Hej no’ us

X’ayk’ay skab’il hune’ niman ajan, yaja’ wal hej no’ us kaw saq’al
yapnikanoj no’ slonojkantoj no’ skab’il tu’. Yaja’ yuh yapnikanoj sxuq’al
no’ kab’ yinh yanmah no’, machxa sjekanoj no’ yaq’akanoj.
Yuhxa slak’ab’il no’ kab’ tu’ xin, xkankanoj tzutnuj yoj hej no’ us sxol,
machxa xuh stoh no’ ssat kan hunekxa, yet lanhanxa shiq’wikanoj no’
sxol no kab’ ti’ xin, x’awikanh no sunil: ¡Ilonhwej ninoj han, lanhan kaw
kohiq’wikanoj han!, ¡kaw k’anch’an honh han; Yuh peq’al xhaman
k’ohan jok yinh han!
“Mach chach hiq’on yinh hej tzettaj yet ch’ek’ yinh haq’inal,
yuhnheb’al yapni sxuq’al yul hak’ul, haxkam taj chach hiq’wikanoj ta
to chach hiq’oni”.
P–001 –Las Moscas en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María López (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–001
Imagen: http://fabulasanimadas.com/page/10/
Tzet xuh stzab’laxayoj no’ kajkoh yuh naj
munlawom
X’apni hune’ no’ kajkoh skawilal b’ay lanhan smunla hune’ naj
munlawom, haxkam ayikoj ni’an speyab’il xin, x’ok naj speb’a’
spultahil yuhnheb’al stzab’cha no’ yuh naj. Yaja’ kaw mach swalil
no’ kajkoh tu’, yuhxa xiwkilal machxa b’ay xka stokoj no’, x’ichikoj no’
sk’uxnihaytoj no’ kaneluh, lawitu’ no’ wakax. Xyilnitij naj munlawom
tzet chuh no’ kajkoh tu’ xin, xxiwkankanh naj, ham yalni naj ta
to yinhxa naj chpak’ojikoj no’, shajniltij naj no’ yul speyab’ tu’.
Haktu’ xuh stoh no’ kajkoh tu’, xyilnitij ix yixal naj munlawom tu’ xin
ta to chk’ajwi naj, xyalni ix tet naj: ha’ ti’ chasayik’oj ¿tzet yuh xin
xamajche hune’ no’ howla noq’ tu’, ta to hawohtaj ta mach chach
k’ojojikoj yinh no’?, ¡mal tonhe xawila x’ek’toj no’, mach xawuch no’
tawinh!
“Ta ay tzet chawuchtij hawib’anh, yilal b’ab’el chasay tzet chuh
hakolni hab’ah, ta machoj mach yilal chawuchtij, maq’b’il haweh
yib’anh naj aq’ank’ulal”.
P–002 –El león apresado por el labrador en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María López (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)
P–002
Imagen: http://diarioinca.org/wiki/fabula–el–leon–enamorado–de–la–hija–del–labrador–esopo
 No’ t’iw, no’ hoh b’oj naj tenhehom noq’’
Swi’ta hune’ niman witz xtit hune’ no’ t’iw yiq’atoj hune’ ni’an kaneluh.
K’uxan xyil hune’ no’ hoh, x’okpax no’ etz’ewal yalni, xlupwipaxaytij no’
yib’anh hune’xa no’ kaneluh, b’ayk’anab’ ayah b’eh xuh sukchakantoj
yoj no’ sxol sxil no’ kaneluh tu’, machxa xuh spuhniloj sb’ah no’.
X’ilchatij yuh hune’ naj tanhehom noq’ tu’ xin, xb’eynaj sk’upnujiloj sxik’
no hoh tu’, xinikantoj naj no’ yatut tet nixhtej yuninal.
Sq’anb’en nixhtej unin tet naj tzet ch’ikal xtzab’cha yuh naj. – xalni naj
tato hoh no’, yaja’ wal yab’en sb’ah no’, t’iw yab’en sb’ah no’.
“Yilal hawuni yinh tzettaj hawotajb’al hawuni, mach tonhetik’a
chamaq’koj hab’ah yinh tzetet”.
P–003 –El águila, el cuervo y el pastor en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María López (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–003
Imagen: http://ahmad–nady.deviantart.com/art/Eagle–Sheep–Crow–130816365
 No’ t’iw k’upb’il sxik’ yeb’ no’ wech
Ab’ hune’ tz’ayikalil, hune’ naj winaj xtza’b’nihayoj hune’ no’ t’iw, lawitu’
sk’upnahiltoj naj sxik’ no’ xb’ejtzoniktoj naj no sxol no’ chiyoh yul peyab’.
Yaja’ wal no’ t’iw xin, kaw x’elkan smay spixan no’ chyab’e, haxkam
machxa chuh slupwi no’, kaw b’isk’ulal yekaniloj sk’ul no’, machxa
chlow no’, hakatik’am hune’ ix nimej ix syahawil konhob’ majan
yab’enkanoj sb’ah no’.
Lawitu’ xin, k’uxan x’ilcha no’ yuh hunxa naj winaj sloq’nik’oj naj no’
t’iw tu’, haxkam kaw xyoche naj yila’ no’. Xshok’nikanh naj sxik’ no’
k’upb’iltoj, yunheb’alnhe chch’ib’kanh shelel.
Ak’xa sxiq’ no’ xin, xlupwitoj no’ xyatcha hune’ no’ xhik yuh no’
yunheb’alnhe yinitoj no’ tet naj skolomal yet. Yaja’ k’uxan x’ilchapax no’
yuh no’ wech, xyalni no’ tet no’ t’iw tu’:
Mach chawitoj ni’an xhik tu’ tet naj skolomal hawet tu’, itoj no’ tet naj
xkach stzab’nihayoj. Haxkam naj skolomal hawet tu’, k’ulnapax naj
yalb’anil, wal hunxa naj tu’ xin ek’naj naj, yuh xin tet naj chawaq’ no’,
lem taxhih ta to chto watx’iloj sk’ul naj tawinh, tajka chach tzab’cha yuh
naj hunekxa kat xin yinikaniltoj naj sunil haxik’.
“Nannhe hawuh yinh mak yinh chach ek’i, haxkam ay mak ti’ k’ulch’an
chute sk’ul tawinh, yaja’ nan tzet chyalpaxik’oj sk’ul tawinh”.
P–004 –El águila de ala cortada y la zorra en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María López (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–004
Imagen: http://galleryhip.com/fox–cute–animated.html http://www.imagui.com/a/dibujo–de–eagle–i5epGAGr7
http://www.clker.com/cliparts/I/8/Q/I/9/3/farm–background–hi.png
 No’ t’iw yeb’ hej no’
icham chiyoh
Kab’k’onh no’ icham chiyoh chyaq’
howal yuh no’ ixnam chiyoh, lawitu’
xin ay hune’ no’ x’iq’wakanoj.
No’ xk’aywa tu’ xin, xshek’kantoj
sb’ah no’ sxol telaj yuh tx’ixwilal.
Wal pax no’ icham x’iq’wa tu’ xin,
kaw nahat x’ahkantoj no’ oq’oj
tzalalal. Yaja’ mach xmahlan
hune’ no’ t’iw x’ayiloj yib’anh
no’ icham chiyoh tu’ xin
xsyachnikantoj no’ no’. Hatax
tu’ xin no’ icham chiyoh
xk’aywa tu’ xkankanoj sxol
sunil no’ ixnam chiyoh.
“Maktaj b’ab’el ch’ek’ halon ni’an sk’ulal ch’ek’ yinh sq’inal,
mach chmahlan mak ch’iniloj tet”.
P–005 –El águila y los gallos en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María López (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–005
Imagen: http://elportalibros.com/category/fabulas/ http://www.imagui.com/a/dibujo–de–eagle–i5epGAGr7
 No’ ix pay chch’ib’iloj sk’ul
Tolob’ hune’ no’ ix Pay kaw nhohchalal yehi ch’ek’i, x’ilchatij hunq’ahan
t’ijan chib’eh b’oj xitan pan xyeb’atoj heb’naj tanhehom kaneluh yich
sxe’ hune’ te’ Q’an hih yuh no’.
X’oktoj no’ yul holan tu’ xslonitoj no’ sunil.
Yuhxa kaw tx’ihal slohkantoj no’ xin xch’ib’kankanh sk’ul no’ yuh xin
machxa xuh yeltij no’ yul holan tu’. Haktu’ xuh yichikoj yel yaw no’ xin,
x’okkanoj b’isk’ulal yuh no’ yuh tzet xyutekantoj sb’ah no’.
K’uxan lanhan yek’ hune’xa no’ ixpay xin, haktu’ xuh yab’en no’ yel yaw
no’ ich ixpay lohomto itah, haktu’ xuh sq’anb’en no’ tet no’ ich majan
yul holan tu’ tzet xyaq’le no’. Yet xohtajnhen no’ ixpay ch’ek’ koloh tu’ xin
tzet xuh no’ majan tu’, haktu’ xuh yalni no’:
Ta chaltu’, wal haweh yinh aq’ank’ulal noh, chto paxojay hak’ul tu’
haka’tik’a kaw hawehi, waltu’ kaw t’inhan ta to hab’an hawelojtij.
“Ta ay snimanil kok’ul, sunil tzetet ch’ok yul yehob’al”
P–006 –La zorra a la que se llenó su vientre en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–006
Imagen: https://www.flickr.com/photos/86927764@N00/4277392191/?rb=1
 No’ pay b’oj naj si’wom
Hune’ no’ pay tzumb’eb’il yuh hunteq’an heb’ naj tzumb’ehom noq’,
ayikoj no’ skolni sb’ah tet heb’ naj, haktu’ xuh yapni no’ yul speyab’ naj
si’wom, xsq’anni no’ ta to chyeb’atoj sb’ah no’ yul speyab’ naj. Haktu’
xuh yalni naj ta to maq’b’il yoktoj no’ yul nhah.
Huneptu’ xin x’apnina heb’ naj tzumb’ehom noq’ sq’anb’enoj ta to ay
tzet xuh yilni naj si’wom tu’ no pay.
Haktu’ xuh yalni naj ta to machoj, yaja’ sti’nhe naj ch’alni, walpaxoj
sq’ab’ naj ayikoj syenikoj ta to eb’ab’il sb’ah no’ pay yul nhah yuh.
Mach stxum heb’ naj si’wom tzet xyoche naj si’wom yala’ yuh sq’ab’,
kaw ha’nhe tzet xyal naj yuh sti’ ha’nhe xyab’etoj heb’ naj, haktu’ xuh
yelkankanh heb’ naj.
Xmanhe yil no’ pay x’elkan heb’ naj tzumb’ehom noq’ tu’ xin, x’eliloj no’,
mach tzet xyal no’ tet naj yahaw nhah, b’atz’onhe yel no’.
Haktu’ xuh yok naj si’wom tu’ stzeyenoj no’ pay tu’ xin, yuh haxkam lawi
skolni naj sq’inal no’, mach ninoj yuch’antihoxh xyaq’ no’ tet naj. Yuhxa
stzeyelax no’ xin, haktu’ xu spajtzen no’ tet naj:
Xmam waq’ yuch’antihoxh tawet han ta to ha’tik’a xyal hati’, ha’ xyal
haq’ab’, xhi no’ tet naj.
“Mach chamanhk’o tzet chawal yuh tzet chawuh, haka’ hawalni haktu’
hawuni tzetet”
P–007 – La zorra y el leñador en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–007
Imagen: http://galleryhip.com/fox–cute–animated.html http://www.clker.com/cliparts/I/8/Q/I/9/3/
farm–background–hi.png
 No’ kajkoh b’oj no’ ni’an us kanh yehi
Mach chin xiw tawet han, lawitu’ mach ek’b’aloj hawip hinsataj han.
Taka mach hakojtu’ yeh tawet, yeltoj wet han xin ¿Tzet chatzanh yuh
hawisk’aj, tzet chatx’ayoj yuh haweh? ¡Tzet chuh hawuni tu’ chupaxoj
yuh hune’ anmah yet skolni sb’ah tet heb’ naj elq’om!. Q’a’ aytoj wip
tasataj han, taka chsjeh hak’ul chach hinteyekoj yinh howal han kat jilni
mak kanh yehi.
Haktu’ xuh sq’annakanh no’ xin, xtitna no’ yib’anh ich kajkoh kaw
yib’an swi’ stxam hat x’ok no’, b’ay mach sxil, x’ichikoj no’ schinikanoj,
hayeltam el xchikanoj no’.
Haktu’ xuh yichikoj ich kajkoh stzanhni yuh yisk’aj b’ay schi ni’an us
xin, aytik’a yinh xtib’aykaniloj yuh ich kajkoh stzanhni, haktu’ xuh
yalnikanojkanh slej ta to chtanh ich howal icheb’il tu’ hab’i. Kaw kanh
yeh ni’an us yab’en sb’ah, haktu’ xuh sq’anhkanh no’ xin, xtitpax no’
yib’anh ich kajkoh; yaja’ yuhxa tzalalal xin, machtik’a xyil no’ b’ay xka
shirwitoj no’, ta’an k’uxan x’apni lek’na no’ sxol stx’al no k’ak’amuxh.
Ha’tik’a yet xkanna tzutnuj no’ sxol stx’al no’ k’ak’amuxh tu’ xin, x’ichikoj
no’ yalni yinh nab’a’xanhe, haxkam xax ay hej no nimej noq’ yuh no’
yinh hej howal, yaja’ wak’a’xanhe xuh yaykanoj no’ yul sq’ab’ hune’
ni’an noq’ mach tzet ch’ihot yinh, ni’an k’ak’amuxh.
“Mach yok yinh tzetajyet kaw sk’ulal chawil yinh haq’inal, haxkam tzet
saq’al tawet, yuh xin tanhe yinh k’ul mach chawetatoj sunil”
P–008 P–008 –El león y el mosquito luchador en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

Imagen: http://tu.tv/videos/fabulas–de–esopo–el–leon–y–el–mosquito
 No’ kajkoh x’ok yanmah yinh skutz’in
hune’ naj munlawom
Kaw k’ul xuh yokkan yanmah no’ kajkoh yinh skutz’in hune’ naj
munlawom, haktu’ xuh sq’anni no’ tet naj ta to chmohyi no’ b’oj ix.
Kaw mach sub’utajoj yayk’aynatij sk’ul naj munlawom, kat yaq’ni naj
skutz’in tet hune’ ich howla noq’ ti’, yaja’ chxiwpaxoj naj yalni ta to
machoj yuhtik’a kaw mach swalil no’, haktu’ xuh snawitij yuh naj hune’
tzetet hakti’ la: haxkam no’ kajkoh ti’ mach sb’ejkanoj no’ yawikoj yinh
naj, haktu’ xuh yalni naj ta to chuh yok no’ yichamiloj skutz’in naj, yaja’
ta to ch’ek’ no’ yiq’a’ hunq’ahan stx’olil ti’ la:
Ta to chikaniltij no’ sunil yeh kat sk’upnikaniltoj no’ sunil yisk’aj, haxkam
tet hunq’ahan tu’ kaw sxiw skutz’in naj.
Yaja’ no’ kajkoh xsyijye no’ sunil, haxkam yeli kaw chyoche no’ skutz’in
naj munlawom ti’.
Lawi syijyenkanoj no’ sunil tzetet stx’olil tu’ xin, x’apnipaxoj no’ ilwal
hunekxa, yaja’ machxa lahanoj haxkam xax el sunil tzet smay no’
yehikoj, xyilnitij naj munlawom xin ta to machxa smay ich kajkoh, x’ok naj
syahnojkan yinh kaw sik’leb’il, smaq’nikaniltij naj no’ ich kajkoh yul yatut.
“Mach tonhk’ahoj chawaq’ skawxob’al hak’ul, hawalnikaniloj hej
hakolomal, haxkam kaw sub’utajxa hawetalaxoj yuh maktik’a chach
xahannheni mato chtik’a xiw ninoj tawet”
P–009 P–009 –Le león enamorado de la hija del Labrador en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)
imagen: http://www.cuentos–infantiles.org/fabula–el–leon–enamorado/
 Hej no’ pahtza’ yul hune’ tajinhpam
Ab’ ay kab’k’onh no’ Pahtza’, kaw hat ay yul hune’ tajin pam, yaja’
x’apni tajinh q’inal xin, xtanhk’okanoj nhab’il, haktu’ xuh stanhkantoj
hune’ tajinh pam tu’, haktu’ xuh stinhchankanoj no’ ich tajinh pam
tu’, xtoh no’ saynoj hunujxa pam b’ay ay ha’ ha’.
Ayikoj no’ yinh b’el xin xnacha hune’ ich niman oq’ kaw nahat yeytoj
yul, yaja kaw telanpaxoj ha’ ha’ yul, xmanhe yil no’ xin, xyalni hune’
no’ tet hunxa no’:
–Nan, ayojonhtoj yul ich oq’ ti’ kokab’wanhil, xhi no’.
–Haktu’ xuh stak’wi hune’xa no’ xin xyalni no’: –yaja’, taka
chtanhpaxtoj ha’ xin– ¿Tzettaxka chuh jahtij hawalni chyaltu’?
“Yalanhto mach chawichekoj hune’ tzetet, txumkanoj tzetet
chyaq’a’ tawet yinh hasataj”

P–0010 –Las ranas y el pantano seco en español tomada de: www.edyd.com

P–010 Traducción al idioma maya Popti’: José Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

Imagen: http://www.pekelandia.com/fabulas–y–moralejas/las–ranas–y–el–pantano–seco–
fabulas–clasicas–de–esopo–con–moraleja/
 No’ pahtza’ anhlom yalni yeb’ no’ pay
Hune’ tz’ayikalil ch’awi hune’ no’ pahtza’ yul yehob’al tet yaq’b’ilxa
nixhtej noq’:
¡Anhlom hin han b’oj kaw wohtajpax yanhal sunil hej yab’il han!
Xyab’eniloj hune’ no’ pay xin, steyenikoj no’, no’ pahtza’:
– ¿Tzet yuh chawalik’oj hakolwakoj yinh yaq’b’ilxa maka, to kotxlanhe
hawek’i somanta hach mach chuh hawanhten hab’ah.
“Mach chawalik’oj tzet anmahil hach, ta to mach hawohtajoj hayeni
yinh haq’inal”.
P–0011 –La rana que decía ser médico y la zorra en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Ramona Margarita Domingo (Traductora CLP/J–ALMG)

P–011
Imagen: http://retrostylegames.com/wp–content/gallery/comics–illustrations/vector–frog.jpg
 No’ kajkoh yeb’ no’ xhik
Kaw chway hune’ no’ ni’an xhik, x’apni leman hune’ no’ kajkoh yinh.
Yaja’ yet kaw lanhaxa sq’uxnujtuj no’, no’ xhik yalni, xyil no’ yek’ hune’
no’ nimsajcheh.
Yuh yel yaw no’ skab’k’onhal stzumb’en sb’ah, x’el swayanh no’ xhik,
mach nab’ xyechma no’, x’elkanh no’ yinh anhe.
Wal no’ kajkoh, xyil no’ ta mach xk’oji no’ stzujni no’ nimsajcheh,
sikinajxa no’, x’apni no’ stzab’noj no’ xhik yalni yaja’ xyil no’ ta xax elpax
kol no’ xhik tet no’.
Haktu’ xuh yalnikanh no’ kajkoh:
– Tz’a’ojab’ hinsat han, haxkam ay hune’ witah ayxa yul hinq’ab’ han,
xwakanoj yuh hinsayni hunujxa q’a’ k’ultu walni han.
“Ta ayxa hunuj sk’ulal ay yul haq’ab’, yet chasaya’ hunuj q’a’ sk’ulalto
hawalni, mach chatinhchakanoj ni’an stz’ulikal tu’, ta machto hune’
snimejal tu’ ay yul haq’ab’ ".
P–0012 –El león y la liebre en español tomada de: www.edyd.com
P–012 Traducción al idioma maya Popti’: Ramona Margarita Domingo (Traductora CLP/J–ALMG)

Imagen: http://www.fabulasparaninos.com/2012/08/la–cierva–en–la–cueva–del–leon.html
 No’ kajkoh yeb’ no’ sxol telajil txitam
Yet kaw ch’okkan tajinhti’al yinh sunil mak yuh sq’aq’al ssat yib’anh
q’inal yuh q’axq’inal, hune’nhe snuq’ ha’ ha’ b’ay chb’eyik’oj hune’ no’
kajkoh yeb’ hune’ no’ xoltelajil txitam uk’u’ ha’.
X’ah q’uyna yuh no’ yinh mak b’ab’el yetwanoj yuk’ni ya’, yinh hunep
q’inalil tu’ xin, x’okkan no’ yinh niman howal b’ay yilal ay hunuj no’
yetwanoj skami.
Yaja’, yulb’al hunep q’inanil tu’ xtuki no’ yaq’ni howal, xyilnikanh no’ ta
kaw xa ek’ hoyon hun majan hej no’ usmij yib’anh no’ yuh yechmani ta
to ay hunuj no’ chkamoj, yuh slonojaytoj.
Haktu’ xuh stxumni sb’ah sk’ul no’, xyalnikanh no’ skab’k’onhal:
–¡Q’a’ k’ultu jetb’inhen kob’ah, sataj jok slobehoj no usmij b’oj no’ hoh!
“Hej howal mach yelapnoj yeh ti’, tonhe ch’oknikoj stzalab’al sk’ul
maktaj tonhe ch’ilni tzet chjuh”.

P–0013 –El león y el jabalí en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Ramona Margarita Domingo (Traductora CLP/J–ALMG)

P–013
Imagen: http://www.zazzle.com/llavero–de–emision–del–jabali–del–dibujo–animado–l–
146807641874201031?lang=es https://laclasedeptdemontse.wordpress.com/2013/05/09/flashcards–de–animales/
 No’ kajkoh b’oj no’ yolotz’kay
Lanhan yek’ hune’ no’ kajkoh sti’ ha’ nimk’achi’ ha’ yet xyilni no’ yahtij
tx’alna swi’ hune’ no’ Txutxyolotz’kay. Haktu’ xuh sq’anni no’ kajkoh
yetb’inhen sb’ah skab’k’onhal:
– Kaw k’ul jetb’inhen kob’ah yuh haxkam hach swi’al hawekoj yul ha’
nimatz’ama’ b’oj hayin swi’al wepaxikoj ssat tx’otx’ tx’otx’ ti’, xhih no’:
– Kaw chstzala no’ txutxyolotz’kay xtak’wen no’. Yaja’ wal no’ kajkoj
kaw payxakanoj ayikoj niman howal sxol no’ yeb’ hune’ no’ ch’el,
haktu’ xin xuh yawten no’ no’ txutxyolotz’kay skolomaloj. Kaw xyilwe no’
txutxyolotz’kay yahtij yul ha’ ha’ yaja’ machtik’a xuh yuh no’, haktu’ xuh
yalnipax no’ kajkoh ta xya’ no’ yichinh tet.
– ¡Mach hayinoj ay himul han b’oj mach hayinoj mak yinh ay hawaq’ni
howal han, to yinh syaxil ssat yib’anh q’inal – xhih no’ txutxyolotz’kay -,
yuh haxkami ha’ xin uten yetoj ha’ ha’ ti’, yuh xin mach chin schatoj
ssat yib’anh q’inal han.
“Yet chasay mak chawet kolken hab’ah, say mak yinh kaw yeli chub’
yuhnuj tzet b’ay xeq’umla heb’ah”.

P–014 P-0014 –El león y el delfín en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Ramona Margarita Domingo (Traductora CLP/J-ALMG)

Imagen: http://diarioinca.org/wiki/fabula–el–leon–y–el–delfin–esopo
 Hej no’ oj b’oj hej metx tx’i’ chyaq’ itz’at
sb’ah yuh yok yinh howal
Chyaq’ itz’at sb’ah no’ oj yeb’ metx tx’i’ yuh yok yinh howal. Hune’ metx
wes tx’i’ yik’al ha’ xsay metx tx’i’ ijb’alomal yinh. Yaja’ maq’b’il kaw mach
tzet chyal sk’ul metx yichenikoj howal, haktu’ xuh stehyelax metx.
– Heyohtaj tzet yuh xin kaw chwaq’ q’inal han?, yuh haxkam yalanhto
mach chonh ‘ok jub’ tzet chjuh, yilal kotxumni tzetet. Hune’nhe sb’ey
hej no’ oj ti’, hune’nhe stel b’oj yelaw, wal honhpaxoj kaw nanan
kotxumni yinh hej tzetet b’oj nanan b’ay titnajonhikoj. Kaw mach
lahanoj hej kotz’umal b’oj yet no’, ay hej q’an’inh jilni, q’ej’inh, saj’inh
yeb’ saj tanhto’inh. ¿Tzet chub’ wichenikoj hunuj howal yinh hej
hintz’ib’inh, mach hune’ojnhe yaq’ni? B’ab’elalnahi, yilal wilni han tzet
chub’ hint’inhb’anoj hej wetb’ih ti’ han, yuhnheb’al hune’nhe sb’ey
jetb’inhenwej kob’ah.
“Ta hune’nhe snab’al maktaj chyetb’inhen sb’ah, q’a’ t’inhan
yapnojikoj yinh hunuj sk’ulal yinh tzet chsay yub’”.
P–0015 – Los lobos y los perros alistándose a luchar en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Ramona Margarita Domingo (Traductora CLP/J–ALMG)

P–015
Imagen: http://blog.coghillcartooning.com/1994/soldier–dog–cartoon–character–design–private–piles–mascot–
logo/ http://www.wpclipart.com/animals/dogs/cartoon–dogs/cartoon–dogs–3/angry–dog.png.html
 Metx kab’k’onh tx’i’
Ab’ ay hun’e naj winaj kab’k’onh stx’i’. Hune’ metx tzab’om noq’,
hune’xa metx tanhewom nhah. Yet ch’eltoj naj sayo’ noq’ chyitoj
naj metx tzab’om noq’, tato ay no’ chstzab’ naj, yet ch’apni naj
yatut, masan chi’ metx tanhewom nhah hune’ xitan schib’eh . Mach
kaw choche metx tzab’om noq’ ti’ hune’ tzet chuh tu’, haktu’ tx’oj
xuh xstzotel metx tet yetb’i: Ta to hanhetik’a metx ch’eltoj, ch’ek’ ya’
yanmah, wal metx tanhewom nhah mach tzet chuh metx , yaja’ kaw
k’ul chil metx yuh tzet stz’ab’ metx tzab’om noq’ ti’.
Yaja’ xspajtze metx tanhewom nhah:
–¡Mach wetoj yet ay hawalni han, al tet naj jahaw, haxkami yehob’al
hin skuyni naj hinmunla haka’ hach skuyni han, xin skuy naj yek’
aq’ank’ulal wuh yinh tzet smunlanhe hunujxa mak han!
“Q’an tet heb’ ya’ ayxa sq’inal tato chach skuy heb’ ya’ hamunlanhen
hunuj tzet ch’oknokoj hawuh stzujanilxa, akoj yinh hak’ul hakuyni yinh
k’ul”.
P–016 P–0016 –Los dos perros en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Herlindo Montejo Delgado (Formador CLP/J–ALMG)

Imagen: http://fabulasanimadas.com/page/8/
 No’ oj su’lum b’oj no’ ni’an kaplaxh
Ab’ ay hune’ no’ ni’an kaplaxh mach xk’oji yok tzujnuj yinh yetb’i, haktu’
xuh stzujcha no’ yuh no’ oj; xpax t’anhna no’ yinh no’ oj ti’, xyalni no’:
– wohtaj mamin oj tato chin halob’aytoj han, yaja’ yuh mach hinkamoj
yib’anhiloj nab’a’il han, su’nhetoj hunuj ni’an son kat xin hin kanhalwikan
staq’b’al el han.
Haktu’ xyute sb’a, yaja’ ay q’ahan metx tx’i’ mach nahatoj yeloj
x’ab’eni, haktu’ xuh stoh metx stzujnuj no’ oj. Yuh yilni no’ tzet x’elikoj
tzetet, xyalni no’:
–Yetwanoj ay xwa’le hune’ ti’ han, haxkami potx’om noq’ hin han
xwanikoj hinb’ah su’lumal han.
“Yet chawunuj hunuj tzetet ak’, yilal chawil b’ab’el ta to ay yuhb’anil
hawu hawuni, yuhnhhe haxinhwal chuh hawelojtoj satajiloj”.
P–0017 –El lobo flautista y el cabrito en español tomada de: www.edyd.com
P–017 Traducción al idioma maya Popti’: José Herlindo Montejo Delgado (Formador CLP/J–ALMG)

Imagen: http://bitacoradeposibilidades.blogspot.com/2011/05/075–el–lobo–flautista–y–el–cabrito.html
 Metx tx’i’ b’oj naj wa’tx’ehom itah
Xwatx’e hune’ naj winaj itah yinh sb’ih yetb’i b’oj mak ay yuh sb’ah b’oj.
Stx’i’ naj, xyawte hune’xa metx yetb’i:
–Kat wa’oj hink’atanh yul watut han –xhi metx.
Kaw tzalalal yeh metx tx’i’ awteb’il x’apni metx, slinhb’a sb’ah metx yilni
sunil itah, xyalni metx:
–¡kaw mach chwechma hune’ ti’ han! (¡Kaw mach ch’ek hune’ ti’ yinh
hink’ul an!) kaw ay itah yuh hin nohtzenkan hinb’ah han, mach chwijle’
yulb’al hayeb’oj tzayikalil han.
Kaw lanhan yek’iktoj tzetet ti’ yul swi’ metx, sb’ilen metx snhe, ch’ek’iktoj
kolo metx yulnha hakatik’a hunuj mak kaw ohtajb’il, yet xyilni naj
wa’tx’ehom itah; xtzab’ayoj naj yoj metx syumniltij naj metx yul
wentanah, mayanxanhe yaw metx yuh sya'il tzet xa’le, xchanihayoj
metx yaq’b’ilxa metx tx’i’ xq’anb’en tet:
–¿Hantaj xaloh yinh sq’inh naj hawetb’ih?
–Yuh hantaj xinloh han –xhi metx –kaw xin noh yinh k’ul han,
machxatik’a xwil b’ay xka weltij han.
“Mach chkawxi hak’ul yinh mak sye sk’ulal sk’ul yinh
tzet mach yetoj”.
P–0018 –El perro y el cocinero en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Herlindo Montejo Delgado (Formador CLP/J–ALMG)

P–018
Imagen: http://galleryhip.com/sad–cartoon–dog.htm
http://pixshark.com/3d–cartoon–house.htm
 Metx tx’i’ aq’om howal b’oj
metx komon tx’i’
Ay hune’ metx tx’i’ kaw k’ul yeh slotzeb’anil yul hune’ nhah b’oj kaw
kuyb’il yaq’ni howal b’oj hej no’ noq’.
Hune’ tz’ayikalil xyil metx ta to xanhe txolantoj hej no’ noq’ chet aq’no
metx howal, haktu’ xuh slinhniltoj metx tzet ximnhe yinh snuq’ xtokan
metx yinh anhe yullaj sb’elal konhob’. Yet xyilni yaq’b’ilxa hej metx tx’i’
tato kaw nimej metx haka’ hunuj no’ icham wakax, sq’anb’en hej metx:
–¿ Tzet yuh chach anhewi yinh haktu’?
–Wohtaj han ta to kaw ay tzetet ayin han, mach chwijle nhohchalal
han, tonhetik’a nohnaj hin han, yaja’ mach nahatoj yeloj naj kamikal
winh yuh waq’ni howal b’oj ichamta, oxhahaw b’oj ichamta kajkoh han
–xhi metx.
Ta chaltu’ xhi yaq’b’ilxa metx tx’i’:
–kaw sk’antajil yekoj koq’inal, yaja’ q’a’ k’ulch’anto, mach ch’ek’ yinh
kok’ul jaq’ni howal b’oj hej no’ kajkoh maka b’oj hej no’ oxhahaw.
“Yinh hej nimantaj I’wab’al, tzujannhetik’a hej nimejtaj huchan yinh”.

P–0019 –El perro de la pelea y los perros sencillos en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Herlindo Montejo Delgado (Formador CLP/J–ALMG)

P–019
Imagen: http://www.wpclipart.com/animals/dogs/cartoon–dogs/cartoon–dogs–2/mousey–dog.png.
html https://www.pinterest.com/pin/134404370102028446/ http://www.zazzle.com/dibujo–animado–
shih–tzu–perrito–del–parti–del–oro–escultura–fotogr%C3%A1fica–153392329976877263?lang=es
 Metx tx’i’ b’oj no’ xhik
Hune’ tz’ayikalil, hune’ metx tx’i’ tzab’om noq’, xstzab’ayoj metx hune’
no’ xhik; hunep chstx’ayoj metx no’ hunepxa xin, tonhe chsleq’ metx sti’
no’; kajtzanajxa sk’ul no’ xhik yuh tzet ch’utelax ti’, xyalni no’:
– B’ejkan hinhatx’ani b’oj hinhatz’oni han, yuhnhe wohtajnhen han ta to
hach wetb’i han mato mach hach wetb’ihoj han.
“Tonhetik’a uh tzetet iq’b’il yuh haq’inal
Kawxekoj hawin tzetet yetwanoj hawuni”.
P–0020 –El perro y la liebre en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Herlindo Montejo Delgado (Formador CLP/J–ALMG)

P–020
Imagen: http://www.imagui.com/a/dibujo–de–perro–policia–T85aG4p9A http://imgarcade.com/1/
cute–cartoon–hare/ http://www.clker.com/cliparts/I/8/Q/I/9/3/farm–background–hi.png
 Metx tx’i’ chyilaytoj yechel yul ha’ ha’
Lanhan sq’axpon ha’ hune’ metxi’ b’ay tz’ulik yich hune’ ha’ nimej ha’,
kaw saq’al hune’ niman wet’an chib’eh iq’b’il yuh metx yul sti’. Yaja’
yet lanhan yek’toj metx yul ha’ xin, xyilaytoj metx yechel yul ha’, haktu’
xuh yoktoj yul snab’al metx ta to nan hune’xa niman tx’i’ iq’nhe hune’
chib’eh q’a’ nimejal sataj yet metx, k’ajam yechel metx chyilaytoj yul
ha’.
Yet xyilni metx niman chib’eh tu’ xin, kaw xyochekoj metx, haktu’ xuh
sb’ejtzon metx tzet iq’b’il yuh, yuhnhe yiniloj metx ich chib’eh tet ich
yetb’i chyilaytoj yul ha’ ha’ tu’.
Yaja’ tzet x’elkanikoj xin, tonhe sb’ejtzokantoj metx ich chib’eh iq’b’il yuh,
yul ha’ ha’, lawitu’ xin mach xyuhpaxoj yuh metx yinh hune’ ich chib’eh
tonhe xyochekoj, haxkami echelenhe yehi; walpax ich chib’e kaw yeli
iq’b’il yu metx tu’ xin, xyijkantoj ha’ nimej ha’.
“Mach chuh hawochenikoj tzet ay hunujxa maka, haxkami kaw
sub’utaj hak’aynitoj tzetet kaw ya’taj xq’uycha hawuh”

P–0021 – El perro y el reflejo en el río en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Manuel de Jesús Mendoza Delgado (Save the Children)

P–021
Imagen: http://www.appszoom.com/android–applications/books–and–reference/–cpmyv.html
Metx tx’i’ ayikoj hune’ ch’en ni’ an talxah
yinh snuq’
Ay hune’ metx tx’i’ kaw howkanoj, kaw machtzet yinh machtzet yuh
(tonhetik’a) chtx’awahi.
Xtit yahaw metx xin, xyanikoj ya’ hune’ ch’en ni’an talxah yinh snuq’
metx yuhnhe yab’enoj anmah ta to kawilxa yehikoj metx yinh, yuh
sinhson ni’an talxah tu’, kat skolnoj sb’ah tet metx. Yaja’ hunek xin,
chsinhsonikoj ni’an stalxah metx yinh snuq’ xtoh metx lolonoj yul
txonhb’al b’ay kaw ay yetb’i. Haktu’ xuh yilni hune’ metx ix tx’i’, kaw
ixnamxakanoj xin, xyalni metx tet metx chsinhsonikoj ni’an stalxa tu’:
–¿Tzet yuhxin kaw chach lolonkanoj, wetb’i? haxkam ni’an hatalxah
sinhsonikoj yinh hanuq’ ti’ to mach yuhuj spujb’an hak’ulal, to ha’
spujb’an hatx’ojal ayaytoj yinh hawanmah.
“Mak kaw lolo’, spujb’a skanhil yeh ti’, tonhe syekaniloj skewa’il”
P–0022 –El perro con campanilla en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel de Jesús Mendoza Delgado (Save the Children)

P–022
Imagen: http://blogdeconnieces.blogspot.com/p/act–didacticas–en–linea.html http://
background–kid.com/cartoon–town–background.html
 No’ hoh b’oj no’ lab’ah
Saq’al shoynikanoj sb’ah hune’ no’ Hoh kaw nhohchalal yeh ssatkanh,
haktu’ xuh yilnihaytij no’ swi’ wonhan hune’ no’ Lab’ah chwayayoj yuh
sq’axanil tz’ayik; haktu’ xuh schixchantij sb’ah no’ xin, xsyachnikanh
no’ ich Lab’ah. Yaja’ yet xmanhe yachcha ich lab’ah xin, kaw mach
sq’ahol xuh yel swayanh, haktu’ xuh stx’anihayoj no’, no’ hoh, ta’an kaw
howla lab’ah ich xyikanh no’ hoh ti’ slob’ yalni. Yet skamxa ich hoh yuh
showal stx’awal ich Lab’ah xin, xyalnikanh yinh hakti’ la:
–¡Tzet sb’isk’ulalil wet han, xnacha hune’ niman itah haka hune’ niman
q’alomal wuh han, yaja’ yinh xtanhpaxkanoj hinq’inal han!
“Yalnhto mach chawi’ hune’ sk’ulal, ilkanoj ta to kaw yet ayah”
P–0023 –El cuervo y la culebra en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel de Jesús Mendoza Delgado (Save the Children)

P–023
Imagen: http://www.clker.com/cliparts/I/8/Q/I/9/3/farm–background–hi.png http://www.clipartlord.com/category/
animals–clip–art/reptile–clip–art/snakes–clip–art/ http://www.how–to–draw–cartoons–online.com/cartoon–crow.html
 No’ palk’uh yeb’ no’ k’uk’um
Saq’al yoq’atoj hune’ no’ Palk’uh swi’ hune’ niman Hih. Haktu’ xuh yilnitij
hune’ no’ K’uk’um kaw nhohchalal yehi, xmanhe yiltij ich K’uk’um tu’ xin,
schixchantij sb’ah no’ yib’anh ni’an Palk’uh, syachnihayoj no’.
Kaw nantik’akanoj yuh ni’an Palk’uh ta to kamikal naj x’apni yinh
xin, haktu’ xuh kaw sq’anni no’ tet ich K’uk’um tato sb’ejtzolaxtoj no’,
haxkam ta to chlolaxaytoj no’ yuh ich K’uk’um machtik’a chnohoj sk’ul
ich K’uk’um yinh no’ haxkami kaw tz’ulik no’, b’oy xin ta to kaw yeltik’a
kaw ayikoj nhohchalal yinh ich K’uk’um, yettik’a aya stzab’ no’ hunujxa
no’ ch’ik q’a’ nimejal. Haktu’ xuh yalnikan ich K’uk’um:
–Tzet sk’antajil wet han ta to chwab’etoj tzet chawal ti’ han kat
hinb’ejtzontoj tzet iq’b’ilxa wuh han yuh hinto hinsaynoj tzet machtotik’a
chwilikoj yinh han.
“Mach chkotinhchakanoj tzetet jettik’a yuh koto kosaynoj tzetet mach
chjil yinh”
P–0024 –El ruiseñor y el gavilán en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel de Jesús Mendoza Delgado (Save the Children)

P–024
Imagen: http://www.dragoart.com/tuts/2529/1/1/how–to–draw–a–cartoon–hawk.htm http://www.
dragoart.com/tuts/15442/1/1/how–to–draw–a–nightingale,–nightingale.htm
 No’ b’incheh b’oj no’ axhnah
Hune’ naj, ay hune’ Scheh naj b’oj hune’ no’ Axhnah. Hune’ tz’ayikal
xtoh naj b’oj snoq’ tu’ yinh b’el yul hune’ niman konhob’, no’ Axhnah,
kaw sikinajxa no’, xyalni no’ tet no’ B’incheh.
–Ik’oj hanik’oj wijatz han ta to ay ninoj tzet ch’oknikoj hinq’inal hawuh
han–. Xhi no’ Axhnah.
Kochnhe mach xyab’e ich B’incheh xyute, machtik’a hunb’ejanoj
tzet xyal no’, haktu’ xuh yayk’ay ni’an Axhnah yalanh yijatz yuh sikilal,
ha’tik’a tu’ xin xkamnakaniloj no’. Xyilni ya’ ich yahaw no’ xin tzet yehikoj,
haktu’ xuh yanikoj ya’ sunil ijatz yib’anh no’ Cheh, kalanta stz’umal ni’an
kamnaj Axhnah. Haktu’ xuh yahsk’ul no’ B’incheh xyalni no’:
–¡Tzet stx’ojal stz’ayik waq’b’al han! ¡Yuh mach xkin jeh wija’ hun
etx’anxa han yilal wijnikantoj sunil han, kalanta stz’umal no’ Axhnah!
“Hun–hun‘el mach chawaq’ haq’ab’ tet hawet anmahil haxkam kaw
aq’anhk’ulal sq’an tawet, yaja’ mach chatxum yet hunep q’inalil tu’,
yinh kaw syelal hach chawetatoj hab’ah”
P–0025 –El caballo y el asno en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel de Jesús Mendoza Delgado (Save the Children)

P–025
Imagen: http://www.cuentos–para–ninos.com/el–asno–y–su–mal–companero/
 No’ cheh b’oj naj tz’ib’inh
Hune’ naj tz’ib’inh, yulb’al ayikoj howal nab’a’ ixim xa’ naj sk’uxu’
scheh, ni’an scheh naj kaw yetb’i yinh hej huchan b’oj stx’ojal. Yaja’
yet xtanhkan howal xin, no’ ni’an cheh ti’ x’ok no’ yinh komon munil,
haka’na ijo’kanh alla ijatz, ch’imxanhe xin chyaq’lax slob’ no’.
Yet xul hunxa howal xin, punhanxanhekan tinab’ yawteli, ya’ yahaw no’
cheh ti’ skawxe sb’ah ya’ xyanikoj ya’ sxhilah ni’an cheh, x’ok yalkapus
ya’ yalanh sq’ab’ x’ahtoj ya’ yib’anh no’. Yaja’ kaw sikomxakanoj ni’an
cheh nahunhe kat yayk’ayi. Haktu’ xuh yalnikanh no’ ni’an cheh ti’ tet
yahaw:
Maq’b’il hato sxol heb’ naj mach scheh, haxkami yalanhto tu’ kaw
k’ulla cheh hin han yaja’ xkinpak’ikan axhnahil hawu han. ¿Tzet yuh xin
to chawoche ti’nanh ta hune’ no’ axhnah ti’ chmunlakanh haka’ k’ulla
cheh to mach xaya’ilnhe?
“Yet ay naj aq’ank’ulal yilal koya’tajnhen kob’ah yuh kopahnoj naj
sya’tajil”.
P–0026 –El caballo y el soldado en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Aurelio Silvestre (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–026
Imagen: http://www.imagui.com/a/caballo–dibujo–color–c4earR79z http://www.zazzle.com/
soldado–del–ejercito–del–dibujo–animado–postales–239289452759861025?lang=es
 No’ b’incheh
Kaw cht’orla hune’ no’ ni’an b’incheh b’aq’ichal yuh k’uxu’ ixim, x’ichikoj
yek’ t’ujla no’, chyalni no’:
– Wal hinmam han, hune’ niman cheh kaw k’ul yinh anhe yulq’olb’eh,
kaw xin lahan hin b’oj ya’ han.
– X’apni skachnab’al b’ay yilal yok no’ b’incheh ti’ anhewoj yul q’olb’eh
xin. Ab’ tolob’ xlahwi anhe, toxanhe chhehxi no’ yuh sikilal, ha’ tu’
xtitkanh yul sk’ul no’ ta no’ axhnah smam no’.
“Mach chtoh nahul sxe’ jik’al yul kok’ul b’oj xin koxikiltajnhen tzet
aq’b’ilkanoj jet b’oj pax xin yik’al hunujxa komon anmah”.
P–0027 –La mula en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Aurelio Silvestre (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–027
Imagen: http://www.jmserrat.com/foro/viewtopic.php?f=7&t=93&start=3255
 No’ ni’an q’oscheh kaw kanhalwom
Ab’ tolob’ ay hune’ no’ ni’an q’oscheh chilb’ilkoj kanhalwoj yuh yahaw,
haktu’ xuh yalnikanh no’:
¡Tzeb’ob’al chwaq’le han! K’ajam kaw kistal hinbelwi han txehtxonnhe wek’
han, kat xin walaxpaxikoj kanhalwoj han k’ajam mach tzet chin ok han.
“Shunil tzetet ti’ ay tzet yinh yetwanoj yoknikoj, mach ch’oknikoj hawu
b’ay mach yetoj aya”.
P–0028 –El camello bailarín en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Aurelio Silvestre (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–028
Imagen: http://camel–clipart.clipartonline.net/–/rsrc/1413985133698/funny–camel–clipart/Camel–Cartoon–Clipart–05.
png?height=400&width=400 http://phil–crash–murphy.deviantart.com/art/Desert–background–289344919
 No’ sxoltelajil kaplaxh b’oj naj tanhewom noq’
Hune’ naj tanhewom noq’ xyitoj naj skaplaxh lowoj, ha’xa xyilnitij naj
ta tzujanxakoj hunq’ahan no’ sxoltelajil kaplaxh yinh no’ yet naj. X’ay
numnayi, xinitoj naj no’ shunil yul hune’ nhahch’en.
Ha’xa sahk’aloj xin, xul hun ich niman kaq’e’ nhab’, mach xuh yinitoj
naj no’ kaplaxh ti’ lowoj yuh xin yultik’a nhahch’en ti’ xakoj naj stelaj
no’. Kaw ni’anch’annhe stelaj skaplaxh naj chakoj, walpax no’
sxoltelaj kaplaxh xin kaw tx’ihal telaj chyaq’ naj tet no’ yuhnhe sq’ay
no’ kat yetnhenkanoj naj no’.
Yet sk’anhiloj ssat kanh xin shunil no’ x’eltij yul nhahch’en, yaja’
wal no’ sxoltelajil kaplaxh xtohnakan yokla no’ sxol q’eb’taj. –Kaw
manhtx’ixwil hex–, xhi naj tanhewom noq’ ti’ tet no’ sxoltelaj kaplaxh
ti’, haxkami xstinhchakan hej no’ naj lawitik’a kaw k’ul xuh slotzen naj
no’, haktu’ xuh spajtzen no’ tet naj:
Kaw mach chkawxi kok’ul tawinh han, haxkami lanhanto japni
tak’atanh han yuh xin kaw k’ul xkonh hawil sataj no’ kaw hakaplaxh
han; chaliloj chyal tu’ ta chonh kan tak’atanh han, lawitu’ kat yapni
hayk’onhojxa no’ kaplaxh ti’ tak’atanh, q’a’ chtom hawoche’ no’
kosataj han.
“Mach chkawxi hak’ul yinh mak ak’to hawohtajnheni tajka yuh ti’
chanahulnhetoj mak kaw hawetb’itik’a”.
P–0029 –Las cabras monteses y el cabrero en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Aurelio Silvestre (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–029
Imagen: https://www.flickr.com/photos/48527463@N08/9032518163/ http://www.dragoart.com/
tuts/6323/1/1/how–to–draw–a–shepherd.htm
 No’ wakax b’oj sch’enal ch’en nhik’b’el
Lanhan ab’ starni kak’onh no’ wakax hune’ ch’en nhik’b’el ab’i, ab’
tolob’ xin toxanhe chnhetx’o sch’enal ch’en. Haktu’ xuh yalnikanh no’
wakax ti’ tet ch’en:
Sch’enal nhik’b’el, ab’eh xin, hayonh lanhan jijni ijatz han, mach
hachoj, wal xin ¿hach ch’ahpax hawaw?
“Ssat yib’anh q’inal ti’ ay anmah kaw sikinajxa chyute yet chyilni
smunla yaq’b’ilxa anmah”.
P–0030 –Los bueyes y el eje de la carreta en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Aurelio Silvestre (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–030
Imagen: http://pixgood.com/clipart–oxen.html http://www.imagui.com/a/carreta–dibujo–cdKbG5Lb7
 No’ icham lab’ah b’oj no’ yulha’il lab’ah
Hune’ no icham lab’ah kaw q’aynaj yuk’ni ha’ ha’ sti’ hune’ ha’ snuq’ ha’
b’oj hunxa no’ yulha’il lab’ah kaw yatut ha’ snuq’ ha’ tu’ yekoj. Yuh xin ayikoj
no’ yilni ta mach chuk’atij no’ icham lab’ah tu’ ha ha’ b’ay ay no’ yulha’il
lab’ah tu’ yuh chschiwa sk’ul no’ yuh haxkami sunil sxol telaj ch’ek’kanoj no’,
somanta ch’apnipaxoj no’ yuk’uhatij ya’ b’ay ay no’ yulha’il lab’ah tu’.
Kaw b’aytam x’apnikanoj schib’anil sk’ul no’ yinh yetb’ih, yilwen no’ slahlen
sb’ah yinh hune’ howal. B’aytet tik’a no’al ch’i’wahoj chetnhekanoj no’ sunil
tik’a tzet ay tet hun–hun no’.
Xyanikoj no’ stz’ayikalil, no’ nixhtej pahtza’ mach chyoche no’ hej no’ yulha’il
lab’ah tu’, yuh xin xtoh no’ yinh no’ ichan lab’ah, xyalni no’ ta ch’ok no’
yetb’ihoj no’.
X’ichikoj howal tu’ xin, wal no’ pahtza’, tonhe ch’awihaytoj no’ yiptzen no’
icham lab’ah.
X’i’wa no’ icham lab’ah, yaja’ chsteyekoj no’ tet no’ pahtza’ yuh haxkami
machtik’a ninoj xkolwahikoj no’ yaq’ni yip yinh no’ icham lab’ah, tonhe
chponhxihaytoj sti’ no’ yiptzen no’ icham lab’a tu’.
Chspajtzen paxoj no’ pahtza’:
Yaja’ kaw jetb’itik’a kob’ah, ni’an kolwal xjuh ta winh ti’an kaw mach yuh hoj
yip koq’ab’ han, to hank’anhe hach jiptzen yinh ni’an yul konuq’ han.
“Yinh tzet chjuh hun–hun tz’ayik kaw yilal yehi tzet ch’ek’aytoj yinh janmah
b’oj tzet chjuh”.
P–0031 –La víbora y la culebra de agua en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Gilberto García Morales (Formador CLP/J–ALMG)

P–031
Imagen: http://www.janethull.com/healthynews/blog/2014/05/this–summers–mosquito–buzz/
https://acentrisjourney.wordpress.com/2013/05/06/pendaki–gunung–dan–phobia–ular–2/
 No’ hohpech b’oj naj yahawil
Tolob’ ch’allaxi ta no’ hohpech ti’ tonhetik’a ch’awi no’ yalanhto mach
chkamoj no’.
Hune’ ya’ mama’ xyil ya’ ta lanhan stxonhlax hune’ no’ hohpech,
xyab’en ya’ ta kaw k’ulch’an yel yaw no’, xsloq’ni ya’ no’.
Hune’ tzayikalil b’ay xyakoj ya’ mama’ hune’ q’inh yinh sq’ejb’alil, xyitij
ya’ no’ hohpech tu’ xyalni ya’ tet no’ ta to chb’itni ninoj no’ yinh hun
q’inh tu’. Yaja’ wal no’ hohpech tu’ machtik’a xb’itnikanoj no’.
Yaja’ hune’ tzayikalil, yohtajxa no’ hohpech ta toxa chkamoj no’,
xyinikan sb’ah no’ yoq’i . Yet xyab’en ya’ yahawil yoq’ no’ tu’ xin, xyalni
ya’.
Yaja’ ta tonhe chach oq’i yet hakamojxa, suktik’am hink’ul han xin
q’anni tawet han ta chach b’itni, q’a’ k’ultumi ta xwalnatawet han ta
chach hinpotx’o’ han.
“Tx’ihal el kaw chjiptze kob’ah juhni tzet machtik’a chjoche jub’ yinh
sunil kok’ul”.
P–0032 –El cisne y su dueño en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’:
Baltazar Gilberto García Morales (Formador CLP/J–ALMG)

P–032
Imagen: http://www.imagui.com/a/cisne–animado–czEaoEnzR
 No’ icham chiyoh b’oj ch’en tzej ch’en
Hune’ no’ icham chiyoh ayikoj ssayni tzet chsloh b’oj no ixnam chiyoh,
x’ilcha hune’ ch’en tzej ch’en yuh no’, xyalni no’ yinh akti’ la: ta naj hin
yahaw xax xyilni b’ab’el, mam hach yiq’kanh naj, xax stxonhnitoj naj;
yaja’ wal hin han kaw mach b’ay ch’ilchaloj tzet wal wuni tawinh han.
Qa’ chto woche hunuj ssat ixim han ssataj sunil ch’en tzej ch’en ay ssat
yib’anh q’inal ti’.
“Tzettik’a mach tzet ch’oknikoj, machtik’a yelapnoj yehi b’oj mach
smay spixan”.

FP–0033 –El gallo y la joya en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Gilberto García Morales (Formador CLP/J–ALMG)

P–033
Imagen: http://nebot.webgarden.es/menu/literatura/las–fabulas–de–esopo/la–gallina–y–el–diamante
 No’ palamuxh b’oj no’ sanik
Yuhxa tajinh ti’al, hune’ no’ ni’an sanik x’aytoj no’ uk’u’ ha’ sti’ hune’
ha’ snuq’ ha’, yaja’ yuh shanhanil no’ x’ijlaxtoj no’ yuh ha’ ha’, b’oj
shiq’wi’xakanoj no’.
Xyilnitij no’ palamuxh no’ ni’an sanik, x’aynatij luplun no’ yib’anh te’ te’
xyanihaytoj no’ hune’ te’ sq’ab’ te’ xyaninaytoj no’ te’ yul ha’ ha’ tu’,
xyahnihatoj no’ no’ ni’an sanik yib’anh te’ sq’ab’ te’ xyinihatij no’ no’
sanik tu’ yul ha’ ha’.
Yaja’ ta’an ipanxa yehnatij hun naj hulum noq’ yilwen no’ ni’an
palamuxh. Xyilnitij no sanik ta shullax xa no’ palamuxh, schinihayoj
no’ syutz yoj naj hulum noq’ tu’, haktu’ xuh sb’ejtzon naj hulum noq’ tu’
ch’en alkapus. Haktu’ xuh stohkanoj luplun no’ ni’an palamuxh tu’.
“Tonhetik’a chawiq’a spaj selel hunuj sk’ulal
chawub’ yinh hunxa hawetb’ih.
Kaw yilal jaq’ni yuch’antihoxh tet mak chkolwahikoj jinh”.
P–0034 –La paloma y la hormiga en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Gilberto García Morales (Formador CLP/J–ALMG)

P–034
Imagen: http://necesitodetodos.org/2013/12/la–paloma–y–la–hormiga–cuento/
 No’ sanik
Chyal hune’ ik’ti’ ta to no’ sanik ti’, yettax kaw payxa tu’, tolob’ anmah
no’ hakatik’a hune’ naj munlawom tx’otx’ ayikoj yanmah yinh smunil,
yaja’ mach ch’aq’lokanoj sk’ul naj yinh tzet chiq’ yinh ssat stz’unub’
chsmunlanhe; kaw chschiwakoj sk’ul naj yinh ssat stz’unub’ yaq’b’ilxa
yetb’i, yuh tu’ xin chelq’anpaxkantoj naj.
Haktu’ xuh schiwakanh sk’ul ya’ Ahaw Sehus yuh tzet chuh naj winaj tu’,
xyanikanikoj ya’ naj munlawom tx’otx’ tu’ yinh sanikal.
Yaja’ walxamkam shelmotoj tzet yilot hune’ naj winaj ti’, machtik’a
shelmotoj tzet ayiktoj yul snab’al naj, yuh xin yehnheto jilni no’ sanik
syamb’an ssat hej tz’unub’, kat sk’ub’antoj no’ yuh slonitoj no’.
“Walxamkam chiq’ ninoj mak mach swalil yeh swi’ ti’ smayb’anil,
machtik’a chshelmotoj snab’al”.
P–0035 –La hormiga en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Gilberto García Morales (Formador CLP/J–ALMG)

P–035
Imagen: http://www.ck12.org/book/CK–12–Middle–School–Math–Concepts–Grade–7/section/5.15/
http://www.freepik.es/vector–gratis/detallada–ilustracion–vectorial–hoja–verde–714363.htm
 Ix ix b’oj no’ ixnam chiyoh
Ab’ ay hune’ ix hun’ix hay hune’ no’ yixnam chiyoh. Ab’ xin hun–hun
tz’ayik yanihayoj no’ hune’ sos. Tzixam xuh yek’na yul snab’al ix chub’il
tah ch’ahojtoj sb’isil sos no’ cha’ayoj ta ch’ahtoj smalil ixim ixim chya’ ix
slob’ no’; haktu’ xin xuh yinihatoj ix smalil yixim no sloh.
Ab’ xb’aq’ichb’ikankan no’ ixnam chiyoh machxatik’a b’aq’in xuh
yanihayoj no’ hunuj sos.
“Tah kaw chawalnhe smunil hunuj tzet lanhan yoknikoj hawuh, tonhe
chak’aya’kantoj tzet ayach”.
P–0036 –La mujer y la gallina en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Fidelino Vidal Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–036
Imagen: http://www.cucaluna.com/actividad–para–practicar–la–grafomotricidad/
 Naj winaj b’oj no’ kajkoh paxhyalwom
Ab’ ay hunek, yetb’inhe sb’ah hun naj winaj b’oj hun no’ kajkoh yinh
b’el. Ayikoj k’oltzoti’ yuh heb’ yinh mak q’a’ kanh yehi, yet stzujchah
yulb’eh, hune’ ich ch’en b’ay watx’ebilayoj yechel hune’ naj winaj
lanhan spitz’ni kamoj hune’ no kajkoh.
–Ilk’anab’ xin, b’etet ti’ chyewiltoj chub’il q’a’ kanhtik’a jeh hayon
anmah honh ti’ tesataj han.
–Xhi hab’ naj winaj, syenitoj naj ich ch’en yila’ no’ kajkoh.
–Tah hayonh chuh kowatx’en hunq’ahan echele ti’ han.
– Sajtzeb’i hab’ no’ kajkoh spajtzen no’ tet naj winaj.
–Q’a’ ek’b’altom heb’ naj winaj chawil skam sxol yisk’aj no’ kajkoh.
“Mach jawejikoj komay yuh naj komon tzoti’ yib’anhiloj hej tzetet kaw
hab’an smank’onik’oj syelal ssat yib’an q’inal”.
P–0037 –El hombre y el león viajeros en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Fidelino Vidal Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–037
Imagen:http://fabulasanimadas.com/page/8/
 Heb’ naj si’wom b’oj te’ tah
Echeh hab’ ch’en ch’inik’oj hun te’ tah yuh heb’ naj si’wom, kaw hab’an
xin chuh smunlah heb’ naj yuh nixhtej sq’anh watx’enheb’ilayoj yinhtik’a
yaq’inal te’ tah tu’.
–Mach kaw ya’oj wab’en yok ch’en echeh han ssataj sya’il yokkanoj
nixhtej hin q’anh aykanatij yinhtik’a hin nimanil ti’ han.
“Q’a’ kaw ch’ek’ ya’ janmah yuh hej huchan jinhtik’a chwayikanh
ssataj hunq’ahan nantah b’ay spetokoj”.
EP–0038 –Los leñadores y el pino en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Fidelino Vidal Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–038
Imagen: http://powellwagnerbooks.com/about.html http://sweetclipart.com/green–pine–
tree–design–1750
Heb’ naj yuninal ya’ munlawom mach skolke sb’ah
Mach k’uluj chyilkanoj sb’ah yuhunal hun ya’ munlawom; mach xin
skolke sb’ah heb’ naj yinh hej tzetet.
Machkanoj hunuj skuyb’anil ya’ chaq’ni shela’toj heb’ naj yul snab’al.
Yuh tu’ xin xt’inhb’ah ya’ yaq’ni hune’ skuyb’anil heb’ naj yinh sq’inal.
Xyawte ya’ heb’ naj, xchejni ya’ yiq’a’tij heb’ naj tx’ihaloj te’ sq’ab’ te’.
Yet hab’xa xsyijye heb’ naj schejab’ ya’, xyamb’a hab’ ya’ sunil sq’ab’
te’ tu’, schejni ya’ sq’anojayoj heb’ naj te’.
Sunil yip heb’ naj x’oknikoj yuh yaja’ machtik’a xk’oji heb’ naj. Lawitu’ xin,
hun–huntajnhe xuh yaq’ni ya’ te’ te’ tet heb’ naj; machtik’a sya’tajil hab’
xuh sq’ahninahayoj heb’ naj te’.
–¡Chim heyilah!– xhi hab’ ya’– tah hex ti’ hune’nhetik’a heyeyi mach
hunuj mak chk’ojojikoj te yinh; yaja’ haka’ hekajken heb’ah ti’, kaw
sub’utaj chuh heyilaxojayoj.
“Mach chanahulnhetoj chub’il yinhtaj kolkeb’ahil schalokanh jipal juh”.
P–0039 –Los hijos desunidos del labrador en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Fidelino Vidal Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–039
Imagen: http://www.fabulasparaninos.com/2012/09/el–labrador–y–sus–hijos.html
 Naj lujwum kay b’oj no’ tz’ulik yeb’
nimej kay
Yet xyinihatij hab’ naj lujwum kay tx’anh txim yul ha’ ha’, nimej kaynhe
no’ hab’ x’ahiloj ssat tx’otx’ tx’otx’ haxkami no’ nixhtej tz’ulik kaw sub’utaj
xuh skolchaltij no’ yul sholanil tx’anh txim.
“Mach mak ay tzet chyal yinh anmah mach b’ay ch’elwani yaja’ mak
kaw aykanatoj smay kaw mach chuh skolchah stzotenhelax yuh yet
anmahil”.
P–0040 –El pescador y los peces pequeños y grandes en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Fidelino Vidal Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–040
Imagen: http://printablecolouringpages.co.uk/?s=the%20pescador%20un%20tools&page=1
 Metx tx’i’ b’oj naj tz’unum haq’b’al
Tok’ahinaj stxi’ hune’ naj tz’unum haq’b’al yul oq’.
Yuhnhe skolni naj metx, x’aypaxtoj naj yul holan. Ham yalni metx tx’i’
ta to yuh kam stennihaytoj naj metx, xtx’awa metx. Xmeltzohatij naj
tz’unum haq’abal yul oq’ yuh sya’il lahwilal, chyalni naj: – kaw t’inhan;
¿mak xkin schejni hinkolo’ hune noq’ chyoche spotx’o’ sb’ah?

“Yet ayachikoj yinh naj sya’tajil mato hunuj huchan, mach chaweta
mak ch’ilwen hach skolni”.
P–0041 – El jardinero y el perro en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Santiago Domingo Montejo (Coordinador CLP/J–ALMG)

P–041
Imagen: http://www.clker.com/cliparts/I/8/Q/I/9/3/farm–background–hi.png
Hej te’ lob’ehal itah yeb’ naj tz’unum haq’b’al
Skawilal hune’ naj tz’unum haq’b’al ayikoj munil sxol te’ lob’ehal itah,
xkan linhnoj hune’ naj winaj, xsq’anb’en naj tzet yuh te’ sxoltelajil itah
kaw saq’al sch’ib’ te’, wal te’ kaw tz’unb’il machoj. – Tzet yuh tx’otx’
tx’otx’ – xhi naj tz’unum haq’b’al, tet hune’ majan haka’ hune’ ya’ kaw
mi’e wal, tet hune’xa majan hune’ ya’ manhk’ul skab’ mi’e.
“Ta to chawakoj hawanmah yinh hunuj munil, hakk’atu’ chuh yijnoj
sb’ah b’oj haktu’ spaj chachab’”.

P–0042 –El jardinero y las hortalizas en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Santiago Domingo Montejo (Coordinador CLP/J–ALMG)

P–042
Imagen: http://animal–kid.com/farm–animals–cartoon–wallpaper.
html http://www.gifs–animados.es/clip–art/jardineria/
 Q’alomal b’oj naj munlahom
Lanhan smunla hune’ naj munlahom b’oj ch’en sletxb’al, x’ilcha ch’en
puhaj yuh naj ssat tx’otx’.
Hun–hun tz’ayik xin chYaq’ naj syeq’ab’ tet tx’otx’ tx’otx’, haxkami ham
yalni naj ta to tet tx’otx’ ay sk’as.
Yaja’ xul naj q’alomal, xyalni naj:
– Wuxhtaj ab’e ninoj: ¿Tzet yuh kaw chawaq’ yuch’antihoxh tet tx’otx’
yuh naj q’alomal chwa’ tawet yuh haq’alomb’ikanh? Ta to chhelmotoj
ssat yib’anh q’inal, ch’en puhaj xin ch’ek’ojtoj tet hunujxa maka, chaltu’
chawaq’a’ smuluj naj q’alomal.
“Ta to ay sk’ulal chkochah, jila’ yinh k’ul b’ay spetotij yalanhto mach
chkotzote”.

P–0043 –El labrador y la fortuna en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Santiago Domingo Montejo (Coordinador CLP/J–ALMG)

P–043
Imagen: http://www.signspecialist.com/decals/beevault/pages/Agriculture%20Crops%20
Farming003–0139. htm http://www.dragoart.com/tuts/5475/1/1/how–to–draw–gold.htm
 Naj munlawom b’oj no’ icham lab’ah
Yulb’al nhab’il, xnacha hune’ no’ icham lab’ah skamxaloj yuh chew,
yuh hune’ naj munlawom.
Xtz’a’ sk’ul naj yinh no’, xslaq’nikoj naj no’ stxam sk’ul, xinitoj naj.
Xwatx’iloj sk’ul no’ yuh sq’axanil stxam sk’ul naj xin, xnanb’iloj yuh no’,
stxani’ no’ mak xkolni, yet skamojxaloj naj yab’eni, xyalni naj:
¡ham ti’ sq’an hink’ul han yuh stz’a’ikoj hink’ul yinh hune’ mak tx’ojtik’a
han!
“Mach Chkawxi hak’ul yinh mak tx’ojtik’a yektoj yul swi’, matoj yuh to
hunuj k’ulal k’ulehal shela’toj snab’al”.
P–0044 –El labrador y la víbora en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Santiago Domingo Montejo (Coordinador CLP/J–ALMG)

P–044
Imagen: https://www.youtube.com/watch?v=2vb2W11GANY
 Hej metx tx’i’ yeb’ naj munlahom
Xmajchakanoj naj munlahom yul yatut yuh moyq’inal.
Yuh mach chuh yeltij naj ssaya’ yitah, x’ichikoj naj slonikantoj nixhtej
skaneluh; yaja’ haxkam mach chsb’ejkanoj yay ha’ nhab’, slopaxkantoj
naj no’ kaplaxh; lawitu’ xin haxkam machtik’a sb’ejkanoj naj moyq’inal
tu’, xtanhtzenkaniloj naj no’ munlahom wakax. Xyilnitij metx tx’i’ tzet
lanhan yuni, xsq’umlan sb’ah metx:
– Elojonhwejkan b’etet ti’, xspotx’ ya’ jahaw ti’ no’ munlahom wakax
chkolni , hajonh xamwal.
¿Tzet yuh xin chyaq’a nimank’ulal ya’ jinh?.
“Kaw nannhe hawuh yinh maktaj mach chnanon yetan maktaj kaw
yetb’itik’a”

P–0045–El labrador y los perros en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Santiago Domingo Montejo (Coordinador CLP/J–ALMG)

P–045
Imagen: http://static.hogarutil.com/decoracion/manualidades/otros/201411/dibujos–perros–para–
colorear–26804.html http://es.wahooart.com/@@/8DP49D–Carl–Larsson–El–establo
 No’ chiyoh b’oj no’sahb’in
Xyohtajnhe hun no’ sahab’in ta to yul hune’ peyab’ ab’ ay hunq’ahan
no’ chiyoh tx’oj yeh sk’ul, haktu’ xuh yanikoj sb’ah no’ anhlomal, xyinitoj
no’ ch’en munlab’al ch’en yet munil tu’, haktu’ xin xuh sxitzikoj no’ b’ay
yatut no’ chiyoh ti’. Ssatxa pultah xq’amb’eniktoj no’ tet no’ chiyoh anik’
yeh no’ yinh skawil walilal.
¡Kaw qa’ k’ulmi jab’enoj kob’a han ta to chach toyi! Xtak’weniltij no’!
“Ta to kaw itz’at jeyi, chuh johtajnhennayi tzetet yek’najil ch’ek yinh
snab’al maktaj txoj”.
P–0046 –La gallina y las comadrejas en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Virgilio Mateo Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–046
Imagen: http://bibliotecavirtualetelvinacarboplaza.blogspot.com/2012/08/la–gallinita–roja.html
http://reflexionesdemanuel.blogspot.com/2011–03–01–archive.html
 Naj tz’op
Ab’ hunek ay hun ya’ komam tz’op kaw kanh yeh stxumninaloj lemb’il
yuh sq’ab’ tzan tzet noq’al ch’alaxik’oj tet, kat yalninaloj ya’ b’ay xtitikoj
no’. Ay hunek x’alaxik’oj tet ya’ hun ni’an tz’ul oj, xstzab’nina ya’ lawitu’
xkab’nikanhkanh sk’ul ya’.
Chin kab’nihan xhi ya’, ta to yunin hunoj ixnamoj, mato pay makato
hunujxa yet lahanil no’; hach kachannhe kaw wohtajan chub’il ta to
mach xpitzk’a yunheb’al yehok’oj sxol hej no’ kaneluh.
“Hej stx’ojal ti’ kaw lemb’il chko txumnaloj yuh hunujnhe ni’an
skewa’il”.
P–0047 –El ciego en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Virgilio Mateo Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–047
Imagen: http://www.unafabulacorta.com/el–ciego
 Naj potx’wahom
Hun naj x’anikoj hunek skamom, x’ok stzumb’ehomal naj yuh heb’ ya’
yuxhtaj ya’ kamom ti’.
Yaja’ yet x’apnikan naj sti’ hune’ ha’ niman, xlektatoj naj yinh hun no’
oj, haktu’ xin xuh yelpaxkanh naj hunekxa, x’ahkantoj naj swi’ hune’
te’ te’ aykanh sti’ ha’; yaja’ yet ayatoj naj swi’ te’ xyilni naj hun no’
lab’ah lanhan chtit koskon yinh naj, yuh xin to x’oktoj yul snab’al naj
syumnihaytij sb’ah yul ha’ niman, b’ay x’apnikanoj tanhoj naj yul sti’ hun
no’ nimintamila’.
“Ssat yib’anh q’inal ti’ skajyat sb’ah b’oj tzetetal ek’naj sk’ul”.
P–0047 –El homicida en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Virgilio Mateo Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–048
Imagen: http://www.adisney.com/personajes/peterpan/
 Naj lolo’
Hune’ naj sajchom, kaw ohtajb’il yuh hej anmah yuh slolo’al, hunek
xtohkanh naj nahat tx’otx’.
Yet xmeltzopaxtij naj hunekxa, x’ichikoj naj yalnik’oj ta to kaw x’elwan
tzet xuhik’oj naj yul hej nanan konhob’al; chik’ti’nhentoj naj ta to
ay hune’ tx’ej kaw machto mak ch’uniloj hunekoj sxol heb’ naj
nimejtaj tx’ejwom xuh b’etet Sajtx’otx’laj yinh yaman nimej sajach,
chixmanpaxtoj naj ta to chaq’apaxayoj naj maktaj mak xyilni naj yuhni
skanhil ti’ ta to ay sb’aq’inal chulujkanh ssat kotx’otx’al ti’.
Hune’ ya’ ayikoj yab’en tzet chyal naj xin, xtzotelkanh ya’:
Lah wuxhtaj: ta to kaw syelalil tzet chawalah, mach kaw yilaloj chko
tejayo hunujxa mak kaw chlah yalni; ha’ hun ti’ Sajtx’otx’laj lah,
tx’ejwankan xin kat kaw hayeni ninoj.
“Ta to mach chuh ha yeniloj tzet yinh b’ay chawakoj smay ha pixan
mach nab’ chawalnayi”.
P–0049 – El fanfarrón en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Virgilio Mateo Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–049
Imagen: http://www.picgifs.com/sport–graphics/long–jump/sport–graphics–long–jump–842279–948405/
 Naj winaj b’oj no’ sanik
Hune’ tz’ayikalil, xtit xsulna hun ch’en ni’an ch’ikch’en b’oj syamanil
ijatz anmah, hun ya’ komam xyilni hun uhilal ti’ xin, xyal ya’ ta to mach
kaw st’inhaniloj tzet t’inhb’ab’il yuh ya’ yahaw yib’anh q’inal, haxkam
yuhnhe, schani hune’ ya’ komam spaj tzet stx’ojal chuh ssat yib’an
q’inal, xb’olb’akantoj heb’ ya’ k’ul yinh hun ya’ ti’.
Yet yulb’al stzotel ya’ ti’ xin, ta’an sxol sb’us sanik tz’onhanayoj ya’, hune’
no’ ni’an x’ok stx’anojayoj ya’ yuh xin to, yuhnheb’al spajtzen ya’ xin,
xanhnikantoj paq’chahoj ya’ no’ syamanil.
Hunep tu’ xin xwaykanh ya’ yahaw Hermes, sk’onhnikoj ya’ sk’ojoch yinh
ya’ xyalni ya’:
Wal ti’nan chah chab’k’oj haka’paxtik’a xuh jalni sq’umal heb’ naj winaj
hak’apaxtu’ chu ha walnipax yinh no’ sanik.
“Yalanhto machto chawal tzet chuh unujxa maka, hal ab’ah b’ab’el”.
P–0050– El hombre y la hormiga en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Virgilio Mateo Hernández (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–050
Imagen: http://miscuentosinfantiles27.blogspot.com/2015–04–01–archive.html
 Ya’ txonhom tihoxh
Hune’ ya’ mama’, xwatx’e ya’ yinh te’ te’ hune’ yechel tihoxh, yet kaw
suseb’ilxa, xyinitoj ya’ txonhb’al yuh stxonhnitoj.
Haxkami mach mak chyal sk’ul sloq’wi, x’ek’ tzelna yinh snab’al ya’
yawtentij anmah yinh, haktu’ xuh yok ya’ shaltenoj, xalni ya’ tet hej
anmah ay yul txonhb’al ta to hune’ tihoxh lanhan stxonhni ya’ kaw
k’ulkanoj sk’ul, chya’ stxayeb’anil yeb’ sunil hej sk’ulal ch’oknikoj yuh naj
winaj yinh sq’inal. Yet xab’en hune’ naj tzetet lanhan yalni ya’ mama’,
xitzikoj naj yinh ya’, xyalni naj tet ya’:
– Chawab’e, ta to kaw k’ul hune’ ya’ tihoxh chawal ti’, ¿Tzet yuh lanhan
hatxonhnitoj ya’, malk’anab’ chach elwal yinh skolwab’al ya’?
– Haxkami hayin ti’ han, xhi ya’ mama’, lemb’ilnhe chwoche kolwab’al
han, walpax ya’, mach yeloj sk’ul ya’ yaq’ni jet hunq’ahan kolb’anile
chjoche.
“Mach sb’aq’inal chawakanoj ta to hune’ lemb’ilnhe hawochen hej
tzetet ay ssat yib’anh q’inal, ha’ chpalk’onatoj yib’anh hapixan”.
P–0051 –El mercader de estatuas en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel F. Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–051
Imagen: http://cliparts.co/ancient–greek–clip–art
 Naj skol sq’inal yul ha’ ha’
Hune’ naj niman q’alom, lanhan spaxhyalwi naj b’oj yaq’b’ilxa anmah
yul hune’ nimhukub’ch’en. Yinhnhe hunep q’inanil, yuh smul hune’
niman kaq’eq’ nhab’, x’ichikoj yoktoj ha’ ha’ yul nimhukub’ch’en. Sunil
heb’ ya’ yetb’i naj ich q’alom, chipnhekanoj sb’ah heb’ ya’ yaxhni
yuh skolni sb’ah, walpax naj xin, lanhan stxahli naj tet komam Jahaw,
chyalnikanoj naj:
– Mamin, ta to chin hakol yinh hune’ huchan ti’ han, kaw tx’ihal hej
matan chwaq’a’ ta wet han.
Hune’ ya’ komam ayikoj sk’atanh naj, xyab’e ya’ tzetet lanhan yalni naj
q’alom, xyal ya’ tet naj:
– Q’an tet komam Jahaw, yaja’ q’anpax tet skab’il haq’ab’.
“Yet chaq’ana’ kolwal yinh hej stx’ojal ch’ek’ yinh haq’inal, b’ab’el
chayeh ta to lanhanxa ha munlahi yuhnhe swatx’ikoj”.
P–0052– El náufrago en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel F. Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–052
Imagen: http://www.freebibleimages.org/illustrations/paul–shipwrecked/
 Heb’ naj lujwum b’oj no’ kay
X’eltoj hunq’ahan heb’ naj lujwuj yul ha’ nimk’achi’ ha’, yaja’ yet lawi
yek’toj tx’ihal q’inale, mach tzet sluj heb’ naj; haktu’ xuh stz’onhb’an
sb’ah heb’ naj yul ch’en nimhukub’ch’en yeb’ x’okkanoj naj b’isk’ulal
yinh yanmah heb’ naj.
Yinhnhe hunep q’inanil, xt’ujwikanh hune’ no’ kay tzumb’eb’il b’oj
lanhan yel kol, machtik’a xyil no’ yayk’aytoj yul shukub’al ch’en b’ay
ayiktoj heb’ naj lujwum, stzab’nihayoj heb’ naj no’ yeb’ stxonhnitoj heb’
naj no’ b’etet stxonhb’al konhob’.
“Ay hej q’inal ti’ takb’alk’ule yehi, haxkami yet mach echmab’iloj juh,
chsnacha tzetet mach xuh snachahi yet ayonhikoj yinh munil”.
P–0053– Los pescadores y el atún en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel F. Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–053
Imagen: http://filosofaronotros3.blogspot.com/2014/02/el–pescador–y–el–boqueron.html
 No’ xhik yeb’ no’ tzinhkalu’ ’
Yet hune’ tz’ayikalil, hune’ no’ xhik kaw chstzeye no’ hune’ no’ tzinhkalu’
haxkami kutux yoj no’ yeb’ haxkami kaw nan sk’ul no’ yek’i. Yaja’ wal no’
tzinhkalu’ , lanhan stzeb’i no’ yet xpajtzen no’ hune’ stx’ojal chuh no’ xhik
yinh no’, xyalni no’:
– Titaka kaw k’ul hach hawaq’ni anhe haka’ komam kaq’eq’, yaja’
haka’ wilni ti’ han, chim hin iq’wa han ta to chonh ok yinh hune’ k’ol
anhe.
Walpax no’ xhik, kaw lahk’ulal yeh no’ ta to hune’ chyal no’ tzinhkalu’
tu’, mach sb’aq’inaloj ay yuhb’anil, haktu’ xuh staq’wen no’ ich hune’
k’ol anhe tu’ ; xyalni no’ tet no’ wech ta to syeh no’ b’eh chb’eytzelaxoj
b’oj xin chyal no’ b’ay tu’ chtanhoj k’ol.
X’apni stz’ayikalil anhewal, hunnhe xuh yichikoj no’. No’ tzinhkalu
machtik’a xb’ejkanoj no’ sb’elwi, nan sk’ul no’ yaja’ tirb’ilikoj, haktu’ xuh
yapnikanoj no’ b’ay ay stanhb’al. Walpax no’ xhik, kaw aq’an sk’ul no’,
nahonhe ch’ok no’ xewoj yul b’eh, haktu’ xuh swayik’oj no’, yet x’el
swayanh no’ x’okkanoj ich niman anhe yuh no’, yaja’ nab’axanhe,
k’uxanxanhe xyil no’ yiq’wa no’ tzinhkalu’.
“Yet kawxinaj hach, yet mach xewilal ta wuh b’oj yet niman hak’ul;
waxamkami ay hunq’ahan el kotxanhe nan hak’ul, tonhk’a chach
iq’waq’oj yinh tzetet chawuh”.
P–0054– La liebre y la tortuga en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel F. Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–054
Imagen:http://cultura.penalolen.cl/wp–content/uploads/2012/06/LA–
LIEBRE–Y–LA–TORTUGA–4–e1340316802342.jpg
 Naj b’elwom b’oj stx’i’
Hune’ naj b’elwom tz’ajan lahanxa yeh naj yuh stoh yinh hune’ sb’eh,
xyilnitoj naj stx’i’ syamaq’il yatut, lanhan sb’iwen sb’ah b’oj lanhan yah
sch’ab’ti’ metx; haktu’ xuh yawitoj naj tet metx, xq’amb’en naj:
– ¿Tzet yuh lanhan hawisali b’etet tu’?, sunil watx’eb’ilxa, yaja’ wal ach
machto, yuh xin kat winh han, chinhe halema.
Lanhan sb’ilen metx ich tx’i’ snhe yet xtaq’wen metx stzoti’ naj yahaw,
xyalni metx:
– Mamin, hayinti’ maytax watx’eb’il hin b’a, hach lanhan hach
wechmani.
“Mak isah sk’ul, yet chkankanoj yinhtajil, tonhk’a chyatoj smul yib’anh
maktaj kawil yekoj yinh”.
P–0055– El viajero y su perro en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Manuel F. Domingo (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–055
Imagen: http://www.dibujoswiki.com/mascotas/dibujos–de–perros http://pixshark.
com/3d–cartoon–house.htm http://www.es.clipproject.info/galeriadeimagenes/
personas–clipart–gratis/hombre–cartoon.html#.VUp57dpVhBc
 Te’ kaj kalanat, te’ mansan yeb’ te’ tx’ix
Skajke sb’ah te’ kajkalanat yeb’ te’ mansan yuh yilni te’ b’aytet te’al q’a’
kaw k’ulkanoj.
Yet kaw aykanh sq’aq’al ich tzoti’ xin, xtzoteltij hune’ te’ tx’ix b’ay
linhankanh, kaw aykanh yul snuq’ te’ xyalni te’ yinh hakti’:
Wak’am ch’oq’ ninoj hek’ul hex wuxhtaj, yet ay hin hek’atanh han
mach chetzote hunq’ahan tzetet sukal ti’.
“Maktik’a chk’oji smaq’ni tanhoj hunuj tzetet, ha’tik’a q’a’ kaw
k’ulkanoj”.
P–0056– La granada, el manzano y el espino en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Escobar (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–056
Imagen: http://powellwagnerbooks.com/about.html http://www.clipartbest.com/cliparts/
aTe/Kpa/aTeKpa7T4.jpeg http://pixgood.com/cactus–flower–cartoon.html
Naj munlawom tx’otx’ yeb’ no’ nimhoman
Hune’ naj munlawom xyayoj naj hej te’ latz’ab’ ssat hune’ stx’otx’ b’ay
lanhanto stz’unwi, nab’ xin homan no’ chulik’oj slohnojkanh hinhat, ha’
no’ x’ok yul te’.Yaja’ sxol no’, ayikoj hun no’ nimhoman, q’ahnajtoj yoj
yuh te’ latz’ab’, chilan chyal no’ sq’anni no’ tet naj munlawom ti’ ta to
mach chyiloj naj sq’inal no’:
–Mamin chinq’an tawet han ta to chin hab’ejtzo han –xhi no’–
hanhk’anhe hunek ti’. Hinq’ahilal ti’ ch’aq’noj snimannhe’ sb’ah hak’ul,
lawitu’ hayin ti’ mach hin homanoj han, to nimhoman hin, lawitu’ kaw
k’ulch’ankanoj hink’ul, yeb’ xin k’ulla uninale hin. Il paxoj nixhtej sxil
hinnimanil mach lahanoj b’oj haka’ yet no’ homan ti’.
Xtzeb’ikanh naj munlawom xyalni naj yinh hakti’ la:
–Hakmitu’ yeh sunil haka’ chawal ti’, yaja’ wal hin han hanhe ti’ wohtaj
han la:
Xkach hintzab’ hun b’oj hunq’ahan heb’ ix homan elq’om ti’ han yuh
xin to k’olantik’a chuh hakamoj b’oj heb’ ix.
“Maktik’a chshunb’a sb’ah b’oj naj machswalil, huntik’a
chkamojkantoj b’oj naj” .
P–0057– El labrador y la cigueña en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Escobar (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–057
Imagen: https://tocandoloscorazones.wordpress.com/2015/03/26/el–labrador–y–las–grullas/
 Naj tzeh b’oj no’ ixkab’
Hune’ naj ni’an tzeh ch’ek’ tzab’o’ tziltzil, kaw tx’ihalxatik’a no’ chtzab’lo
yuh naj xtoh nahul yuh naj etza hune’ no’ ixkab’ xsyachayoj naj.
Xsyeni no’ schiwob’al tet naj, xyalni no’:
Ta xkin hatzab’ han, xkin hak’aytoj han b’oj hantaj sunil nixhtej hatziltzil ti’.
“Yet ayxa tzet ayach yuh hamunil; tanheh, yuhnheb’al mach chk’aytoj
yuh hatzab’tzon yinh tzetet mach hawetoj yehi”.
P–0058– El joven y el escorpión en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Escobar (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–058
Imagen: http://imgkid.com/scorpion–cartoon.shtml
 Sxik’ no’ latz’lanh yeb’ no’ hoh
Sb’uchb’e sb’ah no’ latz’lanh yeb’ no’ hoh yuh nixhtej sxil.
Xsmanhk’on no’ hoh hune’ b’uchb’eb’ahil ti’, xyalni no’ yinh hakti’ la:
Kaw eltich’anmi haxil yulb’al q’axq’inal, yaja’ wal wet ti’ han, chin
sq’utx yulb’al nhab’il han.
“Tzetet lolo’alnhe yehi, mach spixan yinh kaw syelal”.
P–0059– El plumaje de la golondrina y el cuervo en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Escobar (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–059
Imagen: http://www.sodahead.com/fun/favorite–bird/question–3984337/
 No’ axhnah b’oj no’ wech xschayoj sb’ah
b’oj no’ kajkoh
Xsuhnb’a sb’ah no’ axhnah b’oj no’ wech yuh stanhen sb’ah no’, hune’
tz’ayikalil xin xtoh no’ tzumb’e’ noq’.
Machtik’a kaw nahatoj xtoh no’, xchanihayoj no’ hune’ no’ kajkoh.
Yohtaj no’ wech ich stx’ojal lanhan shitzikoj yinh, xb’ab’ina no’ yalni tet
no’ kajkoh ta to chkolwahoj no’ stzabnojayoj no’ axhnah tet no’ , yaja’
ta to sta’we no’ yul sti’ ta to mach tzet chyute’ no’ no’.
Haktu’ xuh yaq’ni no’ skawxob’al sk’ul no’ axhnah ta to machtzet
chyaq’le’ no’, xyinitoj no’ no’, yul hune’ holan kaw nimejal yeytoj yich
yuh yeb’an sb’ah no’ b’etet tu’.
Xyilnitij no’ kajkoh ta to wal no’ axhnah t’inhanxa yeh b’ay ay
no’, manhe xslem stzab’nihayoj no’ no’ wech, lawitu’ xin, kaw
aq’ank’ulalxanhe xuh yok lemna no’ yinh no’ axhnah.
“Mach b’aq’inh chach pak’ikoj yinh hawuxhtaj yuh xiwkilal tet hunuj
maka, haxkam hach hun b’ay chpak’ojikoj”.
P–0060– El asno y la zorra encuentran al león en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: José Escobar (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–060
Imagen: http://fabulasanimadas.com/page/2/
 No’ ak b’oj no’ t’iw
Chsajchihayoj hune’ no’ ni’an ak ssat yib’an q’inal, yaja’ kaw
chpohlikanoj no’ tet hej no’ ch’ik ch’ehik’oj yib’anh ha’ ha’ b’ay ay no’,
yuh haxkami mach mak ch’ochenkan skuyu’ no’ lupwuj.
Yaja’ hune’ no’ t’iw xyab’en tzet chuh yalnikan no’ sb’isk’ulal xin,
xsq’anb’enkanh no’, tzettaxka chawaq’ wet han ta to chach hinkuy
hawek’ ssat kanh b’oj sxol kaq’eq’ han.
–Xyalni no’ tet no’ t’iw –chawaq’a shunil sq’alomal ha’ nima’ tawet han.
–Ta haktu’ chach hinkuyu’ halupwuj han, xhi no’ t’iw tet no’.
Xstzab’nikanh no’ t’iw no’ ak yuh yoj, xyinikantoj no’ ssat kanh, lawitu’
xb’ejtzonaytij no’ t’iw no’ ak, x’ayk’aykan no’ ak ssat hune’ niman witz,
xpohkantoj ni’an snimanil no’. Yet lanhanxa skamkan no’, x’awikanh
no’:
–Kaw mach xwochekan tzet xuh hin yalaxtij ssat yib’an q’inal han yaja’
¿tzet wok yinh hej noq’ noq’ ch’ek sxol kaq’eq’ b’oj ssat kanh han,
mach xtoh hin nab’al han ta to kaw lanhotik’a chin hek’ ssat tx’otx’
tx’otx’ han?
“Yet kaw hab’an chuh jiq’ni tzet chjoche, kaw ab’an japni yinh naj
sya’tajil”.
P–0061– La tortuga y el águila en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Yesenia Noelí Hernández (Investigadora CLP/J–ALMG)

P–061
Imagen: http://elportalibros.com/fabula–
de–la–tortuga–y–el–aguila/
 Metx tx’i’ sxol te’ ch’im
Kaw howkan hune’ metx tx’i’ sxol ch’imlaj, ch’awikan metx yuhnhe
mach chslotoj no’ wakax te’ ch’im ab’ilkanoj tet.
–¡Kaw ek’najkan metx tx’i ti’! –xhi hune’ no’ wakax tet yetb’i–.
–¡K’am mach slohpax metx te’ ch’im, kat xin mach sjehpax metx,
walonh ha’ ti’ kaw jitah mach chuh kolonipaxoj.
“Ta to chawoche chach xahannhelaxi, yilal hach b’ab’el chah
xahanhe anmah”.
P–0062– El perro y el pajar en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Yesenia Noelí Hernández (Investigadora CLP/J–ALMG)

P–062
Imagen: http://www.short–stories–for–kids.com/the–dog–in–the–manger/
Imagen: http://juanalcastaneda.blogspot.com/2011/06/illustration–for–moral–of–miser–and–his.html

Ya’ ch’ochen ch’en melyuh yeb’ ch’en q’anpuhaj

Hune’ tz’ayikalil hune’ ya’ komam, stxonhkantoj ya’ sunil stzetet mach
ch’oknikoj yuh, yinhxa smelyuhal x’alax tet ya’, xyiq’ ya’ hune’ ch’en q’anpuhaj,
hune’ ti’ xin, xsmujkantoj ya’ sohyilal hune’ xil b’itz’ab’ yet hune’ te’ nhah, hun–
hun tz’ayik chb’eyikoj ya’ yila’ b’ay xaytoj ch’en.
Yaja’ hune’ ya’ komam ay skawilal yatut ya’, xyilni tato hun–hun tz’ayik
chb’eyik’oj ya’ b’ay xyaytoj ch’en q’anpuhaj, ya’ mama’ xyilni ti’ xin xtoh ya’
yila’ tzet kaw chb’eykanoj ya’ ch’och’en ch’en melyuh ti’ yila’ b’etet tu’. Yet
xilnitij ya’ mama’ ti’ tzet ayaytoj b’etet tu’ xin, xyinihatij ya’, xelq’akantoj ya’
ch’en,
Yet x’apni ya’ mama’ ay yet ch’en q’anpuhaj yinh hune’xa tz’ayik, xyilnitij ya’ ta
to machtxa tzet ayaytoj yul holan, kaw chtakkan sk’ul ya’ yinh yuh tzet chaq’le
ya’.
Yet xab’entij hunxa ya’ mama’ tzet xyaq’le’ ya’ xin, xalnikanh ya’ mama’:
Aq’ yuch’antihoxh ta to mach kaw niman sya’tajil ch’ek’toj yinh haq’inal. As
itij hunuj ch’en ch’en kat hawanihaytoj b’ay x’atij ch’en q’anpuhaj tu’. Tojab’
hanab’al ta to aytohayto ch’en. Mach tzet chalkaniloj hawet, lahanxanhetik’a
ta to hunuj komon ch’en ayaytoj b’etet tu’, yuh haxkami machtik’a tzet
ch’oknojikoj hawuh.
“Xahannhe tzehet yuh tzet chuh yoknikoj, mach yuh tzet yilot”.

P–063 P–0063– El avaro y el oro en español tomada de: www.edyd.com

Traducción al idioma maya Popti’: Yesenia Noelí Hernández (Investigadora CLP/J–ALMG)
 Naj ni’an b’oj speq’al
Xyaytoj hune’ naj ni’an sq’ab’ yul hune’ netb’al, nohnaj yinh hej peq’al.
Syachnihayoj naj sunil tzet Chk’uxaniktoj yul sq’ab’, yaja’ yet xyoche naj
yihnihatij sq’ab’ machxa xuhyu naj, yuh haxkam kaw xnimejb’ikaniloj
sq’ab’ naj yuh ssunil tzet tzab’b’il yuh.
X’oq’kankanh naj yuh haxkami mach chyoche naj sb’ejtz’o’kan sunil hej
peq’al iq’b’ilxa yuh.
Xalnikanh hunxa naj ni’an kawil yekoj, tet naj:
Iq’tij haq’ab’, ha’nhe tzet chuh hawihnihatij, yuhnhe chuh yahtij ha q’ab’.
“Mach tx’ihaloj tzet chawakoj hamuniloj, yuh haxkami, machxa
chach elojikoj”.
P–0064– El niño y los dulces en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Yesenia Noelí Hernández (Investigadora CLP/J–ALMG)

P–064
Imagen: http://www.imagenesydibujosparaimprimir.com/2011/08/
dibujos–de–emociones–para–imprimir.html
 No’ oj chyahikoj sb’ah kaneluhal
Stxumtxumkanoj sk’ul hune’ no’ oj ta to yilal sselnij no’ sxil yuhnhe
kaw hab’anxa chuh yiq’ni no’ slob’eh. Yuh ti’ xin xakoj no’ sxil kaneluh
yib’anh, lawi tu’ xtoh no’ lowoj sxol hej no’ kaneluh, machtik’a xyilkan ya’
tanhewom kaneluh ta to ay hune’ no’ oj sxol hej no’ kaneluh.
Yet lanhanxa yay numnahi, xyinitoj ya’ mama’ ssunil no’ kaneluh yul
hune’ ehob’al, yuhnhe mach tzet chuh no’, xyanikankoj ya’ slawehal te’
pultah.
Yinhxa aq’b’alil, x’ok ya’ tanhewom kaneluh ssaya’ tzet chib’ehal slob’
ya’ yinh hune’xa tzayik, yaja’ hamyalni ya’ ta to’ kaneluh xtzab’kanh ya’,
ta’an no’ oj spotx’kan ya’.
“Hakatik’a chuh ha leq’tiwi, haktu’ chuh hachanoj stx’ojal”
P–0065– El lobo con piel de oveja en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Yesenia Noelí Hernández (Investigadora CLP/J–ALMG)

P–065
Imagen: http://nebot.webgarden.es/menu/literatura/las–fabulas–de–esopo/el–lobo–disfrazado–de–oveja
 Naj txonhom atz’am yeb’ no’ axhnah
Xyitoj hun naj txonhom hune’ no’ axhnah b’etet q’axnal tx’otx loq’o’
atz’am. Yaja’ yul b’eh yet xpaxtij naj b’etet skonhob’ yilal yek’tij naj yul
hune’ ha niman, lawitu’ x’eltoj masna yoj no’ yaxhnah naj yul hune’
holan, schak’annhenkantoj no’ ijatz. Yet x’ah wanoj no’ axhnah tu’ xin kaw
x’aq’lokan sk’ul no’ yalan yijatz, yuh haxkam kaw tx’ihal atz’am atz’am
x’ulikantoj.
Xtoh naj loq’oj hunekxa, yaja’ q’a’ tx’ihalxa atz’am atz’am xyakoj naj yichinh
no’ axhnah.
Yet x’apni naj b’oj no’ ashnah b’et yul ha’ niman hunekxa, yultik’a sk’ul no’
xsayni no’ holan x’ayk’ay pax no’ b’aytik’a x’ayk’ay yet hunek, x’ah wanoj no’
hunekxa b’oj machxa aloj ijatz, kaw chtzala no’ yuh haxkam x’elkoj yuh no’
tzet kaw chyoche saya’.
Xyilnihaloj naj txonhon tzet chyute no’ ni’an axhnah xin, yinhxa yox el
xmeltzotoj naj hunekxa b’et q’axnal tx’otx’ loq’oj, tonhe yinh hunekxa ti’,
xsloq’ naj xot ijatz yul yehob’al atzam atzam.
Yaja’ no’ ni’an axhnah, x’etli no’ hunekxa yalni, sb’ejnihayoj sb’ah no’
b’aytik’a yul ha’ niman, yaja’ yinhxa hunek ti’, xopmotoj ijatz xtoh ha’ ha’ yul
sk’ul, lawitu’ q’a’ x’alb’ikaniloj.
Yinhxa slahwob’al ti’ xpak’ikoj yinh no’ axhnah tzettik’a kaw chuh no’, yuh
haxkami kab’el ekb’alxa yalil yijatz no.
“Kosaynihayoj tzet chuh kokolni kob’ah yunhe mach juh hunuj tzetet, tonhe
chonh yetatoj”.
P–0066– El mercader sal y el asno en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Gervacio Méndez (Formador CLP/J–ALMG)

P–066
Imagen: http://es.englishcentral.com/video/16782/foolish–trick?utm–source=google&utm–
medium=(organic)&utm–campaign=organic&utm–term=(not%20provided)
 Ix ni’an yatz’om yal yim wakax
Ix skutz’in hune’ naj ahnoq’ yetb’ito ix hune’ tx’otx’ xih kaw nohnaj yinh yal yim
no’ wakax stxonho’ b’et yul konhob’, x’ichinakoj ix swatx’ennakanayoj tzet
chub’ ix yahto tu’.
Chyalni ix. Yet chlahwoj hintxonhnoj no’ yal yim wakax ti’ han, chin loq’o’
holahunhk’aloj no’ hos han, no’ hos tu’, yinh mach chjakoj no’ mach
pitzk’ahoj, chyaq’a’ no’ lahunhk’aloj nixhtej chiyoh wet han. No’ chiyoh tu’,
chin txonho’toj no’ han yet ayxakanh stohol no’, yunheb’al yinh slahwob’al
hab’il kaw tx’ihal hinmelyuh han kat hinloq’noj k’ulla xilq’ape han, ha’xinhwal
haktu’ chub’ hintoj yinh hej q’inh han, b’ay sunil heb’ naj tzehtaj chin ochenoj
han, kat wanojkoj smay heb’ naj han, xhi ix.
Yaja’ mach ch’ek’kanoj yinh sk’ul jet anmahil xin, xtxaq’mo ix yinh hune’
ch’en ch’en, x’ayk’aykan ix b’oj tx’otx’ xih kaw nohnaj yinh yal yim no’ wakax,
xmalmokantoj ssat tx’otx’ tx’otx’. Lawitu’ sunil tzet watx’eb’ilxakaniktoj yul swi’ ix
xyaq’kaniloj yinh kaw ha’ machtaj nakanoj.
“Mach tonhe niman chawal tzetet machtokoj yul haq’ab’ yuh haxkam chuh
yel tawet kat hawa’nojkaniloj”.
P–0067– La lecherita en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’:
Gervacio Méndez (Formador CLP/J–ALMG)

P–067
Imagen: http://fabulasanimadas.com/page/5/
 Zeus yeb’ no’ mi’e max
Xswatx’ehayoj ya’ Jahaw Zeus hune’ ab’ix tet sunil hej no’ noq’ b’ay
chyal ya’ ta chyaq’ ya’ tzetet tet mak k’ulch’an yuninal.
Xul ya’ mi’e max b’oj yaq’b’ilxa no’ noq’, lawitu’, ya’ mi’e max xsye ya’
hune’ ni’an max paq’an yeh stxam, mach sxil swi’ b’oj tx’oj yeh sk’ul,
b’ay ch’ok yanmah ya’ yunheb’al ch’iq’wa yinh hune’ tzet chyal ya’
Jahaw Zeus tu’.
Hune’ ich niman tze’ xyuhkan ya’ ix mi’e max yinh mak xyala. Lawitu’
kaw x’ahiloj yul sti’ ya’:
Mach wohtajoj han ta ya’ Jahaw Zeus chyaq’a’ ya’ hune’ tzet chyal tet
wunin han, yaja’ wohtaj yinh k’ul han, chub’il yul sb’aq’ hinsat han, ha’
mak xwal ti’ han, ha’ q’a’ ocheb’il, aris b’oj ha’ q’a’ eltich’an yinh sunil
maka.
“Jaq’a’koj smay mak chjoche yinh sunil janmah, mach chonh kab’kon
jalni tet hunuj yaman anmah”.
P–0068– Zeus y la mona madre en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Gervacio Méndez (Formador CLP/J–ALMG)

P–068
Imagen: https://www.pinterest.com/pin/287034176223104726/ http://www.vectorfree.
com/media/vectors/jungle–plant–background.jpg
 Ya’ mame b’oj kab’wanh skutz’in
Hune’ ya’ mame kab’wan skutz’in. Hune’ ix xmohyi yinh hune’ naj
tz’unwom itah yok hunxa ix yinh hune’ naj watx’ehom kajlok’. X’ektoj
q’inal ya’ mame xtoh ya’ ilwal yinh ix xmohyi yinh naj tz’unwom itah,
xsq’amb’en ya’ tzet yekoj ix. Xyalni ix:
–Kaw k’ul wekoj han, yaja’ ay hune’ tzet chwoche han: ta aynhetik’a
ha’ nhab’ sunil hej tz’ayik ha’xinwal haktu’ mach chmahlankanh yal hej
tz’unub’.
X’ek’toj q’inal, xtohpax ya’ yilnoj hunxa skutz’in xsq’amb’enpax ya’ tzet
yekoj ix. Xyalni ix:
–Mach tzet chintz’aj wala’ han, hanhem hune’ tzet chwoche han:
ta tajq’inalnhetik’a chyute sb’ah, ta mach ch’ay ha’ nhab’, ta
rinhannhetik’aloj yoj komam tz’ayik, haxinhwal haktu’ kaw k’ul chuh staj
hej tx’otx’ kaj lok’.
X’ok tuknuj ya’ mame: ta hune’ hinkutz’in ch’och’en ha’ nhab’ han,
hunxa xo’ ch’och’en tajq’inal, ¿Maktaxka yinh skab’wanhil heb’ xo’ chin
ok tzujnuj yinh tzet chyoche han?
“Machtik’a chawaq’ eloj yinh sk’ul b’oj kat hawochen hakan k’ulal tet
sunil maka. To machtik’a chuhi”.
P–0069 – El padre y sus dos hijas en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Gervacio Méndez (Formador CLP/J–ALMG)

P–069
Imagen: http://www.clipartlord.com/free–cartoon–
grandpa–clip–art/
 Hej ha’ niman b’oj ha’ nim atz’am ha’
Shunb’akoj sb’ah hej ha’ niman yunheb’al yalni ha’ tzet kaw chyoche
yala’ tet ha’ nimk’achi’ ha’ ha’, chyalni ha’:
¿Ta hayonh chjaq’ ha’ chi’la b’oj sajla ha’ tawet han, chawuni hamunil,
hak’achi’nhenkanh ha’ ha’ b’oj ta mach chuh yuk’lax ha’?
Ha’ nimk’achi’ ha’ ti’ xin, chyab’en ha’ ta kaw chwatx’elaxtij ijatz yib’anh
ha’, xyalnikanh ha’:
Oq’ojab’ ninoj hek’ul, machxa cheyaq’ heya’ wet han ha’xinwal haktu’
machxa b’aq’in chk’achi’b’oj heya’.
“Yalanhto machto chawatoj ijatz yib’anh hunuj maka, il b’ab’el ta
mach hachoj ay hamul”.
P–0070– Los ríos y el mar en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Gervacio Méndez (Formador CLP/J–ALMG)

P–070
Imagen: http://pixgood.com/olas–de–mar–dibujo.html
 No’ axhnah etlom/maxlom
X’ahtoj hune’ no’ axhnah swi’ hune’ te’ nhah ha’ xt’ujwi no’, xpohtoj
stexahil te’. Xto lemna naj yahaw no’ yilnoj, yinhnhe ha mataj
stzumb’eloj naj no’, lawi tu’ xekb’an naj yuhnhe smaq’ni naj te’ yoj no’,
yuhxa ssya’il xin, xtzotelkanh no’ tet naj:
Tzetet yuhxin cheya’ ek’oj ya’ wanmah han mach hakoj tu’ xeyute no’
max yet ewi, lawi tu’ ssunil maktaj x’ilni, xtzalahi xtzeyen tzet chuh no’,
kochenhetik’a nimejtaj matzlob’alil chuh no’.
“Stohb’al q’inal chach munla yinh tzetet xa kuy hab’ah, mach chawuh
hej tzetet mach hawetwanoj yehi”.
P–0071– El asno juguetón en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Delgado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–071
Imagen: http://www.cuentosinfantilescortos.net/cuento–infantil–el–burro–no–tan–burro/
 Metx icham tx’i’ noq’lom
Hune’ icham tx’i’ tzumb’ehom noq’, yulb’al stzehal b’oj skawilwalil
machtik’a cha’ ayoj sb’ah tet no’ nimejtaj xoltelaj noq’, yulb’al yichamil
xchalo hune’ ich sxoltelajil txitam yuh. Stxikin no’ stzab’cha yuh metx,
yaja’ machxa yip shtx’ab’al metx, haktu’ xuh sb’ejtzon metx ich stelajil
txitam.
X’apni lemna naj yahaw metx, xtakiloj sk’ul naj, lemantij chil naj smayni
naj metx.
Metx icham tx’i’ tu’ xin, tz’ab’alk’ulaltajnhe xuh yilni metx naj, lawitu’
xyalnikanh metx.
Hach wahaw, yinh kaw yeli kaw k’ulmi tato haka’tik’a yet payxa, yaja’
machxa chuh hin palk’on yib’anhiloj skewa’il hin may chawakoj yet
kawil walilto weh han, sataj hin hawa’nikoj yinh sya’tajil haka tzet wekoj
ti’nanh han.
“Ya’nhe hak’ul yinh maktaj icham winaj, waxamkami machxa tzet
chuh yuhni yaja’ xax xyuteloj tzetet hej sk’ulal yet sq’inal yuh yoknikoj
hawuh”
P–0072– El viejo perro cazador en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Delgado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–072
Imagen: http://nebot.webgarden.es/menu/literatura/las–fabulas–de–samaniego/el–cazador–y–el–perro
 No’ ixnam chiyoh chaq’ni q’an puhaj hos
Ab’ ay hune’ naj ahnoq’ b’oj yixal, ay hune’ ixnam schiyoh chaq’ni no’
q’an puhaj hos hun–hun tz’ayik.
Kaw xi’ heb’ jetb’i yetoj yinh tato kaw ay sq’alomal no’ yul snimanil,
yuhxin yuhnhe yiq’ni heb’ jetb’i yinh huneknhenahi spotx’ni heb’ jetb’i
no’.
Lawitik’a yuten heb’ jetb’i xin, xtak sk’ul heb’ jetb’i haxkami lahan jilni no’
b’oj yaq’b’ilxa yetb’i.
Lahob’altaq’ yet heb’ jetb’i smohanil yuhnhe spak’i q’alomal yinhnhe
ha’ mataj, xetanhkantoj stohol hun–hun stz’ayik b’ay chkawxoj sk’ul.
“Mach chawetatoj, waxamkami tzetta chhallax tahwet b’aytettik’a xa
wab’e sya’tajil ha wiq’ni ha ch’aq’ni ek’oj hawuh”.
P–0073– La gallina de los huevos de oro en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Delgado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–073
Imagen: http://diarioinca.org/wiki/fabula–el–leon–enamorado–de–la–hija–del–labrador–esopo
 No’ kanhalwom max
Hun naj kolkej tzeh sk’ahol q’alom, ab’ ay hunq’ahan max alomnheb’il
yuh naj, kaw kuytzehb’il yinh kanhal.
Haxkam kaw eslom tik’a no’ yetz’en tzetet chlah yuh hej anmah, ab’
kaw ch’a’ k’ayoj no’ sk’ul hej anmah, ta kaw k’ul no’ yinh kanhal. Hab’
xin yet chanikoj no’ sk’oh b’oj sxil sq’ap, kaw k’ulch’an skanhalwi haka’
heb’ naj kaw helankanoj sxol heb’ naj yet swi’al konhob’.
Hej matz’ewal tu’ xin, kaw ocheb’il yuh hej poq’b’eq’ab’il, masanto
hune’ tz’ayikalil hune’ naj swi’al, xakoj naj hune’ ilweb’al yinh no’, xyitij naj
hun b’etx sq’ab’ te’ ahax stixhnitoj naj yib’anh no’.
No’ nixhtej max ha’ xilnitij no’ sq’ab’ te’, xk’aytoj skanhal no’ yul sk’ul
hakatik’a tzet chuh. Seleloj yuhni no’ smunil xkan no’ yinh maxil.
Ha’ xiniloj no’ sk’oh, stz’ilnikantoj no’ sxil sq’ap, xa’kanoj kan no’ howal
yuh te’ sq’ab’ ahax.
Hun matz’ewal kanhal tu’ xin, xtanhkanoj sxol tzeyeb’al tx’ixwilal tet
matz’lom.
“Tah cha woche hahela’toj ha walub’al b’ay kach xtitikoj , b’ab’el xtoh
hanahb’al yinh hej tzetet xtit hasataj matoh ha winhtaj”.
P–0074– Los monos bailarines en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Delgado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–074
Imagen: http://los–monos–bailarines.android.informer.com/
 No’ axhnah stz’umal kajkoh yinh
Hune’ no’ axhna lawitik’a yanikoj no’ stz’umal no’ kajkoh yinh, xtoh ek’oj
kolo no’ sxol q’eb’taj, Kaw chtzala no’ xib’ten no’ hantajtik’a ichamtaj
noq’ schalo yuh yek’ hanhoni.
Hat xkachna no’ yinh hun ich pay xoche no’ xib’te’ yalni, nab’tajnhe
xab’e no’ yul snuq’ no’ x’ah yaw:
Etzatik’am xa wi’ hin pixan yuh haxib’teli tato mach xwab’e ha
hapchanikoj yul ha nuq’ han.
“Naj elq’om echele, masan ch’ayk’ay naj yul sq’ab’ skewa’il”.
P–0075– El asno en la piel de león en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: Baltazar Delgado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–075
Imagen: http://fabulasanimadas.com/page/7/
 Kab’eb’ tx’uyal/ijatzil
Chyal hune’ payat ik’ti’ ta to hun–hun anmah, yet chpitzk’a ssat
tx’otx’ tx’otx’ ti’, kab’eb’ tx’uy t’unhanikoj yinh snuq’, hune’ sataj hunxa
stel yinh.
Hune’ tx’uy t’unhanikoj sataj nohnajaytoj b’ay chmahlan yet
anmahil, haxa hunxa tx’uyal q’a’ nimejal ayatoj stel yinh,
nohnajaytoj sunil hej b’ay chmahlani. Hayonh anmah honh ti’,
kaw kanh jeh jilni b’ay chmahlan jetb’ih, yaja’ tz’op chjute kob’ah
yuhnheb’al mach chjil b’ay chonh mahlani.
“Yalanhto mach chawi’ hawetoj yinh, b’ab’el chawil b’ay chach
mahlani”.
P–0076– Los dos bolsos en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María Rosalinda Hurtado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–076
Imagen: http://www.acclaimimages.com/–gallery/–image–pages/0110–1106–0305–4325.html
http://phil–crash–murphy.deviantart.com/art/Desert–background–289344919
 No’ wech b’oj no’ homan
Hune’ no’ pay, xyawte no’ hune’ no’ homan wa’oj sk’atanh, yaja’ mach
xswatx’e ninoj no’ tzet xya’ no’ tet no’, hanhk’anhe ni’an yal hub’al xya’
no’ tet no’, yul hune’ ch’en sek’ lehan yetoj. Yuh kaw lehan yetoj ch’en
b’oj kaw nimejal stel snuq’ no’ homan tu’ xin, machkan ninoj xuh yuk’ni
no’ yal te’ hub’al, kaw xin tx’ihal el xyilwe no’ sloni.
Yaja’ mach xya’ ute’ sb’ah, kaw xyiq’ sk’ul no’ wech stzeyenkan no’.
Lawitu’ xin haxa pax no’ homan x’awten no’ wech wa’oj yatut, xya’ni no’
hune’ tx’otx’ aja’ xhaluh, kaw chohan yekanh, b’ay kaw hab’an chuh
yanihaytoj no’ homan snuq’ yul yuh yuk’ni no’ tzet ahaytoj yul, walpax
no’ wech machtik’a xuh yab’lenkan no’ tzet ayaytoj yul.
Xpajni no’ homan yinh tzet x’utelax no’ yatut no’ wech.
“Haka’tik’a tzet chawuh, ha’ chpajnojpax tawinh”.
P–0077– La zorra y la grulla en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María Rosalinda Hurtado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–077
Imagen: http://1103102.esc.can.crea.ceibal.edu.uy/bitacora/index.cgi?wIdPub=61
 Syelal b’oj ya’ b’elwom
Hune’ ya’ b’elwom ch’ek’ b’ay tajinh witz ak’al, xyilnihayoj ya’ hune’
ix ix schukilnhe, ek’najxa ya’ yanmah, xsq’anb’en ya’:
¿Mak hach hachil?
– Syelal hinb’ih han – xhi ix
– ¿Tzet yuh xawakan hakonhob’ xkach titkan b’etet ti’? xhi ya’ tet ix
Xtak’wi ix
– Yet payxa tu’, kaw ni’anch’annhe mak ayikoj yinh naj leq’ti’al,
yaja’ ti’nanh sunilxanhe mak ch’anikoj leq’ti’al, machxa b’ay chin
eh b’etet tu’ han.
“Chyaktoj naj sk’ulal yinh hawanmah yuhnheb’al tzalalal hawehik’oj”.
P–0078– La verdad y el viajero en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’:
María Rosalinda Hurtado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–078
Imagen: http://www.ceibal.edu.uy/userfiles/P0001/ObjetoAprendizaje/
HTML/E–propuesta–Fiestastradicionalesdehoyysiempre–VGainza1.elp/
index.html
 No’ kajkoh yeb’ no’ t’iw
Xlupwihayoj no’ t’iw, xq’annina no’ tet no’ kajkoh hune’
yamb’ab’ahil yunheb’al tzalalal yehojik’oj no’. Xtak’wi no’ kajkoh.
– Mach tzet chyala, chawa’ niman k’ulal, yaja’ yilal hayeniltoj tzet
sk’ulch’anil ay yinh hawanmah, haxkam ¿Tzet chuh skawxoj hink’ul
“Yalanhto mach tonhetik’a chkawxi hak’ul, b’ab’el chyewiltoj
syelal b’ay chach tzab’i”.
P–0079– El león y el águila en español tomada de: www.edyd.com
Traducción al idioma maya Popti’: María Rosalinda Hurtado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

P–079
Imagen:http://theoriginalginger.deviantart.com/art/Scar–Lion–King–310427863 http://
www.imagui.com/a/dibujo–de–eagle–i5epGAGr7
Heb’ naj b’elwom yeb’ te’ yax waq’wo te’
Kab’wanh heb’ naj b’elwom, kaw sikinajxa yuh sq’aq’al tz’ayik, x’ay heb’
naj xewoj yich hune’ te’ te’ kaw yax waq’wonhe. K’ultik’a sxewi heb’ naj
yich te’ xyalnikanh hune’ naj:
– Kaw mach tzet ch’oknikoj hune’ te’ te’ ti’, machtik’a hunuj ssat te’
chyaq’a’, machtik’a b’ay ch’oknikoj te’ yuh naj winaj.
Xyab’en te’, xyalnikanh te’:
– ¡Hex ti’ iq’omiloj spixan tzetet hex!
– ¡Lanhan woknikoj heyuh han, kat heyiniloj hinpixan han, cheyala ta to
mach tzet chin oknikoj han!
“Yilal jaq’ni yuch’antihoxh yuh tzettaj yet chkochah, tom ni’anch’an
mato tx’ihal, sunil ch’oknikoj juh”.
P–0080– Los viajeros y el árbol frondoso en español tomada de: www.edyd.com
P–080 Traducción al idioma maya Popti’: María Rosalinda Hurtado (Miembro Inscrito CLP/J–ALMG)

Imagen: http://dibujando.net/dib/ninos–leyendo–26474
 n d e r J u ntos
Apr e
Leer Juntos,

Ahora las tardes

son divertidas; Colección de Fábulas de Esopo
Material complementario para
los Bancos de Lectura Comunitarios
Guatemala, 2016

Yehob’al kuyu’ hum

Banco de lectura
Recuerdo
Lavarme las manos antes de utilizar el material del Banco de lectura
Cuidar el material del Banco de lectura
Entregar en tiempo los materiales prestados del Banco de lectura