Assoc.Prof.Dr.

Chattichai Waisurasingha

KKU

งานสนามครังที 6
การรังวัดมุมราบและมุมดิงด้ วยกล้ องทีโอโดไลต์
Measurement of Horizontal Angle and Vertical Angle
by Theodolite
โดย
รศ.ดร.ชาติชาย ไวยสุ ระสิ งห์
ผศ.ดร.พีร์นิธิ อักษร
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

วัตถุประสงค์
• เพือศึกษากล้องวัดมุมแบบต่าง ๆ
ได้แก่ กล้องทีโอโดไลต์แบบ
จักรกล (Mechanical Theodolite)
และ กล้องสํารวจแบบเบ็ดเสร็ จ
(Total Station)
• เพือเพิมทักษะในการรังวัดมุมราบ
และมุมดิงด้วยกล้องทีโอโดไลต์
แบบจักรกลชนิดวัดมุมทบ

2
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

หลักการ
• กล้องวัดมุมนับเป็ นอุปกรณ์พืนฐานสําหรับงานรังวัดควบคุม (Control Survey) และงานรังวัดเพือการเก็บ
รายละเอียด (Detail Survey)
• กล้องวัดมุมทีมีใช้กนั อยูใ่ นปัจจุบนั จะมีหลายแบบ โดยมีทงกล้
ั องทีโอโดไลต์แบบจักรกล (Mechanical
Theodolite) กล้องทีโอโดไลต์แบบอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Theodolite) และ กล้องสํารวจแบบเบ็ดเสร็ จ
(Total Station)
• กล้องทีโอโดไลต์แบบจักรกล (Mechanical Theodolite) ทียังมีใช้กนั ในยุคปัจจุบนั นี สามารถแบ่งออกเป็ น
2 ชนิดคือกล้องทีโอโดไลต์วดั มุมทบ (Repeating Theodolite) และกล้องทีโอโดไลต์วดั ทิศทาง (Direction
Theodolite) KKU

3
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

การวัดมุมราบ มุมดิง และมุมซีนิธ

Measurement of Horizontal, Vertical, and Zenith Angles

4
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

กล้ องวัดมุม

กล้ องทีโอโดไลต์ แบบจักรกล กล้ องทีโอโดไลต์ แบบอิเล็กทรอนิกส์ กล้ องสํารวจแบบเบ็ดเสร็จ

(Mechanical Theodolite) (Electronic Theodolite) (Total Station) 5
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha
กล้ องทีโอโดไลต์ แบบจักรกล
(Mechanical Theodolite)

กล้ องทีโอโดไลต์ วดั มุมทบ กล้ องทีโอโดไลต์ วดั ทิศทาง

(Repeating Theodolite) (Direction Theodolite)
Wild T2 Wild T16 6
Heinrich Wild Universal Theodolite Direct-scale-reading Theodolite
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha
Zenith Position Collimation Axis
ส่ วนประกอบสํ าคัญกล้ องทีโอโดไลต์ ตําแหน่งจุดซีนิธ แกนเล็ง

Horizontal Axis
Zenith Angle แกนราบ
ค่ามุมซีนิธ

Vertical Circle
จานองศาดิง
Horizontal Circle
Horizontal Angle จานองศาราบ
ค่ามุมราบ

Vertical Axis
Zero Position
แกนดิง
ตําแหน่งศูนย์

รู ปที 6.1 เรขาคณิ ตและส่ วนประกอบหลักของกล้องทีโอโดไลต์

(Geometry and Main Components of the Theodolite)
7
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ระบบช่ องแสงของจานองศาในกล้ อง Mask with Scale

Vertical Circle
จานองศาดิง Pentaprism
ปริ ซึมห้าเหลียม
Mechanical Theodolite ตัวแบ่งขีดละเอียด
Prism Microscope Eyepiece
ปริ ซึม เลนส์ใกล้กล้องจุลทรรศน์
Window
ช่องแสง Vertical Channel
ช่องแสงจานองศาดิง

Zoom and Focusing Lenses of Vertical Channel

ระบบเลนส์ปรับความชัดของแสงจานองศาดิง Prism Horizontal Channel
ปริ ซึม ช่องแสงจานองศาราบ
Zoom and Focusing Lenses Of Horizontal Channel Horizontal Circle
ระบบเลนส์ปรับความชัดของแสงจานองศาราบ จานองศาราบ

Prism
ปริ ซึม

8
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ระบบแกนของกล้ องสํ ารวจแบบเบ็ดเสร็จ

Basic Axes of a Total Station
EDM Electronic Part
Zenith Position ส่วนเครื องวัดระยะทางอิเล็กทรอนิกส์
ตําแหน่งจุดซีนิธ
Telescope and EDM Optical Part
Zenith Angle
ส่วนทัศนูปกรณ์ของกล้อง
ค่ามุมซีนิธ

Vertical Circle
จานองศาดิง Horizontal Circle
เส้นทางของรังสี สาํ หรับวัดระยะจาก EDM จานองศาราบ
ทีใช้แกนร่ วมกับแกนเล็ง Horizontal Angle
Barcode Scale ค่ามุมราบ
ระบบแสง LED จานองศาแบบบาร์โค้ด Zero Position
ตําแหน่งศูนย์
Lineal CCD
ฉากรับภาพแบบซีซีดี Vertical Axis
แกนดิง
Pixels of CCD Line
จุดภาพของซีซีดีแบบเส้นตรง
9
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ส่ วนประกอบสํ าคัญของ Rear Sight

Mechanical Theodolite Reticle Focusing Knob
ศูนย์เล็ง

ปุ่ มปรับความคมชัดเส้นสายใย Telescope Focusing Knob

ตัวกล้องทีโอโดไลต์ ปุ่ มปรับโฟกัสกล้องโทรทรรศน์
Wild T16 Vertical Tangent Screw
หัวของสามขา Microscope Focusing Knob สกรู สมั ผัสดิง
Head of a Surveyor's Tripod ปุ่ มปรับโฟกัสด้วยกล้องจุลทรรศน์

ฐานเหยียบของสามขา Vertical Clamp Knob

Base of a Surveyor's Tripod Tubular (Plate) Level ปุ่ มล็อคตัวกล้องทางดิง
หลอดระดับฟองยาว
Horizontal Tangent Screw
Plummet Focusing Knob
สกรู สมั ผัสราบ
ปุ่ มปรับโฟกัสทีเล็งแล้วดิง

Horizontal Clamp Knob

Plummet Reticle Focusing Knob ปุ่ มล็อคตัวกล้องทางราบ
ปุ่ มปรับความคมชัดเส้นสายใยของ
ทีเล็งแนวดิง
Tribrach
ฐานกล้อง
Foot (Leveling) Screws
สกรู ปรับระดับฐานกล้อง
10
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

กล้ องทีโอโดไลต์ แบบอิเล็กทรอนิกส์ และ กล้ องสํ ารวจแบบเบ็ดเสร็จ

Electronic Theodolite & Total Station Handle
Handle มือจับ
มือจับ Rear Sight
Telescope Focusing Knob
ปุ่ มปรับโฟกัสกล้องโทรทรรศน์ ศูนย์เล็ง
Storage battery
Storage Battery Reticle Focusing Knob ทีเก็บแบตเตอร์รี
ทีเก็บแบตเตอร์รี ปุ่ มปรับความคมชัดเส้นสายใย Vertical Clamp Knob
ปุ่ มล็อคตัวกล้องทางดิง
Tubular (Plate) Level
หลอดระดับฟองยาว Vertical Tangent Screw
สกรู สมั ผัสดิง
Plummet Focusing Knob Display and Keyboard
Display ปุ่ มปรับโฟกัสทีเล็งแล้วดิง
จอแสดงผล จอแสดงผลและคียบ์ อร์ด
Switch On/Off Plummet reticle focusing knob Horizontal Tangent Screw
ปุ่ มเปิ ด/ปิ ด ปุ่ มปรับความคมชัดเส้นสายใยของ สกรู สมั ผัสราบ
ทีเล็งแนวดิง
Keyboard Horizontal Clamp Knob
Tribrach ปุ่ มล็อคตัวกล้องทางราบ
คียบ์ อร์ด ฐานกล้อง
Foot (Leveling) Screws Switch on/off
สกรู ปรับระดับฐานกล้อง ปุ่ มเปิ ด/ปิ ด

กล้องทีโอโดไลต์ แบบอิเล็กทรอนิกส์ กล้องสํารวจแบบเบ็ดเสร็จ

11
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

Optical Plummet Plummet Eyepiece

เลนส์ใกล้ตาของ

เครื องเล็งแนวดิง
เครื องเล็งแนวดิง Focusing Lens
Reticle Plummet Objective
เลนส์ปรับ
สายใย เลนส์วตั ถุของ
ความคมชัด
เครื องเล็งแนวดิง

การเล็งเครื องเล็งแนวดิง Roof Prism

ปริ ซึมหักเหแสง

ต้ องให้ จุดตัดของสายใยทับ ณ
ตําแหน่ งจุดกึงกลางของหมุดพอดี

Vertical Line
แนวดิง
Control Point
หมุดควบคุม

12
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

Focusing knob ลูกดิงเลเซอร์

ปุ่ มปรับความคุมชัด

Laser Module
Laser Plummet
ชุดโมดูลเลเซอร์
Laser Beam Compensator Horizontal Circle
ลําแสงเลเซอร์ ตัวชดเชยเพือปรับระดับ จานองศาราบ

Vertical axis Vertical Axis Bush

เลนส์ใกล้ตาของ ปลอกแกนดิง
เครื องเล็งแนวดิง

Laser Beam Laser Module

ลําแสงเลเซอร์ ชุดโมดูลเลเซอร์

13
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

การปรับขาตังกล้ อง
Adjusting Tripod Leg

14
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

การปรับสกรู ปรับระดับฐานกล้ อง
Adjusting Foot (Leveling) Screw

Tubular (Plate) Level

หลอดระดับฟองยาว

ปรับหลอดระดับฟองยาว ปรับหลอดระดับฟองยาว
ณ ตําแหน่ งขนานกับ Foot Screw 1 คู่ ณ ตําแหน่ งตังฉากกับ Foot Screw 1 คู่
15
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

การเรียกตําแหน่ งกล้ อง

กล้องหน้าซ้าย กล้องหน้าขวา ขอควรจํา !!!

Face Left Face Right คาอานจานองศาราบ
กลองหนาซายและหนาขวา
ตางกัน 180o

Face Left (L) หรื อ Direct Position (D) Face Right (R) หรื อ Reverse Position (R)
• ค่าอ่านจานองศาดิง 0 - 180 องศา • ค่าอ่านจานองศาดิง 180 - 360 องศา
• จานองศาดิงอยูซ่ า้ ยมือ • จานองศาดิงอยูข่ วามือ

16
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

สภาวะกล้ องทีสมบูรณ์ แบบในอุดมคติ

แกนกล้ องไม่ ต้องฉากกับแนวเล็ง

สภาวะกล้ องทีไม่ สมบูรณ์ แบบ
ทําให้ การวัดมุมต้ องวัด
ทังหน้ าซ้ ายและหน้ าขวา
17
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ค่ าอ่านจานองศาดิง
Vertical-circle Reading
Ver.Rdg
96o06.5’ (96o06’30”)

การอ่ านค่ าจานองศา

ค่ าอ่านจานองศาราบ
Horizontal-circle Reading
Hor.Rdg
235o56.4’ (235o56’24”)

18
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ความคลาดเคลือนในการเล็งเป้ า
Targets Miscentring

19
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

การวัดมุมราบ การหาค่ามุมราบ BẬC = θFS - θBS

การหาค่ามุมราบ BẬC = 147-00-00 - 0-00-00
Measuring Horizontal Angle มุมราบ BẬC = 147-00-00

“ Zero Setting ” A FS C
147-00-00

20
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ความสั มพันธ์ ระหว่ างการรังวัดมุมราบและระยะทาง

คุณภาพของการวัดมุมราบขึนอยู่กบั ระดับความเทียงตรง หรื อ ความละเอียด (Precision) อันเป็ นขีดสามารถแบ่ งแยกวัตถุ ณ ขณะเล็งของบุคคล
ซึงจะอยู่ขึนกับระยะทางระหว่ างจุดตังกล้องกับเป้ า
ความคลาดเคลือนในการแบ่ งครึงระยะ 1 ซม. (sd ± 0.5 ซม.) ทีกลางเป้ า ณ ระยะ (r1) 10 ม. ความคลาดเคลือนในการแบ่ งครึงระยะ 1 ซม. (sd ± 0.5 ซม.) ทีกลางเป้ า ณ ระยะ ( r2 ) 100 ม.
สอดคล้ องกับ ความคลาดเคลือนเชิงมุมขนาด sθ1 = ± 2’26” สอดคล้ องกับความคลาดเคลือนเชิงมุมขนาด sθ2 = ± 0’15”
 θ1 =  d r  0.00510.000  0.0005 rad
1

 θ1  1' 43"
  θ FS  θ BS
   θ FS2  θ BS2
   2 '26"  θ =  d r  0.005100.000  0.00005 rad
2
2

 θ1  0 '10"
 d =r θ   θ =  d r   θ BS  θ FS
   θ BS2  θ FS2
ดังนัน ความคลาดเคลือนในการแบ่ งครึงระยะ 1 ซม. ทีกลางเป้า
   0 '15"
และระยะทีแขนของมุมทังสองข้ างของมุม
มีความยาว 10 และ 100 ม.
มุมทีวัดได้ จะมีความคลาดเคลือนเป็ น ± 2’26” และ ± 0’15” ตามลําดับ 21
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

22
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

“ Measure All the Angles around a Point ”

การวัดมุมรอบจุด วัดมุมทังหมดรอบจุด
Closing the Horizon ผลรวมมุมรอบจุด = 360-00-00
α + β + γ = 360-00-00

B
α
C
β A
γ

D 23
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha
α + β + γ = 360o00’00”

D
B
A
C การวัดมุมรอบจุด
Closing the Horizon

α γ

24
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

สกรู ควงสั มผัสทางราบ

Horizontal Tangent Screw

Worm Gear Wavy Spring

เฟื องตัวหนอน สปริ งตัวหนอน

Horizontal Tangent Knob

ปุ่ มควงสัมผัสทางราบ

Worm Screw
Vertical Axis สกรู ตวั หนอน
แกนดิงของกล้อง

25
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

ค่ าอ่ านจานองศาดิง
เมือกล้องไม่มี Index Error
Vertical-circle Reading
(Ver.Rdg) ZD + ZR = 360o = 50o + 310o

Zenith Position Zenith Position

ตําแหน่งจุดซี นิธ ตําแหน่งจุดซี นิธ
0o 0o

50o

270o 90o 90o 270o

310o

180o 180o
Direct Position Reverse Position

กล้ องหน้ าซ้ าย กล้ องหน้ าขวา

Face Left Vertical Index Error ของจานองศาดิงจะเกิดเมือขีด 0o ไม่ ได้ อยู่แนวดิงอย่ างแท้ จริง Face Right
26
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

เปิ ดกระจก
รับแสง

27
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

28
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

29
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

เปิ ดกระจก
รับแสง

30
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

31
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

32
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

33
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

34
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

QR Code คลิปสอนการตังกล้อง Wild T16 Version 1 QR Code สอนการตังกล้อง Wild T16 Version 2
Lab 6 การรังวัดมุมราบและมุมดิงด้วยกล้องทีโอโดไลต์ และตัวอย่างการปฏิบตั ิการภาคสนามในการวัดมุมราบ
https://kku.world/112401ab6 Lab 6 การรังวัดมุมราบและมุมดิงด้วยกล้องทีโอโดไลต์
https://kku.world/112401ab6v2

35
 Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha

QR Code คลิปวีดีโอการสอนการบรรยาย QR Code เอกสาร Handout ประกอบการสอนการบรรยาย

Lab 6 การรังวัดมุมราบและมุมดิงด้วยกล้องทีโอโดไลต์ Lab 6 การรังวัดมุมราบและมุมดิงด้วยกล้องทีโอโดไลต์
https://kku.world/112401ab6v3 https://kku.world/112401ab6oc

36
Assoc.Prof.Dr.Chattichai Waisurasingha