‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﻧﺪﯾﺸﻪی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺷﻤﺎره ‪) - ١-‬ﺑﻬﺎر ‪ (- - - -‬ﺻﺺ‪ - - .‬ﺗﺎ ‪- -‬‬

‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻃﯿﺒﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﺑﻬﺰاد ﻧﺠﻔﯽ‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻔﮑﺮات و ﻧﻈﺮﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ درﺑﺎره اﯾﻨﮑﻪ »رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮب« ﭼﯿﺴﺖ و‬
‫آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ اﺻﻄﻼح ﺑﻪﺻﻮرت دﻗﯿﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی‬
‫اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .١‬ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد ﮐﯿﻔﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﻫﻤﮕﯽ ﻣﻮاﻓﻘﯿﻢ ﮐﻪ رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫»رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب« را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟ و آﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺮأت ﺗﻌﺮﯾﻒ آن را ﺑﺪﻫﯿﻢ؟ ﺑﮕﺬارﯾﺪ‬
‫اﺑﺘﺪا ﺳﺆال اول را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ درﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از رﯾﺎﺿﯿﺎت وﺟﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ »ﺧﻮب« ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪» ،‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب« ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ )ﺑﺪون ﻫﯿﭻ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﺎﺻﯽ( ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺷﺎره ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫)‪ (١‬ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺘﯽ ﺑﺰرگ در ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻬﻢ(‬
‫)‪ (٢‬روش رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ از روشﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ(‬
‫)‪ (٣‬ﻧﻈﺮﯾﻪ رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﯾﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎدی ﮐﻪ ﺑﺎ روش‬
‫ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻤﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮﺟﻮد را ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﺮده و ﺗﻌﻤﯿﻢ دﻫﺪ(‬
‫)‪ (۴‬ﺑﯿﻨﺶ رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﺎدهﺳﺎزی ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﻬﻢ ﯾﺎ درک ﯾﮏ اﺻﻞ‪،‬‬
‫اﺑﺘﮑﺎر‪ ،‬ﻗﯿﺎس ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏﭘﺎرﭼﮕﯽ ﺑﺎﻧﺠﺎﻣﺪ(‬

‫‪١Terence Tao, What is good mathematics?, Bulletin of American Mathematical Society, Vol. 44, No. 4,‬‬

‫‪2007, 623–634.‬‬
‫‪2010 Mathematics Subject Classification. 00A30.‬‬

‫© ‪) ١٣٩٣‬اﻧﺠﻤﻦ رﯾﺎﺿﯽ اﯾﺮان(‬

‫‪١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫)‪ (۵‬ﮐﺸﻒ رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮐﺸﻒ ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ﺟﺬاب ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه رﯾﺎﺿﯽ‪،‬‬
‫ارﺗﺒﺎط ﯾﺎ ﻣﺜﺎل ﻧﻘﺾ ﺟﺪﯾﺪ(‬
‫)‪ (۶‬ﮐﺎرﺑﺮد رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻓﯿﺰﯾﮏ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻮم راﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬آﻣﺎر‬
‫و ﻏﯿﺮه ﯾﺎ از ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪ رﯾﺎﺿﯽ در ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪ دﯾﮕﺮ(‬
‫)‪ (٧‬ﺷﺮح رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟﻤﻊآوری و ﺧﻼﺻﻪﺑﻨﺪی دﻗﯿﻖ و آﻣﻮزﻧﺪه ﯾﮏ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع روز رﯾﺎﺿﯿﺎت ﯾﺎ ﯾﮏ اﺳﺘﺪﻻل روﺷﻦ و اﻧﮕﯿﺰهﻣﻨﺪ(‬
‫)‪ (٨‬آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﯾﺎ ﺳﺒﮏ ﻧﮕﺎرﺷﯽ ﮐﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﻓﺮاد و‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ رﯾﺎﺿﯿﺎت را ﻣﯿﺴﺮ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ(‬
‫)‪ (٩‬ﭼﺸﻢاﻧﺪاز رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای درازﻣﺪت و ﭘﺮﺑﺎر ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از‬
‫ﺣﺪسﻫﺎ(‬
‫)‪ (١٠‬ذوق رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺪﻓﯽ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ذاﺗﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻬﻢ‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺆاﻻت را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ(‬
‫)‪ (١١‬ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺮدن رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﯾﮏ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ از ﯾﮏ‬
‫ﺷﺎﺧﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﻪ ﺷﺎﺧﻪای دﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎ(‬
‫)‪ (١٢‬ﻓﺮارﯾﺎﺿﯽ‪١‬ﺧﻮب )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﺎﺳﯽ در ﺑﻨﯿﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺣﺮﻓﮥ‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﯾﺎ داﻧﺶﭘﮋوﻫﯽ(‬
‫)‪ (١٣‬رﯾﺎﺿﯽ دﻗﯿﻖ )اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﯿﺎت و ﺑﺎ دﻗﺖ ﮐﺎﻣﻞ (‬
‫)‪ (١۴‬رﯾﺎﺿﯿﺎت زﯾﺒﺎ )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻫﺎی ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ راﻣﺎﻧﻮﺟﺎن‪ ،٢‬ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪآﺳﺎﻧﯽ‬
‫)و زﯾﺒﺎﯾﯽ( ﻗﺎﺑﻞ ﺑﯿﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪﺳﺎدﮔﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ(‬
‫)‪ (١۵‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻇﺮﯾﻒ )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﭘﺎول اردوش‪ ٣‬در »اﺛﺒﺎتﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺘﺎب«‪،‬‬
‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪای ﺳﺨﺖ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻼش(‬
‫)‪ (١۶‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻼق )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬روش‪ ،‬دﯾﺪﮔﺎه ﯾﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬اﺑﺘﮑﺎری و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرﺷﮑﻦ(‬
‫)‪ (١٧‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻣﻔﯿﺪ )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻟﻢ ﯾﺎ روﺷﯽ ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه در ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد(‬

‫‪١meta-mathematics‬‬
‫‪٢Ramanujan‬‬
‫‪٣Paul Erdös‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪٣‬‬

‫)‪ (١٨‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻗﻮی )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪای دﻗﯿﻖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻧﻘﺾ‪ ‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ از ﯾﮏ ﻓﺮﺿﯿﮥ ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪای ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ﻗﻮی اﺳﺘﻨﺒﺎط ﮐﻨﺪ(‬
‫)‪ (١٩‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻋﻤﯿﻖ )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪای ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﻏﯿﺮﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﯾﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﺪﯾﺪهای ﻇﺮﯾﻒ ﮐﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺎ اﺑﺰارﻫﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ اﺳﺖ(‬
‫)‪ (٢٠‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺷﻬﻮدی )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪآﺳﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺴﻢ‬
‫اﺳﺖ(‬
‫)‪ (٢١‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻗﻄﻌﯽ )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ردهﺑﻨﺪی ﻫﻤﻪ اﺷﯿﺎ از ﯾﮏ ﻧﻮع ﺧﺎص‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻧﻬﺎﯾﯽ در‬
‫ﻣﻮرد ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع رﯾﺎﺿﯽ(‬
‫‪١‬‬
‫)‪ (٢٢‬ﻏﯿﺮه و ﻏﯿﺮه‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﮐﯿﻔﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد زﯾﺎد‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺎﻗﺪ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﮐﻠﯽ ﻣﺘﻌﺎرف و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ .٢‬ﻣﻌﺘﻘﺪم دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ و اﺑﻌﺎد‬
‫ﮔﺴﺘﺮدۀ ﺧﻮد رﯾﺎﺿﯿﺎت اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه و ﺳﺎزﮔﺎر رﺷﺪ ﮐﺮده و ﺗﺤﻮل ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ؛ ﻫﺮ ﯾﮏ‬
‫از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺑﺎﻻ راﻫﯽ ﻣﺘﻔﺎوت را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫و درکﻣﺎن از ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﻣﻮرد اﻫﻤﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﯾﺎ‬
‫وزن ﻫﺮ ﯾﮏ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺑﺎﻻ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ؛ اﯾﻦ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ در ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت از ﻣﯿﺎن روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ در رﯾﺎﺿﯿﺎت ﯾﮏ‬
‫روﯾﮑﺮد ﺧﺎص ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮ رﺷﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﮑﺘﺐ‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺟﺬب رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎی ﻫﻤﻔﮑﺮی دارد ﮐﻪ ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع را ﺗﺮﺟﯿﺢ‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻨﻮع ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ رﯾﺎﺿﯽ را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬رﯾﺎﺿﯿﺪاﻧﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫در ﺳﺒﮏﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رﯾﺎﺿﯽ دارﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﺮای ﻧﻮع ﺧﺎﺻﯽ از ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐاﻧﺪ‪) .‬ﺑﺮای ﺑﺤﺚﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ]‪ [١٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪم اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﺘﻨﻮع و ﭼﻨﺪوﺟﻬﯽ »رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب« ﺑﺮای رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﯾﻦ اﻣﺮ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﯿﻢ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎی‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺮای ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮک‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و درک رﯾﺎﺿﯽ ﻗﻮیﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺒﺮﯾﻢ؛ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬

‫‪١‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎی ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮص اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪﻧﻮﻋﯽ از رﯾﺎﺿﯿﺎت ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﻻت ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﮐﻼسﻫﺎی درﺳﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎبﻫﺎی درﺳﯽ ﯾﺎ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ در رﺷﺘﻪﻫﺎی ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻮم‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺮﮐﺰ دارد‪.‬‬
‫‪٢‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺨﺘﯽ زﯾﺎد رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰﺋﯽ از ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﮏ‬
‫ﺑﺨﺶ از رﯾﺎﺿﯿﺎت را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻫﺮ ﯾﮏ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺑﺎﻻ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺮای »رﯾﺎﺿﯿﺎتِ ﺧﻮب« ﻣﻄﻠﻮب ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن‬
‫ﺑﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﺗﺎ از آنﻫﺎ در ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺿﺮر ﺑﻘﯿﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻨﺎرﯾﻮی‬
‫ﻓﺮﺿﯽ )ﺗﺎ ﺣﺪودی اﻏﺮاقآﻣﯿﺰ( زﯾﺮ را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬

‫• ﺷﺎﺧﻪای ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر روزاﻓﺰون ﻧﺎﻣﻮزون و ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺷﻮد و در آن ﻧﺘﺎﯾﺞ‪ ‬ﻣﺠﺰا ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ و اﺻﻼح ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﻞ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺪون ﻫﺪف و ﺑﺪون‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﯾﺎ ﺣﺲ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﯽ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﺷﺎﺧﻪای ﮐﻪ ﻣﻤﻠﻮ از ﺣﺪسﻫﺎی ﻋﺠﯿﺐ و ﺑﺎورﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻫﯿﭻ اﻣﯿﺪی ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫دﻗﯿﻖ در ﻫﺮ ﯾﮏ از آنﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﺷﺎﺧﻪای ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺘﺸﮑﻞ از اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎی ﯾﮏﺑﺎر ﻣﺼﺮف و‬
‫ﺑﺪون ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﺎﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﯾﺎ‬
‫ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﺷﺎﺧﻪای ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺧﺸﮏ و ﻧﻈﺮی ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺪاوم در ﺣﺎل ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﻈﺮ و‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻓﺰاﯾﻨﺪه در ﺣﺎل ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻗﺒﻠﯽ در ﯾﮏ ﭼﺎرﭼﻮب رﺳﻤﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﻫﯿﺠﺎناﻧﮕﯿﺰی ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﺠﺎد ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﺷﺎﺧﻪای ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺪاوم اﺛﺒﺎتﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮ و‬
‫زﯾﺒﺎﺗﺮی از اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺟﺪﯾﺪ و واﻗﻌﺎً ﺑﺪﯾﻌﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮐﻼﺳﯿﮏ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻣﺬﮐﻮر ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی را در ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬
‫از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ اﻣﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮۀ ﮐﺎﻫﺶ ارﺗﺒﺎط و ﺧﻄﺎی ﺟﺬب رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎی ﺟﻮان در درازﻣﺪت‬
‫را ﻧﯿﺰ دارد‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ﯾﮏ رﺷﺘﻪ‪ ،‬راﮐﺪ ﻣﺎﻧﺪن ﺳﺨﺖ ﻣﯽﺷﻮد وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻧﺤﻮۀ ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ »رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب« داﺋﻤﺎً ﺑﻪ‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮد و از ﭼﺎﻟﺶ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﺑﯿﺮون آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺎز و ﮐﺎرﻫﺎی ﺧﻮدﺗﺼﺤﯿﺢﮐﻨﻨﺪه ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت‪ ،‬ﻣﺘﻌﺎدل‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺘﮑﺮ و ﺳﺮزﻧﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﺳﺆال دﯾﮕﺮی ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻨﮑﻪ آﯾﺎ اﺻﻼ‪ ‬ﺑﺮای ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮدن‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ »رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب« ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻼش ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺮۀ اﻓﺘﺎدن در دام ﺧﻮدﺑﯿﻨﯽ و ﻏﺮور‬
‫را دارﯾﻢ؛ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﻮﯾﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﯿﻨﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪۵‬‬

‫را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﻢ؛ زﯾﺮا آنﻫﺎ ﺧﺎرج از روﻧﺪ ﮐﻠﯽ ﺗﻌﺎرﯾﻒ‪» ١‬رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب« ﻗﺮار داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮی‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻄﺮی در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ‪-‬ﮐﻪ ﺗﻤﺎم روﯾﮑﺮدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪﻃﻮر ﯾﮑﺴﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐاﻧﺪ‬
‫و ﺳﺰاوار ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاﺑﺮ‪ ٢‬ﺑﺮای ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻫﻤﻪ در رﯾﺎﺿﯿﺎت‬
‫ﺑﻪ ﯾﮏ اﻧﺪازه ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای آرﻣﺎنﮔﺮاﯾﯽﺷﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ آنﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت را از ﻣﺴﯿﺮ و ﻫﺪف ﺧﻮد دور ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻄﻠﻮب رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .٣‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ واﻗﻌﯽ ﺟﺎﯾﯽ ﻣﺎﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو دﯾﺪﮔﺎه ﻗﺮار دارد؛ ﺑﺮای ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ‬
‫رﯾﺎﺿﯿﺎت‪ ،‬ﺑﺪﻧﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺷﻬﻮد و ﺗﺠﺮﺑﻪ )ﯾﺎ ﻋﺪم آن( ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ‪‬‬
‫ﮐﺪام روﯾﮑﺮدﻫﺎ ﻣﻔﯿﺪﺗﺮﻧﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﺰاوار ﺳﻬﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮐﺪام ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻈﺮیاﻧﺪ و‬
‫ﮐﺪاﻣﺸﺎن‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﻫﻤﻪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎری از رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﺑﺎﻟﻎ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﯿﮕﯿﺮی اﺻﻮﻟﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و‬
‫ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎی ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهای دﻗﯿﻖ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎراﻧﻪ و روشﻫﺎی آزﻣﻮنﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎدار‬
‫اﺳﺖ؛ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ و ﮐﻤﺘﺮ ﺟﺎاﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺗﺄ ﮐﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺖ و ﺣﻞ ﺣﺪﺳﯿﺎت‪،‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار داده ﺷﺪه و ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﺮ ﻗﯿﺎس و راهﺣﻞ ﺣﺴﯽ اﺑﺘﮑﺎری ﻧﺎدﻗﯿﻖ‬
‫ﺗﮑﯿﻪ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از دﯾﺪﮔﺎه ﺗﺎﮐﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺗﻮاﻓﻖ ﺟﺰﺋﯽ )اﻣﺎ در ﺣﺎل ﺗﺤﻮل( درون‬
‫ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪ روی اﯾﻨﮑﻪ ﮐﺪام وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دارد در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬آن رﺷﺘﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺆﺛﺮ ﭘﺮورش داد‬
‫و ﭘﯿﺶ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪای ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺎز ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺪﯾﺪاً ﺑﻪ ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮی ﺑﺮای ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮﺟﻮد ﯾﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﻋﻈﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﺣﺪﺳﯿﺎت ﺑﺮای اﻧﮕﯿﺨﺘﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی‬
‫دﯾﮕﺮ ﺗﺎ ﺣﺪی از اﺛﺒﺎتﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮﻣﯽﺗﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﺮای ﻗﻀﺎﯾﺎی ﮐﻠﯿﺪی ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺬب ﻋﻼﻗﻪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺧﻮب و‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ واﺿﺢ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ آﻧﭽﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب را ﺑﺮای ﯾﮏ ﺷﺎﺧﻪ‬

‫‪١‬ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای دﻗﯿﻖ ﺑﻮدن در رﯾﺎﺿﯿﺎت وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی‬
‫ﺑﺎﻻ ﺗﺎ ﺣﺪودی ذﻫﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺎﻣﻞ ﻋﺪم ﺻﺮاﺣﺖ ذاﺗﯽ ﯾﺎ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﮔﯿﻞ ﮐﺎﻻی ﺑﺮای ﺗﺄ ﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬
‫ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪٢‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﯿﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻮل‪ ،‬زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و ﺻﻔﺤﺎت در ﻣﺠﻼت ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣‬راهﺣﻞ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮح ﻣﻔﺼﻞ‪ ،‬ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﻏﯿﺮه ﺟﻮاﯾﺰی داد‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺠﻼت ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﻮد‪ .‬از ﮔﯿﻞ ﮐﺎﻻی‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪۶‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻣﯽﺳﺎزد و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺧﻮد ﺷﺎﺧﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺰﻣﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺑﻪروز رﺳﺎﻧﯽ و ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﻣﺪاوم ﯾﮏ رﺷﺘﻪ‪ ،‬از درون و ﺑﯿﺮون آن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﻇﺮان ﺧﺎرﺟﯽ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﯾﺮادات ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﻧﺸﺪه و اﺻﻼح ﻧﺸﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻧﺎﻣﺘﻮازن آن رﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫ﻧﺎاﻣﯿﺪﮐﻨﻨﺪهای ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه وﻗﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎری از دﺳﺘﺎوردﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب روی ﺑﻌﻀﯽ‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ و ﻧﻪ روی ﻫﻤﻪ آنﻫﺎ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺎﻻﯾﯽ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎ ذﻫﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻗﯿﻘﺎ ﺟﺰ ﺑﺎ ادراک ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﭘﺪﯾﺪه‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ‪ ١‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب در ﯾﮑﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺣﺪسﻫﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺟﻬﺎﻧﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮب ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺑﯿﺎن ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ارزﯾﺎﺑﯽ داﺳﺘﺎن رﯾﺎﺿﯽ را ﮐﺸﻒ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی‪ :‬ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ و ﻣﺤﺘﻮای ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی‪[٣٢] ٢‬‬
‫‪-‬ﻧﺘﯿﺠﻪای زﯾﺒﺎ و ﺟﺎﻟﺐ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﺮ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﺪاد ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ )ﺑﺎﻻی( ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﺼﺎﻋﺪی ﻋﺪدی ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه اﺳﺖ‪ -‬ﭘﺪﯾﺪهای ﮐﻪ در ﭘﺎراﮔﺮاف ﻗﺒﻞ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه ﺑﻮد را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از ﺑﯿﺎن ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺗﺨﺼﺼﯽ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﯽﭘﺮﻫﯿﺰم‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﺮای ﺑﺤﺚﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ]‪ [٣٣‬و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮای ﺷﺮوع اﯾﻦ داﺳﺘﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎ ﻗﻀﯿﻪ رﻣﺰی‪ [٢٣] ٣‬ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻫﺮ ﮔﺮاف ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺰرگ و ﻣﺘﻨﺎﻫﯿﺎً رﻧﮓآﻣﯿﺰی ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ زﯾﺮﮔﺮافﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﮏ رﻧﮓ اﺳﺖ‪) .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ دﻟﺨﻮاه‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از آنﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ‪‬‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﯾﺎ ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻏﺮﯾﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ »ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ« ﯾﮏ‬
‫راﺑﻄﻪ ﺧﻮشﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ( درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺛﺒﺎت اﺳﺖ )ﺑﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر‬

‫‪١‬اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺗﺎ ﺣﺪودی ﺑﻪ »اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﻏﯿﺮﻣﻨﻄﻘﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت« ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ وﯾﮕﻨﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[٣٨‬‬
‫‪٢Szemerédi’s Theorem‬‬
‫‪٣Ramsey‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪٧‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻞ ﻻﻧﻪ ﮐﺒﻮﺗﺮی(‪ ،‬ﮐﺸﻒ ﭘﺪﯾﺪهای ﺟﺪﯾﺪ و ﺧﻠﻖ ﻧﻮﻋﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ رﯾﺎﺿﯽ را در ﭘﯽ داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻗﻀﯿﻪﻫﺎی از ﻧﻮع رﻣﺰی ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از آنﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻣﺘﻔﺎوت از ﺑﯿﻨﺶ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در رﯾﺎﺿﯿﺎتاﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اوﻟﯿﻦ ﻗﻀﯿﻪﻫﺎی از ﻧﻮع رﻣﺰی )ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻗﻀﯿﻪ رﻣﺰی وﺟﻮد داﺷﺖ( ﻗﻀﯿﻪ ون‬
‫در واردن‪ ١‬ﺑﻮد ]‪ :[٣٧‬در ﻫﺮ رﻧﮓﺑﻨﺪی ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﺪاد ﺻﺤﯿﺢ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﮐﻼسﻫﺎی رﻧﮓآﻣﯿﺰی‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﺪدی ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺒﺎت ون در واردن ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻇﺮﯾﻒ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻇﻬﻮر اوﻟﯿﻦ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﺪدی ﺑﺎ ﻃﻮل داده ﺷﺪه ﮐﺮان ﮐﻤ‪‬ﯽ‬
‫ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺿﻌﯿﻔﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽداد؛ در واﻗﻊ؛ اﯾﻦ ﮐﺮان ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ اﮐﺮﻣﻦ‪ ٢‬از ﻃﻮل و ﺗﻌﺪاد رﻧﮓﻫﺎ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اردوش و ﺗﻮران‪ [۴] ٣‬ذوق ﺧﻮﺑﯽ در دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن اﯾﻦ ﺳﺆال ﮐﻤ‪‬ﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .۴‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺘﻨﺪ‬
‫روی اﯾﻦ ﺳﺆال )ﮐﻪ ﺑﻌﺪاً ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺣﺪس ﺷﺪ( ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ اﻋﺪاد اول ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎﻋﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺣﺪسﻫﺎی ﻗﻮیﺗﺮی ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آنﻫﺎ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﺷﺪ‬
‫و ﺣﺪس دﯾﮕﺮ ﮔﺰاره ﻗﻮیﺗﺮ )ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺎز اﺳﺖ( و زﯾﺒﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از اﻋﺪاد‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺜﺒﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﮑﻮﺳﺸﺎن ﻣﻄﻠﻘﺎً ﻣﺠﻤﻮعﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎﻋﺪی ﻋﺪدی ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﻟﯿﻦ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ روی اﯾﻦ ﺣﺪسﻫﺎ دﻧﺒﺎﻟﻪای از ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻧﻘﺾ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻇﺮﯾﻒ ﯾﮏ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺗُﻨُﮏ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ازای ‪ ϵ‬ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯿﺶ در } ‪ {١, · · · , N‬ﺑﻪﻃﻮرﻣﺠﺎﻧﺒﯽ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ N −ϵ‬ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺑﺮﻧﺪ‪ ۵‬ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﺪدی ﺑﻪ ﻃﻮل ﺳﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺣﺪس ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازاﻧﮥ اردوش و ﺗﻮران را رد ﮐﺮد )ﮐﻪ در آن ﺣﺪس زده ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﺗُﻨُﮏ ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪای‪ ،‬ﺗﺼﺎﻋﺪﻫﺎی زﯾﺎدی را ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ( و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪،‬‬
‫ﮐﻼس ﻣﻬﻤﯽ از روﯾﮑﺮدﻫﺎی اوﻟﯿﻪ ﺑﻪ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را رد ﮐﺮد )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬آنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎویﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﮐﻮﺷﯽ‪-‬ﺷﻮارﺗﺰ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﺴﺎوی ﻫﻮﻟﺪر ﺑﻮدﻧﺪ(‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺮار ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺣﺪسﻫﺎی اردوش‪-‬ﺗﻮران درﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫اﺛﺒﺎﺗﯽ ﻏﯿﺮ ﺑﺪﯾﻬﯽ )و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ‪ ‬ﺟﺎﻟﺐ( داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١van der Waerden‬‬

‫‪٢Ackermann‬‬
‫‪٣Turan‬‬

‫‪ ۴‬اردوش ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﮐﺮان ﮐﻤ‪‬ﯽ را ﺑﺮای ﻗﻀﯿﻪ رﻣﺰی دﻧﺒﺎل ﮐﺮد؛ در ﻣﯿﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﭼﯿﺰﻫﺎ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ روش‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎت ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮد ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ داﺳﺘﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺤﺚ‬
‫در ﻣﻮرد آن ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۵Behrend‬‬
‫‪٨‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﺪۀ ﺑﻌﺪی ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ راث‪ ١‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش داﯾﺮه‪ ٢‬ﻫﺎردی‪-‬ﻟﯿﺘﻞ‬
‫وود‪ ٣‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه روش ﺟﺪﯾﺪی )ﻣﺒﺤﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﮕﺎﻟﯽ( ﺑﻪ ﺷﯿﻮهای ﻇﺮﯾﻒ و زﯾﺒﺎ ﻗﻀﯿﻪ راث را ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﮐﺮد‪ :‬ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از اﻋﺪاد ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻣﺜﺒﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﺪدی ﺑﺎ ﻃﻮل ﺳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻮد ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ روش راث را ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪﻫﺎی ﺑﺎ ﻃﻮل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ‪ .‬راث و‬
‫ﺑﺴﯿﺎری دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎن ﮐﺎر ﮔﺎورز‪ ۴‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ درک ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻧﺒﻮغ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ آﻧﺪره زﻣﺮدی ]‪[٣٢] [٣١‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ روشﻫﺎی ﺻﺮﻓﺎً ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎﺗﯽ )ﺑﻪوﯾﮋه‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن ﻣﺒﺤﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﻮح ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪﯾﺪی از ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ( ﺑﻮد ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ اﺑﺘﺪا ﻗﻀﯿﻪ راث را ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻃﻮل‬
‫ﭼﻬﺎر‪ ۵‬و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه ﺗﻮﺳﯿﻊ داد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻗﻀﯿﻪ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﺛﺒﺎت زﻣﺮدی ﯾﮏ ﺷﺎﻫﮑﺎر ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﻮد و اﯾﺪهﻫﺎ و ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ زﯾﺎدی را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ‬
‫آنﻫﺎ راﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮای ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﮔﺮافﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺨﻤﯿﻦ زدن آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺪلﻫﺎی‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﮐﺮاندار‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﻟﻢ ﻧﻈﻢ زﻣﺮدی ﺑﻮده و ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرﺑﺮدی و ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و‬
‫در ﺳﻄﻮح ﮔﺴﺘﺮدهای ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻨﺶ ﺑﻨﯿﺎدی ﺟﺪﯾﺪی درﺑﺎرۀ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮔﺮافﻫﺎی ﺑﺰرگ اراﺋﻪ داد )ﺑﻪ زﺑﺎن اﻣﺮوزی‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻗﻀﯿﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﯾﺎ ﻗﻀﯿﻪ ﻓﺸﺮدﮔﯽ‬
‫ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ ﮔﺮافﻫﺎﯾﯽ از آن ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد(؛ ﯾﮏ روش ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮای اﺛﺒﺎت اراﺋﻪ ﻣﯽداد )روش اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫اﻧﺮژی( ﮐﻪ در اداﻣﮥ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن اﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ و ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﻓﻮقاﻟﻌﺎده زﯾﺎد و ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮهای‬
‫اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ وﯾﮋﮔﯽﺳﻨﺠﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺟﻤﻌﯽ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﻟﻢ ﻧﻈﻢ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮان در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﮏ ﻫﻨﺮ زﻣﺮدی ﻧﻘﻄﮥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺧﺎص ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﺣﺮف‬
‫آﺧﺮ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ اﺛﺒﺎت زﻣﺮدی ﺑﺮای ﻗﻀﯿﻪاش اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮرﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪای ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ درک ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺳﺆالﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اردوش و‬
‫ﺗﻮران اﻧﮕﯿﺰه داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﯽداد‪ ،‬زﯾﺮا در اﺛﺒﺎت ﻗﻀﯿﻪ‪ ،‬دو ﺑﺎر ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯿﺪی از ﻗﻀﯿﻪ‬

‫‪١Roth‬‬

‫‪٢‬دوﺑﺎره‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ روش داﯾﺮه‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺟﺰﺋﯿﺎت آن را ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ اﯾﻦ روش ﺑﻪ زﺑﺎن اﻣﺮوزی‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از درک اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﻨﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻓﻮرﯾﻪ اﺑﺰار ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ در‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎت ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣Hardy-Littlewood‬‬
‫‪۴Gowers‬‬

‫‪۵‬ﭘﺲ از ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ راث ]‪ [٢٨‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﺪهﻫﺎی زﻣﺮدی را ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﻮرﯾﻪ ﺧﻮد ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﺛﺒﺎت‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی را ﺑﺮای ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻃﻮل ﭼﻬﺎر ﺑﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪٩‬‬

‫وان در واردن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻫﯿﭻ ﮐﺮان ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪای ﺑﺮای ﻗﻀﯿﻪ اراﺋﻪ ﻧﻤﯽداد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک‪ ١‬ﺑﺮای ﯾﺎﻓﺘﻦ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﻣﺘﻔﺎوت )و ﺑﺴﯿﺎر ﻏﯿﺮ اﺑﺘﺪاﯾﯽ‪ (٢‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﯿﺎﺳﯽ زﯾﺮﮐﺎﻧﻪ ﺑﯿﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﯾﻪ اﻋﺪاد ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ و ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ ذوق رﯾﺎﺿﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زودی آن را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺻﻞ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﻔﯿﺪ اﺻﻞ ﺗﻨﺎﻇﺮ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک ﺻﻮرتﺑﻨﺪی ﮐﺮد‪ .‬از اﯾﻦ اﺻﻞ‪ ٣‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﺑﺎ ﻗﻀﯿﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﺣﺎﻓﻆ اﻧﺪازه ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ )ﮐﻪ اﻣﺮوزه‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد( ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ روشﻫﺎﯾﯽ از ﻗﻀﯿﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی ﮐﻼسﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﺠﺰﯾﻪﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎری )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﺠﺰﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ(‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﻮﻟﯽ ﻧﮑﺸﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک ﻗﻀﯿﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک‬
‫را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺎﻓﻆ اﻧﺪازه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺳﯿﻊ ﻣﺨﻠﻮط ﺿﻌﯿﻔﯽ از ﺑﺮﺟﯽ از ﺗﻮﺳﯿﻊﻫﺎی‬
‫ﻓﺸﺮدۀ ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺪﯾﻬﯽ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮد و ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ و ﻣﺒﺎﺣﺚ دﯾﮕﺮ )ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮﻋﯽ اﺳﺘﺪﻻل‬
‫وان در واردن( ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺛﺒﺎت ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺮای ﻗﻀﯿﻪ‬
‫زﻣﺮدی اراﺋﻪ داد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻋﺎﻟﯽ ]‪ [۶‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻗﻀﯿﻪ اﺳﺎﺳﯽ را ﺻﻮرتﺑﻨﺪی ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺣﻮزه ﮐﻤﮏ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ اﯾﻦ روش ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﺎﻟﻘﻮه‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ و‬
‫از آن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای اﺛﺒﺎت اﻧﻮاع زﯾﺎدی از ﻗﻀﯿﻪﻫﺎی ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد )ﺑﺎ اﺻﻞ ﺗﻨﺎﻇﺮ( ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادی ﻗﻀﯿﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎﺗﯽ ﻏﯿﺮﺑﺪﯾﻬﯽ و ﻣﻬﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن اﯾﻦ دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک‪،‬‬
‫ﮐﺘﺲﻧﻠﺴﻮن‪ ۴‬و دﯾﮕﺮان ﺗﻌﻤﯿﻢﻫﺎ و اﻧﻮاع زﯾﺎدی از ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ در اﺑﻌﺎد ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺣﺘﯽ ﻧﺴﺨﻪ ﭼﮕﺎل ﻗﻀﯿﻪ ﻫﯿﻠﺰ‪-‬ﺟﻮﺋﺪ‪ ۵‬را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ]‪) [١٨‬ﺗﻌﻤﯿﻤﯽ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و اﻧﺘﺰاﻋﯽ از ﻗﻀﯿﻪ ون در واردن(‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺛﺒﺎت ﺷﺪه ﺑﺎ روشﻫﺎی ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ‬
‫ارﮔﻮدﯾﮏ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺑﺮای آنﻫﺎ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﺑﺎ روشﻫﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد‬
‫ﻗﺪرت اﯾﻦ روش را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻓﺮﻋﯽ اﯾﻦ ﺗﻼش‪ ،‬درک ﻋﻤﯿﻖﺗﺮی‬

‫‪١Furstenberg‬‬

‫‪٢‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎی ﮔﺰاره ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺮ اﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﮔﺰاره‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﺻﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﯿﺰ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٣‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺻﻞ ﺗﻨﺎﻇﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻗﻀﯿﻪ وان در واردن را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮای ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی‬
‫دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﺟﺬاب دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﯿﺎن آن ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۴Katznelson‬‬
‫‪۵Hales-Jewett‬‬
‫‪١٠‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫از ﮐﻼﺳﻪﺑﻨﺪی ﺳﺎﺧﺘﺎری دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﺣﺎﻓﻆ اﻧﺪازه ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﯾﮋه‪ ،‬ﺑﺮای ﮐﻼسﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺠﺎﻧﺒﯽ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﯾﮏ دﺳﺘﮕﺎه دﻟﺨﻮاه‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ارزش و ﺧﺎص‬
‫آن دﺳﺘﮕﺎه ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻪ )ﻣﯿﻨﯿﻤﺎل( دﺳﺘﮕﺎه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،١‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﻪﻃﻮرﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺎﻫﯿﺖ دﻗﯿﻖ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺮای اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻣﺤﻮری ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺷﺪ زﯾﺮا ﺑﺮداﺷﺖ ﮐﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﯾﺎﻓﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻖﺗﺮ‬
‫درﺑﺎۀ رﻓﺘﺎر ﺣﺪی دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺷﻮد )ﺑﻪ وﯾﮋه‪ ،‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرتﻫﺎی ﻣﺠﺎﻧﺒﯽ ﺧﺎص ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‬
‫ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺣﺪ ﻫﻤﮕﺮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﺆال ﺑﺎز از ﻣﺒﺤﺚ اوﻟﯿﻪ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد(‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻧﻘﺾ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک و واﯾﺲ‪ ٢‬و ﻧﯿﺰ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻮﻧﺘﺴﻪ‪ ٣‬و ﻟﺴﺪﯾﮕﯽ‪ ۴‬ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﺧﺎص )و ﺟﺒﺮی( از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺎﻓﻆ اﻧﺪازه ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻮﻧﺪ؛‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﭘﻮچ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮔﺮوهﻫﺎی ﭘﻮچﺗﻮان‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ درﺑﺎرۀ ﺗﻮﺻﯿﻒ دﻗﯿﻖ و ﺟﺎﻣﻊ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺎﺳﺖ و ﮐﺮا‪) [٢٠] ۵‬و ﭘﺲ از آن ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﺗﺴﯿﮕﻠﺮ‪ ([٣٩] ۶‬ﺑﻪ اوج‬
‫رﺳﯿﺪ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪای را ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻗﺒﻼ‪‬‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺣﻀﻮر ﯾﮏ دوﮔﺎﻧﮕﯽ ﻣﯿﺎن‬
‫ﻼ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر )در اﯾﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﭘﻮچ( و ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﻮدن )ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﮐﺎﻣ ‪ً‬‬
‫ﻓﻨﯽ از وﯾﮋﮔﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﯾﺨﺘﮕﯽ( ﺷﺪ و ﻣﻮﺟﺐ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﯿﻨﺶ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ دوﮔﺎﻧﮕﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ در ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی و ﻧﺘﺎﯾﺠﺶ ﻧﻬﻔﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﻗﺪرت ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬وﯾﮋﮔﯽ دﯾﮕﺮ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎﺳﺖ‪-‬ﮐﺮا ﮐﻪ‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﺣﻀﻮر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ »ﻣﮑﻌﺐﻫﺎ« ﯾﺎ »ﻣﺘﻮازیاﻟﺴﻄﻮحﻫﺎ« اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺘﻌﺪدی‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﺪدی‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮازات اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ‪ ،‬رﯾﺎﺿﯿﺪاﻧﺎن دﯾﮕﺮی در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻓﻬﻢ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﻣﺠﺪد و‬
‫اﺻﻼح ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﺑﻪ روشﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ روزا‪ ٧‬و زﻣﺮدی‬
‫]‪ [٢٩‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ از ﻟﻢ ﻧﻈﻢ زﻣﺮدی ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ﺷﻤﺎری از ﻧﺘﺎﯾﺞ در ﮔﺮاف اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪١‬ﻣﺜﺎل اوﻟﯿﻪ اﯾﻦ‪ ،‬ﻗﻀﯿﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻓﻮن ﻧﯿﻮﻣﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﺤﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﺣﺪی ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﺳﺎده ﺗﻐﯿﯿﺮات را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢Weiss‬‬
‫‪٣Conze‬‬
‫‪۴Lesigne‬‬
‫‪۵Has-Kra‬‬
‫‪۶Ziegler‬‬
‫‪٧Ruzsa‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪١١‬‬

‫ﮐﺮدﻧﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﭽﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻢ ﺣﺬف ﻣﺜﻠﺚ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺟﺰﺋﯿﺎت‪ ،‬ادﻋﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﮔﺮاﻓﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان آن ﻣﺜﻠﺚﻫﺎ را ﺑﺎ ﺣﺬف ﺗﻌﺪاد ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‬
‫ﮐﻤﯽ ﯾﺎل ﺣﺬف ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ آنﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺜﺎل ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﮐﺮان ﮐﻤ‪‬ﯽ در اﯾﻦ ﻟﻢ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﮐﻼسﻫﺎی زﯾﺎدی از روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻟﻢ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ )زﯾﺮا ﭼﻨﯿﻦ روﯾﮑﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﮐﺮان ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪای اراﺋﻪ ﻣﯽدادﻧﺪ(؛ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﺎ‬
‫اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﺛﺒﺎتﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺮای ﻟﻢ ﺣﺬﻓﯽ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻟﻢ ﻧﻈﻢ اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﮑﺲ‪ ‬ﻧﻘﯿﺾ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ ﮐﻪ ﻟﻢ ﺣﺬف ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬ﻗﻀﯿﻪ راث روی‬
‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل ﺳﻪ را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺸﻒ ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر اﻣﮑﺎن اﯾﻨﮑﻪ ﻗﻀﯿﻪﻫﺎی از ﻧﻮع زﻣﺮدی‬
‫را ﺑﺘﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﺻﺮﻓﺎً ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاﻓﯽ و ﺑﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻤﻌﯽ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﮐﺮد را ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد‪) .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ در روﯾﮑﺮد ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻗﻀﯿﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن‬
‫اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر در ﭘﻮﺷﺶ ﻋﻤﻞ ﻋﻤﻠﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل روی دﺳﺘﮕﺎه ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺛﺒﺎت اوﻟﯿﻪ‬
‫زﻣﺮدی ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺰﺋﯽ از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا از ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﻤﻌﯽ دﻧﺒﺎﻟﻪﻫﺎ در ﺟﺎﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮد‪ (.‬ﮐﻤﯽ زﻣﺎن ﺑﺮد ﺗﺎ ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ روش ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف ﻣﺎﻧﻨﺪ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از آن‬
‫ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺑﺎ »ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﮐﻢ« ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﻠﺚﻫﺎ ﯾﺎ ﺗﺼﺎﻋﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻃﻮل ‪ ٣‬ﺑﻮد و ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻃﻮل ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮارﺗﺮ اﺑﺮﮔﺮافﻫﺎ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ وﯾﮋه‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ اﻧﮕﯿﺰهای ﺑﺮای ﭘﯿﮕﯿﺮی ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ )ﺑﺎ ﭘﯿﺶﮔﺎﻣﯽ ﻓﺮاﻧﮑﻞ و رودل‪ (١‬ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺨﮥ ﻣﺸﺎﺑﻪ و رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺸﯽ از ﻟﻢ ﻧﻈﻢ ﺑﺮای اﺑﺮﮔﺮاف اﯾﺠﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی )و ﻧﯿﺰ ﺗﻌﻤﯿﻢﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن آن( ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﻗﻮی ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺷﮕﻔﺖآوری ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﮐﺎری ﻇﺮﯾﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه در ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن دﻗﯿﻖ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ‪ ٢‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻨﻈﻢ ﮐﺮدﻧﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮط ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﺑﺮ دﯾﮕﺮی ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﻧﺴﺨﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻟﻢ ﻧﻈﻢ و ﻟﻢﻫﺎی ﺷﻤﺎرش ﻫﻤﺮاه آن ﮐﻪ از آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی را ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫اﺧﯿﺮاً ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ )]‪ (...[٢٢][٢۴][٢۵][٢۶] [١۴‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﻘﺾ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎزﻧﺪۀ ﮔﺎوس ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﺮان ﮐﻤ‪‬ﯽ در ﻟﻢ ﻧﻈﻢ اﺻﻠﯽ ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﯾﺪ ذاﺗﺎً ﺗﻮان ﻧﻤﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ دوﺑﺎره ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻏﯿﺮ ﺑﺪﯾﻬﯽ )و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ( اﯾﻦ ﻟﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪١Rodl‬‬

‫‪ِ٢‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺮجﻫﺎی ﺗﻮﺳﯿﻊ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک در ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ‬
‫»ﻣﻨﻈﻢﺳﺎزی« ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺎﻓﻆ اﻧﺪازه اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ارﺗﺒﺎط دﻗﯿﻖ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺎﭼﯿﺰی درک ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٢‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫روﯾﮑﺮد ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﺎر راث ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎورز دوﺑﺎره ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ]‪ .[١٣] [١١‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ روﯾﮑﺮدﻫﺎ‪ ،‬روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪی روی ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﺪاد ﺻﺤﯿﺢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎﺧﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﯾﺎ ﺷﺒﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﻮﺳﻂ راث ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎرﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ از‬
‫ﭼﮕﺎﻟﯽ اﻓﺰاﯾﺸﯽ روی ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻔﻬﻮم درﺳﺖ ﺷﺒﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ‬
‫ﯾﺎ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ واﺿﺢ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎورز ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺳﺎﺧﺖ )در واﻗﻊ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﻓﺮﺳﺘﻨﺒﺮک و واﯾﺲ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد( ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺷﺒﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺗﺼﺎﻋﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ ۴‬و ﺑﺰرگﺗﺮ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ) ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ‬
‫ﻣﮑﻌﺐِ ﻫﺎﺳﺖ و ﮐﺮا و ﻧﯿﺰ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﺧﺎص اﺑﺮﮔﺮاف ﻣﻨﺘﻈﻢ( را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺎرا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ اﯾﺠﺎد‬
‫ﺷﮑﻞ دﻗﯿﻖ و ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪی ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪﻃﻮرﺷﮕﻔﺖآوری دﺷﻮار ﺷﺪ )ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ در ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ در اﯾﻦ ﭼﺎرﭼﻮب( و ﺑﻪ ﺟﻬﺎت زﯾﺎدی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﻫﺎﺳﺖ‪-‬ﮐﺮا‬
‫و ﺗﺴﯿﮕﻠﺮ ﺑﺮای ارﺗﺒﺎط دادن ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺟﺒﺮی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﻮچ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺑﺰار ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺻﻠﯽ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎت ﺟﻤﻌﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻗﻀﯿﻪ ﻓﺮاﯾﻤﻦ‪ ١‬و‬
‫ﻗﻀﯿﻪ ﺑﻠﻮگ‪-٢‬زﻣﺮدی )ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ اﯾﻦ ﻗﻀﺎﯾﺎ در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد داﺳﺘﺎن ﺟﺬاﺑﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺮﺟﻊ‬
‫]‪ [٣۵‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ( ﺑﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ روش اﺣﺘﻤﺎﻻﺗﯽ و ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎﺗﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﮔﺎورز ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻣﻬﺎرت و ﺧﻼﻗﯿﺖ‬
‫ﭼﺸﻢﮔﯿﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪ وﯾﮋه ﮐﺮانﻫﺎی ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﻮیای روی ﻗﻀﯿﻪ ﻫﺎی وان در‬
‫‪٣‬‬
‫واردن و زﻣﺮدی ﺑﻪدﺳﺖ آورد‬
‫ﺑﻪﻃﻮرﺧﻼﺻﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ‪ ۴‬اﺛﺒﺎت ﻣﻮازی ﺑﺮای ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﮑﯽ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎت‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪ اﺑﺮﮔﺮاف و ﯾﮑﯽ ﺑﺎ آﻧﺎﻟﯿﺰ‬
‫ﻓﻮرﯾﻪ و ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎت ﺟﻤﻌﯽ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی اﺛﺒﺎت‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن اﯾﻦ ﺣﺲ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻓﻬﻢ‬
‫ﻣﺎ از اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از روﯾﮑﺮدﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ دﻧﺒﺎﻟﻪ اﻋﺪاد اول‪ ،‬ﺗﺼﺎﻋﺪ در اﻋﺪاد اول را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﻨﺪ‪) .‬از روش‬
‫ﻓﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪﻃﻮر دﻗﯿﻖﺗﺮ از روش داﯾﺮه ﻫﺎردی‪-‬ﻟﯿﺘﻞ وود‪-‬وﯾﻨﻮﮔﺮادوف ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ ٣‬در اﻋﺪاد اول وﺟﻮد دارد ]‪ [٣۶‬و ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ﺑﺎ ﺗﻼشﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫‪١Freiman‬‬
‫‪٢Balog‬‬

‫‪٣‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺛﺒﺎت درﺧﺸﺎن و ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﻗﻀﯿﻪ وان در واردن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻼه ]‪ [٣٠‬رﮐﻮرد ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﺛﺒﺎت اﯾﻦ‬
‫ﻗﻀﯿﻪ را ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﺪهﻫﺎی اﺛﺒﺎت ﺷﻼه ﻫﻨﻮز ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰی در اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﮔﺮدآوری ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارم در‬
‫آﯾﻨﺪه اﯾﻦ اﻣﺮ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪١٣‬‬

‫وﺟﻮد ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻃﻮل ﭼﻬﺎر را ﻧﯿﺰ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً اﺛﺒﺎت ﮐﺮد ]‪ (.[١٩‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﺪهﻫﺎی ﻧﻈﺮﯾﻪ‬
‫ﺗﺤﺪﯾﺪ در آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ )ﮐﻪ داﺳﺘﺎن ﺟﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ در ﻣﻮرد آن ﺑﺤﺚ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ(‬
‫ﮔﺮﯾﻦ ]‪ [١۵‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ روی ﭼﮕﺎل ﺑﻮدن اﻋﺪاد اول ﺑﺤﺚ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﻀﯿﻪ راث را ﺑﺮای‬
‫زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭼﮕﺎل اﻋﺪاد اول ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر اﻣﮑﺎن ﺟﺬاب وﺟﻮد ﯾﮏ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﻧﺴﺒﯽ‬
‫را ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ اﺟﺎزه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﺼﺎﻋﺪﻫﺎی ﻋﺪدی را در زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭼﮕﺎل ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎی اﻋﺪاد ﺻﺤﯿﺢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭼﮕﺎل اﻋﺪاد اول ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﯿﮥ ﻗﻀﯿﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ راث ﺑﺮای زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭼﮕﺎل ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺗﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬در ادﺑﯿﺎت ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[٢١‬‬
‫در ﮐﺎر ﻣﺸﺘﺮک‪ ١‬ﺑﺎ ﺑﻦ ﮔﺮﯾﻦ‪ ٢‬ﺗﻼش ﮐﺮدﯾﻢ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻓﻮرﯾﻪ ﮔﺎورز و ﺑﺤﺚﻫﺎی ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎﺗﯽ را ﺑﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭼﮕﺎلِ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﯾﺎ ﺷﺒﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﺗﻼش ﻓﺮاوان )ﺑﺨﺸﯽ ﻣﻠﻬﻢ از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی ﺷﻤﺎرش در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭘﺮاﮐﻨﺪه‬
‫ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺨﺸﯽ ﻧﯿﺰ از »ﻟﻢ ﻧﻈﻢ ﺣﺴﺎﺑﯽ« ﮔﺮﯾﻦ ]‪ [١۶‬ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﺪهﻫﺎی ﻟﻢ ﻧﻈﻢ از ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف‬
‫ﺗﺎ ﻣﺤﺘﻮای ﺟﻤﻌﯽ ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻗﺎدر ﺷﺪﯾﻢ )در ﯾﮏ ﮐﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه( ﺗﺼﺎﻋﺪﻫﺎی ﺑﺎ‬
‫ﻃﻮل ‪ ۴‬را ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯾﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺗﺸﺎﺑﻬﯽ ﻣﯿﺎن روش‬
‫ﻟﻢ ﻧﻈﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎﺳﺖ ﮐﺮا و ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری‪ ٣‬در آن ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ‬
‫)ﺑﻪ وﯾﮋه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻣﮑﻌﺐ( ﻗﺎدر ﺷﺪﯾﻢ اﺛﺒﺎت رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی ﻧﺴﺒﯽ را‬
‫ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺟﺰﺋﯿﺎت‪ ،‬ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی‬
‫ﭼﮕﺎل در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﺷﺒﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﭘﺮاﮐﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎی ﭼﮕﺎل در ﻓﻀﺎی اﺻﻠﯽ رﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻋﻤﺎل اﯾﻦ ﻗﻀﯿﻪ روی اﻋﺪاد اول‪ ،‬ﻻزم ﺑﻮد اﻋﺪاد اول در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺒﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻣﻨﻈﻤﯽ‬
‫‪۵‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮر ﺷﻮد )ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻗﯿﻖﺗﺮ‪ ،‬ﯾﮏ اﻧﺪازه(؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻔﺎﻗﯽ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎی‪ ۴‬ﮔﻠﺪﺳﺘﻮن‬
‫‪١‬اﺗﻔﺎﻗﺎ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ داﺳﺘﺎن رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎی ﺑﺰرگ اﺷﺘﺮاک داﺷﺖ ﺟﺬب ﺷﺪم ﮐﻪ ﺣﺪس ﮐﺎﮐﯿﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ دوﺑﺎره‬
‫ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد آن ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ روش ﺗﺎ ﺣﺪی ﺷﮕﻔﺖ آور ﺑﺎ داﺳﺘﺎن ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺣﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢Ben Green‬‬

‫‪٣‬ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ دﺷﻮار ﺑﻮد ﺑﻪ وﯾﮋه ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ اﻋﺪاد اول ﻻزم ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﮐﺎر ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ﺗﻼش ﮐﺮده ﺑﻮدم ﺗﺎ روﯾﮑﺮد ارﮔﻮدﯾﮏ ﺑﻪ ﻗﻀﯿﻪ زﻣﺮدی را ﭘﺎﯾﺎن دﻫﻢ ]‪ [٣۴‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻼش در آن زﻣﺎن ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﺎﻓﯽ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺎرﺑﺮد در اﻋﺪاد اول ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ۴‬در زﻣﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎری ﮐﻪ ﻣﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﯾﻢ از ﻗﻀﯿﻪ ﮔﻠﺪﺳﺘﻮن و ﯾﻠﺪرﯾﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﺧﻄﺎی ﻏﯿﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻟﻐﻮ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آنﻫﺎ ﺑﺎ اﯾﺪهﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﭘﯿﻨﺘﺲ آنﻫﺎ را اﺻﻼح ﮐﺮدﻧﺪ ]‪ [٩‬اﯾﻦ از ﻧﮑﺘﻪای ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻧﯿﺎز ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ دﻗﯿﻘﺎ در ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﯿﺎت درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای ﮐﺎر )دﻗﯿﻖ( در آﯾﻨﺪه ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪..‬‬
‫‪۵Goldestone‬‬
‫‪١۴‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫و ﯾﻠﺪرﯾﻢ‪ [٨] ١‬روی ﺣﻔﺮهﻫﺎی اﻋﺪاد اول‪ ٢‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰی را ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻫﺪف ﻧﯿﺎز‬
‫داﺷﺘﯿﻢ و ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽداد در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺣﺪس ﻗﺪﯾﻤﯽ را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﯿﻢ؛ ﯾﻌﻨﯽ اﻋﺪاد اول ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎﻋﺪ‬
‫ﻋﺪدی ﺑﺎ ﻃﻮل دﻟﺨﻮاه اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺮﺳﯿﺪه و در ﻋﻮض ﮔﺴﺘﺮش آن در ﭼﻨﺪ ﺟﻬﺖ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﯾﮏ‬
‫ﻃﺮف در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای اﺻﻞ اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫آوردن ﺻﻮرتﻫﺎی ﻓﻠﮑﯽ در اﻋﺪاد اول ﮔﺎوس ﯾﺎ ﺗﺼﺎﻋﺪﻫﺎی ﭼﻨﺪﺟﻤﻠﻪای در اﻋﺪاد اول ﮔﻮﯾﺎ‪ .‬ﯾﮑﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ از راهﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ اﻣﯿﺪوار ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن روشﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‪ ،‬اﺑﺮﮔﺮاف و ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ ﺑﻪ‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎی ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﮔﺮاف و اﺑﺮﮔﺮاف )ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﺮ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﻧﻈﯿﺮ وﯾﮋﮔﯽﺳﻨﺠﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد( ﯾﺎ ﺣﺎﻟﺖﻫﺎی ﺧﺎص ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺳﻮم ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﭘﻮچ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮﯾﻪ ارﮔﻮدﯾﮏ و ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦﻫﺎی ﺧﺎص ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﺪدی را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﻣﻦ و ﮔﺮﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﻣﺠﺎﻧﺒﯽﻫﺎی‬
‫دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﺮای اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ در اﻋﺪاد اول ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫وﯾﻨﺪوﮔﺮادوف( ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﻌﺎل روی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ اﻋﺪاد اول و دﻧﺒﺎﻟﻪﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎی ﭘﻮچ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬آﺧﺮﯾﻦ و ﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺣﺪس اﺻﻠﯽ اردوش اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﭘﺲ از‬
‫‪٣‬‬
‫ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎ ﺣﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر اﻣﯿﺪوارﮐﻨﻨﺪه ﺑﻮرﮔﯿﻦ‬
‫]‪ [٣] [٢‬وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺑﺎﻻ دﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﺻﺮﻓﺎً در ﯾﮏ ﯾﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻌﯿﺎر ﮐﯿﻔﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه در اﺑﺘﺪای ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺻﺎدق ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢﺗﺮی از ﯾﮏ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮ رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از رﯾﺎﺿﯿﺎت را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺎﺧﻪﻫﺎی رﯾﺎﺿﯿﺎت را در درﺟﻪ اول ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد اﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎری‬
‫داﺳﺘﺎن ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺮ ﺗﮑﺎﻣﻠﺸﺎن ﻃﯽ زﻣﺎن و ارﺗﺒﺎط آنﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دﯾﺪ‪ .‬ﻣﺎﯾﻠﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﮕﯿﺮم ﮐﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت‬
‫ﺧﻮب ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﮐﯿﻔﯿﺖﻫﺎی »ﻣﻮﺿﻌﯽ« ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﻻ ﺑﻪدﺳﺖ ﻧﻤﯽآﯾﺪ )اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺣﺘﻢ ﻣﻬﻤﻨﺪ و ارزش ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ دارﻧﺪ(‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال »ﺳﺮاﺳﺮی« اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ‬
‫‪١Yildrim‬‬

‫‪٢‬ﯾﮑﺒﺎر دﯾﮕﺮ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺣﻔﺮهﻫﺎی اﻋﺪاد اول داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ در اﯾﻨﺠﺎ آن را دﻧﺒﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪٣Bourgia‬‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ‫‪١۵‬‬

‫ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻗﻄﻌﺎت رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮب‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺐ دارد‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺎ اداﻣﻪ دادن روﻧﺪ دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻗﺒﻠﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻮاه ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه دادن ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﺟﺪﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻋﻘﺐ‪ ،‬ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ ﭼﻨﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ دارد‪ ،‬ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺎﺻﯽ از رﯾﺎﺿﯿﺎت »روی ﭼﯿﺰی« اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﺎزل ﺑﺰرگﺗﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﮐﺸﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺮدن ﭼﻨﯿﻦ اﻓﻖﻫﺎی ﻧﺎﻣﻠﻤﻮﺳﯽ‬
‫از ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞﻫﺎی آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه از ﻧﻈﺮ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی واﺿﺢﺗﺮ‬
‫و اﺳﺎﺳﯽﺗﺮ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ رﯾﺎﺿﯽای ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﻓﺮاﺗﺮ‬
‫از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺳﺎده ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﻗﻀﺎﯾﺎ و ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ‪ ،‬ﻗﻮیﺗﺮ‪ ،‬واﺿﺢﺗﺮ‪ ،‬ﻇﺮﯾﻒﺗﺮ‬
‫ﯾﺎ دﻗﯿﻖﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﻫﺪفﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎرﻫﺎ )و ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد آنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اوﻟﻮﯾﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮی در ﻣﯿﺎن ﯾﮏ رﺷﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺤﺘﻮای ﺑﺰرگﺗﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ آ ﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺳﻮد درازﻣﺪت ﺑﺮای آن ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ ،‬آن رﺷﺘﻪ و رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﻞ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .۴‬ﺗﻘﺪﯾﺮ و ﺗﺸﮑﺮ‬

‫از ﻟﻮرا ﮐﯿﻢ‪ ١‬ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺴﺨﻪ اوﻟﯿﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻦ و اﺑﺮاز اﺻﻼﺣﺎت و از ﮔﯿﻞ ﮐﺎﻻی‪ ٢‬ﺑﺮای اﺻﻼﺣﺎت‬
‫و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺧﻮﺑﺶ ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬

‫‪ .۵‬درﺑﺎره ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‬

‫ﺣﻮزه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺗﺮﻧﺲ ﺗﺎﺋﻮ‪ ٣‬ﺷﺎﻣﻞ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺟﺰﺋﯽ‪،‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯿﺎت و ﻧﻈﺮﯾﻪ اﻋﺪاد اﺳﺖ‪ .‬او ﺟﻮاﯾﺰ زﯾﺎدی را ﮐﺴﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﺎﯾﺰه ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم در‬
‫ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٠‬ﻣﯿﻼدی‪ ،‬ﺟﺎﯾﺰه ﺑﻮﺧﻨﺮ در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٢‬ﻣﯿﻼدی و ﺟﺎﯾﺰه ﻓﯿﻠﺪز در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠۶‬ﻣﯿﻼدی و‬
‫ﺑﻮرس ﻣﮏ آرﺗﻮر در ﺳﺎل ‪ ٢٠٠٧‬ﻣﯿﻼدی‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﻇﺮ ﺗﺎﺋﻮ ﮐﺮﺳﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺟﯿﻤﺰ و ﮐﺎرول ﮐﺎﻟﯿﻨﺰ‬
‫در ‪ UCLA‬را در اﺧﺘﯿﺎر دارد‬

‫‪١Laura Kim‬‬
‫‪٢Gil Kalai‬‬
‫‪٣Terence Tao‬‬
١۶ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

[1] Behrend, F. A. (1946) On sets of integers which contain no three terms in arithmetic progression,

Proc. Nat. Acad. Sci. 32 , 331–332.

[2] Bourgain, J. (1999) On triples in arithmetic progression, Geom. Func. Anal., 9 , 968–984.

[3] Bourgain, J. Roth’s theorem on arithmetic progressions revisited, preprint.

[4] Erdös, P. and Turan, P. (1936) On some sequences of integers, J. London Math. Soc. 11, 261–264.

[5] Furstenberg, H. (1977) Ergodic behavior of diagonal measures and a theorem of Szemerédi on arith-

metic progressions, J. Analyse Math. 31, 204–256.

[6] Furstenberg, H. (1981) Recurrence in Ergodic Theory and Combinatorial Number Theory, Princeton

University Press, Princeton NJ.

[7] Furstenberg, H. Katznelson, Y. Ornstein, D. (1982) The ergodic theoretical proof of Szemerédi’s

theorem, Bull. Amer. Math. Soc. 7, 527–552.

[8] Goldston, D. Yıldırım, C. Small gaps between primes, I, preprint.

[9] Goldston,D. A. Pintz, J. and Yıldırım, C.Y. Small gaps between primes II, preprint.

[10] Gowers, T. (1997) Lower bounds of tower type for Szemerédi’s uniformity lemma, Geom. Func.

Anal. 7 , 322–337.

[11] Gowers, T. A (1998) New proof of Szemerédi’s theorem for arithmetic progressions of length four,

Geom. Func. Anal. 8, 529–551.

[12] Gowers, T. (2000) The two cultures of mathematics, in: Mathematics: Frontiers and Perspectives,

International Mathematical Union. V. Arnold, M. Atiyah, P. Lax, B. Mazur, Editors. American Math-

ematical Society.

[13] Gowers, T. (2001)A new proof of Szemerédi’s theorem, Geom. Func. Anal. 11, 465-588.

[14] Gowers, T. (2006) Quasirandomness, counting and regularity for 3-uniform hypergraphs, Combin.

Probab. Comput. 15 , no. 1-2, 143–184.

[15] Green, B. J. (2005) Roth’s theorem in the primes, Ann. of Math. 161, 1609–1636.

[16] Green, B. J. (2005)A Szemerédi-type regularity lemma in abelian groups, Geom. Func. Anal. 15,

no. 2, 340–376.

[17] Green, B. J. Tao, T. The primes contain arbitrarily long arithmetic progressions, to appear, Ann.

Math.

[18] Hales, A. W. Jewett, R. I. (1963) Regularity and positional games, Trans. Amer. Math. Soc. 106,

222–229.
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽﻓﺮ و ﻧﺠﻔﯽ‬ ١٧

[19] Heath-Brown, D. R. (1981) Three primes and an almost prime in arithmetic progression, J. London

Math. Soc. (2) 23, 396–414.

[20] Host, B. Kra, B. (2005) Non-conventional ergodic averages and nilmanifolds, Ann. of Math. 161,

397–488.

[21] Kohayakawa, Y. Luczak,T. Rodl, V. (1996) Arithmetic progressions of length three in subsets of a

random set, Acta Arith. 75, no. 2, 133–163.

[22] Nagle, B. Rodl, V. Schacht, M. The counting lemma for regular k -uniform hypergraphs, preprint.

[23] Ramsey, F. P. (1930) On a problem of formal logic, Proc. London Math. Soc. 30, 264–285.

[24] Rodl, V. Schacht, M. Regular partitions of hypergraphs, preprint.

[25] Rodl, V. Skokan, J. (2004) Regularity lemma for k -uniform hypergraphs, Random Structures and

Algorithms, 25, no. 1, 1–42.

[26] Rodl, V. Skokan, J. (2006) Applications of the regularity lemma for uniform hypergraphs, Random

Structures and Algorithms, 28, no. 2, 180–194.

[27] Roth, K. F. (1953) On certain sets of integers, J. London Math. Soc. 28, 245-252.

[28] Roth, K. F. (1972) Irregularities of sequences relative to arithmetic progressions, IV. Period. Math.

Hungar. 2, 301–326.

[29] Ruzsa, I. Szemerédi, E. (1978) Triple systems with no six points carrying three triangles, Colloq.

Math. Soc. J. Bolyai 18, 939–945.

[30] Shelah, S. (1988) Primitive recursive bounds for van der Waerden numbers, J . Amer. Math. Soc. 1,

683–697.

[31] Szemerédi, E. (1969) On sets of integers containing no four elements in arithmetic progression, Acta

Math. Acad. Sci. Hungar. 20, 89–104.

[32] Szemerédi, E. (1975) On sets of integers containing no k elements in arithmetic progression, Acta

Arith. 27, 299–345.

[33] T. Tao, The dichotomy between structure and randomness, arithmetic progressions, and the primes,

to appear, ICM 2006 proceedings.

[34] Tao, T. A quantitative ergodic theory proof of Szemerédi’s theorem, preprint.

[35] Tao T. and Vu, V. (2006)Additive Combinatorics, Cambridge Univ. Press.

[36] van der J. G. (1939) Corput, ¨Uber Summen von Primzahlen und Primzahlquadraten, Math. Ann.

116, 1–50.

[37] van der Waerden, B. L. (1927) Beweis einer Baudetschen Vermutung, Nieuw. Arch. Wisk. 15, 212–

216.
١٨ ‫رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺧﻮب ﭼﯿﺴﺖ؟‬

[38] Wigner, E. (1960) The Unreasonable Effectiveness of Mathematics in the Natural Sciences, Comm.

Pure Appl. Math. 13.

[39] Ziegler, T. (2007) Universal characteristic factors and Furstenberg averages, J. Amer. Math. Soc.

20, 53-97.

‫)ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اول( داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‬

t.tabaee@gmail.com :‫راﯾﺎﻧﺎﻣﻪ‬

‫)ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دوم( داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‬

behzad.najafi@aut.ac.ir :‫راﯾﺎﻧﺎﻣﻪ‬