28.09.

2022

Detyre Shtepie
Tema: Qyteterimet e para

Mesopotamia dhe Egjipti

Mesopotamia është një rajon historik i Azisë Perëndimore i
vendosur brenda sistemit të lumit Tigër-Eufrat, në pjesën
veriore të Gjysmëhënës Pjellore. Sot, Mesopotamia zë Irakun
e sotëm. Në kuptim më të gjerë, rajoni historik përfshinte
Irakun e sotëm dhe Kuvajtin dhe pjesë të Iranit të sotëm,
Sirisë dhe Turqisë. Sumerët dhe Akadianët (duke përfshirë
asirianët dhe babilonasit) me origjinë nga zona të ndryshme
në Irakun e sotëm, dominuan Mesopotaminë nga fillimi i
historisë së shkruar (rreth vitit 3100 prk.) deri në rënien e
Babilonisë në vitin 539 prk, kur u pushtua nga Perandoria
Achaemenid. Me pas ra mbi regjimin e Aleksandrit të Madh
në vitin 332 prk dhe pas vdekjes së tij, ai u bë pjesë e
Perandorisë Seleucid Greke. Më vonë Arameanët dominuan
pjesë të mëdha të Mesopotamisë (rreth vitit 900 prk – 270
psk). (PERMBLEDHJE) Mesopotamia wshtw njw nga
qytetwrim antike me te hershme. Per shkak tw vendodhjes
tw saj tw shkwlqyer (por kishta dhe gjera tw kwqija) ajo
mund tw zhvillohej dhe tw frymwzonte shpikjet e para dhe
mw tw rwndwsishme.

Egjipti i lashtë ishte një qytetërim në Afrikën e lashtë

Verilindore, që ndodhej në luginën egjiptiane të Nilit në
egjipt. Qytetërimi i lashtë egjiptian ndoqi Egjiptin parahistorik
dhe u bashkua rreth vitit 3100 prk.(sipas kronologjisë
 konvencionale egjiptiane) me bashkimin politik të Egjiptit të
Sipërm dhe të Poshtëm nën Menes (shpesh të identifikuar
me Narmerin) Historia e Egjiptit të lashtë ndodhi si një seri
mbretërish të qëndrueshme, të ndara nga periudhat e
paqëndrueshmërisë relative të njohura si Periudhat e
Ndërmjetme: Mbretëria e Vjetër e Epokës së Bronzit të
Hershëm, Mbretëria e Mesme e Epokës së Mesme të Bronxit
dhe Mbretëria e Re e Epokës së Bronzit të Vonë. Egjipti arriti
kulmin e fuqisë së tij në Mbretërinë e Re, duke sunduar
pjesën më të madhe të Nubisë dhe një pjesë të
konsiderueshme të Lindjes së Afërt, pas së cilës hyri në një
periudhë rënieje të ngadaltë. Gjatë rrjedhës së historisë së tij
Egjipti u pushtua ose u pushtua nga një numër fuqish të
huaja, duke përfshirë hyksosët, libianët, nubianët, asirianët,
persianët achaemenidë dhe maqedonasit nën komandën e
Aleksandrit të Madh. Mbretëria greke Ptolemaike, e formuar
pas vdekjes së Aleksandrit, sundoi Egjiptin deri në vitin 30 pp.
e.s., kur, nën Kleopatrën, ajo ra në Perandorinë Romake dhe
u bë një provincë romake.(PERMBLEDHJE dhe gjera shtes))
Egjipti ishte gjithashtu njw nga qytetwrimet mw tw hershme.
Vendodhja e tyre ishte jo gjithmone ne favorin e Egjiptit, pasi
kishte fqinj tw rrezikshwm. Egjipti kishte nje kulture dhe art
te vecante, si prsh fiksimi I tyre me macet, jeten pas vdekjes
dhe floririn. Shoqeria e tyre ishte komplekse pwr kohwn e
tyre, me degw tw ndryshme pushteti, por dhe gjuha e tyre
gjithashtu ishte komplekse duke perdorur simbole dhe
vizatime.