SIY102U - TÜRK SİYASAL HAYATI

Ünite 8 - Alıştırma Soruları

1 ) Ekonomik İşbirliği Anlaşması ile Türkiye’ye Amerika Birleşik Devletleri’nin ekonomik yardımı hangi tarihte başlar?
A ) 21 Temmuz 1946
B ) 4 Temmuz 1948
C ) 1 Temmuz 1944
D ) 7 Eylül 1946

E ) 11 Mart 1947

Çözüm :

4 Temmuz 1948’de imzalanan Ekonomik İşbirliği Anlaşması ile Türkiye’ye Amerika Birleşik Devletleri’nin ekonomik yardımı başlar.

Doğru cevap B şıkkıdır.

2 ) Meclis-i Mebusan kürsüsünden, sanayileşme taraftarı olmadığını söyleyen çarpık, cılız, rekabet gücü olmayan bir iktisat politikası
yerine Osmanlı Devletinin tarıma, özellikle dış ticarete konu olan tarımsal ihraç ürünlerinin üretimine ağırlık vermesi gerekir diyen
Osmanlı Devlet adamı kimdir?
A ) Mehmet Cavit Bey,
B ) Prens Sabahattin,
C ) Mitat Paşa,
D ) Musa Akyiğitzade,
E ) Ahmet Mithat Efendi,

Çözüm : Korumacı gümrük duvarları arkasında çarpık, cılız, rekabet gücü olmayan bir iktisat politikası yerine bilimsel yöntemlerle
tarımda verim artırılarak ülke servet ve refaha kavuşabilir. Osmanlı Devleti tarı-ma, özellikle dış ticarete konu olan tarımsal ihraç
ürünlerinin üretimine ağırlık vermelidir. Mehmet Cavit Bey, Meclis-i Mebusan kürsüsünden maliye nazırı olarak sanayileşme taraftarı
olmadığını du-yurur. Gelişme olanağı olmayan sektörlere yapıla-cak yatırımlar, himayecilik uygulaması yüzünden fiyatları
yükseltecektir.
Doğru cevap A şıkkıdır.
3 ) Kara Kemal'in denetiminde İstanbul başta olmak üzere büyük kentlerin iaşesini sağlamaya yönelik kurulan kuruluş aşağıdakilerden
hangisidir?
A ) İttihat Terakki Cemiyeti
B ) Heyet-i Mahsusa-i Ticariye
C ) Osmanlı Hürriyet Cemiyeti
D ) İstanbul Ticaret Mekteb-i Alisi
E ) Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi

Çözüm : Sonradan iaşe bakanı olacak olan Kara Kemal’in denetiminde kurulan “Heyet-i Mahsusa-i Ticariye” İstanbul başta olmak üzere
büyük kentlerin iaşesini üstlenir.
Doğru cevap B şıkkıdır.
4 ) Aşağıdakilerden hangisi ile yabancı uyruklular Osmanlı uyruklular ile aynı vergi ve ödentilerle yükümlü kılınmıştır?
A ) Ecnebilerin Hukuk ve Vezaifi Hakkında Kanun-ı Muvakkat yasası
B ) Temettü Vergisi Hakkında Kanun-ı Muvakkat
C ) Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasım Şirketler ile Ecnebi Sigorta Şirketleri Hakkında Kanun-ı Muvakkat
D ) İmtiyazat-ı Ecnebiyenin İlgası Hakkında İrade-i Seniye
E ) Kavanin-i Mevcudede Uhud-i Atikaya Müstenid Ahkamın Lağvı Hakkında Kanun-ı Muvakkat

Çözüm : 8 Mart 1915 tarihli Memalik-i Osmaniye’de Bulunan Ecnebilerin Hukuk ve Vezaifi Hakkında Kanun-ı Muvakkat yasası
çıkarılır ve bu yasa ile iktisadi yaşama ilişkin önemli hükümler getirilir. Yapılan bu yasal düzenlenme ile artık yabancı uyruklular
Osmanlı uyruklular ile aynı vergi ve diğer ödentilerle yükümlü kılınır ve yabancıların Osmanlı topraklarında avukatlık, hekimlik,
eczacılık, mühendislik ve öğretmenlik yapabilmeleri; okul açma, dergi ve gazete yayımlayabilme haklarının Osmanlı mevzuatına tabi
olma şartı ile saklı kalacağı ifade edilir.
Doğru cevap A şıkkıdır.

Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanmış olan bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının Anadolu Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan
kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali
külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.
 5 ) İzmir İktisat Kongresi ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
A ) Kongrenin sonunda “Misak-ı İktisadi” başlığı altında bir bildiri yayınlanmıştır.
B ) Lozan Barış görüşmelerinin kesintiye uğradığı sırada düzenlenmiştir.
C ) Her ilçeyi 8 kişiden oluşan heyet temsil etmiştir.
D ) Ankara Hükümeti İktisat Vekâleti tarafından düzenlenmiştir.
E ) Kongrede alınan ve tavsiye niteliğindeki kararlar harfi harfine hayata geçirilmiştir.

Çözüm : İzmir İktisat Kongresi’nde alınmış ve tavsiye niteliğindeki kararlar harfi harfine hayata geçmemiş ise de 1920’ler boyunca
izlenen iktisat politikalarının kongre kararları ile paralellik gösterdiği söylenebilir.
Doğru cevap E şıkkıdır.
6 ) İthal ikameci modelde devlet kesiminin özel sektöre desteğinin ön plana çıkmasıyla ondan ayrılan yeni ekonomi modeline ne
denmektedir?
A ) Karma ekonomi
B ) Kemalist ekonomik model
C ) Serbest piyasa ekonomisi
D ) Devletçi ekonomik model
E ) Liberal ekonomi

Çözüm : İlk bakışta devletçi modele benzemekle birlikte ithal ikameci modelde devlet kesiminin özel sektöre desteğinin ön plana
çıkmasıyla ondan ayrılan yeni bir “karma ekonomi” modeli ortaya çıkar. Bu yapı içinde devletin rolü çeşitli müdahale araçları ile özel
girişimi sınırlamak ve denetim altında tutmaktan çok onu teşvik etmek olur.
Doğru cevap A şıkkıdır.
7 ) Aşağıdakilerden hangisi Adam Smith’in serbest iktisat fikrini eleştirir?
A ) Ziya Gökalp
B ) Zohrap Efendi
C ) Prens Sabahattin
D ) Mizancı Murat
E ) Ahmet Mithat Efendi

Çözüm :

Ahmet Mithat Efendi, Ekonomi Politik ve Hallü’l Ukad adlı kitaplarında Adam Smith’in serbest iktisat fikrini eleştirir. Ona göre Adam
Smith’in teorisi sadece İngiltere’nin gerçekleriyle bağdaşabilir. Hemen bütün hammaddesini dışarıdan temin eden ve geniş bir deniz
ticaret filosuna sahip olan bu ülke için serbest ticaretten başka başvurulacak bir yol yoktur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

8 ) "Meşrutiyet Liberalizmi" için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A ) Mehmet Cavit Bey liberal iktisadi düşüncenin savunucusudur.
B ) Bu görüşü benimseyenler için kapitalistleşmek özel mülkiyete saygılı ve serbest ticareti kabullenmiş bir sistemde mümkündür.
C ) Bu görüş neticesinde yabancı sermaye ile kurulan anonim şirketlerin sayısında bir artış gözlenir.
D ) Serbest rekabet koşulları nedeniyle zanaatkarların ekonomik durumları daha iyileştirilerek refah ortamı sağlanmıştır.
E ) Serbest dış ticaret fikrine ilk eleştiriler Musa Akyiğitzade'den gelmiştir.

Çözüm : Meşrutiyet döneminde serbest rekabet koşulları nedeniyle zanaatkarların ekonomik durumları daha iyileştirilerek refah ortamı
sağlanmamış aksine durumları koşullar nedeniyle kötüleşmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanmış olan bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının Anadolu Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan
kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali
külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.
 9 ) Aşağıdakilerden hangisi II. Meşrutiyet liberalizminin sonunu getiren unsurlar arasında yer almaz?
A)

Balkan Savaşları

B ) İsyanlar
C)

Yükselen milliyetçi dalga

D)

Müslüman-Türk unsur merkezli bir siyaset

E ) Ekonomide izlenen liberal politikalar

Çözüm :

Savaşlar, isyanlar ve yükselen milliyetçi dalga II. Meşrutiyet liberalizminin sonunu getirir. Bilhassa Balkan Savaşları Meşrutiyet
liberalizmine ağır darbe vurur. Bundan sonra İttihatçılar Anadolu ve Müslüman-Türk unsur merkezli bir siyasete yönelirler. Siyasette ve
yönetimde İttihatçıların ülkeyi ele geçirip otoriter bir şekilde yönetmeleri ile kendini gösteren bu durum, ekonomide de liberal
politikaların terk edilmeye başlandığı, yabancıların, özellikle gayrimüslim unsurların dışlandıkları, Müslüman-Türk unsurun ise imtiyazlı
bir konum elde etmeye başladığı bir hal alır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

10 ) Kadrocular ile devletçiliğin tanımı üzerine tartışan Ahmet Ağaoğlu, devletçiliği nasıl tanımlamaktadır?
A ) Ekonomide Türk-Müslüman unsurunun öne çıkarılması
B ) Devletin ekonomi üzerinde mutlak hakimiyet kurması
C ) Ferdin yetmediği yerde devletin varlık göstermesi
D ) Kamu iktisadi teşebbüslerinin yaygınlaştırılması
E ) Devletin ticarette aracı olarak varlık göstermesi

Çözüm : Kadrocular ve Ahmet Hamdi’ye nispetle devletçi olarak nitelendirilemeyen hatta liberal olduğu söylenen Ahmet Ağaoğlu,
devletçiliği, “ferdin yetmediği yerde devletin varlık göstermesi” olarak tanımlamış ve özellikle Kadrocular ile devletçiliğin tanımı
üzerine tartışmıştır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanmış olan bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının Anadolu Üniversitesi'nin yazılı izni olmadan
kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali
külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.