‫وزارت معارف‬

‫تعلیم و تربیة اسالمی‬

‫صنف چهارم‬

‫سال چاپ‪:‬‬
‫‪1398‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬
 ‫سرود ملی‬
‫دا عـ���زت د هـــر افـغـان دى‬
‫هر بچی يې قهرمـــــان دى‬
‫د بـــــلـوڅــــ���و د ازبـکـــــ���و‬
‫د تـــرکـمنــــ���و د تـــاجـکـــ���و‬
‫پــاميــري���ان‪ ،‬نـورس���تانيــــان‬
‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه ېان‬
‫لـکـه لـمــر پـر ش���نـه آس���مـان‬
‫لـکـ���ه زړه وي جـــاويـــ���دان‬
‫واي���و اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬
‫دا وطن افغانس���تـــان دى‬
‫کور د سولې کور د تورې‬
‫دا وطن د ټول���و کـور دى‬
‫د پښ���تــون او هــ���زاره وو‬
‫ورس���ره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬
‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬
‫دا هېـــ���واد به تل ځليږي‬
‫په س���ينــه کې د آس���يـــا به‬
‫نوم د حق م���و دى رهبـــر‬
 ‫وزارت معارف‬

‫تعليم و تربیۀ اسالمی‬

‫صنف چهارم‬

‫سال چاپ‪ 1398 :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫أ‬
 ‫مشخصات‌کتاب‬
‫‪------------------------------------------------------‬‬
‫مضمون‪ :‬تعلیم و تربیۀ اسالمی‬
‫مؤلفان‪ :‬گروه مؤلفان کتاب‌های درسی بخش تعلیم و تربیۀ اسالمی نصاب تعلیمی‬
‫ویراستاران‪ :‬اعضای دیپارتمنت ویراستاری و ایدیت زبان دری‬
‫صنف‪ :‬چهارم‬
‫زبان متن‪ :‬دری‬
‫انکشاف دهنده‪ :‬ریاست عمومی انکشاف نصاب تعلیمی و تألیف کتب درسی‬
‫ناشر‪ :‬ریاست ارتباط و آگاهی عامۀ وزارت معارف‬
‫سال چاپ‪ ۱۳۹۷ :‬هجری شمسی‬
‫مکان چاپ‪ :‬کابل‬
‫چاپ‌خانه‪:‬‬
‫ایمیل آدرس‪curriculum@moe.gov.af :‬‬
‫‪------------------------------------------------------‬‬
‫حق طبع‪ ،‬توزیع و فروش کتاب‌های درسی برای وزارت معارف جمهوری اسالمی‬
‫افغانستان محفوظ است‪ .‬خرید و فروش آن در بازار ممنوع بوده و با متخلفان برخورد‬
‫قانونی صورت می‌گیرد‪.‬‬

‫ب‬
 ‫پیام وزیر معارف‬

‫اقرأ باسم ربک‬

‫سپاس و حمد بیکران آفریدگار یکتایی را که بر ما هستی بخشید و ما را از نعمت بزرگ خواندن و‬
‫نوشتن برخوردار ساخت‪ ،‬و درود بی‌پایان بر رسول خاتم‪ -‬حضرت محمد مصطفی‪ ‬که نخستین‬
‫پیام الهی بر ایشان «خواندن» است‪.‬‬
‫چنانچه بر همه‌گان هویداست‪ ،‬سال ‪ 1397‬خورشیدی‪ ،‬به نام سال معارف مسمی گردید‪ .‬بدین ملحوظ‬
‫نظام تعلیم و تربیت در کشور عزیز ما شاهد تحوالت و تغییرات بنیادینی در عرصه‌های مختلف‬
‫خواهد بود؛ معلم‪ ،‬متعلم‪ ،‬کتاب‪ ،‬مکتب‪ ،‬اداره و شوراهای والدین‪ ،‬از عناصر شش‌گانه و اساسی نظام‬
‫معارف افغانستان به شمار می‌روند که در توسعه و انکشاف آموزش و پرورش کشور نقش مهمی‬
‫را ایفا می‌نمایند‪ .‬در چنین برهه سرنوشت‌ساز‪ ،‬رهبری و خانوادۀ بزرگ معارف افغانستان‪ ،‬متعهد به‬
‫ایجاد تحول بنیادی در روند رشد و توسعه نظام معاصر تعلیم و تربیت کشور می‌باشد‪.‬‬
‫از همین‌رو‪ ،‬اصالح و انکشاف نصاب تعلیمی از اولویت‌های مهم وزارت معارف پنداشته می‌شود‪.‬‬
‫در همین راستا‪ ،‬توجه به کیفیت‪ ،‬محتوا و فرایند توزیع کتاب‌های درسی در مکاتب‪ ،‬مدارس و سایر‬
‫نهادهای تعلیمی دولتی و خصوصی در صدر برنامه‌های وزارت معارف قرار دارد‪ .‬ما باور داریم‪،‬‬
‫بدون داشتن کتاب درسی باکیفیت‪ ،‬به اهداف پایدار تعلیمی در کشور دست نخواهیم یافت‪.‬‬
‫برای دستیابی به اهداف ذکرشده و نیل به یک نظام آموزشی کارآمد‪ ،‬از آموزگاران و مدرسان‬
‫دلسوز و مدیران فرهیخته به‌عنوان تربیت کننده‌گان نسل آینده‪ ،‬در سراسر کشور احترامانه تقاضا‬
‫می‌گردد تا در روند آموزش این کتاب درسی و انتقال محتوای آن به فرزندان عزیز ما‪ ،‬از هر نوع‬
‫تالشی دریغ نورزیده و در تربیت و پرورش نسل فعال و آگاه با ارزش‌های دینی‪ ،‬ملی و تفکر انتقادی‬
‫بکوشند‪ .‬هر روز عالوه بر تجدید تعهد و حس مسؤولیت پذیری‪ ،‬با این نیت تدریس راآغاز کنند‪،‬‬
‫که در آیندۀ نزدیک شاگردان عزیز‪ ،‬شهروندان مؤثر‪ ،‬متمدن و معماران افغانستان توسعه یافته و‬
‫شکوفا خواهند شد‪.‬‬
‫همچنین از دانش آموزان خوب و دوست داشتنی به مثابه ارزشمندترین سرمایه‌های فردای کشور‬
‫می‌خواهم تا از فرصت‌ها غافل نبوده و در کمال ادب‪ ،‬احترام و البته کنجکاوی علمی از درس‬
‫معلمان گرامی استفادۀ بهتر کنند و خوشه چین دانش و علم استادان گرامی خود باشند‪.‬‬
‫‪ ‬در پایان‪ ،‬از تمام کارشناسان آموزشی‪ ،‬دانشمندان تعلیم و تربیت و همکاران فنی بخش نصاب‬
‫تعلیمی کشور که در تهیه و تدوین این کتاب درسی مجدانه شبانه روز تالش نمودند‪ ،‬ابراز قدردانی‬
‫کرده و از بارگاه الهی برای آن‌ها در این راه مقدس و انسان‌ساز موفقیت استدعا دارم‪.‬‬
‫با آرزوی دستیابی به یک نظام معارف معیاری و توسعه یافته‪ ،‬و نیل به یک افغانستان آباد و مترقی‬
‫دارای شهروندان آزاد‪ ،‬آگاه و مرفه‪.‬‬
‫دکتور محمد میرویس بلخی‬
‫وزیر معارف‬

‫ج‬
 ‫فهرست عنوانها‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬ ‫شماره درس‬
‫‪1‬‬ ‫عقيده‬ ‫درس اول‬
‫‪3‬‬ ‫اهلل‪‬‬ ‫درس دوم‬
‫‪5‬‬ ‫صفات اهلل‪‬‬ ‫درس سوم‬
‫‪7‬‬ ‫صفات ذاتی اهلل‪‬‬ ‫درس چهارم‬
‫‪9‬‬ ‫صفات فعلی اهلل‪‬‬ ‫درس پنجم‬
‫‪11‬‬ ‫قبر‬ ‫درس ششم‬
‫‪13‬‬ ‫حشر‬ ‫درس هفتم‬
‫‪15‬‬ ‫جنت‬ ‫درس هشتم‬
‫‪17‬‬ ‫دوزخ‬ ‫درسم نهم‬
‫‪19‬‬ ‫آب (‪)1‬‬ ‫درس دهم‬
‫‪21‬‬ ‫آب (‪)2‬‬ ‫درس يازدهم‬
‫‪23‬‬ ‫فرضهای وضو‬ ‫درس دوازدهم‬
‫‪25‬‬ ‫سنتهای وضو‬ ‫درس سيزدهم‬
‫‪27‬‬ ‫اذان (‪)1‬‬ ‫درس چهاردهم‬
‫‪29‬‬ ‫اذان (‪)2‬‬ ‫درس پانزدهم‬
‫‪31‬‬ ‫معنای اذان‬ ‫درس شانزدهم‬
‫‪33‬‬ ‫اقامت‬ ‫درس هفدهم‬
‫‪35‬‬ ‫دعای اذان‬ ‫درس هجدهم‬
‫‪37‬‬ ‫معنای دعای اذان‬ ‫درس نزدهم‬
‫‪39‬‬ ‫تکبير تحريمه‬ ‫درس بيستم‬
‫‪41‬‬ ‫ثنا‬ ‫درس بيست و يکم‬

‫د‬
 ‫صفحه‬ ‫عنوان‬ ‫شماره درس‬
‫‪43‬‬ ‫تعوذ و تسمیه‬ ‫درس بيست و دوم‬
‫‪45‬‬ ‫تسمیع و تحميد‬ ‫درس بيست و سوم‬
‫‪47‬‬ ‫تسبيحات‬ ‫درس بيست و چهارم‬
‫‪49‬‬ ‫سالم‬ ‫درس بيست و پنجم‬
‫‪51‬‬ ‫آداب خواب‬ ‫درس بيست و ششم‬
‫‪53‬‬ ‫دعای بيرون شدن از خانه‬ ‫درس بيست و هفتم‬
‫‪55‬‬ ‫اخالق نيکو‬ ‫درس بيست و هشتم‬
‫‪57‬‬ ‫نشانههای منافق‬ ‫درس بيست و نهم‬
‫‪59‬‬ ‫مسلمان‬ ‫درس سی ام‬
‫‪61‬‬ ‫صحت‬ ‫درس سی و يکم‬
‫‪63‬‬ ‫ترحم برحيوانات‬ ‫درس سی و دوم‬

‫ه‬
 ‫درس اول‬

‫عقيده‬

‫عقيده ايمان و باور را می‌گويند‪.‬‬

‫عقيده اساس همه اعمال است‪.‬‬
‫صحت عقيده شرط قبول شدن عمل است‪.‬‬
‫ما بر اهلل تعالی‪ ،‬مالئک و کتابهای آسمانی ايمان داريم‪.‬‬
‫ما بر پيامبران‪ ،‬روز آخرت و تقدير خير و شر ايمان داريم‪.‬‬
‫عقيدۀ درست سبب کاميابی انسان در دنيا و آخرت مي‬
‫شود‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬در بارۀ اهميت عقيدۀ درست با همکاری معلم گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬جمله های ذيل را با کلمه های مناسب تکميل نماييد‪:‬‬
‫‪ -‬تورات بر ‪ .................‬علیه السالم نازل گرديده است‪.‬‬
‫‪ -‬انجيل بر ‪ .................‬علیه السالم نازل گرديده است‪.‬‬
‫‪ -‬زبور بر ‪ ...................‬علیه السالم نازل گرديده است‪.‬‬
‫‪ -‬قرآنکريم بر‪  .................‬نازل گرديده است‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬عقيده چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -2‬اساس همه اعمال چه است؟‬
‫‪ -3‬داشتن عقيدۀ درست چه فایده دارد؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان درس را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫درس دوم‬

‫اهلل‪‬‬

‫اهلل‪ ‬يکی است‪ ،‬شريک و مانند ندارد‪.‬‬

‫اهلل‪ ‬بر هر چيز عالم است‪.‬‬
‫هیچ چيزی از اهلل‪ ‬پنهان نيست‪.‬‬
‫اهلل‪ ‬بر هر چيز قادر است‪.‬‬
‫تمام کائنات را اهلل‪ ‬خلق نموده است‪.‬‬
‫ما تنها اهلل‪ ‬را عبادت ميکنيم‪.‬‬
‫زمين‪ ،‬کوهها‪ ،‬درختها‪ ،‬سنگها‪ ،‬گياهها‪ ،‬آسمان‌ها و تمام‬
‫مخلوقات تابع امر اهلل‪ ‬استند‪.‬‬
‫بدون ارادۀ اهلل‪ ‬هیچ کاری انجام شده نميتواند‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫شاگردان در بارۀ موضوعات ذيل بحث نمايند‪:‬‬
‫‪-1‬همه کائنات تابع امر اهلل‪ ‬استند‪:‬‬
‫‪ -2‬آفتاب در طلوع و غروب تابع امر اهلل‪ ‬است‪.‬‬
‫‪ -3‬شاگردان به دو گروه تقسيم شوند‪ ،‬هر گروه ده نام اهلل‪ ‬را‬
‫بگویند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬کائنات را کی آفريده است؟‬

‫‪ -2‬ما کی را عبادت مي‌کنيم‪.‬‬
‫‪ -3‬زمين‪ ،‬کوه‌ها و آسمان‌ها تابع امر کی استند؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان در بارۀ درس با اعضای خانوادۀ شان گفتگو‬

‫نمايند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫درس سوم‬

‫صفات اهلل‪‬‬

‫ما به تمام صفات اهلل‪ ‬ايمان داريم‪.‬‬

‫صفات اهلل‪ ‬بر دو نوع است‪:‬‬
‫‪ -1‬صفات ذاتی‬
‫‪ -2‬صفات فعلی‬
‫‪ -1‬صفات ذاتی‪ :‬صفاتی است که نسبت ضد آن به اهلل‬
‫تعالی درست نیست؛ مانند‪ :‬علم که ضد آن جهل است‪.‬‬
‫‪ - 2‬صفات فعلی‪ :‬صفاتی است‪ ،‬که نسبت ضد آن هم به‬
‫اهلل تعالی درست است؛ مانند‪ :‬احياء (زنده ساختن) که ضد‬
‫آن ميراندن است‪.‬‬
‫زنده‌گی و مرگ ما در اختيار اهلل‪ ‬است‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬در بارۀ صفات اهلل‪ ‬گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬نام های اهلل‪ ‬را که در زیر آمده است با معنای آن بخوانيد‪:‬‬
‫ك‪ ،‬ال ْ َح ُّق)‬ ‫الص َم ُد‪ ،‬األَ َّو ُل‪ِ ،‬‬
‫اآلخ ُر‪ ،‬ال ْ َع ِزيزُ‪ ،‬ال ْ َمل ِ ُ‬ ‫(ال ْ َو ِ‬
‫اح ُد‪َّ ،‬‬
‫معنا‪ :‬اهلل‪ ‬يکی‪ ،‬بی نياز‪ ،‬اول‪ ،‬آخر‪ ،‬غالب‪ ،‬پادشاۀ کاينات و ذات‬
‫حق است‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬صفات اهلل‪ ‬به چند نوع است؟‬

‫‪ -2‬صفات ذاتی اهلل‪ ‬کدام‌ها اند؟‬
‫‪ -3‬صفات فعلی اهلل‪ ‬کدام‌ها اند؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان در بارۀ صفات ذاتی و فعلی اهلل‪ ‬با اعضای‬

‫خانوادۀ شان گفتگو نمايند‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫درس چهارم‬

‫صفات ذاتی اهلل‪‬‬

‫صفات ذاتی اهلل‪ ‬قرار ذيل است‪:‬‬

‫‪ -1‬قدرت (توانایی)‪ :‬اهلل‪ ‬بر هر چيز قادر است‪.‬‬
‫‪ -2‬اراده (قصد کردن)‪ :‬اهلل‪ ‬صاحب اراده است‪.‬‬
‫‪ -3‬سمع (شنيدن)‪ :‬اهلل‪ ‬هر سخن آشکار و پنهان را‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫‪ -4‬بصر (ديدن)‪ :‬اهلل‪ ‬هر چيز را ميبيند‪.‬‬
‫‪ -5‬علم (دانایی)‪ :‬اهلل‪ ‬بر هر چيز دانا است‪.‬‬
‫‪ -6‬حيات (زندهگی)‪ :‬اهلل‪ ‬دايم زنده است‪.‬‬
‫‪ -7‬کالم (سخن)‪ :‬سخنگفتن صفت اهلل‪ ‬است‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬در بارۀ صفات ذاتی اهلل‪ ‬با هم گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬نام های اهلل‪ ‬را از ياد بخوانيد‪:‬‬
‫ار‪ ،‬ال ْ ُمت ََك ِّب ُر)‬
‫ِن‪ ،‬ال ْ َع ِزيزُ‪ ،‬ال ْ َج َّب ُ‬
‫ِن‪ ،‬ال ْ ُم َهيْم ُ‬
‫الم‪ ،‬ال ْ ُم ْؤم ُ‬
‫الس ُ‬ ‫ك‪ ،‬ال ْ ُقدُّ ُ‬
‫وس‪َّ ،‬‬ ‫( ال ْ َمل ِ ُ‬
‫‪ -3‬نام های اهلل‪ ‬را که در زیر آمده است با معنای آن بخوانيد‪:‬‬
‫يم‪ ،‬ال ْ ُمتْ َعالِ ‪ ،‬ال ْ َح ُّي‪ ،‬ال ْ َقا ِد ُر)‬
‫يم‪ ،‬ال ْ َع ِظ ُ‬
‫صي ُر‪ ،‬ال ْ َعل ِ ُ‬
‫ِيع‪ ،‬الْبَ ِ‬
‫(السم ُ‬
‫َّ‬
‫معنا‪ :‬اهلل‪ ‬ذات شنونده‪ ،‬دانا‪ ،‬بزرگ‪ ،‬عالي شأن‪ ،‬هميش زنده و‬
‫صاحب قدرت است‪.‬‬
‫‪ -3‬شاگردان به دو گروه تقسيم شوند‪ ،‬يک گروه پنج صفات ذاتی‬
‫اهلل‪ ‬و گروه دوم پنج صفات فعلی اهلل ‪ ‬را بيان کنند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬صفات ذاتی اهلل‪ ‬را تعريف نماييد ‪.‬‬

‫‪ -2‬معنای قدرت‪ ،‬اراده‪ ،‬سمع و بصر را بيان نماييد‪.‬‬
‫‪ -3‬معنای علم‪ ،‬حيات و کالم چه است؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان صفات اهلل‪ ‬را که خواندند‪ ،‬حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫درس پنجم‬

‫صفات فعلی اهلل‪‬‬

‫برخی از صفات فعلی اهلل‪ ‬قرار ذيل است‪:‬‬
‫‪ -1‬تخليق (پيدا کردن)‪ :‬اهلل‪ ‬خالق همه مخلوقات است‪.‬‬
‫‪ -2‬ترزيق (روزی دادن)‪ :‬اهلل‪ ‬همه مخلوقات را روزی‬
‫ميدهد‪.‬‬
‫‪ -3‬احياء (زنده ساختن)‪ :‬زندهگي بخشيدن همه مخلوقات‬
‫به اختيار اهلل‪ ‬است‪.‬‬
‫‪ -4‬اماتت (ميراندن)‪ :‬مــرگ همه مخلوقـات به اختيار‬
‫اهلل‪ ‬است‪.‬‬
‫‪ -5‬رحمت (مهربانی)‪ :‬اهلل‪ ‬ذات بی نهايت مهربان است‪.‬‬
‫‪ -6‬غضب (قهر)‪ :‬نا فرمانی از حکم اهلل‪ ‬باعث قهر اهلل‪‬‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ -7‬اعزاز (عزت دادن)‪ :‬اهلل‪ ‬کسی را که بخواهد‪ ،‬عزت‬
‫ميدهد‪.‬‬
‫‪ -8‬اذالل (ذلت دادن)‪ :‬اهلل‪ ‬کسي را که بخواهد‪ ،‬ذليل‬
‫ميسازد‪.‬‬
‫‪9‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬با همکاری معلم در بارۀ صفات فعلی اهلل‪ ‬گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬نامهای اهلل‪ ‬را در زیر آمده است با معنای آن بگوييد‪:‬‬
‫اس ُط‪ ،‬ال ْ ُم ِعزُّ‪ ،‬ال ْ ُم ِذ ُّل‪ ،‬ال ْ ُم ْحيِي‪،‬‬ ‫يم‪ ،‬ال ْ َغ ُف ُ‬
‫ور‪ ،‬ال ْ َقاب ِ ُ‬
‫ض‪ ،‬الْبَ ِ‬ ‫(ال َّر ْح َم ُن ال َّر ِح ُ‬
‫ال ْ ُمم ُ‬
‫ِيت)‬
‫معنا‪ :‬اهلل‪ ‬بر خاص و عام مهربان‪ ،‬بخشاينده‪ ،‬گيرندۀ روزی‪ ،‬فراخ‬
‫کننده‪ ،‬عزت دهنده‪ ،‬ذلت دهنده‪ ،‬زنده کننده و ميراننده است‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬پنج صفت از صفات فعلی اهلل‪ ‬را بگوييد‪.‬‬

‫‪ -2‬معنای تخليق چه است؟‬
‫‪ -3‬احياء و اماتت چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -4‬ضد رحمت چه است؟‬
‫‪ -5‬اعزاز چه را می‌گويند؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان صفات فعلی اهلل‪ ‬را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫درس ششم‬
‫قبر‬
‫مرگ حق است‪ ،‬همه انسان‌ها به مرگ باور دارند‪.‬‬
‫ما به زنده‌گی در قبر ايمان داريم‪.‬‬
‫قبر برای مسلمان نيکو کار باغچه‌یی از جنت است‪.‬‬
‫برای کافر و بد عمل حفره‌یی از دوزخ است‪.‬‬
‫هر انسان در قبر با سه پرسش ذيل رو به رو مي‌شود‪:‬‬
‫‪ -1‬پروردگارت کيست؟‬
‫‪ -2‬دينت چیست؟‬
‫‪ -3‬پيامبرت کیست؟‬
‫مسلمان نيک عمل در جواب می‌گويد‪:‬‬
‫‪ -1‬پروردگارم اهلل‪ ‬است؟‬
‫‪ -2‬دينم اسالم است‪.‬‬
‫‪ -3‬پيامبرم حضرت محمد‪ ‬است‪.‬‬
‫مسلمان با اين جوابها از عذاب قبر نجات پيدا مي‌کند‪.‬‬
‫کافر و انسان بد عمل‪ ،‬پاسخ اين پرسش‌ها را داده نمي‌تواند‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬با همکاری معلم در بارۀ پرسش های که در قبر صورت م ‌‬

‫یگیرد‬
‫گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬در وقت گذشتن از کنار قبر دعای ذيل را تکرار نماييد‪:‬‬
‫ني ‪ ،‬و إَّنا ‪ -‬إ ْن َشاَء ُ‬
‫اهلل ‪ِ -‬ب ُك ْم َلاَل ِحُق ْو َن‪،‬‬ ‫َلي ُكم دَار َق‬ ‫الساَلم عَ‬
‫ِ‬ ‫وم ُم ْؤ ِمن َ ِ ِ‬
‫َّ ُ ْ ْ َ ٍ‬
‫َن ْسأَ ُل اهللَ َلنَا َوَل ُك ُم اْل َعاِفيََة ‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬قبر برای کی باغچه‌یی از جنت است؟‬

‫‪ -2‬قبر برای کی حفره‌یی از دوزخ است؟‬
‫‪ -3‬در قبر از هر انسان چه چيز پرسيده مي‌شود؟‬
‫‪ -4‬مسلمان نيکو‌کار در برابر پرسش‌های قبر چه جواب‬
‫مي‌دهد؟‬
‫‪ -5‬آيا کافر و بد‌کار جواب پرسش‌های قبر را داده مي‌تواند؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان در بارۀ قبر با اعضای خانوادۀ شان گفتگو نمايند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫درس هفتم‬

‫حشر‬

‫ما به روز قيامت ايمان داريم‪.‬‬

‫در روز قيامت همه مرده‌ها زنده مي‌شوند‪.‬‬
‫همه مخلوقات در يک جا حشر (جمع) مي‌شوند‪.‬‬
‫با هر انسان در ميدان حشر حساب مي‌شود‪.‬‬
‫رسول اهلل‪ ‬مي‌فرمايد‪ :‬از هر انسان در بارۀ چهار چيز‬
‫پرسيده مي‌شود‪:‬‬
‫‪ -1‬جوانی را در چه گذرانده ايد؟‬
‫‪ -2‬زنده‌گی را در چه سپری کرده ايد؟‬
‫‪ -3‬مال و دارایی را از کجا پيدا و در کجا به مصرف رسانده‬
‫ايد؟‬
‫‪ -4‬به علم خود چه عمل کرده ايد؟‬

‫‪13‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬با همکاری معلم در بارۀ حشر گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬وضو سبب در خشنده‌گی چهره‌های مسلمانان در روز قيامت‬
‫می‌گردد‪ .‬درين باره گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬حشر چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -2‬در روز حشر چه چيز از هر انسان پرسيده مي‌شود؟‬
‫‪ -3‬در حشر چگونه در بارۀ مال پرسيده مي‌شود؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان به همکاری اعضای خانواده شان معلومات مزيد را‬

‫در بارۀ حشر ب ‌ه دست بياورند‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫درس هشتم‬

‫جنت‬

‫ما به جنت ايمان داريم‪.‬‬

‫اهلل‪ ‬برای مؤمنان‪ ،‬در آخرت جنت را پيدا کرده است‪.‬‬
‫در جنت هر نوع نعمت‌ها هست‪.‬‬
‫مؤمنان برای دايم در جنت زنده‌گی مي‌کنند‪.‬‬
‫اهلل تعالی جنت را در پاداش اعمال نيک‪ ،‬به مسلمان مي‌دهد‪.‬‬
‫ما بايد کار‌های نيکو انجام دهيم‪ ،‬تا اهلل تعالی جنت را‬
‫نصيب ما بگرداند‪.‬‬
‫ايمان داشتن به جنت فرض است‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬شاگردان به دو گروه تقسيم شوند و به همکاری معلم در بارۀ‬
‫درس با هم گفتگو نمايند‪.‬‬
‫‪ -2‬به همکاری معلم چند نام جنت را بگيريد‪.‬‬
‫‪ ( -3‬اَل إِل َ َه إِ اَّل اهلل) کلید جنت است‪ ،‬در اين مورد بحث نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬اهلل تعالی جنت را برای کی پيدا کرده است؟‬

‫‪ -2‬در برابر عمل نيک برای مسلمان چه چيز داده مي‌شود؟‬
‫‪ -3‬ايمان داشتن به جنت چه حکم دارد؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان در بارۀ جنت از اعضای خانوادۀ شان بپرسند و‬

‫برداشت شان را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫درس نهم‬

‫دوزخ‬

‫ما به دوزخ ايمان داريم‪.‬‬

‫اهلل تعالی دوزخ را برای جزا دادن به کافران‪ ،‬آفريده است‪.‬‬
‫دوزخ جای عذاب‌های سخت است‪.‬‬
‫کافران در دوزخ برای دايم مي‌باشند‪.‬‬
‫مسلمان گناهگار هم به اندازۀ گناه خود در دوزخ جزا‬
‫مي‌بينند‪.‬‬
‫ايمان داشتن به دوزخ فرض و انکار از آن کفر است‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ - 1‬به همکاری معلم در بارۀ عذا ‌‬

‫بهای دوزخ گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ - 2‬در بارۀ اینکه ما به دوزخ ايمان داريم‪ .‬گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬اهلل تعالی دوزخ را برای کی آفريده است؟‬

‫‪ -2‬کافران در آخرت کجا مي‌باشند؟‬
‫‪ -3‬ايمان داشتن به دوزخ و انکار از آن چه حکم دارد؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان کار های را که به نظرشان سبب گناه می‌شود در‬

‫کتابچه‌های شان لست کنند‪.‬‬

‫‪18‬‬
 ‫درس دهم‬
‫آب (‪)1‬‬

‫آب نعمت بزرگ اهلل‪ ‬است‪.‬‬

‫همه مخلوقات زنده‪ ،‬به آب ضرورت دارند‪.‬‬
‫آب وسيلۀ پاکی است‪.‬‬
‫ما بايد آب را بيجا مصرف نکنيم‪.‬‬
‫آب بر سه قسم است‪:‬‬
‫‪ -1‬آب پاک کننده ‪ -2‬آب مستعمل ‪ -3‬آب ناپاک‬
‫‪ -1‬آب پاک کننده‪ :‬مانند آب چاه‪ ،‬چشمه‪ ،‬جوی‪ ،‬دريا و‬
‫آب باران‪ ،‬که نجاست در آن نباشد‪.‬‬
‫وضو با اين آب مي‌شود و چيزهای دیگر با آن پاک می‌گردد‪.‬‬
‫‪ -2‬آب مستعمل‪ :‬آن است‪ ،‬که با آن وضو يا غسل شده باشد‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫اين آب در ذات خود پاک است‪ ،‬مگر وضو و غسل با آن‬
‫درست نيست‪.‬‬
‫مایعاتی که به آن‌ها آب گفته نمي‌شود‪ ،‬مانند چای‪ ،‬جوس و‬
‫شوربا‪ ،‬پاک استند؛ مگر وضو و غسل با آن‌ها درست نيست‪.‬‬

‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬در بارۀ اهميت آب با هم گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬چند شاگرد ضررهای مصرف بيجای آب را بیان نمایند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫آيا بدون آب زندگی ممکن است؟‬ ‫‪-1‬‬

‫آب به چند قسم است؟‬ ‫‪-2‬‬
‫يک مثال آب پاک را بگوييد‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫آيا با آب مستعمل وضو درست است؟‬ ‫‪-4‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان درس را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫درس يازدهم‬
‫آب (‪)2‬‬

‫‪ -3‬آب ناپاک‪ :‬آبی است که در آن نجاست افتيده باشد‪.‬‬

‫آب ناپاک هر چيز پاک را نجس مي‌سازد‪.‬‬
‫با افتيدن نجاست در آب کم باعث ناپاکی آن می‌گردد‪.‬‬
‫آب زياد و يا آب جاری وقتی با افتيدن نجاست ناپاک‬
‫مي‌شود‪ ،‬که نشانۀ نجاست در آن ديده شود‪.‬‬
‫نشانه های نجاست در آب زياد و جاری سه چيز است‪:‬‬
‫‪ -1‬به سبب افتيدن نجاست رنگ آن تغيير کند‪.‬‬
‫‪ -2‬به سبب افتيدن نجاست مزۀ آن تغيير کند‪.‬‬
‫‪ -3‬به سبب افتيدن نجاست بوی آن تغيير کند‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫آب زياد آن ست که با حرکت دادن يک طرف آن‪ ،‬طرف‬
‫دیگر آن حرکت نکند‪.‬‬
‫با آب ناپاک وضوء وغسل درست نيست‪.‬‬
‫شاگرد خوب آب را ناپاک نمي‌سازد‪.‬‬

‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬با همکاری معلم در بارۀ نتايج ناگوار آب ناپاک گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬آب ناپاک به صحت انسان ضرر م ‌‬
‫يرساند‪ .‬در رابطه به آن بحث و‬
‫گفتگونماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬آب ناپاک را تعريف نماييد ‪.‬‬

‫‪ -2‬آيا آب ناپاک چيزهای پاک را ناپاک مي‌سازد؟‬
‫‪ -3‬آيا با آب ناپاک‪ ،‬وضو و غسل درست است؟‬
‫‪ -4‬نشانه‌های ناپاک شدن آب جاری را بيان نماييد ‪.‬‬
‫‪ -5‬آب زياد را تعريف نماييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان نمونۀ آب ناپاک را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫درس دوازدهم‬
‫فرض های وضو‬

‫وضو کردن برای نماز شرط است‪.‬‬

‫وضو کردن بدن ما را پاک مي‌سازد‪.‬‬
‫با وضو کردن‪ ،‬گناهان مسلمان بخشيده مي‌شود‪.‬‬
‫در وضو چهار چيز فرض است‪:‬‬
‫ي يک‬
‫‪ -1‬شستن روی‪ ،‬از روييدن موی تا زير زنخ و از نرم ‌‬
‫گوش تا نرمی گوش دیگر‬
‫‪ -2‬شستن دست‌ها همراه با آرنج‌ها‬
‫‪ -3‬مسح کردن چهارم حصۀ سر‬
‫‪ -4‬شستن پاها همراه با بجلک‌ها‬

‫‪23‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬چند تن از شاگردان در صنف وضو را تمثيل نمايند‪.‬‬
‫‪ -2‬شاگردان درمورد اندازۀ شستن روی‪ ،‬دست‌ها و پاها که فرض‬
‫است گفتگو نمایند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬آيا وضو از جملۀ شرط‌های نماز است؟‬

‫‪ -2‬وضو کردن چه فایده دارد؟‬
‫‪ -3‬فرض های وضو چند و کدام‌ها اند؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان فرض های وضو را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫درس سيزدهم‬

‫سنتهای وضو‬

‫ما پيامبر‪ ‬خود را دوست داريم‪.‬‬

‫ما به سنت‌های پيامبر‪ ‬خود عمل مي‌کنيم‪.‬‬
‫وضو را مطابق سنت‌های پيامبر‪ ‬انجام مي‌دهيم‪.‬‬
‫تهای وضو‪:‬‬
‫برخی از سن ‌‬
‫‪ -1‬نيت کردن ‪.‬‬
‫‪ -2‬در شروع وضو بسم اهلل الرحمن الرحيم گفتن‪.‬‬
‫‪ -3‬شستن هر دو دست تا بندها‬
‫‪ -4‬مضمضه‪ ،‬یعنی شستن دهن‬
‫‪ -5‬استنشاق‪ ،‬یعنی شستن بينی‬
‫‪ -6‬مسح کردن تمام سر‬
‫‪ -7‬سه بار شستن هر عضو‬

‫‪25‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬در محضر معلم سن ‌‬

‫تهای وضو را تمثيل نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬سه بار شستن کدام اندا ‌‬
‫مها در وضو سنت است؟ درين باره گفتگو‬
‫نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬ما بايد در وضو چه چيز را در نظر بگيريم؟‬

‫‪ -2‬گفتن بسم اهلل الرحمن الرحيم در وضو چه حکم دارد؟‬
‫‪ -3‬مضمضه و استنشاق چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -4‬سه بار شستن کدام اندام‌ها سنت است؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان سنت‌های وضو را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫درس چهاردهم‬

‫اذان (‪)1‬‬
‫اذان دعوت مسلمانان به سوی نماز است‪.‬‬
‫اذان گفتن برای نمازهای پنچگانه و نماز جمعه سنت‬
‫مؤکد است‪.‬‬
‫اذان گفتن ثواب زياد دارد‪.‬‬
‫اذان دهنده را مؤذن می‌گويند‪.‬‬
‫اولين مؤذن در اسالم حضرت بالل‪ ‬است‪.‬‬

‫آداب اذان‪:‬‬
‫‪ -‬مؤذن بايد وضو داشته باشد‪ ،‬و رو به روی قبله به حالت‬
‫ايستاده و با آواز بلند اذان بگويد‪.‬‬
‫الص َ‬
‫الةِ» روی خود را‬ ‫‪-‬مؤذن بايد در وقت گفتن « َح َّى عَ‬
‫َلى َّ‬
‫«ح َّى َعَلى اْل َف َ‬
‫الح» به طرف‬ ‫به طرف راست و در وقت گفتن َ‬
‫ِ‬
‫چپ دور بدهد‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬هدف از اذان گفتن چيست؟ درين باره گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬مؤذن بايد در اذان گفتن کدام آداب را مراعات نمايد؟ در اين باره‬
‫گفتگونماييد‪.‬‬
‫‪ -3‬اذان نماز صبح با اذان نمازهای دیگر چه فرق دارد؟ در رابطه به آن‬
‫بحث کنيد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬اذان گفتن برای کدام نمازها سنت است؟‬

‫‪ -2‬آيا اذان گفتن ثواب دارد؟‬
‫‪ -3‬اولين مؤذن در اسالم کي است؟‬
‫‪ -4‬دو ادب اذان را بيان نماييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان متن درس را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫درس پانزدهم‬
‫اذان (‪)2‬‬

‫الفاظ اذان‪:‬‬
‫اهلل أَ ْكرَُب‬
‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬ ‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬ ‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬ ‫ُ‬
‫ال ُ‬
‫اهلل‬ ‫اهلل * أَ ْش َه ُد أَ ْن َ‬
‫ال إَِلَه إِ َّ‬ ‫ال ُ‬ ‫أَ ْش َه ُد أَ ْن َ‬
‫ال إَِلَه إِ َّ‬
‫م َّم ًدا َر ُس ُ‬
‫ول اهللِ‬ ‫ول اهللِ * أَ ْش َه ُد أَ َّن حَُ‬ ‫م َّم ًدا َر ُس ُ‬‫أَ ْش َه ُد أَ َّن حَُ‬
‫الص َ‬
‫الةِ‬ ‫َلى َّ‬ ‫الةِ * َح َّى عَ‬ ‫الص َ‬
‫َح َّى َعَلى َّ‬
‫الح‬ ‫الح * َح َّى َعَلى اْل َف َ‬ ‫َح َّى َعَلى اْل َف َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬
‫اهلل أ ْكرَُب‬ ‫ُ‬
‫ال ُ‬
‫اهلل‬ ‫ال إَِلَه إِ َّ‬
‫َ‬
‫الح)‪ ،‬دو مرتبه‬ ‫(ح َّى َعَلى اْل َف َ‬ ‫در اذان نماز صبح‪ ،‬بعد از َ‬
‫ِ‬
‫ي ِّم َن النَّ ْوم) گفته مي‌شود‪.‬‬ ‫رٌْ‬ ‫الُة َخ‬‫(الص َ‬
‫َّ‬
‫ِ‬
‫‪29‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬چند تن از شاگردان اذان را در صنف تمثيل نمايند‪.‬‬
‫‪ -2‬شاگردان در مورد تفاوت اذان نماز صبح با چهار نماز دیگر (پشین‪،‬‬
‫دیگر‪ ،‬شام‪ ،‬خفتن) گفتگو نمایند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬کی مي‌تواند‪ ،‬اذان را تمثيل نمايد؟‬

‫(ح َّى َعلَى ال ْ َف َ‬
‫ال ِح) چه گفته مي‌شود؟‬ ‫‪ -2‬در اذان صبح بعد از َ‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان اذان را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪30‬‬
 ‫درس شانزدهم‬

‫معنای اذان‬
‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫اهلل بسيار بزرگ است‬ ‫اهلل أَ ْكرَُب‬

‫ُ‬

‫گواهی مي‌دهم که به‌جز اهلل‪‬‬ ‫ال ُ‬

‫اهلل‬ ‫أَ ْش َه ُد أَ ْن َ‬
‫ال إَِلَه إِ َّ‬
‫کس دیگری اليق عبادت نيست‪.‬‬
‫گواهی مي‌دهم که محمد‪‬‬ ‫أَ ْش َه ُد أَ َّن حَُ‬
‫م َّم ًدا َر ُس ُ‬
‫ول اهللِ‬
‫پيامبر اهلل‪ ‬است‬
‫بياييد به‌سوی نماز‬ ‫الص َ‬
‫الةِ‬ ‫َح َّى َعَلى َّ‬
‫بياييد بسوی نجات‬ ‫َح َّى َعَلى اْل َف َ‬
‫الح‬
‫ِ‬
‫غير از اهلل‪ ‬کس دیگری اليق‬ ‫ال ُ‬
‫اهلل‬ ‫ال إَِلَه إِ َّ‬
‫َ‬
‫عبادت نيست‪.‬‬
‫نماز بهتر از خواب است‪.‬‬ ‫ي ِّم َن النَّ ْوم‬
‫رٌْ‬ ‫الص َ‬
‫الُة َخ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬

‫‪31‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬در بارۀ معنای اذان با هم گفتگو نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬آیا در اذان کلمۀ (شهادت يا طيبه) آمده است؟ در رابطه به آن گفتگو‬
‫نماييد‪.‬‬
‫‪ -3‬در هنگام اذان‪ ،‬شنونده چه بايد کند؟ درين باره گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬معنای (اهللُ أ َ ْكبَ ُر) را بيان نماييد‪.‬‬

‫الةِ) چيست؟‬ ‫الص َ‬
‫(ح َّى َعَلى َّ‬ ‫‪ -2‬معنای َ‬
‫ال ِح) را ترجمه نماييد‪.‬‬ ‫(ح َّى َعلَى ال ْ َف َ‬
‫‪َ -3‬‬
‫ي ِم َن النَّ ْوم) چه معنا دارد؟‬‫الُة َخرٌْ‬‫(الص َ‬
‫‪َّ -4‬‬
‫ِ‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان معنای جمله‌های اذان را در کتابچه های خود‬

‫بنويسند‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫درس هفدهم‬

‫اقامت‬
‫گفتن اقامت برای نمازهای پنجگانه ونماز جمعه سنت است‪.‬‬

‫الفاظ اقامت‬

‫اهلل أَ ْكرَُب‬
‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬ ‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬ ‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬
‫ُ‬
‫ال ُ‬
‫اهلل‬ ‫اهلل * أَ ْش َه ُد أَ ْن َ‬
‫ال إَِلَه إِ َّ‬ ‫ال ُ‬ ‫أَ ْش َه ُد أَ ْن َ‬
‫ال إَِلَه إِ َّ‬
‫م َّم ًدا َر ُس ُ‬
‫ول اهللِ‬ ‫ول اهللِ * أَ ْش َه ُد أَ َّن حَُ‬ ‫أَ ْش َه ُد أَ َّن حَُ‬
‫م َّم ًدا َر ُس ُ‬
‫الص َ‬
‫الةِ‬ ‫َلى َّ‬ ‫الص َ‬
‫الةِ * َح َّى عَ‬ ‫َح َّى َعَلى َّ‬
‫الح‬‫الح * َح َّى َعَلى اْل َف َ‬ ‫َح َّى َعَلى اْل َف َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الصالُة * َق ْد َقا َم ِت َّ‬
‫الصالُة‬ ‫َق ْد َقا َم ِت َّ‬
‫اهلل أَ ْكرَُب‬
‫اهلل أَ ْكرَُب * ُ‬
‫ُ‬
‫ال ُ‬
‫اهلل‬ ‫ال إَِلَه إِ َّ‬
‫َ‬

‫‪33‬‬
 ‫معنای اقامت‬

‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫به تحقیق نماز جماعت برپا شد‪.‬‬ ‫الصالُة‬

‫ت َّ‬‫َق ْد َقا َم ِ‬

‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬معنای اقامت را در صنف تکرار نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬اقامت را بايد چه کسی بگويد؟ دراين باره در گرو ‌ههای کوچک‬
‫گفتگونماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬فرق بين اذان و اقامت را بيان نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬معنای (َق ْد َقا َم ِت َّ‬
‫الصالُة) چيست؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان الفاظ اقامت را تکرار و عملی نمايند‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫درس هجدهم‬

‫دعای اذان‬

‫تکرار جمله‌های اذان برای شنونده سنت است‪.‬‬

‫(ح َّى َعَلى اْل َف َ‬
‫الح) شنونده‬ ‫َ‬ ‫الص َ‬
‫الةِ) و‬ ‫َّ‬ ‫(ح َّى عَ‬
‫َلى‬ ‫بعد از َ‬
‫ِ‬
‫ول َ‬
‫والُقوةَ إ ّ‬
‫ال ِباهللِ) می‌گويد‪.‬‬ ‫(ال َح َ‬
‫َ‬

‫دعای مسنون بعد از اذان‪:‬‬

‫م َّم ًدا‬
‫آت حَُ‬ ‫الص َ‬
‫الةِ ا ْل َقا ِئ َمِة‪ِ ،‬‬ ‫َّامِة‪َ ،‬و َّ‬ ‫ال ّٰل ُه َّم َر َّب َه ِذهِ َّ‬
‫الد ْع َوةِ الت َّ‬
‫م ُمو ًدا َّ‬
‫ال ِذى َو َع ْد َتهُ‪.‬‬ ‫ا ْل َو ِس َيلَة َوا ْل َف ِض َيلَة‪َ ،‬وا ْب َعثُْه َم َقا ًما حَ ْ‬

‫‪35‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬دعای اذان را بين خود تکرار نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬در اذان کدام جمله است که مسلمانان را ب ‌هسوی نماز دعوت‬

‫م‌‬
‫يکند؟ بيان داريد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬تکرار جمله‌ها اذان چه حکم دارد؟‬

‫الص َ‬
‫الةِ) چه خوانده مي‌شود؟‬ ‫َلى َّ‬‫(ح َّى عَ‬
‫‪ -2‬بعد از شنيدن َ‬
‫‪ -3‬دعای مسنون بعد از اذان را بيان داريد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان دعای اذان را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫درس نزدهم‬

‫معنای دعای اذان‬

‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫پروردگارا ! تو صاحب اين دعوت‬

‫َّامِة‬ ‫ال ّٰل ُه َّم َر َّب َه ِذهِ َّ‬
‫الد ْع َوةِ الت َّ‬
‫کامل‬

‫و صاحب نماز قايم استی‬ ‫الص َ‬

‫الةِ اْل َقاِئ َمِة‬ ‫َو َّ‬
‫بده به محمد‪ ‬آن وسيله و‬ ‫م َّم ًدا اْل َو ِس َيلَة‬
‫آت حَُ‬‫ِ‬
‫برتری را‬ ‫َواْل َف ِض َيلَة‬
‫و حشر کن او را در مقام محمود‬ ‫ْموًدا َّال ِذي‬
‫َواْب َعثُْه َم َقا ًما حَم ُ‬
‫که وعده داده یی او را‪.‬‬ ‫َو َع ْدَتُه‬

‫‪37‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬معنای دعای اذان را در بين خود تکرار نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬شاگردان به دو گروه تقسيم شوند‪ ،‬يک گروه آن دعای اذان را‬
‫خوانده و گروه دوم آن را ترجمه نمايند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫َّامِة) را ترجمه نماييد‪.‬‬ ‫‪( -1‬ال ّٰل ُه َّم َر َّب َه ِذهِ َّ‬
‫الد ْع َوةِ الت َّ‬
‫الص َ‬
‫الةِ اْل َقاِئ َمِة) چيست؟‬ ‫‪ -2‬معنای ( َو َّ‬
‫م َّم ًدا اْل َو ِس َيلَة َواْل َف ِض َ‬
‫يلَة) را بيان نماييد‪.‬‬ ‫(آت حَُ‬
‫‪ -3‬معنای ِ‬
‫ن‬
‫ْموًدا َّ‬
‫ال ِذى َو َع ْدَتهُ) را ترجمه نماييد‪.‬‬ ‫‪َ ( -4‬واْب َعثُْه َم َقا ًما حَم ُ‬
‫ن‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان معنای دعای اذان را حفظ نموده و در کتابچه‌های‬

‫خود بنويسند‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫درس بيستم‬

‫تکبير تحريمه‬

‫گفتن (اهللُ أ َ ْكبَ ْر) را در شروع نماز‪ ،‬تکبير تحريمه می‌گويند‪.‬‬

‫گفتن تکبير تحريمه در نماز فرض است‪.‬‬
‫با گفتن تکبير تحريمه نماز شروع مي‌شود‪.‬‬
‫در هنگام گفتن تکبیر تحریمه‪ ،‬مرد دست‌های خود را تا‬
‫نرمی‌گوش‌ها و زن‪ ،‬دست‌های خود را تا شانه‌ها بلند مي‌کند‪.‬‬
‫بعد از گفتن تکبير تحريمه‪ ،‬همه کارهای بيرون از نماز بر‬
‫نماز گزار حرام می‌گردد‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬چند تن از شاگردان گفتن تکبير تحريمه را تمثيل نمايند‪.‬‬
‫‪ -2‬در مورد این که چرا با گفتن تکبير تحريمه همه کارهای بيرون از‬
‫نماز بر نماز گزار حرام می‌گردد‪ .‬دراين باره با يکدیگر گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬تکبير تحريمه چه را می‌گويند؟‬

‫‪ -2‬گفتن تکبير تحريمه در نماز چه حکم دارد؟‬
‫‪ -3‬در هنگام گفتن تکبير تحريمه مرد دست‌های خود را تا‬
‫کجا باید بلند کند در عمل نشان دهید؟‬
‫‪ -4‬در هنگام گفتن تکبير تحريمه زن دست‌های خود را تا‬
‫کجا باید بلند کند در عمل نشان دهید؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان حکم تکبیر تحریمه و لفظ آن را دو بار در‬

‫کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫درس بيست ويکم‬

‫ثنا‬

‫ثنا‪ :‬صفت و ستايش اهلل‪ ‬را ثنا می‌گويند‪.‬‬

‫(سبْ َحان َ َ‬
‫ك ال ّٰل ُه َّم) در نماز سنت است‪.‬‬ ‫خواندن ثنا ُ‬
‫ثنا بعد از تکبير تحريمه خوانده مي‌شود‪.‬‬
‫معنای ثنا‪:‬‬
‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫پروردگارا ! تو از هر نقص و عيب پاک استی‪.‬‬ ‫ُسبْ َحاَن َ‬

‫ك ال ّٰل ُه َّم‬
‫تو را چنانچه مي‌زيبد‪ ،‬مي‌ستايم‪.‬‬ ‫ب ْم ِد َك‬
‫َوحَِ‬

‫و پر برکت است نام تو‪.‬‬ ‫ك‬ ‫َوَتبَا َر َك مُْ‬

‫اس َ‬

‫و بلند است مقام تو‪.‬‬ ‫َوَت َع ىَال َج ُّد َك‬

‫و جز تو کسی اليق عبادت نيست‪.‬‬ ‫ي َك‬
‫َوال إَِلَه َغرُْ‬

‫‪41‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬معنای ثنا را در صنف بيان نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬در مورد این که چرا ما ثنای اهلل‪ ‬را می‌گوییم در گروها گفتگو‬
‫نمایید‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬ثنا چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -2‬خواندن ثنا در نماز چه حکم دارد؟‬
‫‪ -3‬معنای ثنا را بيان نماييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان ثنا و معنای آن را در کتابچه‌های خود بنويسند‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫درس بيست و دوم‬

‫تعوذ و تسمیه‬
‫ّ‬
‫(أ َ ُعو ُذ بِاهللِ ِم َن َّ‬
‫الشيْ َط ِ‬
‫ان ال َّر ِجيم) را تعوذ می‌گويند‪.‬‬
‫الر ْح ٰم ِن ال َّر ِحيْ ِم) را تسمیه می‌گويند‪.‬‬ ‫س ِم اهلل َّ‬
‫(ب ِ ْ‬
‫خواندن تعوذ وتسمیه بعد از گفتن‪ ،‬ثنا در نماز سنت است‪.‬‬
‫يم) در شروع هر کار خوب‬‫س ِم اهللِ ال َّر ْح َم ِن ال َّر ِح ِ‬
‫خواندن (ب ِ ْ‬
‫سنت است‪.‬‬
‫معنای تعوذ‪:‬‬
‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫يبرم به اهلل‬
‫پناه م ‌‬ ‫أَ ُع ُ‬
‫وذ ِباهللِ‬
‫ِ‬
‫از شر شیطان رانده شده‬ ‫الشيْ َطا ِن َّ‬
‫الر ِجيم‬ ‫ِم َن َّ‬

‫معنای تسمیه‬
‫ِ‬
‫يکنم به نام اهلل تعالی‬
‫شروع م ‌‬ ‫ِب ْسم اهللِ‬
‫صاحب رحمت بسيار است‬ ‫ا َّلر ْح ٰم ِن‬
‫ِ‬
‫مهربان است‬ ‫الر ِحيم‬
‫َّ‬
‫‪43‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬معنای تعوذ و تسمیه را تکرار نماييد‪.‬‬

‫الرحِ ْي ِم) آغاز گردد‪ ،‬بی برکت و‬ ‫‪ -2‬هر کاری که بدون ( ِب ْس ِم اهلل َّ‬
‫الر ْح ٰم ِن َّ‬
‫ناقص مي‌باشد ‪ .‬درين باره گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫يشود؟‬
‫‪ -1‬تعوذ و تسمیه چه وقت خوانده م ‌‬

‫الرحِ ْي ِم) در نمازچه حکم دارد؟‬ ‫‪ -2‬خواندن ( ِب ْس ِم اهلل َّ‬

‫الر ْح ٰم ِن َّ‬
‫الشيْ َط ِ‬
‫ان ال َّر ِجيْ ِم) چه معنا دارد؟‬ ‫‪( -3‬أ َ ُعو ُذ بِاهللِ ِم َن َّ‬
‫(الر ْح ٰم ِن) و (ال َّر ِح ِ‬
‫يم) را بگوييد‪.‬‬ ‫‪ -4‬معنای َّ‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان معنای تعوذ و تسمیه را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫درس بيست و سوم‬

‫تسمیع و تحميد‬
‫(س ِم َع اللهَّ ُ ل ِ َم ْن َح ِم َد ُه) را تسمیع می‌گويند‪.‬‬
‫گفتن َ‬
‫ك ال ْ َح ْم ُد) را تحميد می‌گويند‪.‬‬
‫(ربَّنَا ل َ َ‬
‫گفتن َ‬
‫خواندن تسمیع و تحميد بعد از رکوع سنت است‪.‬‬

‫معنای تسمیع و تحميد‪:‬‬

‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫مي‌شنود (قبول مي‌کند) اهلل تعالی‬ ‫س َع ُ‬

‫اهلل‬ ‫مَ ِ‬
‫از هرکسی که ثنا و ستايش او را‬ ‫مِلَ ْن مَ ِ‬
‫ح َدُه‬
‫بگويد‬
‫ای پروردگار ما‪ ،‬تنها برای تو پاکی‬ ‫ك حْ َ‬
‫ال ْم ُد‬ ‫َرَّبنَاََل َ‬
‫و ستايش است‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬معنای تسمیع و تحميد را تکرار نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬تسمیع و تحميد در کدام بخش نماز خوانده مي‌شود؟ دراين باره‬
‫گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬تسمیع چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -2‬تحميد چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -3‬تسمیع و تحميد در کدام بخش نماز خوانده ميشود؟‬
‫ك ال ْ َح ْم ُد) را بیان کنید؟‬
‫(ربَّنَا ل َ َ‬
‫‪ -4‬معنای َ َ‬
‫کار خانه گی‬

‫شاگردان معنای تسمیع و تحميد را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫درس بيست و چهارم‬

‫تسبيحات‬
‫ان َربِّي األَ ْعلَى) را‬
‫(سبْ َح َ‬ ‫ان َربِّ َي ال ْ َع ِظ ِ‬
‫يم) و ُ‬ ‫(سبْ َح َ‬
‫خواندن ُ‬
‫تسبيحات می‌گويند‪.‬‬
‫ان َربِّ َي ال ْ َع ِظ ِ‬
‫يم) در رکوع سنت است‪.‬‬ ‫(سبْ َح َ‬
‫سه بار خواندن ُ‬
‫ان َربِّي األَ ْعلَى)در سجده سنت است‪.‬‬
‫(سبْ َح َ‬
‫سه بار خواندن ُ‬

‫معنای تسبيحات رکوع‪:‬‬

‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫پاکی است برای پروردگار من‬ ‫ُسبْ َحا َن َرِّب َي‬

‫ِ‬
‫که بسيار بزرگ است‬ ‫اْل َع ِظيم‬
‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬

‫پاکی است برای پروردگار من‬ ‫ُسبْ َحا َن َرِّبي‬

‫که صاحب مقام بلند است‬ ‫َ‬
‫األ ْعَلى‬

‫‪47‬‬
 ‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬تسبيحات نماز را در بين خود تکرار نماييد‪.‬‬
‫‪ -2‬تسبيحات در کدام بخش نماز خوانده مي‌شود‪،‬به گونه عملی‬
‫تمثیل کنید‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬تسبيحات چه را می‌گويند؟‬
‫‪ -2‬در رکوع و سجده چند مرتبه تسبيحات خوانده‬
‫يشود؟‬ ‫م ‌‬
‫يم) چه معنا دارد؟‬ ‫‪( -3‬ال ْ َع ِظ ِ‬
‫‪ -4‬معنای (األَ ْعلَى) را بگوييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان معنای تسبيحات را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫درس بيست و پنجم‬

‫سالم‬

‫بعد از ختم نماز بيرون شدن از آن فرض است‪.‬‬

‫(السالُم َعَليْ ُك ْم َو َرمْ َ‬
‫حُة اهللِ)‬ ‫بيرون شدن از نماز با خواندن َّ‬
‫سنت است‪.‬‬
‫نماز گزار به هر دو طرف روی آورده سالم می‌گويد‪.‬‬
‫روی نماز گزار در گشتاندن سالم‪ ،‬بايد برابر شانه هايش‬
‫باشد‪.‬‬
‫سالم گفتن بيرون از نماز سنت و جواب آن واجب است‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫معنای سالم‬
‫ترجمه‬ ‫الفاظ و کلمه‌ها‬
‫سالمتی باد‬ ‫السالُم‬
‫َّ‬
‫بر شما‬ ‫َعَليْ ُك ْم‬
‫و رحمت خداوند بر شما باشد‬ ‫حُة اهللِ‬
‫َو َرمْ َ‬

‫فعاليت ها‬
‫‪ -1‬در مورد اینکه (سالم) در کدام بخش نماز ادا می‌گردد گفتگو‬
‫نمایید‪.‬‬
‫‪ -2‬در مورد حکم سالم دادن و جواب آن در بیرون نماز گفتگو‬
‫نمایید‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫َليْ ُك ْم َو َرمْ َ‬
‫حُة اهللِ) چه حکم دارد؟‬ ‫(السالُم عَ‬
‫‪ -1‬گفتن َّ‬
‫‪ -2‬حکم سالم دادن بيرون از نماز چيست؟‬
‫‪ -3‬معنای سالم را بگوييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان الفاظ و معنای سالم را حفظ نمايند‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫درس بيست و ششم‬

‫آداب خواب‬
‫خواب نعمت بزرگ اهلل‪ ‬بر بند ‌هگان است‪.‬‬
‫يسپارد‪.‬‬
‫مسلمان در هنگام خوابيدن خود را به اهلل تعالی م ‌‬

‫بيدار شدن از خواب زند ‌هگی دوباره برای انسان است‪.‬‬

‫آداب خواب‪:‬‬
‫ما در هنگام خوابيدن آداب ذیل را در نظر می‌گيريم‪:‬‬
‫‪ -1‬بعد از ادای نماز خفتن استراحت ميکنيم‪.‬‬
‫‪ -2‬به پهلوی راست خواب مي‌شويم‪.‬‬
‫‪ -3‬دست راست خود را زير سر می‌گذاريم ‪.‬‬
‫‪ -4‬آيت الکرسی و سوره‌های اخالص‪ ،‬الفلق و الناس را‬
‫مي‌خوانيم‪.‬‬
‫وت َوأَ ْحيَا)‪.‬‬
‫ك أَُم ُ‬
‫إس َ‬ ‫‪ -5‬اين دعا را مي‌خوانيم‪َّ :‬‬
‫(الل ُه َّم ِب مْ ِ‬
‫يخوانيم‪:‬‬
‫یشويم‪ ،‬اين دعا را م ‌‬
‫‪ -6‬وقتی که از خواب بيدار م ‌‬
‫(ال ْم ُد للِهَِّ َّال ِذي أَ ْحيَاَنا َب ْع َد َما أَ َماَتنَا َوإَِليِْه الن ُ‬
‫ّشو ُر)‪.‬‬ ‫حْ َ‬
‫بايد بيشتر از ضرورت خواب نکنيم‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬در بارۀ آداب خواب گفتگو نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬دعاهایی که در هنگام خوابیدن و بیدار شدن خوانده می‌شوند‬
‫باهم تکرار نمایید‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬قبل از خوابيدن‪ ،‬خواندن کدام سوره‌ها سنت است؟‬

‫‪ -2‬بعد از بيدار شدن از خواب کدام دعا را ميخوانيد؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان آداب خواب را در ضمن مقاله در کتابچه های‬

‫خود بنويسند‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫درس بيست و هفتم‬

‫دعای بيرون رفتن از خانه‬

‫ما در هر حالت از پيامبر‪ ‬پیروی ميکنيم‪.‬‬

‫رسول اهلل‪ ‬فرموده اند‪ :‬وقتی مسلمان از خانۀ خود‬
‫ِ‬
‫بيرون مي‌رود‪ ،‬بايد اين دعا را بخواند‪«ِ :‬ب ْسم اهللِ َت َو َّكْل ُت‬
‫ال ِباللهَِّ»‪.‬‬ ‫َلى اللهَِّ َ‬
‫ال َح ْو َل َو َ‬
‫ال ُق َّوةَ إِ َّ‬ ‫عَ‬
‫شخصی که این دعا را می‌خواند برایش گفته مي‌شود‪:‬‬
‫‪ -1‬تو بر راه حق هدايت شدی‪.‬‬
‫‪ -2‬همه ضرورتهای تو بر آورده شد‪.‬‬
‫‪ -3‬و از هر نوع شر و فتنه در امان گشتی‪.‬‬
‫معنای دعای فوق‪:‬‬

‫یشوم‪ ،‬بر اهلل‪ ‬توکل دارم‪،‬‬

‫به نام اهلل‪ ‬از خانه بیرون م ‌‬

‫به توفيق اهلل‪ ‬از گناه نجات مي‌يابم و کا ‌رهای نيک انجام‬
‫يدهم‪.‬‬
‫م ‌‬

‫‪53‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬دعای بيرون رفتن از خانه را در گروه‌های تکرار نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬معنای دعای بيرون رفتن از خانه را به يکدیگر بگوييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬در هنگام بيرون رفتن از خانه کدام دعا را ميخوانيد؟‬

‫‪ -2‬فوايد دعای فوق را بگوييد‪.‬‬
‫‪ -3‬دعای فوق را ترجمه نماييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان دعای بیرون رفتن از خانه را با معنای آن حفظ‬

‫کنند‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫درس بيست و هشتم‬

‫اخالق نيکو‬
‫الخلُ ُق‬ ‫پیغمبر‪ ‬فرموده اند‪« :‬أَثْ َق ُل َشي ٍء ِفي ال ْ ِمي َز ِ‬
‫ان‪ُ ،‬‬
‫ال ْ َح َ‬
‫سن» مسند امام احمد‬
‫ترجمه‪ :‬اخالق نيک سنگين ترين عمل در ترازوی اعمال‬
‫است‪.‬‬
‫بعضی از کار های که از جمله اخالق نيک شمرده می‌شوند‬
‫قرار ذیل می‌باشند‪:‬‬
‫‪ -‬راست گفتن و خود داری از دروغ‪.‬‬
‫‪ -‬خود داری از سخنان زشت و ناروا‪.‬‬
‫‪ -‬همکاری با مردم در کارهای نيک ‪.‬‬
‫‪ -‬احترام به بزرگان و شفقت بر خورد ساالن‪.‬‬
‫‪ -‬خود داری از ضرر رساندن به مردم‪.‬‬
‫‪ -‬امانت‌داری‪.‬‬
‫ما بايد دارای اخالق نيک باشيم‪ ،‬تا اهلل‪ ‬از ما راضی‬
‫شود و مردم از ما خوش باشند‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬در مورد اینکه بزرگان بر خورد ساالن چگونه شفقت کنند؟ در‬
‫گروه‌های کوچک گفتگو نمایید‪.‬‬
‫‪ -2‬چند نمونۀ از اخالق نيک را بيان داريد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬کلمه‌ها ذيل را ترجمه نماييد‪:‬‬

‫‪ -‬أَثْ َق ُل َشي ٍء‬
‫‪ِ -‬في ال ْ ِمي َزان‬
‫الخلُ ُق ال ْ َح َ‬
‫س ُن‬ ‫‪ُ -‬‬
‫‪ -2‬چند نمونۀ از اخالق نيک را بگوييد‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان در بارۀ اخالق نيک با اعضای خانواده خويش‬

‫گفتگو نمايند‪ ،‬و در درس بعدی به نوبت‪ ،‬فوايد اخالق نيک‬
‫را بيان دارند‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫درس بيست و نهم‬

‫نشانه های منافق‬

‫ال ٌث إَِذا َح َّد َث‬

‫حضرت محمد‪ ‬فرموده اند‪« :‬آَيُة مْالُنَاِفق َث َ‬
‫ِ‬
‫ف‪َ ،‬وإَِذا ا ْؤمُتِ َن َخا َن»‪ .‬رواه البخاری‬ ‫َك َذ َب‪َ ،‬وإَِذا َو َع َد أَ ْخَل َ‬
‫ترجمه‪ :‬نشانه‌های منافق سه است‪:‬‬
‫‪ -1‬در هنگام سخن گفتن‪ ،‬دروغ می‌گويد‪.‬‬
‫‪ -2‬بر وعدۀ خود وفا نمي‌کند‪.‬‬
‫‪ -3‬و در امانت خيانت مي‌کند‪.‬‬
‫ما بايد هميشه راست بگوييم‪ ،‬بر وعده‌های خود وفا کنيم‬
‫و امانتدار باشيم‪.‬‬
‫دروغ گفتن انسان را بی اعتماد مي‌سازد‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬شاگردان در بارۀ نشانه های منافق با هم گفتگو نمايند‪.‬‬

‫‪ -2‬شاگردان در مورد اینکه‪(:‬دروغ گفتن انسان را بی اعتماد می‬
‫سازد) گفتگو نموده و چند مثال بیان نمایند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬کلمه‌ها ذيل را ترجمه نماييد‪:‬‬

‫‪ -‬آَيُة مْالُنَاِف ِق‬
‫ب‬ ‫‪َ -‬ك َذ َ‬
‫‪َ -‬خ َ‬
‫ان‬
‫‪ -2‬نشانه‌های منافق چند است؟‬
‫‪ -3‬دروغ گفتن چه زيان دارد؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان با همکاری اعضای خانواده زيان های دروغ‬

‫گفتن را بنويسند‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫درس سی ام‬

‫مسلمان‬
‫مسلمان به هیچ کس ضرر نمي‌رساند‪.‬‬
‫سل ِ ُم َم ْن َسل ِ َم ال ْ ُم ْ‬
‫سل ِ ُم َ‬
‫ون‬ ‫حضرت محمد‪ ‬فرموده اند‪« :‬ال ْ ُم ْ‬
‫سان ِ ِه َويَ ِد ِه»‪ .‬صحيح مسلم‬
‫ِم ْن ل ِ َ‬
‫ترجمه‪ :‬مسلمان کامل کسی است‪ ،‬که مردم از ضرر‬
‫زبان و دست او در امان باشند‪.‬‬
‫مسلمان برادر مسلمان است‪ ،‬ومسلمان بر برادر خود‬
‫ظلم نمي‌کند‪.‬‬
‫دشنام دادن‪ ،‬غيبت کردن و زشت گفتن برای مسلمان‬
‫گناه است‪.‬‬
‫ما کسی را به نام بد ياد نمي‌کنيم‪.‬‬
‫ما هم‌صنفان خود را دوست داريم و به آن‌ها ضرر‬
‫نمي‌رسانیم‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬شاگردان به همکاری معلم کارهایی را فهرست کنند‪ ،‬که از جملۀ‬

‫زيان‌های زبان شمرده مي‌شود‪.‬‬

‫‪ -2‬شاگردان به دو گروه تقسيم شوند‪ ،‬يک گروه زيان‌های زبان و‬

‫گروه دوم زيان‌های دست را بيان کنند‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬حديث درس را ترجمه نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬چند نمونۀ از زيانهای زبان را بيان داريد‪.‬‬
‫‪ -3‬کلمه‌ها ذيل را ترجمه نماييد‪:‬‬
‫سان ِ ِه ‪َ -٢‬ويَ ِد ِه ‪َ -3‬م ْن َسل ِ َم‬
‫‪ِ -1‬م ْن ل ِ َ‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان در بارۀ گفتن سخن های نیک و خوب مقالۀ کوتاه‬

‫را بنويسند‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫درس سی و يکم‬
‫صحت‬

‫صحت نعمت بزرگ اهلل‪ ‬است‪.‬‬

‫يه َما َكثِ ٌ‬
‫ري‬ ‫حضرت محمد‪ ‬فرموده اند‪ِ« :‬ن ْع َمتَا ِن َم ْغُبو ٌن ِف ِ‬
‫اغ» صحيح البخاری‬ ‫الص َّحُة َواْل َف َر ُ‬
‫َّاس‪ِّ ،‬‬
‫ِم َن الن ِ‬
‫ترجمه‪ :‬دو نعمتی است که بسياری از مردم از آن غافل‬
‫اند‪ ،‬يکی صحت و دیگرش فراغت است‪.‬‬
‫ما بايد به صحت خود توجه داشته باشيم‪.‬‬
‫ما بدن‪ ،‬لباس و خانۀ خود را پاک نگه مي‌داريم‪.‬‬
‫دندان‌های خود را با مسواک پاک مي‌نماييم‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬در بارۀ اهميت صحت با هم گفتگو نماييد‪.‬‬

‫‪ -2‬ترجمۀ حديث درس را با يکدیگر بگویید‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫‪ -1‬حديثی را که در مورد صحت است بیان کنید‪.‬‬

‫‪ -2‬کلمه‌ها ذيل را ترجمه نماييد‪:‬‬
‫الص َّحُة‪َ ،‬واْل َف َر ُ‬
‫اغ)‬ ‫(ِن ْع َمتَا ِن‪َ ،‬م ْغُبو ٌن‪ِّ ،‬‬
‫‪ -3‬جمله‌های ذيل را در کتابچه های تان تکميل نماييد‪:‬‬
‫‪ -‬صحت نعمت بزرگ‪ ............‬است‪.‬‬
‫‪ -‬ما ‪ .................‬و خانۀ خود را پاک نگه مي‌داريم‪.‬‬
‫‪ -‬دندان های خود را با ‪ ...................‬پاک مي‌نماييم‪.‬‬

‫کار خانه گی‬

‫در باره اهمیت صحت یک مقاله در کتابچه‌های تان‬

‫بنویسید‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫درس سی و دوم‬

‫ترحم بر حيوانات‬

‫اسالم دين شفقت و مهربانی است‪.‬‬

‫اهلل‪ ‬شخص مهربان و دلسوز را دوست دارد ‪.‬‬
‫ترحم بر حيوانات ثواب زياد دارد‪.‬‬
‫ما بايد حيوانات را آزار نه‌دهيم‪.‬‬
‫ما به حيوانات خوراک و آب مي‌دهيم‪.‬‬
‫ترحم بر حيوانات سبب رضايت اهلل‪ ‬می‌گردد‪.‬‬
‫آزار دادن حيوانات گناه است‪.‬‬
‫ما بايد باالی حيوانات بيشتر از توان آن‌ها کار نکنيم‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫فعاليت ها‬

‫‪ -1‬با همکاری معلم‪ ،‬چند نمونۀ دیگر ترحم بر حيوانات را که در‬

‫متن نیست بيان داريد‪.‬‬
‫‪ -2‬بند کردن پرنده‌گان و حيوانات را در قفس‌ها گناه است‪.‬‬
‫درين باره گفتگو نماييد‪.‬‬

‫پرسش ها‬

‫خانه خالی های ذیل را با کلمه‌های مناسب در کتابچه‌های‬

‫تان پر نماييد‪:‬‬
‫‪ -1‬اسالم ‪...............‬شفقت و ترحم است‪.‬‬
‫‪ -2‬اهلل‪ ‬شخص ‪ ................‬را دوست دارد‪.‬‬
‫‪ -3‬آيا اذيت وآزار دادن حيوانات گناه است؟‬

‫کار خانه گی‬

‫شاگردان با همکاری معلم در بارۀ شفقت و ترحم بر‬

‫حیوانات مقالۀ کوتاه بنويسند‪.‬‬

‫‪64‬‬