Professional Documents
Culture Documents
Bilgisayar Bilimi 101
Bilgisayar Bilimi 101
1
Bilgisayar Bilimi - Kur 2
gibi günümüzde eğlence amaçlı olarak kullanımı • Düşük Maliyetli, Tam Monte Edilmiş Mobil Robotlar:
yaygınlaşmaktadır. Bu robotlar tamamen montajı yapılmış, kullanıma hazır olarak
satışa sunulan eğitsel robotlardır.
• Sürü Robotları: Benzer fonksiyonlara
sahip birçok robotun bir araya gelmesiyle • Modüler Eğitsel Robot Kitleri: Modüler eğitsel
oluşur. Fonksiyonel olarak basit tasarlanmış robotların robotik sistemi değişik robotik parçalara ayrılmıştır.
robotlardır. Bu tür robotlar uygun modüllerin eklenmesi veya çıkarılmasıyla
farklı iş ve işlemleri için yeniden yapılandırılabilmektedir.
• Hibrid Robotlar: Birden fazla hareket
• Açık Kaynaklı Minyatür Sürü Robotlar: Sürü robotları,
mekaniğine sahip robotlardır. Ayrıca sibernetik
yapı olarak birleşik ve tek olmak yerine çok sayıda benzer ve
robotlar için de bu isim kullanılmaktadır.
basit fonksiyonellikte robotun ortak çalışmaları ile işleyen
Sibernetik robotlar hem elektronik hem de
robotlardır.
biyolojik (fare, böcek gibi canlı) elemanları içermektedir.
• Modüler Robotlar: Robotik sistemi 3.EĞİTSEL ROBOTTA MEKANİK BİLEŞENLER
çeşitli robotik parçalara ayrılmış robotlardır.
Yeni koşullara göre kendilerini yeniden 3.1. Eğitsel Robotta Mekanik Bileşenler: Eğitsel robotta
yapılandırabilen robotlardır. kullanılan mekanik bileşenler; gövde veya iskeleti oluşturan
şasi, mekanik kollar, aktüatörler ve robot mekanik parçaları gibi
• Mikro Robotlar: Mikro hassasiyetle işlem
yapısal bileşenler, vida, somun, rondela gibi bağlantı
yapabilen büyük robotları ve mikrometre
parçalarından oluşan bağlantı bileşenleri ile tekerlek, palet ve
boyutlarında olup mikro hassasiyetle işlem
ayak gibi parçalardan oluşan mekanik hareket/eylem
yapabilen robotlardır. Tıp alanında kullanılan
bileşenleridir.
robotlardır.
3.2. Yapısal Bileşenler (Gövde, İskelet): Robotun gövdesini,
• Nano Robotlar: Nanometre boyutlarında
ana yapısını oluşturan, diğer bileşenleri üstünde taşıyan gövde,
tasarlanmış robotlardır. Nanoteknoloji,
iskelet gibi yapılardır. Plastikten, metalden veya her ikisinden
biyoteknoloji ve biyomedikal alanlarında
de yapılabilmektedir.
kullanılan robotlardır.
1. Şasiler: Robot gövdesini
• Beam Robotlar: Mikro denetleyicileri
oluşturmak için kullanılan çeşitli türde
kullanılmadan, temel elektronik bileşenleri
plastik veya metalden yapılmış delikli,
(foto-diyotlar, kapasitörler, ledler ve
montaja hazır plakalardır.
transistörler vb) ile tasarlanmış robotlardır.
2. Mekanik Kollar, Aktüatörler: Robotun bir nesneyi
tutması, kaldırması, sürüklemesi, yukarı aşağı, sağ sol hareketi
2.3. Eğitsel Amaçlı Robotlar
yapması için kullanılan mekanik bileşenlerdir.
Robotlar eğitimde daha çok İngilizce STEM (Science,
3. Robot Mekanik Parçaları: Robota ve robot gövdesine
Technology, Engineering, Math), Türkçe FTMM (Fen, Teknoloji,
ekleme yaparak robotik platformu istenilen şekilde oluşturmayı
Mühendislik ve Matematik) eğitimini desteklemek için
amaçlayan yapısal bileşenlerdir.
kullanılmaktadır.
Öğrencilerin keşfetme, eleştirel düşünme, problem çözme 3.2.1.Yapısal Bileşenlerin Görevleri: Yapısal bileşenlerin ana
ve sosyal becerilerini geliştirme konusunda katkı sağlamaktadır. görevleri, robot için ana taşıyıcı yapıyı oluşturmaktır. Robotun
geliştirilmesine, eklemeler yapılabilmesine olanak sağlar.
• Blok (LEGO Benzeri) Tabanlı Robot Montaj Setleri:
Öğrencilerin kendi robotlarını tasarlamaları ve onları 3.3.Montaj Bileşenleri (Bağlantı Parçaları): Robotu meydana
programlayarak harekete geçirmeleri için birbirine kolayca getiren bileşenleri gövdeye veya birbirine bağlamak için
bağlanabilen parçalardan oluşan robot setleridir. kullanılan elemanlardır. (vida, somun, pul, perçin vs.)
• Düşük Maliyetli Programlanabilir Robotik Kol Setleri: 3.3.1.Montaj Bileşenlerinin Görevleri: Montaj bileşenleri tüm
Öğrencilerin kendi robotik kollarını programlayabildikleri, bileşenleri birbirine bağlayarak hem bileşenleri bir arada tutar
montajlı veya montajsız olarak satılabilen düşük maliyetli hem de hareket esnasında robotun zarar görmesi engellenmiş
setlerdir. olur.
• Düşük Maliyetli Minimum Özelliklerde Mobil Robot 3.4.Mekanik (Hareket-Eylem) Bileşenleri: Robotun hareketini
Kitleri: Temel düzeyde özelliklere ve algılayıcılara sahip sağlamak için gerekli mekanik yapıyı sağlar. Tekerler, Paletler,
montajlanmamış şekilde satışa sunulan düşük maliyetleri Ayaklar…
robotik kitlerdir. Kullanılacak olan ortam ve kullanım amacına göre farklı
• Açık Kaynaklı Düşük Maliyetli Mobil Robot hareket bileşenleri tercih edilmektedir.
Platformları: Eğitim amaçlı olarak, açık kaynak donanım ve açık
kaynak yazılım araçları ile tasarlanmış robotik setlerdir.
2
Bilgisayar Bilimi - Kur 2
4.EĞİTSEL ROBOTTA ELEKTROMEKANİK BİLEŞENLER Motorun içinde yer alan sargılara elektrik akımı
uygulandığında, yine motorun içerisinde bulunan sabit
Eğitsel robotlarda kullanılan mekanik bileşenler; butonlar,
mıknatıslara zıt yönde oluşan manyetik kuvvetin etkisi ile
anahtarlar ve konektörler gibi bağlantı bileşenleri; pil, akü,
hareket etme prensibine dayanır.
batarya gibi güç bileşenleri; hareket sağlamak için kullanılan
doğru akım, servo ve adım motor gibi hareket bileşenleridir. a. Fırçalı DC Motorlar: En eski ve en
sık kullanılan DC motor tipidir. Şarjlı el
4.1. Bağlantı Bileşenleri
matkaplarından oyuncak arabalara kadar
1-Butonlar: Üzerine basıldığında, birçok farklı alette kullanılır.
robottaki veya yazılımdaki önceden
Avantajları: Motora uygulanan gerilimin büyüklüğü ve yönü
belirlenmiş mekanik veya elektronik bir
değiştirilerek çok kolay bir biçimde hız ve yön kontrolü
sürecin başlamasını, sonlanmasını veya
yapılabilir.
kontrolünü sağlayan kontak
mekanizmalarıdır. Dezavantajları: Sürekli şafta sürtünen fırçaların aşınmasıdır.
Aynı zamanda bu sürtünme ısı oluşturduğundan fırçalı
2-Anahtarlar: Elektrikle çalışan bütün
motorların verimleri fırçasız motorlara göre daha düşüktür.
sistem ve devrelerde, devreyi açıp
kapatmaya yarayan elemanlardır. a1. Redüktörlü DC Motorlar:
3-Konektörler ve Klemensler: Robotun yapısında kullanılan Yüksek tork tercih edilen mini
elektronik bileşenlerin birbirine bağlantısı için kullanılan kablo sumo, engelden kaçan, ışık takip
bağlantı yapılarıdır. eden ve çizgi izleyen robot gibi
projeler için idealdir.
Konektör Klemens
Motorun miline bağlanan bir dişli seti
sayesinde çıkış hızı düşürülerek elde
edilen torkun artması sağlanır.
4.2. Güç Bileşenleri
1-Piller: Kimyasal enerjinin depolanabilmesi ve elektriksel a2. Redüktörsüz DC Motorlar:
forma dönüştürülebilmesi için kullanılan küçük hacimli temel
Yüksek devir gerektiren fan, dremel
güç kaynaklarıdır.
(hobi el matkabı), uzaktan kumandalı
2-Akümülatörler: Elektrik enerjisini kimyevi enerjiye oyuncak arabalar gibi cihazlarda
çevirerek depolayan ve depolanan kimyevi enerjiyi istendiğinde çoğunlukla kullanılır.
elektrik enerjisi olarak dışarı verebilen, pillerden daha güçlü
b. Fırçasız DC Motorlar:
enerji kaynaklarıdır.
Fırçalı motor yapısının tam
3-Bataryalar: Pillerin bir araya gelerek oluşturdukları pil
tersidir. Mıknatıs kısmı motorun
gruplarına batarya denir. Robotlarda, tablet ve bilgisayarlarda
milinde bulunur ve sargılar (yani
yaygın olarak kullanılır.
bobinler) sabit durur.
4.3. Hareket Bileşenleri
Fırçasız DC motorlar, rotorlarının(ortada dönen mıknatıs)
Motorlarla ilgili Çeşitli Terimler: çeşidine göre inrunner(model arabalar) veya outrunner(model
uçak ve helikopter) olarak adlandırılırlar.
Devir: Motorun tam bir turudur.
rpm: Motorun bir dakikada tamamladığı devir sayısıdır. rpm
değeri yüksek olan motorlar daha hızlıdır. İngilizce Revolutions Inrunner Outrunner
per Minute kelimelerinin kısaltılmışıdır.
Tork: Motorun dönme momentidir. Aynı devirde dönen iki
motorda torku daha büyük olan daha çok ağırlık taşır ve daha
güçlüdür. Avantajları: Fırçalı motorların aksine, bobinlere uygulanan
gerilim için aşınan bir parça barındırmadığından, sürtünmeye
Motorlar, robotun hareket etmesi için kullandığımız
bağlı verim kaybı ve bakım gerektiren parça sayısı daha azdır.
bileşenlere (tekerler, paletler, ayaklar…) gerekli motor gücünü
sağlayan bileşenlerdir. Fırçasız motorlar, yüksek performansları sebebiyle model
araçlarda oldukça sık kullanılır.
4.3.1. DC (Doğru Akım) Motorlar
Dezavantajları: Doğrudan gerilim verilerek kullanılamazlar.
Doğru akım elektrik enerjisini dairesel mekanik enerjiye Fırçasız motorlar çalışmak için mutlaka bir sürücüye (ESC)
dönüştüren makinelerdir. Robotun hareketi için kullanılan ihtiyaç duyarlar. Motor ve sürücü kartlarının maliyeti yüksektir.
temel bileşenlerden biridir. Düşük maliyetli robotlar üretmek
için uygundur.
3
Bilgisayar Bilimi - Kur 2
Servo motorlar PWM (Pulse Width Modulation) sinyal ile Bluetooth bir kablosuz haberleşme protokolüdür. 10 ile 100
çalışırlar. PWM ile gelen sinyal 1 ms ise bu servo motorun 0°, metre mesafeye kadar etkindirler.
1,5 ms ise 90°, 2 ms ise 180° konumuna gitmesi anlamına gelir. Dosya transferi, ses aktarımı ve sanal COM
Avantajları: Motorun pozisyonu hassas şekilde kontrol portu gibi uygulamalarda kullanılır.
edilebilir. Hareket için sürücüye ihtiyaç duymaz.
Dezavantajları: Kısıtlı hareket imkanı (0°-180°) 2.4 GHz frekansında çalışır.
bulunmaktadır.
Sürülebilen ve çok hassas konum İki cihaz arasında radyo frekansında sinyaller iletmek ya da
kontrol imkânı sağlayan, adım adım almak amacıyla kullanılan küçük elektronik araçlardır.
hareket eden motorlardır. Hassas Haberleşmek için görüş alanı gerekli olmadığı için optik
konumlandırma isteyen CNC tezgâhları haberleşmeden (kızılötesi gibi) daha
ve 3B yazıcı gibi cihazlarda kullanılırlar. çok tercih edilir.
Garaj kapıları, kablosuz alarm
Avantajları: Çok hassas pozisyon ve hız kontrolü, düşük sistemleri, endüstriyel uzaktan
devirde yüksek tork. kumandalar gibi küçük ve orta
Dezavantajları: Maliyetleri yüksektir. büyüklükte uygulamalarda tercih
Sürücü kartına ihtiyaç duyar. edilirler.
Sinyal Sinyal
Alıcı Dönüştürücü
5.2.Sensörler (Algıyacılar)
Projelerimizde ışık, sıcaklık, mesafe gibi fiziksel büyüklükleri
elektrik sinyallerine dönüştürmek için sensörleri kullanırız.
Robotik sistemin duyu organları olarak değerlendirebiliriz.
4
Bilgisayar Bilimi - Kur 2
DİJİTAL ÇIKIŞ
ANALOG GİRİŞ
Mekanik, elektromekanik ve elektronik sistemlerin Blok tabanlı programlama ortamları sayesinde hiçbir
veya bunların bileşeni olan robotların kontrolü için metinsel kod kullanmadan, sürükle bırak yöntemi ile program
kullanılırlar. kodlamak kolaylaşmıştır.
Kartlara göre farklılık göstermekle beraber kart ile
bilgisayar arasındaki bağlantı için genellikle USB iletişim birimi
kullanılmaktadır. Dâhili Wi-Fi veya bluetooth parçası olan
çeşitleri de bulunmaktadır.
5
Bilgisayar Bilimi - Kur 2
Fiziksel dünya ile etkileşim içinde Belirtilen açıda soldan sağa dönmesi için kullanılır.
interaktif uygulamalar (oyun, hikâye,
Belirtilen açıda sağdan sola dönmesi için kullanılır.
animasyon) ve kablosuz olarak
programlanabilen robotlar oluşturmak için Sahnede rastgele konuma gider.
modüler ve geliştirilebilir şekilde
tasarlanmıştır.
6.2. mBlock Programının Yüklenmesi
mBlock yazılımının güncel sürümünü
https://mblock.makeblock.com/en-us/download/ adresinden,
kullanılacak işletim sistemi (Windows, Mac, Linux…) seçilerek
ücretsiz olarak indirilebilmektedir.
İndirdikten sonra kurulum dosyası
(V5.4.0.exe) çalıştırılarak kurulum
gerçekleştirilir ve yandaki simge tıklanarak
kullanılmaya başlanabilir.
10
2 3 4 5 6 7
1- Sahne,
2- Tam ekran,
3- Normal Görünüm, sahne büyüktür.
4- Küçük Görünüm, sahne küçüktür.
5- Koordinat sistemini açar.
6- Programı durdur.
7- Programı başlat.
8- Kuklaları görme ve yeni kukla ekleme.