Professional Documents
Culture Documents
YAGAN
CHON-PUELCHE–HET
KAWESKARAN
CHON-PUELCHE–HET
MAPUDUNGUN
TUPI
CHARRUA HUARPE
TUPI
GUAIKURU LULE
MACRO-JÊ
TUPI
VILELA
KUNZA
TUPI
MASCOY MATACO
COAHUILTEC
COMECRUDO
CALUSA
UTOAZTEC
KARANKAWA
TIMUCUA CHITIMACHA
ATAKAPAN TONKAWANA-DENE
SIOUX
NATCHEZ
MUSKOGEAN SIOUX
TUNICA NA-DENE
CADDO CHOCHIMI-YUMAN
UTOAZTEC KIOWA-TANOA CHUMASH
SIOUX KERESAN
YUCHI
SALINAN
IROQUOIAN IROQUOIAN NA-DENE KIOWA-TANOA
YOKUTS ESSELEN
KIOWA-TANOA
ALGIC MIWOK-COSTANOAN
YUKI
WASHO POMO
ALGIC UTOAZTEC MAIDUN YUKI
IROQUOIAN ALGIC ALGIC SIOUX YANA
WINTU NA-DENE
CADDO PALAIHNIH ALGIC
SHASTA KARUK
NA-DENE NA-DENE
IROQUOIAN KLAMATH TAKELMA
SIOUX MOLALA COOS\
ALGIC TAKELMA SIUSLAW
ALGIC ALGIC CAYUSE MOLALA ALSEA
CADDO SALISH
CHINOOK
SAHAPTI NA-DENE
ALGIC
CHIMAKUM
ALGIC WAKASHA
BEOTHUK
KUTENAI NA-DENE
SALISH
WAKASHA
SALISH
ALGIC SALISH
WAKASHA HAIDA
HAIDA ESKIMO-ALEUT
TSIMSHIAN
ESKIMO-ALEUT
NA-DENE
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
NA-DENE
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
ESKIMO-ALEUT
Fontes
Artic Council (Indigenous Peoples Secretariat, 2019). Arctic Indigenous languages map; Campbell, Lyle. American Indian Languages: The Historical
Linguistics of Native America. Oxford: Oxford University Press, 1997; Jost Gippert. South American Languages: Historical Distribution, 1999-2003;
Loukotka, Čestmír. Classification of South American Indian Languages. Los Angeles: UCLA Latin American Center, 1968; Native Land Digital
https://native-land.ca/, 10 ago. 2022; Santos, Rodrigo Martins dos. Mapeamento da desterritorialização etnolinguística no Sudeste e Leste do Brasil
durante as primeiras invasões europeias (1500-1700 EC), 2021; Hopkins, Nicholas e Josserand, Kathryn. “The Native Languages of Mesoamerica:
approximate distributions at European Contact ca. 1500 A.D”, 2005; Longacre, Robert. Handbook of Middle American Indians, vol. 5, 1967; Campbell,
Lyle. The Linguistics of Southeast Chiapas, 1988.
Relevo USGS Global 30 Arc-Second Elevation (GTOPO30) Digital Object Identifier (DOI) number: /10.5066/F7DF6PQS
Hidrografia ESRI “World Water Bodies”, escala não fornecida. Garmin International, Inc. https://www.arcgis.com/
home/item.html?id=e750071279bf450cbd510454a80f2e63, acesso: 10 ago. 2022
CARACAS
famílias linguísticas faladas
em terras indígenas
reconhecidas no brasil
VENEZUELA GEORGETOWN
PARAMARIBO
GUIANA
CAYENNE
Aruak GUIANA
FRANCESA Karipuna
BOGOTÁ Karib Karib SURINAME
Karib Aruak Karib Karib Galibi-Marworno
Arutani Karib
Aruak Karipuna Aruak
Aruak
Karib Aruak Karib Karipuna
COLÔMBIA Karib Boa Vista Aruak Galibi-Marworno
Yanomami Karib Karib
Aruak Aruak
Aruak
AP
RR Karib
Naduhup Karib
Tukano Tupi
Aruak TukanoAruak Karib
Aruak Tukano
Karib
Aruak Tukano Tupi Macapá
Karib
Tukano Aruak Naduhup Tukano
Karib Karib
Naduhup Aruak Tikuna-yuri
Tukano Aruak Naduhup
Katukina Karib Belém
Naduhup Naduhup
Katukina
Tikuna-yuri Bora Tupi PA Tupi Tupi Tupi
Tupi Tupi Tupi Tupi
Tikuna-yuri Aruak Tupi Tupi Tupi São Luís
Tikuna-yuri Tupi Arawá AM Tupi
Tikuna-yuri Tukano Tupi Manaus Tupi
Tikuna-yuri Aruak Tupi
Tikuna-yuri Tupi Pano Tupi Tupi Tupi
TupiTupi Tupi
Tikuna-yuri Tikuna-yuri Tikuna-yuri Tupi Bora Tikuna-yuri Tikuna-yuri Katukina Tupi Karib Tupi Fortaleza
Tupi
Tupi Tupi Aruak Tupi
Tikuna-yuri Tikuna-yuri Tupi Macro-Jê
Bora
Tikuna-yuri Tupi Aruak Tupi Karib Tupi MA
Tikuna-yuri Tupi Tupi Tupi
Aruak Teresina
Katukina Tupi Macro-Jê Tupi Tupi
Tupi Macro-Jê
Tupi Tupi Tupi
Katukina Arawá Aruak Tupi Tupi Tupi RN
Arawá Aruak Tupi Macro-Jê Tupi CE Natal
Pano Aruak Mura Tupi Tupi PI
Aruak Mura Macro-Jê Macro-Jê Macro-Jê
Arawá Mura
Arawá Tupi Macro-Jê Macro-Jê Macro-Jê
Katukina Arawá Tupi
Katukina Arawá Tupi
Arawá Arawá Mura Macro-Jê PB João Pessoa
Pano Arawá Tupi Macro-Jê
Arawá Arawá Tupi Tupi
Pano Aruak Aruak Aruak Tupi Macro-Jê
Tupi
Pano Arawá Aruak Arawá Macro-Jê
Pano Pano Pano Aruak Tupi Recife
Aruak Aruak Tupi
Pano Pano Pano Aruak Tupi Tupi Macro-Jê PE
Aruak Macro-Jê
Pano Aruak Tupi Macro-Jê
Pano Arawá Aruak Porto Velho Tupi Macro-Jê Macro-Jê Yaathe
Pano Pano
AC Pano Macro-Jê
Aruak Aruak Tupi Macro-Jê
ArawáArawáArawá Aruak Macro-Jê
Pano Aruak Aruak Macro-Jê AL
RO Tupi Aruak
Pano Arawá Tupi Maceió
Rio Branco Txapakura
Tupi Macro-Jê
Pano Tupi Palmas SE
Tupi Macro-Jê Macro-Jê Tupi Macro-Jê
Aruak Txapakura Tupi
Pano Txapakura Tupi Tupi Macro-Jê Aracaju
Txapakura Aruak Macro-Jê BRASIL
Tupi Tupi Macro-Jê Tupi Macro-Jê
Txapakura Tupi Macro-Jê Tupi BA
Macro-Jê Aruak Trumai Macro-Jê
PERU Txapakura Txapakura Tupi Macro-Jê Tupi
Kwazá Aruak ˜
Myky-Manoki TO
Macro-Jê Karib
Aikanã Aikanã
Aikanã ˜
Myky-Manoki Tupi
Kanoé Tupi TupiNambikwara
Tupi Nambikwara ˜
Myky-Manoki Karib
Kanoé Aruak Salvador
Kanoé Nambikwara
Nambikwara Macro-Jê
Aruak MT
Aruak Macro-Jê
Macro-Jê Tupi
Nambikwara
Aruak Karib Macro-Jê
Aruak Karib Macro-Jê
Aruak Aruak Aruak Macro-Jê
Nambikwara Macro-Jê Macro-Jê GO
Aruak Myky-Manoki
˜ Bororo
Nambikwara
Nambikwara Aruak Bororo Macro-Jê
Macro-Jê Bororo BRASÍLIA
BOLÍVIA Cuiabá
Macro-Jê Bororo
LA PAZ Bororo Bororo
Guató Bororo Goiânia Macro-Jê
Guató
MG
Macro-Jê ES
Macro-Jê
MS
Aruak Aruak Belo Horizonte Tupi
Aruak Aruak Aruak Vitória
Zamuco Aruak Aruak Campo Grande
Guaikuru Aruak Aruak
Aruak
Macro-Jê
Aruak Macro-Jê
Tupi
Tupi Macro-Jê
Tupi AruakTupi Aruak RJ
Tupi Tupi Tupi Tupi SP
PARAGUAI
Tupi Tupi
Tupi Rio de Janeiro
Tupi Tupi
Macro-JêTupi Tupi
Tupi Tupi Tupi
Tupi Tupi Tupi
Macro-Jê Tupi Tupi Tupi São PauloTupi
Tupi Tupi
CHILE
Tupi Macro-Jê Tupi Tupi
Tupi Tupi Macro-Jê Tupi Tupi
Tupi Tupi
Macro-Jê Macro-Jê Tupi Tupi
PR
Tupi Tupi
ASUNCIÓN Tupi Macro-Jê Tupi
Tupi
Tupi Macro-Jê Tupi Curitiba
Macro-Jê Tupi TupiTupi
Tupi
Tupi
Macro-Jê Macro-Jê
Macro-Jê Macro-Jê Tupi
Tupi Tupi
Macro-Jê Macro-Jê Tupi
Macro-Jê
Tupi SC Florianópolis
Tupi Tupi
Macro-Jê Macro-Jê Macro-Jê Tupi
Macro-JêTupiMacro-Jê Tupi
Tupi Macro-Jê
Tupi Macro-Jê
Tupi
Tupi Tupi
Porto Alegre
Charrua
Tupi Tupi Tupi
ARGENTINA Tupi
RS Tupi
Tupi
URUGUAI
SANTIAGO
Terras Indígenas
BUENOS AIRES
MONTEVIDEO
Família linguística
Língua isolada
Língua de contato
Fontes
Relevo USGS Global 30 Arc-Second Elevation (GTOPO30) Digital Object Identifier (DOI) number: /10.5066/F7DF6PQS; Terras Indígenas, povos e
famílias linguísticas ISA, 2022; Fronteiras, limites estaduais e municipais, capitais e cidades IBGE, 2017; Hidrografia ESRI “World Water Bodies”,
escala não fornecida; Garmin International, Inc. https://www.arcgis.com/home/item.html?id=e750071279bf450cbd510454a80f2e63 10 ago. 2022
políticas de educação
para indígenas no brasil
1
Boa Vista IFAP
IFRR
AP
RR
62 Territórios
Etnoeducacionais Pactuados
339 12 Alto Solimões
Macapá A’uwe Uptabi
Baixo Amazonas
10
7 19
Cinta Larga
Cone Sul
Ixamná
PA
Belém 14 Juruá/Purus
5 18 9 IFPA Médio Solimões
245 São Luís Médio Xingu
IFAM
Manaus 7 10 Povos do Pantanal
Pykakwatynhre
1.062 IFMA
Fortaleza Rio Negro
Tapajós e Arapiuns
AM MA
8 Teresina 46 Timbira
Tupi Mondé
336 10 RN Tupi Tupari Número de Escolas
PI CE Natal Tupi Txapakura Indígenas por Estado
IFRN Vale do Araguaia
IFCE
0 Vale do Javari
IFPI
34 PB IFPB João Pessoa Xingu
Yby Yara Siglas dos Institutos
Yjhukatu Federais no Estado*
5 15 IFSertãoPE 148 PE
IFPE Recife
IFAC
AC Porto Velho
TO
16 8
16 99 AL Maceió
IFRO
226 Rio Branco
IFS IFAL 0 250 500 750km
Palmas SE
RO IFTO 66 1 Aracaju
* Todos os Institutos Federais (IFs) do país ofecerem vagas à indígenas
101 6
211 BRASIL BA 12 13
13
IFBA IFBaiano Salvador
MT Instituições de Ensino Superior selecionadas em editais
IFMT do PROLIND (Programa de Apoio à Formação Superior
11 e Licenciaturas Interculturais Indígenas)
18 3 GO
6 45 20 IFRJ
RJ
31 26 21
4. Universidade Estadual de Londrina - UEL
5. Universidade do Estado do Amazonas - UEA
39 6. Universidade Estadual do Paraná - UNESPAR
Curitiba 7. Universidade Federal do Pará - UFPA
8. Universidade Federal do Sul e Sudeste do Pará - UNIFESSPA
28 IFSC
9. Universidade Federal do Oeste do Pará - UFOPA
10. Universidade Federal Rural da Amazônia - UFRA
IFC
3 Políticas de educação para indígenas no Brasil (2022) 11. Universidade Federal do Sul da Bahia - UFSB
12. Universidade Federal do Recôncavo Baiano - UFRB
SC
39 Realizado para a exposição "Nhe'e˜ Porã: memória
13. Universidade do Estado da Bahia - UNEB
Florianópolis 14. Universidade Estadual do Maranhão - UEMA
IFFarroupilha e transformação" do Museu da Língua Portuguesa
92 (São Paulo, Brasil) com curadoria de Daiara Tukano.
15. Universidade de Brasília - UNB
16. Universidade Federal de Goiás - UFG
27 Desenho de mapa de Bruna Keese. 17. Universidade Federal de Catalão - UFCAT
IFSUL 18. Universidade Federal do Mato Grosso - UFMT
RS
30 19. Universidade Federal de São Carlos - UFSCAR
20.Universidade Estadual de Campinas - UNICAMP
IFRS 33 Porto Alegre 21. Universidade Federal do Paraná - UFPR
29 Fontes 22. Universidade Estadual de Maringá - UEM
23. Universidade Estadual de Ponta Grossa - UEPG
32 Dados sobre educação indígena Secadi/MEC, Semesp/MEC, Censo
24.Universidade Estadual do Oeste do Paraná - UNIOeste
25.Universidade Estadual do Norte do Paraná - UENP
Escolar/INEP, 2020; Relevo USGS Global 30 Arc-Second Elevation 26.Universidade Estadual do Centro Oeste - UNICentro
(GTOPO30) Digital Object Identifier (DOI) number: 27. Universidade Federal de Santa Maria - UFSM
/10.5066/F7DF6PQS; Fronteiras, limites estaduais e municipais, 28.Universidade Federal de Fronteira do Sul - UFFS
capitais e cidades IBGE, 2017; Hidrografia ESRI “World Water Bodies”, 29.Universidade Federal de Pelotas - UFPEL
30.Universidade Federal do Rio Grande do Sul - UFRGS
escala não fornecida. Garmin International, Inc. 31. Universidade Federal da Integração Latino-Americana - UNILA
https://www.arcgis.com/home/item.html?id=e750071279bf450cbd51 32. Universidade Federal do Rio Grande - FURG
0454a80f2e63, acesso em: 10 ago. 2022 33.Universidade Federal do Pampa - UNIPampa
CARACAS
população indígena
VENEZUELA GEORGETOWN
e terras reconhecidas
GUIANA
PARAMARIBO
no brasil
CAYENNE
GUIANA
BOGOTÁ SURINAME FRANCESA
COLÔMBIA
Boa Vista
AP
RR
Macapá
Belém
PA
AM Manaus São Luís
Fortaleza
MA
Teresina
RN Natal
PI CE
PB João Pessoa
Recife
PE
Porto Velho
AC
AL
RO Maceió
Rio Branco
Palmas SE
Aracaju
BRASIL
BA
PERU
TO
Salvador
MT
GO
Cuiabá BRASÍLIA
BOLÍVIA
LA PAZ
Goiânia
MG
ES
MS
Belo Horizonte
Vitória
Campo Grande
RJ
PARAGUAI SP
Rio de Janeiro
São Paulo
CHILE
PR
ASUNCIÓN
Curitiba
SC Florianópolis
URUGUAI
Identificadas 150
SANTIAGO Declaradas
300
Homologadas
Reservadas
BUENOS AIRES 600
MONTEVIDEO
Dominal indígena
Restrição de uso 1.000
2.000
10.000
Fontes
População autodeclarada indígena por situação do domicílio, segundo os municípios Censo 2010, IBGE, Brasil,
1991-2010; Terras Indígenas ISA, 2022; Relevo USGS Global 30 Arc-Second Elevation (GTOPO30) Digital Object
Identifier (DOI) number: /10.5066/F7DF6PQS; Fronteiras, limites estaduais e municipais, capitais e cidades IBGE,
2017; Hidrografia ESRI “World Water Bodies”, escala não fornecida; Garmin International, Inc.
https://www.arcgis.com/home/item.html?id=e750071279bf450cbd510454a80f2e63 10 ago. 2022
CARACAS povos indígenas
com línguas sinalizadas
no brasil
VENEZUELA GEORGETOWN
PARAMARIBO
BOGOTÁ CAYENNE
MAKUXI SURINAME
GUIANA
FRANCESA
Boa Vista
COLÔMBIA
GUIANA
YANOMAMA WAPIXANA AP
DO PAPIU RR
Macapá
Belém
PA
AM Manaus São Luís
KA’APOR Fortaleza
MA
OMAGUA SATERÉ-MAWÉ
Teresina
CE
(KAMBEBA) PI RN Natal
YORA
(MARUBO) João Pessoa
PB
MUNDURUKU
HUNI KUI XUKURU PE
Recife
Porto Velho
(KAXINAWA) DO ORORUBÁ
AKWẼ AL Maceió
AC Rio Branco
PAITEREY TO (XERENTE)
Palmas SE
(SURUÍ PAITER) Aracaju
RO BRASIL
PERU BA
CINTA-LARGA
NAMBIKWARA WAUJA Salvador
DO NORTE
MT
Cuiabá BRASÍLIA
BOLÍVIA
LA PAZ GO
Goiânia TIKMŨŨN
(MAXAKALI) PATAXÓ
MG
TERENA MS ES
Campo Grande Belo Horizonte Vitória
PARAGUAI
KAIOWÁ SP RJ
CHILE
São Paulo Rio de Janeiro
PR
ARGENTINA
ASUNCIÓN Curitiba
KAINGANG
SC
Florianópolis
Terras Indígenas
RS
Porto Alegre
N 0 250 500 750km
URUGUAI
SANTIAGO
Fontes