TL dùng cho mùa thi 2023 – 2024 THPT chuyên Nguyễn Trãi Đặng Thu Hà

CHỦ ĐỀ 2 (BÀI 3-4-5) (TIẾT 3-4-5-6) (TUẦN 2-3)

CÁC NƯỚC Á, PHI, MĨ LA TINH TỪ SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI
BÀI 3: CÁC NƯỚC ĐÔNG BẮC Á
Câu thêm: Trình bày những nét chung về khu vực Đông Bắc Á sau chiến tranh thế giới II?
Trước Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước Đông Bắc Á (trừ Nhật Bản) đều bị chủ nghĩa thực dân nô dịch. Sau chiến tranh thế
giới thứ 2, tình hình khu vực có nhiều biến đổi to lớn:
* Về chính trị : Cách mạng Trung Quốc thắng lợi dẫn tới sự ra đời của nước CHND Trung Hoa (10/1949). Trung Quốc đã thu hồi
Hồng Kông và Ma Cao, Đài Loan vẫn tồn tại chính quyền riêng. Năm 1948, Triều Tiên bị chia cắt thành 2 nước với 2 chế độ
chính trị khác nhau ...
* Về Kinh tế : có sự tăng trưởng nhanh, đạt được những thành tựu rực rỡ... Trung Quốc có tốc độ phát triển nhanh và cao nhất thế
giới; Nhật Bản phát triển thần kỳ.; 3 con rồng (Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông)
Câu 1: Sự thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và ý nghĩa lịch sử của sự kiện này?
- Sau khi chiến tranh chống Nhật kết thúc, đã diễn ra cuộc nội chiến giữa Quốc Dân Đảng và Đảng Cộng sản. Cuối 1949, nội chiến
kết thúc, thắng lợi thuộc về Đảng Cộng sản. Ngày 1- 10- 1949, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập đứng đầu là
Chủ tịch Mao Trạch Đông
=> Ý nghĩa: kết thúc hơn 100 năm nô dịch và thống trị của đế quốc, xóa bỏ tàn dư phong kiến; đưa Trung Quốc bước vào kỉ
nguyên độc lập tự do và tiến lên CNXH; nối liền CNXH từ Âu sang Á, ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của phong trào giải
phóng dân tộc trên thế giới…
Câu 2: Đường lối và thành tựu của công cuộc cải cách – mở cửa mà Trung Quốc đạt được từ năm 1978 đến năm 2000?
* Đường lối cải cách – mở cửa: 12/1978, TW Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đề ra đường lối mới, do Đặng Tiểu Bình khởi
xướng, mở đầu cho công cuộc cải cách kinh tế- xã hội của đất nước. Đường lối này được nâng lên thành “Đường lối chung” tại
Đại hội XII, Đại hội XIII của Đảng. Nội dung chính:
+ Lấy phát triển kinh tế làm trung tâm
+ Tiến hành cải cách và mở cửa.
+ Chuyển nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa linh hoạt hơn, nhằm hiện đại hóa và xây
dựng CNXH mang đặc sắc Trung Quốc...
* Thành tựu:
Sau hơn 20 năm cải cách, mở cửa đất nước Trung Quốc đã có những biến đổi căn bản:
- Kinh tế: tiến bộ nhanh chóng, đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới, đời sống nhân dân được cải thiện
- KHKT, văn hóa- giáo dục, y tế đạt nhiều thành tựu nổi bật...
- Đối ngoại: có nhiều thay đổi, vai trò và địa vị quốc tế ngày càng được nâng cao...
BÀI 4: CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á, ẤN ĐỘ
Câu 3: Những nét chính về quá trình đấu tranh giành độc lập ở Đông Nam Á sau chiến tranh?
Trước chiến tranh thế giới thứ hai, hầu hết các nước trong khu vực là thuộc địa của đế quốc Âu- Mĩ (trừ Thái Lan).
Trong chiến tranh, các nước ĐNA bị biến thành thuộc địa của quân phiệt Nhật Bản.
- Tận dụng thời cơ Nhật đầu hàng, năm 1945 một số nước đã giành được độc lập (như Inđônêxia; Việt Nam; Lào) hoặc
giải phóng phần lớn lãnh thổ (Miến Điện, Mã Lai, Philippin)
- Sau đó, thực dân Âu- Mĩ quay trở lại tái chiếm Đông Nam Á. Trải qua cuộc đấu tranh lâu dài, các nước Philippin;
Miến Điện; Inđônêxia; Mã Lai, Xingapo đã giành lại được độc lập, chủ quyền.
- Năm 1954, cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân 3 nước VN, Lào và Campuchia đã kết thúc thắng lợi. Tiếp đó,
nhân dân 3 nước phải tiến hành cuộc kháng chiến chống Mĩ đến 1975 mới giành thắng lợi hoàn toàn
- Riêng Brunây, 1/1984 tuyên bố là quốc gia độc lập. Đông Timo tách khỏi Inđônêxia năm 1999 và đến 20/5/2002 trở
thành quốc gia độc lập.
Câu 4: Các giai đoạn phát triển của cách mạng Lào (1945 – 1975)?
(Hoặc cuộc đấu tranh bảo vệ nền độc lập của nhân dân Lào từ năm 1945 đến năm 1975)
* Khởi nghĩa chống quân phiệt Nhật (1945):
- 8/1945, tận dụng thời cơ Nhật đầu hàng đồng minh, 23/8/1945 Nhân dân Lào nổi dậy giành chính quyền.
- 12/10/1945 Nhân dân thủ đô Viêng Chăn khởi nghĩa giành thắng lợi. Chính phủ Lào tuyên bố độc lập.
* Kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954)
- 3/1946 thực dân Pháp trở lại xâm lược Lào. Cuộc kháng chiến của nhân dân Lào bùng nổ.
- 7/54, Pháp buộc phải kí Hiệp định Giơnevơ công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Lào, thừa nhận địa vị hợp
pháp của các lực lượng kháng chiến Lào.
* Kháng chiến chống Mĩ:

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MTPVTCHPHĐTCC, CXCTCƠ 1 GĐHPBY, HMQPTKNNTC,BMKM!
TL dùng cho mùa thi 2023 – 2024 THPT chuyên Nguyễn Trãi Đặng Thu Hà

- 3/1955: Đảng Nhân dân Cách mạng Lào được thành lập, lãnh đạo nhân dân tiến hành kháng chiến chống Mĩ giành nhiều thắng
lợi.
- 2/1973, Mĩ và tay sai phải kí Hiệp định Viêng Chăn lập lại hoà bình, thực hiện hoà hợp dân tộc ở Lào.
- Từ tháng 5 đến tháng 12/1975, quân dân Lào nổi dậy giành chính quyền trong cả nước. 2/12/1975, Nước CHDC Nhân dân Lào
chính thức thành lập.
Câu 5: Tình hình Campuchia từ năm 1945 đến năm 1993?
* Kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954)
- 10/1945, Pháp trở lại xâm lược Campuchia
- 7/1954, Pháp kí Hiệp định Giơnevơ công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của 3 nước Đông Dương
* Thời kỳ trung lập (1954 – 1970): Chính phủ Campuchia do Xihanuc lãnh đạo thực hiện đường lối hoà bình trung lập...
* Kháng chiến chống Mĩ (1970 – 1975)
- 3/1970, Mĩ điều khiển tay sai lật đổ chính phủ Xihanuc. Nhân dân Campuchia sát cánh cùng nhân dân Việt Nam, Lào tiến hành
kháng chiến chống Mĩ, từng bước giành thắng lợi.
- 17/4/1975, giải phóng thủ đô Phnômpênh. Cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi.
* Đấu tranh chống tập đoàn Khơme đỏ (1975 – 1979): Được sự giúp đỡ của quân tình nguyện VN, ngày 7/1/1979, chế độ diệt
chủng bị lật đổ, thủ đô Phnômpênh được giải phóng, Nước CHND Campuchia được thành lập. Campuchia bước vào thời kì hồi
sinh xây dựng lại đất nước.
* Nội chiến và tái lập vương quốc (1979-1993):
- 1979, bùng nổ nội chiến bùng nổ.
- 10/1991, được cộng đồng quốc tế giúp đỡ, Hiệp định hoà bình về Campuchia được kí kết tại Pari
- 9/1993, sau cuộc tổng tuyển cử, Quốc hội mới họp thông qua Hiến pháp, tuyên bố thành lập Vương quốc Campuchia do Xihanuc
làm Quốc vương
Câu 6: Quá trình xây dựng và phát triển kinh tế- văn hóa của nhóm 5 nước sáng lập ASEAN từ sau khi giành
độc lập đến năm 2000?
Nhóm 5 nước sáng lập ASEAN bao gồm Thái Lan, Malaixia, Xingapo, Philippin và Inđônêxia
* Sau khi giành được độc lập, các nước này đều tiến hành chiến lược công nghiệp hóa thay thế nhập khẩu
(chiến lược kinh tế hướng nội)
- Mục tiêu: nhanh chóng xóa bỏ nghèo nàn lạc hậu, xây dựng nền kinh tế tự chủ.
- Nội dung: chủ yếu đẩy mạnh công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng trong nước thay thế hàng nhập khẩu, lấy thị trường
trong nước làm chỗ dựa để phát triển sản xuất.
- Thành tựu: đạt được một số thành tựu bước đầu về kinh tế xã hội, sản xuất đã đáp ứng sđược nhu cầu cơ bản của
nhân dân trong nước, phát triển một số ngành chế biến, chế tạo...
- Hạn chế: thiếu vốn, nguyên liệu và công nghệ, chi phí cao dẫn đến thua lỗ, tệ tham nhũng, quan liêu phát triển.
* Từ những thập kỷ 60- 70 trở đi, chính phủ các nước này chuyển sang chiến lược công nghiệp hóa lấy xuất
khẩu làm chủ đạo (chiến lược kinh tế hướng ngoại),
- Mục tiêu: khắc phục những hạn chế của chiến lược hướng nội, thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh
- Nội dung: mở cửa nền kinh tế, thu hút vốn và công nghệ tiên tiến của nước ngoài, sản xuất hàng hóa để xuất khẩu,
phát triển ngoại thương.
- Thành tựu: đạt được những thành tựu to lớn. Tỉ trọng công nghiệp trong nền kinh tế cao hơn nông nghiệp, mậu dịch
đối ngoại tăng trưởng nhanh.
- Hạn chế: Năm 1997-1998, các nước trong khu vực trải qua cuộc khủng hoảng tài chính- tiền tệ nghiêm trọng, phải
vài năm sau, kinh tế mới dần phục hồi.
Câu 7: Sự ra đời và phát triển của tổ chức ASEAN?
* Hoàn cảnh ra đời:
ASEAN ra đời trong bối cảnh khu vực và thế giới có nhiều biến chuyển to lớn vào nửa sau những năm 60 của thế kỉ
XX:
- Những tổ chức hợp tác mang tính khu vực trên thế giới xuất hiện ngày càng nhiều, nhất là sự thành công của EEC-
1957 đã cổ vũ các nước Đông Nam Á tìm cách liên kết với nhau.
- Sau khi giành độc lập, nhiều nước ĐNA bước vào thời kì phát triển kinh tế trong điều kiện rất khó khăn. Nhiều nước
trong khu vực thấy cần có sự hợp tác với nhau để cùng phát triển

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MTPVTCHPHĐTCC, CXCTCƠ 2 GĐHPBY, HMQPTKNNTC,BMKM!
TL dùng cho mùa thi 2023 – 2024 THPT chuyên Nguyễn Trãi Đặng Thu Hà

- Trong khi đó, Mĩ ngày càng sa lầy trên chiến trường Đông Dương, các thế lực đế quốc và một số cường quốc khác
vẫn tìm mọi cách phát huy ảnh hưởng của mình ở Đông Nam Á=> các nước Đông Nam Á muốn liên kết lại để hạn
chế ảnh hưởng của các cường quốc bên ngoài đối với khu vực.
* Sự thành lập:
- Ngày 8.8.1967 đại biểu 5 nước Inđônêxia , Xingapo, Thái Lan , Malaixia , Philippin họp tại Băng Cốc đã quyết định
thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)
- Mục tiêu: phát triển kinh tế, văn hoá thông qua những nỗ lực hợp tác chung giữa các nước thành viên, trên tinh thần
duy trì hoà bình và ổn định khu vực.
* Quá trình phát triển:
- 1967-1975: là 1 tổ chức khu vực non trẻ, hợp tác lỏng lẻo, chưa có vị trí trên trường quốc tế
- Từ giữa những năm 70 của TK XX bắt đầu có những chuyển biến mới, được đánh dấu bằng Hội nghị cấp cao lần thứ
nhất được tổ chức tại Bali (Inđônêxia- 2/76) với việc kí kết "Hiệp ước thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á" (Hiệp ước
Ba li).
- Hiệp ước Bali xác định những nguyên tắc cơ bản trong quan hệ giữa các nước:
1. Tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ
2. Không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau
3. Không sử dụng vũ lực hoặc đe doạ bằng vũ lực đối với nhau
4. Giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình
5. Hợp tác phát triển có hiệu quả trong các lĩnh vực kinh tế, văn hoá và xã hội
- Vào thời điểm này, quan hệ giữa ASEAN với các nước Đông Dương bắt đầu được cải thiện...Sau thời kì căng thẳng
giữa 2 nhóm nước (từ cuối thập kỉ 70 đến giữa thập kỉ 80) về "vấn đề Campuchia", VN và ASEAN bắt đầu quá trình
đối thoại, hòa dịu. Đây cũng là thời kì kinh tế các nước ASEAN bắt đầu tăng trưởng.
- Năm 1984, Brunây gia nhập và trở thành thành viên thứ 6
- 7/1995, Việt Nam trở thành thành viên thứ 7
- 1997, Lào và Myanma gia nhập ASEAN.
- Năm 1999, Campuchia đã trở thành thành viên thứ 10
=> Như vậy, ASEAN từ 5 nước sáng lập ban đầu đã phát triển thành 10 nước. Từ đây, ASEAN đẩy mạnh hoạt động
hợp tác kinh tế, xây dựng Đông Nam Á thành khu vực hoà bình, ổn định để cùng phát triển.
Câu 8: Khái quát quá trình đấu tranh giành độc lập của Ấn Độ từ năm 1945 đến năm 1950?
- Ấn Độ là thuộc địa của thực dân Anh. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc đấu tranh chống thực dân Anh, đòi độc
lập của nhân dân Ấn Độ dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc đại phát triển mạnh mẽ
- Trước sức ép của phong trào đấu tranh, thực dân Anh buộc phải nhượng bộ, hứa sẽ trao quyền tự trị theo "phương án
Maobáttơn", chia Ấn Độ thành 2 quốc gia trên cơ sở tôn giáo: Ấn Độ của những người theo Ấn Độ giáo và Pakixtan
của người theo Hồi giáo. 8/1947, 2 nhà nước tự trị Ấn Độ và Pakixtan thành lập.
- Không thoả mãn với quy chế tự trị, Đảng Quốc đại tiếp tục lãnh đạo nhân dân đấu tranh. 26/1/1950, Ấn Độ tuyên bố
độc lập và thành lập nước cộng hoà.
Câu 9:Trình bày sự phát triển kinh tế- văn hoá và chính sách đối ngoại của Ấn Độ (1950- 2000)?
Trong thời kì xây dựng đất nước, Ấn Độ đạt được nhiều thành tựu về nông nghiệp và công nghiệp, đặc biệt là công
nghiệp nặng, chế tạo máy, xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại:
* Kinh tế:
- Nông nghiệp: Nhờ tiến hành cuộc “cách mạng xanh”, từ giữa những năm 70 của thế kỉ XX, Ấn Độ đã tự túc được
lương thực. Đến năm 1995, Ấn Độ trở thành nước xuất khẩu gạo đứng hàng thứ ba trên thế giới.
- Công nghiệp: Trong những năm 80 thế kỉ XX, Ấn Độ đứng hàng thứ 10 thế giới về sản xuất công nghiệp...
- Khoa học, kĩ thuật, văn hoá giáo dục có những bước phát triển nhanh chóng. Đang cố gắng vươn lên hàng các
cường quốc về công nghệ phần mềm, công nghệ hạt nhân, công nghệ vũ trụ. Cuộc “cm chất xám” đã đưa Ấn Độ thành
một trong những nước sản xuất phần mềm lớn nhất thế giới.
* Về đối ngoại:
- Thực hiện chính sách hoà bình, trung lập, tích cực, ủng hộ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ...
- Ấn Độ chính thức thiệt lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam tháng 1/1972
BÀI 5: CÁC NƯỚC CHÂU PHI, MỸ LA TINH

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MTPVTCHPHĐTCC, CXCTCƠ 3 GĐHPBY, HMQPTKNNTC,BMKM!
TL dùng cho mùa thi 2023 – 2024 THPT chuyên Nguyễn Trãi Đặng Thu Hà

Câu 10: Khái quát phong trào giải phóng dân tộc châu Phi sau chiến tranh thế giới II?
Sau chiến tranh thế giới II, cơn bão táp cách mạng giải phóng dân tộc đã bùng nổ ở châu Phi và nơi đây trở thành "lục
địa mới trỗi dậy" trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, thực dân.
- Từ sau năm 1945 đến năm 1975
+ Phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ở châu Phi đặc biệt phát triển từ những năm 50 của thế kỉ XX, trước
hết là ở khu vực Bắc Phi, sau đó lan ra các nơi khác.
+ Năm 1960 được ghi nhận là "Năm châu Phi" với 17 nước được trao trả độc lập.
+ Năm 1975, thắng lợi của nhân dân Môdămbich và Ănggôla trong cuộc đấu tranh chống thực dân Bồ Đào Nha đã
đánh dấu sự sụp đổ căn bản của chủ nghĩa thực dân cũ cùng hệ thống thuộc địa của nó ở châu Phi.
- Sau năm 1975: nhân dân các thuộc địa còn lại hoàn thành cuộc đấu tranh đánh đổ chủ nghĩa thực dân cũ, giành độc
lập và quyền sống của con người.
- Tại Nam Phi, do sự đấu tranh quyết liệt và kiên cường của người da màu ở Nam Phi dưới sự lãnh đạo của Đại hội dân
tộc Phi (ANC), bản Hiến pháp tháng 11/93 đã chính thức xoá bỏ chế độ phân biệt chủng tộc (Apácthai). Sau cuộc bầu
cử dân chủ giữa các chủng tộc (4/1994), Nenxơn Man-đê-la trở thành Tổng thống da đen đầu tiên ở Cộng hoà Nam
Phi.
Câu 11: Những nét chính về phong trào giải phóng dân tộc khu vực Mĩ Latinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ
hai?
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Mĩ tìm cách biến Mĩ Latinh thành "sân sau" của mình. Cuộc đấu tranh chống chế độ
độc tài thân Mĩ bùng nổ và phát triển, tiêu biểu nhất là thắng lợi của cách mạng Cuba:
+ Tháng 3/52, với sự giúp đỡ của Mĩ, Batixta thiết lập chế độc độc tài quân sự. Nhân dân Cuba đứng lên đấu tranh
chống chế độ độc tài.
+ Mở đầu là cuộc tấn công vào trại lính Môncađa ngày 26.7.1953 của 135 thanh niên yêu nước do Phiđen Cátxtơrô chỉ
huy
+ 1/1/1959, chế độ độc tài Batixta sụp đổ, nước Cộng hoà CuBa ra đời do Phiđen Cátxtơrô đứng đầu.
=> Cách mạng Cuba xứng đáng là lá cờ đầu của phong trào giải phóng dân tộc ở Mĩ la tinh, cổ vũ nhân dân Mĩ La
Tinh đứng lên đấu tranh giành độc lập, đánh dấu bước pt mới của pt giải phóng dân tộc ở Mĩ la tinh, mở ra một thời
kì đấu tranh vũ trang sôi nổi quyết liệt ở khu vực này.
- Nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của cách mạng Cuba, 8/61, Mĩ đề xướng việc tổ chức “Liên minh vì tiến bộ” để lôi kéo
các nước Mĩ la tinh. Nhưng, do ảnh hưởng của cách mạng Cuba, trong những năm 60- 80, phong trào đấu tranh chống
Mỹ và chế độ độc tài thân Mỹ ở khu vực ngày càng phát triển và giành nhiều thắng lợi.
- Với các hình thức đấu tranh phong phú, Mỹ latinh đã trở thành "lục địa bùng cháy". Phong trào đấu tranh vũ trang
chống chế độ độc tài phản động ở các nước Chilê, Nicaragoa, Vênêxuêla, Goatêmala...diễn ra liên tục. Kết quả là
chính quyền độc tài ở nhiều nước đã bị lật đổ, các chính phủ dân chủ được thiết lập.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
MTPVTCHPHĐTCC, CXCTCƠ 4 GĐHPBY, HMQPTKNNTC,BMKM!