",

,0,) ｴｯＺ＾ｵＧ IWJ>RlIN" Ｑ｛ｉｾ

­­­­­ _"l"u_.. .......'­-
........ Oi';'i ＱＢＧ ｾ
ｉＧ Ｇ ｬ ｉ Ｇ ｾ ｐＧｊ
....
lllA,",,!
­.
ＢＧ Ｍ ｵＮ
y .... ＢＬ ......
Ｍｷ "'1IW"'l ｾ Ｌ Ｎ ｰｮｾ ＡＧＢ ｮ """""i ........, r Ｎｲｵｭ･ｱ ｾ rr40q """"'"
Ｚｭ ｷｮ ｰＮ Ｌ "'1'1' ＧＢｦｏｾ ｮｬＧＷ ＱｕＢ """"'i'. ｡ Ｌ ｾ ＮＬ｡ Ｍ Ｌｷ
""'l "*') .w,* a\ "f"U'l" ｾＡＢ ｬ Ｂｖ ｦｬ Ｂ Ｇ ｲ _ ... ｾ "'" 2""
.­, ｾ , qo ｾ Ｇ Ａ , , ­ " " " "'i "'liIJlpq " _ ｾ Ｂ ｯｱ ......"
ｾ ＢＧｾｊ ....,,...ｾＧ ｂｬＶｕＧ ｾＬ Ｎ Ｎ Ｌ ＮＧ 1'flllWl'!li
"1'1"'1''''' .,..,....,... ..... '"l' .... ｾ g
Ｍ､ＡＮ 0'""1,, Ｎ Ｌｴ ｮ _"<Un ｾＮ Ｍ "'l1llflU'l ｾ ｊ ｕ Ｂ ｏ Ｇ ＾ Ｂｉ ｏｴｲ ｉｬｍ "'li .............
ａｬｕ＾ｰｯ［ｦＺＮＭｱ･ｾ ..... ﾷ ｮ ｾ . Ｇｩ､ｾ｜ｬｉＬ _
_ .........Ｚ ｍＭｲｭ｡ ｵ Uff"I'RI'l­uM"'" ｾ ｾ "LI ......".. , ......
ＧｬＡＢＧ ｬ ＮＬ ｟ ......ｾ Ｌ Ｎ ｾ Ｍ Ｂ ＡＧｬ ......"l" ｾ ｾ '.. ' u> ....
......,ar. ｱｫｯｾ ｾ ｮ
Ｎｾ ....... npnr.. Ｍ ｚＢｊ
lJl­Pi1 ''''P'U _
ｾＢｐ ｾ Ｂ ＬＢ ­4.,..,
m..1l.JIdlI .......".., .... ｾ ｯ ＭＮ
' _ '''I """""""
ｩＮ
HO''''
.,,,
­t """x ...
..., Ｎ ｾ
­np ｾ
_I"'"
. _ 'JIIII'I"P""p _ _ Ｇｬ ｊＧ ＾Ｍ
..,........­..: ＭＬＮ
ｾｾＱ｟
Ｍ ＺｲｵＧｐ Ｎ
.... ﾷ｡ ｬＢ ＢｊｴｱｾＭＮ ｺ｟
ＢｬｮＩ ｯＢ
"'i ｾ
q .'>p....-..
""""""'" ｾ

.. ｩ Ｍ Ｎ ｾ
ｾ

Ｂｉ Ｍ
....
"'I ｬｏ｜Ｇｷｦｬ Ｎ _ ＺｰＮＩｯ """"" _ ｾＮ ­....,..unq ....... ,ro
ＮＬ ｾ
............ ＮＬ｡ Ｂｍ
. .­..
'If""P'I_
ｾ
­"'i ...... ｾ
..........ＢＧｾｬＧＢ
.,.... '"f'C' .. ｰｉｯＺ ｴ ｕｑＧＩ
Ｎ Ｆｮ ''I!+"'
 Kevin Lynch

ｦ｡ｲｫｬ ｫｩ ｬ ｴ･ milyonlarca ｩｮｳ｡ ｮ ｡ｬｧ ｡､ (ve belki de zevk ｡ｬ､ Ｉ bir nesne ､･ ｩｬＬ kunn '"
｡ｹｮ zamanda kendilerine özgü nedenlerle kentin ｹ｡ｰ ｳ ｮ sürekli ､･ ｩ ｴ ｲ･ｮ ｩｮ ｡ ｴ￧ ｬ｡ﾭ gir' ­,
rm da ürünüdür. Kentin genel ｨ｡ｴｬ ｲ bir süre için ､･ｩｫｬ göstermese de ｡ｹｲ ｮｴ ｬ｡ｲ ｰ･ｴｩ ｾ .

sürekli ､･ ｩ ｲＮ Büyümesi ve biçimi üzerinde ancak ｫ ｳｭｩ bir denetim uygulanabilir. Ke- ma \­ ..
sin sonuç diye bir ･ｹｯｬ｡ｭ ｺＬ ancak birbirini sürgit izleyen ｡ ｭ ｬ｡ｲ ｶ｡ｲ､ Ｎ Öyleyse, lan c_
kentleri duyumsal zevkler için biçimlendirme ｳ｡ｮ ｴ ｮ ｭｩ ｡ｲｬ ｕ｡ｮＬ müzikten ya da diL ,1: _
edebiyattan tümüyle ｦ｡ｲｫｬ bir sanat ｯｬｭ｡ｳ ｮ､｡ ｡ ｬ｡｣ ｫ bir ･ｹ yok. Birincisi, arkadan gerçe:._-
ｳ ｲ｡ｬ ､ｾ ｬｦ ｩ ｺ sanat/ardan çok ･ｹ ￶ ｲ･ｮ ｢ｩｬ ｲＬ ama onlara öykünemez. gi bir :":'
Bir kentin çok güzel ve ｩｲ ｮ bir çevreye sahip ｯｬ ｮ｡ｳ ｯｬ｡ ｮ､ bir ･ｹ､ｩｲＬ hatta ki- den ｡ｬ Ｚ
milerince ｯｬ｡ｮ ｫｳ ｺ､ ｲＮ Bir köyden daha büyük boyuttaki Amerikan kentlerinden hiçbiri solw\1:
､･ ｩ ｭ･ｺ bir ｧｺ･ｬ ｩ ･ sahip ､･ ｩｬ､ ｲＬ ancak ￧Ｍ｢･ ｫ｡ｳ ｢｡ｮ ｨｯ birkaç yeri ｶ｡ｲ､ Ｎ Bu ger*"
,,
durumda, ￧ｯ ｵ ａｭ･ｲｩｫ｡ｬ ｮ böyle bir çevrede ｹ｡ ｭ｡ｮｭ ne demek ｯｬ､ｵ ｨ｡ｫ ｮ､｡
fikri ｯｬｭ｡ｳ bizi ｡ ｲｴｭ｡ ｬｌＮ Kendi ｹ｡ ､ ｫｬ｡ｲ ､ｮｹ｡ｮ ne kadar çirkin ｯｬ､ｵ ｮｵ dukç ｾ

biliyorlar elbette, ｰｩｳｬ Ｌ ､ｵｭ｡ｮ Ｌ ｳ ｣｡ｫｬ Ｌ trafik ｳｫ ｬ ｮＬ ｫ｡ｲｭ ｹ ve kentin ｳ ｫ ﾭ yan Ｌ Ｍﾭ

｣ｬ ｮ da durmadan dile getiriyorlar. Ne var ki bu ｫｩ ｬ･ｲＬ ｨｯ bir çevrenin gizil ､･ﾭ ｯｬｵｲ Ｌ ｾ

rinden haberli ､･ｩｬ･ｲＬ böylesi bir ､ｮｹ｡ ancak turist olarak gezerken ya da tatil kaça- korku
ｭ｡ ｮ､ ￶ｹｬ･ bir ｧ￶ｲｭ ｬ･ｲ､ｩ Ｎ Bir çevrenin gün güne ｶ･ｲ ｣･ ｩ zevkin ue anlama gel- ｢｡ ￧Ｌ ­:
､ｩ ｮ Ｌ böyle bir çevrenin, sürekli demir atabilecekleri bir liman ｯｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩｮ Ｌ ya da dün- ｡ｲ ｯ｣ ,
ｹ｡ｮ ｡ｮｬ ｭ ｬ ｮ ve ｺ･ｮｧｩ ｬ ｩｮ bir ｵｺ｡ｮｴ ｳ ｯｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩｮ hissetmezler bile. söz

OKUNAKLILIK
ve g
Bu kitap', Amerikan kentlerinin görsel ｮｩｴ･ｬｩ ｮｩ ｡ｲ ｴ ｲ｡｣ ｫＬ bunu yaparken de,
mak'
içinde ｯｴｵｲ｡ｮｬ ｲ ｮ zihinlerinde ｴ｡ ､ ｫｬ｡ｲ o kentin imgesini inceleyecektir. Bir görsel ni-
nimi
ｴ･ｬｩ ｮ üzerinde özellikle ､ｵｲ｡｣ｫｴｲＺ kentin görünümünün belirgin bir ｡￧ ｫｬ ｴ｡Ｌ ya da
imge _
'okunabilirlik'te ｯｬｭ｡ｳ Ｎ Söylemek ｩｳｴ･､ｩ ｭｩｺＬ kentin bölümlerinin ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡ ｴ｡ｮ ｭ｡ｳ
ve ｡ｮｬ ｬ ｲ bir ｫ｡ｬ｢ oturtulabilmesi, ｔ ｰｫ elinizde ｴｵ ｨ ｵｮ ｺ bn ｢｡ｳ ｬ sayfa gibi oku-
｢･ｬＱｫｩＺｾ
ｮ｡ｫｬ ｹｳ｡Ｌ ｴ｡ｮ ｡｢ｩｬ ｲ sembollerden ｯｬｵ ｡ｮ düzgün bir modelolarak gözle görülebiliyor-
yi b,
sa, o zaman bu ｯｫｵｮ｡ｫｬ kent, mahalleleri, simgeleri ya da ｹｯｬ ｡ｲ ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡ ｴ｡ｮ ｡ bilen,
｡ｹｲ ｮｴ ｬ bir ｫ｡ｬ ｢ ｮ içinde kolayca kümelendirilerilen bir yer demektir, si gero'
｢ｩｬｧ ｾＺ
Bn kitap, kent ｹ･ｲｬ ｩｭ ｮ､･ ｯｫｵｮ｡ｫｬ ｮ çok önemli ｯｬ､ｵ üzerinde duracak, bn
anla ­-
ｩ､ ｡ｳｭ ｢ｩｲｴ｡ｫ ｭ ｡ｹｲ ｮｴ ｬ｡ｲ inerek çözümleyecek ve bu ｫ｡ｶｲ｡ｭ ｮ bugün kentlerimizi
ve i.,'
yeniden ｹ｡ｰ ｬ｡ｮ､ ｲｭ｡､ ｮ｡ｳ ｬ ｫｵｬ ｡ｮ ｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩｮ göstermeye ￧｡ｬ ｡｣ ｫｴ ｲＮ Oknrun da
olani!
çok geçmeden ｦ｡ｲｫ･､ ｣･ ｩ gibi, bu ￧｡ｬ ｭ｡ ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ bir ｢｡ ｬ ｮｧ ￧ ｡ｲ ｴ ｲｭ｡ｳ ､ ｲＬ son söz
､･ ｩｬ ilk sözdür, fikir üretme ve bn fikirlerin ｮ｡ｳｬ ｧ･ｬｩ ｴ ｲ ｬ･｢ｩ ｣ ve ｳ ｮ｡ ｢ｩｬ･｣ ｩ ko- nin i 'e:
nusunda öneriler sunmak yolunda bir ｧｩｲ ｩｭ､ ｲＮ ｋｩｴ｡｢ ｮ üslubu spekülatif, hatta biraz
vard:r
sorumsuzca olabilir, hatta deneysel ve küstahça ｳ｡ｹ ｬ ｢ｩ ｲＮ ｬｫ bölümde temel ､ ｮ｣･ﾭ
ｧ￶ｲ Ｇ Ｚ
lerden bir ｫ ｳｭ ｩ ｬ･ｮ ｣･ｫｴｩｲ［ daha sonraki bölrimlerde bu ､ ｮ｣･ｬ ｲ Amerika'daki bir-
bir ç ­,
kaç kente uygulanacak ve bn uygulamalarm ｳｯｮｵ￧ｬ｡ｲ kent ｴ｡ｳ ｲ ｭ ｡￧ ｳ ｮ､｡ ｴ｡ｲ ｬ｡ﾭ
Ｎｯ ｳ｡ｲ :
cakhr,
ａ￧ ｫｬ ve Ｌｫｬ｡ｮｵｯ grizel bir kentin kesinlikle en önemli ｮｩｴ･ｬ ｩ ､･ ｩｬｳ･ de, ya-
｡ｮ ｬ çevreyi kentin ｧ･ｴｩｲ､ ｩ boyut, zaman ve ｫｬ｡ｭｲ ölçütünde ele ｡ｬｲｫ･ｮ özel
bir önem ｴ｡ ｲＬ Bunu anlayabilmek için, kenti salt kendi ｢｡ ｭ｡ bir ｯｬｵ ｭ olarak görme-
meli, içinde ｹ｡ ｹ｡ｮｬ ｲ ｮ onu ｮ｡ｳ ｬ ｡ｬｧ ｡､ ｮ｡ ｢｡ｫｭ ｬ ｹ ｺＬ
Çevreyi bir bütün olarak ､ ｮｭ･ｫ ve ｴ｡ｮｭｫＬ yer ､･ｩｴｲ｢ｬ･ｮ bütün hayvanla-
rm en ｹ｡ ｭｳ｡ｬ yetilerinden biridir. Bu ｩ için birçok ｩ ｡ｲ･ｴ ｮ ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｲｬ｡ Ｚ renk, biçim,
｡ｹｮ :-
hareket ya da ｮ ｰｯｬ｡ｲｭ ｳ gibi görsel ｡ｬｧ ｡ｭ ｬ｡ｲ､ ｮ ｯｬ､ｵ kadar koku, ses, do-
kentk
ot Kevin Lynch, "Kentü), Imgesi"

154 Ｌｏｔ ｇ ｃ YAZ '96 ｾｩｇｏｃ

 Çevrenin ｭｧ･ｳｩ

Ｌ Ｍｾ･ ｩｬ kurona, devinduyum, yerçekimi duygusu, hatta belki de elektrik ya da manyetik alanlar
ＱＡＬ￧ ｡ﾭ gibi ｢｡ ｫ sezinlemelerden de ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｲｬ｡ Ｎ Bir ･ｲｬｴｩｯｵｮ kutup ｵ￧ ｵｮ､｡ｮ bir lim-
- ＭｴｬＬｵ petin ｫ｡ｹ ｮ mikro ｴｯｰ ｧｲ｡ｦｹ ｳ üzerinde yolunu ｢ｵｬｭ｡ｳ ｮ｡ kadar bütün bu yön bul-
Ｎｾｴ Ke- ma yöntemleri, bu konunun literatüründe ｧ･ｮｩ ｫ｡ｰｳ｡ｭｬ olarak ｴ｡ｮ ｭｬ｡ｮｭ ve ｴ｡ ､ ｫﾭ
"e<:se, ｬ｡ｲ önem ｶｵｲｧ ｬ｡ｮｭ ｴ ｲＮ Psikologlar ｩｮｳ｡ ｮ da bu konudaki ｹ･ｴ ｮ･ ｩｮ ｩｮ｣･ｬ ｭｩ ｬ･ｲﾭ
,1 da dir, ancak bu inceleme üstünkörü bir biçimde ya da ｳ ｲｵ ｬ laboratuar ｫｯ ｵｬ ｡ｲ ｡ｬｴ ｮ､｡
Jdan ｧ･ｲ￧ ｫｬ･ ｭｩ ｴ ｲＮ Hala bilinmeyen birkaç nokta ｫ｡ｬｭ ｳ｡ da yol ｢ｵｬｭ｡ｮ ｡ｬｴ ｮ､ herhan-
gi bir mistik 'içgüdü' ｹ｡ｴｭ ｳ ｡ｲｴ ｫ mümkün görülmemektedir. Tam tersine, ､ çevre-
- ..k, !-el- den ｡ｬ ｮ｡ kesin duyumsal ｩ ｡ｲ･ｴｬ ｲ､･ｮ sürekli olarak ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｬ ｮ｡ｫｴ ve bunlar düzene
iri ｳｯｫｵｬｭ｡ｫｴ ､ ｲＮ Bu düzenleme serbest ､ｯｬ｡ ｭｬ ｹ｡ ｭ ｮ ｶ･ｲｩｭｬ ｩ ve sürebilmesi içiu
Ｎｾ Bu gereklidir.
ﾷ Modern kentlerde ｹ｡ ｹ｡ｮ insanlar için yolunu tümüyle kaybetmek belki de ol-
ｬ ｭｾ dukça az rastlanan bir ｯｬ｡ｹ､ ｲＮ ｂ｡ ｫ｡ ｩｮｳ｡ ｬ ｲ ｮ ｶ｡ｲｬ ve yolumuzu ｢ｵｬｭ｡ ｺ ｳ｡ ｬ ﾭ
ﾭｫｾ yan araçlar, ￶ｲｮ･ ｩ haritalar, sokak ｡､ｬ ｲ Ｌ yol ｩ｡ｲ･ｴｬＬ otobüs ｬ･ｶｨ｡ｬ ｲ bize ｹ｡ｲ､ｭ｣
Ｍ･ｾＺ｟ olurlar. Ama yolunu kaybetme ｡ｮｳ ｺｬ ｮ｡ bir kez ｵ ｲ｡ｮ ｣｡ ｡ｮｳ ｺｬ ｫ ｡ birlikte gelen
:...3ça- korku, hatta ､･ｨ ｴ duygusu, bu durumun bizim dengemizle ve ･ｳｮｨｩｭｺｬ ne kadar
Ｍｬ･ｾ ｢｡ ｬ ｮｴ ｬ ｯｬ､ｵ ｮｵ gösterir_ Dilimizdeki 'yolunu ｫ｡ｹ｢･ｴｭｩ Ｇ deyiminin ｡ｮｬ ｭ Ｌ salt
"'1In__ ｣ｯ ｲ｡ｦｩ ｡￧ ､｡ｮ nerede ｯｬ､ｵ ｮｵ bilmemenin ötesindedir, tam bir felaket ima eder bu
sözcükler.
Yolumuzu bulurken stratejik ｢｡ ｬ ｮｴ ｨ｡ｬｫ ｳ Ｌ çevresel imgediri somut ､ dünya-
ｮ ｫｩ ｮｩ zihninde yer eden genel imgesel görüntüsüdür. Bu imge, ｡ｮｬｫ ｡ｬｧ ｭ｡ｬ ｲ ｮ
ve ｧ･￧ｭｩ deneyimlerin ｡ｮ ｬ｡ｲ ｮ birlikte ､ｯ ｵｲ､ ｫｬ｡ｮ bir üründür, bilgileri yorumla-
makta ve eylemi yönlendirmekte ｫｵｬ ｡ｮ ｬ ｲＮ Çevremizi ｴ｡ｮ ｭ｡ ve biçimlendiJme gereksi-
nimi öylesine önemlidir ki, ve kökleri ｧ･￧ｭｩ ｮ derinliklerine öylesine ｩｮｭ ｴｩｲ ki, bu
imge birey için gerek uygulamada, gerekse duygusal ｡￧ ､｡ｮ büyük önem ｴ｡ ｲＮ
ａ￧ ｫ ve belirgin bir imgenin ｫｩ ｮｩ kolayca ve ｨ ｺｬ｡ ､ｯｬ｡ ｭ ｳ ｮ｡ ｹ｡ｲ､ ｭ｣ ｯｬ､ｵ
bellidir, ￶ｲｮ･ ｩ bir ｡ｲｫ ､｡ ｮ evini bulmada ya da bir polis memurunu ya da ､ ｭ･｣ｩﾭ
yi bulmada ｩ ･ yarar. Ama düzenli bir çevre bundan daha ｦ｡ｺｬ ｳｭ ｳ｡ ｬ ｹ｡｢ｩｬ ｲｩ bilinme-
si gereken ｫｯ ｵｬ ｡ｲ ｨ｡ｫ ｮ､｡ bir ｢｡ ｶｵｲ ｫ｡ｹｮ｡ olabilir, ya da faaliyeti, ｩｮ｡｣ ya da
bilgiyi düzene ｫｯｹｭ｡ ｺ｡ ｹ｡ｲ､ ｭ｣ olabilir. ￖｲｮ･ｩ ｍ｡ｮｨ ｴ Ｇ ｹ｡ｰ ｳ ｬ konumunu
anlayabilirsek, içinde ｹ｡ ､ ｭ ｺ ､ｮｹ｡ｮ ｹ｡ｰ ｳ ｨ｡ｫ ｮ､｡ da yeterli miktarda olgu
ve imge toplayabiliriz zilrnimizde. Bütün iyi ￧｡ｴｬｲ gibi, böylesi bir ｹ｡ｰ da bireye tercih
ｯｬ｡ｮ ｫｬ｡ｲ sunar, ek bilgiler ｳ｡ｬｭｳ için bir ｢｡ ｬ ｮｧ ￧ ｮｯｫｴ｡ｳ verir. Bu nedenle, çevre-
nin net bir imgesine sahip olmak, bireysel ｧ･ｬｩ ｭ için ｹ｡ｲ ｬ bir ｴ･ｭ ｬｯ ｵ ｴ ｲｵ Ｎ
Kusursuz bir imge ortaya koyabilen ｣｡ｮｬ ve eksiksiz bir ｯｲｴ｡ｭ ｮ toplumsal rolü de
ｶ｡ｲ､ Ｎ Grup ｩｬ･ｴｩ ｭｩｮ sembolleri ve toplu ｡ｮ ｬ｡ｮ için hammadde ｳ｡ ｬ ｲＭ ￧｡ｲｰ ｣ bir
görünüm, birçok ilkel ｲｫｮ kendilerince önemli toplumsal mitlerini üzerine ｫｵｲ､ ｫｬ｡ｲ
bir ￧｡ｴ ､ ｲＮ Ｇｄｯ ｵｭ yeri'ne ｩｬ ｫｩｮ ortak amlar, ｳ｡ｶ ｳ ｲ｡ ｮ､｡ ｹ｡ｬｮ ｺ ｫ çeken askerler
｡ｲ ｳ ｮ､｡ ￧ｯ ｵ kez ｩｬｫ ｫｵｲｭ｡ｹ ｳ｡ ｬ ｹ ｮ ilk ve en kolayortak özellik oluyordu.
ｹｩ bir çevresel imge, zihninde o imgeyi ｴ｡ ｹ ｮ ｫｩ ｹ･ duygusal ｡￧ ､｡ｮ güvenlikte
ｯｬ､ｵ duygusunu verir. ｋｩ Ｌ kendisiyle ､ dünya ｡ｲ ｳ ｮ､｡ uyumlu bir ｩｬ ｫｩ kurabilir.
Bu, yolunu ｡ ｲｭ｡ｮｭ ､ｯ ｭ､ｵ korkunun öbür yüzüdüri ｡ｮｬ ｭ da ｵ､ ｲＺ Ev, salt
bilinen bir yer olmakla ｫ｡ｬｭ｡ｹ ｰ ｡ｹ ｲｴ edici bir ￶ｺ･ｬＱｩ ･ de sahip ｯｬ､ｵ zaman, Ｇｴ｡ ｬ
evim' duygusunun en güçlü ｯｬ､ｵ ｺ｡ｭ ｮ､ ｲＮ
Gerçekten de, ｡ｹ ｲｴ edilebilir ve okunabilir bir çevre; güvenlik ｳ｡ ｬ ｭ｡ｫｬ kalmaz,
｡ｹｮ zamanda insan ｹ｡ ｭ ｮ gizil ､･ｲｩｮｬ ｩｮ ve ｹｯ ｵｮｬｵ ｮｵ da ｡ｲｴ ｲＮ Modern
kentlerin görsel ｫ｡ｲｭ ｳ içinde ｹ｡ ｭＬ ｯｬ｡ｮ ｫｳ ｺ olmaktan çok uzaksa da, çok dahil

Ｌｏｔ ｇ ｃ YAZ '96 155

"'­.".
 Kevin Lynch

hareketli bir ortamda ｹ｡ｰ ｬ､ ｮ､｡ ｡ｹｮ gündelik eylem, yeni bir anlam kazanabilir. ｰ･ｾ
Kentin kendisi ｫ｡ｲｭ ｫ bir toplumun güçlü simgesidir zaten. Görsel ｡￧ ､ ｮ iyi bir bi- uz l
çimde ortaya konulursa, ｡､ ｭ｡ｫ ｬ etkileyici bir ｡ｮｬｭ da olabilir. Fiziki ｯｫｵｮ｡ｬ ne ｾ｣Ｚ
öneminin ｯｬｭ｡､ ileri sürülebilir, insan beyninin uyum ｳ｡ ｬ｡ｭ ｹ･ｴ ｮ･ ｩｮ mükem- la [l.
mel ｯｬ､ｵ Ｌ biraz deneyim sahibi olunca ｫｩ ｮｩ en ｫ｡ｲ ｫ ya da özelliksiz bir çevrede kun'
bile yolunu ｢ｵｬ｡ ｩ ･｣ ｩ söylenebilir. 'Üzerinde hiçbir ｩ｡ｲ･ｴ olmayan' uçsuz ｢ｵ｣｡ｫｳ ｺ önce
denizlerde, kumlarda ya da buzlarda ya da balta ｧｩｲｭ･ ｩ ｯｲｭ｡ｮ ｲ､｡ ｡ ｲｭ｡､ ｮ yo- tore
lunu bulanlarla ilgili bolca örnek de ｶ｡ｲ､ Ｎ ni h.-::
Ancak denizin bile ｧｮ･ ｩ ve ｹ ｬ､ ｺｬ｡ｲ Ｌ ｲｺｧ｡ｲｬ Ｌ ｡ｫｭｴ ｬ｡ｲ Ｌ ｫｵ ｬ｡ｲ ve renkleri ça .
vardu; bu sonuncusu olmadan ve ｹ｡ｲ､ ｭ görmeden denizcilik yapmak ｯｬ｡ｮ ｫｳ ｺ､ ｲＮ De-
Polinezya ａ､｡ｬ ｲ arasmda ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ profesyonel, usta denizcilerin gemi ｫｵｬ ｡ｮ ｢ｩｬ･｣ ｩ a :0
ve bunu da ancak ｹｯ ｵｮ bir ･ ｩｴ ｭ､･ｮ geçtikten sonra yapabildikleri ｧ･ｲ￧ ｩＬ böyle bir pIc:'
çevrede ｫ｡ｲ ｬ｡ ｮ güçlükleri göstermektedir. Zorlu yolculuklara en iyi ｨ｡ｺｲｬｮ ün::
bile güçlüklerden ve huzursuzluktan ｫ｡￧ ｭ｡ｲ ｵ ｬ｡ｲ､ Ｎ tl :<.
Bizim ､ｮｹ｡ｭｺ､Ｌ ･ｲ dikkatli olursa, ｬ ･ｲｫ ｳｩｮ Jersey City'de yolunu ｢ｵｬｭ｡ｹ ｊ Ｎｰｯｴ
￶ ｲ･ｮ ｢ｩｬ･｣ ｩｮ söyleyebiliriz, ama bu biraz çabaya ve tereddüte malolur. ａｹｲ ｣｡Ｌ oku- li...
nabilir bir çevrenin olumlu ｫ｡ｴ ｬ｡ｲ da yoktur, yani duygusal tatmin, ｩｬ･ｴ ｩｭ ｮ ya da nar-
kavramsal düzenlemelerin ｯｴｵｲ ｬ｡｢ｩｬ･｣ ｩ bir çerçeve, bu çerçevenin günlük ｹ｡ ｭ｡ tan .'
ｧ･ｴｩｲ･｢ｩｬ･｣ ｩ yeni derinlikler. Bugünün kent ｯｲｴ｡ｭ kendisine ｡ｬ ｫ ｯｬ｡ｮ ｲ ｮ ｳ ｲｴ ｮ｡ da- ｳ
ｹ｡ｮ ｬｭ｡ｺ bir yük bindirecek ölçüde düzensiz olmasa bile ｹｵｫ｡ｲ ､ ｳ ｲ｡ｬ ｮ zevklerden
yine de yoksunuzdur. zll ..
Çevredeki ｡ ｲｴｭ｡｣ ｬ｡ｲＬ dolambaçlar ya da sürprizlerin de bir ､･ ｲｩ ｯｬ､ｵ ｮｵ Ｚ｢ ::".
kabul etmek gerek. ￇｯ ｵｭ ｺ büyülü ｡ｹｮ ｬ｡ｲ olan odalardan ｨｯ ｬ｡ｮ ｲ ｺＬ Boston'un ･ ｲｩ
｢ ｲ ｳｯｫ｡ ｬ ｲ ｮ da belli bir ￧･ｫｩ｣ ｬ ｩ ｶ｡ｲ､ Ｎ Ancak bu, iki ｫｯｵｬ ｡ｬｴ ｮ､ geçerlidir. tür:
Birincisi, temel biçimi ya da yön bulma duygusunu yitirme ve asla kurtulamama tehli- lan.
kesi ｯｬｭ｡､ｲＮ Sürpriz, ｫ｡ｰ ｬ bir çerçeve içinde yer ｡ｬｭ ､ ｲ［ ｫ｡ｲ ｫｬ ｡ｲＬ tümü gö- tak .,
rülebilen bir bütün içinde ufak bölgelerde yer ｡ｬｭ ､ ｲＮ ａｹｲ ｣｡ dolambacm ya da gize- ji.k c'
min kendisinin bir biçimi ｯｬｭ｡ Ｌ bu biçim ｫ･ｦ､ｩｬ･｢ ｭｬｩ ve zamanla ｡ｮｬ ｬ｡｢ｩｬｭ･ ｩﾭ
dir. Gerekli ｢｡ｬｮｴ ｡ｲ en ufak bir biçimde akla getirmeyen tam bir ｫ｡ｲｭ ｡ asla zevk ｾｩ［Ｇ _
vermez. ve .-
Ama bu yan ､ ｮ｣･ｬ ｲ önemli bir ｫｯ ｵｬ｡ ｩ ｡ｲ･ｴ ederler. Gözlemci, ､ｮｹ｡ ｡ｬｧ ﾭ iem
mada bizzat aktif rol ｯｹｮ｡ｭｬ ve imgesini ｧ･ｬｩｴｲｮ･､ ｹ｡ｲ ｴ ｣ ｫ｡ｴ ｳ ｯｬｭ｡ｨ､ ｲＮ O im- Ａ･ｾ ［
geyi ､･ｩｴｲ｢ｬｭ･ ve ､･ｩｮ ｧ･ｲ ｫｳｩｮ Ｑ uydurma gücüne sahip ｯｬｭ｡ ､ ｲＮ ａｹｲ ｮﾭ d.e::'
ｴ ｬ｡ｲ kusursuz ve eksiksiz olan bir çevre, yeni faaliyet modelleri ｧ･ｬｩ ｴ ｲｭ･ｹｩ engelleye- nu :
bilir. Üzerindeki herbir kaya ｰ｡ｲ￧ ｳ ｮｭ bir öyküsü olan bir arazi, yeni öyküler ､ｯ ｭ｡ｳ ﾭ
ｮ ｧ￧ｬ･ ｴｩｲ･｢ｩｬ ｲＮ Günümüzdeki kentsel ｫ｡ｲｭ ｡ içinde bu çok önemli bir konu gibi gö-
rünmese de, ｡ｲ ､ ｲ ｵｺｭ ､･ ｩ ｭ･ｺ bir düzen ､･ ｩｌＬ ､･ ｩ ｫ･ｮＬ ｧ･ｬｩ ｭ･ｹ ｡￧ ｫ bir düzen
ｯｬ､ｵ ｮｵ belli etmektedir.

ｍｇｅｙ YARATMAK
Çevresel imgeler, gözlemciyle çevresi ｡ｲ ｳ ｮ､｡ｫｩ iki yönlü bir ｩｬ･ｭｮ sonucudur.
Çevre, ｢ｩｲｴ｡ｫｭ ｦ｡ｲｫｬ ｡ｲ ve ｢｡ ｮｴ ｬ｡ｲ sunar, gözlemci de -büyük bir ｹｵｭ ｡ｫｬ ｡ ve
kendi ｡ｭ ￧ｬ｡ｲ ｮ ｭ､｡Ｍ gördüklerini seçer, düzenler ve bunlara anlam verir. Bu bi-
çimde ｯｬｵ ｴ ｲｵｬ｡ｮ imge, görülen ･ｹｩ ｳ ｮ ｲｬ｡ ve vurgularken, kendisi de sürgit etkile-
ｩｭｬ bir ｩ ｬ･ｭ çerçevesinde süzgeçten geçirilen ｡ｬｧｳ bilgiye ｫ｡ｲ ｳ ｮ｡ ｲＮ Böylece, bel-
li bir ｧ･ｲ￧ ｩｮ imgesini ､･ ｩ ｫ gözlemciler ､･ ｩ ｫ biçimde ｡ｬｧ ｡ｹ ｢ｩｬ ｲ ･ Ｎ
ｭｧ･ｮｩ ｴｵ ｡ｲｬ ￧･ ｩｴｬ biçimlerde ortaya ￧ ｫ｡｢ｩｬ ｲＮ Gerçek nesnenin kendisinde

ｃｏｇ ｔｏＬ YAz'96

 ￇ･ｶｲｾｮｩ {mgesi

pek fazla uyumlu ya da ilginç bir ･ｹｯｬｭ｡ｹ ｢ｩｬ ｲＬ ama o nesnenin zihindeki tablosu,
uzunca bir süredir ｹ｡ｫ ｮ､｡ｮ ｴ｡ｮ ､ için kimlik ve örgeniik ｫ｡ｺ ｮｭ ｴ ｲＮ Birinin gözü-
ne ｫ｡ｲｭ görünen bir ￧｡ｬ ｭ｡ ｭ｡ｳ ｮ､｡ bir ｢｡ ｫ ｳ ｡ｲ ､ ･ｹｬ ｲｩ ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡ bu-
labilir. Öte yandan, ilk kez görülen bir nesne ｴ｡ｮ ｢ｩｬ ｲ ve gözlemciyle ｡ｲｳｮ､｡ bir ｢｡
kurulabilir; ama bunun nedeni onun ｴ｡ｮ ､ ｫ bir nesne ｯｬｭ｡ｳ ､･ ｩｬＬ gözlemcinin daha
önce ｳ｡ｰｴ ､ bir stereotipe uygun ､ ｭ･ｳｩ､ ｲＮ Bir Ｌｬ｡ｫｩｲ･ｮａ ｩｫ｡､ｮ ｢･ ￶ bir drugs-
tore'u her zaman ｫ･ ｦ ､･｢ｩｬ ｲＬ oysa bir Güney Afrika yerlisi o ､ｫ｡ｮ göremez bile. Ye-
ni bir nesne, güçlü bir ｹ｡ｰ ｹ｡ ya da ｫｩｭｬ ･ ｳ｡ｨｩｰｭ gibi görünebilir; bunun da nedeni,
￧｡ｲｰ ｣ fiziki özelliklerin kendi ｢ｩｬ･ ｩｭｬ･ｲｩｮ akla getirmeleri ya da öne ￧ ｫ｡ｲｭ ｬ｡ｲ ､ Ｎ
Deniz ya da yüksek bir ､｡ Ｌ ülkenin içlerindeki ovalardan gelen birinin gözünü alabilir,
o ｫｩ bu büyük ｯｬｵ ｭｬ｡ｲ ad koyamayacak kadar genç ya da bilgisiz olsa bile. Kent
ｰｬ｡ｮ ｭ｡｣ｩｬ ｲ Ｌ fiziki çevreyi istedikleri gibi ｩｬ･ｹｮ ｫｩ ｬ･ｲ､ｩ Ｌ bu nedenle, çevre imgesini
üreten ｫ｡ｲ ｬ ｫ ･ｴｫｩｬ･ ｩｭ､･ｫｩ ､ etkenle öncelikle ilgilenirler. ｆ｡ｲｫｬ çevreler, imge üre-
timini ya ｫｯｬ｡ｹ ｴｲ ya da ｧ￧ｬ･ ｴｩｲ ｬ･ｲＮ Herhangi bir biçimin, ince bir vazo ya da bir
topak kilin ￧･ｩｴｬ gözlemcilerin zihrrinde güçlü bir imge ｹ｡ｲ ｴｭ｡ｳ ｯｬ｡ｳ ｬ çok da olabi-
Lir az da. Gözlemcilerin ｹ｡ｬｲＬ ･ ｩｴ ｭｬ･ｲｩＬ meslekleri, ､ｯ｡ｬｲ ya da aileleri dikkate ｡ｬ ﾭ
narak gittikçe daha homojen gruplara bölünmeleri ｳ｡ ｬ ｮ､ ｫ￧｡ bu ｯｬ｡ｳ ｬ ｮ giderek ar-
tan bir kesinlikle ifade edilebilmesi de ｳ｡ｮ ｲ ｺ mümkün ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ Her birey kendi imge-
sini ｹ｡ｲｴ ve ｴ｡ ｲＬ ama ｧ￶ｲｮ ･ göre ｡ｹｮ kümeye dahilolan bireyler ｡ｲ ｳ ｮ､｡ temel
bir ｵｹ ｭ｡ ｶ｡ｲ､ Ｎ Çok ｳ｡ｹ ､｡ ｫｩ ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡ ｫｵｬ ｡ｮ ｬ｡｣ ｫ bir çevre biçimlendirmeyi ar-
zulayan kent ｰｬ｡ｮ ｭ｡｣ ｬ｡ｲ Ｌ grubun önemli üyeleri ｡ｲ ｳ ｮ､｡ｫｩ ｵｺｬ｡ ｭ ｹ ortaya koyan
bu tür imgelerle ilgilenmektedirler.
Bireysel ｦ｡ｲｫｬ psikologlar için ne kadar ilginç olursa olsun, bu incelemede bu
tür ｦ｡ｲｫｬ ｫｬ｡ｲ ｮ üzerinde ､ｵｲ ｬｭ｡ｹ ｣｡ｫｴ ｲＮ ａｴ ｬ｡｣ ｫ ilk ｡､ ｭＬ Ｇｨ｡ｬｫ ｮ imgeleri' diye ad-
ｬ｡ｮ､ ｲ ｬ｡｢ｩｬ･｣ ｫ ･ｹｬ ｲｩＬ yani bir kentte ｯｴｵｲ｡ｮｬ ｲ ｮ ￧ｯ ｵｮｬ ｵｮ zihninde ｴ｡ ､ or-
tak imgeleri ｳ｡ｰｴｭｫ ｲＺ bir tek fiziki ｧ･ｲ￧ｩｮＬ yani ortak bir kültürün ve temel fizyolo-
jik ､ｯ｡ｮ ｫ｡ｲ ｬ ･ｴｫｩｬ ｭ sonucu ortaya ￧ ｫ ｮ｡ｳ beklenen ｵｹ ｭ｡ ｡ｬ ｮ ｡ｲ Ｎ
Bütün dünyada ｹ｡ ｧ ｮ olarak ｫｵｬ ｡ｮ ｬ｡ｮＬ ｫ ｴ ｲ､･ｮ kültüre ve ülkeden ülkeye de-
ｩ ･ｮ yeni bir çevreye ｡ｬ ｭ｡ yöntemleri. Bunlar için birçok örnek ｳ ｲ｡ｬ ｹ｡｢ｩｬ ｲｩｺＺ soyut
ve ､･ ｩ ｭ･ｺ yönsel sistemler, hareketli sistemler, ｫｩ ｹ･Ｌ eve ya da denize yönelik sis-
temler. ｙ｡ ､ ｭｺ yer, bir öbek odak ｮｯｫｴ｡ｳ ｮ çevresinde düzenlenebilir, belli bölge-
lere bölünebilir, ya da ｡ｮ ｭｳ｡ｮ yollarla birbirine ｢｡ｬｮ｡｢ｩｬｲＮ Bu yöntemler birbirin-
den ｦ｡ｲｫｬ olsa da, bireyin ､ｮｹ｡ｳ ｮ ｡ｹ ｲｴ edebilmek için ｳ･￧｢ｩｬ｣ gizil ｩ｡ｲ･ｴｬｩｮ so-
nu gelmez gibi görünse de, bütün bunlar, kendi kentsel ､ｮｹ｡ｭ ｺ､｡ yönümüzü bulmak
için ｫｵｬ｡ｮ､ ｭｺ ｹｯｬ ｡ｲ ､ｯｬ｡ｹ ama ilginç bir biçimde ｡ｹ､ ｮｬ｡ｴ ｲｬ｡ Ｎ Genellikle bu ör-
nekler, ne kadar ilginçtir ki, kent imgesini ｯｬｵ ｴ ｲ｡ｮ ･ｬ ｭ｡ｮｬ ｲ ｹ｡ｮｳ ｴ ｲ gibidirler; bu
･ｬ ｭ｡ｮｬ ｲ ｮ ｹ｡ｰ ｳ｡ｬ tipleri ｵｮｬ｡ｲ､ Ｚ yol, kent simgesi, kenar, merkez nokta ve semt. Bu
￶ ･ｬ ｲｩ 3. bölümde ele ｡ｬ｣ ｺＮ

YAPI VE ｋ ｩ ｍ ｌ ｋ
Bir çevre imgesi üç ｢ｩｬ･ ｮ･ aynIabilir: ￶ｺ､･ｬｩｫＬ ｹ｡ｰ ve anlam. Gerçek ｹ｡ ｭ､｡
c" bu üçünün her zaman birlikte göründükleri ､ ｮｬ ｲｳ･Ｌ analiz etmek için ｢ｵｮｬ｡ｲ bir-
birinden ｡ｹ ｲｭ｡ｫ ｹ｡ｲ ｬ ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ ｬ･ｶｳ ｬ bir imge, öncelikle bir nesnenin ne ｯｬ､ｵ ﾭ
nun belirlenmesini gerektirir, bu da nesnenin öteki nesnelerden ｡ｹ ｲｴ edilmesi, ｢｡ ｭﾭ °
ｳｺ bir bütün olarak ｴ｡ｮ ｭ｡ｳ demektir. Bunun ｡､ ｮ｡ da ￶ｺ､･ ｬｩｫ denir, ama bir ｢｡ ｫ
･ｹｬ ･ ｯｬｭ｡ｳ ｡ｮｬ ｭ ｮ､｡ ､･ ｩｬ bireysel ya da benzersiz ｯｬｭ｡ｳ ｡ｮｬ ｭ ｮ､｡Ｎ ｫｩｮ｣ ｳ Ｌ im-
ge, nesnenin gözlemciyle ve ｢｡ｫ nesnelerle olan uzamsal ya da biçimsel ｢｡ ｮ içer-

ｃｏｇｔＬ YAZ '96 157

"'­",
 Kevin Lynch

melldir. Son olarak da, bu nesnenin gözlemci için, uygulama ｡￧ ｳｭ､｡ｮ olsun duygusal ｮｲ ｾ

｡￧ ､｡ｮ olsun, bir ｡ｮｬ ｭ ｯｬｭ｡ ､ ｲＺ Anlam da bir ｢｡ ､ ｲＬ ama uzamsal ya da biçimsel ￧｡ｲｰ ｣Ｚ

｢｡ ､ ｮ çok ｦ｡ｲｫｬ､Ｎ
ￇ ｫｭ｡ için ｫｵｬ｡ｮ bir imge, bir ｫ｡ｰ ｮ ｢｡ ｭｳ ｺ bir ｶ｡ｲｬ ｫ olarak kabul edil- görül
mesini ister, gözlemciyle olan uzamsal ｢｡ ｭ ｮ ve içinden geçilip ､ ｡ｲ ￧ ｫ ｬ｡｢ｩ ･｣ ｫ levi_ d",
bir delik olarak ｴ｡ ､ ｡ｮｬ｡ｭ ｮ da. ｂｵｮｬ｡ｲ ｮ gerçekten birbirinden ｡ｹｲ ｬｭ｡ｳ olanak- naca. _
ｳ ｺ､ ｲＮ Bir ｫ｡ｰｮ görselolarak ｡ｬｧ ｡ｮｭ ｳ Ｌ onun ｫ｡ｰ olarak ｴ｡ ､ anlamla içiçe içsel ...
ｧｩｲｭ ｴ Ｎ Bununla birlikte ｫ｡ｰ ｹ biçimsel ｫｩｭｬ ｩ ve konumunun ｡ｰ ￧ ｫｬ ｡￧ ｳ ｮ､｡ nü '0.<'
ve bunlar ｴ｡ ､ ｡ｮｬ｡ｭ ｮ önünde ｧ･ｬｩｹｯｲｬ｡ ｭ gibi ､ ｮ･ｲ ｫ çözümlemek müm-
kündür. görüm:
Böylesi bir analitik ｢｡ ｲ bir ｫ｡ｰ ｮ incelenmesinde yersiz kaçsa da kentsel çevre- dikk.'lt'.
nin incelenmesinde öyle ､･ｩｬ ｲＮ ｬｫｩｮ kent ￶ｭ･ ｩｮ､･ｫｩ anlam konusu ｫ｡ｲｭ ｫ bir ko- ｹ｡Ｑ ｵｌＨＮ
nudur. Bu evrede imgelerin toplu ｡ｮｬ ｭ ｡ｲ Ｌ ｶ｡ｲｬ ｫ ｡ｲ ｮ ve ｢｡ ｬ ｲ ｮ ｡ｬｧ ｡ｮｭ ｳ ka- ｴ ｲＮ l3m-
dar ｴｵ ｡ｲｬ ､･ ｩｬ､ ｲＮ Üstelik anlam, fiziki etmenlerden öteki iki ｢ｩｬ･ｮ kadar ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡ ｩｬ ｾｨ
etkilenmez. Kentleri ｩｮ｡ etmekteki ｡ｭ ｣ ｭ ｺＬ oldukça ｦ｡ｲｫｬ çevrelerden gelen çok ｳ｡ｹ ﾭ gucü ｾ . ""
da ｫｩ ｮｩ -bu kentler gelecekteki ihtiyaçlara uyum ｳ｡ ｬ ｹ｡｢ｩｬ･｣ ｫ biçimde ｯｬｭ｡ ､ ｲﾭ dunllT...:
burada keyifle oturabilmesi ise, dikkatimizi imgenin fiziksel ｢･ｬｩｲｧｮ､ ｴｯｰｬ｡ｭ ｺ ￶ ･ｙｴ［ ,
ve ｡ｮｬｭＬ biz ､ｯ ｲｵ､｡ｮ yol göstermeden ｧ･ｬｩ ｮ･ｳｩｮ･ izin vermemiz ､ｯ ｲｵ ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ ､｡ｲＮ
ｍ｡ｮｨ ｴ ｡ｮＧ siluetinin imgesi ｣｡ｮｬ ｫＬ güç, ￧￶ｫ Ｌ gizem, ｫ｡ｬ｢ ｫＬ büyüklük, ya. da ne Amer:'
isterseniz onu simgeleyebilir, ancak hangisi. olursa olsun o keskin ｨ｡ｴｬ tablo ｡ｮｬｭ be- go' ﾭＺＮ
lirleyip güçlendirmektedir. Bir kentin biçimi kolayca ifade edilebilir olsa da ￧･ｩｴｬ an- ti·
ｬ｡ｭ ｲ böylesine ｦ｡ｲｫｬ ｡ｲ gösterir; öyle ki ｡ｮｬｭ biçimden ｡ｹ ｲｭ｡ｫ mümkün gibi laka. ﾭＭｾ

görünür, en ｡ｺ ｮ､｡ｮ analizin ilk evrelerinde. Bu nedenle bu ｡ｲ ｴ ｲｭ｡､ kent imgesinin ｡ｭ l-_
￶ｺ､･ ｬｩ ve ｹ｡ｰ ｳ üzerinde ､ｵｲ ｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ ｾＧｯｔￜｮ

Bir imge, ｹ｡ ｮ ortamda yön bulma konusunda ｹ｡ｲ ｬ olacaksa, ｢ｩｲｴ｡ｫ ｭ nite-
liklere sahip ｯｬｭ｡ ､ ｲＮ Bireyin, ｢ｵｬｮ､ çevre içinde ｡ｲｺｵｬ｡､ ölçüde hareket ede- edeF -
bilmesi için yeterli ｯｬｭ｡ ､ｲＬ hatta pragmatik anlamda gerçek ｯｬｭ｡ ､ｲＮ Harita kullan- Ｎｾ ...
､ ｭ ｡Ｌ bu harita ｮ｡ｳ ｬ olursa olsun, evinin yolunu bulabilmelidir. imge, en az zihinsel c.a-' ｾＮ｢
￧｡｢ ｹ gerektirecek biçimde belirgin ve eksiksiz ｯｬｭ｡ ､ｲ［ yani harita okunabilmelidir. j r ' - o-
ｭｧ･Ｌ güvenilir ｯｬｭ｡ ､ ｲＬ fazladan ｩｰｵ￧ｬ｡ｲ vermelidir, böylece ｬ｡ｲ･ｫｴ seçenekleri ｴ｡ｮﾭ ＺＮ ｣Ｑｬ

ｭ｡ｬ Ｌ ｢｡ ｲ ｳ ｺｬ ｫ riski fazla yüksek ｯｬｭ｡ ｬ ､ ｲＮ ｓ｡ ya da sola sapmak için ｹ｡ｮｰ sö-
nen bir ｫ tek Ｌ･ｳｴｲ｡ｩ elektrik kesintisi bir felakete yol açabilir. ｭｧ･ｮｩ ､･ ｩ ｫ ｮ ol-
Ｌ ｳ｡ｭ ･ ｩｬｫ ､ ｫ ￧｡ Ｌ ｳ｡ｭｬｯ bireyin ｧ･ｲ￧ ｩ ｡ｲ ｴ ｲｭ｡ｹ ve düzenlemeye devam etme-
sine olanak ｴ｡ｮ ｭ｡ｳ Ｌ istenilen özelliklerdir; ｢ｯｬｵｫ｡ｲ ｯｬｭ｡ ve birey bu ｢ｯｬｵｫ｡ｲ ken-
disi ｴ｡ ｮ ｭｬ｡ｹ ｢ｩｬｭ･ ｩ､ ｲＮ Son olarak da, bir ölçüde öteki bireylere ｡ｮｬｴ ｡｢ｩｬｲ olmah-
､ ｲＮ Ｇ ｹｩ bir imge için gerekli olan bu kriterlerin görece önemi ｦ｡ｲｫｬ konumlardaki ｦ｡ｲｫｬ
ｫｩ ｬ･ｲ göre ､･ ｩ ｲ［ ekonomik ve kendi içinde yeterli bir sistemi övenler ￧ ｫ｡｢ｩｬ･｣ ｩ gi-
bi ｮ･ｫｩ､ ve iletilebilen bir sistemi övenler de ｯｬ｡｣ ｫｴ ｲＮ

ｍｇｅｌ ｎｅｂ ｌｍｅ

Burada, ｢｡ ｵｮｳ ｺ ､･ ｩ ｫ･ｮ etmen olarak fiziki çevrenin üzerinde ､ｵｲ ｬ｡｣ ｮ｡ gö-
re, bu ｡ｲ ｴ ｲｭ｡､ Ｌ zihinsel imgedeki ￶ｺ､･ ｬｩｫ ve ｹ｡ｰ nitelikleriyle ilintili olan fiziki
özellikler ｡ｲｮ｣ｫｴｲＮ Bu da bizi, 'imgelenebilme' diye ｡､ｬ ｮ ｲ｡｢ｩｬ･｣ ｩｭ ｺ ｴ｡ｮ ｭ gö-
mrür; yani bir somut nesnenin, herhangi bir gözlemcide güçlü bir imge ｵｹ｡ｮ､ ｲ｡｢ｩｬｭ･
ｯｬ｡ｳ ｮ yüksek ｯｬｭ｡ｳ Ｎ Çevrenin zihindeki imgesinin ｩ ･ yarar ve ｣｡ｮｬ bir biçimde
belirlenebilmesini, güçlü bir biçimde kurulabilmesini ｫｯｬ｡ｹ ｴ ｲ｡ｮ ･ｹｬ ｲ biçim, renk ya
da düzenlemedir. Buna okunabilirlik, hatta belki daha da ｹ｣･ｬｴｩ ｭ bir anlamda görü-

ｃｏｇ ｔｏＬ YAZ '96

 Çevrenin ｩｳ･ｭ

=n duygusal nürlük de diyebiliriz, bu durumda nesneler yalmzca görünebilmekle kalmaz, duyulara

..: ,­la biçimsel ￧｡ｲｰ ｣ bir biçimde, ｩ､ ･ｴｬ sunulur1ar.
Yanm ｹｺ ｬ önce Stern, sanatsal bir objenin bu ｮｩｴ･ｬｩ ｮｩ ele ｡ｬｭ ve ona 'gözle
: kabul edil- görülebilirlik' ｡､ ｮ ｶ･ｲｭｩ ｴ ｲＮ ｓ｡ｮ ｴ tek ｡ｭ｣ bu ､･ ｩｬｳ･ de, Stern ｳ｡ｮ ｴ ｮ iki temel ｩﾭ
Ｎ［ ｫ ｬ｡｢ｩ ･｣ ｫ levinden birinin, ｢ｩ￧ ｮｳ･ｬ belirginlik ve uyumluluk sayesinde güçlü bir biçimde alglia-
｡ｳ olanak- nacak ｧ￶ｲｮ gereksinimini ｫ｡ｲ ｬ｡ｹ ｣ ｫ imgeler ｹ｡ｲ ｴ ｮ｡ｫ ｯｬ､ｵ ｮｵ ｳ･ｺｭｩ ｴ Ｎ Stern,
mlamla içiçe içsel ｡ｮｬｭ ifade edilebilmesi yolunda ｡ｴ ｬ｡｣ ｫ ilk önemli ｡､ ｭ ｮ bu ｯｬ､ｵ ｮｵ ､ ﾭ

ＧＺ ｡￧ ｳ ｮ､ nüyordu.
.l"mek müm- Bu ｭ｡ ｬ ｡ anlam çerçevesinde imgelenebiJen (gözle görülebilen, ｯｫｵｮ｡ｬ ya da
görünür olan) kent, iyi ｢ｩ￧ｭｬ･ｮ､ｲＬ ｦ｡ｲｫｬ ve ｩｬｧ ｮ￧ görünür; gözün ve ｫｵｬ｡ ｮ daha
Ｂｾ･ｮｴｳ･ｬ çevre- dikkatli ｯｬｮ｡ｳ Ｌ olaya ｫ｡ｴｬｭｳ ister. Böylesi bir çevrenin duyumsal ｡￧ ､｡ｮ ｫ｡ｶｲ｡ｭ

ｾｬ｡ ｫ bir ko- ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ ｢｡ｳｩｴｬ･ ｴｩｲ ｬｭ･ｫｬ kalmayacak ｡ｹｮ zamanda ｧ･ｮｩ ｬ･ｴｩｬ ｰ ､･ｲｩｮｬ･ ｴｩｲ ｬｭｩ olacak-
［ ｬ｡ｮｭ ｳ ka- ｴ ｲＮ Böyle bir kent, birbiriyle ｢｡ｬｮｴｳ ｡￧ ｫ görülebilen birçok ｦ｡ｲｫｬ ￶ ･ｳｩ olan, sürekli-
:H ｡ｬｫ ｹ｡ｬｯｫ ｬｩ kesilmeyen bir modelolarak zaman içinde kavranabilecek bir ･ｹｯｬｭ｡ ､ ｲＬ ａｬｧ ｬ｡ｭ

ｮ･ｪＢｾ çok ｳ｡ｹ ﾭ gücü yüksek ve nesneye ｹ｡｢ ｮ｣ olmayan bir gözlemci, temel imgesini bozmadan yeni
ｾ iie ｯｬｭ｡ ､ ｲﾭ duyumsal etkilenimleri de özümseyebiJ,ir, her yeni etkilenlm daha önce var olan birçok
ｾ ｴｯｰｬ｡ｭ ｺ ￶ ･ｹ dokunur. Gözlemci, ｢ｵｬｮ､ ｵ yeri bilir ve rahatça ､ｯｬ｡ ｢､ｩｲＬ çevresinin ｦ｡ｲｫｮﾭ
.sru Ｎｲｴｫ｡｣ｬｯ ､｡ ｲＮ Venedik, imgelenebilme ｯｲ｡ｮ yüksek olan böylesi çevrelerin bir ￶ｲｮ･ ｩ olabilir.
....Lik, ya da ne Amerika ｂｩｲｬ･ ｩｫ Devletlerinde Manhattan'm, San Francisco'nun, Boston'un ya da Chica-
_-:(l ｭ｡ｬｮ be- go'nun göller bölgesinin ｢ｵｬ ｮ､ｵ yerler de örnek olarak gösterilebilir.
:.ta ｩｬｴ ･￧ an- Bunlar, ｴ｡ｮｭｬ ｡､ｮ ￧ ｫ｡ｮ nitelendirmelerdir. ｭｧ･ｬ ｮ ｢ｩｬｭ･ ｫ｡ｶｲ ｭ ｮ mut-
ｭｫ ｮ gibi laka sabit, ｳｮｲｬＬ kesin, ｢ｩｲｬ･ｫ ya da düzene ｳｯｫｵｬｭｵ bir ･ｹ ￧｡ ｲ ｴ ｲｭ｡ｳ -kimi za-
_'n t imgesinin
man bu özelliklere sahipse de- gerekmez. Bir ｡ｴｫ｢ Ｌｫ ￧｡ｰ belirgin ya da basit görü-
nür ｯｬｭ｡ｳ da gerekmez. Kahba dökülecek çevrenin bütünü oldukça ｫ｡ｲｭ ｫｴ ｲＬ belir-
ＧＺｩｲｴ｡ｫ ｭ
nite- gin imgeyse çok geçmeden ｳ ｫ ｣ olur, canh ､ｮｹ｡ｮ ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ üç- ｢･ ￶ｺ･ｬ ｩ ｮ ｩ ｡ｲ･ｴ

ｾ
hareket ede- edebilir.
C-f.1rita kullan- ａｲ｡ ｴ ｭ｡ｮ bundan ｳｯｮｲ｡ｳ kentin biçiminin imgelenebilir ｯｬｵ ｮ､｡ odaklana-
az zihinsel ｣｡ｫｴ ｲＮ Güzel bir çevrede ｢｡ ｫ temel özellikler de ｶ｡ｲ､ Ｚ anlam ya da ifade ｺ･ｮｧｩ ｬ ｩＬ
,.. . nabilmelidir. duyumsal zevk, ritm, dürtü, tercih. Bizim imgelenebilmeye önem vermemiz, ｢ｵｮｬ｡ｲ ｮ
c:t"nekleri ﾭｮ｡ｴ önemini ortadan ｫ｡ｬ､ ｲｭ｡ｺＮ Bizim ｡ｭ｣ ｺＬ içinde ｹ｡ ､ ｭ ｺ ｡ｬｧ ｳ｡ｬ dünyada ￶ｺ､･ ﾭ
.;in ｰ ｮ｡ｹ sö- ｬｩ ･ ve ya ｡ｹ ｭｮ｡ｬ ｰ duyulan gereksinmeyi ele almak ve bu ｮｩｴ･ｬｩ ｮ ｫ｡ｲｭ ｫＬ ､･ ｩ ｫ･ｮ

･ｩｫｮ 01- kentsel çevreyle olan özel ｢｡ ｮ ortaya koymak.

,:. devam etme- ｭｧ･ ｧ･ｬｩ ｴ ｲｭ･ｫＬ gözlemciyle gözlemlenen ｡ｲ ｳ ｮ､｡ yer alan iki yönlü bir ｩ ｬ･ｭ ol-
ｾ［ｯＢＬｬｵｫ ｡ｮ ken- ､ｵ ｮ｡ göre, ya sembolik araçlarla, ｡ｬｧ ｡ｹ ｣ ｹ ･ ｩｴ ｮ､･ geçirerek ya da ｹ｡ ｮ ｬ｡ｮ
･ＮＧＺ ｢ｩｬ ｲ ｯｬｭ｡ ﾭ çevreye yeni bir biçim vererek imgeyi güçlendirmek mümkündür. ｺｬ･ｹｩ｣ ･ ､ｮｹ｡ ｮ
'':'"!:iardaki ｬｫｲ｡ｦ ｵｹ ｮｬｵ ｵｮ gösteren bir diyagram verebiliriz, bir harita da olabilir bu, ｹ｡ｺｬ talimat-
･ｬｩ｢｡ Ｚ gi- lar da. O izleyici, ｧ･ｲ￧ｩ diyagrama oturtabdirse, nesnelerin birbiriyle ｢｡ｬｲ konusun-
da bir ｩ｡ｲ･ｴ olur elinde. ｋｳ｡ süre önce New York'ta ｹ｡ｰ ｬ､ gibi talimat verecek bir
makine de kullanabilirsiniz. ｂ｡ｬｲ konusunda ｹｯ ｵｮｬ｡ ｴ ｲ ｬｭ bilgiler vermek için bu
araçlar çok ｹ｡ｲ ｬｹｳ｡ ｲ da güvendir ､･ ｩｬ ･ｲ､ｩ Ｌ araç kaybolursa yön bulmak ｺｯｲｬ｡ ｲＬ
｡ｹｲ ｣｡ ｡ｲ ｣ ｮ sürekli olarak ｧ･ｲ￧ ･ uygun ｴｵ ｬｭ｡ｳ gerekir. Bu tip araçlara gözü ｫ｡ｰ ｬ
｡｣ ｮ gö-
güvenmenin ｹ｡ｮ ､｡ ｧ･ｴｩｲ､ ｩ ｫ｡ｹｧ ve çabalara örnek olarak beyin zedelenmesi vaka-
::ili olan fiziki
ｬ｡ｲ ele ｡ｬｮｭｴｲＮ ａｹｲ ｣｡Ｌ bu gibi araçlar ｫｵｬ ｡ｮ ｬ､ ｮ､｡ nesnelerin birbirleriyle olan
T':'Z ｴ｡ｮｭ gö-
｢｡ ｬ ｲ ｮ､｡ tam ｡ｮｬ ｭ ｹｬ｡ ｹ｡ｲ ｬ｡ｮ ｬ｡ｭ ｺＬ ｣｡ｮｬ bir imge tüm ､･ｲｩｮｬ ｩｹｬ･ görülemez.
ﾷｾ｡ｮ､ ｲ ｢ｩＱｭ･
Gözlemciyi ･ｩｴ｢ｬｲｩｺ de. Brown, deneklerin gözleri ｢｡ ｬ olarak bir dolambaçtan
bir biçimde
geçirildiklerinde ilk ｢｡ｴ ｯｲ｡ｹ bir tek kesintisiz problem olarak ｡ｬｧ ｡､ ｫｬ｡ｲ ｮ söyler.
｟ ［￧ｩｭＬ
renk ya
Ayru deney ｹｩｮ･ｬ ｮ､ｩ ｮ､･ modelin ｢｡ｺ bölümleri, özellikle ｢｡ｬｮｧ￧ ve sonu ｴ｡ｮ ､ ｫ
.:'J1amda görü-

.()lGiTO, YAZ '96 ｃｏｇｔＬ YAZ '96 159

-L
/

Kevin Lynch

gelmeye ｢｡ｬｲＬ her zaman bulunulan bir mekan gibi olur. Sonunda, dolambaçtan hiç önemii
hata yapmadan geçilebilirse, sistemin ｴ｡ｭ bir tek mekandan ｯｬｵ ｹｯｲｭｵ gibi gö- \'utlarc .-
rünmeye ｢｡ ｬ ｲＮ De Silva, otomatik yön bulma yetisine sahip olan bir ￧ｯ｣ｵ ｮ ｶ｡ｫ ｳ ｮﾭ kün ola "l
dan söz ･ｴｭｩ ｲ［ daha sonra ￧ｯ｣ｵ ｮ ｢･ ｫｬｩ ｮ､･ beri (akla ｫ｡ｲｹ ｡ｹ ｲ､･ ｭ ｹ ｮ bir ｔ･ｫｮｩｫｾ｟ .
anne ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡ Ｉ Ｂｶ･ｲ｡ｮ､ ｮ ､ｯ ｵｳ ｮ､｡Ｂ ya da Ｂ､ｯｬ｡｢ ｮ güneyinde" biçiminde ･ ｩｴ ｬﾭ kumtul -,
､ｩ ortaya ￧ ｫｭ ｴ ｲＮ rabiliriz_ ﾭｾ
Shipton'un, Everest'e ｴ ｲｭ｡ ｵｮ｡ｫ için ｹ｡ｰｬｮ ｫ･ ｩｦ gezisini ｡ｮｬ ｴｭ｡ｳ böyle bir ･ｩﾭ parçala r..
time örnek olarak verilen ￧｡ｲｰ ｣ bir ｯｬ｡ｹ､ｲＮ Everest'e ､･ ｩ ｫ bir yönden ｹ｡ｫｬ ｡ｮ Ship- ｲ ､ ｡ｬ ＧＺＱ ｢
ton, kuzey ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡ ￧ ｫ｡ｲ ･ｮ ｲ｡ｳｴＱ｡､ ｢｡ ｬ ｣｡ tepeleri ve giri.ntileri hemen ｴ｡ｮ ｵ ｴ Ｎ Ye
Ama kendisine ･ ｬｩｫ eden ve ､｡ ｮ her iki yüzünü de ezbere bilen Tibetli rehber, gör- kendi in-
düklerinin ｡ｹｮ noktalar ｯｬ､ｵ ｮｵ o güne kadar hiç ､ ｮｭ･ｩｴＬ bu ｫ･ ｩｦ onu çok ｡ﾭ nu ｮｩ ＮＬ
ｲｴ ve keyiflendirdi.
Kilpatriek, daha önceki imgelere uymayan yeni ｵｹ｡ｲ ｣ ｬ｡ｲ ｴ｡ｲ ｦ ｮ､｡ bir gözlemci-
nin ｳ ｲｴ ｮ｡ yüklenen ｡ｬｧ ｳ｡ｬ ￶ ｲ･ｮｭ･ ｩ ｬ･ｭｩｮ ｴ｡ｮ ｭｬ｡ｲＮ Bu Ｌｭ･ｬｩ yeni ｵｹ｡ｲ ｣ ｬ｡ｲ kav-
ramsalolarak ｡￧ ｫｬ｡ｹ ｮ sanal biçimlerle ｢｡ｬｲＬ eski biçimlerin zihindeki görüntüsü ise
hala ｳｩｬ ｮｭ･ ｩ ｴ ｲＮ ａｬ､｡ｴ ｣ bir imgenin ｹ･ｴ ｲｳｩｺｬ ｩ kavramsalolarak ortaya konulduk-
tan sonra bile, o imgenin zihnimizden ｳｩｬ ｮｭ･､ｩ ｮ･ ｴ｡ｮ ｬ､ ｫ edecek ｫｩ ｳ･ｬ deneyimlere
￧ｯ ｵｭ ｺ sahibizdir. ｃ｡ｮｧ ｬ｡ bakar, ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ ｹ･ ｩｬ ｹ｡ｰｲ ｫｬ｡ｲ ｮ üzerine vuran ｧｮ･ ﾭ
ｮ görürüz, ama içimizden gelen bir ses, orada bir ｨ｡ｹｶ ｮ ｧｩｺｬ･ｮ､ｩ ｮｩ söyleyip ｵｹ｡ｲ
bizi. O zaman gözlemci, önündeki bedava ｩ ｡ｲ･ｴｬ ｲｩ eleyerek ve daha öncekileri ｩｰｵ￧ｬ｡ｲﾭ
ｮ yeniden ､ ･ ｲ ｬ ･ ｮ ､ ｩ ｲ ･ ｫ o sahneyi ｹｯｲｵｭｬ｡ｭ ｹ ￶ ｲ･ｮｩｲＮ Gizlenen ｨ｡ｹｶ ｮ Ｌ gözlerin-
deki ｹ｡ｮｳ ｭ｡､ ｮ bulabilir. Sonunda, deneyimleri ￧ｯ ｡ｬ ｮ｣｡Ｌ ｡ｬｧ ｡ｭ modeli ｢｡ ｴ ｮ so-
na ､･ ｩ ｲ ve gözlemci ｡ｲｴｫ bilinçli bir biçimde ele verici ｩ｡ｲ･ｴｬ aramaz, ya da eski bir
çerçeveye yeni bilgiler eklemez. Yeni bir imge ｧ･ｬｩ ｴ ｲｭｩ ｴ ｲＬ ､ｯ ｡ｬ ve ､ｯｲｵ görünen bu
imge yeni durumda ｢｡ ｲ ｹｬ｡ ｩ ｬ･ｹ ｣･ｫｴｩｲＮ Gizlenen hayvan, ｡ｮｳ ｺ ｮ ｹ｡ｰｲ ｫｬ｡ｲ ｮ ｡ｲ ｳ ｮﾭ
dan görünüverir, hem de ｡￧ ｫＭｳ･￧ｩｫ olarak.
ａｹｮ biçimde, ｧ･ｮｩ alanlara ｹ｡ ｬｮｵ kentlerimizde, gizli biçimleri ｧ￶ｲｮ･ｹｩ de ￶ ﾭ
ｲ･ｮ ･ｬｩｹ ｺＮ Bu kadar büyük çaptaki yapay bir çevreyi düzene sokmaya ve ｩｮｧ･ｬｭｹ
｡ｬ ｫ ｮ ､･ ｩｬ ｺ［ ama ￧｡ｬ ｭ｡ｬ ｲ ｭ ｺ bizi bu hedefe ､ｯ ｲｵ iter. Curt Sachs, belli bir ｳｮｲ
ötesinde ｢｡ ｬ ｮｴ ｫｵｲｭ｡ｹ ｢｡ ｲ｡ｭ ｡ｭ ｺ｡ bir örnek vermektedir. Kuzey ａｭ･ｲｩｫ｡ｬ
ｋ ｺ ｬ､･ｲｩｬ ･ｲｩｮ sesleri ve davul ｶｵｲ ｬ｡ｲ birbirinden tümüyle ｦ｡ｲｫｬ ｴ･ｭｰｯｬ｡ｲ､ ｲＬ bu
iki ses birbirinden ｢｡ ｭｳ ｺ olarak ｡ｬｧ ｡ｮ ｲＮ Kendimize ait bir müzik ｢･ｮｺ･ ｭ･ｳｩ arar-
ken de Sachs, kiliselerdeki ayinleri örnek gösteriyor, orada içerdeki koroyla kilisenin te-
pesindeki çanlar ｡ｲ ｳ ｮ､｡ uyum ｡ｲ ｭ｡ｹ ､ ｮｭ･､ｩ ｭｩｺ söylüyor. ｇ･ｮｩ ｡ｬ ｮ met-
ropollerde koroyla çanlar ｡ｲ ｳ ｮ､｡ bir ｢｡ ｡ｲ ｭ｡ｹ ｺ［ ｴ ｰｫ Tibetli rehber gibi Everest'in
ｹ｡ｭ ￧ｬ｡ｲ ｮ görmekten ､｡ ｮ kendisini göremeyiz. Çevreyi ｡ｬｧ ｡ｭ ｺ ｮ ｳ ｮ ｲｬ｡ ｮ ge-
ｮｩ ｬ･ｴ ｫ ve ､･ｲｩｮｬ･ ｴｩｲｭ･ｫＬ dokunma ､ｵｹｧｵｬ｡ｲ ｮ､｡ｮ uzaktan ｡ｬｧ ｡ｮ duygulara,
oradan da simgesel ｩｬ･ｴ ｩｭｉ･ｲ kadar uzanan bir ｧ･￧ｭｩ olan uzun bir biyolojik ve kül-
türel ｧ･ｬｩ ｭ sürdürmek ｡ｮｬ｡ｭ ｮ｡ gelmektedir. Bizim tezimiz, hem çevrenin fiziksel ､
biçimi üzerinde ￧｡ｬ ｡ｲ ｫ hem de ￧ｴ･ｮ yürütülecek bir ･ ｩｴ ｭ yoluyla kendi çevresel im-
gemizi ｳ｡ｰｴ ｹ｡｢ｩｬ･｣ ｩｭ ｺ､ｩｲＮ Gerçekten de, çevremizin ｫ｡ｲｭ ｫｬ bizi ｡ｲｴ ｫ böyle
davranmaya ｺｯｲｬ｡ｭ ｫｴ｡､ ｲＮ Bunun ｮ｡ｳ ｬ ｹ｡ｰ ｬ｡｣ 4. bölümde ｴ｡ｲ ｬｭ ｴ ｲＮ
ｬｫ･ insan, ｡ｬｧ ｭ｡ｳ ｮ ｹ｡ ｭ ｯｲｴ｡ｭ ｮ uygulayarak kendi çevresel imgesini ge-
ｬｩ ｴｲｮ･ｫ zorunda ｫ｡ｬｭ ｴ Ｎ ｔ｡ ｹ ｮｬ｡ｲ ｮ､｡ Ｌ yol gösterici ｩ｡ｲ･ｴｬ ､ｮ ya da ｡ ￧ göv-
delerindeki ｩ ｡ｲ･ｴｬ ｲ､･ｮ yararlanarak ｹ｡ ､ çevrede ｢ｩｲｴ｡ｫ ｭ ufak tefek ､･ｩｫｬ ｲ
yapabiliyordu; ama görsel belirginlik ya da görsel ｢｡ ｬ ｮｴ için ｹ｡ｰｬ｣ｫ önemli ､･ ｩﾭ
ｩｫｬ ･ｲＬ evlerle ya da dinsel ｹ｡ｰ ｬ｡ｲ ｳ ｮ ｲｬ ｫ｡ｬ ｹｯｲ､ｵＮ ｙ｡ ｮ ｬ｡ｮ yerin ｴ｡ｭ ｮ､｡

160 ｃｏｇ ｔｏＬ YAZ '96 ｃｏｇ ｔ Ｎ _

 Çevrenin imgesi

önemli ölçüde ￧｡ｬ ｭ｡ｬ ｲ yapabilecek olanlar ｹ｡ｬｮ ｺ｣｡ güçlü ｵｹｧ｡ｲｬ ｫ ｡ｲ､ Ｎ Büyük bo-
yutlardaki fiziki çevrede bilinçli olarak ､･ ｩ ｭ ｹ｡ｰ ｬ｡｢ｩｬｭ･ｳｩ ancak son ｹ ｬ ｡ｲ､ müm-
kün ｯｬ｡｢ｩｬｭ ｴｩｲＬ bu yüzden de çevresel imgelenebilme sorunu da yeni ortaya ￧ ｫｭ ｨｌ
Teknik ｡￧ ､｡ｮ bakarsak, Hollanda'daki polderlerde (deniz düzeyinden ｡ ､｡ bulunan
ｫｵｲ ｬ ｩ ｭｵ tarlalar) ｯｬ､ｵ gibi, ｫｳ｡ bir sürede bütünüyle yepyeni görünümler ｯｬｵ ｴ ﾭ
rabiliriz. ｔ｡ｳｲｭ･ｬ｡ｲＬ görünümün bütününü ｮ｡ｳ ｬ biçimlendirmeli de insan gözü onun
ｰ｡ｲ￧ ｬ｡ｲ ｮ ｴ｡ｮ ｹ｡｢ｩｬｳ ｮ ve bütünü ｫｯｬ｡ｹ ｫｬ｡ kurabilsin sorusuyla ｵ ｲ｡ ｭ｡ｹ ｢｡ ｬ ｭ ﾭ
ｬ｡ｲ､ bile_
Yeni bir ｩ ｬ･ｶｳ ｬ birimi, metropol bölgesini ｨ ｺｬ｡ ｫｵｲｭ｡ｫｴ ｹ ｺＬ ama bu birimin de
kendi imgesine sahip ｯｬｭ｡ｳ ｧ･ｲ ｫｴｩ ｮｩ henüz ｫ｡ｶｲ｡ｹ ｭ｡､ ｫＮ Suzanne Langer bu soru-
nu ｭｩ ｡ｲｬ ｫ konusundaki kendi özlü ｴ｡ｮ ｭ ｮ､｡ ￶ｹｬ･ ｳｵｮｭ｡ｫｴ｡､ ｲＺ
" ｍｩｭ｡ｲｬｫＬ bütün çevrenin görünür ｫ ｬ ｮｭ biçimidiL"
_Ｎｈ｣ﾭ
｟ｾ ...1 \·- Çeviren: ｲｕｬｫ Özdemir
"':Of 15e
ﾭｫＡ ｟Ｚ

:­:<t're
5Ifu-
--anr
ＺＧ｡ｲ ﾭ

5;J:)-

:-: bir
;LI b"J

"-;:n

- ｴｾｌｉ

Ｚｾ

--:::r:
-: ＺＲＢｾ

lL-

-- ＧＺＮｾＭ

Ｌｏｔ ｇ ｃ YAZ '96 161