PRIPREMA ZA ČAS

Razred: I M1 Datum: 08.05.2023 Redni broj časa: 59

Predmet: Mašinski materijali
Nastavna jedinica: Vrste plastičnih masa
Zadaci: a) obrazovni: Sticanje osnovnih znanja o vrstama plastičnih masa.
b) odgojni: Razvijanje smisla za međusobni interaktivan odnos.
c) funkcionalni:osposobljavanje za samostalan i grupni rad pri primjeni stečenih znanja u
oblasti mašinskih materijala.
Tip časa: Obrada.Izlaganje tematske cjeline uz interakciju sa učenicima.
Oblik rada: Frontalni.
Nastavne metode: Izlaganje, prezentiranje i pokazivanje.
Nastavna sredstva i pomagala: Školska tabla, računar, prezentacija.

ARTIKULACIJA ČASA
Uvodni dio: (5`) Predstavljanje tematike novog nastavnog časa: Vrste plastičnih masa
Uvođenje učenika u temu časa.
1. Razlika između crnih i obojenih metala?
-boja ,težina,gustoća,proizvodnja
2. Kako se dijele obojeni metali
-lahki i teški
3. Nabrojati obojene metale
-bakar,magnezijum,aluminijum,titan,itd.
4. Koji još materijali se upotrebljavaju u mašinstvu?
-ulja,maziva,drvo,plastične Mase itd.

Glavni dio: (35`) Izlaganje o plastičnim masama:

UVOD: Zahvaljujući mogućnosti ispunjenja najrazličitijih zahtjeva, polimerni materijali nalaze primjenu
u praktično svim oblastima ljudske djelatnosti.
Razvoj hemijske industrije poslednjih godina 20-tog vijeka, posebno u oblasti polimernih
materijala doveo je do razvoja čitavog niza novih proizvoda i masovne proizvodnje najrazličitijih
materijala specifičnih mehaničkih i drugih karakteristika.
Hemijska vlakna se prvi put sreću u staroj Kini, gde se svila dobijala na vještački način.
Razvoj mašinske tehnologije polimernih vlakana je započeo tek početkom 20 vijeka. Termin
polimer prvi je uveo Barcelijus.
Materijal koji je nakon toga dobijen nazvan je bakelit po svom pronalazaču. To je bila prva
sintetička smola i predstavljala je početak industrije sintetskih plastičnih materijala.
Proizvodnja plastičnih masa u svijetu se svake godine višestruko uvećava.
Danas proizvodnja znatno prelazi 100 miliona tona, dok je 1950. godine iznosila ispod jednog
miliona tona.
Tako da je proizvodnja plastičnih masa prevazišla proizvodnju svih metala zajedno.
Izrada predmeta od plastičnih masa ima čitav niz prednosti:
− niska cena koštanja,
− mala gustina u odnosu na metale (ne prelazi 1,5 kg/dm3 ),
− laka izrada dijelova
− dobra dielektrična svojstva, nalazi primjenu kao elektro-izolatori,
− visoka otpornost na kiseline, rastvore i druge agresivne sredine,
− dobra sposobnost bojenja i dobra prigušujuća svojstva,dobri izolatori vibracija,
− dobra svojstva apsorpcije zvuka, odnosno dobri su zvučni izolatori,
− dobre antifrikcione osobine, a po potrebi i dobra frikciona svojstva,
Nedostaci plastičnih masa su:
− niska čvrstoća na povišenim temperaturama,
− smanjenje čvrstoće u toku dugotrajnog opterećenja,
- kratak vijek trajanja, što je u direktnoj vezi sa procesom starenja pod uticajem svjetlosti,
toplote, vlage i kiseonika.
Radi daljeg povećanja primjene plastičnih masa, potrebno je obezbjediti razvoj u tri pravca:
− razvoj novih materijala plastičnih masa,
− razvoj tehnologija prerade, uređaja i alata za preradu i
− razvoj primjene novih materijala i razvoj novih proizvoda od plastičnih masa.
OSOBINE PLASTIČNIH MASA
Plastične mase su materijali kod kojih je osnovna komponenta polimer.
Termin polimer nastao od grčkog prijedloga poli - mnogo i imenice
meros - dio) je sinonim za makromolekulska jedinjenja.
Razvojem hemijske industrije poslednjih decenija, došlo je do izuzetno brzog i značajnog
prodora njihove primjene u mašinstvu.
UOPŠTE O POLIMERIMA
Jednomolekularna jedinjenja - monomeri imaju svojstvo da se pod određenim uslovima
(odgovarajućoj temperaturi i pritisku) u prisustvu katalizatora, spajaju u makromolekularna
jedinjenja koja se nazivaju polimeri.
Razlikuju se prirodni polimeri, koji su sastavni deo biljaka i životinja, npr. celuloza, skrob,
belančevine, kaučuk kao i jedinjenja u obliku silicijum dioksida i dr., i sintetički polimeri
dobijeni hemijskom preradom i sintezom niskomolekularnih jedinjenja (monomera).
Sintetički polimeri se dobijaju sintezom monomera, a osnovne metode su: polimerizacija,
polikondenzacija i poliadicija.
PLASTIČNE MASE - SASTAV I KLASIFIKACIJA
Sastav plastičnih masa
Plastične mase se sastoje iz polimera:
- sintetičkih smola kao osnovnih komponenti i
-dodatnih materijala kao što su plastifikatori, punila, boje, a ponekad i maziva, stabilizatori i
očvršćivači.
Plastična masa može biti sastavljena samo iz polimera.
Plastifikatori, omekšivači, su materije u kojima se polimeri rastvaraju, odnosno nabubre.
Po hemijskom sastavu plastifikatori su složena organska jedinjenja, npr. kamfor, a prema
agregatnom stanju su najčešće uljaste tečnosti visoke temperature ključanja, ali mogu biti i u
čvrstom stanju slično vosku i kaučuku.
Punila se plastičnim masama dodaju kako radi poboljšanja mehaničkih svojstava, tako i zbog
smanjenja cene koštanja plastičnih masa.
Organska punila djeluju prvenstveno kao očvršćivači.
Kao punilo koriste se drveno brašno,azbest,tekstilna vlakna,staklena vuna,grafit i dr.
Boje se plastičnim masama dodaju prema potrebi, a zadatak im je da pored obojenosti mase,
utiču i na hemijsku i termičku stabilnost.
Stabilizatori se dodaju plastičnim masama u cilju produžavanja, tj. očuvanja otpornosti na
toplotu i štetno zračenje, čime se donekle smanjuje opasnost od starenja i propadanja.
Sredstva za lakšu preradu oblika ulja, voskova, metalnih sapuna i dr. dodaju se prema potrebi.
Podjela plastičnih masa
Zavisno od ponašanja na povišenim temperaturama plastične mase se dijele na:
-termoplastične i
-termoreaktivne.
Termoplastične plastične mase se odlikuju mogućnošću ponovne elastične deformacije. Ove
plastične mase uglavnom ne sadrže punila, osim sredstava za bojenje i plastifikatora kojim se
postiže izmena svojstava čvrstoće.
Osnovne odlike termoplastičnih plastičnih masa su:
- uticaj povišene temperature na svojstva čvrstoće,
-mogućnost bojenja uglavnom neograničena,
-niska cijena oblikovanja za proizvodnju velikih serija, a otpatci se mogu ponovo
upotrijebiti,
-mogu se neograničeno oblikovati i
-mogu se spajati na toplo ali uglavnom sa ljepljivim rastvorom.
Termoreaktivne plastične mase se odlikuju time da povišenjem temperature očvršćavaju
uslijed strukturnih promena, a ponovnim zagrevanjem ne omekšavaju.
Ove plastične mase skoro uvijek sadrže punila, očvršćivače i stabilizatore sa ciljem da se
poboljšaju svojstva sadržane smole putem hemijskih reakcija.
 Osnovne osobine termoreaktivnih plastičnih masa su:
• povećana temperatura nema veliki uticaj na mehanička svojstva,
• niska optička provodljivost,
• mogućnost bojenja ograničena,
• visoka cijena oblikovanja, a otpatci se ne mogu ponovo koristiti, i
• nespojivi su na toplo i neljepljivi su sa rastvorima.

Završni dio: (5`)

Ponavljanje stečenih znanja o:
-histrijskom razvoju polimera
-prednostima predmeta od plastičnih masa
-nedostacima plastičnih masa
-osobinama plastičnih masa
-polimerima
-sastavu plastičnih masa
-podjeli plastičnih masa

Hrvić Amira