ARALING PANLIPUNAN 5 REVIEWER

Pangalan: _________________________________________________________

Paraan ng Pananakop ng Espanyol sa Pilipinas (Ang Kristiyanismo at ang Reduccion)

Kabisera - tawag sa sentro ng mga pamayanan o lugar

Misyonero – mga taong ipinadadala sa ibang lugar upang magpahayag ng kanilang

pananampalataya o Paniniwalang panrelihiyon

Monarkiya – uri ng pamahalaang pinamumunuan ng monarka tulad ng mga hari , reyna at emperador

Pista – pagdiriwang o selebrasyon bilang pag-alaala sa isang patron o mahalagang pangyayari

Pueblo – bayan o pamahalaang pambayan na itinatag ng mga Espanyol

Sakramento – relihiyosong seremonya na sinusunod ng mga Katoliko

*Sa mga ipinapadalang ekspedisyon ng mga Espanyol, sumasama sila ng pari na

manguna sa pagtuturo ng relihiyong Kristiyanismo.

*Kinilala ang Pilipinas bilang natatanging “Kristiyanong bansa sa Asya”

Ang matandang paniniwala ng mga Pilipino noon ay napalitan ng bagong paniniwalang itinuro ng mga misyonerong Espanyol.
Nanguna rito ang mga misyonerong AGUSTINO sa Sa pamumuno ni
----Padre Andres de Urdaneta.

1. Natuto ang mga Pilipinong magdasal, magsimba, at magbasa ng bibliya

2. Natutunan din nila ang pagdarasal ng orasyon nang sama-sama tuwing ika-anim ng hapon, pagnonobena, at pagrorosaryo .

3. Sumasama rin sila sa mga prusisyon na lalong nagpatibay sa pagbubuklod ng pamilya .

====Ipinakilala rin ang mga imahen ng mga santo at santa.====
4. Nagturo din ang mga dayuhan ng mga bagong awit at himno sa katutubong wika ng ating mga ninuno.

5. Nagpatayo rin ang mga misyonero ng simbahan at dito itinuturo ang kahalagahan ng mga
sakramentong tulad ng binyag, kasal, pagdalo sa misa, kumpil, pangungumpisal, at pagpapabendisyon sa mga maysakit at
namatay.

6. Natutuhan din ng mga Pilipinong ipagdiwang ang Pasko na sinasabing kapanganakan ni Hesus, ang Diyos ng mga
Kristiyano at ang Mahal na Araw ,

bibliya –ang banal na aklat ng mga Katoliko.

6 na pangkat ng misyonayong dumating upang magturo ng bagong relihiyon

1. Agustino---------1565
2. Pransiscano----1577 * Magkakalayo ang tirahan ng mga Pilipino noon. May ilang nakatira sa bukin,sa
3. Heswita --------1581 bundok, tabing-dagat o ibabaw ng puno o loob ng bangka.Naging mahirap sa
4. Dominiko-------1587 mga paring misyonerong maabot ang lahat ng mga Pilipino.
5. Recolletos----1606
6. Benedicto --1895

Isinagawa ng pamahalaang Espanyol ang sistemang REDUCCION o sapilitang paglilipat ng mga Pilipino mula sa
malalayong pamayanan upang pagsama-samahin sa pueblo.
Ang pamayanang ito ay tinawag na PUEBLO

KABISERA ---ang tawag sa pinakasentro ng pamayanan.

VISITA--- ang tawag sa mga lugar na na malayo rito
RANCHO ----ang tawag sa mga lugar na mas malayo dito.

* Sinadya nilang ilapit ang palengke, munisipyo, sementeryo at maging ang mga paaralan sa
simbahan sa kabisera.
Hindi na nga nila makakaligtaan ang dumaan sa simbahan dahil halos lahat ng kanilang
pupuntahan ay malapit lamang dito.

BALKONAHE O AZOTEA – dito tinatanggap ang mga bisita at sama-samang pinagpapahingahan ng mag-anak.

BATALAN – bahagi ng bahay na kanilang pinapaliguan at pinaghuhugasan ng mga kagamitan.

ANG PAGKAKATATAG NG KOLONYANG ESPANYOL SA PILIPINAS (PART 2)

A. ANG KABAYANIHAN NI LAPULAPU

Lapulapu---ang pinuno ng Mactan ay hindi nasiyahan sa mga dumating na dayuhan.

Abril 27, 1521---- petsa ng labanan sa pagitan ng grupo ni Lapulapu at si Magellan na namatay
rin sa labanan
Labanan sa Mactan--- kauna-unahang tagumpay ng mga Pilipino laban sa mananakop.

Barkong Victoria-- barkong sinakyan ng mga natitirang espanyol sa lababan pauwi sa

bansang Espanya
-- kauna-unahang sasakyang pandagat na nakalibot sa buong mundo,

Juan Sebastian de Elcano-- nanguna sa paglalayag patungong Europa

Setyembre 6, 1522 ---- petsa ng paglayag ni Juan Sebastian de Elcano pabalik ng Espanya

ANG PANANAKOP NG ESPANYOL SA PILIPINAS

Dahil sa pagbabalik ng barkong Victoria sa Espanya, nasundan pa ito ng maraming ekspedisyon nina :
1. Garcia Jofre de Loaisa,
2. Alvaro de Saavedra, --- mga hindi nagtagummpay sa ekspedisyon
3. Sebastian Cabot
4. Miguel Lopez de Legazpi --- Hinirang ni Haring Felipe II na mamuno ng ekspedisyon sa Pilipinas
kasama si Padre Andres de Urdaneta bilang pangunahing nabigador at
tagapayong espiritwal. Nakarating sila sa Cebu subalit hindi maganda ang pagtanggap sa kanila
dito. Lumipat sila sa karatig-lugar hanggang sa marating nila ang Bohol.
Rajah Sikatuna--- ang pinuno ng Bohol at nakipagsanduguan
---- sumalubong pag dating sa Bohol
Rajah Tupas ----- anak ni Rjah Humabon
------ naging kalaban Ni miguel Lopez de Legazpi pagbalik sa Cebu
Cebu------------------ ang kauna-unahang pamayanan ng mga Espanyol sa bansa.

La Villa del Santisimo Nombre de Jesus-- tawag kay Miguel Lopez de Legazpi ng mga taga Cebu
------ ibig sabihin “Lungsod ng Kabanal- banalang Ngalan ni Hesus”

Rajah Lakandula = pinuno ng Tondo

Rajah Soliman = pinuno ng Maynila
Martin de Goiti = Espanyol na nakatalo kay Rajah Soliman sa labanan
Miguel Lopez de Legazpi ---ang tinaguriang kauna-unahang mananakop na Espanyol at
gobernador-heneral ng Pilipinas.

5. Ruy Lopez de Villalobos---- nagtagumpay sa ekpedisyon at narating ang Sarangani, patungong

Samar at Leyte

FILIPINAS = pangalang binigay ni Villalobos sa mga pulo ng Samar at Leyte.

--bilang pagbibigay- pugay sa Hari ng Espanya na si Felipe II. Na ipinangalan din sa ating bansa.

PARAAN NG PANANAKOP NG MGA ESPANYOL SA PILIPINAS

A. Sistemang Encomienda

Encomienda---ito ay ang lupang ipinagkaloob ng hari ng Espanya bilang gantimpala sa

matapat na mga tauhang Espanyol
Encomiendero--- ang tawag sa namumuno rito.

Tungkulin ng Encomiendero
1. Mangolekta ng buwis at mangalaga sa kapakanan ng kanyang nasasakupan ang

Sa sistema ng Encomienda
1. kasamang ibinigay ang mga Mamamayang naninirahan sa lupa

B. Sistemang Tributo
--------Ipinatupad ang paniningil ng buwis sa mga mamamayan bunga na rin di umano ng malaking gastusin ng Pamahalaang
Espanyol sa pagtatatag ng pamahalaan sa Pilipinas. Ito ay batas na kanilang ipinatupad mula noong 1571.

tributo o buwis ng agkamamayan ay may katumbas na walong reales o piso

*** Maaari nila itong Bayaran ng pera o produkto Gaya ginto, tela, bulak, at bigas.
**** Itinaas pa ito sa halagang 12 reales noong 1851.
--------Ginagamit ang buwis sa pagpapanatili ng kaligtasan ng mga mamamayan ng bansa
at sa pagpapatayo ng paaralan, ospital, tulay,daan at iba pa.

Taong 1884, pinalitan ng sedula (o cedula) personal ang tributo.

C. Sistemang Kasamá

--Mga Pilipinong nagmamay-ari ng lupa noon at naging kasamá o nangungupahan na lamang sa

kanilang lupang sakahan.

--Nangyari ang lahat ng ito nang nagpalabas ng kautusan ang pamahalaang Espanyol na kailangang
magparehistro ng mga lupain sa pamahalaan bilang katibayan ng kanilang pagmamay-ari.

--Kinamkam ng Pamahalaang Espanyol ang mga lupain ng mga hindi nakapagparehistro.

--May mga sitwasyon ding sapilitang pinauutang ng puhunan ang mga Pilipinong nagmamay-ari ng
lupa at pinatutubos ito ng may malaking patubo .

--Haciendero ang tawag sa mga nagmamay-ari ng lupang kadalasang Espanyol.

--Lahat ng kagamitan at gastusin sa pagsasaka ay sagot ng kasamá at ang hatian ay 50/50.

-- Ito ay lalong nagpahirap sa mga Pilipino.

D. Polo y Servicios -- Sapilitang Paggawa

----- Ito ay sapilitang paggawa ng walang kabayaran na ipinagpalagay na paghahandog sa hari ng Espanya a simbahan.
----Lahat ng kalalakihan na may edad na 16-60 ay sapilitang pinagtatrabaho ng mga mabibigat na na
gawain para sa bayan.
ilan sa mga gawain ay ang mga paggawa ng:
-- simbahan, paaralan, tulay at gusaling pampamahalaan

Polista -- ang tawag sa mga naglilingkod sa Polo y Servicios.

-- Sila ay nagtatrabaho ng 40 araw sa pamahalaan, ngunit ibinaba 15 araw noong 1884.

Makakaligtas lamang sa polo ang isang Pilipino kung:

1. Siya ay may kakayahang magbayad ng falla o multa kapalit ng kanyang hindi paglilingkod
2. May katungkulan sa pamahalaan gaya ng gobernadorcillo, cabeza de barangay, at iba pang miyembro ng principalla

Mga Epekto ng Polo y Servicios

1. Marami a mga Polista ang nalayao sa kanilang pamilya.
2. Napabayaan ng mga Polista ang kanilang sariling kabuhayan.
3. Dumami ang mga gusali at gawaing pampubliko.
4. Bumaba ang tingin ng mga Pilipino sa mga gawaing- manwal o blue collar job.
5. Nging dahilan ng pag-aalsa ng mga Pilipino.

E. Sistemang Bandala
--------Ito ay ang sapilitang pagbebenta ng produkto sa pamahalaan.
-------Ang bawat lalawigan ay binigyan ng takdang dami ng produktong ipagbibili sa pamahalaan.
-------Kapag nasira ang mga pananim ng mga magsasaka ay napipilitan silang bumili ng produkto sa ibang lugar upang
mabuo ang kotang ibinigay ngpamahalaan na lalong nakadagdag sa kanilang Paghihirap.
------Ang mga produkto ay binibili sa murang halaga lamang na kadalasan ay mga pangakong sulatan o promissory note ang
kanilang natatanggap.
----- Dahil sa sistemang bandala ay nagkaroon ng utang ang pamahalaang Espanyol sa mga Kapampangan na umabot sa
P200,000. Ito ang naging dahilan ng kanilang pag-aalsa sa mamagitan ng hindi pagtatanim ng bigas noon.

Ang Pilipinas sa Ilalim ng Kapangyarihan ng Patronato Real

arsobispo - pinakamataas na ranggo ng obispo at namumuno sa isang diocese; punong obispo ng isang lalawigan
diocese - distritong sakop ng isang obispo
filibustero – tawag sa taong lumalaban sa pamahalaan
misyonero - taong inatasang magpalaganap ng isang misyong panrelihiyon
obispo – pinuno ng isang diocese
real patron - kapangyarihan ng hari ng Espanya na kaloob ng papa ng Roma kung saan binibigyan ng
kapangyarihan ang hari na pumili ng mga obispo sa mga kolonyang bansa nito.
PATRONATO REAL - kasunduan ng hari ng Espanya at ng Santo Papa sa Roma na palaganapin ang
Kristiyanismo sa mga lupaing sakop ng Espanya.
- ang magtalaga ng mga obispo sa kolonya.
- kapangyarihan meron ang hari ng Espanya.
gobernador-heneral -- hinirang bilang VICE REAL PATRON na may kapangyarihang pumili ng mga
kura-paroko na itinatalaga sa iba’t ibang lugar sa kapuluan.
*Dahil sa kapangyarihan ng Patronato Real, nagkaroon ng pagsasanib o ugnayan ang estado at simbahan.
Misyonero-- may kapangyarihang politikal din.
-- Sila ay hindi lang kinatawan ng simbahan kundi maging ng estado.
-- Ipinagtanggol nila ang mga katutubo sa ilang nagmamalabis, Nagpatayo sila ng mga paaralan,
ospital, tulay at iba pa.
Arsobispo Francisco dela Cuesta at Arsobispo Manuel Rojo--- mga arsobispong naging
gobernador-heneral.
OBISPO – katulong ng arsobispo sa pagpapalakad ng simbahan at namumuno sa mga diocese
- ang pinakamataas na pinuno ng simbahan ay may malawak na kapangyarihan.

Tungkulin ng mga Prayle sa Ilalim ng Patronato Real

1. Ipalaganap ang relihiyong Kristiyanismo

2. Magpatawad ng mga kasalanan ng mga nangungumpisal sa kanila
3. Magpatayo ng mga simbahan at paaralan
4. Maningil o mangolekta ng buwis
5. Magbigay o manguna sa pagsasagawa ng mga sakramento ng simbahan para sa mga mamamayan

Tungkulin ng mga Prayle sa Ilalim ng Patronato Real

1. Magplano at magsaayos ng mga gawain sa paaralan
2. Magsagawa ng mga gawaing pangkawanggawa
3. Mamahala ng mga eleksiyon
4. Magdedesisyon sa mga kaso hinggil sa mga paglabag sa mga batas ng simbahan at magparusa sa mga taong
mapapatunayang nagkasala sa simbahan.

****Dahil sa labis na kapangyarihan ng mga prayle, marami sa Kanila ang naging abusado. Tinawag nilang filibustero ang mga
lumalaban sa pamahalaan.

****Naging dahilan ito ng panunumbalik ng mga Pilipino sa pagsamba sa relihiyong kinagisnan nila

****May mga nangyaring panghihimagsik na panrelihiyon bagama’t walang isa man sa mga ito ang
nagtagumpay.Halimbawa sa mga ito ay ang pag-aalsa nina Hermano Pule, tamblot, at Dagohoy.

Si Dr. Jose Rizal ay pinaratangang filibustero noon kaya siya pinarusahan sa pamamagitan ng pagpapatapon (exile) sa Dapitan.

ARALING PANLIPUNAN 3 REVIEWER

Pangalan: _________________________________________________________
Aralin 3: Ang mga Bayani sa aking Lalawigan at Rehiyon

Ilang bayaning nagmula sa Luzon

NCR- National Capital Region

Andres Bonifacio- Tondo, Maynila
- Nagtatag at namuno sa “Kataas - taasang, Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng
Bayan(KKK)”

“Kataas - taasang, Kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan(KKK)”

--- isang lihim na samahanglumaban sa mga Espanyol para mapalaya ang Pilipinas.

Gregoria de Jesus--- Lungsod ng Caloocan

--- “Lakambini ng Katipunan”
---- asawa ni Andres Bonifacio
---- Kasama sa nagsulong ng pag-aalsa para sa pambansang Kalayaan
Emilio Jacinto ---- Lungsod ng Maynila
---- 20 edad sumanib siya sa katipunan at naging malapit na tagapayo at
kalihim ni Andres Bonifacio.
Melchora “Tandang Sora”Aquino--- Lungsod ng Caloocan
------ inalagaan niya ang mga nasugatan at may sakit na katipunero

Bayani sa Rehiyon 1
Diego Silang----- Arangay , La Union-- kapanganakan
 ------ lalawigan ng Ilocos--- nanirahan
--- namuno sa kilusang rebolusyunaryo laban sa mga Espanyol
--- pataksil siyang pinatay ng sarili niyang mga kaibigan noong 33 taong gulang.

Gabriela Silang--- Ilocos Sur

--- “Jon of Arc” ng Ilocos
--- Asawa ni Diego Silang na nagpatuloy sa pamumuno sa Pilipinong
rebolusyunrayo sa Ilocos
Juan Luna------------ Badoc, ilocos Norte
---- Pinakadakilangpilipinong alagad ng Sining dahil sa kanyang mga Obra maestra
---- gumawa ng Spolarium
--- naging bahagi rin ng Kilusang lumaban sa mga Espanyol

Antonio Luna------ nakababatang kapatid ni Juan luna. Si Heneral Luna ay matapang na namuno at
lumaban sa Puwersang Amerikano

Isabelo delos Reyes---- Vigan, Ilocos Sur

---- Ginamit niya ang kanyang talino at husay sa pagsusulat ng mga aklat, artikulo, at mga komeno
para maipahayag ang hindi mabuting pamumuno ng mga Espanyol.

Rehiyon 3
Marcelo H. del Pilar---- Kupang, Bulacan
---- nagtatag ng pahayagang Diaryong Tagalog
---- naging editor ng La Solidaridad at isa sa mga nanguna sa Kilusang Propaganda
Kilusang Propaganda---- samahan ng mga Pilipinong Aktibong nangampanya para sa pagbabago

Isidro Torres------ Malolos , Bulacan

------ “ MatangLawin”
----- matapang siyang nakipaglaban nang maraming beses sa puwersa ng mga Espanyol

Trinidad Tecson ----- San Miguel, Bulacan

----- ‘Ina ng Biak- na - Bato’

Gregorio Del Pilar----- Bulacan, Bulacan

------ “ Pinakabatang Heneral “

Mariano Llanera------- Cabiao, Nueva Ecija

------- naging pinuno siya ng mga Katipunero sa Gitnang Luzon
Rehiyon 4- A
Jose Rizal ----- Calamba, Laguna
----- pambansang bayani ng Pilipinas
----- Sumulat ng aklat : Noli Me Tangere - nagmulat sa mga Pilipino sa mga
El Filibusterismo pagmamalabis ng mga Espanyol.

Emilio Aguinaldo---- Kawit, Cavite

---- Nagpahayag ng kalayaan ng ating bansa mula sa balkonahe ng kanyang tahanan.
----- Heneral ng Rebolusyon at kinilalang
------ Unang pangulo ng Pilipinas

Apolinario Mabini---- Tanauan, Batangas

---- “ Dakilang Lumpo” at “ Utak ng Himagsikan”
--- napatunayan niyang hindi hadlang ang kapansanan sa pagsisilbi sa kapwa at sa bayan

Rehiyon 5
Jose Ma. Panganiban----- Mambulao, Camarines Norte
------ Sumulat din siya sa La Solidaridad gamit ang sagisag na panulat na
JOMAPA at JMP.
----- isa sa malapit na kaibigan ni Jose Rizal

Wencesiao QuinitoVinzons------ Vinzon’s( dating Indian), Camarines, Norte

------- pinakabatang deligado sa 1935 Constitutional Convention sa edad na 24.
-------- naging gobernador ng Camarines Norte sa edad na 29.
-------- isa sa mga namuno sa gerilyang lumaban sa mga hapones
Hulyo 8,1942- petsa kung ng kanyang pagkahuli dahil sa pagtataksil ng isa niyang dating
kasamahan.

Bayaning Nagmula sa Visayas

Graciano Lopez Jaena------- Jaro, Iloilo
----- isang mamahayag ng rebolusyonaryo at propagantista.
 ----- unang patnugot ng La Solidaridad

Teresita Magbanua---------- Pototan, Iloilo

----- Isang guro at nagmula sa mayamang pamilyang ngunit piniling makisapi sa mga
himagsikan.
----- nagamit niya ang kanyang husay sa pangangabayo at pagbaril sa pamumuno at
pagwawagi sa maraming labanangg kanyang sinalihan.

Lapulapu -------- mactan, Cebu

---------- kinikilalang kauna-unahang bayaning Pilipino

Tamblot -------- Bohol,

--------- isang babaylan o katutubong pinunong panrelihiyon na nagpasimuno sa pag-aalsa
sa Bohol laban sa Espanyol

Francisco Dagohoy--------- nagpasimuno sa Dagohoy Revolt

Dagohoy Revolt,--- pinakamahabang pag-aalsa laban sa mga Espanyol sa kasaysayan na
tumagal nang halos 85 na taon.

Bayani na nagmula sa Mindanao

Muhammad Dipatuan Kiudarat-------maguinadano
--------- kiallang “Sultan Kudarat”
------ isang mahusay, matalino at matapang na sultan.

Amal Pakpak------------------------------ Marawi, Lanao del Sur

----- kilala bilang Datu Akadir
--- matapang na mandirigma na maranao
--- pinuno ng Kota Marahui( Marawi)-- ngayon ay Camp Amai Pakpak

Bayani sa kasalukuyang panahon

Efren Peñaflor

Ang kwento ng isang lalawigan sa Visayas

Lalawigan ng Isabela-------- isa sa limang lalawigan ng Rehiyon 2 na tinatawag ding

Lambak ng Cagayan.
----- pinakamalawak na lalawigan ng bansa kasunod Palawan.
Isabela ---------- nagmula sa pangalan ni Reyna Isabela II
---- Juan Antonio de Urbizatondo-----Gobernador - Heneral ng Pilipinas noon

Iloilo---------- “Heart of the Philippines”

--------- ay isa sa anim na lalawigan ng Rehiyon 6 o Kanlurang Visayas.
---------- nagmula sa salitang Irong-Irong----- dahil sa hugis nitong tila isang ilong.
***** ayon sa Alamat ng Maragtas, ang Iloilo may napakatagal nang kasaysayan na nagsimula pa noong ikalabintatlong siglo
noong tumakas sina Datu Puti at kapwa niya datu mula sa malupit na pamumuno ni Sultan Makatunao ng Borneo.

Ang Makasaysayang Pook

Krus ni Magellan------- isang Portuges na naglakbay sa buong mundo sa ngalan ng Espanya sa

paghahanap ng Spice Island
------ nasa isang kapilya sa tabi ng Basilica Minore ng Santo Niño sa Cebu.
Marso 16, 1521-- petsa nang napadpad sa Homonhon( Samar)

Mactan Shrine------ bantayog ni Mgellan sa lugar kung saan siya pinaniniwalaang napatay ang bantayog ni
Lapulapu.

Datu Lapulapu--- datu ng Mactan

Dapitan---- Lugar kung saan ipinatapon si Dr. Jose Rizal (Hulyo 1892)

Fort Santiago------- nasa Intramuros, Maynila

------- tinatawag na Walled City
-------- pinagawa ni Miguel Lopez de Legazpi upang kanyang maging tirahan at tirahan
ng mga Espanyol

Rizal Parko Luneta----- naging makasaysayan dahil sa dalawang pangyayaring naganap dito.
1. pagbitay sa tatlong paring martir (Padre Jose Burgos, Padre Mariano Gomez, Padre Jacinto Zamora--
GomBurZa( Pebrero 17, 1872)
 2. Dito pinatay si Jose Rizal
Mga aklat na sinulat ni Rizal
El Filibusterismo------ inihandog sa pag-alaala ng tatlong martir
Noli Me tangere---- nobelang isinulat ni Rizal . dahilan din ng kanyang pagkamatay.
Disyembre 30 1896--- petsa ng pagbaril kay Jose Rizal sa Luneta o Bagumbayan.

Kawit, Cavite---- dito inihayag sa tahanan ni Emilio Aguinaldo ang kalayaan ng Pilipinas.
Hulyo 12, 1998---- petsa ng paghayag ng kalayaan ng Pilipinas

Marcela Agoncillo, Lorenzo Agoncillo, Delfina Herbosa----- ang mga gumawa sa watawat sa Hongkong

Marcha Filipina Magdalo---- nilikha ni Julian Felipe

----- kililala rin sa tawag na “Lupang Hinirang”

Dambana ng Kagitingan--- pagsakop sa atin ng Hapon noong ikalawang Digmaang Pandaigdig

Abril 9, 1942------ petsa ng pagbagsak ng mga pilipino laban sa mga hapones
Death March---- martsa ng Kamatayan dahil sa dami ng mga sundalong namatay sa sobrang
Uhaw, gutom, pagod at sakit.

Corregidor
----- Mayo 6, 1942--- petsa ng pagsuko ng mga sundalong Pilipino at Amerikano sa mga
Hapones na nagtanggol sa Corregidor

Leyte landing Memorial

---- Henreal Douglas MacArthur-nagtupad sa pangakong “I shall return” noong Oktubre 20, 1944.
----- natalo niya ang pwersang hapones. Ito ang dahilan sa pagpatayo ng Leyte Landing Memorial.

EDSA Shrine-- itinayo ang isang simbahang katoliko sa panulukan ng Epifanio delos Santos Avenue at Ortigas Avenue noong
1989 .
EDSA People Power Revolution---- nagpatalsik sa dating Pangulong Marcos sa kanyang panunungkulang 21 na taon .

Ninoy Aquino International Airport--- dito nabaril si Ninoy Benigno Aquino Jr. Noong Agosto 21, 1983.

EPP 4 Reviewer

Name: ____________________________________________________

Animal raising
------ Is a high and very promising industry.This is because of the many benefits derived from animal production.

Animals provide these vitamins, and minerals.

1. Food source.
-------Animals directly give meat products like pork, beef, poultry, and products like eggs and milk that are rich sources
of protein, vitamins, and minerals.
2. Enrich Animals
------ Animals give manure that are put in or on the soil to make it rich and fertile.
3. Farmer’s workers and helpers
-----Local farmers extensively use farm animals such as carabaos and cows for farm work or for
transportation.

Guide to Starting a Livestock Business

Livestock raisers should give serious thought and time to study the following factors before getting into business:

1. Location. Livestock raising should be located in an area far from residential areas because these animals give a distinct odor.
However, for starters, the backyard can be a feasible area to start their business.
2. Feeds. The availability of feeds throughout the year is the most important factor to consider. Feeds cost the highest in a
livestock business.

Guide to Starting a Livestock Business

1. Building and Equipment.
Much of the initial investments in livestock farming is actually for the building and equipment. The quality and
quantity of equipment affect the production cost.
2. Breed or Type.
Choose animals that can adapt to the conditions of your chosen area.

Guide to Starting a Livestock Business

1. Labor. The size of the livestock are will determine the labor cost. Consider the cost-effect measures to make an efficient use of
labor and power.

2. Marketing and transportation.

Good transportation facilities minimize losses in transporting animals to the market. Livestock raisers
must be assured of a market that can accommodate their products.

Factors in Choosing Animal to Raise

1. Age. Younger animals are better than older ones because they are usually more productive.

2 Health. Animals that are active, have bright eyes, soft and smooth hides and feathers are better buys.

3.Production. Common small animals can be raised for meat and eggs on a small piece of land without much
trouble such as rabbits, ducks, fish, love birds , etc.

4. Crossbreed. These are improved breeds and usually gain weight faster.

5. Breeder. Male animals that are heavy and big for their age are better choices.

6. Meat. Animals with broad chest have a good build, good appetite, and an efficient food conversions.

Guidelines in Raising Animals in the Backyard

A. Chickens
Chickens are known to be the common animals that can be domesticated and raised in the backyard. They are easy and
inexpensive to maintain. Their meat and eggs are primary sources of food.
House/Cage.
Chickens can be housed in coops with an enclosed fenced area. Make sure there is space in your backyard for them to
roam around, peck, and hunt for insects. Also add nesting boxes inside for hens to lay their eggs and elevated roosting area.

Food/Diet.
Feed your chickens with a complete and balanced diet to keep them healthy for them to lay good eggs. Feed them with
good quality poultry pellets and grains like wheat and corn. Also give them with a variety of fresh fruits and vegetables.

Maintenance.
Always ensure that chickens have access to their food and water. Make sure their water is clean. Once the hens have
already laid their eggs regularly collect them from the coops to prevent breakage.

B. Pigs
Raising pigs is common in the backyard especially in rural areas. It is also known to be a profitable
business in the Philippines. Pigs are social animals , so it is important that you buy and sell them in groups of two or more. They
are also competitive animals since they eat and grow faster.

House/Cage.
Pig pens should be constructed properly to ensure the pig’s maximum growth. Cheap and locally made materials such as
bamboo and nipa can be used for making pig pens in the backyard. Its should be made with a slightly sloping and well-
drained area to keep the place clean and prevent
diseases.

Food/Diet.
Concentrated feeds that provide protein, amino acids, vitamins, and minerals should be given as their major food.
Sweet potato and corn-related products can also be given. Leftover or food scraps is also good; just make sure they are
properly cooked or dried.

Maintenance
Pig pens should be clean and sanitized regularly. Make sure water is clean and fresh. Always check the pigs if they are
healthy and free from diseases. Isolate the pigs that are infected and give them immunization through the veterinarian.

C.Rabbits
Rabbits provide meat and fur. They are quiet, easy to maintain, and do not require much room at all. Restrict them in
 their pens or allow them to wander around. They reproduce faster than any other small animals.

House/Cage.
Build rabbit hutches that are small pens and often elevated so that their drooping's can be collected beneath. Rabbits may
be raised in a garage; however, they should be allowed to play around natural grasses.

Food/Diet.
Rabbits are herbivores- they feed on grass, leaves, twigs, and tree barks, which may be low in nutrients but are high in
fiber. Feed them with the right combination of food to keep them healthy.

Maintenance.
Heat poses a tremendous problem for rabbits aside from predators like rats, cats, and dogs. Provide a cooling system,
especially when the temperature rises above 38 C.

D. Lovebirds
Breeding lovebirds can be an enjoyable experience. They are fascinating and can also be an income-generating pursuit.

House/Cage.
Build a cage with enough room for flying, which makes a good home for lovebirds.

Food/Diet.
Feeding should be well-balanced like specialized pellets, which should make up 60-70 percent of the lovebirds’ diet, and
fresh vegetables, fruits, and small amounts of fortified seeds.

Maintenance.
Clean and disinfect the habitat and perches daily. Change the cage liner as often as needed. Choose the kind of cleaning
agents because the fumes can be harmful and irritate the birds.

E. Pigeons
Raising pigeons can be profitable. They can be sold for their meat and as pets for animal breeders.

House/Cage.
Pigeons dwell in coops. They may also be raised in a loft or pigeon house with an aviary stuck on the front of it. There
must be enough room, perches, and nest boxes for pigeons. There should ne enough light and proper ventilation.

Food/Diet.
Give them pellets, a mixed crushed oyster shell for calcium and crushed granite for digestion aid. Pigeons will always
come home to roost, eat, drink and lay.

Maintenance.
Keep the pigeon house clean. Pigeons can be trained, which makes their maintenance relatively low.

Sanitation and Safety Practices in Animal Raising

The grounds, habitat or animal cages, equipment, and most especially the feeding facilities must be kept clean at all
times. All these must be scrubbed and disinfected.

STEPS IN MAINTAINING CLEANLINESS

1. Select stocks that are young and disease-free.

2. Clean the house or cages very well. Sanitize the water containers and feeding troughs.

3. Spray the interior and exterior of the house of the animals, tools, and equipment with disinfectants.
Disinfectants are chemical substance that kill parasites and disease-carrying germs.

4. Preventive measures like vaccination or medicines may be given to the raised animals to
prevent them from diseases.

5. Scours or diarrhea may be prevented by adding antibiotics to the drinking water of the
animals raised.

LAWS ON LIVESTOCK RAISING

1. Republic Act No. 3639---- Bureau of Animal Industry (BAI)

---- prescribe standards in manufacture, importation, labeling, advertising, distrubution, and etc.
----- charged in preventing, controlling, containing, eradicating communicable animal diseases. By regulating
the flow of animals and animal products in the country.

2. Republic Act No. 9296-- National Meat Inspection Code

---- crafted to harmonize Philippine meat inspection laws
---- officially renamed National Meat Inspection Service
 3. Presidential Decree No. 704-- Bureau of Fisheries and Aquatic Resources
-----control fish and other marine products

ART 3 REVIEWER
2ND QUARTER TEST

NAME: ____________________________________________________________________

LESSON 2: STILL LIFE PAINTING

Color
---- most exciting and interesting element of design.
---- it enhances the aesthetic appearance of your composition.
---- it adds meaning and gives life to your work.
---- it can also affects a person’s feelings , moods, way of thinking and even perspective in life.

Contrast
---- a principle of art.
---- refers to the arrangement of the opposite elements, in a piece so as to create visual interest, excitement, and
drama.

White and black ----- provide the greatest degree of contrast.

Examples: - dark and light color
- warm and cool color

* Colors vary.
Tint -- light values that are made by mixing a color with white.
-- created by adding white color.

Shades--- dark values that are produced by mixing a color with black.

Value---- the lightness and darkness of color.

Graduation of tints and shades depends on the amount of white or black paint added.

Neutral colors -- earth tones

---- black, gray, and brown

***Contrast colors in still life creates outstanding effect.

*** It gives emphasis either on the still objects or on the background, when opposite colors are applied.

Still life painting--- an arrangement of inanimate objects.

--- a picture of an object that do not move.
--- it shows things that the artists and viewers like to see.
--- these can be natural objects or man made objects
--- the objects are usually grouped and arranged on a flat surface.

Overlapping---- makes all the objects seem to belong as one picture.

---- when an object can only be partly seen because another object is in front of it.

LESSON 3: WILD ANIMAL( CLOSE-UP)

Wild animal---- one which lives in nature, is responsible for getting its own food and water, and is not cared for as
pets by humans.
Organic shapes---- examples are shape of animals, other tings in nature.

Nature is so rich because no two animals have the same shape, skin covering and color.
Wild animals have unique body shapes, body or skin coverings, colors, textures, and designs,
Colors can be mixed to create tints, shades and neutral colors of wild animals.
Texture in the skin coverings of wild animals can be created by using variety of lines.

Araling Panlipunan 4 REVIEWER

2ND QUARTER TEST
NAME: ____________________________________________________________________
PAGTANGKILIK SA SARILING PRODUKTO
Mga kabutihang dulot sa pagtangkilik sa sariling produkto.
1. Mas maraming hanapbuhay sa loob ng bansa.
2. Nagpapalakas sa mga lokal na industriya at negosyo
3. Nakakatulong sa pagtitipid ng reserbang dolyar ng bansa.
4. Naipamamalas ang pagiging malikhain at maparaan ng mga Pilipino.
5. Napaunlad at naipakikilala ang kulturang Pilipino
HAMON AT OPORTUNIDAD SA MGA GAWAING PANGKABUHAYAN NG BANSA
1. Gawaing Pagsasaka
A. Patuloy na pagko-convert ng mga lupang sakahan upang maginng subdibisyon, golf course, etc.
B. Pagkakaroon ng polusyon sa lupa sanhi ng kapabayaan at maling paggamit ng lupa.
C. Kalamidad
Mga programang inilunsad ng pamahalaan
1. Pagsasagawa ng SALT( Sloping Agricultural Lang Technology
2. Paggamitt ng organikong pataba
3. Pagtatanim ng salt
4. Pagbubungkal ng hindi tinatamaan
5. Paglunsad ng Integrated Pest Management( IPM)
6. Pagsasagawa ng Key Production Area
2.Gawaing Pangingisda
A. Pagbaba ng produksiyon ng isda at iba pang yamang dagat
B. Patuloy na pagkasira ng mga bakawan, coral reef
C. Paggamit ng dinamita sa pangingisda
D. Malawakang pagpuputol sa mga bakawan at karamihan.
***Kagawaran ng Kapaligiran at Likas na Yaman( DENR)
***Kagawaran ng Pagingisda at Kayamanang Tubig(Bureau of Fisheries and Aquatic Resources)
Mga programang inilunsad ng pamahalaan
1. Pagsasagawa ng pagsasanay sa mga mangingisda tungkol sa makabago at mabisang paraan
Ng pag-aalaga at paghuli ng isda.
2. paglunsad ng pag-aaral at pananaliksik tungkol sa paglinang at pangangalaga sa mga
Pangisdaang matatagpuan sa bansa.
3. Pagpapalabas ng batas ng pagbabawal sa paggamitt ng dinamita.
4. Pagbabawal ng paggamit ng pinong-pinong lambat
5. Paglilikha at pagpapatupad ng mga batas na nagbabawal sa pag sira ng mga korales
6. Pagbabawal ng pamahalaan ng pagtatayo ng mga paggawaan at industriyang
 malapit sa dagat.
7. pagtatayo ng marine park
3.Gawaing Kagubatan
Mga programang inilunsad ng pamahalaan
1. Pagsagawa ng Reforestation
2. Paglunsad ng “Alay Tanim”
3. PAgpapatupad ng DENR ng Oplan Sagip Gubat
4. Pagbabawalsa pagkakaingin
4.Gawaing Pagmimina
Mga programang inilunsad ng pamahalaan
1. PAgtatatag ng Kawanihan ng Minahan at Heo-siyensiya
2. Paglulunsad ng Presidential Decree No. 463
5.Gawaing Pangnegosyo at Komersiyo
Mga programang inilunsad ng pamahalaan

1. Pagpapaunlad ng mga piling lugar na maging sentro ng industriya sa iba’t ibang bansa.
2. Paghikayat ng pamahalaan sa mga mamamayan na magtatag ng maliit at di kalakihang negosyo
3. Pagtatakda ng mga ahensiya ng gobyerno na may natatanging programang pautang sa mga SMEs

Mga gawaing lumilinang sa pangangalaga at pagsusulong ng likas-kayang pag-unlad.

Sustainable Development- may kinalaman sa wastong paggamit at pagrereserba ng mga likas na

yaman
1. Pagtitipid ng Enerhiya
2. Muling Paggamit ng Patapong bagay
0I. Solve the following equations and check the result:

1. 2x – 6 = 0

2. 7x – 2 = 8 - x

3. 8 – 2x = 5 – 4x

4. 4 + 3x = 2 – 2x

5. 2(x – 1) + 2(3x -1) = 0

6. 4(x-1) –(2x – 5) = 4

7. 2x – 2323 = 3434 – x

8. x2�2 – 2= 4 + 1414

9. x9�9 + x3�3 = 1919

10. 3x + 2(x+2) = 10 – (2x – 5)

11. 10(y – 4) – 2(y – 9) – 5(y + 4) = 0

12. 2m+532�+53 = 3m - 5

13. 6(3x + 2) – 5(6x – 1) = 2(x – 8) – 5(7x – 6) + 8x

14. t – (2t +5) – (1- 2t) = (3 + 4t) – 2(t - 4)

15. 2x32�3 = 3x43�4 + 712

\
 BIRDS
MAMMALS
Mammals have hair on their bodies. People,
horses,Anyandof aelephants are ofalso
class (Aves) mammals.vertebrates
warm-blooded Hair
protects a mammal's skin. The hair keeps skin from
distinguished by having the body more or less completely
getting
covered scraped.
with feathersHair
and also protects modified
the forelimbs mammals as
from
wings
cold
Fish are aquatic vertebrate and heat.
animals that What else makes an animal a mammal?
Here like
have gills but lack limbs with digits, are some examples. Every mammal has a
fingers or toes. Recall that vertebrates
animals with internal backbones. Mammals
Most fish are warm-blooded. FISH
backbone.areThat bone is also called the spine.
That means the
streamlined in their general bodytemperature
form. in their bodies is warm and usually
stays the same. Female mammals make milk in their
bodies. They feed the milk to their babies.

REPTIL
ES
INSECTS
"Reptile" is an ambiguous category: It usually
refers to lizards, snakes, turtles, alligators and
crocodiles, but to be genetically consistent should also
include birds, since crocodilians are more closely
related to birds than to lizards, snakes or turtles.

Amphibians are cold-blooded vertebrates

(vertebrates have backbones) that don't
have scales. They live part of their
lives in water and part on land.
AMPHIBIANS
 Insects are pancrustacean hexapod invertebrates of
the class Insecta. They are the largest group
within the arthropod phylum. Insects have a
chitinous exoskeleton, a three-part body, three
pairs of jointed legs, compound eyes and one pair
of antennae.

CLASSIFICATIONS OF
ANIMALS