Professional Documents
Culture Documents
Δείτε Απόσπασμα του Βιβλίου 71
Δείτε Απόσπασμα του Βιβλίου 71
C Simon Herrington
ράχη.
Κατά την εξέταση, το ήπαρ του βρέθηκε
διογκωμένο και μία ακτινογραφία της σπονδυλικής
του στήλης έδειξε πολλαπλές περιοχές κατα-
στροφής των οστών με σύμπτωση του σώματος EIKONA 5.2 Αυτή η διατομή του αριστερού πνεύμονος
του σπονδύλου Θ8. Χορηγήθηκε παρηγορητική παρουσιάζει ένα μεγάλο λευκό όγκο, ο οποίος επε-
ακτινοθεραπεία στη σπονδυλική του στήλη με κτείνεται προς την υπεζωκοτική επιφάνεια, πάνω στην
καλή ανακούφιση από τον πόνο, αλλά ο ασθενής οποίαν προσφύεται ο τοιχωματικός υπεζωκότας.
απεβίωσε τρεις μήνες αργότερα. Κατά τη νε- Δύο περιβρογχικοί λεμφαδένες περιέχουν αυτό που
κροτομική εξέταση, πολλαπλές μεταστάσεις φαίνεται να είναι λευκός όγκος.
(δευτερογενείς) βρέθηκαν στο ήπαρ του και
στη σπονδυλική του στήλη.
• Πώς αναπτύσσονται οι όγκοι;
• Γιατί αυτό ο ασθενής ανέπτυξε αυτόν τον
ΣΧΟΛΙΟ
όγκο; Ήταν το κάπνισμα των τσιγάρων και
Αυτός ο ασθενής απεβίωσε από καρκίνο του η εργασία του κατά κάποιον τρόπο υπεύθυνα;
πνεύμονος, τον πιο συχνό κακοήθη όγκο στο Εάν έτσι, γιατί ανέπτυξε τον όγκο όταν πολύ
δυτικό ημισφαίριο του κόσμου. Το περιστατικό βαριοί καπνιστές σαν κι αυτόν δεν αναπτύσ-
αναδεικνύει έναν αριθμό σημείων περιλαμβα- σουν καρκίνο;
νομένων: • Πώς αναπτύσσονται οι μεταστάσεις και γιατί
• Τι είναι ο καρκίνος; συμβαίνουν στις θέσεις που συνέβησαν;
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
θυσμούς μπορούν ίσως να δείξουν τις υπο-
ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ κείμενες αιτίες αυτών των όγκων.
• Το περιβάλλον και οι γενετικοί παράγοντες
είναι σημαντικοί στο να καθορίσουν τον
Σημεία Kλειδιά
κίνδυνο καρκίνου.
• Ο καρκίνος είναι κυρίως μία νόσο που προ-
• Το κάπνισμα και οι διαιτητικές συνήθειες απο-
σβάλλει άτομα μέσης και προχωρημένης ηλι-
τελούν κύριες προδιαθεσικές αιτίες.
κίας.
• Οι διαφορετικές επιπτώσεις των καρκίνων
διαφορετικών τύπων σε διαφορετικούς πλη- Η επιδημιολογία αποτελεί τον κλάδο της ια-
τρικής που περιγράφει την κατανομή των νό-
142 TMHMA 1 • ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΝΟΣΩΝ
σων στους διάφορους πληθυσμούς κατά την κύριοι ανθρώπινοι καρκίνοι είναι τα καρκι-
πάροδο του χρόνου: αυτό περιλαμβάνει την νώματα (κακοήθεις επιθηλιακοί όγκοι)^ τα
επίπτωση (αριθμό των νέων περιπτώσεων) και λεμφώματα (κακοήθεις όγκοι του λεμφικού
την επικράτηση (αριθμό των υπαρχουσών πε- ιστού) έρχονται ως προς τη σειρά δέκατα και
ριπτώσεων) μιας νόσου καθώς επίσης και της τα σαρκώματα (κακοήθεις όγκοι του συνδετι-
γεωγραφικής κατανομής της. Μέσω της μελέ- κού ιστού) είναι ακόμα σπανιότερα. Ο πιο
της της γεωγραφικής κατανομής ενός τύπου συχνός καρκίνος στους άνδρες είναι το βρογ-
καρκίνου, της φυλετικής του συχνότητας, και χογενές καρκίνωμα του πνεύμονος, ακολου-
των εργασιών αυτών που τον έχουν αναπτύξει, θούμενο από τον καρκίνο του στομάχου, του
μπορούν να γίνουν αντιληπτοί αμφότεροι και παχέος εντέρου και του ορθού και του προ-
οι παράγοντες κινδύνου και οι υποκείμενοι στάτη. Παγκοσμίως, το καρκίνωμα του μα-
παθογενετικοί μηχανισμοί. Για να εξαχθούν στού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναί-
σημαντικά επιδημιολογικά συμπεράσματα κες, αλλά, σε μερικές περιοχές, π.χ. στη Δυτι-
για τον καρκίνο, πρέπει να γίνουν ακριβείς κή Σκωτία, η επίπτωση του καρκίνου του
διαγνώσεις, μετά να καταγραφούν ακριβώς πνεύμονος στις γυναίκες υπερβαίνει τον καρ-
με τους οργανισμούς καταγραφής του καρκί- κίνο του μαστού επειδή οι συνήθειες του κα-
νου και, ιδανικά, πρέπει να υπάρχει καλή πα- πνίσματος στις γυναίκες έχουν αλλάξει. Τα
ρακολούθηση της πληροφορίας ούτως ώστε καρκινώματα του τραχήλου της μήτρας, του
να καθοριστεί η έκβαση των ασθενών, περι- παχέος εντέρου και του ορθού και του ενδο-
λαμβανομένης της θνησιμότητας. μητρίου είναι επίσης σχετικά στις γυναίκες.
Ο κίνδυνος ανάπτυξης ενός καρκίνου
εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παρά-
Το Παγκόσμιο Φορτίο του Καρκίνου γοντες, μεταξύ των οποίων είναι η ηλικία, το
φύλο, η γεωγραφική εντόπιση, η φυλή, το
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσι- ιστορικό της εργασίας, κοινωνικές συνήθειες,
εύει στατιστικές για την ετήσια θνησιμότητα και οικονομοκοινωνική τάξη. Μερικοί από
του καρκίνου για τις περισσότερες χώρες, και τους παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυ-
παρέχει χρήματα, στη Διεθνή Εταιρεία για νο για καρκίνο συζητούνται παρακάτω.
την Έρευνα του Καρκίνου, και εκδίδει μία
κανονική στατιστική ανάλυση γνωστή ως
Επίπτωση του Καρκίνου στις Πέντε Ηπεί- Ηλικία
ρους. Εκτιμάται ότι περίπου 10 εκατομμύρια
νέων περιπτώσεων καρκίνου διαγιγνώσκονται Πάνω απ’ όλα, ο καρκίνος ιδιαίτερα προσβά-
κάθε χρόνο και ότι ο καρκίνος είναι υπεύθυ- λει άτομα μέσης και προχωρημένης ηλικίας,
νος για το περίπου 12% όλων των θανάτων αλλά οι διαφορετικοί τύποι καρκίνου έχουν
παγκοσμίως. Η συνολική ετήσια επίπτωση διαφορετικά προφίλ ηλικίας. Μερικοί ιδιαι-
προβλέπεται να ανέλθει σε 15 εκατομμύρια τέρως προσβάλουν τα βρέφη (π.χ. νευροβλά-
ανά έτος το 2020 καθώς ο πληθυσμός αυξά- στωμα, νεφροβλάστωμα), τα παιδιά (π.χ. η
νεται και γηράσκει^ ο καρκίνος αποτελεί κυ- οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία), και τους
ρίως μία νόσο των ατόμων μέσης και προχω- εφήβους (π.χ. το οστεοσάρκωμα). Η νόσος
ρημένης ηλικίας. του Hodgkin, ένας τύπος λεμφώματος, έχει
Συνολικά, λαμβανομένων όλων των μορ- μία δικόρυφη κατανομή προσβάλλοντας νεα-
φών καρκίνου, ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτε- ρούς ενήλικες και μετά άτομα μέσης προς
ρη πιο συχνή αιτία θανάτου στις ανεπτυγμέ- προχωρημένης ηλικίας. Τα καρκινώματα, οι
νες χώρες και προσφάτως έχει ξεπεράσει τα πιο συχνοί καρκίνοι, τείνουν να προσβάλουν
καρδιακά νοσήματα και γίνεται ο κύριος φο- άτομα μέσης και προχωρημένης ηλικίας, και
νέας σε μερικές δυτικές κοινωνίες, θανατώ- η επίπτωση γενικώς αυξάνεται με την αύξηση
νοντας περίπου το 25% του πληθυσμού. Οι της ηλικίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 • ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ 143
άμεση επαφή με τα καρκινογόνα του καπνού λοήθεις και στους κακοήθεις. Οι καλοήθεις
του τσιγάρου, αλλά αυτά επίσης απορρο- όγκοι παραμένουν εντοπισμένοι στις θέσεις
φούνται και αποβάλλονται μέσω των νεφρών. ανάπτυξής τους. Αυξάνονται μέσω επέκτα-
Πολλά καρκινογόνα βρίσκονται στον καπνό σης, απωθώντας τους φυσιολογικούς ιστούς
του τσιγάρου, περιλαμβανομένων του βενζο- μακριά, συχνά με το σχηματισμό μιας κάψας
πυρενίου και της διμεθυλονιτροζαμίνης. συμπιεσμένου ινώδους ιστού. Οι καλοήθεις
Υπάρχει μία άμεση σχέση μεταξύ του αριθ- όγκοι συνήθως αυξάνονται βραδέως αλλά,
μού των τσιγάρων που καπνίζονται και του παρά το όνομά τους, δεν είναι πάντοτε κα-
κινδύνου για καρκίνο του πνεύμονος και, αν λοήθεις ως προς την κλινική τους συμπεριφο-
και η διακοπή του καπνίσματος ελαττώνει ρά. Τα αποτελέσματά τους περιγράφονται
αυτό τον κίνδυνο, τα αποτελέσματά του δεν στη σελ. 80 ?.
είναι ολικώς αναστρέψιμα. Οι κακοήθεις όγκοι, επίσης γνωστοί ως
καρκίνοι, αναπτύσσονται μέσω διήθησης
στους περιβάλλοντες φυσιολογικούς ιστούς
και έχουν την ικανότητα να διασπαρούν σε
ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ απομακρυσμένες θέσεις, δηλαδή να δώσουν
ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ μεταστάσεις, όπου σχηματίζονται δευτερογε-
νείς εναποθέσεις ή μεταστάσεις. Η ιστολογι-
Ένα νεόπλασμα, σημαίνει ετυμολογικά μία κή εμφάνιση των μεταστάσεων είναι παρό-
νέα αύξηση, και κλασικά ορίζεται σαν μία μοια με αυτή του πρωτογενούς όγκου. Αν και
ανώμαλη μάζα ιστού, η αύξηση του οποίου εί- οι κακοήθεις όγκοι συνήθως αυξάνονται τα-
ναι ανεξέλεγκτη με, και ξεπερνάει την αύξη- χέως, πρέπει να αναγνωριστεί ότι δεν είναι
ση, των φυσιολογικών ιστών. Αυτό είναι απο- όλοι οι κακοήθεις όγκοι ισότιμα κακοήθεις.
τέλεσμα λόγω εκτροπής από τους φυσιολογι- Μερικοί είναι πάρα πολύ επιθετικοί και δί-
κούς μηχανισμούς που ελέγχουν τον αριθμό νουν μεταστάσεις πρώιμα, π.χ. το μικροκυτ-
των κυττάρων: την κυτταρική παραγωγή μέσω ταρικό καρκίνωμα του βρόγχου. Άλλοι αυξά-
της κυτταρικής διαίρεσης, και την κυτταρική νονται βραδέως και, αν και είναι τοπικά διη-
απώλεια μέσω της διαδικασίας της απόπτω- θητικοί, σπανίως μεθίστανται. Το βασικοκυτ-
σης. Οι περισσότεροι όγκοι είναι μονοκλωνι- ταρικό καρκίνωμα και το χονδροσάρκωμα εί-
κοί, δηλαδή όλα τα κύτταρα ενός όγκου φαί- ναι καλά παραδείγματα αυτής της συμπερι-
νονται να έχουν προέλθει από ένα προγονικό φοράς. Ο βαθμός της κακοήθειας, περιγρα-
κύτταρο που έχει υποστεί μία γενετική αλλα- φόμενος ως βαθμός του όγκου, συνήθως συ-
γή^ αυτή μετά περνάει σε όλα τα κύτταρα των σχετίζεται καλά με την επιβίωση. Τα χαρα-
απογόνων του. Καθώς τα κύτταρα των όγκων κτηριστικά των καλοηθών και των κακοήθων
χάνουν τους φυσιολογικούς μηχανισμούς όγκων παρουσιάζονται στην Εικόνα 5.3 και
ελέγχου, ο κλώνος επεκτείνεται εξαιτίας ενός συνοψίζονται στον Πίνακα 5.1.
ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού. Αν και ο όγ-
κος προέρχεται από έναν κλώνο, περαιτέρω
γενετικές αλλαγές αναπτύσσονται σε μερικά Ιστογένεση των Όγκων
απογονικά κύτταρα, ούτως ώστε ο όγκος μπο- Οι όγκοι ταξινομούνται περαιτέρω σύμφωνα
ρεί να γίνει ετερογενής, μια ιδιότητα περιγρα- με τον κυτταρικό τύπο με τον οποίον μοι-
φόμενη ως κλωνική εξέλιξη. άζουν, δηλαδή με τη διαφοροποίησή τους.
Αυτή η ιδιότητα καθορίζεται συνήθως από
την εμφάνιση του όγκου κάτω από το κοινό
Ταξινόμηση των Όγκων μικροσκόπιο, δηλαδή από το φαινότυπό του.
Ο όρος «ιστογένεση» – εννοώντας την ιστική
Οι όγκοι διαιρούνται σε δύο μεγάλες ομάδες προέλευση – χρησιμοποιείται επειδή οι πε-
σύμφωνα με τη συμπεριφορά τους: στους κα- ρισσότεροι όγκοι μοιάζουν σε έναν βαθμό με
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 • ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ 145
EIKONA 5.3 (Α) Οι καλοήθεις όγκοι είναι καλά περιγεγραμμένοι και ο περιβάλλων ιστός συχνά σχηματίζει μία κάψα από
ινώδη ιστό. (Β) Τα κύτταρα των καλοηθών όγκων μοιάζουν πάρα πολύ με αυτά του φυσιολογικού ιστού στον οποίον
αναπτύσσονται. Οι πυρήνες είναι φυσιολογικοί. Καθώς η αύξηση είναι βραδεία, οι μιτώσεις είναι σπάνιες, και καθώς η
διαίρεση είναι φυσιολογική οι μιτώσεις έχουν φυσιολογική εμφάνιση. (Γ) Οι κακοήθεις όγκοι έχουν διηθητικά όρια που
φαίνονται αμφότερα και με το γυμνό μάτι και κάτω από τη μικροσκοπική εξέταση. (Δ) Οι πυρήνες είναι συνήθως
μεγεθυμένοι και τα πυρήνια δραστήρια, δείχνοντας ότι το κύτταρο είναι δραστήριο. Οι πυρήνες είναι συνήθως
υπερχρωματικοί, δηλαδή με πυκνή χρώση και ποικίλουν σε μέγεθος και σε σχήμα – πολυμορφικοί – καθώς το περιεχόμενο
του DNA του πυρήνα συνήθως αυξάνεται. Οι μιτώσεις είναι συχνά πολυάριθμες και συχνά ανώμαλες σε σχήμα, δείχνοντας
ότι η διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης μπορεί να είναι ανώμαλη. Μια τριπολική μίτωση (όπως φαίνεται σε αυτή την
εικόνα) είναι μία κατά την οποία τα χρωμοσώματα προσπαθούν να ξεχωριστούν προς τρία θυγατρικά κύτταρα.
τον ιστό από τον οποίο προέρχονται, αν και δους επιθηλίου του δέρματος ή του λάρυγγος
οι όγκοι συνήθως προέρχονται από τα αρχέ- (Εικόνα 5.4), τα οποία είναι συνήθως ιογε-
γονα βλαστικά κύτταρα και έτσι η έννοια της νούς προέλευσης. Θηλώματα μπορούν επίσης
ιστογένεσης δεν είναι πολύ βοηθητική επιστη- να παρατηρηθούν μέσα σε σωληνώδεις κατα-
μονικώς. Έχει γίνει τώρα σαφές ότι ο φαινό- σκευές, π.χ. τα ενδοπορικά θηλώματα του
τυπος και η ιστογένεση ενός όγκου δεν είναι μαστού, τα οποία συχνά προκαλούν μία αι-
αναγκαστικά συνώνυμα: έτσι το ραβδομυο- ματηρή έκκριση από τη θηλή.
σάρκωμα, ένας κακοήθης όγκος που παρου-
σιάζει διαφοροποίηση προς το γραμμωτό Αδενώματα
σκελετικό μυ, μπορεί να αναπτυχθεί σε θέσεις Τα αδενώματα είναι καλοήθεις όγκοι του
στις οποίες δεν βρίσκεται φυσιολογικά σκελε- αδενικού επιθηλίου. Τα κύτταρα του όγκου
τικός μυς. Με αυξανόμενο ρυθμό, οι παραδο- σε έναν τέτοιο όγκο σχηματίζουν αδενικές
σιακοί τρόποι ιστολογικού καθορισμού του δομές μιμούμενα τη διάταξη του φυσιολογι-
φαινοτύπου ενός όγκου συμπληρώνονται από κού ιστού (Εικόνα 5.5). Τα κύτταρα είναι κα-
τεχνικές μοριακής βιολογίας, όπως την αντί- λά διαφοροποιημένα και συνήθως συνεχίζουν
δραση της αλυσιδωτής πολυμεράσης και την να εκκρίνουν το φυσιολογικό προϊόν του αδέ-
τεχνολογία του παραταξιακού γονιδιακού να^ επομένως τα κύτταρα ενός αδενώματος
τσιπ, για να καθοριστούν τα γονίδια που εκ- του παχέος εντέρου μπορούν να παράξουν
φράζονται από τα κύτταρα του όγκου. βλέννη ή ένα αδένωμα του θυρεοειδούς, θυ-
Είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό ότι με- ροξίνη. Εάν οι αδένες γίνονται διατεταμένοι
ρικοί πολύ κακοήθεις όγκοι δεν παρουσιά- μέσω του εκκρίματος μπορούν να σχηματι-
ζουν κανέναν τύπο διαφοροποίησης. Αυτοί οι στούν κύστεις – που έχουν ως αποτέλεσμα το
όγκοι περιγράφονται ως αδιαφοροποίητοι ή σχηματισμό μιας πολυκυστικής αλλοίωσης
αναπλαστικοί. περιγραφόμενης ως ένα κυσταδένωμα, που
μπορεί να βρεθεί στην ωοθήκη ή στο πάγ-
κρεας. Μερικές φορές, ιδιαίτερα στην ωοθή-
Επιθηλιακοί Όγκοι κη, παρατηρείται πολλαπλασιασμός του επι-
Καλοήθεις Επιθηλιακοί Όγκοι θηλίου μέσα σε μία κύστη, συχνά με τη μορ-
Οι καλοήθεις όγκοι μπορούν να προέλθουν φή θηλωδών δομών, αυξήσεις δίκην θηλώμα-
αμφότερα είτε από το καλυπτικό επιθήλιο, τος με κεντρικούς αγγειοσυνδετικούς άξονες
π.χ. πλακώδους τύπου, σχηματίζοντας τα θη- – και τότε χρησιμοποιείται ο όρος «θηλώδες
λώματα, είτε από το αδενικό επιθήλιο, π.χ. κυσταδένωμα».
σχηματίζοντας τα αδενώματα του παχέος εν-
τέρου ή του θυρεοειδή αδένα.
Θηλώματα
Τα θηλώματα είναι εκβλαστικές αυξήσεις
στις οποίες το πολλαπλασιαζόμενο επιθήλιο
αυξάνεται προς τα πάνω σχηματίζοντας πτυ-
χές, και δεν διηθεί τον υποκείμενο συνδετικό
ιστό. Μεταξύ αυτών των πτυχών του επιθηλί-
ου υπάρχουν κεντρικά στελέχη από συνδετι-
κό ιστό και αιμοφόρα αγγεία, τα οποία μετα-
φέρουν θρεπτικές ουσίες στο επιθήλιο. Γενι-
κώς, το επιθήλιο είναι καλά διαφοροποιημέ- EIKONA 5.4 Θήλωμα πλακώδους επιθηλίου του λάρυγγος:
νο και μοιάζει πάρα πολύ με το φυσιολογικό αυτή η βλάβη αποτελείται από προσεκβολές δίκην
επιθήλιο από το οποίο προέρχεται. Τυπικά δακτύλων πλακώδους επιθηλίου με κεντρικούς άξονες
παραδείγματα είναι τα θηλώματα του πλακώ- από συνδετικό ιστό.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 • ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ 147
ποικιλία ως προς την εμφάνιση: τα καλά-δια- Καλοήθεις Όγκοι του Συνδετικού Ιστού
φοροποιημένα θηλώδη καρκινώματα του με- Η ονοματολογία αυτών των όγκων είναι εύκο-
ταβατικού επιθηλίου προσομοιάζουν με τα λα κατανοητή – το όνομα αποτελείται από
θηλώματα, και μπορούν να μην παρουσιά- ένα πρόθεμα που δείχνει τον τύπο της διαφο-
ζουν καμία διήθηση του υποκειμένου στρώ- ροποίησης, π.χ. λιπο- (λίπος), χόνδρο- (χόν-
ματος, αλλά θεωρούνται ως κακοήθη για δρος), αιμάγγειο- (αιμοφόρα αγγεία), με την
πρακτικούς σκοπούς επειδή έχουν έναν υψη- κατάληξη –ώμα που υποδηλώνει έναν καλοή-
λό κίνδυνο υποτροπής, συχνά κατά έναν πιο θη όγκο. Οι περισσότεροι αποτελούν βραδέ-
επιθετικό τύπο. Τα πτωχά διαφοροποιημένα ως αυξανόμενους όγκους με κάψα που απο-
καρκινώματα του μεταβατικού επιθηλίου τελούνται από τον κατάλληλα διαφοροποι-
έχουν μία πιο συμπαγή αρχιτεκτονική και συ- ημένο ιστό. Ο πιο συχνός τύπος είναι το λει-
χνά διηθούν βαθιά μέσα στο τοίχωμα της ου- ομύωμα, ένας καλοήθης όγκος που παρου-
ροδόχου κύστεως ή του ουρητήρος. σιάζει διαφοροποίηση προς τις λείες μυϊκές
ίνες, και που απαντάται συχνά στο μυ του
Μικροκυτταρικό καρκίνωμα μυομητρίου (βλέπε Κεφάλαιο 14, σελ. 430 ?).
Το μικροκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένας όγ- Τα λιπώματα αποτελούν επίσης συχνούς όγ-
κος που παρουσιάζει νευροενδοκρινική δια- κους, που συμβαίνουν συνήθως στους υποδό-
φοροποίηση με τη μορφή νευροεκκριτικών ριους ιστούς των ενηλίκων, τυπικά στη ράχη
κοκκίων που μπορούν να βρεθούν με το ηλε- και στους ώμους. Αυτά συνίσταται από μία
κτρονικό μικροσκόπιο ή να φανούν με ανο- μάζα ώριμου λίπους με κάψα. Αυτοί, και άλ-
σοϊστοχημική χρώση για πρωτεΐνες της μεμ- λοι καλοήθεις όγκοι, συζητούνται στα αντί-
βράνης των κυστιδίων όπως είναι η συναπτο- στοιχα κεφάλαια αυτού του τεύχους.
φυσίνη. Τυπικά, αυτό εμφανίζεται στους
βρόγχους, όπου αποτελεί και τον πιο επιθετι- Κακοήθεις Όγκοι του Ερειστικού
κό τύπο καρκινώματος του πνεύμονος, αλλά (Συνδετικού) Ιστού
περιστασιακά και σε άλλες θέσεις όπως στον Αυτοί είναι γνωστοί ως σαρκώματα (η σάρκα
τράχηλο της μήτρας και στον οισοφάγο. ελληνικό όνομα = σάρκα). Αυτά είναι πολύ
λιγότερο συχνά από τα καρκινώματα. Τα πε-
Άλλοι τύποι καρκινώματος περιλαμβάνουν το ρισσότερα απαντώνται μέσα στους εν τω βά-
ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, το κακοήθη όγ- θει μαλακούς ιστούς των άκρων και του κορ-
κο των ηπατοκυττάρων, και το βασικοκυττα- μού, αν και μερικά αναπτύσσονται μέσα στα
ρικό καρκίνωμα, μία μορφή καρκινώματος σπλάγχνα. Αποτελούν πολλούς διαφορετικούς
του δέρματος που είναι συχνά τοπικά κατα- τύπους. Παρόμοια με τους καλοήθεις όγκους,
στρεπτικό, αλλά σπανίως δίνει μεταστάσεις. η ονοματολογία παρουσιάζει τον τύπο της
διαφοροποίησης που δείχνεται: π.χ. ένα λει-
ομυοσάρκωμα είναι ένας κακοήθης όγκος
Όγκοι του Ερειστικού (Συνδετικού) Ιστού που παρουσιάζει διαφοροποίηση προς το
Οι ερειστικοί (συνδετικοί) ιστοί είναι ο ινώ- λείο μυ (Εικόνα 5.10). Τα ραβδομυοσαρκώ-
δης ιστός, ο λιπώδης ιστός, τα νεύρα, οι μύες, ματα παρουσιάζουν διαφοροποίηση προς
τα αιμοφόρα αγγεία, τα οστά και ο χόνδρος. σκελετικό μυ και είναι μεταξύ των πιο συ-
Αμφότεροι και καλοήθεις και κακοήθεις όγ- χνών τύπων της παιδικής ηλικίας. Τα καλά-
κοι μπορούν να συμβούν που παρουσιάζουν διαφοροποιημένα παραδείγματα περιέχουν
διαφοροποίηση προς μία από αυτές τις μορ- μυονημάτια μυοσίνης και ακτίνης τόσο καλά
φές συνδετικού ιστού. Είναι πιθανώς ότι όλοι προσανατολισμένα ούτως ώστε παρόμοιες
αυτοί οι όγκοι προέρχονται από αρχέγονα εγκάρσιες γραμμώσεις με αυτές που φαίνον-
μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα, τα οποία ται στο φυσιολογικό σκελετικό μυ μπορούν
διατηρούν την ικανότητα στο να διαφοροποι- να παρατηρηθούν. Στους πτωχά διαφοροποι-
ούνται προς πολλές κατευθύνσεις. ημένους όγκους, η διάγνωση γίνεται με βάση
150 TMHMA 1 • ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΝΟΣΩΝ
Άλλοι ιστοί
Λεμφικός Κανένας Λέμφωμα (Hodgkin ή μη-Hodgkin λέμφωμα)
Αιμοποιητικός Κανένα Λευχαιμία
Αρχέγονα νευρικά κύτταρα Γαγγλιονεύρωμα Νευροβλάστωμα, ρετινοβλάστωμα, και άλλοι
Κύτταρα γλοίας Κανένας Γλοίωμα (π.χ. αστροκύττωμα)
Μελανοκύτταρα Μελαγχρωματικοί σπίλοι Κακόηθες μελάνωμα
Μεσοθήλιο Κανένα Κακόηθες μεσοθηλίωμα
Εμβρυϊκά κύτταρα Τεράτωμα Τεράτωμα, σεμίνωμα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 • ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ 153
EIKONA 5.18 Αυτό το μεγάλο κίτρινο νεφροκυτταρικό EIKONA 5.19 Νόσος του Paget της θηλής του μαστού:
καρκίνωμα παρατηρείται να έχει διηθήσει την ανοιγμένη ο μηχανισμός της ανάπτυξης δείχνεται στο (Α) και η
νεφρική φλέβα. Ο όγκος μπορεί να επεκταθεί μέσω της προκαλούμενη εμφάνιση δίκην εκζέματος του υπερκείμενου
κάτω κοίλης φλέβας και να φθάσει στην καρδιά. δέρματος στο (Β).
156 TMHMA 1 • ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΝΟΣΩΝ
αιδοίο και στην πρωκτοορθική περιοχή και νων (Πίνακας 5.3) και η διαδικασία της με-
μπορεί να αποτελεί επιπλοκή των κακοήθων τάστασης (Εικόνα 5.20) είναι πολύπλοκοι δεν
όγκων των εξαρτημάτων του δέρματος. οφείλονται απλώς στην ανατομία της αιματι-
Οι μηχανισμοί της διασποράς των καρκί- κής ροής.