪ ،‬ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻨﻬﻪ אﮘﻴﺎن ﺗﻪ ﻛﮇﻫﻦ ﭔﻪ وﮐﻮن ﭘﻮﺋﺘﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻓﻄﺮي ﺗﻮאزن ﺳﺎن אﮘﺘﻲ‬
‫وڌﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ وڏي‪ ‬ڏאﻫﭗ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي‪ ‬ﺳﺎن ﭔﺌﻲ ﻣﺮﺣﻠﻲ ۾ دאﺧﻞ ﻛﺮڻ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻟﻴﮉرﺷﭗ ﺟﻮ ﻛﻢ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪن ﮐﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ رﺣﻢ ﻛﺮم ﻧﻪ ﮀﮇﺑﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻟﻴﮉرﺷﭗ آڏو ﺑﻪ ﻫﺎﮢﻲ אﻫﻮ ﺳﻮאل آﻫﻲ ﺗﻪ ُאﻫﺎ ﻫﻦ ِאﺷﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﭘﻴﺪא‬
‫ﭤﻴﻞ ﻫﻦ ﺗﺤﺮכ ﮐﻲ ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﻛﻬﮍي ﻣﺮﺣﻠﻲ ڏאﻧﻬﻦ وﭠﻲ وﭸﻲ ﭤﻲ؟‬
‫ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﻧﻈﺮ ۾ وﻗﺖ אﭼﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي‪ ‬ﻋﻮאم ﮐﻲ אﻫﮍن ِאﺷﻮز ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻣﺘﺤﺪ ۽‬
‫ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮي‪ ،‬ﺟﺪوﺟﮭﺪ ذرﻳﻌﻲ ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮي ﮐﻴﻦ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻮאﻟﻦ ڏאﻧﻬﻦ وﭠﻲ وﭸﺠﻲ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎدي‬
‫ﺳﻮאﻟﻦ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﻛﻬﮍي ﺻﻮرت ۽ ﻛﻬﮍي ﺷﺮط ۽ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺗﺤﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﺎن ﮔﮇ ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻲ‬
‫ﭤﻲ؟ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده ﺻﻮرت ﻣﻜﻤﻞ ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬אﺳﺎن ﺟﻲ ﻃﺮﻓﺎن ﻣﻌﺎﻫﺪي ﺟﺎ ﺷﺮط ۽ ‪TOR‬‬
‫ﺑﻠﻜﻞ وאﺿﺢ آﻫﻦ ﺗﻪ‪:‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﻫﻚ وﻃﻦ ۽ ﻗﻮم آﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ آزאدي‪ ‬۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺗﺎن ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻫﭣ ﻧﻪ ﮐﮣﻨﺪي‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﺗﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺣﻖ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﺎﻟﻜﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﻮﻟﻲ ﺳﻨﮅي آﻫﻲ ۽ رﻫﻨﺪي‪.‬‬
‫ﻫﺎﮢﻲ ﺑﺎل رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ”ﻛﻮرٽ‪ ،‬۾ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ‪ TOR‬وאﺿﺢ ﻛﺮي‪ .‬ﺟﻲ אﻫﻲ אﺳﺎﻧﺠﻲ ﻣﻔﺎدن‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻮﻧﺪא ﺗﻪ אﺳﻴﻦ ﮔﮇ رﻫﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ‪ ،‬ﭔﻲ ﺻﻮرت م ﺳﻨﮅ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻓﻴﺼﻠﻲ‬
‫ﺟﻮ ﺣﻖ ﻣﺤﻔﻮظ رﮐﻲ ﭤﻲ‪ .‬אﺳﺎﻧﺠﻮ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻮאل אن ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﻮאل ﺟﻲ ﺣﻞ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو‪.‬‬

‫‪71‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫)‪(2‬אﺳﺎﻧﺠﻮن وﻃﻦ دوﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻨﻄﻴﻤﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ وﺳﻴﻠﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ وڏي‬
‫ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﻳﻮﺳﻴﻦ ۽ ﻣﺎٺ ﻣﺎن ﻛﮃي ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ وﭠﻲ آﻳﻮن آﻫﻦ ۽ ﻫﻨﻦ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ذرﻳﻌﻲ אﻧﻴﻚ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻴﻮن ﻣﺎﮢﻴﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ ﺳﻮאل آﻫﻲ ﺗﻪ ﮀﺎ ﺳﻨﺪن אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺳﮕﮭﻪ‬
‫אن ﺳﻄﺢ ﺟﻲ آﻫﻲ ﺟﻮ ﻫﻮ ﻋﻮאم ﺟﻲ אن ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﺗﺤﺮכ ۽ ﺳﮕﮭﻪ ﮐﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ذرﻳﻌﻲ ﻛﻨﻬﻦ وڏي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ُאﭤﻞ ﭘﭥﻞ ڏאﻧﻬﻦ وﭠﻲ وﭸﻦ؟ ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ אﺗﻲ אﺳﺎﻧﮑﻲ وڏو ﮔﻴﭗ ﻧﻄﺮ אﭼﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ‬
‫ﻋﻮאﻣﻲ ﺗﺤﺮכ ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﺟﻲ ﺳﻄﺢ آڏو ﺗﻨﻈﻴﻤﻮن ﮔﮭﺮﺑﻞ ﺳﻄﺢ ﺟﻮن ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺨﺼﻮص ﺳﻄﺢ‬
‫ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻋﻮאم ﺟﻮ אﻫﻮ ﺗﺤﺮכ ﺑﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﻳﺎ وري ﻧﺮאﺟﻴﺖ‪/‬אﻧﺎرﻛﻲ‪ ‬ڏאﻧﻬﻦ ڌﻛﺠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﻦ‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪون ﺗﻨﻄﻴﻤﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻫﻼﺋﻴﺒﻴﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ وري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻣﻌﺮﻓﺖ وڏﻳﻮن ﺗﻨﻈﻴﻤﻮن ﭠﺎﻫﻴﺒﻴﻮن ﺑﻪ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻣﺮﺣﻠﻮ ﺗﻪ ﻃﺌﻲ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺟﻮ אﺳﻴﻦ ﺗﻨﻈﻴﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ وڏﻳﻮن ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪون ﻫﻼﻳﻮن ﭤﺎ‬
‫ﭘﺮ ﻣﻮٽ ۾ ﺟﺪوﺟﮭﺪن ﻣﻌﺮﻓﺖ وري وڏﻳﻮن ﺗﻨﻈﻴﻤﻮن ﻧﻪ ﭤﺎ ﭠﺎﻫﻴﻮن‪ .‬ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ אن ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻛﻮ ﺣﻞ‬
‫ﻧﻪ ﭤﻮ ﻧﻜﺮي ﺗﻴﺴﻴﻦ אﺳﻴﻦ ﻋﻮאم ﺟﻲ אﭤﺎﻫﻪ ﺳﮕﮭﻪ ﺟﻮ ﭠﻮس ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺎﺋﺪو وﭠﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪאﺳﻮن‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﺳﻨﮅ ۾ ﮔﮭﮣﻲ وﻗﺖ ﮐﺎن אﻫﺎ دאﻧﻬﻦ ﭘﺌﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻣﺘﺤﺪ ﻧﺎﻫﻦ ﻳﺎ אﺳﺎن ﺟﻮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ۽ אﮘﻮאڻ ﻣﺘﺤﺪ ﻧﺎﻫﻦ‪ .‬אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ ﻫﻴﻨﺌﺮ ﺻﻮرﺗﺤﺎل אڳ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﮔﮭﮣﻲ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﻫﻦ وﻗﺖ ﭨﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ אﺗﺤﺎد ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ‪ .‬وڏي ۾ وڏو ۽ אﺛﺮאﺋﺘﻮ אﺗﺤﺎد אﻳﻨﭩﻲ ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭤﻞ ﻛﺌﻨﺎل‬
‫۽ ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ אﻳﻜﺸﻦ ﻛﻴﻤﭩﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﻨﮅ ۽ ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺟﻮن ﻟﮗ ﭜﮗ ﺳﻤﻮرﻳﻮن ڌرﻳﻮن‬
‫ﺷﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪ ،‬אﻫﻮ אﺗﺤﺎد ﺳﻨﮅ ﭘﺎﮢﻲ ﻛﻤﻴﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﻴﺶ ﻗﺪﻣﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﭠﻬﻴﻮ ﻫﻮ ۽ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۾ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎوﺟﻮد ﺗﻪ אن ﺟﻲ ﺟﻠﺴﻦ ۽ ﺟﻠﻮس ۾ ﻫﻚ אڌ ڌر ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﭘﺎرﭨﻴﻮن رﮘﻮ ‪ Token‬ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ ﻛﻲ ﺗﻪ ﻣﻮرﮘﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﺎن ﻟﻨﻮאﺋﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ אﻫﻮ אﺗﺤﺎد ﻧﻪ رﮘﻮ ﺑﺮﻗﺮאر آﻫﻲ ﭘﺮ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺮﮔﺮم ﺑﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭘﻮﻧﻢ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﺗﻮڙي ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻮא‪ ‬ﻛﻦ ﻫﻚ אڌ ﻣﻮﻗﻌﻦ ﺟﻲ ﻛﺎﺑﻪ אﺛﺮאﺋﺘﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻧﻪ ﻫﻼﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭨﺌﻴﻦ ﻃﺮف ﺗﺎزو ﻣﻤﺘﺎز ﻋﻠﻲ ﭜﭩﻲ ﺟﻲ ﺳﺮﺑﺮאﻫﻲ‪ ‬۾ ﺳﻨﮅ ﻗﻮﻣﻲ אﺗﺤﺎد ﭠﻬﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﻮ אﺗﺤﺎد ﺑﻪ ﻛﺠﮭﻪ وﻗﺖ‬
‫رﮘﻮ אﺟﻼﺳﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﺪود ﻫﻮ ﭘﺮ אن ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬אﺗﺤﺎد ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻨﻈﺮﻧﺎﻣﻲ ﺗﻲ אﭼﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ‬
‫ﻫﻚ ﺋﻲ ﺻﻮﺑﻲ ۾ אﺗﺤﺎدن ﺟﻮ ﭨﻲ ﺻﻮرﺗﻮن ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ ﭘﺮ ﺳﭡﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻮﺑﻪ אﺗﺤﺎد ﺑﺎﺿﺎﺑﻄﻪ‬
‫ﻃﻮر ﭔﺌﻲ אﺗﺤﺎد ﺧﻼف ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﻧﭥﻮ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻲ‪ .‬ﭘﺮ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺷﺎﻳﺪ אﺋﻴﻦ ﺑﺮﻗﺮאر‬
‫رﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﻫﻴﭡﻴﺎن אﻣﻜﺎﻧﻲ ﺳﺒﺐ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪.‬‬
‫♦ ﭼﻮﻧﮉن ﺳﺒﺐ ﻣﻠﻜﻲ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ روﻳﻦ ۽ ﺗﺮﺟﻴﺤﻦ ﺟﻲ ﺑﺪﻟﺠﮡ ﺳﺎن‪.‬‬
‫♦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻘﺎﺑﻠﻲ ﺑﺎزي‪ ‬ﺳﺒﺐ‪.‬‬
‫♦ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﺗﻮڙي אﻧﺪرﻳﻦ ﺳﺎزﺷﻦ ﺳﺒﺐ‪.‬‬
‫♦ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ُڌر ﺳﺎ ڌرﻳﻦ ﺟﻲ אڍﻧﮕﻴﻦ روﻳﻦ ﺳﺎن‪.‬‬
‫אﻧﻜﺮي ﭔﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ﺟﻮ ﻫﺠﮡ ﺗﻤﺎم ﺿﺮوري آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﺎ ﺳﭵﺎڻ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﻦ ﺳﭵﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل‬
‫ﺗﻲ ﮔﮭﺮي ﻧﻄﺮ رﮐﻦ‪ .‬ﻫﻮ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ڌرﻳﻦ ﺟﻲ روﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ‪ ‬ﺗﻮڙي ﺣﻜﻤﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﻦ ﮐﻲ ﺟﺎﭼﻴﻨﺪא رﻫﻦ ۽ ﺟﺘﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻏﻠﻂ روﻳﻮ ﻃﺎﻫﺮ ﭤﺌﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻴﺲ وڌڻ ﻻ‪ ‬ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﻧﻪ ڏﻳﻦ‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ‬

‫‪72‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﻫﻚ אﺻﻮل ﮐﻲ ﻫﭥﻲ وﭠﺮאﺋﺠﻲ ﺗﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ אﺧﺘﻼﻓﻦ ﻻ‪ ‬ﻫﺮ ُڌر ﮐﻲ آزאد ﮀﮇﺟﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺳﻤﻮرن ﮐﻲ ﻣﺘﻔﻘﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺗﻲ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻣﻮﻗﻒ رﮐﮡ ﻻ‪ ‬ﭘﺎﺑﻨﺪ ﻛﺠﻲ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺗﻲ אﺧﺘﻼف ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‬
‫۽ ﭤﻴﮡ ﺑﻪ ﮔﮭﺮﺟﻦ ﭘﺮ ﻣﻔﺎدن ﺗﻲ ﻫﻢ آوאز ﻫﺠﮡ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪.‬‬

‫‪“Give me the liberty to know, to think, to believe, and to utter freely,‬‬

‫”‪according to conscience, above all other liberties.‬‬
‫‪- Milton‬‬

‫ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﻻ‪ ‬وڏي ۾ وڏو‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﺌﻠﻴﻨﺞ‬
‫אﮘﻮﮢﻦ ﻣﻀﻤﻮﻧﻦ ۾ אﺳﺎن אﻫﻮ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺎن وאﺿﺢ ﻛﺮي آﻳﺎ آﻫﻴﻮن ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺟﻴﻮ ــــ‬
‫אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻛﺌﻴﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻄﻮر رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻮڙي دאﺧﻠﻲ‬
‫ﻃﻮر ﻛﻬﮍي ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۾ آﻫﻲ؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد وﻓﺎﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﮀﺎ آﻫﻲ؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﻮر ﻛﻬﮍن ﻛﻬﮍن رﻳﺎﺳﺘﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺗﻮڙي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ ﺗﻀﺎدن ﺟﻮ ﺷﻜﺎر‬
‫آﻫﻲ؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אﺗﺤﺎدن ﺟﻲ אﻣﻜﺎﻧﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮀﺎ آﻫﻲ ۽ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ۾ ﮀﺎ ﺑﻴﻬﻨﺪي؟ ۽ ﺳﭛ‬
‫ﮐﺎن אﻫﻢ אﻫﻮ ﺳﻮאل ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ۽ אن ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر ﻛﺌﻴﻦ ڊزאﺋﻴﻦ ﻛﺮي ﭘﺌﻲ ۽ وڌﻳﻚ ﻛﺮڻ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ؟ אن ﺳﭵﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ۾ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي‬
‫ﻋﻮאم ﻻ‪ ‬ﺑﻪ وڏي ۾ وڏو ﺳﻮאل אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ אﺳﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر ﻛﺌﻴﻦ ڊزאﺋﻴﻦ ﻛﺮﻳﻮن‬

‫‪73‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻮ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ۽ ﺳﻨﺪن ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ אﻫﺎ ﺳﺎزش ۽ ﻧﺎﭘﺎכ رﭤﺎ ﻧﺎﻛﺎم‬
‫ﭤﺌﻲ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﻫﻦ ﺣﻖ ۽ ﺑﺎﻃﻞ ﺟﻲ وﻳﮍﻫﻪ ۾ ﺳﻮﭜﺎرو ﭤﺌﻲ؟‬
‫ﻫﻦ ﺟﺪﻳﺪ دور ۾ وﻳﮍﻫﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻓﻜﺮي ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ”ﭔﺌﻲ“ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﭘﺮ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻃﺌﻲ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ وﻳﮍﻫﻪ ۾ ﮐﭩﮡ ﻻ‪ ‬رﮘﻮ ﺑﻬﺎدري‪ ،‬אﻓﺮאدي ﻗﻮت ۽ ﺳﺎزﮔﺎر ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻧﻪ ﮐﭙﻦ ﭘﺮ درאﺻﻞ وﻳﮍﻫﻪ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد‬
‫رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ)‪ (Strategy‬ﺗﻲ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﮓ‪ ،‬وאﭘﺎر ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ درﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎط ۽ אﺛﺮאﺋﺘﻲ‬
‫رﭤﺎﺑﻨﺪي ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﮐﭩﮡ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬אﺳﺎﻧﮑﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻃﻮر אن ﺧﻮﺷﻔﻬﻤﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﻧﻜﺮي‬
‫אﭼﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ ﻛﻮ ﺣﻖ ۽ ﺑﺎﻃﻞ ﺟﻲ ﺟﻨﮓ ۾ رﮘﻮ ﺣﻖ ﺟﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻫﺌﮡ ﻛﺎﻓﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻮאل אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅ دﺷﻤﻦ رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن אﺳﺎن وٽ‬
‫ﻛﻬﮍي ﺟﻮאﺑﻲ رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ آﻫﻲ؟ ۽ ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ אﻫﺎ ﻛﻴﺘﺮي ﻗﺪر ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻋﻤﻞ ۽ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺳﺎن ﭠﻬﻜﻨﺪڙ آﻫﻲ؟ ﺳﻴﺎﺳﻲ وﻳﮍﻫﻪ ۾ دﺷﻤﻦ ﺟﻲ رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺗﻮڙي ﺳﮕﮭﻪ‬
‫ﺗﻲ ﭘﻬﺮﻳﻮن وאر درאﺻﻞ ﮐﻴﺲ وאﺋﮑﻮ )‪ (Expose‬ﻛﺮڻ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺧﻼف ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﻫﻦ ﺳﺎزش ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﭨﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﺮدאر آﻫﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬
‫♦ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ‪.‬‬
‫♦ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ‪.‬‬
‫♦ وﻳﻜﺎﺋﻮ ۽ وﻃﻦ ﻓﺮوش ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮو‪.‬‬
‫ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ אﻧﻬﻦ ﭨﻨﻬﻲ ُڌرﻳﻦ ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ۽ دﻧﻴﺎ آڏو ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ אﺻﻞ ﻧﺎﭘﺎכ ۽‬
‫ﺑﮁﮍن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﻬﺮن ﺳﺎن ﺑﻲ ﻧﻘﺎب ﻛﺮي ﮐﻴﻦ ﻋﻮאم آڏو ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر אﮔﮭﺎڙو ﻧﻪ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻴﺴﻴﻦ‬
‫ﺳﻨﺪن ﺳﮕﮭﻪ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻨﺪو‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ ڏﺳﻮن ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺧﻼف אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪڙ‬
‫אﻧﻬﻦ ﭨﻨﻬﻲ ڌرﻳﻦ ﮐﻲ ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﻛﻬﮍي‪ ‬رﻳﺖ وאﺋﮑﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ؟‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅﻳﻦ‬
‫ﺟﻲ ﺧﻼف ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﻪ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ‬
‫ﭤﻮ‪ ،‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻛﺮﺗﻮﺗﻦ‪ ،‬روﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ۽ ﭰﺮﻟﭧ ﺳﺒﺐ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻲ ﻋﻮאم آڏو ﭘﮅري ۽ وאﺋﮑﻲ ﺑﻠﻚ ﺧﻮאر ﺧﺮאب ﭤﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﻨﺪن‬
‫ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬۽ رﭤﺎﺑﻨﺪي‪ ‬ﮐﻲ ﭘﻮري‪ ‬رﻳﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אﺛﺮאﺋﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻲ وאﺋﮑﻮ ﻧﻪ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺿﺮورت אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن אن ﺳﻤﻮري رאﻧﺪ ﮐﻲ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ وאﺋﮑﻮ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ‬
‫אﻫﻮ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ﮐﻲ אﻫﮍي‪ ‬رﻳﺖ ﭠﺎﻫﻴﻮ وﭸﻲ ﺟﻮ אن ۾ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺳﻨﮅي‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﻴﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﺎ ﭘﺎﻟﻴﻞ ﻏﺪאر ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮא ﻛﻦ ۽ درאﺻﻞ وڏي ﺳﻴﺎﺳﻲ ُڌر‬
‫אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﻫﺠﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﺳﻨﮅ ﺑﺎﺑﺖ ﻛﺎ ﺑﻪ ڊﻳﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﭴﺎم ﺻﺎدق ﺟﻲ دؤر ﮐﺎن‬
‫وﭠﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر אن ﻓﺎرﻣﻮﻻ ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ دﻓﻌﻲ ﻛﻮ ﻧﻪ ﻛﻮ ﻫﻚ ﺳﻴﭧ وאرو ڊﻣﻲ وڏو‬
‫وزﻳﺮ ﻛﺮﺳﻲ‪ ‬ﺗﻲ وﻳﻬﺎرﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ۽ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ۽ وﺳﻴﻠﻦ ﺟﻮ ﺳﻤﻮرو وﻫﻨﻮאر אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ‬

‫‪74‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫وٽ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬وچ ۾ ﻋﺒﺪא� ﺷﺎﻫﻪ ﺟﻲ دور ۾ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﭤﻮري ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺌﻲ ۽ אن ﺟﻮ ﺳﺒﺒﺐ ﺑﻪ אﻫﻮ‬
‫ﻫﻮ ﺟﻮ אن زﻣﺎﻧﻲ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺧﻮد ﺑﻪ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﭨﺮﻣﺲ ﺗﻲ آﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﭥﻦ وﻗﺘﻲ ﻃﻮر‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮي رﻫﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ אﻫﻮ ﭼﺎﻫﻲ ﭤﻲ ۽ אن ﻻ‪ ‬אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺳﭛ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺮي ﭤﻲ ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﮐﻲ دﻳﻮאر ﺳﺎن ﻟﮙﺎﺋﺠﻲ‪ .‬ﺳﻨﺪن ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻪ ﮐﻲ ورﻫﺎﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﭘﺎﻟﺘﻮ وڏﻳﺮن ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻛﻨﭩﺮول ﻛﺠﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ۽ وﻳﻜﺎﺋﻮ‬
‫ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮن ۽ ﭘﻴﺮن ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ۽ אﻧﺠﻲ وﺳﻴﻠﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ﺳﺎن ﻛﺎ ﺑﻪ ڊﻳﻞ ﻛﺮڻ ۾‬
‫ﻛﻬﮍي ﺗﻜﻠﻴﻒ ﭤﻴﻨﺪي؟ אن ﻓﺎرﻣﻮﻻ ﺗﺤﺖ ﭴﺎم ﺻﺎدق‪ ،‬ﻣﻈﻔﺮ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺟﺘﻮﺋﻲ‪ ،‬ﻏﻮث ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺮ ۽ אرﺑﺎب ﻏﻼم رﺣﻴﻢ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ﺟﺎ وאﺿﺢ ﻣﺜﺎل אﺳﺎن آڏو ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻦ ﺗﻪ ﻛﺌﻴﻦ ﻧﻪ ﺳﻨﮅ ۽‬
‫ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ وﺳﻴﻠﻦ ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ אﺳﺘﺤﻘﺎق ۽ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺣﻘﻦ ﺟﻲ ﺑﻴﺪردي‪ ‬ﺳﺎن ﭜﻴﻞ‬
‫ﻛﺌﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ۽ אن ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻴﻨﺪه אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ אن ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي دﺷﻤﻦ‬
‫رאﻧﺪ ﮐﻲ אﻳﺘﺮو‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ۽ ﺑﺎر ﺑﺎر ﻫﺮ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ وאﺋﮑﻮ ﻛﺠﻲ ﺟﻮ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﭔﺎر ﺑﻪ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭘﻮري‪ ‬رﻳﺖ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻲ ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ אﻫﺎ رאﻧﺪ ۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ورﺗﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬אن‬
‫ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ردﻋﻤﻞ ﻫﻚ ﭘﺮאﺳﺲ ۾ אﻫﺎ ﺳﭵﻲ رאﻧﺪ ﭰﭩﺎﺋﻲ ﮀﮇﻳﻨﺪو‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻗﺪرﺗﻲ‬
‫ﻣﺪد אﻫﺎ آﻫﻲ ﺟﻮ ُאﻫﻲ אﻧﮓ ۽ آﺑﺎدي‪ ‬۾ ﻛﻲ ﭤﻮرא ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﭨﻲ ﻛﺮوڙ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﮐﻲ אﺋﻴﻦ‬
‫ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن دﻳﻮאر ﺳﺎن ﻟﮙﺎﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אن ﺟﻮ ﻫﺮ ﻣﺎﮢﻬﻮ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮭﻲ وﭠﻲ‪.‬‬
‫אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺧﻼف ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ رא‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺎﻗﺖ ۾‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮڻ‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻣﻨﺠﮭﺎﺋﮡ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ رא‪ ‬ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ وڏي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺎﻗﺖ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻪ ﻛﺮڻ ۽ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﻣﭥﺎن ﻧﺎزل ﻛﺮڻ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﮔﮇوﮔﮇ‬
‫ﺳﻨﮅي دאﻧﺸﻮرن‪ ،‬אدﻳﺒﻦ ﺗﻮڙي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺣﺼﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﻴﺘﺮن ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن وﺳﺎن ﻧﻪ ﮔﮭﭩﺎﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺪאن ۽ אﺧﺒﺎرن ۾ אﺻﻞ ڌﻣﭽﺮ ﻣﭽﺎﻳﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﻫﺎﮢﻲ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ﭤﻲ وﺋﻲ آﻫﻲ ۽‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻧﺠﺎت ﺟﻲ ﺟﻨﮓ ﻫﺎﮢﻲ ُאﻫﺎ وڙﻫﻨﺪي‪ .‬אﻫﺎ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ۽ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﮔﮇﻳﻞ رאﻧﺪ ﻫﺌﻲ‪،‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺳﻨﮅي אدﻳﺒﻦ ۽ دאﻧﺸﻮرن ﺟﻮ ﻫﻚ ﺣﺼﻮ ۽ ﻛﺠﮭﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ُڌرﻳﻮن ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ אﻧﺪאز ﺳﺎن אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﭤﻴﻮن‪ .‬ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﮐﻴﻦ ڏوﻫﺎرﻳﻦ‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮدن ۽ ﻗﺎﺗﻠﻦ ﻣﺎن ﭰﻴﺮאﺋﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ אﺗﺤﺎد ﭘﻮﻧﻢ ۾‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﻮ ﭤﻲ وﻳﻮ‪ .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﺸﺮف ﺟﻲ ﻫﻦ دؤر ۾ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﮔﮇﺟﻲ‬
‫ﺟﺌﻴﻦ ﺳﻨﮅ ﮐﻲ ﭜﻴﻠﻴﻮ ۽ ﺳﻨﮅي אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻋﻮאم ﺧﻼف ﺿﻠﻌﺎ ﭨﻮڙي ﺳﻨﺪن وﺳﻴﻠﻦ ۽ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻖ‬
‫ﺗﻲ ڌאڙא ﻫﻨﻴﺎ آﻫﻦ‪ ،‬אن ﺳﻨﺪن ﺳﻤﻮرن ڊرאﻣﻦ ۽ ﻧﺎﭨﻜﻦ ﺟﻲ ﭰﻮﻛﮣﻲ ﻣﺎن ﻫﻮא ﻛﮃي ﮀﮇي آﻫﻲ‪ .‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ‬
‫אﻳﻢ ﻫﻦ ﭜﻴﺮي ﺗﻪ ﻧﻪ رﮘﻮ ﺳﻨﮅ ﭘﺮ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر وאﺋﮑﻮ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ‬
‫אﻳﺘﺮي ﻛﻨﮉאﺋﺘﻲ ۽ )‪ (Isolated‬אڳ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ ﺟﻴﺘﺮو אﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ אڄ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‪،‬‬

‫‪75‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭘﺸﺘﻮن‪ ،‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم آڏو אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺎﮢﻲ ﻛﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎرא ﻧﻪ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ‪ .‬אﻫﺎ‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺎل אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻛﻤﺰور ﻻ‪ ‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻓﺎﺋﺪي ۾ آﻫﻲ‪.‬‬
‫درאﺻﻞ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ אﻫﻮ ﺳﻤﺠﮭﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ ﺗﻪ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ۽ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ‬
‫ﻋﻮאم ﮔﮇ ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ אﺳﺎن ﻻ‪ ‬ﭔﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬אﺳﺎن ﺳﻤﻮرن ﺗﻀﺎدن ۽ ﺑﻲ אﻧﺼﺎﻓﻴﻦ ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ אردو‬
‫ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻋﻮאم ﺳﺎن دﺷﻤﻨﻲ‪ ‬وאرو روﻳﻮ ﻧﭥﺎ رﮐﻮن‪ .‬אﻫﻲ ﺗﻀﺎد ﺣﻞ ﭤﻴﮡ ﺟﻮﮘﺎ آﻫﻦ ۽ אﻫﻮ رﮘﻮ אﺳﺎن ﺗﻲ‬
‫ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﺪن ﻣﻔﺎد ۾ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺮ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﻫﻚ ﻣﺎﻓﻴﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻛﻼכ‬
‫ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ دאﺋﻤﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻲ ۽ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺧﻼف ﻛﻢ ﻛﺮي ﭤﻲ‪ُ .‬אﻫﺎ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﭜﺎرت ﺗﻮڙي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﮔﮇﺟﻲ ﻣﭥﻲ ﺳﻨﺪن‬
‫ﻣﻔﺎد ﭘﻮرא ﻛﺮي ﭤﻲ ۽ ﻫﻴﭟ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ دאﺋﻤﻲ ﻣﻔﺎدن ﺧﻼف ﻛﻢ ﻛﺮي ﭤﻲ‪.‬‬
‫אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺧﻼف آﭘﺮﻳﭧ ﻛﻨﺪڙ ۽ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪڙ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر ﺟﻮ‬
‫ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻪ رﮘﻮ אﻫﻮ ﭘﺮ ﺧﻮد אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻋﻮאم ۽ ﺳﻨﺪن روﺷﻦ ﺧﻴﺎل دאﻧﺸﻮرن ﮐﻲ ﺑﺎر ﺑﺎر אﻫﻮ‬
‫ﻣﺤﺴﻮس ﻛﺮאﺋﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻪ رﮘﻮ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺣﻖ ۾ ﻧﻪ آﻫﻲ‬
‫ﭘﺮ אﻫﺎ ﺳﻨﺪن ﺟﺎﺋﺰ ۽ ڊﮔﮭﻲ ُﻣﺪي وאرن ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎכ آﻫﻲ‪ .‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻦ ﺗﻀﺎد‬
‫ﮐﻲ אﻳﺘﺮو وڌאﺋﻴﻨﺪي ﺟﻮ ﻫﺘﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ אﻣﻦ ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪو ۽ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ۾ ﻧﻪ آﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻲ ۽ ﻧﻪ אردو ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻨﺪڙ ﻋﻮאم ﺟﻲ‪ .‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﺳﻨﮅ ۾ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ‬
‫ﻫﻚ ﺧﻄﺮﻧﺎכ אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﭥﻴﺎر آﻫﻲ ۽ ﺟﻴﺘﺮو ُאﻫﺎ ﻣﻀﺒﻮط ﻫﻮﻧﺪي אوﺗﺮو ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ۽ ﺳﻨﮅ‬
‫ﺟﻮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻣﻔﺎد ﺧﻄﺮي ۾ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬אﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح ﺟﻴﺘﺮو ُאﻫﺎ ﻛﻤﺰور ۽ ﻛﻨﮉאﺋﺘﻲ ﻫﻮﻧﺪي אوﺗﺮو ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎد ﻣﺤﻔﻮظ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬אﻧﻜﺮي אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻛﻤﺰور ﻛﺮڻ رﮘﻮ‬
‫אن ﺟﻲ ﻛﻤﺰوري ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي ﭘﺮ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﻠﻬﻪ ﭼﭕﻲ ﻛﺮي‬
‫وﺟﮭﻨﺪي‪.‬‬
‫وﻳﻜﺎﺋﻮ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮن ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﮭﻴﺮو ﺗﻨﮓ ﻛﺮڻ‪:‬‬
‫ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻫﺮ ﻗﻮم ﺟﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﺮﺷﺖ ۾ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ۽ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎد ﭘﺮﺳﺖ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮدאرאﻧﻪ ﺳﻤﺎﺟﻦ אﻧﺪر ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאرאﻧﻪ ﺳﻤﺎج אﻧﺪر وري ﺑﻪ ﻛﻴﺘﺮن ﺣﻮאﻟﻦ ﺳﺎن ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאر ﻃﺒﻘﻲ ﺟﺎ ﻣﻔﺎد ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺳﺎن‬
‫ﺳﻠﻬﺎڙﻳﻞ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺮ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ وڏﻳﺮﻛﻲ ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻬﮍو אﺑﻦ אﻟﻮﻗﺖ‪ ،‬وﻃﻦ ﻓﺮوش‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻏﻴﺮت ۽ ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﮐﺎن وאﻧﺠﮭﻮ ﻋﻮאم دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﻮ دﻧﻴﺎ ۾ ورﻟﻲ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪو ۽ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺑﺪﻧﺼﻴﺒﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﺎ‬
‫ﭘﻴﺮא ﮐﮣﺒﺎ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ﺳﺒﺐ אن ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﻮر ﻏﺪאري‪ ‬وאرو אﻫﻮ ﻛﺮدאر آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺑﻪ ﺑﻠﻮچ‪ ،‬ﭘﭡﺎڻ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ۽ ﺳﺮאﺋﻴﻜﻲ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻦ ﺟﻮ ﻛﺮدאر ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻗﻮم ۽‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺧﻼف אﻳﺘﺮو ﺑﮁﮍو ﻧﻪ آﻫﻲ ﺟﻴﺘﺮو ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮي ﺟﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻲ ﻃﺒﻘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪‬‬
‫ﺳﺮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ ۽ ﻧﻔﺴﻴﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻڙن ۾ ﺋﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﻛﻮﺗﺎﻫﻪ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم ۽ ﻗﻮم ﺟﻮ‬
‫وﻳﺮي‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺟﻮ دﻻل ۽ ﻏﺪאر آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ُﻟﭩﮡ‪ ،‬ﭰﺮڻ‪ ،‬ﻫﻴﭟ رﮐﮡ‪ ،‬ﮐﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻏﻼم رﮐﮡ ۽‬
‫ﺳﻨﺪن ﺳﮕﮭﻪ ﮐﻲ ﺳﻮدﻳﺒﺎزي‪ ‬ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﮔﻬﺮ ۾ ﺷﻴﻨﻬﻦ ﭤﻴﻮ ﭘﻴﻮ ﻫﻠﻨﺪو ۽ دﺷﻤﻦ وٽ ُﺟﺘﻴﻦ ۾‬

‫‪76‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﺎ‪ ‬وﭠﮡ ﻻ‪ ‬ﺑﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺗﻴﺎر ﺑﻴﭡﻮ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬ﻫﻦ ﻃﺒﻘﻲ ﺟﻲ ﺳﺮﺷﺖ ۾ وﻃﻦ‪ ،‬ﻗﻮم ۽ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﻏﺪאري‬
‫ﺳﻤﺎﻳﻞ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﮕﺮﻳﺰن ﮐﺎن وﭠﻲ ﻫﺮ دور ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ אوﻻد آﻫﻲ‪ .‬ﮔﮭﮣﻦ‬
‫ﺳﺒﺒﻦ ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ۾ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻣﻌﻄﻞ ﭤﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي‬
‫ﮐﻴﻦ ﻏﺪאري‪ ‬ﻻ‪ ‬ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻴﺪאن ﻣﻠﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻃﻮر ﮘﭽﻲ‪ ‬۾ ﻫﭣ ﻧﻪ ﭤﻲ وﺟﮭﻲ ﭘﺮ ﭘﺮي ﮐﺎن ﺑﻴﻬﻲ ﻣﭥﺲ آﮜﺮ ﮐﮣﻲ ﭤﻲ‪ .‬אﻳﺘﺮو ﺷﺮم ﻫﻦ ﻃﺒﻘﻲ ۾ آﻫﻲ ﺋﻲ‬
‫ﻛﻮﻧﻪ ﺟﻮ ﻫﻮ אﺧﻼﻗﻲ دﭔﺎ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر ﭤﺌﻲ ۽ ﻛﺎ ﻓﻀﻴﻠﺖ אﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮي‪ .‬ﻫﻜﮍي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ‬
‫אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ وאﻧﮕﺮ ﺳﻨﮅي‪ ‬وڏﻳﺮو ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر وڏﻳﺮي ﺟﻮ ﻫﺘﻲ אﮔﮭﺎڙو ﻏﺪאري‪ ‬وאرو روپ ﺳﻨﮅي‬
‫ﻋﻮאم ﺧﻼف ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ۽ אﻧﺠﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻫﭥﻴﺎر آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ‬
‫ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﻫﺘﻲ ﮔﮭﺮ ۾ ﺳﻮڙﻫﻮ‪ ،‬ﺑﮁﮍو ۽ ﻛﻤﺰور ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ آﻫﻲ ﺳﻨﺪس ﺟﻮڙﻳﻮאل ﻣﭥﻴﻦ ُڌر ﺗﻲ‬
‫אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ وאر ﻛﺮڻ‪ .‬ﺳﻨﮅي‪ ‬۾ ﭼﺌﺒﻮ آﻫﻲ ”ڌכ ﻫﮡ ڌي‪ ‬ﮐﻲ ﺗﻪ ﺳﮑﻲ ﻧﻨﻬﻦ!“ ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮي‬
‫ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﭘﻴﺮن ﻫﻴﭡﺎن زﻣﻴﻦ ﻧﻪ ﻛﮃي وﺋﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻴﺴﻴﻦ אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﮐﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺷﻜﺴﺖ ڏﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬אﻳﻢ ﻛﻴﻮ אﻳﻢ ۽ ﺳﻨﺪس ﺳﺎﭤﺎري ﺳﻨﮅي وڏﻳﺮو ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻲ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﺎ ﺳﻨﮅ ۾ ﭔﻪ אﻟﮗ ﻣﻮرﭼﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ُאﻫﻲ ﻗﺎﺋﻢ ۽ ﻣﻀﺒﻮط آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺗﻴﺴﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻮ رﮘﻮ دﻓﺎﻋﻲ ﭘﻮزﻳﺸﻦ ۾ ﻫﻮﻧﺪو‪ .‬وﻗﺖ אﭼﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻃﺒﻘﻲ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽‬
‫ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر دﻓﻦ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺷﺮوﻋﺎت ﻛﺠﻲ ۽ אﻫﻮ ﻛﻢ رﮘﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﻫﻚ ُڌر ﺟﻮ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻤﻮري‬
‫ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﮐﻲ אن ﻻ‪ ‬ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺗﻴﺎر ﻛﺠﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي دאﻧﺸﻮر ۽ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ وﻧﺪ ﺳﻄﺤﻲ‬
‫دאﺋﺮن ﻣﺎن ﻧﻜﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﭤﻴﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫وڏﻳﺮي ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﭨﺎرﮔﻴﭧ ۽ دﺷﻤﻦ ﺟﻮ ﻣﻮرﭼﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ ڊﻳﻞ ﻛﺮي‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ وڏﻳﺮي ﮐﻲ ﻏﺪאري‪ ،‬אﺑﻦ‬
‫אﻟﻮﻗﺘﻲ ۽ وﻃﻦ ﻓﺮوﺷﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻣﻴﺪאن ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻠﻴﻞ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎل ۾ وڏﻳﺮو ﮀﻮ ﻧﻪ ﭤﻲ אﺋﻴﻦ آﺳﺎﻧﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻏﺪאري‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻴﻮ؟ ﮐﻴﺲ ﺧﺒﺮ ﻫﺌﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ُ ‬ﻫﻮ ﺳﮏ ۽ ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ‬ﺳﺎن ُאﺗﻲ رﻫﻲ ﻛﻮﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪو‪ .‬ﻫﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻏﺪאري‪ ‬ﺟﻲ ﺧﻮﻓﻨﺎכ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﺟﻲ ﺧﺒﺮ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ وڏﻳﺮي ﻻ‪ ‬وﻃﻦ ﻓﺮوﺷﻲ ۽ ﻏﺪאري زﺑﺮدﺳﺖ ڌﻧﮅو ﭤﻲ‬
‫وﺋﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ אﮔﮭﻪ ُﮐﻠﻲ ﻋﺎم ﭘﻴﻮ ﭔﮅאﺋﻲ ۽ ﻫﺮ ﻛﻮ ﻏﺪאري‪ ‬۾ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﮐﺎن ﮔﻮ‪ ‬ﮐﮣﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﺮ‬
‫وﻗﺖ ﺗﻴﺎر آﻫﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﮡ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ۾ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو ۽ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻧﻪ‬
‫رﮘﻮ ﺳﺎﮘﻲ رﻫﻨﺪي ﭘﺮ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ وڌﻳﻚ אﺑﺘﺮ ﭤﻴﻨﺪي وﻳﻨﺪي‪ .‬وﻗﺖ אﭼﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﻏﺪאر ﻃﺒﻘﻲ‬
‫ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ אﺧﻼﻗﻲ ﻃﻮر ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ڊﺳﭩﺒﻦ ۾ ﭰﭩﻮ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﮀﺎ ﮀﺎ ﻛﺠﻲ؟‬
‫ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ وאﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﻣﭥﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻴﻞ ۽‬
‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﻣﺮﺿﻲ‪ ‬۽ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬وאرو ﻫﻮﻧﺪو‪ ،‬ﺗﻴﺴﻴﻦ אﺳﺎﻧﮑﻲ رﮘﻮ دאﻧﻬﻮن ﭰﭕﻨﺪﻳﻮن‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻲ ﻫﻚ ﺣﺪ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻳﺎ ﺗﻪ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬۽ אﻧﺎرﻛﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺟﻨﻢ ڏﻳﻨﺪﻳﻮن ﻳﺎ ﻣﺤﺮوﻣﻲ‪ ‬ﺟﻮ روﻣﺎﻧﺲ ﭘﻴﺪא‬
‫ﻛﻨﺪﻳﻮن‪ .‬אن ﺟﻮ ﺳﺎدو ﺣﻞ ﺗﻪ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﻫﻚ אﻫﮍي وڏي ۽ ﺳﮕﮭﺎري ﭘﺎرﭨﻲ ﻫﺠﻲ ﺟﻮ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم‬
‫ﺟﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ אن ﻏﻴﺮ وڏﻳﺮﻛﻲ ۽ وﻃﻦ دوﺳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﮔﮇ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ‬
‫ﻛﺘﺐ آﮢﻲ ﭘﺮ وﻳﺠﮭﻲ ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ۾ אﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ אﺋﻴﻦ ُאﭜﺮﻧﺪي ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﭔﮅي‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻨﺪن ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺪﻻﺋﮡ ﻻ‪ُ ‬‬

‫‪77‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻧﻪ ﭤﻲ אﭼﻲ‪ .‬אن ﺟﻲ ﺳﺒﺒﻦ ﺗﻲ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﺗﻠﺦ زﻣﻴﻨﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﺲ‬
‫و ﭘﻴﺶ ﻫﻦ ﺳﭵﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺟﻮ ﺟﭩﺎدאر ﺣﻞ אﻫﻮﺋﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭤﻴﻦ‬
‫ﭤﻴﻮن ۽ ُאﻫﻲ رﮘﻮ אﺳﺎن ﺟﻲ ﺧﻮאﻫﺸﻦ ﺟﻮن ﻣﺤﺘﺎج ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﻦ ﮐﻲ אﺳﺎﻧﺠﻮن ﺧﻮאﻫﺸﻮن ۽‬
‫ﺧﻴﺎل ﺑﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻛﻦ ﭤﺎ ﭘﺮ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﮐﻴﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻌﺮوﺿﻴﺖ ڊرאﺋﻴﻮ ﻛﻨﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅ ۾‬
‫ﺳﺒﺠﻴﻜﭩﻮ ۽ آﺑﺠﻴﻜﭩﻮ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ אﻫﮍو ﺣﺎدﺛﻮ ﭤﺌﻲ‪ ،‬ﺗﻴﺴﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﻮﻣﻲ روﻳﻦ ۽ ﻋﻤﻠﻦ ﺳﺎن אن‬
‫ﭘﺮאﺳﺲ ﺟﻲ رﻓﺘﺎر ﮐﻲ ﺗﻴﺰ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻧﻈﺮ وﺟﮭﻮن‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﮐﻲ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ وאﺿﺢ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪:‬‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺒﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻗﻮﻣﻦ ﮐﻲ ﺳﻨﺪن وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ۽ دאﺋﻤﻲ ﻣﻔﺎدن‬
‫ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻲ وﻗﺖ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺒﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي ﻗﻮم ۾ אﻫﺎ ﺻﻼﺣﻴﺖ אﭸﺎن‬
‫ﺑﻪ وڌﻳﻚ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻃﻮر ذאﺗﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻘﻦ‪ ،‬ﻗﺒﻴﻠﻦ ۽ وڏﻳﺮﻛﻴﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮن ۾‬
‫ورﻫﺎﻳﻞ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺗﻲ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻈﺎﻫﺮو ﻛﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﭘﺎﮢﻲ‪ ‬ﺟﻲ ورﻫﺎﺳﺖ ۽ ﮔﺮﻳﭩﺮ ﭤﻞ ﻛﺌﻨﺎل ﺗﻮڙي ﻛﺎﻻﺑﺎغ ڊﻳﻢ ﺟﻲ אڏאوت ﺧﻼف ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻫﻢ ﺧﻴﺎﻟﻲ אن ﺟﻮ وﻳﺠﻬﻮ ﻣﺜﺎل آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻗﻮم ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ אﻳﺘﺮو ﻫﻢ ﺧﻴﺎل ۽ ﻣﺘﺤﺪ ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ אﻫﺎ ﭔﮅي אﭸﺎ‬
‫אﺑﺘﺪאﺋﻲ ڏאﻛﻦ ﺟﻲ ﺳﻄﺢ ﺟﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻮن ﻧﺎزכ ﻗﻮﻣﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن אن ﮐﺎن ﮔﮭﮣﻮ وڌﻳﻚ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻮن‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺿﻲ آﻫﻦ‪ .‬ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻮ אﻫﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﻳﻚ ﻧﻔﺮي ۽ ﭨﺎﻧﮕﺎ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﺗﻮڙي‬
‫ﺑﺪﻛﺮدאر ۽ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ ﮔﮇ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻗﻮم ﺟﻲ‬
‫ﻗﻄﻌﻲ אﻛﺜﺮﻳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺷﻌﻮر ڏﻳﮡ‪ ،‬ﮐﻴﻦ ﻫﻢ ﺧﻴﺎل ۽ ﻫﻢ ﻗﺪم‬
‫ﺑﻨﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪن אﺗﻔﺎق ﮐﻲ ﻫﻚ ﻗﻮﻣﻲ ﻃﺎﻗﺖ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻴﻦ‬
‫ﮐﺎن אڻ وאﻗﻒ אﺧﺒﺎر ﻧﻮﺳﻴﻦ ۽ ﺻﺤﺎﻓﻴﻦ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻄﺤﻲ ۽ ﻏﻠﻂ ﺗﺼﻮر ﻋﺎم ﻛﻴﺎ آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻪ ﮔﮭﺮאن ُرﺳﻲ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻧﻌﺮو ﻫﮣﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ وٽ ﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻫﺠﻲ‬
‫۽ ﻧﻪ ﻧﻈﺮﻳﻮ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﭼﺎر ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﺎﮢﻦ ﮔﮇ ﻫﺠﻦ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﺳﭝﻨﻲ ﻳﻚ ﻧﻔﺮي ﻳﺎ ﺑﺪﻛﺮدאر ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﻲ ﮔﮇي وﻳﻬﺎرﻳﻮ ﺗﻪ ُאﻫﺎ ﭤﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ .‬ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي ﺟﻮ אﻫﻮ ﺗﺼﻮر َﮀﺴﻮ‪ ،‬ﻏﻴﺮ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ‪ ،‬ﺑﻲ وزن‬
‫۽ ﺳﻄﺤﻲ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﮔﮭﮣﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﺧﻄﺮﻧﺎכ ﺑﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻪ ﺋﻲ وري ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ ﭨﺎﺋﻴﭗ وڏﻳﺮﻛﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﭘﺎرﭨﻴﻦ ُﭘﭡﻴﺎن ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻫﺠﻮم ﮐﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي ﺳﮇي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ آﻫﻲ‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺑﺎﺷﻌﻮر ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ ﭔﮅي‪ .‬אﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي ﺗﻴﺴﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ ﺟﻴﺴﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ۽ ﻣﻌﺎﺷﻲ‬
‫ﺣﻖ ﻧﻪ ﭤﻲ ُﺳﭹﺎﮢﻲ ۽ אن ﻻ‪ ‬ﮔﮇﻳﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﻲ אڻ ﭨﺮ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ‪ .‬ﭘﻴﭙﻠﺰ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻮ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻮ ﻗﺮאر ڌﺋﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﮐﻴﻦ وڏﻳﺮن ﮐﻲ אﻗﺘﺪאر ۾ آﮢﮡ ﺟﻲ אﻟﻴﻜﺸﻨﻲ ذرﻳﻌﻲ ﻃﻮر אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻛﻴﻮ‪ .‬אﻫﻮ ﺻﺤﻴﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﻬﻴﺪ ُﭜﭩﻲ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﺠﺎڳ ﻛﻴﻮ ﭘﺮ אﻫﺎ ﺳﺠﺎﮘﻲ ﮐﻴﻦ رﮘﻮ‬
‫ﺟﻠﺴﻦ ﺟﻠﻮﺳﻦ ۾ آﮢﮡ ﮐﺎن אﮘﺘﻲ وڌي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬ﻋﻮאم ﮐﻲ אﻫﻮ ﺗﻪ ﭔﮅאﻳﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺣﻖ ۽ ﻓﺮض ﮀﺎ‬
‫آﻫﻦ؟ ﻫﻮ ﺻﺪﻳﻦ ﮐﺎن ﻏﻼم ﮀﻮ آﻫﻦ؟ ﺳﻨﺪن ﻏﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻏﺮﺑﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻟﺖ ۽ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﮀﺎ آﻫﻦ؟‬

‫‪78‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻏﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻏﺮﺑﺖ ۽ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﻧﺠﺎت ﻛﺌﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ؟ ﺳﻨﺪن אﺻﻞ ﺳﮕﮭﻪ ﮀﺎ ۾ ۽ ﻛﻬﮍي آﻫﻲ؟‬
‫ﺳﻨﺪن ﻛﻤﺰورﻳﻮن ﻛﻬﮍﻳﻮن آﻫﻦ ﺟﻴﻜﻲ ﺳﻨﺪن ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬۽ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﮔﻲ‪ ‬ﻻ‪ ‬ذﻣﻴﻮאر آﻫﻦ؟ وڏﻳﺮﻛﻴﻮن ۽‬
‫ﻧﺎﭨﻜﻲ ﻗﻮﻣﭙﺮﺳﺖ ﭘﺎرﭨﻴﻮن زﺑﺎن ﺳﺎن ﭜﻞ ﺗﻪ ﮐﮣﻲ ﮀﺎ ﺑﻪ ﭼﻮن ﭘﺮ ﮐﻴﻦ ‪ Suit‬ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ ﻋﻮאم ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾‬
‫אﻧﮅو‪ ،‬ﭔﻮڙو‪ ،‬ﮔﻮﻧﮕﻮ‪ ،‬ﺑﻲ ﺷﻌﻮر ۽ ﺟﺎﻫﻞ ﻫﺠﻲ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﻋﻮאم ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻌﻮر ﭘﻴﺪא ﭤﻴﮡ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪‬‬
‫ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي ﻫﻚ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ ۽ دﻳﻮאﻧﻲ ﺟﻮ ﺧﻮאب آﻫﻲ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻫﺮ ﻓﺮد ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮي‪:‬‬
‫ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻲ אﻳﺘﺮو ﺗﻪ ﮔﻨﺪو ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺟﻮ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﻧﻈﺮ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻚ‬
‫ڌﻧﮅو‪ ،‬وאﭘﺎر ۽ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﻓﺮوﺷﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻛﺎروﺑﺎر آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ‬
‫ﺳﺎﺋﻨﺲ آﻫﻲ ۽ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ آرٽ آﻫﻲ ۽ ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻗﻮم ﺗﻮڙي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺗﻘﺪﻳﺮن ﺑﺪﻻﺋﮡ‬
‫ﺟﻮ ذرﻳﻌﻮ ۽ وאٽ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺋﻲ ﺗﻪ ﻫﺌﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﭼﻴﻦ ﺟﻬﮍي آﻓﻴﻤﻲ ﻗﻮم ﮐﻲ אڄ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻣﻌﺎﺷﻲ‬
‫ُﺳﭙﺮ ﭘﺎور ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺋﻲ ﺗﻪ ﻫﺌﻲ ﺟﻨﻬﻦ ذرﻳﻌﻲ وﻳﭩﻨﺎم ﺟﻬﮍي ﻧﭕﻞ ۽ ﻛﻤﺰور‬
‫ﻗﻮم آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻬﮍي ُﺳﭙﺮ ﭘﺎور ﮐﻲ ﺷﻜﺴﺖ ڏﻧﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺋﻲ ﺗﻪ ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ آڏو ﺟﻨﺮل‬
‫ﻧﻴﺎزي‪ ‬ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻓﻮج ﭘﺎرאن ﻫﭥﻴﻦ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻨﮕﺎﻟﻴﻦ آڏو ﻫﭥﻴﺎر ﭰﭩﺎ ﻛﺮﮢﺎ ﭘﻴﺎ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﺑﺪﻛﺮدאر‪ ،‬ﻛﺮﭘﭧ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺖ ۽ ﻛﺮﻣﻨﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻮم ﺟﺎ ﻧﺼﻴﺐ ﭰﭩﺎﺋﻲ ﭤﻲ ۽ ﻋﻮאﻣﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﺗﻮڙي‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻈﺮﻳﻦ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺑﺎﻛﺮدאر ۽ ﺑﺎﺷﻌﻮر ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻮن ﺗﻘﺪﻳﺮون ﺑﺪﻻﺋﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﻋﻮאم ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر وري ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﮐﺎن ﭔﻪ ﻗﺪم אﮘﺘﻲ‬
‫آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺑﺎوﺟﻮد ﮐﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﻣﺎﻳﻮس ۽ ﺑﺪﻇﻦ ﻛﺮڻ ۾ وﺳﺎن ﻧﻪ ﮔﮭﭩﺎﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺳﻨﮅي‬
‫دאﻧﺸﻮرن ۽ אدﻳﺒﻦ ﺟﻲ ﻫﻚ ﺳﻄﺤﻲ ﮔﺮوﻫﻪ ﺑﻪ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﺑﺪﻇﻦ ﻛﺮڻ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻃﺮﻓﺎن ﻛﺎ‬
‫ﻛﺴﺮ ﻧﻪ ﮀﮇي آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ وאﺑﺴﺘﮕﻲ‪ ‬ﮐﺎن אﺋﻴﻦ ﭘﻴﺎ ﭨﻬﻨﺪא ۽ אﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪא ﭴﮡ אﻫﻮ ﻛﻮ‬
‫ﻛﻮڙﻫﻪ ﺟﻮ ﻣﺮض ﻫﺠﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺳﻨﺪن دﻟﻴﻞ אﻫﻮ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﮍﻫﻴﻞ ﻟﮑﻴﻞ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻮ ﻛﻢ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻗﻮم ۽ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺪﻻﺋﮡ ﺟﻮ ﻣﻴﺪאن ﭼﻮرن‪ ،‬ڏوﻫﺎرﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻫﻠﻦ‪ ،‬ﭜﺘﻪ‬
‫ﺧﻮرن‪ ،‬ﻏﺪאرن ۽ ﻣﺎﻓﻴﺎﺋﻦ ﻻ‪ ‬ﺧﺎﻟﻲ ﮀﮇي ڏﺟﻲ ۽ ﭘﻮ‪ ‬وري ﻗﻮم ﺳﺎن ﻫﻤﺪردي‪ ‬ﻻ‪ ‬دאﻧﻬﻮن ﺑﻪ ﻛﺠﻦ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺗﻪ ﻣﺮﻳﺾ ﮐﻲ ﻋﻼج ﮐﺎن ﺟﮭﻠﺠﻲ ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﺪس ﺑﻴﻤﺎري‪ ‬ﺗﻲ ﮘﻮڙﻫﺎ ﮘﺎڙﺟﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﺪﻳﺪ אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻬﺬﻳﺐ ۽ ﺳﻤﺎج ﺟﻮ ﻫﻚ אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻌﺒﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬אﭴﻮﻛﻲ‬
‫دور ۾ ﻣﻬﺬب ﺳﻤﺎج ۽ ذﻣﻴﻮאر رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ‪ .‬ﻓﺮد ﺳﻤﺎج ﺗﻮڙي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ‬
‫ﻧﻨﮃي ۾ ﻧﻨﮃو ﻳﻮﻧﭧ آﻫﻲ ۽ ﺟﻴﺴﻴﻦ אﻫﻮ ذﻣﻴﻮאر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻧﭥﻮ ﻛﺮي‪ ،‬ﺗﻴﺴﻴﻦ ﺳﻤﺎج ۽ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﺌﻲ‪ ،‬אﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻳﻮﻧﺎن ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮف אرﺳﻄﻮ‪ ‬ﭔﻪ ﻫﺰאر ﺳﺎل ﮐﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻛﻴﺌﻲ ﺻﺪﻳﻮن אڳ ﭼﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻣﻬﺬب ﺳﮇאﺋﮡ ﺟﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﭤﻮ‬
‫رﮐﻲ‪ .‬ﺳﻤﺎﺟﻦ ﺗﻮڙي ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺗﻘﺪﻳﺮن ﺑﺪﻻﺋﮡ ﻻ‪ ‬אﻫﺎ ﻫﻚ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر ﻣﭹﻴﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ ُאن ﺟﻮ وڏي‬
‫۾ وڏو אﺛﺮאﺋﺘﻮ ذرﻳﻌﻮ ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ آﻫﻲ ۽ ُאﻫﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻴﺴﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﺴﻴﻦ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ روאﻳﺘﻲ ﺗﺼﻮر ﻧﻪ ﺑﺪﻻﻳﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ ۽ ﻫﺮ ﻓﺮد ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر ﻣﺘﻌﻴﻦ ۽ אدא ﻧﻪ ﭤﻮ‬
‫ﻛﺮي‪ .‬آﺋﻴﮉﻳﻞ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺗﻪ אﻫﺎ ﭤﻴﻨﺪي ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﻫﻚ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺷﻌﻮر‪،‬‬

‫‪79‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﻛﺮدאر ۽ ﻋﻤﻞ ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﺳﭙﻮرٽ ﻛﺮي ﭘﺮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻤﺎج ﺟﻮن ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن אﻫﮍﻳﻮن ﻧﻪ‬
‫ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن ﺗﻪ אﺋﻴﻦ ﭤﻴﮡ ﻻزﻣﻲ ﻃﻮر ﺳﻮﻟﻮ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺎن אن رא‪ ‬ﺟﻮ آﻫﻴﺎن ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻃﻮر ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ‪ ‬ﺟﻮ وﻳﺠﮭﻮ‬
‫ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭜﻞ ُאن ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﺌﻲ‪ ،‬אن ﺳﺎن وﻳﺠﮭﮍאﺋﻲ رﮐﻲ ﭘﺮ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ وאﺑﺴﺘﮕﻲ ﺿﺮوري آﻫﻲ‪،‬‬
‫ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺟﻲ ﻣﺮﺣﻠﻦ ﻣﺎن رﮘﻮ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺗﮇﻫﻦ ﺋﻲ ﮔﺬرﻧﺪو‪ .‬ﻫﻲ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ﺳﻨﮅي دאﻧﺸﻮرن ۽ אدﻳﺒﻦ ۾ ﺳﭝﻨﻲ ڌرﻳﻦ ﻻ‪ ‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻫﺠﮡ وאرو ﻣﺮض آﻫﻲ‪ ،‬אﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﻓﻜﺮي ۽‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺎﭘﺨﺘﮕﻲ ۽ ﻧﺎ ﺑﺎﻟﻐﻲ آﻫﻲ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ .‬ﻣﺘﻀﺎد ﻟﻘﺎﺋﻦ ﺟﻲ وچ ۾ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﭝﻨﻲ ﻻ‪ ‬وﮢﻨﺪڙ ﭤﻲ‬
‫ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬אﻫﻮ ﻣﻴﮉﻳﺎﻛﺮ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻢ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﻫﻚ ﭔﻴﻮ رﺟﺤﺎن ﺑﻪ ﺷﻌﻮري ﻃﻮر ﭘﻴﺪא ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ آﻫﻲ אن ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺎن ﻛﺠﮭﻪ ﻧﻪ وﭸﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﺻﺤﺎﻓﺖ ۾ אن‬
‫ﺳﻄﺤﻲ روﻳﻲ ﮐﻲ ﮔﮭﮣﻮ ُאﭜﺎرﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭘﻴﺸﻪ ورאﻧﻪ ﻃﻮر ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻲ ۾ ﻛﻤﭩﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﻛﻢ‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ۽ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎ ۽ ﺧﻴﺎل ﺑﻪ رﮐﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺣﺼﻮ‬
‫ﺑﻪ وﭠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪ .‬دﻧﻴﺎ ﺟﺎ وڏא ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ وﻛﻴﻞ‪ ،‬אﺳﺘﺎد‪ ،‬אﺳﻜﺎﻟﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻴﺎت ﺟﺎ ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬ڊﭘﻠﻮﻣﻴﭧ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ‪،‬‬
‫ﺻﺤﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺰﻧﺲ ﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﻟﻢ ﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬אدﻳﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬دאﻧﺸﻮر وﻳﻨﺪي ﺳﺎﺋﻨﺴﺪאن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر‬
‫رﮐﻨﺪא آﻳﺎ آﻫﻦ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر رﮐﻦ ﭤﺎ‪ .‬אﻫﺎ ﻛﻬﮍي ﺳﻄﺤﻲ ﺳﻮچ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺎن‬
‫ﻛﺠﮭﻪ ﻧﻪ وﭸﻲ؟ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺮڻ ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻢ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﮀﺎ אﻫﻮ وאﻧﺪن ﺟﻮ ﻛﻢ آﻫﻲ ﻳﺎ‬
‫ﻫﺠﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ؟ אن ﻛﺮي ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺑﺎﺷﻌﻮر ﺳﻨﮅي ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻮ אﻫﻮ ﻗﻮﻣﻲ ﻓﺮض آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺳﻨﺠﻴﺪﮔﻲ‪‬‬
‫ﺳﺎن ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮي‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﺳﻨﮅي دאﻧﺸﻮر ۽ אدﻳﺐ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮچ ۽ ﻛﺮدאر ۾ ﭘﺨﺘﮕﻲ آﮢﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﻨﮅي دאﻧﺸﻮرن ۽ אدﻳﺒﻦ ﺟﻲ ﻛﺮدאر ﺗﻲ אﺳﺎن ﻣﭥﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻃﻮر ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭔﻮﻟﻬﻪ ﻛﺮي‬
‫آﻳﺎ آﻫﻴﻮن ﭘﺮ ﻫﺘﻲ ﻫﻚ ﺧﺎﺻﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﮐﺎن ﻛﺠﮭﻪ ﮘﺎﻟﻬﻴﻮن ﺿﺮوري آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻛﻨﻬﻦ ﻗﻮم ﺟﺎ‬
‫دאﻧﺸﻮر ۽ אدﻳﺐ ﻓﻜﺮي‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ ۽ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺑﺎﻛﺮدאر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻘﻲ ۽ ُﭘﺨﺘﺎ آﻫﻦ ﺗﻪ אﻫﻮ אﻧﻬﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻮ‬
‫ﭜﺎڳ ﭤﻲ ﭘﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﭔﻲ‪ ‬ﺻﻮرت ۾ אﻫﺎ אﻧﻬﻦ ﺟﻲ وڏي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ‬ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي אدﻳﺐ ۽ دאﻧﺸﻮر ون‬
‫ﻳﻮﻧﭧ ۾ ۽ אن ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﻛﺮدאر אدא ﻛﻴﻮ ﭘﺮ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﭵﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻣﺎن‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻫﭣ ﻛﮃي وﻳﻮ‪ ،‬ﻧﻪ رﮘﻮ ﻫﭣ ﻛﮃي وﻳﻮ ﭘﺮ אن ﺟﻲ وڏي ﺣﺼﻲ ۾ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ‬ﺟﺎ ﻻڙא ﭘﻴﺪא‬
‫ﭤﻴﺎ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אڄ ﺑﻪ אن ﺟﻲ ﻫﻚ ﻧﻨﮃڙي ﭤﻮرאﺋﻲ ﻛﻤﭩﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﻛﻢ ﻛﺮي ﭤﻲ ﭘﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر‬
‫ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﻛﺎ ﮔﮭﮣﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫دאﻧﺸﻮر ۽ אدﻳﺐ ﭜﻞ ﺗﻪ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۾ ﻧﻪ ﻫﺠﻦ ﭘﺮ אﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﺳﻤﺎج ۾ ﻫﻚ אﺛﺮאﺋﺘﻮ ﻛﺮدאر‬
‫ﺿﺮور ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ ۽ ﻫﺌﮡ ﺑﻪ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬אدﻳﺐ ۽ دאﻧﺸﻮر ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺎج ﺟﺎ ﺣﻮאس ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ ۽ ﺟﻲ ُאﻫﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ۽ ﻓﻜﺮي ﻃﻮر ُﭘﺨﺘﺎ ﻫﺠﻦ ﺗﻪ אﻫﻲ ﺳﻤﺎج ﺟﻮ دﻣﺎغ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ﮐﻲ ﺳﺎدو ﻛﻨﺪא آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻬﻮ ﻛﻠﻬﻲ ۾ ﻣﻼﺋﻲ ﺑﻴﻬﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ ﺑﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ‬ ‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﻗﻮﺗﻦ ﺳﺎن ُ‬
‫ڏﻫﺎﻛﻦ وאري ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬אﻫﺎ ﻫﻴﭡﻴﻦ روﻳﻦ ﺳﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫♦ ذאﺗﻲ ﭘﺬﻳﺮאﺋﻲ‪ ‬۽ ڏﻳﮑﺎ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﻄﺤﻲ روﻳﻦ ﻣﺎن ﻧﻜﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬

‫‪80‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫♦ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺷﻴﺎت ۽ ﭔﻴﻦ ﭠﻮس ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻋﻠﻤﻦ ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎري ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫♦ אﻋﻠﻰ آدرﺷﻦ ﺗﺤﺖ ﺳﻄﺤﻲ ۽ ﻓﻮري ﭘﺬﻳﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺑﺪرאن ڊﮔﮭﻲ ُﻣﺪي وאرن ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻋﻠﻤﻲ‪،‬‬
‫ﻓﻜﺮي ۽ אدﺑﻲ ﻣﻴﺪאﻧﻦ ۾ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫♦ ﻫﻮאﺋﻲ ۽ ﻟﭕﺎڙي ﻛﻠﭽﺮ ﻣﺎن ﻧﻜﺮي ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﻲ ﻫﭥﻲ وﭠﺮאﺋﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫♦ ﻣﻘﺎﻣﻲ ۽ ﻣﻠﻜﻲ‪ ،‬ﻋﻼﺋﻘﺎﺋﻲ ﺗﻮڙي ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻮ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫♦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ُدﺷﻤﻨﻲ‪ ‬ﺑﺪرאن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻌﻴﺎري‪ ،‬ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ ۽ ﻣﺘﻮאزن روﻳﺎ אﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻦ‪.‬‬
‫♦ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ڏﻳﮑﺎ‪ ‬ﭘﺴﻨﺪي ۽ ﺑﺪﻛﺮدאري‪ ‬ﺟﻲ روﻳﻦ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺣﻮﺻﻠﻲ ﺷﻜﻨﻲ‬
‫ﻛﺮڻ ﮔﻬﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫♦ ﻗﻮﻣﻲ ذﻣﻴﻮאري ﻃﻮر ﭔﻴﻦ ﺻﻮﺑﻦ‪ ،‬ﺧﻄﻲ ﺗﻮڙي ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺳﻔﺎرﺗﻲ ﻻﮘﺎﭘﺎ وڌאﺋﻲ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻦ‪.‬‬
‫♦ ﻗﻠﻢ ﺟﻲ ُﺣﺮﻣﺖ ۽ وﻗﺎر ﺟﻲ ﺑﺤﺎﻟﻲ ﻛﺮאﺋﻲ‪ ،‬אن ﺟﻲ ذﻣﻴﻮאرאﻧﻪ ﻛﺮدאر ﮐﻲ ُאﭜﺎرﻳﻮ وﭸﻲ‪.‬‬
‫♦ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﮡ ۽ אﻧﻬﻦ ﺗﻲ אﺛﺮאﻧﺪאز ﭤﻴﮡ ﺟﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﭘﻴﺪא ﻛﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫♦ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﻋﻮאﻣﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ۽ אﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﺟﻮ وﺳﻴﻊ ۽ ﮔﮭﺮو ﻣﻄﺎﻟﻌﻮ ﻛﺮڻ‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫)‪ (4‬ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻮچ ﺟﻲ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﭔﺎﻫﺮ‬
‫ﻧﻜﺮي‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻮڙي ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺳﻮچ‪ ،‬روﻳﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ‪ (Vision) ،‬ﺗﻮڙي ﻋﻤﻞ ﺟﻲ‬
‫ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن ﺑﻨﻬﻪ אﺑﺘﺪאﺋﻲ ﻣﺮﺣﻠﻦ ۾ آﻫﻲ‪ .‬ﻋﺎم ﻃﻮر ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬ﮐﻲ ﺳﻄﺤﻲ אﻧﺪאز ﺳﺎن رﮘﻮ אﻳﻦ ﺟﻲ‬
‫אوز ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻰ ۾ ورﺗﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ ﭘﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ آﻫﻲ ﺳﻤﺎج ﺟﻲ ذﻣﻴﻮאر ﻓﺮدن‬
‫۽ אدאرن ﺟﻮ ﮔﮇﻳﻞ ذﻣﻴﻮאرאﻧﻪ ﻛﺮدאر‪ .‬ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ ﺳﻮل ۽ ﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﻫﻚ‬
‫ﭔﺌﻲ ﻻ‪ ‬ﻻزم ﻣﻠﺰوم آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪‬‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻋﻤﻞ ۾ ﺣﺼﻮ وﭠﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ ﻳﺎ ﺳﻤﺎج ۾ ﺗﺮﻗﻲ آﮢﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ آﻫﻲ ۽‬
‫ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﻃﺮح ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻗﻴﺎم ۽ אﺛﺮאﺋﺘﻮ وﺟﻮد ۽ ﻛﺮدאر ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪‬‬
‫ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻣﻤﻜﻦ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﺎ ﺳﻮچ ﻏﻠﻂ ۽ ﻏﻴﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﺴﻨﺪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﭔﻴﻦ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ وري ﺑﻪ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﭨﻜﻮ ﭘﺌﺴﻮ‬
‫وڌﻳﻚ ﺳﺮﮔﺮم ۽ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻮﻗﻒ رﮐﻨﺪڙ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد אﻫﺎ אﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ڏאﻧﻬﻦ ﻏﻠﻂ ﺣﺠﺎب‬
‫آﻣﻴﺰ روﻳﻲ ﺟﻲ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺷﻜﺎر آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻗﻮﻣﻮن ۽ ﺳﻤﺎج אﺳﺎن ﺟﺌﻴﻦ ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻦ ﮔﮭﻴﺮن ۽‬
‫ﺧﻄﺮن ۾ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ِאﺷﻮ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ אﻧﻬﻦ ﺟﺎ‬
‫ﻛﻲ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﺎ‪ .‬אﻧﻜﺮي ﺟﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﭘﻮﻟﻴﭩﻴﻜﻞ‬
‫ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬ڏאﻧﻬﻦ روﻳﻮ درﺳﺖ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو ﺗﻴﺴﻴﻦ אﻫﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ אﺛﺮאﺋﺘﻮ ﻛﺮدאر ُאﭜﺎري ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪي‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻮ‬

‫‪81‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﻌﺎﺷﻲ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ אﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺣﻞ ﻛﻨﻬﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﺎ ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬ﺗﻌﻠﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺻﺤﺖ‪ ،‬زرאﻋﺖ‪ ،‬ﭘﺎﮢﻲ‪ ،‬ﻧﺎﮢﻮ‪ ،‬אﻣﻦ אﻣﺎن‪ ،‬אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري )‪ ، (Governance‬אﻧﻬﻦ ﺟﺎ ﺣﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ‬
‫۽ ﻗﻮﺗﻦ ﮐﺎن ﺳﻮא‪ ‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ אدﻳﺒﻦ ۽ دאﻧﺸﻮرن ﺟﻲ ﻫﻚ وڏي ﺣﻠﻘﻲ ﺟﻴﺎن ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪‬‬
‫ﺟﻮ روﻳﻮ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﻛﺮڻ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﺎن ﭘﺮي ﭤﻲ ﺑﻴﻬﮡ وאرو آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻄﻠﻮم ۽‬
‫אﺳﺎن ﺟﻴﺎن ﻏﻼم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ אﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אﻫﻮ ﺳﻨﺠﻴﺪه آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﻮﻫﺮ ۾ ﻏﻴﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻮ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬وﻳﻨﺪي אﻳﻦ ﺟﻲ אوز ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺒﻲ ﺗﻪ ُאﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﺎن ڌאر ﺑﻴﻬﻲ‬
‫ﻧﭥﻴﻮن ﺳﮕﮭﻦ‪ .‬אڄ ﻛﻠﻬﻪ אﻳﻦ ﺟﻲ אوز ۾ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻣﻌﺎﻣﻠﻦ ﮐﻲ ﮐﮣﮡ ﺟﻮ ﻻڙو ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن وڌي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אﻫﻮ ﻻڙو ﻓﻲ אﻟﺤﺎل אﻳﮉووﻛﻴﺴﻲ‪ ‬ﺟﻲ دאﺋﺮي ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺤﺪود آﻫﻲ ﭘﺮ ُאﻫﻮ ُאﭜﺮﻳﻮ ﺿﺮور آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮن ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻫﺠﻦ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ُאﻫﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ذرﻳﻌﻲ ﺋﻲ ﭠﻬﻲ ﻳﺎ ﺑﺪﻟﺠﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ﺟﻮن ﻗﻮﻣﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺎزכ آﻫﻦ‪ .‬אﻧﻬﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﻗﻮﻣﻲ ﺑﻘﺎ ۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺟﻨﮓ אﻛﻴﻠﻲ‬
‫ﺳﺮ رﮘﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن وڙﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪﻳﻮن‪ .‬ﺿﺮورت آﻫﻲ ﺗﻪ ﻗﻮم ﺟﻮ ﻫﺮ ﺑﺎﺷﻌﻮر ﺣﺼﻮ אن ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﻌﺒﻲ ﺟﻲ ﭘﻠﻴﭧ ﻓﺎرم ﺗﺎن ۽ ﻛﮇﻫﻦ אن ﮐﺎن אﮘﺘﻲ وڌي ﭜﺮﭘﻮر ﺣﺼﻮ وﭠﻲ‪ .‬ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬ﭜﻞ‬
‫ﺗﻪ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﺟﻮ ﺣﺼﻮ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﭘﺮ אن ﺟﺎ ﻫﻚ ﺗﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﺳﺎن ﺳﻬﻜﺎر ۽ ﻣﺪد ﻫﺌﮡ‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻦ ۽ ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن روﻳﻮ ﺻﺤﻴﺢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﺳﺎن ﺳﻬﻜﺎر ۽ ﻣﺪد وאرو ﻫﺌﮡ ﮔﻬﺮﺟﻲ‪ .‬ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﻻ‪ ‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﺎﺣﻮل ﭠﺎﻫﮡ ۾ وڏو אﺛﺮאﺋﺘﻮ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ ۽ ﺟﻲ ﻏﻴﺮ ذﻣﻴﻮאر‬
‫ﻫﺠﻲ ﺗﻪ وڏو ﻧﻘﺼﺎن ﺑﻪ ڏﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﻗﻮﻣﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ אﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪‬‬
‫ﮐﻲ ﭘﮡ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻮچ ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬ﻣﺎن ﭔﺎﻫﺮ ﻧﻜﺮڻ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﺟﻲ אروﻧﮅﺗﻲ رא‪ ‬ﻫﻚ אدﻳﺐ ﻫﺌﮡ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻴﺜﻴﺖ ۾ ﻧﺮﻣﺪא ڊﻳﻢ ﺟﻲ אڏאوت ﺧﻼف ۽ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ אﺛﺮאﺋﺘﻮ ﻛﺮدאر אدא ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻮم ﭼﻮﻣﺴﻜﻲ ﻟﺴﺎﻧﻴﺎت ﺟﻮ ﻣﺎﻫﺮ ﻫﻮﻧﺪي ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﺎﻣﺮאج ﺟﻲ ﭘﺎﻟﺴﻴﻦ ﮐﻲ ﺳﭵﻲ‪ ‬دﻧﻴﺎ ۾ אﺋﻴﻦ אﮔﮭﺎڙو‬
‫ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ אﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺌﮡ ﺟﻲ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬۾ ﮀﻮ ﻣﺒﺘﻼ آﻫﻲ؟ אﻫﻮ‬
‫روﻳﻮ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪.‬‬
‫)‪ (5‬ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﺠﻲ!‬
‫ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ ﻫﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺒﻲ‪ ‬ﭔﻨﻬﻲ ﺻﻮرﺗﻦ ۾ ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ﻏﻼم‪،‬‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ۽ ﺧﻄﺮن ﺟﻲ ﮔﮭﮣﻦ ﮔﮭﻴﺮن ۾ آﻳﻞ ﻗﻮﻣﻦ ﻻ‪ ‬אﻫﻮ آﭘﮕﮭﺎﺗﻲ رﺳﺘﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ﭰﻴﭥﻲ ﮐﻲ‬
‫ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ُאﻣﻴﺪ‪ُ ،‬אﺗﺴﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻦ ۽ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ אﮘﺘﻲ وڌאﻳﻮ آﻫﻲ ﭘﻮ‪ ‬ﭼﺎﻫﻲ אﻫﺎ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬אدب‪،‬‬
‫آرٽ ۽ ﺳﺎﺋﻨﺲ ﺟﻲ ﻣﻴﺪאﻧﻦ ۾ ﻫﺠﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﻣﻴﺪאﻧﻦ ۾‪ُ .‬אﻣﻴﺪ ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﻋﺎم ﻃﻮر ﺳﻤﻮرﻳﻦ‬
‫ﻗﻮﻣﻦ ﻻ‪ ‬ﭘﺮ ﺧﺎص ﻃﻮر ﻏﻼم ۽ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﻻ‪ ‬روﺣﺎﻧﻲ ﻫﭥﻴﺎر آﻫﻦ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﺣﺎﻟﺘﻮن ﺑﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﺎﻳﻮس ﻛﻨﺪڙ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ ﺳﻨﺪن آزאدي‪ ،‬ﻧﺠﺎت ۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺳﻤﻮرﻳﻮن رאﻫﻮن ُאﻣﻴﺪ‪ُ ،‬אﺗﺴﺎه ۽‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻣﻨﺠﮭﺎن ﺋﻲ ﻧﻜﺮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﺎﺑﻖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ‪ ،‬אدﻳﺒﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮن ۽ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد دאﻧﺸﻮرن ﺟﻮ ﻫﻚ وڏو ﺣﻠﻘﻮ אﻫﮍو‬
‫آﻫﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻫﻚ ﻋﺮﺻﻲ ﮐﺎن ﭘﻴﺸﻪ ورאﻧﻪ ﻛﻢ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ۾ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﺎن ﺑﻴﺰאري‪ ،‬ﻟﻴﮉرﺷﭗ‬
‫ﺗﻲ ُאﺗﺴﺎﻫﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﮐﺎن ﻧﻔﺮت ﭘﻴﺪא ﻛﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﺘﻲ وﻳﻬﻨﺪא ﭼﻮﻧﺪא ”ﺳﭛ ﭠﮗ آﻫﻦ‪،‬‬

‫‪82‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﻀﻮل آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﺠﮭﻪ ﻛﻮﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو“ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻮ وﻳﺴﺎﻫﻪ ۽ ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮ ﮐﻮڙي ﻧﻪ‬
‫ﺳﮕﮭﻲ ۽ ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﮐﻲ روﺣﺎﻧﻲ ﻃﻮر ﻣﺮﮢﻴﻨﮓ ۽ ﺟﮇو ﻛﺮي ﮐﻴﺲ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ وאٽ ﮐﺎن ﭘﺮي ﻛﺮي‬
‫ﮀﮇﺟﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ ‪1990‬ع ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻨﮅ ۾ אﻫﻮ روﻳﻮ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ُאﭜﺮﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۾‬
‫ﻛﻤﺰورﻳﻮن ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪ ،‬ﻟﻴﮉرﺷﭗ ۾ ﺑﻪ ﻛﻤﺰورﻳﻮن ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن ۽ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻦ ﭤﻴﻮن ﭘﺮ אن ﺟﻮ אﻫﻮ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﭤﻮرو ﺋﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ روح ﺳﺎڙي ﮀﮇﺟﻦ ۽ ﺳﻨﺪن ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻣﺎن وﻳﺴﺎﻫﻪ ﮐﮣﺎﺋﻲ ﮀﮇﺟﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﻳﺎ ﺳﻨﺪن ﻟﻴﮉرﺷﭗ ﻛﻮ آﺳﻤﺎن ﻣﺎن ﻛﻮﻧﻪ ﻟﭥﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻛﻤﺰورﻳﻮن‬
‫ﺳﻤﺎج ۾ آﻫﻦ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﺟﻮ אﺛﺮ ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۽ ﻟﻴﮉرﺷﭗ ﺗﻲ ﺑﻪ ﻫﻮﻧﺪو ۽ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ ﭘﺮ אن ﺟﻮ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫אﻫﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ ُ‬
‫ﻧﺎאﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻗﻴﺎﺳﻲ‪ ‬۾ ورﺗﻞ ۽ ﭘﺎڻ ﺗﻲ رﺣﻢ ﮐﺎﺋﻴﻨﺪڙ ۽ روﺣﺎﻧﻲ ﻃﺮح ﺟﮇو‬
‫۽ ﻣﺮﮢﻴﻨﮓ ﻛﺮي ﮀﮇﺟﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ۾ אن ﻻڙي ﻧﻪ رﮘﻮ ﻗﻮﻣﻲ ﺳﮕﮭﻪ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﮐﻲ ﺑﻪ وڏو ﻧﻘﺼﺎن ڏﻧﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﻧﺠﺎت ﺟﻲ ﺟﻨﮓ رﮘﻮ ﭔﺎﻫﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪאﻧﻦ ﺗﻲ ﻧﻪ وڙﻫﮣﻲ آﻫﻲ ﭘﺮ אن ﺟﺎ وڌﻳﻚ ﺣﺴﺎس‬
‫۽ وڏא ﺗﻮڙي ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻴﺪאن ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي ۽ روﺣﺎﻧﻲ آﻫﻦ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ﺑﺎﺷﻌﻮر‪ ،‬ﻛﻤﻴﭩﻴﮉ‬
‫۽ ﺑﺎﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﻛﻨﻦ‪ ،‬אدﻳﺒﻦ ۽ ﺷﺎﻋﺮن‪ ،‬دאﻧﺸﻮرن ۽ ﭔﻴﻦ ﺳﺎﭸﺎﻫﻪ وﻧﺪ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﮐﻲ אن روﻳﻲ ﺟﻲ ﻫﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﭜﺮﭘﻮر ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﻛﺮڻ ﮔﻬﺮﺟﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅي ﻗﻮم ﺟﻲ ﻧﺎزכ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﻗﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬אوﻳﺴﺎﻫﻲ‪ ‬۽ ﺑﻲ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺑﺠﺎ‪ُ ‬אﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻮﺻﻠﻲ‪ُ ،‬אﺗﺴﺎﻫﻪ‪ ،‬وﻳﺴﺎﻫﻪ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ وאٽ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﺿﺮورت آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻫﻮﺋﻲ ُאﻫﻮ رﺳﺘﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺳﺎن ﻫﻦ ڏﮐﻲ دور‬
‫ﮐﻲ ﭘﺎر ﻛﺮي ﻫﻚ ﺟﺪﻳﺪ ۽ روﺷﻦ ﺧﻴﺎل ﺳﻨﮅ ﺟﻲ אڏאوت ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺳﻤﻮرن ﻣﺴﺌﻠﻦ‪ ،‬ﻋﺬאﺑﻦ‪،‬‬
‫ﺟﺪوﺟﮭﺪ آڏو رﻛﺎوﭨﻦ ۽ ﻛﻤﺰورﻳﻦ ﺑﺎوﺟﻮد ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ وﻳﺴﺎﻫﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪‬‬
‫ﻗﻮﻣﻲ آزאدي‪ ،‬ﻧﺠﺎت ۽ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻲ‪ ‬ﺟﻨﮓ ﮐﭩﻲ ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫دﺷﻤﻦ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮن ﺳﻤﻮرﻳﻮن ﻗﻮﺗﻮن آﺧﺮي ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮي ﺑﻪ אﺳﺎن ﮐﻲ ﺧﺘﻢ ﻛﺮي ﻧﻪ‬
‫ﻛﺮوڙ‬
‫ِ‬ ‫ﺳﮕﮭﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺗﻪ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮن ﺳﻤﻮروﻳﻮن ﻗﻮﺗﻮن אﭸﺎ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﺋﻲ ﻧﻪ ﭤﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﭨﻲ‬
‫ﺳﻨﮅﻳﻦ ﺟﻮ ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﺣﻮﺻﻠﻮ‪ُ ،‬אﺗﺴﺎﻫﻪ‪ ،‬ﻛﻤﭩﻤﻴﻨﭧ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻈﺮﻳﻮ‪ ،‬وאٽ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ۽ ﭔﮅي ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‪ ‬ﺳﻤﻮري‬
‫ﺳﮕﮭﻪ ﺳﺎن ﻛﭥﻲ وڙﻫﻲ آﻫﻲ؟ ﻫﻴﺴﺘﺎﺋﻴﻦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﻣﻨﺠﮭﺎن ﻫﻚ ﻧﻨﮃڙي ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬אﻫﻮ ﺑﺎر ﭘﺌﻲ ﮐﻨﻴﻮ‬
‫آﻫﻲ ﺗﻪ ﺑﻪ אن ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ אﺳﺎن ﺟﻲ ﺳﺎﻣﻬﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻌﻮر‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺣﻮﺻﻠﻲ‪ُ ،‬אﺗﺴﺎه‪ ،‬ﻛﻤﭩﻤﻴﻨﭧ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻈﺮﻳﻲ‪ ،‬وאٽ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻲ‪ ‬ﺗﻮڙي ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺳﺎن ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﻣﻴﺪאن ﺗﻲ ﻟﭥﻲ ﺗﻪ אﻧﺪرאن ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﮐﺎﭴﻲ وﻳﻞ دﺷﻤﻦ ﻛﻴﺘﺮو وﻗﺖ אن آڏو ﺑﻴﻬﮡ ﺟﻲ‬
‫ﺳﺖ ﺳﺎري ﺳﮕﮭﻨﺪو؟ אن ﻛﺮي אﻫﺎ ﻣﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﻮﺷﻔﻬﻤﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ َ َ‬
‫ﻛﭣ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻃﻮر ﻫﻲ‪ ‬ﺟﻨﮓ‬ ‫َ ُ‬
‫אﺳﺎن ﮐﭩﻲ ﺳﮕﮭﻮن ﭤﺎ ﭘﺮ ﺷﺮط אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻛﻼכ ﻋﻮאم ۾ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ ﭰﻬﻼﺋﻴﻨﺪڙ‪ ،‬ﮐﻴﻦ ﻣﻨﺠﮭﺎﺋﻴﻨﺪڙ‬
‫۽ ﮐﻴﻦ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻣﺎن وﻳﺴﺎﻫﻪ ﮐﮣﺎﺋﻴﻨﺪڙ وאﻧﺪن ﺟﻲ ﻟﺸﻜﺮ ﮐﻲ אﺧﻼﻗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر زﺑﺮدﺳﺖ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ڏﺋﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﭔﮅي ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ آڏو ﻫﻦ روﺣﺎﻧﻲ رﻛﺎوٽ ﮐﻲ ﺧﺘﻢ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺳﻨﮅ ۾ ﻣﺎﻳﻮﺳﻲ ﭘﮑﻴﮍي ۽ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﻣﺎن وﻳﺴﺎﻫﻪ ﮐﮣﺎﺋﮡ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮي‬
‫ﭘﻚ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺳﮅي אڻ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ُدﺷﻤﻦ ﺟﻮ אﻳﺠﻨﭧ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻮ אﺳﺎن ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ”ﺳﻨﺪن“‬
‫ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬ﻛﻢ ﻛﺮي ﭤﻮ‪.‬‬

‫‪83‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﻻ‪ ‬وڏي ۾ وڏو ﭼﺌﻠﻴﻨﺞ‪:‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﻫﻠﻨﺪڙ ۽ אﻳﻨﺪڙ وﻗﺖ ۾ ﺳﻨﮅ ۽ ﺳﻨﮅﻳﻦ ﻻ‪ ‬وڏي ۾ وڏو ﭼﺌﻠﻴﻨﺞ אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻮ ﭘﺎڻ‬
‫ﮐﻲ ﭔﮅي‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ وﺳﻴﻠﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﻫﻚ אﻫﮍي ُڌر ﻛﺌﻴﻦ ﭤﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻦ‪ ،‬ﺟﻴﻜﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﭜﺎرت‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد‪ ،‬אن ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪه אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺗﻮڙي ﺳﻤﻮرﻳﻦ وאﺳﻄﻴﺪאر ُڌرﻳﻦ ﮐﻲ אﻫﻮ‬
‫ﺳﮕﻬﺎرو ﻧﻴﺎﭘﻮ ڏﺋﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﺳﻨﮅ ۾ ﺳﻨﮅي אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﭘﺎﺳﻴﺮو ﻛﺮي ﻛﺎﺑﻪ ﺑﺪﻧﻴﺖ‬
‫رאﻧﺪ ﭠﺎﻫﻲ وﺋﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻫﺘﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﺑﻪ ﻣﻔﺎد ﻣﺤﻔﻮظ رﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪو‪ .‬ﺑﻠﻜﻞ אﺋﻴﻦ ﺟﺌﻴﻦ ﻣﮉل אﻳﺴﭧ ۾‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻲ ۽ ﻋﺮب ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﺎﻫﻦ ﺗﻪ ﻣﺤﻔﻮظ אﺳﺮאﺋﻴﻞ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﻨﮅ ﺗﻲ אزﻟﻲ אﺑﺪي ﻣﺎﻟﻜﻲ‪‬‬
‫ﻛﻨﮉאﺋﺘﻮ ۽ ﭘﺎﺳﻴﺮو ﻛﺮي ﻛﻮﺑﻪ ﻧﺌﻮن ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﺟﻮ ﺣﻖ ﺳﻨﮅي ﻋﻮאم ﺟﻮ آﻫﻲ ۽ אن ﮐﻲ دﻳﻮאر ﺳﺎن ﻟﮙﺎﺋﻲ‪ُ ،‬‬
‫ﻳﺎ ﺟﺎﮔﺮאﻓﻴﺎﺋﻲ ﻣﻨﺼﻮﺑﻮ ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻫﺘﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ אﻣﻦ ﻗﺎﺋﻢ ﭤﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪو ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻔﺎد ﻣﺤﻔﻮظ رﻫﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪא‪.‬‬

‫‪“True Statesmanship is the art of changing a nation from what it is into‬‬

‫”‪what it ought to be‬‬
‫‪-W.R. Alger‬‬

‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺑﺤﺮאن ۽ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن‬

‫ﺟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻮאل!‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻄﻮر ﻫﻚ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺤﺮאن ﻣﺎن ﮔﺬري رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אن‬
‫ﺑﺤﺮאن ﺟﺎ ﻇﺎﻫﺮي ﺳﺒﺐ ﻛﻬﮍא ﺑﻪ ﻫﺠﻦ ﭘﺮ درאﺻﻞ אﻫﻮ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אﻧﻬﻦ ﺳﻤﻮرن روﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻴﺼﻠﻦ ۽‬
‫ڏوﻫﻦ ﺟﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﭨﻮﻟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ ﮐﺎن ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻛﻨﺪو אﭼﻲ‪ .‬אﻫﻮﺋﻲ ﺳﺒﺐ آﻫﻲ ﺟﻮ אڄ‬

‫‪84‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻮڙي ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻃﻮر ﻫﻚ ﻧﺎﻛﺎم رﻳﺎﺳﺖ ﻃﻮر ﺳﺎﻣﻬﻮن אﭼﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﻧﺪروﻧﻲ ﻃﻮر‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ رﻳﺎﺳﺘﻲ ڍאﻧﭽﻮ אﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻠﻜﻞ ﻣﺮﮢﻴﻨﮓ ۽ ﭴﮡ ﻻﻋﻼج ﻣﺮﻳﺾ ﺑﮣﺠﻲ ﭼﻜﻮ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻘﺸﻮ ﺗﻲ ُאﭜﺮﻧﺪڙ אﻣﻴﺞ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﻫﻚ ﻧﺎﻛﺎم رﻳﺎﺳﺖ‬
‫وאرو آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻋﻮאم ۽ رﻳﺎﺳﺖ وچ ۾ ﺗﻀﺎد ﺷﺪﻳﺪ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ وﻓﺎق ﺟﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻛﻮ وﺟﻮد‬
‫ﺋﻲ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻧﻨﮃא ﺻﻮﺑﺎ ۽ אن ۾ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﻮﻣﻮن ﭘﺎڻ ﮐﻲ אوﮢﻬﭟ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ ﻏﻼم ﺗﺼﻮر‬
‫ﻛﻨﺪﻳﻮن ﻫﺠﻦ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﭠﻠﻬﻮ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻋﺪﻟﻴﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ‬
‫ﻫﭥﻦ ﺟﻮ رאﻧﺪﻳﻜﻮ ﺑﮣﻴﻞ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺮﺷﺘﻮ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ۽ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ڊﻣﻲ ۽‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻫﻚ ﻫﺘﻚ آﻣﻴﺰ ﻧﺎﭨﻚ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﺟﺎﮔﻴﺮدאرﻳﺖ‪ ،‬ڏوﻫﻦ‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ‬۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎﻓﻴﺎﺋﻦ ﮐﻲ‬
‫رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻛﺮوڙﻳﻦ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺗﻘﺪﻳﺮن ﺟﺎ ﻓﻴﺼﻼ رﮘﻮ ﭼﻨﺪ آﭘﻴﺸﺎﻫﻲ ذﻫﻴﻨﺖ‬
‫وאرא ﻓﺮد ﻛﻨﺪא ﻫﺠﻦ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻓﻮج ﻣﻠﻚ ﻻ‪ ‬ﻧﻪ ﭘﺮ ﺳﭵﻮ ﻣﻠﻚ ﻓﻮج ﻻ‪ ‬ﻣﺨﺘﺺ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﺘﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺛﻘﺎﻓﺖ‪ ،‬درﻳﺎ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻦ ۽ ﻗﻮﻣﻲ وﺟﻮد ﮐﻲ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺧﻄﺮي ۾ ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻨﺪא ﻫﺠﻦ‪.‬‬
‫אﻫﺎ رﻳﺎﺳﺖ אﭴﻮﻛﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺤﺮאن ﺟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ אﻧﺠﺎم ﺗﻲ ﻧﻪ رﺳﻨﺪي ﺗﻪ ﭔﻴﻮ ﮀﺎ ﻛﻨﺪي؟ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺟﻲ אﺻﻮل‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ”ﺳﺒﺒﻦ ۽ ﻧﺘﻴﺠﻦ“ ﺟﻮ ﭘﺎڻ ۾ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﺮو ﺗﻌﻠﻖ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻣﻮﺟﻮده‬
‫ﺑﺤﺮאن ﺑﻪ אن ﺋﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻮ ﭘﻴﺶ ﺧﻴﻤﻮ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺤﻲ ۽ ﻣﭥﺎﮀﺮي אﻧﺪאز ﺳﺎن ﻫﻦ ﺑﺤﺮאن ﮐﻲ ڏﺳﺒﻮ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻣﺎﻳﻮﺳﻴﻦ ﺟﻲ ﭴﺎر ۾ ﭰﺎﺳﻲ ﭘﻮﻧﺪو ﭘﺮ‬
‫ﻫﻦ ﺑﺤﺮאن ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﺟﻲ ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬۾ وﭸﺒﻮ ﺗﻪ ﺳﻤﻮرﻳﻦ وﻗﺘﻲ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻴﻦ ۽ ﻣﻮﻧﺠﮭﺎرن ﺟﻲ ﺑﺎوﺟﻮد‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﻧﺘﻴﺠﺎ ُאﺗﺴﺎﻫﻴﻨﺪڙ ﻧﻜﺮﻧﺪא‪ .‬ﺟﻨﻬﻦ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ אﺳﻴﻦ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﺎ ﻫﺌﺎﺳﻴﻦ ۽ وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﺎ ﻫﺌﺎﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﻫﻲ אﻫﻮ ﻣﻠﻚ آﻫﻲ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ אن ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎدي ﻣﻌﺎﻫﺪي ﻻ‪ ‬ﺣﻜﻤﺮאن‬
‫ﭨﻮﻟﻲ ﮐﻲ ﻛﻮ ﭨﻜﻮ ۽ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﺑﻪ אﺣﺘﺮאم آﻫﻲ‪” .‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد“ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬אن ﺟﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﻪ אﻫﮍאﺋﻲ ﭰﻮرو‪ ،‬ﻏﻠﻂ ۽ ﻏﺎﺿﺒﺎﻧﻪ‬
‫رﮐﻴﺎ ﭘﺮ אڄ ُאوﮢﻬﭟ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ ﻟﻴﮑﻮ ﻛﺒﻮ ﺗﻪ ﺳﻤﻮري رﻳﺎﺳﺘﻲ ڏאڍ ﺑﺎوﺟﻮد ﺳﻨﺪن ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎدن ﺟﻮ‬
‫ﺳﻜﻮ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﭥﻲ ﺑﻪ ﻧﻪ ﭤﻮ ﻫﻠﻲ ۽ ﻧﻪ وري ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﺣﺎﻟﺖ ۾ אﮘﺘﻲ وڌﻳﻚ ﻫﻠﻨﺪي ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻮ‪.‬‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﭤﻮرو אن ﺳﻮאل ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻮن ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻣﺤﺎﻓﻆ رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﮐﻲ ﻛﺌﻴﻦ ڏﺳﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ۽ אن ﻣﺎن ﻛﻬﮍא ﻧﺘﻴﺠﺎ ﻛﮃي ﺳﮕﮭﺠﻦ ﭤﺎ؟‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﺟﻮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻄﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎد ۽ ﻣﻌﺎﻫﺪو ‪1940‬ع ﺟﻮ ﭠﻬﺮא‪ ‬ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﻚ‬
‫ﻛﻨﻔﻴﮉرل ﻗﺴﻢ ﺟﻲ وﻓﺎﻗﻲ ﻧﻈﺎم ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺷﺎﻣﻞ ﭤﻴﻨﺪڙ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ‬
‫ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎر رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﻮ درﺟﻮ ڏﻳﮡ ﺟﻮ وאﻋﺪو ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ آﺋﻴﻦ ﺳﺎز אﺳﻴﻤﺒﻠﻲ‪‬‬
‫۾ ‪ 11‬ﻫﻴﻦ آﮔﺴﭧ وאري ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺟﮗ ﻣﺸﻬﻮر ﺗﻘﺮﻳﺮ ۾ ﻗﺎﺋﺪאﻋﻈﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺟﻨﺎح ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر وאﺿﺢ‬
‫ﻛﻴﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﺎ ُﻣﻼ ﺷﺎﻫﻲ )‪ (Theocratic‬رﻳﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪو ﭘﺮ אﻫﺎ ﻫﻚ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ رﻳﺎﺳﺖ ﻫﻮﻧﺪي‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻣﻠﻚ ﭠﻬﮡ ﺷﺮط ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺒﻀﻮ ﻛﺮي ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ‬
‫ﺑﻨﻴﺎد ﺋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮي ﮀﮇﻳﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ ﻧﻘﻄﺎ ﻫﻲ ﻫﺌﺎ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺟﻨﺎح ﺟﻲ ڏﻧﻞ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻴﻜﻴﻮﻟﺮ ﺗﺼﻮر ﮐﺎن ﻣﻜﻤﻞ אﻧﺤﺮאف ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﺟﻮد ﮐﺎن ﺋﻲ אﻧﻜﺎر ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ‪1940‬ع وאري ﭠﻬﺮא‪ ‬۾ وﻋﺪي ﻛﻴﻞ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺗﻪ ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﻣﻮرﮘﻮ ﺳﻨﺪن ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪‬‬
‫ﺟﻲ ﺳﻮאل ﮐﻲ ُאﭤﺎرڻ ﮐﻲ ﺋﻲ ﻣﻠﻚ ﺳﺎن ﻏﺪאري ﻗﺮאر ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻗﻮﻣﻴﺖ ﺟﻮ אوﭘﺮو ۽ ﻏﻴﺮ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻠﻚ ﺗﻲ زوري‪ ‬ﻣﮍﻫﮡ ﺟﻲ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ۽‬
‫ﻫﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ وﻓﺎق ﮐﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﭰﺮﻟﭧ ﺟﻮ ذرﻳﻌﻮ ﺑﮣﺎﻳﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫‪ .6‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ﻳﺎ ﺗﻪ ﺳﮅي ﻧﻔﻲ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ ﻳﺎ אن ﮐﻲ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺎﭨﻚ ﻃﻮر ﻫﻼﻳﻮ‬
‫وﻳﻮ‪.‬‬
‫אن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ۽ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد وچ ۾ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ‬
‫ﺑﻨﻴﺎدن ۽ ﺗﺼﻮرن ﺟﻮ ﺗﻀﺎد ﭘﻬﺮﻳﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ ﮐﺎن ُאﭜﺮي آﻳﻮ ۽ ڏﻳﻨﻬﻦ ڏﻳﻨﻬﻦ وڌﻧﺪو رﻫﻴﻮ‪ ،‬ﻫﺮ אن ﻣﺎﮢﻬﻮ‪ ‬ﺟﻨﻬﻦ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ אن زوري‪ ‬ﻣﮍﻫﻴﻞ ﺗﺼﻮرن ۽ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎدن ﺟﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭤﻲ ﻛﺌﻲ‪،‬‬
‫אن ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﻏﺪאر ﻛﻮﭠﻴﻮ‪ .‬ﺧﺎن ﻏﻔﺎر ﺧﺎن ۽ ﺟﻲ אﻳﻢ ﺳﻴﺪ ﮐﺎن وﭠﻲ ﻫﻚ ﭘﻮرو ﻧﺴﻞ‬
‫ﻏﺪאري‪ ‬ﺟﻲ אن אﻟﺰאم ﺟﻲ ﻛﭩﻬﮍي ۾ ﺑﻴﻬﺎرﻳﻮ وﻳﻮ ۽ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻣﻼﻣﺖ ۽ ﻋﺘﺎب ﺟﻮ ﺷﻜﺎر رﻫﻴﻮ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﺳﻤﻮرא ﺣﺮﺑﺎ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﺎ‪ .‬ﺳﭛ ﺣﻴﻼ ﻫﻼﻳﺎ‪ .‬ﭘﺮوﭘﻴﮕﻨﮉא‪ ،‬رﻳﺎﺳﺘﻲ ڏאڍ‪ ،‬ﻣﻠﻲ ﻧﻐﻤﻦ ﺟﻮ ﻛﻮڙو ﻗﻮﻣﻲ‬
‫روﻣﺎﻧﺲ ــــ ﮀﺎ ﮀﺎ ﻧﻪ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ؟ ﭘﺮ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﭤﻴﻮ ﮀﺎ؟ אڄ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺗﻲ ﻧﻈﺮ ڊوڙאﺋﺠﻲ ﭤﻲ‬
‫ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎدن ﺟﺎ ﺑﮑﻴﺎ ُאڊڙي ﭼﻜﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫ﺟﻮ ﻣﻬﺎ אﺳﻼﻣﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺗﺼﻮر ﻋﻮאم ﺗﻪ ﮀﺎ ﻫﺎﮢﻲ ﺧﻮد ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺧﺎﻟﻖ ﭨﻮﻟﻲ وٽ ﺑﻪ ﻗﺒﻮﻟﻴﺖ ﺟﻮﮘﻮ ﻧﻪ رﻫﻴﻮ‬
‫ﻛﮏ ﻣﺎن ِﺳﺮﺟﻴﻞ روﻳﻦ ۽ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ‬ ‫آﻫﻲ‪ .‬אن ﺋﻲ ﺗﺼﻮر ﺟﻲ ُ‬
‫ﻫﻚ دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺮﺳﺮي وאري رﻳﺎﺳﺖ ﻃﻮر ﭤﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﺣﻜﻤﺮאن ﭨﻮﻻ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ אن ﺗﺼﻮر ﺟﺎ ﻫﺎﮢﻲ ڌﮢﻲ ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻬﺎ אﺳﻼﻣﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺗﺼﻮر رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻲ ﻫﺎﮢﻲ ﻳﺘﻴﻢ ۽ ﻻوאرث ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻮא‪ ‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﻟﻮﻳﻦ ﺟﻲ ﻛﻮﺑﻪ אن ﺟﻮ ڌﮢﻲ ﭤﻴﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎدن ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﺟﻮد ﮐﺎن‬
‫אﻧﻜﺎر ﺗﻲ ﭔﮅل ﻫﻮ‪ .‬ﻗﻮﻣﻮن ڊﮔﮭﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻟﻘﺎ‪ ‬ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﭠﻬﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ ۽ אﻧﻬﻦ ﺟﻲ وﺟﻮد ۽ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﻲ‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺐ ۽ ﺑﺪﻧﻴﺖ ﭘﺮوﭘﻴﮕﻨﮉא‪ ،‬رﻳﺎﺳﺘﻲ ڏאڍ ۽ ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﺎن ﻧﻪ ﺗﻪ אﺋﻴﻦ ﺳﻮﻻﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﺧﺘﻢ ﻛﺮي‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ۽ ﻧﻪ ﺋﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אﻫﻮ ﻣﻤﻜﻦ ﻫﻮ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻚ ﮔﮭﮡ ﻗﻮﻣﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﻫﺌﻲ ۽ آﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺮ‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻛﻼכ אن ﺟﻲ ﻧﻔﻲ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﭘﺮ אڄ ﺳﺮ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﻲ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﮀﺎ آﻫﻦ؟ ﺳﺎﭴﻲ ُڌر ﺟﻮن ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن ﺟﻴﻜﻲ ﻛﺎﻟﻬﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻔﺎد ﺟﻮن ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺳﺎﭤﺎري ﻫﻴﻮن‪ ،‬אڄ אﻫﻲ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻮ وﺟﻮد ﻣﭹﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪ .‬אڄ ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﻮﻣﻦ‬

‫‪86‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﺟﻮد ﮐﺎن אﻧﻜﺎر ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻻﺋﻴﻦ ﻫﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﺴﺖ ﮐﺎﺋﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪ .‬وﻳﻨﺪي‬
‫אن ﺗﺼﻮر ۽ روﻳﻲ ﺟﺎ ﺧﺎﻟﻖ ﭨﻮﻻ ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אن ﺗﺼﻮر ﺗﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻫﭣ ﮐﮣﮡ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪.‬‬
‫‪1940‬ع ﺟﻲ ﺟﻨﻬﻦ ﭠﻬﺮא‪ ‬ﺟﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺗﻲ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﭠﻬﻴﻮ‪ ،‬אن ﮐﺎن‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬אﺋﻴﻦ ُﻣﻨﻬﻦ‬
‫ﻣﻮڙﻳﻮ وﻳﻮ ﺟﻮ ﭘﻮ‪ ‬אن ﺟﻲ رﮘﻮ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮڻ ﺑﻪ ﻫﻦ ۾ ﻏﺪאري ﺟﻲ ﻣﺘﺮאدف ﻫﺌﻲ‪ .‬אﻟﻤﻴﻮ אﻫﻮ ﻫﻮ ﺟﻮ ﺟﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻠﻚ ﺟﺎ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻏﺪאر ﻫﺌﺎ אﻧﻬﻦ ﺣﻘﻴﻘﻲ وאرﺛﻦ ۽ ﺻﺤﻴﺢ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﻨﺪڙن ﮐﻲ ﻏﺪאر ﭘﺌﻲ ﻛﻮﭠﻴﻮ‪ .‬אڄ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻫﺮ ﻛﻮﺋﻲ אﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﭹﮡ ﻻ‪ ‬ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺑﻨﻴﺎد ‪1940‬ع ﺟﻮ ﭠﻬﺮא‪ ‬ﻫﻮ‪،‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ אﺻﻞ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻗﻮﻣﻦ‪ /‬ﺻﻮﺑﻦ وچ ۾ ﻫﻚ ﻣﻌﺎﻫﺪي ﺟﻲ ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻧﻪ رﮘﻮ אﻫﻮ ﭘﺮ ﻫﺮ ُڌر ﻣﭹﮡ ﻻ‪ ‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﮐﻲ ﺑﭽﺎﺋﮡ ﻳﺎ وڌﻳﻚ ﻫﻼﺋﮡ ﺟﻮ وאﺣﺪ ﻃﺮﻳﻘﻮ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺟﻮڙﺟﻚ ‪1940‬ع ﺟﻲ ﭠﻬﺮא‪‬‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺌﻴﻦ ﺳﺮ ﻛﺮڻ ۾ آﻫﻲ‪ .‬אن ﻟﺤﺎظ ﮐﺎن אن ﭨﻮﻟﻲ ﺟﻲ אﻫﺎ ﺷﻜﺴﺖ رﮘﻮ ﻧﻄﺮﻳﺎﺗﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻛﺎﻟﻬﻪ ﺣﻖ ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺮڻ وאري ُڌر ﻛﻤﺰور‪ ،‬ﻛﻨﮉאﺋﺘﻲ ۽ ﻫﻴﺴﻴﻞ ﻫﺌﻲ‪ ،‬אڄ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ‬
‫وאرو ﭰﺮﻳﻮ آﻫﻲ ۽ ﺷﻴﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ אﻧﺠﺎم ڏאﻧﻬﻦ وڌي رﻫﻴﻮن آﻫﻦ ﺗﻪ אﺧﻼﻗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﻃﺎﻗﺖ‬
‫ﺟﻮ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪل ﭤﻲ وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻨﻬﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ڌאرאﺋﻦ ﺟﻮ ﻟﻴﮑﻮ ﻛﺠﻲ ﺗﻪ אڄ ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﺎ‬
‫אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ دאﻧﺸﻮر‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻮن‪ ،‬ﻣﻴﮉﻳﺎ ۽ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻻﺋﻴﻦ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﭔﻲ ڌאرא ﺟﻲ ﭘﺎﺳﻲ آﻫﻦ‪ .‬אڄ ﻣﻠﻚ ۾ אﻫﺎ ﺧﻮدﻓﺮﻳﺐ ۽ ﺑﺪﻧﻴﺖ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻻﺋﻴﻦ אﻛﻴﻠﻲ‪،‬‬
‫ﻛﻨﮉאﺋﺘﻲ ۽ وﻳﭽﺎري ﺑﮣﻴﻞ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﭨﻮﻟﻲ ﻧﻪ رﮘﻮ ﻣﻠﻚ ﺟﺎ ﻧﻄﺮﻳﺎﺗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﭠﮙﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺼﺐ ۽ ُﭰﺮﻟﭧ وאرא رﮐﻴﺎ ﭘﺮ אن ﺟﺎ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺑﻨﻴﺎد ﺑﻪ אﻫﮍא ﺋﻲ ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻣﭥﺎل ﻃﻮر ﻫﻜﮍي‪ ‬אوﭘﺮي‪ ،‬ڌאري ۽ ﻫﻚ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﭤﻮرאﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﻃﻮر زوري‪ ‬ﻣﮍﻫﻴﻮ وﻳﻮ‪ ،‬אردو‪‬‬
‫ﮐﻲ ﻗﻮﻣﻲ زﺑﺎن ۽ אن ﺟﻲ ﮔﻨﮕﺎ ﺟﻤﻨﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﻗﺮאر ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺑﻨﮕﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻨﮅﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻮﭼﻦ‪ ،‬ﺳﺮאﺋﻴﻜﻴﻦ ۽ ﭘﺸﺘﻮﻧﻦ אن ﺟﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ אﻧﻬﻨﮑﻲ ﻏﺪאري‪ ‬ﺟﺎ ﻟﻘﺐ ڏﻧﺎ وﻳﺎ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻛﺎري ﻣﻴﮉﻳﺎ ۽ ﺳﻤﻮرא رﻳﺎﺳﺘﻲ אدאرא ﭼﻮوﻳﻬﻪ ﻛﻼכ אن ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﻗﻮﻣﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﮐﻲ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ‬
‫زوري‪ ‬ﻣﮍﻫﮡ ﺟﻲ ﭘﺮوﭘﻴﮕﻨﮉא ﻻ‪ ‬ﺳﻴﮍאﻳﺎ وﻳﺎ‪ .‬ﻛﺮوڙﻳﻦ ﺗﻪ ﮀﺎ אرﺑﻴﻦ روﭘﻴﻪ אن ﺗﻲ ﺧﺮچ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ۽ ﭔﻴﻦ‬
‫ﭔﻮﻟﻴﻦ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺑﻨﮕﺎﻟﻲ ۽ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻴﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ אردو‪ ‬ﮐﺎن ﺳﻮﻳﻦ دﻓﻌﺎ وڌﻳﻚ אﻣﻴﺮ ۽ ﻣﻜﻤﻞ ﭔﻮﻟﻴﻮن‬
‫ﻫﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻦ ﮐﻲ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬אدﺑﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻫﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺌﻲ‬
‫وﺋﻲ‪ ،‬ﭘﺮ אڄ אوﮢﻬﭟ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬אن ﺟﻮ ﻟﻴﮑﻮ ﻛﺠﻲ ﺗﻪ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﮀﺎ آﻫﻦ؟ ﻫﻦ ﺳﭵﻲ وﻳﮍﻫﻪ ۾ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻛﻨﻬﻦ ﮐﺎڌي؟ ﻫﻴﺘﺮن وﺳﻴﻠﻦ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ۽ ﻫﻴﺘﺮو ڏאڍ ﻛﺮڻ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﺑﻪ אڄ ﻧﻴﭟ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﮀﺎ‬
‫آﻫﻦ؟ ﺑﻨﮕﺎل ﺟﻲ אﻟﮙﮡ ﭤﻴﮡ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﺑﻨﻴﺎد אﻫﻮ ﺳﻮאل ﻫﻮ ۽ ﻧﻴﭟ אﻫﻮ אﻟﮗ ﭤﻴﻮ ﻳﺎ زوري‪ ‬ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮅي‪ ‬ﭔﻮﻟﻲ ﺳﻤﻮرﻳﻦ ڏﮐﻴﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺗﻌﺼﺐ ۽ ﭼﺌﻠﻴﻨﺠﻦ ﺑﺎوﺟﻮد ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אڄ ﺑﻪ ﺳﭝﻨﻲ ﮐﺎن אﮘﺘﻲ‬
‫وڌﻳﻞ ﭔﻮﻟﻲ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻴﮉﻳﺎ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ אﺛﺮאﺋﺘﻲ ﻣﻴﮉﻳﺎ آﻫﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺎري אدﺑﻲ אدאرא ﮐﮣﻲ‬
‫ﺗﺒﺎﻫﻪ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ﻫﺠﻦ ﭘﺮ אڄ ﺑﻪ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ ﺳﻮﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻦ ﭤﺎ ۽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻨﮅي ﭔﻮﻟﻲ ﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﻪ ﺗﺮﻗﻲ ﻛﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﻴﻦ ﻗﻮﻣﻦ ﻣﻨﺠﮭﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﻮﻟﻴﻦ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﺗﺼﻮر אڳ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﻣﻀﺒﻮط ﭤﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬وﻳﺘﺮ ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻴﻜﻮ אردو‪ ‬ﺟﻲ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﺑﺮﺗﺮي‪ ‬ﺟﻮ‬

‫‪87‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫وڏو ﭤﻨﭝﻮ ﻫﻮ‪ ،‬אﺗﻲ ﺑﻪ ﻫﺎﮢﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺳﺎن ﻣﺤﺒﺖ ﺟﻮ روﻳﻮ ﺟﺎﮘﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ אردو ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۽ ﺛﻘﺎﻓﺖ ﺟﻲ ﻫﻚ ﻫﭩﻲ‪ ‬۽ ﺗﺴﻠﻂ ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد ُﻟﮇي ﺗﻪ ﮀﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﭘﻮرא ﭤﻲ ﭼﻜﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺷﻜﺴﺖ ﮐﺎﺋﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻚ ﻃﺮف رﻳﺎﺳﺖ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﺛﻘﺎﻓﺘﻲ ﻣﻴﺪאﻧﻦ‬
‫ﺗﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺟﻲ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر אﻧﻬﻦ ﮘﺎﻟﻬﻴﻦ ۽ אﺻﻮﻟﻦ ﺗﻲ‬
‫ﻫﻚ אﻛﺜﺮﻳﺘﻲ אﺗﻔﺎق وאري ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﺻﺎف ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺗﻮڙي‬
‫ﺳﻤﻮري ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﮐﻲ ‪ Suit‬ﻛﻦ ﭤﻴﻮن ﺗﻪ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻳﺎ ﺗﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪‬‬
‫ﺟﺎ ﺑﻨﻴﺎد وﺟﮭﻨﺪﻳﻮن ﻳﺎ ﻣﻮرﮘﻮ رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺣﺘﻤﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ אﻧﺠﺎم ڏאﻧﻬﻦ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن وﻳﻨﺪي‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
‫۾ אﻫﮍي ﺻﻮرﺗﺤﺎل אڳ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻫﺌﻲ‪ .‬אﻳﻮب‪ ،‬ﻳﺤﻰ ۽ ﺿﻴﺎ‪ ‬ﺟﻲ دورن ۾ ﺑﻪ אﺋﻴﻦ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﻣﺸﺮف ﺟﻲ‬
‫دور ۾ رﻳﺎﺳﺖ ﻋﻮאم ﺳﺎن ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺳﻨﮅﻳﻦ ۽ ﺑﻠﻮﭼﻦ ﺳﺎن ﺟﺌﻴﻦ ‪ Behave‬ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬אن ﻧﻪ رﮘﻮ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ وڌﻳﻚ ﻣﺘﺤﺮכ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﭘﺮ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻦ ﺟﻲ رﻓﺘﺎر ﮐﻲ ﺑﻪ ﺗﻴﺰ ﻛﺮي‬
‫ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﭼﻮ ﺗﻪ אن ﺟﻮ ﺟﺎﺋﺰو وﭠﻮن ﺗﻪ אﻫﻲ ﻛﻬﮍא אﺻﻮل ۽ ﻧﻘﻄﺎ آﻫﻦ ﺟﻦ ﺗﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫دאﻧﺸﻮرن ۽ ﺳﻮل ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ‪ ‬۾ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ אﺗﻔﺎق ﭘﻴﺪא ﭤﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ ،‬۽ ﻫﻚ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫אﻫﻮ ﭘﻴﺪא ﭤﻲ ﺑﻪ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﻮﺟﻮده ﺟﻮڙﺟﻚ ۽ ﻣﻔﺎدن ﺗﻮڙي ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ ﺗﻮאزن ﺟﻲ‬
‫אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ﺟﻮن ﭘﺎڙون ﭘﭩﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻮ‪.‬‬

‫)‪ (1‬ﻓﻮج ﺟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر ﻫﻤﻴﺸﻬﻪ ﻻ‪ ‬ﺧﺘﻢ ﻛﺮڻ‪:‬‬

‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﻃﺎﻗﺖ ۽ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺟﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺷﻜﻞ ﻓﻮﺟﻲ ۽ ﺳﻮل ﺑﻴﺮوﻛﺮﻳﺴﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻗﻴﺎم وﻗﺖ ﺳﻮل ﺑﻴﺮوﻛﺮﻳﺴﻲ وڌﻳﻚ ﻃﺎﻗﺘﻮر ﻫﺌﻲ‪ ،‬ﭘﺮ آﻫﺴﺘﻲ آﻫﺴﺘﻲ ﻓﻮج ﻣﻠﻚ‬
‫ﺟﻲ אﮀﻲ ﻛﺎري ﺟﻲ ﻣﺎﻟﻚ ﭤﻲ وﺋﻲ‪ .‬ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻣﻌﺸﻴﺖ‪ ،‬ﻛﺎروﺑﺎر‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺗﻜﺎري‪ ،‬ﮔﮭﺮو ۽ ﭘﺮڏﻳﻬﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ۽ ﻣﻠﻜﻲ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺎري‪ ‬ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺗﻪ ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻮن ﺳﻤﻮرﻳﻮن وאﮘﻮن ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﮅي ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅي رﻳﺖ ﻓﻮج وٽ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ ۽ ﺑﺪﺳﺘﻮر‬
‫آﻫﻦ ﭘﺮ ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אﻳﻮب ﺧﺎن‪ ،‬ﻳﺤﻰ ﺧﺎن‪ ،‬ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ۽ ﻣﺸﺮف ﺟﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ آﻣﺮﻳﺘﻲ دور ﮘﮣﻴﺎ وﭸﻦ ﺗﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻠﻜﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮ وڏو ﺗﻪ ﻓﻮج ﺟﻮ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﺳﮅو رאڄ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﭔﻪ ﻣﻠﻚ آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﻫﻚ ﻋﻮאم ﺟﻮ ﻣﻠﻚ ﺟﻨﻬﻦ ۾ ُﺑﮏ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﻳﻮن‪ ،‬ﮔﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺪאﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ڏوﻫﻪ‪ ،‬ﻻﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻴﻮن‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮدﻳﻮن‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻪ ﻫﺮ ﺑﮁﮍאﺋﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﺮوج ﺗﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻓﻮج ﺟﻮ ﻣﻠﻚ آﻫﻲ‬
‫ﺟﺘﻲ ﺑﻲ ﺣﺴﺎب ﻃﺎﻗﺖ‪ ،‬אﺧﺘﻴﺎر ۽ ﻣﺮאﻋﺘﻦ ﺟﻲ ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ אﻳﻨﺪو‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ وאﺿﺢ ﻃﻮر ﭼﻮن ﭤﺎ‬
‫ﺗﻪ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻓﻮج ﻣﻠﻚ ﻻ‪ ‬ﻧﻪ آﻫﻲ ﭘﺮ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﺳﻨﺪن ﻻ‪ ‬آﻫﻲ‪ .‬ﻛﻴﺘﺮن ڏﻫﺎﻛﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﭥﻲ ذﻛﺮ ﻛﻴﻞ‬
‫رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻲ ﻓﺮﻳﻢ ورכ ۽ ﻓﻮج ﮐﻲ ﭴﮡ ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح ﻣﻘﺪس ﮘﺌﻮن ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ڏﻧﻲ وﺋﻲ‪ ،‬ﮀﻮ ﺗﻪ‬
‫אن ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺗﻘﺪس ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﭰﺮﻟﭧ ﺟﻮ אﻫﻮ ﻃﻠﺴﻤﻲ ﭴﺎر ﺟﮍي ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ ﻫﺎ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎب אن‬
‫روﻳﻲ ﺟﻮ وڏو ﻣﻬﻨﺪאر ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻮ ﻓﻮج ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﭘﻨﺠﺎب ﺳﺎن آﻫﻲ ۽ אن ﺟﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ۽‬
‫ﻣﺮאﻋﺘﻦ ﺟﻮ ﻓﺎﺋﺪو ﺑﻪ ﺳﮅي‪ ‬ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅي‪ ‬رﻳﺖ ﭘﻨﺠﺎب ﮐﻲ ﭤﻲ ﻣﻠﻴﻮ‪ .‬ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ אن ۾‬

‫‪88‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﺎﮢﺲ ﺟﻮڙﻳﻮאل ۽ ﭔﭧ ﻫﻮ ۽ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﺷﻜﻞ ۾ ﺳﻨﺪن אﻫﻮ ‪ Nexus‬אڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻨﺪو אﭼﻲ‪ .‬ﭘﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ﻫﺎﮢﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻧﻪ رﮘﻮ ﮔﮭﮣﻴﻮن ﺑﺪﻟﺠﻲ ﭼﻜﻴﻮن آﻫﻦ ﭘﺮ ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ُرخ ۾‬
‫وﭸﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬ﻧﻨﮃא ﺻﻮﺑﺎ ۽ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻮن ﺗﻪ ﺷﺮوع ﮐﺎن אﻫﻮ ﭼﻮﻧﺪא ۽ אﻫﺎ ﺟﻨﮓ وڙﻫﻨﺪא אﭼﻦ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ‬
‫ﺗﻪ ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻲ ﺟﻼوﻃﻨﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﻋﻮאم‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪ ڌرﻳﻮن‪ ،‬دאﻧﺸﻮر ﺗﻮڙي ﺳﻮل‬
‫ﺳﻮﺳﺎﺋﭩﻲ ﺑﻪ אن ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻲ ﺳﭛ ﻣﺘﻔﻖ آﻫﻦ ﺗﻪ ﻓﻮج ﺟﻮ ﻛﻮﺑﻪ ﺳﮅو ﺗﻮڙي אڻ ﺳﮅو ﺳﻴﺎﺳﻲ ۽ ﻛﺎروﺑﺎري‬
‫ﻛﺮدאر ﻧﻪ ﻫﺌﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﺟﻨﺮل ﻣﺸﺮف ﺟﻲ دور ۾ אﻫﻮ روﻳﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺑﻠﻮﻏﺖ ﮐﻲ رﺳﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬אڄ ﭴﮡ ﺗﻪ‬
‫ﻫﻜﮍي ﭘﺎﺳﻲ ﻓﻮج ۽ ﻓﻮج ﺟﻲ ﻗﺒﻀﻲ ﻫﻴﭟ آﻳﻞ رﻳﺎﺳﺖ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻋﻮאم آﻫﻲ‪ .‬وﻳﻨﺪي אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ‬
‫ﺟﻲ ﺗﺮﺟﻤﺎن ﭔﻦ وڏﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ﻳﻌﻨﻲ پ پ پ ۽ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ن( ﺟﻲ ﺟﻮڙﻳﻞ ﻣﻴﺜﺎق ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ۾‬
‫ﺑﻪ אن ﺑﺎﺑﺖ وאﺿﺢ ﻣﻮﻗﻒ אﺧﺘﻴﺎر ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ‪) .‬אﻫﺎ ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺻﺎف ﻧﻈﺮ אﭼﻲ ﭘﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﻚ ُڌر‬
‫ﻳﻌﻨﻲ پ پ پ ﻣﺸﺮف ﺳﺎن ﻛﺎ ڊﻳﻞ ﻛﺮي אﻗﺘﺪאر ۾ אﭼﮡ ﺟﻲ ﭜﺮﭘﻮر ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮي رﻫﻲ آﻫﻲ( ﭔﻴﻮ ﺗﻪ‬
‫ﭠﻬﻴﻮ ﭘﺮ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﻤﺎﻋﺘﻮن‪ ،‬ﺟﻴﻜﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﺳﺪאﺋﻴﻦ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺳﺎن ﮔﮇ ۽ ﺳﻨﺪن‬
‫ﻧﻄﺮﻳﺎﺗﻲ ﺗﻮڙي אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﻫﭥﻴﺎر رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ ،‬אڄ אﻫﻲ ﺑﻪ ﻓﻮج ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدאر ﺑﺎﺑﺖ ﭘﺎﭘﻮﻟﺮ ﻣﺆﻗﻒ‬
‫אﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮڻ ﺗﻲ ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪ .‬وﻳﻨﺪي ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ق( ﺟﻬﮍي ڊﻣﻲ ۽ ﺳﺮﻛﺎري ﭘﺎرﭨﻲ ﺑﻪ אن ﻣﺆﻗﻒ ﺟﻲ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ڌאرא ۾ ﺑﻴﻬﮡ ﺟﻮ َ ُ‬
‫ﺳﺖ ﺳﺎري ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬
‫ﮔﮭﺮאﺋﻲ‪ ‬ﺳﺎن ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﺟﻨﻬﻦ رﻓﺘﺎر ۽ אﻧﺪאز ﺳﺎن אﻫﺎ رא‪ُ ‬ﭘﺨﺘﻲ ﭤﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﺎ ﻧﺘﻴﺠﺎ ﮀﺎ‬
‫ﻧﻜﺮﻧﺪא؟ ﻳﻌﻨﻲ אﮘﻲ ﭘﻮ‪ ‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ وٽ ﭔﻪ رﺳﺘﺎ ﺑﭽﻦ ﭤﺎ‪ .‬ﻳﺎ ﺗﻪ אﻫﺎ وאﻗﻌﻲ ﻫﻦ ﺳﭵﻲ زوري‪ ‬ﻗﺒﻀﻲ‬
‫ﻛﻴﻞ وﻫﻨﻮאر ﻣﺎن ﻫﭣ ﻛﮃي وﭸﻲ ﻳﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻮﺟﻮده ﻛﺮدאر ﺟﻲ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺗﻲ ﺑﻀﺪ ﻫﺠﻲ‪ .‬ﭘﻬﺮﻳﻦ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺟﺎ‬
‫ﻓﻮري אﻣﻜﺎن ﮔﮭﭧ ﭤﺎ ﻧﻈﺮ אﭼﻦ ﭘﺮ ﺟﻲ ﭘﻮﺋﻴﻦ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﭤﻲ אﮘﺘﻲ وڌي ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻋﻮאم ۽ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺗﻀﺎد وڌي‬
‫وڌي ﺟﺘﻲ وﭸﻲ رﺳﻨﺪو‪ ،‬אن ﮐﻲ ﺳﻨﭝﺎﻟﮡ ﺟﻲ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺷﻌﺒﻲ ۾ ﺳﮕﮭﻪ آﻫﻲ؟ ﮀﺎ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ‬
‫ﻛﺎﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ڊﮔﮭﻮ ﻋﺮﺻﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم آڏو אﺋﻴﻦ ﺳﻴﻨﻮ ﺗﺎﮢﻲ ﺑﻴﻬﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ؟ ﻛﺎ رﻳﺎﺳﺖ אڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ۾ אﺋﻴﻦ ﺑﻴﻬﻲ ﺳﮕﮭﻲ آﻫﻲ؟ אن ﻛﺮي אن ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۽ ﺗﻀﺎد ۾ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺷﻜﺴﺖ ڏﻳﮡ‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ آﻫﻲ ۽ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن وڏو ُאﺗﺴﺎﻫﻪ ﭘﻴﺪي ﻛﺮي ﭤﻲ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﻣﺤﺪود ﻣﺮﻛﺰ ۽ ﻣﻜﻤﻞ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﻣﺨﺘﻴﺎري‪:‬‬
‫ورﻫﺎﮜﻲ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﻣﺤﺎﻓﻆ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻧﻈﺮﻳﻲ ۽ ڍאﻧﭽﻲ ﺟﻮ ﻫﻚ‬
‫وڏو ﺑﻨﻴﺎد ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ۽ ﻛﻤﺰور ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﻓﺎرﻣﻮﻻ ﻫﻮ‪ .‬אﻧﻬﻦ ﻗﻮﺗﻦ ﭴﺎﺗﻮ ﭤﺌﻲ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن ﭰﻮرو ﻣﻔﺎد‬
‫ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﻛﻤﺰور ۽ ﻣﺤﺘﺎج ﺣﻴﺜﻴﺖ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭘﻮرא ﭤﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪא‪ .‬אن ﻛﺮي ﭘﻬﺮﻳﻦ‬
‫ڏﻳﻨﻬﻦ ﮐﺎن وﭠﻲ ﺟﺘﻲ ﻣﻬﺎ אﺳﻼﻣﻲ ۽ ﻣﻬﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ڏﻧﻮ وﻳﻮ‪ُ .‬אﺗﻲ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ۽‬
‫ﻛﻤﺰور ۽ ﻣﺤﺘﺎج ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮐﻲ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﻮر ﻣﻴﻨﻴﺞ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻫﺮ ﺣﻜﻤﺮאن ﻃﺒﻘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ‬
‫ﭰﻮرو ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ ﺑﭽﺎ‪ ‬ﻻ‪ ‬ﻫﭣ ﭠﻮﻛﻴﺎ ﻧﻄﺮﻳﺎ ﮔﮭﮍﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﻠﻜﻞ אﺋﻴﻦ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺳﻨﺪن אن ﻧﻈﺮﻳﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻀﺒﻮط ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﻫﻚ ﭠﮙﻲ‪ ‬ﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﻫﻮ‪.‬‬
‫ﭘﺮ אﻫﻮ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ ‪1940‬ع ﺟﻲ ﭠﻬﺮא‪ ‬ﺟﻲ روح ﺟﻲ ﭘﮡ ﻧﻔﻲ ﻫﻮ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺻﻮﺑﻦ ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﺧﻮد ﻣﺨﺘﻴﺎر‬
‫رﻳﺎﺳﺘﻦ ﺟﻲ درﺟﻲ ڏﻳﮡ ﺟﻮ وאﻋﺪو ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ‪ ..‬ﻣﺮﻛﺰ درאﺻﻞ ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ ﭘﺮ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ‬

‫‪89‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﺷﻜﻞ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻫﻮ‪ ،‬אﻧﻜﺮي ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮح ﻣﻄﻠﺐ ﺋﻲ אﻫﻮ ﺋﻲ‬
‫ﻫﻮ ﺗﻪ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﺎ وﺳﻴﻼ ۽ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري ُﭰﺮي אن ﭨﻮﻟﻲ ﺟﻲ ﺟﮭﻮﻟﻲ ۾ ُאﮀﻼﻳﺎ وﭸﻦ ۽ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻲ‬
‫ﻧﺎﻟﻲ ۾ אڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﻫﻮﺋﻲ ﭤﻴﻨﺪو ﺑﻪ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﮔﮭﮣﻲ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺑﺪﻟﺠﻲ وﻳﻮن آﻫﻦ وﻳﻨﺪي ﺿﻴﺎ‪‬אﻟﺤﻖ ﺟﻲ دؤر ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻣﻠﻚ دﺷﻤﻨﻲ‪ ‬ﺳﺎن‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي ﻫﺌﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺳﺎن وﻓﺎدאري‪ ‬ﺟﻮ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻮ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ‪1973 .‬ع ﺟﻲ آﺋﻴﻦ ۾ وאﻋﺪو‬
‫ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ڏﻫﻦ ﺳﺎﻟﻦ אﻧﺪر ﻛﻨﻜﺮﻧﭧ ﻟﺴﭧ ﺧﺘﻢ ﻛﺌﻲ وﻳﻨﺪي ۽ ُאﻫﻲ ﺳﻤﻮرא ﮐﺎﺗﺎ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ‬
‫ﺣﻮאﻟﻲ ﻛﻴﺎ وﻳﻨﺪא ﭘﺮ אڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﻫﺎ ﻟﺴﭧ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﺣﻤﺎم ۾ رﮘﻮ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﺳﭛ ﻧﻨﮕﺎ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ﺟﻲ ﺗﺮﺟﻤﺎن وڏﻳﻦ ﭘﺎرﭨﻴﻦ ۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﺗﻲ پ پ پ ﺟﻮ ﻛﺮدאر ﺑﻪ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ‬
‫אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﭘﺎرﭨﻨﺮ وאرو رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﻃﻮر אﻳﻢ آر ڊي‪ ‬۾ אﻫﻮ ﻃﺌﻲ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻣﺮﻛﺰ وٽ رﮘﻮ‬
‫ﭼﺎر ﮐﺎﺗﺎ ﻫﻮﻧﺪא ۽ ﭔﻴﺎ ﺳﻤﻮرא ﮐﺎﺗﺎ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﻛﻴﺎ وﻳﻨﺪא ﭘﺮ אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬پ پ پ ﭔﻪ ﭜﻴﺮא אﻗﺘﺪאر ۾‬
‫آﺋﻲ ﭘﺮ ﻣﻮرﮘﻮ אﻫﻮ ﺳﻮאل ﺋﻲ ﮔﻢ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﮇﻫﻦ پ پ پ ﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ دؤر ۾ ﭘﻨﺠﺎب‬
‫ﺟﻮ وڏو وزﻳﺮ ﻫﻮ ﺗﻪ ﻫﻦ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺌﻲ ﭘﺮ אن ﺟﺎ ﻣﺤﺮכ ﺑﻪ אﻧﺼﺎف ﭘﺴﻨﺪي‪ ‬ﺟﻲ‬
‫ﺑﺠﺎ‪ ‬ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺷﺎﺋﻮﻧﺰم وאرא ﻫﺌﺎ‪ .‬ﻧﻮאز ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻲ ﺳﻮﭼﮡ ۽ روﻳﻦ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﺳﻨﺪس ﺟﻼوﻃﻨﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬آﺋﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻪ ﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﭔﺌﻲ دﻓﻌﻲ ﺟﻲ ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ آﺧﺮي ڏﻳﻨﻬﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎدي ﻃﻮر ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ‬
‫ﺷﺎﺋﻮﻧﺴﭧ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﺎﮢﻲ ﺟﮇﻫﻦ ﮐﻴﺲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﺎ ﻫﭣ ﻟﮙﺎ ﺗﻪ ﮐﻴﺲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻛﺮدאر ﺟﻲ‬
‫ﺟﺰوي ﭘﺮوڙ ﭘﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ אﻫﻮ روﻳﻮ ﺳﺎﮢﺲ אﻧﻔﺮאدي ﻳﺎ ﺧﺎﻧﺪאﻧﻲ ﺳﻄﺢ ﺗﻲ رﻫﻴﻮ ﭘﺮ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ‬
‫ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺳﺎن ﺗﻪ אن ﮐﺎن ﻫﺰאر ﭜﻴﺮא وڌﻳﻚ ﻣﻌﺘﺼﺐ ۽ ﭰﻮرو روﻳﻮ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﻫﻠﻨﺪو אﭼﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﺮح אڄ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﻳﺎ ﻣﻜﻤﻞ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﻲ ﭔﻪ وאﭨﻲ ﺗﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﮀﻬﻦ ڏﻫﺎﻛﻦ ﮐﺎن ﭰﺮﻟﭧ ﻛﻨﺪڙ ﻻﺑﻲ ۽ ﻣﻔﺎد אﻛﻴﻠﻮ ۽ ﻛﻨﮉאﺋﺘﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺑﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﮐﮣﻲ אﻫﻮ אڄ ﺑﻪ ﻣﻀﺒﻮط ۽ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﻣﺎﻟﻚ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪو ﻫﺠﻲ ﭘﺮ ﺳﻨﺪن ﭘﻴﺮن ﻫﻴﭡﻴﺎن زﻣﻴﻦ ﻧﻜﺮي ﭼﻜﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﻮﺑﻪ ﺳﻨﺪن ﻣﻮﻗﻒ ۽ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺑﻴﻬﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻴﻜﻲ ﻣﻮﻗﻌﻲ‬
‫ﭘﺮﺳﺖ ُڌرﻳﻮن ﺳﺪאﺋﻴﻦ אن ۾ ﺳﺎﮢﺲ ﮔﮇ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬אڄ ُאﻫﻲ ﺑﻪ ﺻﻮﺑﺎﺋﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﻮ ﻧﺎﭨﻚ ﻛﺮڻ ﺗﻲ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر آﻫﻦ‪ ،‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻌﺮوﺿﻲ ﺣﺎﻟﺘﻮن ﭔﺌﻲ ﻧﻬﺞ ﺗﻲ ﺑﻴﭡﻞ آﻫﻦ‪ُ .‬אن ﻛﺮي ﺣﺎﻟﺘﻦ‬
‫ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﭼﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﻣﻀﺒﻮط ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﺻﻮﺑﻦ ﺟﺎ وﺳﻴﻼ ۽ אﺧﺘﻴﺎر رﮐﮡ ﺟﻲ ﭠﮙﻲ‬
‫ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺳﺎﮘﻲ‪ ‬ﺷﻜﻞ ۾ ﻧﻪ ﻫﻠﻲ ﺳﮕﮭﻨﺪא‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﻠﻚ ۾ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ﺑﺤﺎﻟﻲ‪:‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻠﻚ ۾ وﻓﺎق ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎﺗﺮ ﻫﺠﻲ ۽ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﮐﺎن وﻳﻨﺪي ﭼﻮﻧﮉن ۽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻲ אﻧﺪر ﺋﻲ‬
‫אﻧﺪر ﻓﻮج ۽ אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ﺟﻮ ﻛﻨﭩﺮول ﻫﺠﻲ ۽ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻤﻬﻮري ﭘﺎرﭨﻴﻮن אﻧﺪر ﺋﻲ אﻧﺪر ﺳﻨﺪن ﮘﻴﺠﮭﻮ ﻫﺠﻦ‪،‬‬
‫ُאﺗﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻛﺌﻴﻦ ۽ ﻛﻴﺘﺮي ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ אﭼﻲ ﺳﮕﮭﻨﺪي‪ ،‬אن ﺟﻮ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ‬
‫ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ۾ ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﺳﮅي ۽ ُאﮔﮭﺎڙي ﻓﻮﺟﻲ آﻣﺮﻳﺖ رﻫﻲ آﻫﻲ ۽ ﺑﺎﻗﻲ ﺳﭵﻮ وﻗﺖ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻮ‬
‫ﻧﺎﭨﻚ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﻟﻚ ۾ אﺧﺘﻴﺎر ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻌﻨﻰ ۾ ﻋﻮאم ﮐﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺋﻲ ﻧﻪ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ ﻫﺠﻦ ۽ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ‬
‫ﭨﻮﻟﻮ ﺧﻮد ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺳﺎﻣﺮאج ﺟﻮ ﻏﻼم ۽ ﮘﻴﺠﮭﻮ ﻫﺠﻲ‪ُ ،‬אﺗﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻫﻚ ُﭘﺮ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻌﺮي ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻋﻤﻠﻲ‬

‫‪90‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﻃﻮر ﮀﺎ ﻫﻮﻧﺪي؟ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﺎﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻚ ڍوﻧﮓ ۽ ﻋﻮאم ﺟﻲ אﮐﻴﻦ ۾ ڌوڙ وﺟﮭﮡ‬
‫وאري ﻧﺎﭨﻚ ﮐﺎﻧﺴﻮ‪ ‬ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ آﻣﺮ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻣﺎڊل ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﻳﻮ‪،‬‬
‫ﺟﻴﻜﻮ ﻋﻮאم ﺳﺎن ﻫﻚ ﺗﻮﻫﻴﻦ آﻣﻴﺰ ﭜﻮڳ ﮐﺎﻧﺴﻮ‪ ‬ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻫﻮ‪ .‬ﻧﺎم ﻧﻬﺎد ﺟﻤﻬﻮري ﺣﻜﻮﻣﺘﻦ ۾ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻮﻧﮉون ﻛﺌﻴﻦ ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ؟ ووٽ ﻛﺌﻴﻦ ﭘﻮﻧﺪא آﻫﻦ؟ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻛﺌﻴﻦ ﭼﻮﻧﮉﺑﺎ آﻫﻦ ۽ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮن ﻛﺌﻴﻦ‬
‫ﭠﻬﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ؟ אﻫﻮ ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻚ ﮐﻠﻴﻞ رאز آﻫﻲ‪ .‬درאﺻﻞ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻋﻮאﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ۽ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺗﻲ ﻗﺎﺑﺾ‬
‫ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﺟﻲ وچ ۾ ﻫﻚ ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﻀﺎد آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ אﮀﻲ‬
‫ﻛﺎري ﺟﻲ ﻣﺎﻟﻚ ﭨﻮﻟﻲ ﺟﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﭤﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪ .‬אن ﻛﺮي ﻫﻨﻦ ﻫﻚ ﻃﺮف‬
‫אﻳﺠﻨﺴﻴﻦ ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻋﻤﻞ ﮐﻲ ﺣﺘﻲ אﻻﻣﻜﺎن ﻛﺮﭘﭧ‪ُ ،‬ﺑﮁﮍو‪ ،‬ﻋﻮאم ﮐﺎن ﻛﭩﻴﻞ ۽‬
‫ﻧﺎﭨﻜﻲ ﭘﺌﻲ رﮐﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﻃﺮف אن ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺳﻤﺎﺟﻲ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﮐﻲ אﻫﮍي‪ ‬ﻃﺮح ﭘﺌﻲ ﻣﻴﻨﻴﺞ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ‬
‫ﺗﻪ ﺟﺌﻴﻦ ﺟﺎﮔﻴﺮدאري‪ ،‬ﻗﺒﺎﺋﻠﻴﺖ ۽ وڏﻳﺮﻛﻲ ُﻣﺪي ﺧﺎرج ﻃﺒﻘﻦ ﺟﻲ ﻋﻮאم ﻣﭥﺎن ﺳﻤﺎﺟﻲ ۽ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻮ אﺳﭩﻴﭩﺴﻜﻮ ﻫﺮ ﺻﻮرت ۾ ﻗﺎﺋﻢ رﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻣﻠﭩﺮي ۽ ﺳﻮل ﺑﻴﺮوﻛﺮﻳﺴﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺎﮔﻴﺮدאرن‪ ،‬ﺟﺎﮔﻴﺮدאرﻳﺖ ۽ ﻛﺮﭘﺸﻦ ﺟﻲ ُ‬
‫ﻛﮏ ﻣﺎن ﺳﺮﺟﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﺋﻴﺪאرن ۽ ڊאﻟﺮي ُﻣﻠﻦ ﮐﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ‪ Suit‬ﻧﻪ ﻛﻨﺪي‪ ،‬אن ﻛﺮي אﻧﻬﻦ وچ ۾ ﻫﻚ אڻ אﻋﻼﻧﻴﻪ אﺗﺤﺎد آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻠﻚ ۾‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﮐﻲ ﭘﻴﺮ ﮐﻮڙڻ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻲ ﻧﻪ ڏﺑﺎ ۽ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﺳﻤﻮري ﺗﺎرﻳﺦ ۾ אﻫﻮﺋﻲ ﺳﻨﺪن‬
‫ﻛﺮدאر رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻫﻚ ُﭘﺮ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻌﺮي ۽ دوﮐﻲ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﭔﻴﻮ ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ رﻫﻲ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬אﮘﻲ ﻛﺠﮭﻪ ﭨﻜﻮ ﭘﺌﺴﻮ ﻟﺤﺎظ ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو ﻫﻮ ﭘﺮ ﻣﺸﺮف دؤر ۾ ﺗﻪ ُאﻫﻲ رﺳﻤﻲ ﺣﺠﺎب ﺑﻪ ﺧﺘﻢ ﻛﻴﺎ‬
‫وﻳﺎ‪ .‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﻮڙא ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאن ﭠﺎﻫﮡ وאري ﻓﻴﻜﭩﺮي‪ ‬ﻣﺎن رﮘﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﺪאن ﺋﻲ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻴﮓ )ق( ﺟﻲ‬
‫ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﻫﻚ ﺳﭵﻲ ﺳﺎري ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎرﭨﻲ رאت وچ ۾ ﭠﺎﻫﻲ وﺋﻲ ۽ ﭼﻮﻧﮉن ﺟﻮ ڍوﻧﮓ ﻛﺮي ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻦ‬
‫ﭘﺴﻨﺪ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ﭼﻮﻧﮉאﺋﻲ وﺋﻲ ۽ ”ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻛﺎرﻛﺮدﮔﻲ“ ﻧﻪ ڏﻳﮑﺎرڻ ﺗﻲ ﭨﻲ ﭜﻴﺮא ﻫﺎﺋﻮس ﻣﺎن وزﻳﺮאﻋﻈﻢ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ‪ .‬ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אﻫﺎ ﻛﺎ ﻧﺌﻴﻦ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻧﻪ آﻫﻲ ‪1985‬ع ۾ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﺑﻨﻴﺎدن ﺗﻲ ﭼﻮﻧﮉون‬
‫ﻛﺮאﺋﻲ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ אﻧﺪر ﺳﺮﻛﺎري ﭘﺎرﭨﻲ ﻣﻠﺴﻢ ﻟﻴﮓ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ۾ ﭠﺎﻫﻲ وﺋﻲ ﻫﺌﻲ ﭘﺮ ﻫﻦ ﭜﻴﺮي אﻫﻮ ﺳﭛ‬
‫ﻛﺠﮭﻪ وڏي ﻛﻤﺎل אﻋﺘﻤﺎد ﺳﺎن ۽ ﮐﻠﻴﻞ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ‪ .‬ﺑﻈﺎﻫﺮ אﻫﺎ אﺳﭩﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻲ ﺳﮕﮭﻪ ﻫﺌﻲ ﭘﺮ‬
‫درאﺻﻞ אﻫﺎ ﺳﻨﺪن ﻛﻤﺰوري ۽ زوאل ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﮇﻫﻦ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ אﻧﮅ ﺟﻲ ﮔﮭﻮڙي ﺗﻲ ﺳﻮאر‬
‫ﭤﻲ ﺳﭛ ﺣﻮאس وﭸﺎﺋﻲ وﻳﻬﻲ ﺗﻪ ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ ﺳﻨﺪس ﺳﮕﮭﻪ ﻧﻪ ﭘﺮ ﻛﻤﺰوري ۽ زوאل ﺟﻮ אﺷﺎرو‬
‫آﻫﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﺷﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﻜﮍي ﺣﺪ ﭤﺌﻲ ﭤﻲ‪ ،‬אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻓﻄﺮت ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺟﻮﻫﺮ ڏﻳﮑﺎرﻳﻨﺪي آﻫﻲ ۽ ﺷﻴﻦ ﺟﺎ‬
‫אﻧﺪروﻧﻲ ﺗﻀﺎد ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ ﮀﻴﻬﻪ ﺗﺎﺋﻴﻦ وﭠﻲ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ۾ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ڍوﻧﮓ ﺳﺎن ﺑﻪ אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ‬
‫ﻻﮘﻮ آﻫﻲ‪ .‬אڄ ﻣﻠﻚ ﺟﻮ ﭔﭽﻮ ﭔﭽﻮ ِאﻫﻮ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻮ ﻧﺎﭨﻚ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎڻ ۾ آﻣﺮﻳﺖ ﺟﻲ ِﺳﻜﻲ‬
‫ﺟﻮ ﭔﻴﻮ ﭘﺎﺳﻮ آﻫﻲ‪ .‬אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻬﺎد وڏﻳﻮن ﺟﻤﻬﻮري ﭘﺎرﭨﻴﻮن‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻳﻦ ۽ ﻧﮅﮢﻜﺎﺋﻲ‪ ‬ﺟﻲ دﻳﻮאر‬
‫ﺳﺎن ﻟﮙﺎﻳﻞ ﻋﻮאم‪ ،‬אﻳﺠﻨﺴﻴﻮن‪ ،‬وڏﻳﺮא‪ ،‬ڏوﻫﺎري‪ ،‬دﻫﺸﺘﮕﺮد‪ ،‬ﻛﺮﭘﺸﻦ ﻣﺎن ﻛﻤﺎﻳﻞ ﺑﻲ אﻧﺪאز ﭘﺌﺴﻮ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻛﺎري ﻳﺎ ﺳﺮﻛﺎري אﺷﺘﻬﺎرن ﺗﻲ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻣﻴﮉﻳﺎ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻴﺲ ۽ אﻟﻴﻜﺸﻦ ﻛﻤﻴﺸﻦ ــــ אﻫﻲ ﺳﭛ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‬
‫ﺟﻲ ﻫﻦ ﻧﺎﭨﻚ ﺟﺎ ﻛﺮدאر آﻫﻦ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻣﺨﺼﻮص ﻛﺮدאر آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﺎﮢﻲ ﻫﻦ ﻓﺮאڊ ﮐﺎن ﺑﻴﺰאري‪‬‬
‫ﺟﻲ אن ﻧﻬﺞ ﺗﻲ ﭘﻬﺘﻞ آﻫﻦ ﺟﻮ ﺳﻨﺪن ﺳﻬﭗ ﺟﻮאب ڏﻳﻮ ﺑﻴﭡﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎن ﮔﺬرﻳﻞ ﻛﺠﮭﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎن ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬

‫‪91‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺟﻮ ﻫﻨﮅ ﻫﻨﮅ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺎن ۽ ﺑﺎر ﺑﺎر ﮔﮭﻤﻴﻮ آﻫﻴﺎن‪ .‬ﻣﻮن ﻫﺮ ﻫﻨﮅ אﻫﻮ ﺷﺪت ﺳﺎن ﻣﺤﺴﻮس ﻛﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אﻫﻮ‬
‫ﻧﺎﭨﻚ ﻫﺎﮢﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ وڌﻳﻚ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ۾ ﺑﺮدאﺷﺖ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎر ﻧﻪ آﻫﻦ‪ .‬אڳ ﭘﻨﺠﺎب ۾ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل‬
‫ﻧﻪ ﻫﻮﻧﺪي ﻫﺌﻲ ﭘﺮ ﻫﺎﮢﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎب ۾ ﺑﻪ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل آﻫﻲ‪ .‬ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻮن زﺑﺎﻧﻮن ﭴﮡ ﺗﻪ زﻫﺮ ۾ ُﭔﮇل آﻫﻦ‪.‬‬
‫ﻣﺎﮢﻬﻮ ﮘﺎﻟﻬﺎﺋﻴﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﺳﻨﺪن وאت ﻣﺎن ﻟﻔﻆ ﻧﻪ ﺑﺎﻫﻪ ﻧﻜﺮي ﭤﻲ‪ .‬ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ ﻋﻮאم ﺟﻲ אﻫﺎ ﺻﻮرﺗﺤﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ‬
‫ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻮن دﺷﻤﻦ ﻗﻮﺗﻮن ﺑﻪ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ אن ڊرאﻣﻲ ﮐﻲ אﭸﺎن وڌﻳﻚ ﻃﻮﻳﻞ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﺗﻲ ﺑﻀﺪ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ ﻧﻈﺮ אﺋﻴﻦ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ وري ﺑﻪ ﻋﻮאم ۽ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺟﻮ ﺗﻀﺎد ﺗﻴﺰ ﭤﻴﻨﺪو ۽ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ‬
‫אن ﻧﻬﺞ ﮐﻲ رﺳﻨﺪو ﺟﺘﻲ ﻳﺎ ﺗﻪ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﺎ ﺗﻮאزن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻨﺪא آﻫﻦ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن وڌﻳﻚ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭤﻲ وﻳﻨﺪﻳﻮن‬
‫آﻫﻦ ۽ ﻋﺒﻮري دؤر ﻻ‪ ‬ﻧﺮאﺟﻴﺖ )אﻧﺎرﻛﻲ( ﺟﻮ ِ ُ‬
‫ﺟﻦ ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ﺑﻮﺗﻞ ﻣﺎن ﻧﻜﺮي אﻳﻨﺪو آﻫﻲ‪ .‬ﺣﺎﻟﺘﻦ ﺟﻲ ُرخ‬
‫ﻣﺎن ﻧﻈﺮ אﻫﻮ ﭘﻴﻮ אﭼﻲ ﺗﻪ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ ﺣﺎﻟﺘﻮن وڌﻳﻚ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن ۽ אﻫﻮ ﺗﻀﺎد ﺗﻴﺰ ﭤﻴﻨﺪو‪ .‬ﺑﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﭘﺮאﻣﻴﺪ ﻧﻪ ﻫﺠﻲ ﭘﺮ ﻫﻚ ﮘﺎﻟﻬﻪ وאﺿﺢ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﮇﻫﻦ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﻗﻄﻌﻲ‬‫ﮐﮣﻲ אن ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﺻﻮرﺗﺤﺎل ﮔﮭﮣﻲ ُ ُ‬
‫ﮔﮭﮣﺎﺋﻲ ﻛﻨﻬﻦ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻳﺎ אﺟﺘﻤﺎﻋﻲ دوﮐﻲ ۽ دوﻻب ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭼﻜﻲ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ אن ﻧﺎﭨﻚ ﺟﻲ‬
‫ﻛﺮدאرن ﺟﻲ ﭼﻬﺮن ﺗﺎن ﮔﻤﺮאﻫﻪ ﻛﻨﺪڙ ﻧﻘﺎب ﻟﻬﻲ ﭼﻜﺎ ﻫﺠﻦ ۽ ﺟﮇﻫﻦ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ رﮘﻮ ﭼﺎﻫﻴﻨﺪא ﻧﻪ ﻫﺠﻦ‬
‫ﭘﺮ אن ﻻ‪ ‬ﻛﺠﮭﻪ ﺑﻪ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺎرﻫﺠﻦ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﻤﺠﮭﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ ﺗﻪ אﻳﮇن وڏن ﺳﮕﮭﺎرن ﻋﻮאﻣﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ آڏو‬
‫ﻧﻨﮃڙي ۽ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﭰﻮرو ﭤﻮرאﺋﻲ وڌﻳﻚ ﺟﭩﺎ‪ ‬ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﭘﻴﺮ ﺟﮭﻠﻲ ﻧﻪ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ‪.‬‬

‫אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ ﺑﻨﺪ ﮘﻠﻲ‪ ‬۾ ﭰﺎﺳﻲ ﭼﻜﻲ آﻫﻲ‪:‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ ڏﭠﻮ وﭸﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ـــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ אﺳﭩﻴﺒﻠﺸﻤﻴﻨﭧ‬
‫ﻛﺮي ﭤﻲ‪ ،‬ﻣﺸﺮف دؤر ﺟﻲ ﻫﻦ ڏאﻛﻲ ﺗﻲ وڏي ُدﭔﮡ ۾ ﭰﺎﺳﻲ ﭘﺌﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ ڌر ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﺗﻮڙي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻲ‬
‫ﻛﺮدאر ﮐﻲ ﺑﻠﻜﻞ وאﺿﺢ ۽ אﺻﻠﻲ روپ ۾ ﻧﺮوאر ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬دﻧﻴﺎ ۾ ﻛﻮ ﭼﻮي ﭤﻮ ﻫﻲ ﻣﻠﻚ ﻫﻚ‬
‫ﻧﺎﻛﺎم رﻳﺎﺳﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻮ ﭼﻮي ﭤﻮ ﺗﻪ ﻫﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮدن ﮐﻲ ﭘﻨﺎﻫﻪ ڏﻳﻨﺪڙ ۽ ﭘﺎﻟﻴﻨﺪڙ ﻣﻠﻚ آﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻮ ﭼﻮي ﭤﻮ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﻮ آزאد ﻣﻠﻚ ﺋﻲ ﻧﺎﻫﻲ ﭘﺮ אﻫﺎ ﻧﺌﻴﻦ دور ﺟﻲ ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﺑﻴﭡﻜﻴﺖ آﻫﻲ‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﺳﺎﻣﺮאﺟﻲ ﻗﻮﺗﻮن אﺳﭩﺮﻳﭩﺠﻚ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن رﮘﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﺎﺟﺎﺋﺰ ﻣﻔﺎدن ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﻣﻈﻠﻮم‬
‫ﻗﻮﻣﻮن ﭘﺎڻ ﮐﻲ ﻣﻜﻤﻞ ﻃﻮر ﭘﻨﺠﺎب ﺟﻮ ﻏﻼم ﺳﻤﺠﮭﻦ ﭤﻴﻮن‪ .‬ﺳﭵﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﺎ دאﻧﺸﻮر ﭼﻮن ﭤﺎ ﺗﻪ رﻳﺎﺳﺖ ۽‬
‫ﻋﻮאم ﺟﻮ ﺗﻀﺎد ﺧﻄﺮﻧﺎכ ﺣﺪ ﺗﺎﺋﻴﻦ وڌي وﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺳﭵﻮ ﻣﻠﻚ ﻫﻚ ﻃﺮف آﻫﻲ ﺗﻪ ﻓﻮج ﺟﻮ ﻛﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻛﺮدאر ﻧﻪ ﻫﺌﮡ ﮔﮭﺮﺟﻲ‪ .‬ﺳﭵﻲ دﻧﻴﺎ ﭼﻮي ۽ ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻲ ﺗﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺳﺎن ﻛﻮ‬
‫ﭘﺮي ﺟﻮ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻫﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻫﻚ ﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬دوﮐﻮ ۽ ﻧﺎﭨﻚ آﻫﻲ‪ ،‬رﮘﻮ אن ﺟﻲ אﺳﭩﻴﺞ ﺗﺎن‬
‫ﻛﺮدאر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭤﻴﻦ ﭤﺎ‪ .‬אن ﻛﺮي אﻫﻮ ﻧﺎﭨﻚ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ڊאﺋﺮﻳﻜﭩﺮن ﺗﻮڙي אدאﻛﺎرن‪ /‬אدאﻛﺎرאﺋﻦ ﺳﻤﻴﺖ وאﺋﮑﻮ‬
‫ﭤﻲ ﺧﻮאر ﺧﺮאب ﭤﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ .‬אڄ ﻣﻠﻚ ۾ ﭘﺎرﻟﻴﺎﻣﻴﻨﭧ ۽ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻲ ڊﻣﻲ ﻫﺌﮡ ۾ ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺎر ﮐﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻚ ﻧﻪ آﻫﻲ‪ .‬وﻓﺎق ﺟﻮ وﺟﻮد ﺗﻪ אڳ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻫﻮ ﭘﺮ אن ﺟﻮ ﭨﻜﻮ ﭘﺌﺴﻮ رﻫﻴﻞ ﭜﺮم ﺑﻪ ﻣﺸﺮف دؤر ﺟﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻦ‬
‫۽ روﻳﻦ ﭘﻮرو ﻛﺮي ﮀﮇﻳﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻮ ﻧﺎﭨﻚ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ آﺧﺮي ﺳﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻛﺮي رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻧﻨﮃن‬
‫ﺻﻮﺑﻦ ﺟﺎ ﭘﻨﺠﺎب ﺳﺎن ﺗﻀﺎد وڌي وڻ ﭤﻲ ﭼﻜﺎ آﻫﻦ‪ .‬ﻧﻨﮃא ﺻﻮﺑﺎ ۽ ﻣﻈﻠﻮم ﻗﻮﻣﻮن ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬

‫‪92‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫وאري ڏאﻛﻲ ﮐﺎن ﭨﭙﻲ ﻣﺰאﺣﻤﺖ ﺟﻲ دאﺋﺮي ۾ ﻫﻠﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻣﻠﻜﻲ ﻣﻌﺸﻴﺖ ﺟﻲ ﻣﻀﺒﻮﻃﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫دﻋﻮאﺋﻦ ﺟﻲ ﺳﺎک ﺟﻮ אﻫﻮ ﺣﺎل آﻫﻲ ﺟﻮ ﻣﺎﮢﻬﻮ روز ﺧﻮدﻛﺸﻴﻮن ﭘﻴﺎ ﻛﻦ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ۾ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪‬‬
‫ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ﺑﻪ ﻛﻮﻧﻬﻲ‪ .‬ﺧﺎص ﻃﻮر ﺳﻨﮅ ۾ دﻫﺸﺘﮕﺮدن ﮐﻲ ﻣﻠﻨﺪڙ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻣﺪد ﻫﺮ ﻛﻨﻬﻦ ﺟﻲ אک ۾‬
‫ﻛﻨﮉي ﺟﻴﺎن ﭼﭝﻲ رﻫﻲ آﻫﻲ‪ .‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‪ ‬ﺟﺎ ﺑﮑﻴﺎ ُאڍڙي ﭼﻜﺎ آﻫﻦ ۽ ﺳﭛ ﮐﺎن وڏي ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ‬
‫אﻫﺎ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﻛﺎ ﻟﻜﻞ ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻮ ﻋﻮאم ﺳﺎن روﻳﻮ ﮀﺎ ۽ ﻛﻬﮍو آﻫﻲ؟ ﻧﻮאب אﻛﺒﺮ ﺑﮕﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻗﺘﻞ‬
‫אن ﮐﻲ ﺑﻲ ﻧﻘﺎب ﻛﺮڻ ۾ ﻛﺎﺑﻪ ﻛﺴﺮ ﻧﻪ ﮀﮇي آﻫﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﻮ ﺣﻜﻤﺮאن ﭨﻮﻟﻮ ‪ 11‬ـــــ ‪ 9‬ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ﻫﻚ ﻓﻮن‬
‫ﻛﭽﻠﮡ ۾ ﻛﺎ ﻛﺴﺮ ﻧﭥﻮ ﮀﮇي‪ ،‬אﻫﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻋﻮאم‬ ‫ﻛﺎل ﺗﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺋﻲ ﭠﺎﻫﻴﻞ ﭘﺎﻟﻴﻞ ۽ ﺗﺎﺗﻴﻞ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﮐﻲ ُ‬
‫۽ ﺧﺎص ﻃﻮر ﻣﻄﻠﻮم ﻗﻮﻣﻦ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ﻣﭥﺎن ﻛﺌﻴﻦ دﺷﻤﻦ ﻣﻠﻚ وאﻧﮕﺮ ﻓﻮﺟﻲ ﺣﻤﻼ ﻛﺮي‬
‫ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﻃﻮر ڏﺳﺠﻲ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ــــ ﭘﻨﺎﻫﮕﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻔﺎد ﺟﻮ ﻧﻤﺎﺋﻴﻨﺪه‬ ‫ِ‬ ‫ﺳﻨﺪن‬
‫ﺣﻜﻤﺮאن ﭨﻮﻟﻮ אﻳﺘﺮي ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺤﺮאن ۾ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﺋﻴﻦ ﻧﻪ ﻓﺎﭤﻮ ﻫﻮ‪ .‬אوﭜﺮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻋﻠﺤﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﺎن‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﺑﻪ אﻫﻮ وڏي ﺑﺤﺮאن ۾ ﭰﺎﭤﻮ ﻫﻮ ﭘﺮ ﺗﮇﻫﻦ ﭘﻨﺠﺎب ﺳﻤﻮرو ﺳﻨﺪن ﭘﺎﺳﻲ ﻫﻮ ۽ ﺑﺤﺮאن אﻳﺘﺮو ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻮ ﻧﻪ‬
‫ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ دﻓﻌﻲ אﻫﻮ ﺑﻨﻬﻪ אﻛﻴﻠﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﮐﻴﺲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﮔﮭﺮ ﭘﻨﺠﺎب ﻣﺎن ﺑﻪ אڄ ﮐﭵﻴﻞ آﮜﺮﻳﻦ ﮐﻲ ﻣﻨﻬﻦ ڏﻳﮣﻮ‬
‫ﭘﻮي ﭤﻮ ۽ ﺑﻴﻮ ﺗﻪ ﺗﮇﻫﻦ ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺗﺤﺮﻳﻜﻮن אن ڏאﻛﻲ ﺗﻲ ﻧﻪ ﻫﻴﻮن‪ .‬ﺟﺘﻲ ُאﻫﻲ אڄ‬
‫آﻫﻦ‪ .‬ﻧﻪ وري ﻋﻮאم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻠﻮﻏﺖ ﺟﻲ ﻫﻦ ڏאﻛﻲ ﺗﻲ ﻫﻮ‪ .‬ﻫﻦ دﻓﻌﻲ אﻫﻮ ﭨﻮﻟﻮ ﺳﺨﺖ ﺑﺤﺮאن ﺟﻲ ﺳﻮڙﻫﻲ‬
‫۽ ﺑﻨﺪ ﮔﮭﭩﻲ‪ ‬۾ ﭰﺎﺳﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ‪ .‬وﭨﺲ ﺑﺤﺮאن ﻣﺎن ﻧﻜﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻛﻮﺑﻪ ﻋﺰت ﭜﺮﻳﻮ ﮔﺲ ﻛﻮﻧﻬﻲ‪ .‬ﻋﺎﻟﻤﻲ‬
‫ﻣﻴﺜﺎق ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‪ ،‬ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺑﻴﺰאري ۽ ﻧﻔﺮت‬
‫ِ‬ ‫رﺳﻮאﺋﻲ ۽ ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ‪ ،‬אﻛﻴﻼﺋﻲ‪ ،‬אوﻳﺴﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺳﻮאل‪،‬‬
‫ﺟﻮن ﻛﻮڙﻛﻴﻮن ﺳﻨﺪس ﮘﭽﻲ‪ ‬۾ آﻫﻦ ۽ אﻫﻮ ﺟﻴﺘﺮو ﭤﻮ אﻧﻬﻦ ﻣﺎن ﻛﻨﮅ ﻛﮃאﺋﮡ ﺟﺎ ﺟﺘﻦ ﻛﺮي אوﺗﺮو אن‬
‫۾ ﭰﺎﺳﻨﺪو وﭸﻲ‪.‬‬
‫ﭤﻴﮡ ﮀﺎ ﮔﮭﺮﺟﻲ؟‬
‫ﻇﺎﻫﺮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﺳﭵﻲ ﺻﻮرﺗﺤﺎل ۾ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﭰﺮي ﭰﺮي אن ﺳﻮאل ﺗﻲ אﻳﻨﺪو ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬آﺧﺮ ﭤﻴﮡ ﮀﺎ‬
‫ﮔﮭﺮﺟﻲ؟ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ۾ אﻫﮍא ﻣﻮڙ ۽ ﻣﻮﻗﻌﺎ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﭧ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﮇﻫﻦ ﺣﻜﻤﺮאن ۽ ﻏﺎﺿﺐ ﭨﻮﻻ‬
‫ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ڏوﻫﻦ‪ ،‬ﻏﻠﻄﻴﻦ‪ ،‬ﺧﻄﺮﻧﺎכ ﻓﻴﺼﻠﻦ‪ ،‬ﺧﻮد ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮد אﻋﺘﻤﺎدي‪ ‬۽ ﻛﻮﺗﺎﻫﻪ ﻧﻈﺮي‪ ‬ﺳﺒﺐ ﺳﺎﮘﻲ وﻗﺖ‬
‫אﻳﺘﺮي ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺤﺮאن ۾ ﭰﺎﺳﻲ ﭘﻮن ﺟﻮ ﮐﻴﻦ אن ﻣﺎن ﻧﻜﺮڻ ﻻ‪ ‬ﻛﻮ ﮔﺲ ﺋﻲ ﻧﻪ ُﺳﺠﮭﻲ‪ .‬ﺟﻲ אوﭜﺮ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺟﻲ ﻋﻠﺤﺪﮔﻲ‪ ‬ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ذوאﻟﻔﻘﺎر ﻋﻠﻲ ُﭜﭩﻮ ﻫﻦ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ۽ אﺧﻼﻗﻲ ﻃﻮر ﻣﺌﻞ ﭨﻮﻟﻲ ﮐﻲ‬
‫ﺑﺤﺮאن ﻣﺎن ﻧﻪ ﻛﮃي ﻫﺎ ۽ ﮐﻴﻦ ﻣﻀﺒﻮط ﻛﺮڻ ﺑﺠﺎ‪ ‬ﻋﻮאم ﮐﻲ ﺳﮕﮭﺎرو ﻛﺮي ﻫﺎ ﺗﻪ אڄ ﺣﻘﻴﻘﺘﻮن ﮔﮭﮣﻴﻮن‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺠﻦ ﻫﺎ ۽ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺎڻ ﺑﻪ אﺋﻴﻦ ﺑﻲ دردي‪ ‬۽ ﻧﮅﮢﻜﺎﺋﻲ‪ ‬۾ ﻣﺎرﻳﻮ ﻧﻪ وﭸﻲ ﻫﺎ ﭘﺮ ﻛﻦ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫ﻏﻠﻄﻴﻦ ﻳﺎ ﻏﻠﻂ ﻓﻴﺼﻠﻦ ﺟﺎ אزאﻻ ﻛﮇﻫﻦ ﺑﻪ ﭤﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻨﺪא آﻫﻦ‪ .‬אڄ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﭨﻮﻟﻮ ‪1971‬ع ﮐﺎن وڌﻳﻚ وڏي ُدﭔﮡ‬
‫۾ ﭰﺎﭤﻞ آﻫﻲ‪ .‬אن ﺟﻮ ﺣﺘﻤﻲ ﺣﻞ ﻋﻮאم‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮري ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻜﻦ ۽ אن ﭨﻮﻟﻲ وچ ۾ ﻓﻴﺼﻼﻛﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫وﻳﮍﻫﻪ ﺋﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻲ ﭤﻲ‪ .‬ﺳﺎﮘﻴﻮ ﺋﻲ ﻣﻔﺎد ۽ ﭨﻮﻟﻮ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻃﺎﻗﺖ ﺟﻲ زور ﺗﻲ ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﺧﻮدﻣﺨﺘﻴﺎري‬
‫ﺑﻪ وﻛﮣﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﺎ ﭼﻴﮍאﺋﻴﻨﺪڙ ﻧﺎﭨﻚ ﺑﻪ ڊאﺋﺮﻳﻜﭧ ﻛﺮي ﭤﻮ‪ ،‬ﻋﻮאم ﺟﺎ ﺳﻤﻮرא وﺳﻴﻼ ﺑﻪ ُﭰﺮي ﭤﻮ‪.‬‬
‫ﻧﻨﮃن ﺻﻮﺑﻦ ۽ אن ۾ آﺑﺎد ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﻮﻣﻦ ﮐﻲ ﻏﻼم ﺑﻪ ﺑﮣﺎﺋﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻋﻮאم ﺟﻲ ﺣﻜﻤﺮאﻧﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺣﻖ ﺗﻲ‬
‫رאﺗﺎﻫﺎ ﻫﮣﻲ ﭤﻮ‪ ،‬ﺟﻴﻜﻮ ﻧﺴﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ۽ ﻓﺮﻗﻴﻮאرאﮢﻲ دﻫﺸﺘﮕﺮدي‪ ‬ﺟﻲ ﭘﺮورش ﻛﺮي ﭤﻮ‪ .‬אن ﮐﺎن ﺣﺘﻤﻲ‬

‫‪93‬‬
 ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻲ ﭼﺎﻧﮉﻳﻮ‬ ‫ﺗﻨﻬﻦ ﭘﺎﮢﻲ‪ُ ‬ﭘﻨﺎ ڏﻳﻨﻬﮍא‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ وﻳﮍﻫﻪ ۽ ﺟﺪوﺟﮭﺪ وﺳﻴﻠﻲ ﻋﻮאم ﺟﺎ زوري ﮐﺴﻴﻞ אﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ وﺳﻴﻼ وאﭘﺲ ﻛﺮڻ ﮐﺎﻧﺴﻮא‪ ‬ﻫﻦ‬
‫ﺟﻮ ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻮ ﺑﺤﺮאن وڌﻳﻚ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺗﻪ ﭤﻴﻨﺪو ﭘﺮ ﺣﻞ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو‪ .‬אن ﺑﺤﺮאن ﺟﻮ אﻧﺪאزو אن ﭰﺎﭤﻞ ﭨﻮﻟﻲ ﮐﻲ ﻧﻪ‬
‫آﻫﻲ‪ .‬אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي אﻫﻮ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﻔﺎدن ﻣﻮﺟﺐ ۽ ﭘﻨﻬﻨﺠﻦ ﺷﺮﻃﻦ ﺗﻲ ﻫﻦ ﺳﻨﮕﻴﻦ ۽ ﮔﮭﮡ‬
‫ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺤﺮאن ﻣﺎن ﻧﻜﺮڻ ﻻ‪ ‬ﮔﺲ ﮘﻮﻟﻲ رﻫﻴﻮ آﻫﻲ‪ .‬ﻫﻦ دﻓﻌﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ُڌر ﭘﻮ‪ ‬ﭼﺎﻫﻲ אﻫﺎ پ پ پ ﺋﻲ ﮀﻮ‬
‫ﻧﻪ ﻫﺠﻲ‪ ،‬ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ ﻋﻮאم‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺟﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎﺋﻦ‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﺟﻲ ﻗﻮﻣﻲ ۽ ﺟﻤﻬﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ﺟﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻼت ۽ ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﺤﺮﻛﻦ ﮐﻲ ُﭘﭡﻲ ڏﺋﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺮאن ﭨﻮﻟﻲ ﮐﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﻮر ﺟﻴﺎﭘﻲ ﺟﻮ ﮔﺲ‬
‫ڏﻧﻮ ﺗﻪ אﻫﺎ ﻣﻠﻜﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ وڏي ۾ وڏي ﻏﺪאري ﻫﻮﻧﺪي‪ ،‬ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻋﻮאم ﺗﻮڙي ﻣﻠﻚ ﺟﻮن ﻣﻌﺮوﺿﻲ‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻮن ﻣﻌﺎف ﻧﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻨﺪﻳﻮن‪ .‬ﻫﻲ وﻗﺖ ﻟﻴﻜﻲ ﻛﮃڻ ﺟﻮ آﻫﻲ‪ ،‬ﻫﻦ ﭨﻮﻟﻲ ﮐﻲ אﻳﺘﺮي ﮔﮭﮡ ﻃﺮﻓﻲ‬
‫ﮔﮭﻴﺮي ۾ آﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﺰאرﻳﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﺪوﺟﮭﺪون ﻛﻴﻮن ۽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮن ڏﻧﻴﻮن آﻫﻦ‪ .‬ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ﮐﺎﻧﺌﺲ‬
‫ﺳﻨﺪن ‪ Terms‬ﺗﻲ ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ ﺗﻲ ﻛﺮﺳﻲ وﭠﮡ‪ ،‬ﻋﻮאم ﺗﻮڙي אن ﺳﻤﻮري ﺟﺪوﺟﮭﺪ ۽ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻦ ﺳﺎن ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻏﺪאري ﻫﻮﻧﺪي‪ .‬ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻫﻲ وﻗﺖ ُﭰﺮﻟﭧ‪ ،‬دﭔﺎ‪ ،‬ﻏﻼﻣﻲ‪ ‬۽ ﻓﺴﻄﺎﺋﻴﺖ ﺟﻲ دﻳﻮאر ﮐﻲ ﻫﻚ دﻓﻌﻮ وري ﭨﻴﻚ‬
‫ڏﻳﮡ ﺟﻮ ﻧﻪ ﭘﺮ ڌﻛﻮ ڏﺋﻲ אن ﮐﻲ ﻛﻴﺮאﺋﮡ ﺟﻮ آﻫﻲ‪.‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﭘﻮرو ﭤﻴﻮ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫‪94‬‬