Tiế ng Việ t 5

Mở rộng vốn từ: Hữu nghị - Hợp tác

Lý thuyết

1. Hữu nghị
- Một số từ có chứa tiếng hữu có nghĩa là “bạn bè”: hữu nghị, chiến hữu, thân hữu,
hữu hảo, bằng hữu, bạn hữu
- Một số từ có chứa tiếng hữu có nghĩa là “có”: hữu hiệu, hữu tình, hữu ích, hữu
dụng
2. Hợp tác
- Một số từ có chứa tiếng hợp có nghĩa là “gộp lại” (thành lớn hơn): Hợp tác, hợp
nhất, hợp lực
- Một số từ có chứa tiếng hợp có nghĩa là “đúng với yêu cầu, đòi hỏi… nào đó”:
Hợp tình, phù hợp, hợp thời, hợp lệ, hợp pháp, hợp lí, thích hợp.
3. Các thành ngữ, tục ngữ có liên quan đến hữu nghị - hợp tác là:
- Bốn biển một nhà
- Kề vai sát cánh
- Chung lưng đấu sức

1. Xếp những từ có tiếng hữu cho dưới đây thành hai nhóm a và b.
Hữu nghị, hữu hiệu, chiến hữu, hữu tình, thân hữu, hữu ích, hữu hảo, bằng hữu,
hữu dụng.
a. Hữu có nghĩa là bạn bè. M: hữu nghị, ………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………..
b. Hữu có nghĩa là có. M: hữu ích, ……………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………...

2. Đặt một câu với một từ ở bài tập 1 và một câu với một từ ở bài tập 2.

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
3. Đặt câu với một trong những thành ngữ dưới đây:
a) Bốn biển một nhà.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
b) Kề vai sát cánh.
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….................
.....................................................................................................................................
c) Chung lưng đấu sức.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………….

Từ nhiều nghĩa
Lý thuyết
Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển, nghĩa
của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có một mối liên hệ với nhau.
NHẬN XÉT
Bài tập 1:
Răng - b; Mũi - c; Tai - a
Bài tập 2
- Răng của chiếc cào không dùng để nhai như răng người và động vật.
- Mũi của chiếc thuyền không dùng để ngửi.
- Tai của cái ấm không dùng để nghe.
Những nghĩa này hình thành trên cơ sở nghĩa gốc của các từ răng, mũi, tai gọi đây
là nghĩa chuyển.
Bài tập 3
- Nghĩa của từ răng ở bài tập 1 và bài tập 2 giống nhau ở chỗ: đều chỉ vật sắc, sắp
đều nhau thành hàng.
- Nghĩa của từ mũi ở bài tập 1 và bài tập 2 giống nhau ở chỗ cùng chỉ bộ có đầu
nhọn nhô ra phía trước.
- Nghĩa của từ tai ở bài tập 1 và bài tập 2 giống nhau ở chỗ: cùng chỉ bộ phận mọc
ở hai bên chìa ra như cái tai.
GHI NHỚ
Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển, nghĩa
của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có một mối liên hệ với nhau.

Bài tập
1. Tìm nghĩa ở cột B thích hợp với mỗi từ ở cột A.

A B

A. Bộ phận ở hai bên đầu người và động vật dùng để

Răng
nghe.

B. Phần xương cứng, màu trắng, mọc trên hàm, dùng để

Mũi
cắn, giữ và nhai thức ăn.

C. Bộ phận nhô lên ở giữa mặt người hoặc động vật có

Tai
xương sống, dùng để thở và ngửi.

2. Nghĩa của các từ trong khổ thơ sau có gì khác nghĩa của chúng ở bài tập 1?
Răng của chiếc cào
Làm sao nhai được?
Mũi thuyền rẽ nước
Thì ngửi cái gì?
Cái ấm không nghe
Sao tai lại mọc?
Quang Huy
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………