ARALIN 2: ANG IKA-19 NA SIGLO
Perry – Amerikanong hukbo, nagbukas ang Japan dahil sa ginawang
Sa Iba’t Ibang Panig ng Mundo
 June 19, 1861
- pinanganak si Rizal at nagaganap ang giyera sibil sa Estados Unidos
 Abril 12, 1861
- sanhi ay ukol sa pagkaalipin ng mga Negro
 September 22, 1863
- Nagbusod kay Pangulong Abraham Lincoln para ipatupad ang
Proklamasyon ng Emansipasyon ng mga aliping Negro
 February 19, 1861
- Liberal na si Czar Alexander II naglabas ng proklamasyon na nag-alis ng
serfdom sa bansa. Kumbinsido sya na nararapat na bilhin ng gobyerno ang
mga lupang sakahan mula sa may-ari ng lupa at ibenta ito sa mga magsasaka
na babayaran nila ng hulugan
- Nicholas I namatay noong 1855 (ama ni Czar Alexander II)
 April 1862
- Emperador Napoleon III (Pangalawang Impyernong Pranses) ay nagpadala
ng hukbong Pranses sa Mexico upang sakupin ito.
- Benito Juarez kaibigan ni Pangulong Lincoln
 June 12, 1864
- Iniluklok ni Napoleon III si Pangulong Duke Maximillian ng Austria bilang
tau-tauhang Emperador ng Mexico
 May 15, 1867
- Tinalo ng hukbo ni Juarez ang mga puwersa ni Maximillian sa Labanan ng
Quetaro
 June 19, 1867
- Binitay ni Emperador Maximillian (ika-anim na kaarawan ni Rizal)
 Reyna Victoria – ipinahayag ng mga Ingles na ang “Britanya ang siyang
naghahari sa mga daluyong”
 1859 – nabuwag ang Imperyong Mogul (India, Pakistan, Bangladesh)
 1858 – 1863 – sinakop ng Pransya ang Vietnam
 1893 – sinakop ng Pransya ang Laos (FrenchIndoChina)
 Sinakop ng Rusya ang Sibera, Kamchatka, Kuriles at Alaska na binili ng Estados
Unidos noong 1867 sa halagang $7,200,000
 1865 – 1884 – nakuha na ang lupaing Muslim ng Bokhara, Khiva at Kokand sa
Gitnang Asya. Sumama ang Rusya sa Inglatera, Pransya, at Alemanya sa
pagbuwag ng Imperyong Tsina sa pamamagitan ng pagsakop ng Manchuria
bilang “saklaw ng impluwensya”.
 Japan at Thailand mga tanging bansa na wala sa saklaw ng kontrol ng Europa
 Hunyo 8, 1853 – binuksang muli sa mundo ang Bansang Japan
 1639 – nagsara ang Japan
 Matthew C.
hakbang niya
 Emperador Meiji (Mutsuhito)
- tinanggap ang impluwensiyang kanluranin
- Naipatupad ang modernisasyon sa bansang Hapon
- Pinalakas niya ang kanyang hubko at sumapi sa Tsina
- Pagkaraan ng labanan ng Tsina at Hapon (1894-1895), inagaw niya ang
Formosa (Taiwan) at Pescadores. Noong 1910 ay sinakop niya ang Korea.
Nabawasan ang Emperyo ng Espanya
Nawala na sa kanya ang mga kolonya niya sa Latin Amerika, Paruguay (1811), Argentina
(1816), Chile (1817), Columbia at Ecuador (1819), sa Gitnang Amerika (Costa Rica,
Honduras, Guatamela, El Salvador, at Nicaragua) noong 1821, Venezuela (1822), Peru
(1824), at Bolivia at Uruguay (1825).
Canal Suez
 isang artipisyal na daanang tubig.
 Isang isthmus na hinati at nag-ugnay sa dalawang mahalagang anyong tubig, ang
Red Sea at Mediterranean Sea, pinabilis nito ang paglalayag mula Asya patungong
Europa
 November 7, 1869 nagbukas ang Canal Suez
Mga Kinikilalang Dakilang Asyona sa Kasaysayan
 Dr. Jose Rizal – Pilipinas
 Rabindranah Tagore – India
 Sun Yat sen – China
 Mohandas Karamchand Gandhi – India; itinuring niya si Rizal na
tagapagsimula at martir ng Kalayaan
- Sa mga sulat ni Nehru sa anak niyang si Indira, kinilala niya ang kahalagahan
ng pag-unlad ng Nasyonalismo sa Pilipinas gayon rin ang bahaging
ginampanan ni Dr. Rizal.
Ang Pilipinas Noong Kapanahunan ni Rizal
 Frailocracia – pamahalaan ng mga prayle
 Prayle – may hawak sa buhay panrelihiyon at edukasyon sa Pilipinas
 Gobernador Heneral – hari ng espanya, siya ang pinakamataas na pinuno,
Kapitan ng hukbo at bise patron ng simbahan
 Inquilino (lease holder/tenant) – tagapamahala ng mga prayle sa mga lupaing
pagmamay-ari nila
 Kasama – hinahatian ng mga Inquilino sa ani ng lupang sinasaka
 Prayle – legal na nagmamay-ari ng mga lupa dahil silang titulo
 Guardia Sibil – simbolo ng pagmamalupit ng mga Kastila na nilikha ng atas ng
hari noong Pebrero 12, 1852 at sinusog ng atas ng hari noong Marso 24, 1888.
Ito ay itinulad sa kilala ay disiplinandong Guardia Civiles ng Espanya

Ilang Mga Mabubuting Prayle

1. Padre Andres de Urdaneta
2. Padre Martin de rada
3. Padre Juan de Plasecis
4. Obispo Domingo de Salazar
5. Padre Miguel de Benavides

Konstitusyong Cadiz ng 1812

 Nagsaad ng karapatan ng mga kalalakihan sa pagboto, pambansang soberanya,
monarkiyang konstitusyunal, kalayaan sa pamamahayag, reporma sa lupa at
malayang kalakalan. Ang pagpasa ng nabanggit na konstitusyon ay manipestasyon
ng pag- usbong ng diwang liberalismo sa Espanya.
 Naimplementa lamang makaraan ang isang taon at ito ay noong Abril 17, 1813
 1814 – pinawalang bisa ng Hari
 1821 – muling pinairal
 1824 – pinatigil muli
 1836 – pinabalik muli
 1837 – tinigil muli