Kajetan Gawroński 7d – słownik historyczny I Wojna Światowa

I Wojna Światowa – 1914 – 1918 – zwana też Wielką Wojną (Do wojny stanęły 2 bloki — z
jednej strony państwa centralne: Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i imperium osmańskie
(Turcja), z drugiej ententa: Francja, Rosja, W. Brytania, Serbia z Czarnogórą oraz po niem.
agresji Belgia.). [jak podaje PWN] Udział w wojnie wzięły 33 państwa (29 ententa), ok. 70 mln
żołnierzy (ok. 10 mln zabitych, ok. 20 mln rannych); w armiach państw zaborczych służyło
ponad 500 tys. Polaków, walczyła też polska formacja Legiony Polskie w I wojnie światowej.
W wyniku wojny rozpadła się monarchia austro-węgierska, Niemcy i Austria stały się
republikami, powstała sowiecka Rosja, odrodziły się bądź powstały nowe państwa: Polska,
Czechosłowacja, Jugosławia, Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia; dokonano nowego podziału
kolonii i wytyczono nowe granice w Azji i Afryce; powstała Liga Narodów; wojna zrujnowała
przede wszystkim Europę i spowodowała zmniejszenie się jej roli w stosunku do innych części
świata.
1. Albert Ernest Fryderyk Jerzy – Jerzy V – ur. 3.06.1865 zm. 20.01.1936. Zjednoczonego
Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii (od 1927 Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) i
cesarz Indii od 6 maja 1910., podczas I wojny światowej zmienił nazwisko na Windsor,
aby obecne Coburg nie kojarzyło się opinii publicznej z Niemcami, za jego rządów
imperium brytyjskie osiągnęło największą w historii świata powierzchnię, liczącą ok
37 mln kw
2. alianci - słowo oznaczające sojuszników lub sprzymierzeńców, w I wojnie światowej w
skład grupy alianckiej wchodziły kraje walczące z krajami centralnymi;
3. Amerykański Korpus Ekspedycyjny – walczyli w Europie podczas I wojny światowej.
Korpus został powołany w 1917 roku, rozwiązany w 1919. Był dowodzony przez
generała Johna Pershinga.
4. armata - działo przeznaczone głównie do strzelania płaskotorowego, zazwyczaj do
celów znajdujących się bezpośrednio w polu widzenia; jedno z podstawowych
narzędzi walki w I wojnie światowej, przenoszące ładunki wybuchowe dalekiego
rażenia;
5. artyleria - jeden z podstawowych rodzajów wojsk, na uzbrojenie którego wchodzą
działa oraz wyrzutnie rakietowe, a w przeszłości także machiny miotające.
6. bagnet - rodzaj broni białej mocowanej u wylotu lufy broni strzeleckiej, po nałożeniu
na broń palną bagnet stanowi jej przedłużenie umożliwiające efektywniejsze
wykorzystanie jej w walce wręcz;
7. balony – wykorzystywane w walce powietrznej podczas I wojny światowej,
szczególną skuteczność notowano w odpieraniu ataków bombowców
nurkujących. balony tworzyły system zapór połączonych stalowymi linami. Nie
posiadały załogi
8. bałkańska wojna - konflikt zbrojny pomiędzy Ligą Bałkańską, czyli antytureckim
sojuszem państw bałkańskich, a samą Turcją.
9. bałkański kocioł - sytuacja geopolityczna na Półwyspie Bałkańskim, szczególnie w jego
północno-zachodniej części, od połowy XIX wieku.
10. beton zbrojny - beton zawierający pręty stalowe, w zależności od sposobu
współpracy stalowego zbrojenia z betonem rozróżnia się żelbet i beton sprężony; w I
wojnie światowej wykorzystywany do budowy okrętów wojennych
11. Bismarck Von Otto – ur. 1.04.1815 zm. 30.07.1898. kanclerz Rzeszy zwany Żelaznym
Kanclerzem. Odegrał wiodącą rolę w procesie zjednoczenia Niemiec. W polityce
wewnętrznej zwolennik ewolucyjnego konserwatyzmu. Uważany jest za jednego z
najbardziej wpływowych polityków niemieckich XIX wieku, jego dążenia i poglądy w
znacznym stopniu wpłynęły na imperialistyczny stosunek Niemiec do sąsiadów i
innych krajów, w tym kolonii;
12. bolszewicy - działacze rosyjskiego ruchu robotniczego dążący do przejęcia władzy w
państwie drogą rewolucji. Początkowo była to frakcja rewolucyjna
Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, doprowadzili do obalenia caratu w
Carskiej Rosji i wycofania Rosji z działań I wojny światowej, w 1919r. rozpoczęli
działania zbrojne (wojnę polsko-bolszewicką) z Polską, chcąc rozprzestrzenić
rewolucję na całą Europę;
13. bomba głębinowa - broń podwodna, przeznaczona do rażenia okrętów podwodnych
znajdujących się w zanurzeniu; wprowadzone do działań zbrojnych w 1916 przez
Royal Navy (Brytyjską Marynarkę Wojenną);
14. Bosfor - cieśnina łączącą Morze Czarne z morzem Marmara, położona między
Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą, oddziela Europę od Azji. Podczas I wojny
światowej arena największego starcia pomiędzy flotą czarnomorską a krążownikiem
niemieckim
15. Brytyjski Korpus Ekspedycyjny - wydzielona część British Army, która wzięła udział w
walkach we Francji i w Belgii w czasie I wojny światowej
16. traktat w Brześciu - Traktat podpisany 3 marca 1918 roku w Brześciu, przez faktyczne
wyznaczenie nowej granicy Rosji, pozbawiał ją Królestwa Polskiego, Litwy, Łotwy,
Estonii, Finlandii.
17. Centralne państwa - nazwa przyjęta podczas I wojny świat. na określenie bloku
państw (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, Bułgaria), nawiązująca do ich centralnego
położenia geograficznego.
18. Czołgi - gąsienicowy wóz bojowy, przeznaczony do walki z siłami przeciwnika na
krótkich i średnich dystansach za pomocą prowadzenia ognia na wprost. Pierwsze
użycie czołgów nastąpiło w 1916r we wrześniu, kiedy Brytyjczycy w walkach nad
Sommą wykorzystali kilkadziesiąt maszyn bojowych;
19. Dardanele - cieśnina między Półwyspem Bałkańskim w Europie a Azją Mniejszą,
łącząca Morze Egejskie z morzem Marmara.
20. Dmowski Roman - ur. 9 sierpnia 1864 zm. 2 stycznia 1939 w Drozdowie. polski
polityk, publicysta polityczny, minister spraw zagranicznych, poseł na Sejm
Ustawodawczy II Rzeczypospolitej, poseł II i III Dumy Państwowej Imperium
Rosyjskiego.
21. drut kolczasty - to element konstrukcyjny, który wykonuje się w postaci dwóch (lub
trzech) skręconych spiralnie stalowych drutów. Na nich, w odstępach owija się krótkie
odcinki drutu, które mają wystające, ostre końce. Pierwsze zastosowanie w walkach
datuje się na 1868r. w USA, jako forma ochrony farm kowbojów (zwane również
 romby Kelleg’o); szeroko stosowane przy budowaniu zasiek (przeszkód) dla wrogich
armii;
22. działa szybkostrzelne - broń artyleryjska stanowiąca uzbrojenie okrętów. W okresie od
około XVII wieku do połowy XX wieku była ona podstawowym rodzajem uzbrojenia
okrętów, stanowiącym o ich sile bojowej.
23. dominium brytyjskie - forma ustrojowa istniejąca w ramach imperium brytyjskiego,
stanowiąca formę pośrednią między samorządną kolonią a suwerennym państwem, z
czasem ewoluująca w stronę suwerenności.
24. Dzierżyński Feliks – ur. 11 września 1877, zm. 20 lipca 1926. Polski i radziecki
rewolucjonista i polityk. Po przewrocie bolszewickim był organizatorem radzieckich
służb bezpieczeństwa.
25. Ententa-entante cordinale - nazwa układu pomiędzy Francją i Wielką Brytanią,
zawartego 8 kwietnia 1904.
26. Falkenhain von Erich – ur. 11 września 1861 zm 8 kwietnia 1922. pruski generał
piechoty. W latach 1914–1916 szef sztabu generalnego i naczelny dowódca armii
niemieckiej. Turecki marszałek armii. Odznaczony orderem Pour le Mérite z Liściem
Dębu.
27. Foch Ferdynand – ur. 2 października 1851 zm 20 marca 1929. Francuski dowódca i
teoretyk wojskowy, dowódca wyższych związków taktycznych armii francuskiej,
marszałek Francji, marszałek polny Wielkiej Brytanii i marszałek Polski, szef Sztabu
Generalnego, przewodniczący Rady Wojennej Sprzymierzonych, naczelny wódz Sił
Sprzymierzonych.
28. Franciszek Ferdynand – ur. 18 grudnia 1863, zm 28 czerwca 1914. Były król Austro-
Węgier. Pretendent i tytularny książę Modeny od 1875 (odziedziczył roszczenia po
swoim kuzynie Franciszku V), generał kawalerii cesarskiej i królewskiej
Armii oraz admirał cesarskiej i królewskiej Marynarki Wojennej, generalny inspektor
sił zbrojnych monarchii austrowęgierskiej.
29. French John – ur.28 września 1852 zm 22 maja 1925.Brytyjski marszałek polny,
pierwszy naczelny dowódca Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego w I wojnie
światowej.
30. Gallipoli-bitwa - bitwa toczona od 25 kwietnia 1915 do 9 stycznia 1916 roku, która w
założeniu ententy miała być początkiem większej operacji mającej za zadanie zdobycie
Stambułu.
31. gaz chlorowy (Inaczej iperyt siarkowy) - organiczny związek chemiczny z grupy
tioeterów. Stosowany jako bojowy środek trujący z grupy iperytów. Nazwa iperyt
pochodzi od miejscowości Ypres w Belgii, gdzie w czasie I wojny światowej 12 lipca
1917 został on użyty bojowo po raz pierwszy.
32. gazy bojowe - jeden z rodzajów broni, w którym podstawowym czynnikiem rażącym
jest związek chemiczny o toksycznych właściwościach
33. Gorlice – m.in. miejsce bitwy podczas I wojny światowej. Walki pozycyjne
pod Gorlicami trwały prawie pół roku, ale decydujące starcie rozpoczął
niespodziewany atak wojsk niemieckich i austro-węgierskich 2 maja 1915. W dniach
2–5 maja 1915 pod Gorlicami został przerwany front rosyjski.
34. granat - Rodzaj pocisku rażącego energią wybuchu i odłamkami. Granaty mogą być
również wykorzystywane jako broń obezwładniająca lub zapalająca, a także do innych
celów jak np. stawianie zasłon dymnych.
35. Haller Józef – ur. 13 sierpnia 1873, zm 4 czerwca 1960. generał broni Wojska
Polskiego, Naczelny Dowódca wszystkich Wojsk Polskich od 4 października 1918 roku,
komendant Legionów, od 16 marca do 2 kwietnia 1915 roku.
36. haubica - działo dużego kalibru, przeznaczone głównie do strzelania stromotorowego.
37. Hindenburg Paul von – ur. 2 października 1847 zm 2 sierpnia 1934 roku. Niemiecki
dowódca, feldmarszałek i polityk, w latach 1925–1934 Prezydent Republiki
Weimarskiej i III Rzeszy.
38. Hotchkiss-karabin - podstawowy francuski ciężki karabin maszynowy z okresu obu
wojen światowych, kaliber 8 mm, przyjęty na uzbrojenie w 1914 roku.
39. Imperializm - polityka państw mocarstwowych, polegająca na podbojach kolonialnych
lub dążeniu do podporządkowania sobie innych krajów; w XIX i XX wieku cechował się
silnym dążeniem do podporządkowania sobie słabszych narodów, poszerzenia
terytoriów, dostępu do surowców, zdobycia nowych rynków zbytu, a także
tworzeniem nowych baz wojskowych;
40. Józef Franciszek – ur. 18 sierpnia 1830, zm 21 listopada 1916. Przedstawiciel domu
habsbursko-lotaryńskiego, w latach 1848–1916 cesarz Austrii i król Węgier, król Czech
i król Chorwacji, w latach 1848–1866 Prezydent Związku Niemieckiego.
41. Joshep Joffre – ur. 12 stycznia 1852 zm 3 stycznia 1931 roku. Francuski dowódca
wojskowy, szef Sztabu Generalnego, wiceprezydent Wyższej Rady Wojennej, generał
dywizji, naczelny wódz armii francuskiej w czasie I wojny światowej, marszałek Francji.
42. karabin powtarzalny - to rodzaj broni, która jest wyposażona w magazynek,
ale po każdym strzale konieczne jest jej przeładowanie. To broń nieautomatyczna,
dlatego od strzelca wymaga się więcej pracy, niż w przypadku obsługi broni
samoczynnej, samopowtarzalnej i samoczynno-samopowtarzalnej.
43. karabiny maszynowe - rodzaj zespołowej automatycznej broni strzeleckiej
nie przekraczającej kalibru 20 mm, zdolnej do prowadzenia ognia ciągłego. Najczęściej
zasilanej amunicją karabinową z taśm nabojowych lub wymiennych magazynków.
44. Karadziordziewić I Piotr – ur. 11 lipca 1844, zm 16 sierpnia 1921 roku. Ostatni król
Serbii od 1903 do 1918, pierwszy władca Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców
od 1918.
45. kastety - broń obuchowa miażdżąca, używana w walce wręcz. Kastet zazwyczaj jest
odlewany z metalu (głównie ze stali i aluminium, chociaż istnieją także kastety
wyrabiane z tworzyw sztucznych dla zmniejszenia wagi i niezauważenia przez
wykrywacze metalu).
46. Kiereński Aleksander – ur. 4 maja 1881 zm. 11 czerwca 1970. Rosyjski polityk,
parlamentarzysta i prawnik. Od 20 lipca do 8 listopada 1917 przewodniczący Rządu
Tymczasowego Rosji. Jego rząd został obalony przez przewrót bolszewicki. W latach
1912–1917 deputowany do Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego IV kadencji.
47. kolonie - posiadłości państwa, nazywanego krajem macierzystym bądź metropolią,
znajdująca się poza jego granicami i podlegająca bezpośredniej zależności politycznej
i gospodarczej, w XIXw. nastąpił nowy podział kolonialny pomiędzy kraje europejskie,
 Hiszpania i Portugalia utraciły swe wpływy na kontynencie Ameryki Płd., nową „siłą”
okazała się być Wlk.Brytania, swoje aspiracje kolonialne zwiększyły Włochy i Niemcy,
które w XIX w. doprowadziły do agresywnej polityki międzynarodowej, w związku z
zajętymi obszarami przez inne kraje, takie jak Holandia, Wlk.Brytania, Francja czy
Rosja.
48. konferencja pokojowa w Paryżu - konferencja pokojowa, zorganizowana w Paryżu
po zakończeniu I wojny światowej, trwająca od 18 stycznia 1919 do 21 stycznia 1920
roku. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw.
49. Konwecje Haskie – w roku 1899 i 1907 roku były pierwszymi traktatami
wielostronnymi, które dotyczyły prowadzenia działań wojennych.
50. Krążowniki - klasa dużych, silnie uzbrojonych okrętów nawodnych, wyróżniana od II
połowy XIX wieku do chwili obecnej. Stanowiła jedną z podstawowych klas okrętów.
W miarę rozwoju techniki klasa krążowników ewoluowała i dzieliła się na liczne
podklasy, różniące się od siebie charakterystykami, w tym wielkością.
51. kwietninowe tezy - stanowiące program polityczny bolszewików. Przedstawiano w
nich hipotezę, jakoby w Rosji w wyniku rewolucji lutowej dokonały się przemiany
o charakterze burżuazyjno‐demokratycznym. Następnie Lenin postulował jak o jak
najszybsze wywołanie rewolucji socjalistycznej i obalenie Rządu Tymczasowego.
52. Legion Puławski - polska formacja zbrojna utworzona w czasie I wojny światowej pod
auspicjami Komitetu Narodowego Polskiego, licząca ok. tysiąca ochotników; walczyła
w składzie armii rosyjskiej przeciwko Niemcom na froncie wschodnim.
53. Legiony Polskie - Polskie formacje wojskowe, działające w latach 1914–1917 po
stronie państw centralnych, podporządkowane organizacyjnie Naczelnej Komendzie
armii austro-węgierskiej, natomiast politycznie i częściowo organizacyjnie –
Naczelnemu Komitetowi Narodowemu.
54. Liga Narodów - organizacja międzynarodowa, powołana w 1919 r. na mocy traktatu
wersalskiego, kończącego I wojnę światową. Główne jej cele to zapobieganie wojnom
i rozwój współpracy międzynarodowej. W przypadku agresji Liga mogła stosować
sankcje wobec agresora.
55. Londyński traktat – 1915 - Deklaracja z 26 kwietnia 1915 r., w której Francja, Wielka
Brytania, Włochy i Rosja zobowiązują się nie zawierać odrębnego pokoju w czasie
obecnej wojny europejskiej, pozostaje tajna.
56. Lundendorf Erich – ur. 9 kwietnia 1865 zm. 20 grudnia 1937. Wojskowy niemiecki,
czołowy dowódca w czasie I wojny światowej.
57. Marna – bitwa – kilkudniowa bitwa na froncie zachodnim I wojny światowej pomiędzy
wojskami francusko-brytyjskimi a niemieckimi, która powstrzymała dalszy marsz
Niemców na zachód.
58. Messines – atak minowy – seria 19 wybuchów min umieszczonych przez wojska
brytyjskie pod pozycjami niemieckimi, pierwszego dnia bitwy pod Messines
w zachodniej Belgii, 7 czerwca 1917. Operacja ta stanowiła preludium do bitwy pod
Passchendaele, znanej jako trzecia bitwa pod Ypres.
59. moździerz - moździerz skonstruowano w Niemczech w 1916 r. jako broń
stromotorową o gwintowanej lufie, przeznaczoną do bezpośredniego wsparcia
działań oddziałów piechoty.
60. Myśliwce - Samolot bojowy przeznaczony przede wszystkim do zwalczania innych
statków powietrznych i wywalczenia przewagi powietrznej, jak i obrony własnych
samolotów o innym przeznaczeniu.
61. nacjonalizm – to przekonanie, że naród jest najwyższą wartością i najważniejszą
formą uspołecznienia, z którego wynika określona postawa polityczna, gospodarcza
czy społeczna, stał się fundamentem dla wybuchu II Wojny Światowej;
62. Naczelnik Państwa - Naczelnik Państwa był Naczelnym Wodzem, powoływał rząd za
zgodą Sejmu i sprawował najwyższą władzę wykonawczą.
63. Nieuport – francuska wytwórnia lotnicza założona przez braci Nieuport, producent
słynnych przed I wojną światową samolotów wyścigowych, oraz myśliwców czasów
wojny i okresu międzywojennego.
64. ogień zaporowy - sposób prowadzenia ognia przez pododdziały (oddziały) wojskowe.
Celem jest stworzenie zapory ogniowej, która ma uniemożliwić szturm na bronione
pozycje. Ogień wykonywany jest przez, w miarę możliwości, ciągły ostrzał artyleryjski
pasa ziemi pomiędzy pozycjami obrony a pozycjami nieprzyjaciela.
65. Okopy – polowa fortyfikacja ziemna, obronna lub oblężnicza, w postaci wykopu
o głębokości chroniącej przed ostrzałem nieprzyjaciela na wprost, redukująca przy
okazji skutki ostrzału od góry i bombardowań.
66. okręty podwodne - to wszystkie okręty, przeznaczone do akcji pod powierzchnią
morza.
67. Paderewski Jan Ignacy – ur. 18 listopada 1860, zm. 29 czerwca 1941. Polski pianista,
kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk.
68. Pałka okopowa - broń obuchowa używana przez żołnierzy ententy i państw
centralnych podczas I wojny światowej.
69. Piłsudzki Józef – ur. 5 grudnia 1867, zm. 12 maja 1935. Polski działacz społeczny i
niepodległościowy, żołnierz, polityk, mąż stanu; od 1892 członek Polskiej Partii
Socjalistycznej i jej przywódca w kraju, twórca Organizacji Bojowej PPS i Polskiej
Organizacji Wojskowej, członek Komisji Wojskowej w Tymczasowej Radzie Stanu.
70. Prawosławie - chrześcijaństwo wschodnie charakteryzujące się ciągłością tradycji od
czasów apostolskich, własną liturgią i niezależnością lokalnych Kościołów
(Kościoły prawosławne), stanowiące jedną z 3 wielkich gałęzi chrześcijaństwa.
71. przedpole - teren znajdujący się przed pozycjami (z przodu, od strony nieprzyjaciela)
zajmowanymi przez wojska (stanowiskami ogniowymi).
72. pułki - jednostka wojskowa w różnych rodzajach wojsk, pełniąca funkcje
administracyjne, szkoleniowe i logistyczne.
73. rewolucja lutowa- rosyjska rewolucja przeciwko carowi Mikołajowi II Romanowowi
i samodzierżawiu. Wybuchła 23 lutego/8 marca 1917 w Piotrogrodzie, ówczesnej
stolicy Imperium Rosyjskiego.
74. rewolucja październikowa - w Rosji, termin stosowany na określenie zbrojnego
przejęcia władzy w Rosji przez bolszewików, początkowo w Piotrogrodzie, później
stopniowo na większości obszaru Rosji.
75. RMS Lusitania – Był to brytyjski parowiec transatlantycki. Został zbudowany 7 czerwca
1906 roku. W swoim czasie był najszybszym i najbardziej luksusowym statkiem
 pływającym po morzu. Niestety 7 maja 1915, po storpedowaniu przez niemiecki okręt
podwodny U-20 podczas jej 202. rejsu przez Atlantyk statek został zatopiony
76. Sarejewo – zamach – zabójstwo austriackiego następcy tronu arcyksięcia Franciszka
Ferdynanda, dokonane 28 VI 1914 przez rewolucjonistów z Młodej Bośni. Zamach
sarajewski stał się bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej.
77. samoloty - Po panowaniu balonów w powietrzu do końca XIX wieku, a później
również sterowców, na początku XX wieku dołączyło do nich także lotnictwo. Hist.: 17
grudnia 1903 w Kitty Hawk w Karolinie Północnej (USA) samolot kierowany
przez Orville’a Wrighta wzniósł się w powietrze i wykonał 12-sekundowy lot na
odległość około 36 m. Nieco później ten sam samolot kierowany przez jego
brata Wilbura wykonał 59-sekundowy lot na odległość około 260 m.
78. Schchlliefen von Alfred – ur. 28 lutego 1833, zm. 4 stycznia 1913. Jako szef sztabu
armii pruskiej w latach 1891–1905 był jednym z głównych twórców niemieckich
planów strategicznych przed I wojną światową, twórca wojny błyskawicznej.
79. schrony - Budowle te stanowią jeden ze zbiorowych środków ochrony ludności przed
działaniem broni masowego rażenia, broni klasycznej, a także niebezpiecznych
środków chemicznych.
80. Skłdowska-Curie Maria - podczas I wojny światowej Maria zorganizowała służbę
rentgenowską, która pomogła setkom tysięcy rannych żołnierzy, a wielu z nich
uratowała życie. By móc kierować ambulansem przewożącym sprzęt do polowych
prześwietleń, jako jedna z pierwszych kobiet zrobiła prawo jazdy. Była nawet na
wysuniętych pozycjach pod Verdun.
81. Socjaldemokratyczna Partia Niemiec - Z liczbą ponad 500 tys. członków jest
najliczniejszą partią współczesnych Niemiec. Założona w 1863 r., do 1891 r. działała
pod nazwą Socjalistyczna Partia Robotnicza (SAP). Założenia i program polityczny
oparte są na ideałach lewicowych, socjaldemokratycznych i neoliberalnych.
82. Somma – bitwa – największa bitwa I wojny światowej, stoczona w dniach 1 lipca – 18
listopada 1916 roku pomiędzy siłami brytyjskimi, Brytyjskiej Wspólnoty Narodów i
kolonii brytyjskich, wspieranych przez oddziały francuskie, a wojskami niemieckimi
nad rzeką Sommą w północnej Francji.
83. sterowce - Sterowce są maszynami latającymi, które unoszą się dzięki statycznej sile
wy- poru. Najważniejszą konsekwencją tej właściwości jest możliwość pozostawa- nia
w powietrzu bez potrzeby ciągłego dostarczania energii. Dzięki temu, wy- dają się one
być bardzo interesującym rozwiązaniem transportowym.
84. stopa okopowa – stopa okopowa, inaczej zanurzeniowa, to lokalne uszkodzenie
nieodmrożeniowe, obejmujące stopy. To zespół objawów chorobowych
spowodowany długotrwałym działaniem wilgoci i niemożliwością wyschnięcia stóp,
m.in. przez niską temperaturę powietrza.
85. strzelec wyborowy - żołnierz lub członek innej uzbrojonej formacji wyszkolony w
precyzyjnym strzelaniu na dużą odległość, obserwacji i maskowaniu.
86. Bitwa pod Tannebergiem - stoczona w czasie I wojny światowej niedaleko wsi
Stębark. Niemiecka historiografia określa ją jako drugą bitwę pod Tannenbergiem,
uznając za pierwszą średniowieczną bitwę
87. transzaje - element fortyfikacji (zarówno obronnych, jak i oblężniczych) o narysie
łamanym lub krzywoliniowym w postaci odkrytego, wąskiego, ale dostatecznie
głębokiego rowu, służący głównie do przemieszczania się żołnierzy, a osłaniający
całkowicie przed ogniem nieprzyjaciela prowadzonym na wprost.
88. Trójporozumienie - Był to tajny obronny układ pomiędzy Niemcami, Włochami i
Austro- Węgrami. Przewidywał pomoc sojuszników w razie niesprowokowanego ataku
Francji lub Rosji na któregokolwiek z sygnatariuszy. Układ był odnawiany w 1887,
1892, 1902, 1912.
89. Trójprzymierze - zawiązane zostało z inicjatywy kanclerza II Rzeszy O. von Bismarcka
20 maja 1882 roku. Był to tajny obronny układ pomiędzy Niemcami, Włochami i
Austro- Węgrami. Przewidywał pomoc sojuszników w razie niesprowokowanego ataku
Francji lub Rosji na któregokolwiek z sygnatariuszy.
90. U-boot - Pierwszym przyjętym do służby niemieckim U-Bootem był SM U-1, który
został przyjęty w skład Kaiserliche Marine 14 grudnia 1906 roku. Dopiero jednak w
miarę zbliżania się wybuchu I wojny światowej nastąpił szybki rozwój tej klasy
okrętów w Niemczech, toteż w dniu jej wybuchu niemiecka flota podwodna
dysponowała 30 sprawnymi jednostkami tego rodzaju.
91. Verdun – bitwa - Bitwa pod Verdun była jednym z najkrwawszych i najbardziej
ponurych rozdziałów I wojny światowej. Zakończyła się zwycięstwem Francuzów,
którym udało się utrzymać twierdzę Verdun, została okupiona ogromnymi stratami.
92. Wersalski Traktat - Zgodnie z zapisami dokumentu, Niemcy miały oddać Francji Alzację
i Lotaryngię, a Zagłębie Saary przekazano na 15 lat pod zarząd Ligi Narodów. Później o
przynależności tych obszarów do Niemiec lub Francji miał rozstrzygnąć plebiscyt.
93. Wilhem II – ur. 27 stycznia 1859, zm. 4 czerwca 1941. ostatni król Prus i cesarz
niemiecki, przedstawiciel dynastii Hohenzollernów. Jego panowanie charakteryzowało
się militaryzmem i dążeniem do uczynienia z Niemiec światowej potęgi.
94. Wilson Woodrow Thomas - ur. 28 grudnia 1856 zm. 3 lutego 1924. Dwudziesty
ósmy prezydent Stanów Zjednoczonych.
95. wojna pozycyjna - wojna, podczas której obie walczące strony zajmują silnie
umocnione pozycje. Między walczącymi stronami znajduje się tzw. ziemia niczyja, nad
którą żadna ze stron nie ma kontroli.
96. wojna totalna - działania wojenne, których celem jest całkowite zniszczenie
przeciwnika. Jest to wojna, w której stosuje się wszelkie metody i środki do
osiągnięcia celów, nie uznając ograniczeń moralnych i prawnych.
97. zachodni front - front zachodni był całkowitym przeciwieństwem frontu wschodniego.
Tu liczyła się taktyka pododdziałów, siła ognia i życie pojedynczego żołnierza, a nie
skala prowadzonych działań. Obie strony konfliktu zazwyczaj przestrzegały konwencji
genewskiej.
98. zasieki - potocznie doraźna przeszkoda na przedpolu wykonywana w celu utrudnienia
podejścia do linii obronnej, zwykle przeciwpiechotna.
99. ziemia niczyja - teren leżący na granicy między skonfliktowanymi ze sobą stronami,
niekontrolowany przez żadną z nich. Podczas konfliktu zbrojnego ziemią niczyją jest
obszar leżący między pozycjami wrogich armii.
100. Żołnierz - osoba pełniąca służbę w siłach zbrojnych danego państwa. Żołnierz
zobowiązany jest do obrony swojego państwa oraz wykonywania zadań bojowych
poza jego granicami, szacuje się, że w I WŚ zginęło 10 mln żołnierzy, plus ranni,
okaleczeni i zmarli po zakończeniu działań zbrojnych.