‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫أثر اللون على البعذ النفسي لمستخذمي الفضاءات الذاخلية في المستشفيات‬

‫المستشفيات العامة في مذينة السليمانية حالة دراسية‬

‫●‬ ‫د‪.‬االى فـريـذٍى عـلى‪ -‬خستدر هسدهذ‬ ‫●‬

‫ردهؤ خلسل٘ودً٘ٔ خلتمٌ٘ٔ‬
‫فؤاد جالل هحوَد‪ -‬هذسس هسدهذ‬
‫لسن خلٌْذسٔ خلووودسٗٔ‪ -‬ول٘ٔ خلٌْذسٔ ‪ -‬ردهؤ خلسل٘ودً٘ٔ‬
‫هحدػش فٖ ردهؤ رْ٘دى ‪ /‬خلسل٘ودً٘ٔ‬

‫خالستالم فٖ‪1105/01/01 :‬‬

‫لسَل خلٌشش فٖ‪1106/13/15 :‬‬
‫‪DOI Link: https://doi.org/10.17656/sjes.10050‬‬

‫الوستخلص‬

‫فٖ خهـدجْن خلتفدئل ٍخلحَ٘ٗٔ ٍخلٌشدؽ ٍخألهل فٖ سشهٔ‬
‫خلشفدء‪ ،‬وود تسدّن فٖ بهـدء خلفشٗك خلـسٖ ٍخالدخسٕ خلٌشدؽ‬
‫للوول زتفدى ٍزذٍى هلل ٍخلتٖ توتسش هي خلوْدم خلَك٘ف٘ٔ خلسده٘ٔ‬
‫خلتٖ تمَم هلْ٘د خلوستشف٘دت‪ٍ .‬ززله ٗوذ فْن خظدجض‬
‫ٍهاحشخت خللَى وإحذ خلوٌدطش خلمَٗٔ خلواحشٓ فٖ تظو٘ن‬
‫خلذخخلٖ للفؼدءخت هي خألّو٘ٔ زوىدى فٖ ؤٕ تظو٘ن‪ ،‬بر بى‬
‫دسخسٔ خألحش خلٌفسٖ لْزُ خأللَخى فٖ خإلًسدى ٗشتسؾ زدلزدًر‬
‫خلَك٘فٖ للتظو٘ن‪ ،‬ألى دسخسٔ بحت٘دردت خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ‬
‫فٖ خألزٌ٘ٔ ًٍَم شدغلِ٘ ًٍَم خلٌشدؽ خلزٕ ٗودسس فْ٘د ٍخلوذٓ‬
‫خلضهٌ٘ٔ لَرَد خلفشد فٖ خلفؼدء تتحذد زشىل سج٘سٖ هي خالل‬
‫فلسفٔ خأللَخى ٍهودًْ٘د ٍداللتْد خلشهضٗٔ ٍهد لْد هي ؤحش فٖ‬
‫خلٌفس خلسششٗٔ ٍفٖ هستَى ًشدؽ خلفشد‪ ،‬وود ٗتن تحذٗذ‬
‫خأللَخى ٍفمدً لَكدجف خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ خلوـلَذ دسخستْد‪ ،‬وود‬
‫ٍٗتن خألخز زدلحسسدى خأللَخى خلتٖ تالجن تله خلَكدجف‪ ،‬هي‬
‫ًدح٘ٔ تإه٘ي ؤفؼل ؤدخء ٍك٘فٖ ٍؤهلى هستَى هي خلشخحٔ‬
‫خلٌفس٘ٔ لوستخذهٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ فٖ خلوستشف٘دت‪.‬‬
‫تتوخل زَرَد بهىدً٘ٔ بستخذخم خللَى فٖ تحس٘ي خلحدلٔ خلٌفس٘ٔ‬
‫هشكلة البحث‪:‬‬
‫ٍرَد غوَع فٖ خلواللٔ ز٘ي هالجؤ خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ‬
‫خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت هن خلشوَس زدألهدى ٍخلشخحٔ‬
‫خلٌفس٘ٔ للوشػى فْ٘د‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ْٗذف خلسحج بلى خلتوشف هلى تإح٘ش خللَى هلى‬
‫طحٔ خالًسدى زشىل هدم ٍخلسوذ خلٌفسٖ زشىل‬
‫خدص ٍتحس٘ي خألدخء خلَك٘فٖ للفؼدءخت‬
‫خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت هي ؿشٗك دسخسٔ خأللَخى‬
‫خلوستخذهٔ فْ٘د هن بهىدً٘ٔ تَك٘فْد زود ٗتالءم هن ًفس٘ٔ‬
‫ٍطحٔ هستخذهٖ ّزُ خلفؼدءخت فٖ خلوستشف٘دت‪ .‬وود تْذف‬
‫خلذسخسٔ بلى خلتوشف هلى خلذالالت خلسٌَ٘ٗٔ ٍخلتوس٘شٗٔ للَى‬
‫ٍؤحشُ فٖ وفدءٓ خلتظو٘ن خلذخخلٖ للوستشف٘دت ٍخلخشٍد زحلَل‬
‫ٍخلتشخحدت تحمك فْودً ؤوسش للَى ٍو٘ف٘ٔ تَك٘فِ زشىل ٗوضص هي‬
‫وفدءٓ خلفؼدءخت خلوستخذهٔ فْ٘د‪.‬‬
‫خهتوذ خلسحج خلوٌْذ خلَطفٖ خلتحل٘لٖ ٍرله هي خالل ٍطف‬
‫ٍتحل٘ل خلسوذ خللًَٖ لسوغ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ لخالحٔ هي‬
‫خلوستشف٘دت خلودهٔ فٖ هذٌٗٔ خلسل٘ودً٘ٔ وحدلٔ دسخس٘ٔ‪ ،‬وود‬
‫خهتوذ خلسحج خلومدزالت خلو٘ذخً٘ٔ لوزوَهٔ هي هستخذهٖ تله‬
‫خلفؼدءخت رخت خلَكدجف خلووودسٗٔ خلوختلفٔ لووشفٔ تإح٘ش خلسوذ‬
‫خلٌفسى للَى فْ٘د‪ٍ ،‬هي حن تحذٗذ خإلستٌتدردت خلٌْدج٘ٔ ٍخلتٖ‬
‫للوشػى هستخذهٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت ٍخلوسدهذٓ‬
‫فٖ تسشٗن هول٘ٔ خلوالد فْ٘د‪.‬‬
‫الكلوبت الوفتبحية‪ :‬خأللَخى‪ ،‬خلسوذ خلٌفسٖ ‪ ،‬خلفؼدء خلذخخلٖ‪،‬‬
‫خلوستشف٘دت‪.‬‬

‫هذف البحث‪:‬‬ ‫‪ .1‬الوقذهــة‪:‬‬

‫خلتوشف هلى تإح٘ش خأللَخى هلى خلسوذ خلٌفسٖ للوشٗغ‪ٍ ،‬بهىدً٘ٔ‬ ‫بى خلتغ٘٘ش خلحدطل فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ للوستشف٘دت ًت٘زٔ‬
‫تَك٘فْد زود ٗتالجن هن ًفس٘ٔ ٍطحٔ خألفشخد هستخذهٖ‬ ‫خلتـَس خلسشٗن فٖ تمٌ٘دت خلـر ٍخلتَسن خلْدجل فٖ طٌدهٔ‬
‫خلفؼدءخت خلووودسٗٔ ٍخلتَط٘ٔ زةستخذخهْد فٖ خلوستشف٘دت‬ ‫خألرْضُ ٍخألدٍخت خلوتخظظٔ ٍتمذم ؤسدل٘ر خلوالد ٍتوذد‬
‫ٍخألزٌ٘ٔ خلظح٘ٔ زشىل هدم‪.‬‬ ‫ؤًَخهِ ٍتـَس خلـشق خلفٌ٘ٔ خلذل٘مٔ فٖ هول٘تٖ خلىشف‬
‫ٍخلتشخ٘ض لْد بًوىدسدت بٗزدز٘ٔ ٍسلس٘ٔ هلى خلوشػى‬
‫ٍخلفشٗك خلـسٖ فٖ ًفس خلَلت‪ ،‬ح٘ج تختلف ؤرَخء‬
‫فرضية البحث‪:‬‬
‫خلوستشف٘دت خلَك٘ف٘ٔ ٍخلزودل٘ٔ فٖ خلتظو٘ن هي غ٘شّد هي‬
‫ٗاحش بخت٘دس ٍبستخذخم خأللَخى فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ‬
‫خألزٌ٘ٔ خلودهٔ ٍخلتٖ تتـلر ششٍؿدً ٍهَخطفدت خدطٔ زْد‪،‬‬
‫للوستشف٘دت هلى خلشوَس زدألهدى ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشػى‬
‫تتؼوي زظفٔ خدطٔ خلحدرٔ خلى ؤرَخء ٍهاحشخت لًَ٘ٔ بٗزدز٘ٔ‬
‫ٍٗسدهذ فٖ تسشٗن هول٘ٔ خلوالد فْ٘د ‪.‬‬
‫تسدهذ هلى تحس٘ي خلحدلٔ خلٌفس٘ٔ ٍخلوؼَٗٔ للوشػى ٍتسدھم‬

‫‪94‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫خلشوسٖ ٍخلوددخت ٍخلتمدل٘ذ خلخدطٔ لىل هٌـمٔ‪ٍ .‬ززله ٗادٕ‬ ‫أهوية البحث‪:‬‬
‫خللَى دٍسخً حَ٘ٗدً فٖ هزدل خلتظو٘ن خلذخخلٖ‪ ،‬فَْ ٗوول هلى‬
‫بزشخص هٌدطش خألحدث ٍهاللتْد زوحتَٗدت خلتشى٘ل فٖ خلفؼدء هي‬ ‫ٗلْش ؤّو٘ٔ خلسحج هي خالل خلذٍس خلشج٘سٖ للَى فٖ صٗددٓ‬
‫ؤسػ٘دت ٍسمَف ٍرذسخى‪ ،‬وود ٗحتل خللَى هىدًٔ هْؤ فٖ‬ ‫وفدءٓ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشفى‪ٍٗ ،‬وذ هذم خإلّتودم زْزخ‬
‫رو٘ن خلفودل٘دت فٖ خلح٘دٓ خلودهٔ ٍخلخدطٔ‪ٍ ،‬ززله فدألحش خلزٕ‬ ‫خلذٍس فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ ؤحذ خألسسدذ خلشج٘سٔ فٖ بخفدق‬
‫تولِ٘ هلٌ٘د خأللَخى فٖ خلفؼدء سٌ٘وىس هلى خلشوَس خلٌفسٖ‬ ‫خلىخ٘ش هي خلوستشف٘دت فٖ خألدخء خلَك٘فٖ ٍهذم ًزدحْد زشىل‬
‫ٍخلزسذٕ لوستخذهٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ فٖ خلوسٌى (خلف‪،‬‬ ‫هدم‪ ،‬وود ٗحدفق خلتظو٘ن خلذخخلٖ للوستشف٘دت هلى ٍحذٓ‬
‫‪ ،1114‬ص‪. )41‬‬ ‫خلوٌدطش ٍبًسزدهْد ٍتودسىْد‪ٍٗ ،‬سدهذ فٖ خلتمل٘ل هي‬
‫خلتإح٘شخت خلسلس٘ٔ خلٌدتزٔ هي خإلستخذخم غ٘ش خلوذسٍس‬
‫‪ .3.1‬العَ اهل الوؤثرة في إختيبر اللَى‪:‬‬ ‫لأللَخى‪ٍٗ ،‬اوذ هلى ؤّو٘ٔ دٍس خلوظون خلذخخلٖ فٖ خخت٘دس‬
‫خأللَخى خلوالجؤ للفؼدءخت خلوختلفٔ فٖ خلوستشف٘دت هي خالل‬
‫تاحش هذٓ هَخهل فٖ بخت٘دس خللَى‪ ،‬ودلودهل خلس٘حٖ ٍخلَك٘فٖ‪،‬‬ ‫خإلهتودد هلى خلذسخسدت خلوتخظظٔ فٖ ّزخ خلوزدل ‪.‬‬
‫ٍخلوددخت ٍخلتمدل٘ذ ٍهدهل خلزٌس ٍخلسي ٍخلوَ٘ل خلشخظ٘ٔ‬
‫لإلًسدى ٍخلحدلٔ خلظح٘ٔ ٍغ٘شّد‪ٍ ،‬ززله تتشدزه فٖ هول٘ٔ‬ ‫‪ .1.1‬هفهَم اللَى‪:‬‬
‫بخت٘دس خأللَخى هزوَهٔ هي خلواحشخث هود ٗستَرر هلى‬
‫خلوظون خإللودم زْد ٍهوشفٔ خظدجض خأللَخى ٍطفدتْد‪،‬‬ ‫خللٍى َّ طفٔ خٍ هلْش للسؿَم ًتٗرٔ لٍلٍم خلػئ هلْ٘د‪،‬‬
‫ٍهوشفٔ ًلن تشت٘ر خأللَخى ٍخلخـؾ خللًَ٘ٔ ٍؿشق بهذخدّد(‬ ‫ٍَّ هدهل وزٗس فٖ تمدٗس شول خالشٗدء ٍؤحردهْد ٍفٖ تمدٗس‬
‫شىل سلن ‪ ،) 0‬فدأللَخى هسدسٓ هي هَردت وْشٍهغٌدؿ٘س٘ٔ‬ ‫خؤزودد ٍخلهسدفدت‪ٍ .‬ولهٔ لٍى ٗستوهلْد هلهدء خلؽزٗؤ‬
‫تتوتن زتإح٘شخت هختلفٔ فٖ سئٗتٌد هلى ؤى خألرٍخق لن تتفك فٖ‬ ‫ٍٗمطدٍى زْد فدّشٓ فٗصٗدجٗٔ ًدترٔ هى تحلٗل خلػٍء‬
‫خإلست٘دح بلى لَى زوٌِ٘‪ٍ ،‬هذم خإلست٘دح بلى لَى آخش‪ٍ ،‬خأللَخى‬ ‫خألزٗع‪ٍٗ ،‬ستوهلْد خلفًدًٍى خلتشوٗلٍٗى ٍخلهشتغلٍى‬
‫تشىل سهَصخً لوشدهش هوٌ٘ٔ ؤٍ هالهدت هحذدٓ فٖ ح٘دٓ خلفشد‪،‬‬ ‫زدلطزدغٔ ٍههدل خلهؽدزن ٍٗمطدٍى زْد خلهٍخد خلطدزغٔ‬
‫ٍزسسر بختالف تإح٘ش خأللَخى زةختالف خلشوَس ًحَُ فةى ؤٕ‬ ‫(‪ ،)pigments‬خلتٖ ٗستوهلًٍْد إلًتدد خلتلٍٗى (شىل سلن‬
‫بًسدى هٌز خلـفَلٔ خلوسىشٓ ٗستـ٘ن ؤى ٗذسن هي ؿشٗك خلسظش‬ ‫‪ .)0‬فدللٍى َّ رلن خلتإحٗس خلفسٍٗلٍرٖ خلخدص زٍفدجف‬
‫ٍٗسذؤ هي تله خللحلٔ زتىَٗي شوَس هو٘ي ًحَ رله خللَى ٍسزود‬ ‫ؤهػدء خلرسم خلًدتذ هلى شزوٗٔ خلوٗى‪ ،‬سٍخء ودى ًدترد هى‬
‫ٗوتذ هوِ رله خلشوَس حتى سي خلٌؼذ (هحسي‪ ،1101 ،‬ص‪.)8‬‬ ‫خلهددٓ خلطزدغٗٔ خلهلًٍٔ ؤٍ هى خلػٍء خلهلٍى‪ ،‬فدللٍى برى َّ‬
‫ٍٗوتسش خللَى خلوٌظش خألسدسٖ فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ‪ ،‬لود لِ‬ ‫بحسدس ٍلٗس لِ ؤٕ ٍرٍد خدسد خلزْدص خلوطزٖ للودجًدت‬
‫هي تإح٘ش ًفسٖ ٍهدؿفٖ هلى خلوتلمٖ ٍٗخلك سد فول بٗزدزٖ ؤٍ‬ ‫خلحٗٔ (خلف‪ ،1114 ،‬ص‪.)37‬‬
‫سلسٖ تزدِّ‪ ،‬فدإلحسدس زذفء خللَى هخال ٗوـٌ٘د شوَسًخ‬
‫رو٘الً‪ٍ ،‬خإلحسدس زسشٍدٓ خللَى ٗوـٌ٘د شوَسخً زدلْذٍء ٍّىزخ‬ ‫‪ .1.1‬فلسفة اللَى‪:‬‬
‫بر ٗىوي خإلهتسدس خألّن فٖ هحدودٓ ّزخ خلشوَس هي خالل‬
‫خلتظو٘ن‪ٍ .‬هي ٌّد فدلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ لغشف خلوستشف٘دت‪،‬‬
‫بى دسخسٔ خألحش خلٌفسٖ لأللَخى فٖ خإلًسدى تشتسؾ زدلزدًر‬
‫ٍلدهدت خلذسٍس‪ٍ ،‬خلوـدهن‪ٍ ،‬خلوىدتر ٍغ٘شّد ٗختدس لْد‬
‫خلَك٘فٖ للتظو٘ن‪ ،‬ألَّى دسخسٔ هتـلسدت خلفؼدء خلووودسٕ‬
‫ؤلَخى هختلفٔ تتٌدسر هن ٍك٘فٔ ول فؼدء‪ ،‬زح٘ج تادٕ دٍسخً‬
‫ًٍَم شدغلِ٘ ًٍَم خلٌشدؽ خلزٕ س٘ودسس ٍخلوذٓ خلضهٌ٘ٔ‬
‫فٖ تحم٘ك خلتإح٘ش خلوـلَذ فٖ سلَن ٍهضخد خلٌدس خلزٗي‬
‫لَرَد خلفشد فٖ فؼدءٍ هو٘ي تتحذد زشىل سج٘سٖ هي خالل‬
‫ٗتَخرذٍى فٖ تله خلفؼدءخت خلوختلفٔ‪ٍ ،‬توتسش خلفؼدء خلودم فٖ‬
‫فلسفٔ خأللَخى ٍهودًْ٘د ٍداللتْد خلشهضٗٔ ٍؤحشّد هلى خلسوذ‬
‫خلوسٌى ٍخحذخً هي ؤّن ّزُ خلفؼدءخت ٍتوخل زشىل هدم رو٘ن‬
‫خلٌفسٖ لألًسدى ٍفٖ هستَى ًشدؿِ‪ٌٍّ .‬دن خلوذٗذ هي‬
‫خلفؼدءخت غ٘ش خلسىٌ٘ٔ‪ ،‬فٖ خألزٌ٘ٔ خلتزدسٗٔ ٍخألزٌ٘ٔخل حمدف٘ٔ‬
‫خلٌلشٗدت حَل خلواللٔ ز٘ي خلسوذ خلٌفسٖ ٍخأللَخى‪ٍ ،‬وخ٘ش‬
‫ٍخلذٌٗ٘ٔ‪ٍ ،‬فٖ خألزٌ٘ٔ خلظح٘ٔ ٍخلوستشف٘دت ٍحسر‬
‫هي ّزُ خلٌّلشٗدت تشتسؾ زدلذالالت خلوستمدٓ هي خلـس٘ؤ‪،‬‬
‫خإلحت٘دردت خلٌفس٘ٔ لوستخذهٖ ّزُ خلفؼدءخت خلودهٔ‪.‬‬
‫توذ خأللَخى خلذخفحٔ هخ٘شٓ ٍهٌسْٔ فٖ ح٘ي توـٖ‬ ‫ٍهوَهد‬
‫(هسذخلْددٕ ٍخلذسخٗسٔ‪ ،1100 ،‬ص‪)65‬‬
‫خأللَخى خلسدسدٓ خإلحسدس زدلْذٍء ٍخلسىٌ٘ٔ (شىل سلن ‪،)1‬‬
‫‪ .4.1‬اإلضبءة ٍاللَى‪:‬‬ ‫ٗس٘ي (رذٍل سلن ‪ )0‬ؤّن خلذالالت ٍخلوودًٖ خلوتولمٔ زدأللَخى‬
‫خألٍل٘ٔ (دزس‪ ،1117 ،‬ص‪.)56‬‬
‫توتوذ تإح٘ش خإلػدءٓ هلى هظذسّد ٍلًَْد ٍوًَْد هسدششٓ ؤٍ‬
‫غ٘ش هسدششٓ هي خلوَخهل خلوْؤ ٍخلواحشٓ هلى خإلحسدس‬ ‫‪ . 2.1‬اللَى في التصوين الذاخلي‪:‬‬
‫زدلتزشزٔ خلوىدً٘ٔ ٍهلى توشٗف َّٗٔ خلفؼدء ٍهومِ خلحسٖ‬
‫خلووٌَٕ ٍفٖ تحم٘ك خلْ٘ؤٌ خلشٍح٘ٔ لسوغ خلفؼدءخت‬ ‫بى دسخسٔ خأللَخى ًٍلشٗدتْد ٍتإح٘شختْد خلوختلفٔ ٍؿشخجك‬
‫خلذخخل٘ٔ‪ .‬بى ل٘ؤ ٍدسرٔ خللَى ٍلدزل٘تِ هلى هىس خألهَخد‬ ‫بستخذخهْد ّٖ دسخسدت حذٗخٔ ًسس٘دً‪ٍ ،‬ززله فةى ؤغلر‬
‫خلؼَج٘ٔ خلوختلفٔ لِ تإح٘ش وس٘ش هلى خإلػدءٓ خلىل٘ٔ للفؼدء‬ ‫خلتظده٘ن خلذخخلِ٘ فٖ هودسٓ خلمشٍى خلمذٗؤ ال تحتَٕ هخل ّزخ‬
‫خلوستوول ٍخللَى وف٘ل زضٗددٓ خلم٘ؤ خلحم٘م٘ٔ للؼَء‬ ‫خلفْن هي خللَى ًٍلشٗدتِ‪ٍ ،‬ززله ؤستوولت خأللَخى ٍفمدً‬
‫خلوستخذم‪ٍ ،‬زْزخ خلوزدل فةى لَى خألحدث ٍخلزذسخى‬ ‫لألَّخء ٍخألرٍخق خلشخظِ٘ ؤٍ ٍفك هودى ٍدالالت خأللَخى‬
‫ٍخألسػ٘دت ٍخلسمَف لِ تإح٘ش وس٘ش هلى خإلػدءٓ خلوَرَدٓ‬ ‫ٍسهـَصّد هي ح٘ج خستسدؿْد زدلووتمذ ٍخلذٗي ٍخلوَسٍث‬

‫‪05‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬
‫ٍزوخـؾ لًَٖ ٗوـٖ خلشوَس زدلشخحٔ ٍخلـوإًٌ٘ٔ ٍٗملل هي خالم‬
‫خلوشػى ٍشوَسّن زوذم خالستمشخس زوزشد خلوس٘ت خدسد خرَخء‬
‫خلذفء خلوٌضلٖ‪ٍٗ ،‬تٌدسر فٖ ّزُ خلحدلٔ هخـؾ لًَٖ زذسردت‬
‫ل٘توىي هي خلوسدهذٓ فٖ ّزُ خلوْؤ خلى ردًر خستخذخم زوغ‬
‫خاللَخى خلٌشـٔ زٌسر زس٘ـٔ فٖ خلتظو٘ن لسج سٍح خلسوددٓ‬
‫لذى خلوشػى (‪.)Jonathan, 2002, P54‬‬
‫ٍتخؼن هول٘ٔ بخت٘دس خأللَخى فٖ خلوستشف٘دت لذسخسٔ دل٘مٔ‬
‫هي خالل هتخظظ٘ي هلى دسخٗٔ زخَخطْد ٍتإح٘شختْد خلوختلفٔ‬
‫زوذ ؤى حست تإح٘ش خأللَخى هلى خلوشػى هود ٗاحش هلى ػغؾ‬
‫خلذم ٍهَردت خلوخ ٍػشزدت خلملر ٍخلٌسغ‪ٍ .‬خأللَخى خلذخفحٔ‬
‫هخل خألحوش ٍخلسشتمدلى ٍخلَسدى ٍخألطفش ٍغ٘شّد توول هلى‬
‫تحشٗه خلوشدهش ٍتٌسِ خلحَخس ٍخًودشْد هود ٗسدهذ خلوشٗغ‬
‫هلى خلوخَل للشفدء‪ .‬ؤهد فى حدالت خألهشخع خلوضهٌٔ خلتى‬
‫ٗؼـش فْ٘د خلوشٗغ لإللدهٔ فتشخت ؿَٗلٔ ف٘ىَى هي خألفؼل‬
‫بستخذخم خللَى خألصسق خلودجل بلى خألخؼش خلزى ٗوول هلى‬
‫خستشخدء خلزْدص خلوظسى‪ٌٍّ .‬دن ؤلَخًد ٗفؼل خلزون زٌْ٘د‬
‫فٖ فؼدء ٍخحذ هخل خألطفش ٍخألطفش خلودجل بلى خألخؼش‬
‫ٍخألخؼش ٍرله ألًْد ٍزتإح٘ش خإلػدءٓ خلذخخل٘ٔ تزول خلوشٗغ‬
‫شدحر خللَى‪ٍ ،‬وزله خألصسق خلسدّت ٗسوج هلى خلحضى ٍخلىأزٔ‬
‫(‪. )Pile, 1997, P123‬‬
‫‪ .2‬الذراسة العولية‪:‬‬
‫لغشع برــشخء خلذسخسٔ خلوول٘ٔ فمذ تــنّ بخت٘دس حالحٔ‬
‫هستشف٘دت هدهٔ فٖ هذٌٗٔ خلسل٘ودً٘ٔ حدلٔ دسخس٘ٔ لووشفٔ‬
‫تإح٘ش خللَى هلى خلسوذ خلٌفسٖ‪ ،‬ح٘ج تن دسخسٔ خللَى زةهتسدسُ‬
‫خلوتغ٘٘ش خلواحش ٍهاللتِ خلسوذ خلٌفسٖ‪ٍ ،‬تن ط٘دغٔ فشػ٘دت‬
‫خلسحج ٍخلوتوخلٔ زتإح٘ش بخت٘دس ٍبستخذخم خأللَخى فٖ خلتظو٘ن‬
‫خلذخخلٖ للوستشف٘دت هلى خلشوَس زدألهدى ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ‬
‫للوشػى بػدفٔ خلى تسشٗن هول٘ٔ خلوالد فْ٘د‪ٍ ،‬ألرل بختسدس‬
‫طحٔ خلفشػ٘ٔ تن خإلهتودد هلى هد ٗلٖ‪:‬‬
‫بخت٘دس حالحٔ هستشف٘دت هدهٔ فٖ هذٌٗٔ خلسل٘ودً٘ٔ‪.‬‬
‫تحذٗذ ٍس٘لٔ خلم٘دس (بستودسٓ خإلستسدًٔ) هن تحذٗذ‬ ‫‪‬‬
‫خلوستسٌ٘٘ي خلوتوخل زدلوشػى‪.‬‬
‫تحذٗذ هفشدخت بستودسٓ خإلستس٘دى لتإح٘شخت خللَى خإلٗزدز٘ٔ‬ ‫‪‬‬
‫ٍخلسلس٘ٔ ٍخلسوذ خلٌفسٖ خلوتوخل خلشوَس زدألهدى ٍخلشخحٔ‬
‫خلٌفس٘ٔ ٍتسشٗن هول٘ٔ خلوالد ٍهي حن تتن خلومدسًٔ ز٘ي‬
‫خلٌتدجذ ٍهوشفٔ هذى تإح٘ش بستخذخم خللَى هلى خلسوذ‬
‫خلٌفسٖ لوستخذهٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت‪.‬‬
‫‪ٍ .1.2‬سيلة القيبس‪:‬‬
‫بهتهدت ّزُ خلذسخسٔ هلى هٌْذ خإلستزٗدى فٖ رهن خلهولٍهدت‬
‫ٍلمد خستخدم فٖ خلسحج خإلستزٗدى خلهفتٍح خلوغلك خلرٕ ٗتػهى‬
‫ؤسحلٔ هغلمٔ زخٗدسخت هحددٓ‪ٍ ،‬لطد خلسحج فحٔ هوٌ٘ٔ هي‬
‫هستخذهٖ خلوستشفى ٍّن خلوشػى‪ٍ .‬لذ تن تٍصٗن‬
‫خإلستس٘دًدت هلى هزوَهٔ هشَخج٘ٔ هي خلوشػى فٖ حالحٔ‬
‫هستشف٘دت هى هستشفٗدت هذٌٗٔ خلسل٘ودً٘ٔ (رذٍل سلن ‪،)1‬‬
‫ٍتَصهت ؤسحلٔ خإلستس٘دى هلى حالحٔ هحدٍس سجٗسٗٔ تتولق‬
‫‪05‬‬
‫ٍٗزر ؤى تودلذ زح٘ج تخذم خلغشع هي هىس خلؼَء ٍزتَصٗن‬
‫طح٘ح ٗسدهذ هلى خلتمل٘ل هي ًسسٔ دسرٔ خلسـَم فٖ‬
‫خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوسٌى (خلف‪ ،1114 ،‬ص‪. )063‬‬
‫‪ .5.1‬التأثيرات الٌفسية لأللَاى‪:‬‬
‫تاحش خأللَخى هلى خلٌفس فتحذث فْ٘د بحسدسدت ٌٗتذ هٌْد‬
‫بّتضخصخت‪ ،‬زوؼْد َٗحٖ زإفىدس تشٗحٌد ٍخألخشى ًؼـشذ‬
‫هٌْد‪ ،‬فوٌذ ٍػن ؤٕ تظو٘ن دخخلٖ لسٌدٗٔ هد ٌٗلش خلى تإح٘شخت‬
‫خللَى خلٌفس٘ٔ ٍهي زٌْ٘د خلتإح٘شخت هلى حزن خلفؼدء خلذخخلٖ‬
‫خللدّشٕ ٍزسسر خذخم خلٌلش ٍف٘ود ٗتولك زدلوسـحدت ٍخلحزَم‬
‫فدأللَخى خلسدسدٓ ٍهلى خألخغ خلضسلدء خلفدتحٔ خلم٘ؤ تلْش‬
‫خلفؼدء خلذخخلٖ زإًِ ؤوخش بتسدهد ٍؤوسش هي حزوِ خلحم٘مٖ ‪،‬ؤهد‬
‫خأللَخى خلحدسٓ فٌزذّد توـٖ شوَسخً زظغش حزن خلفؼدء‬
‫خلذخخلٖ ٍلظش خلوسدفٔ (ّدٍسد‪ ،1116 ،‬ص‪.)020‬‬
‫فدإلّتودم زدأللَخى كدّشٓ طح٘ٔ‪ٍ ،‬ال ؤحذ ٗشى لًَدً ف٘إخز‬
‫ردًسد ح٘ددٗد ًفس٘دً‪ ،‬فولى خلفَس ٍزشىل غشٗضٕ تسذؤ هشدهش‬
‫خلمسَل هي سشٍس ٍتودؿف ٍحر‪ٍ ،‬هشدهش خلشفغ هي وشخّ٘ٔ‬
‫ٍغؼر ٍرله زوزشد سئٗٔ خللَى ٍخلشخض خلزٕ ٗحر ٍٗتدزن‬
‫تٌس٘ك خأللَخى فٖ هٌضلِ ٍهىتسِ ٍهح٘ـِ خلوولٖ ؤٍ خلح٘دتٖ‬
‫زشىل هدم‪ َّ ،‬بًسدى ٗحول خلىخ٘ش هي خإلّتودم ٍخلخمدفٔ‬
‫ٍخلتٌل٘ن‪ٍ .‬خإلّتودم زدأللَخى بًوىدس ؿس٘وٖ لخمدفٔ هدل٘ٔ تتزلى‬
‫فٖ خإلّتودم زدلزٍق ٍخلزٕ ٗوىس ؿس٘ؤ خإلًسدى ًٍفس٘تِ‪.‬‬
‫فدإلًسدى ٗتودهل َٗه٘دً هن خأللَخى هستخذهدً ؤٍ هشدّذخً‪ٍ ،‬لىي‬
‫زوؼْن ٗتودهل هوْد زةًـسدم ًفسٖ دٍى خلتوشس فٖ خلمشخءٓ ؤٍ‬
‫خلووشفٔ زودّ٘ٔ خأللَخى ٍهذلَالتْد خلٌفس٘ٔ‪ .‬زوؼْن ال ٗذسن هد‬
‫ّٖ خأللَخى خألسدس٘ٔ ؤٍ خأللَخى خلخدًَٗٔ‪ ،‬ؤٍ خأللَخى خلوتودوسٔ‬
‫ؤٍ خلوتؼددٓ ٍهدّ٘ٔ خأللَخى خلوتىدهلٔ ٍخلوتؼدهٌٔ‪ ،‬ؤٍ‬
‫خلتإح٘شخت خلٌفس٘ٔ لىل هٌْد (‪.)Frank, 2006, P101‬‬
‫‪ .6.1‬التصوين الذاخلي في الوستشفيبت‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫ٗختلف هفَْم خلتظو٘ن خلذخخلٖ للوستشف٘دت هٌِ هي زدلى ؤًَخم‬
‫خلوسدًى خألخشى ودلف٘الت ٍخلمظَس ٍغ٘شّد‪ ،‬فـس٘ؤ‬
‫خلوستشف٘دت خلظح٘ٔ تتـلر ششٍؽ ٍهَخطفدت ٍهمدٗ٘س‬
‫ٗفتشع خلوول زوَرسْد‪ ،‬فوول٘ٔ خخت٘دس هٌدطش خلفؼدء خلذخخلٖ‬
‫ٍهَخد خإلًْدء لألسػ٘دت ٍخلحَخجؾ ٍخألسمف ٍخلفشش ٍخإلػدءٓ‬
‫لْد تإح٘ش وس٘ش تٌوىس بهد سلسدً ؤٍ بٗزدزدً هلى خلوشػى ٍخلفشٗك‬
‫خلـسٖ ٍخالدخسٕ ٍخلضٍخس‪ ،‬لزله فْٖ تحذد ٍفمد لوودٗ٘ش‬
‫ٍهحذدخت ٍؤسسدذ هلو٘ٔ لَٗٔ تإخز فى خإلهتسدس هذى خلتإح٘ش‬
‫خلٌفسٖ ٍخلزسذٕ لْزُ خلوَخد هلى هستخذهى خلوستشفى‪،‬‬
‫ٍل٘ست زدهتسدسّد ًدح٘ٔ تزو٘ل٘ٔ ؤٍتىو٘ل٘ٔ فمؾ وود َّ خلوفَْم‬
‫خلسدجذ ز٘ي خلودهٔ (خلوٌسٖ‪ ،1111 ،‬ص‪.)53‬‬
‫‪ .7.1‬األلَاى في الوستشفيبت‪:‬‬
‫توتسش خأللَخى هي ؤّن خألسدس٘دت خلتٖ ٗشتىض هلْ٘د خلتظو٘ن‬
‫خلذخخلٖ للوستشف٘دت زدإلهتودد هلى تإح٘شختْد خلٌفس٘ٔ ٍخلزسذٗٔ‬
‫فٖ تحم٘ك خألرَخء خلظح٘ٔ ٍخلٌفس٘ٔ خلوٌدسسٔ‪ٍ ،‬تختلف ّزُ‬
‫خالرَخء زدختالف ؿس٘ؤ خأللسدم فٖ خلوستشفى بر تختلف ؤرَخء‬
‫غشف خلوشػى ٍؤّذخفْد خلَك٘ف٘ٔ زةختالف خلزٌس ٍخلووش‬
‫ٍغ٘شُ هود ٗستَرر تىَٗي فؼدء هوودسٕ زدرَخء هشٗحٔ‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬
‫‪ٍ ،% 41‬ؤّو٘ٔ إلستخذخهْد فٖ خلوستشف٘دت زلغت ‪ ،%25‬هن‬
‫خلتإو٘ذ هلى خلواللٔ ز٘ي خأللَخى ٍهول٘ٔ خلوالد زٌسسٔ ‪ %38‬هي‬
‫خرَزٔ خلوستسٌ٘٘تي‪ٍ ،‬ف٘ود ٗخض بستخذخم خأللَخى ألغشخع‬
‫رودل٘ٔ فمؾ فمذ ؤوذت ‪ % 27‬هي خلوستسٌ٘٘ي هلى بهىدً٘ٔ‬
‫بستخذخم خأللَخى ألغشخع ٍؤّذخف ؤخشى هن ػشٍسٓ بػدفٔ‬
‫هٌحَتدت ؤٍ سسَهدت فٖ فؼدءخت خلوستشفى خلذخخل٘ٔ حسر‬
‫بردزٔ ‪ % 25‬هي خلوستسٌ٘٘ي‪ ،‬وود ؤوذت خلٌتدجذ ٍرَد تإح٘ش‬
‫إلستخذخم خأللَخى فٖ خإلحسدس زتغ٘ش حزن خلفؼدء هن تغ٘ش‬
‫خللَى خلوستخذم فْ٘د ًٍسسٔ ‪.%33‬‬
‫ٍهي خالل ( رذٍل سلن ‪ً ) 4‬الحق ؤى لأللَخى ؤّو٘ٔ وس٘شٓ فٖ‬
‫ح٘دتٌد خلَ٘ه٘ٔ ح٘ج ؤوذت ل٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ ‪ 3436‬ألّو٘ٔ‬
‫خأللَخى هلى رله ٍٍرَد ؤّو٘ٔ وس٘شٓ إلستخذخهْد فٖ‬
‫خلوستشف٘دت بر زلغت ل٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ ‪ ،3447‬هن خلتإو٘ذ‬
‫هلى خلواللٔ خلمَٗٔ ز٘ي خأللَخى ٍهول٘ٔ خلوالد ح٘ج ٍطلت ل٘ؤ‬
‫خلَسؾ خلحسدزٖ خلى ‪ٍ ، 3408‬ف٘ود ٗخض بستخذخم خأللَخى‬
‫ألغشخع رودل٘ٔ فمؾ فمذ ؤشدست خلٌتدجذ خلى ٍرَد ؤّو٘ٔ‬
‫هتَسـٔ ‪ 2407‬وم٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ‪ ،‬هن ػشٍسٓ زذسرٔ‬
‫هتَسـٔ زَسؾ خلحسدزٖ ‪ 2476‬إلػدفٔ هٌحَتدت ؤٍ سسَهدت‬
‫فٖ فؼدءخت خلوستشفى خلذخخل٘ٔ ‪ ،‬وود ٍتشخٍحت ل٘ن خألًحشخف‬
‫خلوو٘دسى ز٘ي ‪ 04040 ٍ 14487‬ألرَزٔ خلوستسٌ٘٘ي ػوي‬
‫خلواشش خألٍل (‪ )A‬هي ؤسحلٔ خإلستسدًٔ‪.‬‬
‫ٍززله ًستٌتذ ٍرَد هتَسـٔ ٍهاحشٓ زووذل لم٘ن خلَسؾ‬
‫خلحسدزٖ زلغت (‪ )2486‬ز٘ي بستخذخم خأللَخى ٍهاللتْد زوول٘ٔ‬
‫خلوالد فٖ خلوستشفى ٍتإح٘شّد هلى هستخذهٖ خلفؼدءخت‬
‫خلذخخل٘ٔ هي خلوشػى‪.‬‬
‫خلوـــشٍحٔ ٍطَالً بلى خإلستٌتدردت ٍخلتَط٘دت خلخــدطٔ‬
‫‪ً ‬تدجذ خلواشش خلخدًٖ‪ :‬خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلتظو٘ن‬
‫خلذخخلٖ للوستشف٘دت‪:‬‬
‫ٗتؼح هي (رذٍل سلن ‪ٍ )6 ٍ 5‬رَد هذٓ هستَٗدت هي‬
‫خلتسدٗي فٖ وــ٘ف٘ٔ تإح٘ش خأللَخى هلى خلتظو٘ن خلذخخلٖ‬
‫للوستشف٘دت‪ ،‬فٌالحق تإح٘ش لَٕ زم٘ؤ لَسؾ خلحسدزٖ ‪3435‬‬
‫إلستخذخم خأللَخى هلى سَْلٔ خلحشؤ خلذخخل٘ٔ فٖ خلوستشفى‬
‫ٍزٌسسٔ ‪ ،%36‬وود ٍؤوذ ‪ %20‬هي خلوستسٌ٘٘ي هلى ٍرَد‬
‫بختالف هتَسؾ ز٘ي خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى ٍخألزٌ٘ٔ‬
‫خألخشى فٖ خلوذٌٗٔ زَسؾ حسدزٖ زلغت ‪ ،2468‬هن ٍرَد‬
‫ػوف فٖ خلوالجؤ فٖ ؤلَخى خألحدث خلوستخذم فٖ خلوستشفى‬
‫ٍزٌسسٔ ‪ % 27‬هن ؤلَخى خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ ٍزم٘ؤ للَسؾ‬
‫خلحسدزٖ ٍطلت بلى ‪ ،2421‬وود ٍؤوذ ‪ %30‬هي خلوستسٌ٘٘ي‬
‫هلى ٍرَد ػو٘ف زَسؾ حسدزٖ زلغت ‪ 1487‬للتٌدغن فٖ‬
‫خأللَخى خل وستخذهٔ هن خلحدرٔ خلوتَسـٔ زَسؾ حسدزٖ ‪2480‬‬
‫خلى بػدفٔ لَى ؤٍ تحَٗش آخش ؤٍ بػدفٔ حدلج ٍزٌسسٔ ‪ %41‬هي‬
‫ؤرَزٔ خلوستسٌ٘٘ي‪ٍ ،‬ودًت خألرَزٔ هتمدسزٔ ف٘ود ٗتولك زتإح٘ش‬
‫خللَى هلى خإلحسدس زدإلحتَخء دخخل خلفؼدء زٌسسٔ ‪%26‬‬
‫ٍ‪ %18ٍ %21‬هن ٍرَد تإح٘ش ػو٘ف زم٘ؤ لَسؾ حسدزٖ‬
‫‪ 2407‬للَى هلى خإلحسدس زدإلحتَخء دخخل فؼدءخت‬
‫خلوستشفى‪ ،‬وود ٍتشخٍحت ل٘ن خألًحشخف خلوو٘دسى ز٘ي ‪14607‬‬
‫ٍ ‪ 04048‬ألرَزٔ خلوستسٌ٘٘ي ػوي خلواشش خلخدًٖ (‪ )B‬هي‬
‫ؤسحلٔ خإلستسدًٔ‪.‬‬
‫ٍززله ًستٌتذ ٍرَد هاللٔ هتَسـٔ زووذل لم٘ن خلَسؾ‬
‫خلحسدزٖ زلغت (‪ ) 2440‬ز٘ي خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلتظو٘ن‬
‫ح٘ج ؤوذت خلٌتدجذ ٍرَد ؤّو٘ٔ لأللَخى فٖ ح٘دتٌد خلَ٘ه٘ٔ زٌسسٔ‬
‫زدلتطهٗم خلدخخلٖ ٍخأللَخى ٍؤحشّد هي خلٌدح٘ٔ خلٌفس٘ٔ ٍدٍسّد‬
‫فٖ هول٘ٔ هالد خلهسػى فٖ خلهستشفٗدت‪.‬‬
‫‪ .1.2‬عولية القيبس‪:‬‬
‫لغشع دسخسٔ خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلسوذ خلٌفسٖ (خلشخحٔ ٍخألهدى‬
‫ٍتسشٗن هول٘ٔ خلوالد) لوستخذهٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ‬
‫للوستشف٘دت ٍخلوتوخلٔ زدلوشػى‪ٍ ،‬إلختسدس خلفشػ٘دت حَلْد‬
‫بلتشح خلسحج حالحٔ هاششخت لتم٘٘ن ّزُ خلوـاللٔ وود ٗإتٖ‪:‬‬
‫خلواشش خألٍل ‪ :‬خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍهستخذهٖ خلفؼدءخت‬ ‫‪‬‬
‫خلذخخل٘ٔ فٖ خلوستشفى‪.‬‬
‫خلواشش خلخدًٖ‪ :‬خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلتظو٘ن خلذخخلٖ‬ ‫‪‬‬
‫للوستشف٘دت‪.‬‬
‫خلواشش خلخدلج‪ :‬خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ‬ ‫‪‬‬
‫للوشٗغ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ٍزوذ رون خإلستس٘دًدت خلوَصهٔ هلى خلوشػى فٖ خلوستشف٘دت‬
‫خلخالحٔ خلحدلٔ خلذسخس٘ٔ (رذٍل سلن ‪ٍ )1‬بستخالص خلوولَهدت‬
‫لم٘دس تإح٘ش خلوتغ٘شخت هلى خلسوذ خلٌفسٖ فٖ‬ ‫هٌْد‬
‫خلوستشف٘دت‪ ،‬س٘تن خلتشو٘ض هلى هودلزٔ هشىلٔ خلسحج ٍخلوول‬
‫هلى تحم٘ك ّذف خلسحج‪ ،‬هي ؿشٗك تحذٗذ خلوـاللٔ ز٘ي‬
‫بستخذخم خللَى ٍخلشوَس زدألهدى ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشػى‪،‬‬
‫ٍرله هي خــالل بستوشخع ًتدجذ خلذسخسٔ خلوول٘ٔ ٍتحل٘لْد زٌدءً‬
‫هلى خلواششخت خلتٖ تن تحذٗذُ للتــإوذ هي طحٔ خلفشػ٘دت‬
‫زدلسحج‪.‬‬
‫تن بستخذخم زشًدهذ (‪ )IBM SPSS Statistics 19‬هلى‬
‫خلحدسر خأللٖ إلدخدل بردزدت خلوستسٌ٘٘ي ٍبًشدء رذخٍل لغشع‬
‫حسدذ خلٌسر خلوحَٗٔ ٍبٗزدد خلَسؾ خلحسدزٖ (‪)Mean‬‬
‫ٍخإلًحشخف خلوو٘دسٕ (‪ )Standard Deviation‬للٌتدجذ خلتٖ‬
‫تسدهذ فٖ هٌدلشٔ خلٌتدجذ‪ٍْٗ ،‬ذف ّزخ خلوٌْذ خلى تحذٗذ تإح٘ش‬
‫خأللَخى هلى خإلستزدزٔ خلٌفس٘ٔ للوتلمٖ (خلوشػى) ػوي‬
‫خلفؼدء خلذخخلٖ هي خالل حشوتِ ٍزمدءُ ٍزفول هٌدطش تظو٘ن‬
‫خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت‪ٍ ،‬تىَى هستَٗدت خلوم٘دس‬
‫خلذاللٖ لحسدذ خلَسؾ خلحسدزٖ للم٘ن ودالتٖ‪:‬‬
‫ًون زذسرٔ هدل٘ٔ = ‪ً ، 4‬ون زذسرٔ هتَسـٔ = ‪ً ، 3‬ون‬
‫زذسرٔ ػو٘فٔ = ‪ ، 2‬ال = ‪ ، 1‬ال ؤدسٕ = ‪.0‬‬
‫‪ .2.2‬هٌبقشة الٌتبئج‪:‬‬
‫زوذ رون خلوولَهدت خلخدطٔ زدلوستسٌ٘٘ي ٍرله زدًتخدذ هٌ٘ٔ‬
‫هي خلوشػى فٖ خلوستشف٘دت خلخالحٔ وود هس٘ي فٖ (رذٍل سلن‬
‫‪ ،)8،7،6،5،4،3،2‬س٘تن هٌدلشٔ خلٌتدجذ خلوتولمٔ‬
‫زدلوحدٍس خلخالحٔ ٍوود ٗلٖ‪:‬‬
‫‪ً ‬تدجذ خلواشش خألٍل‪ :‬خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍهستخذهٖ‬
‫خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ فٖ خلوستشفى‪:‬‬
‫ٗتس٘ي هي ( رذٍل سلن ‪ٍ ) 3‬رَد هاللٔ ز٘ي بستخذخم خأللَخى‬
‫ٍهول٘ٔ خلوالد فٖ خلوستشفى لذى خلوستسٌ٘٘ي هي خلوشػى‪،‬‬
‫‪05‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬
‫هي خلزدًر خلٌلشٕ ٗوذ خللَى خلَس٘لٔ خلتٖ توسش هي خلم٘ن‬
‫خلشىل٘ٔ ٍخلوودًٖ خلٌفس٘ٔ ٍهي خلٌَخحٖ خلزودل٘ٔ هي ؿشٗك‬
‫خلتَخفك ٍتحم٘ك خلتٌدغن هلى ٍفك لدًَى رودلٖ هي‬
‫خلظور تحذٗذُ‪.‬‬
‫بهتودد خلتظو٘ن خلذخخلٖ خلوودطش هلى خلٌلشٗدت‬
‫ٍخلذسخسدت خلولو٘ٔ فٖ خلوزدل خلٌفسٖ ٍخلفسَ٘لَرٖ‬
‫لإلًسدى‪ٍ ،‬فٖ هزدل خإلدسخن خلسظشٕ ٍخلتزٍق خلزودلٖ‬
‫لو ٌدطش خلتشى٘ل فٖ خلفؼدء ح٘ج ؤفشدت ؤسس ٍهودٗ٘ش‬
‫رذٗذٓ إلستخذخم خأللَخى فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ‬
‫للوستشف٘دت‪.‬‬
‫للٔ خإلّتودم زدلتطهٗم خلدخخلٖ فٖ خلهستشفٗدت هن ؤّو٘تِ‬
‫ٍتإح٘شُ خلىس٘ش هلى خلسوذ خلٌفسٖ للوشػىى ٍخلهسدهدٓ‬
‫فٖ تسشٗن هول٘ٔ خلوالد‪ ،‬بر ٗسدهد خلتطهٗم خلدخخلٖ‬
‫خلرٗد للهستشفٗدت فٖ بهـدء خلهسٗع سخحٔ ًفس٘ٔ ؤوسش‬
‫ٍٗسدهد هلى تسشٗن هول٘ٔ خلوالد‪.‬‬
‫ٗتسدٗي تإح٘ش خللَى هلى خلودؿفٔ زظَسٓ خٗزدز٘ٔ ؤٍسلس٘ٔ‬
‫بهتوددخً هلى خلوتغ٘شخت خللًَ٘ٔ ٍهالجوتْد هن ؤلَخى خألحدث‬
‫خلوستخذم ػوي خلفؼدء خلذخخلٖ للوستشفى‪.‬‬
‫ٗسدهد بستخذخم خأللَخى زشىل هذسٍس فٖ خلتطهٗم‬
‫خلدخخلٖ للهستشفٗدت هلى سَْلٔ حشؤ خلوشػى ٍبهىدً٘ٔ‬
‫خلَطَل خلى خأللسدم خلوختلفٔ للوستشفى زشىل سلس‬
‫ٍسشٗن‪.‬‬
‫ٗاحش خلتىَٗي خلودم للوشدّذ خلذخخل٘ٔ هلى خلسوذ خلٌفسٖ‬
‫للوشػى ًت٘زٔ خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلزذسخى ٍخلوَخد‬
‫خلوستخذهٔ فٖ خإلسػ٘دت ٍدسرٔ خلوالجؤ زٌْ٘ن زشىل‬
‫هدم‪.‬‬
‫‪ .3‬التَصيبت‪:‬‬
‫َٗطٖ خلسحج زود ٗلٖ‪:‬‬
‫‪ -0‬بهتودد خلزَخًر خلولو٘ٔ فٖ بستخذخم خللَى هي خالل‬
‫تىخ٘ف خلخسشٓ خإلدسخو٘ٔ ٍخلذٍس خلس٘ىَلَرٖ للَى‬
‫ٍتـَٗوِ هحل٘دً ٍخإلستفددٓ هي خللَى ووٌظش رٕ هحتَى‬
‫توس٘شٕ فٖ ط٘دغٔ خلوفشدٓ خلووودسٗٔ زود ٗالجن خلفؼدءخت‬
‫خلذخخل٘ٔ خلحذٗخٔ‪ ،‬لتحم٘ك خلم٘ن خلزودل٘ٔ ٍتحس٘ي خلس٘حٔ‬
‫خلذخخل٘ٔ للوسٌى ٍخلتمل٘ل هي خلتلَث خلسظشٕ ٍخدطٔ فٖ‬
‫خلوستشف٘دت‪.‬‬
‫‪ -1‬ػشٍسٓ ٍػن ػَخزؾ زٌدج٘ٔ تسْن فٖ تٌل٘ن بخت٘دس‬
‫خللَى لألزٌ٘ٔ لتوضٗض خلحدردت خلزودل٘ٔ للفؼدءخت‬
‫خلذخخل٘ٔ‪.‬‬
‫‪ٗ -2‬تَرر هلى خلوظون خلووشفٔ خلتدهٔ زدأللَخى ٍهو٘ضختْد‬
‫ٍتإح٘شختْد خلٌفس٘ٔ ٍو٘ف٘ٔ بستخذهْد فٖ تظده٘وِ زدلشىل‬
‫خلظح٘ح‪ ،‬لزخ ٌٗسغٖ ؤى ٗخـؾ للَى هٌز خلسذخٗٔ ألى ّزخ‬
‫ٗ٘سش هولِ ٍٗسدهذ هلى تىدهل٘ٔ خلتظو٘ن‪.‬‬
‫‪ -3‬ػشٍسٓ هشهدٓ خلسوذ خلسىَلَرٖ ٍخلفسَ٘لَرٖ هٌذ‬
‫بخت٘دس ؤلَخى خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوسدًٖ خلوالر٘ٔ خلوٌَٕ‬
‫بًشدئّد لود تلوسِ هي دٍس وس٘ش فٖ تسشٗن شفدء‬
‫خلوشػى‪.‬‬
‫‪ -4‬ػشٍسٓ بػدفٔ هٌحَتدت ٍسسَهدت رذخسٗٔ لخلك‬
‫فؼدءخت دخخل٘ٔ هتىدهلٔ فٖ خلوستشف٘دت تٌوىس زشىل‬
‫‪05‬‬
‫‪-0‬‬ ‫خلذخخلٖ للوستشف٘دت ٍتإح٘شّد هلى هستخذهٖ خلفؼدءخت‬
‫خلذخخل٘ٔ هي خلوشػى‪.‬‬
‫‪ً ‬تدجذ خلواشش خلخدلج‪ :‬خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ‬
‫‪-1‬‬ ‫للوشٗغ‪:‬‬
‫ٗتس٘ي هي خلٌتدجذ خلوَػحٔ فٖ ( رذٍل سلن ‪ ) 8 ٍ 7‬ؤى هولن‬
‫خلوشػى خلوستسٌ٘٘ي بتفمَخ حَل ٍرَد هاللٔ لَٗٔ زَسؾ‬
‫حسدزٖ ‪ٍ 3447‬زٌسسٔ هدل٘ٔ زلغت ‪ %47‬ز٘ي خللَى ٍخلشخحٔ‬
‫خلٌفس٘ٔ للوشٗغ زشىل بٗزدزٖ ؤٍ سلسٖ‪ ،‬ح٘ج ؤوذت ‪ %61‬هي‬
‫خألرَزٔ هلى خلتإح٘ش خلمَى للَى هلى خلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشٗغ‬
‫‪-2‬‬ ‫زم٘ؤ للَسؾ خلحسدزٖ زلغت ‪ٍ ،3448‬بى ‪ %26‬هي خلوستسٌ٘٘ي‬
‫ٗشٍى ؤى خأللَخى خلوستخذهٔ ٗشٗح خلو٘ي زذسرٔ هتَسـٔ زَسؾ‬
‫حسدزٖ ‪ ،2471‬هن هذم خلشوَس زدلولل هي خلتىشخس‪ ،‬وود‬
‫ٍؤوذت ل٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ ‪ٍ 2414‬رَد تٌدسر فٖ خللَى هن‬
‫ًفس٘ٔ خلوشػى زٌسسٔ ػو٘فٔ‪ ،‬هن ٍرَد بحسدس ػو٘ف‬
‫‪-3‬‬ ‫زدلوتؤ هي سئٗٔ خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى وود ؤوذ‬
‫ل٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ ‪ 2411‬هلى رله‪ ،‬هن ٍرَد خلشغسٔ خلمل٘لٔ‬
‫فٖ سئٗٔ ّزُ خأللَخى فٖ ؤزٌ٘ٔ ؤخشى حسر ل٘ؤ خلَسؾ‬
‫‪-4‬‬ ‫خلحسدزٖ لْزخخلودهل خلسدلغ ‪ٍ 2400‬زذسردت هتفدٍتٔ زٌسسٔ ‪%16‬‬
‫للشغسٔ هدل٘ٔ ٍهذم خلشغسٔ ول٘دً زٌسسٔ ‪.%21‬‬
‫ٍٗتس٘ي هي خإلردزدت ؤى ‪ % 22‬هي خلوستسٌ٘٘ي ٗستوتوَى لل٘الً‬
‫زدلتزَخل دخخل خلوستشفى زَسؾ حسدزٖ ‪ٍ ،1470‬ؤى هستَى‬
‫‪-5‬‬ ‫خلشخحٔ خلٌفس٘ٔ لذى خلوستسٌ٘٘ي ًت٘زٔ لتإح٘ش خللَى هلْ٘ن فىدًت‬
‫ػو٘فٔ زَسؾ حسدزٖ ‪ٍ 2402‬زٌسسٔ ‪ %21‬هي هذد‬
‫خلوستسٌ٘٘ي‪ٍ ،‬ؤوذت ‪ %22‬هي خلوٌ٘ٔ زةحسدسْن زٌفس‬
‫خلوشدهش هٌذ سئٗتْن خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ ألزٌ٘ٔ ؤخشى زذسرٔ‬
‫ػو٘فٔ وود خوذت هلى رله ل٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ لْزخ خلودهل‬
‫ٍخلسدلغ ‪ٍٗ ، 2418‬تؼح هي خلٌتدجذ خى بستخذخم خأللَخى خلوختلفٔ‬
‫تىَى لْد تإح٘شخً هتَسـد ٍفٖ تحم٘ك خإلستزدزٔ خلٌفس٘ٔ‬
‫للوشػى وود ٗتس٘ي هي ل٘ؤ خلَسؾ خلحسدزٖ ٍخلسدلغ ‪.2441‬‬
‫وود ؤوذت خلٌتدجذ ؤى ‪ % 26‬هي خلوستسٌ٘٘ي ٗوتمذٍى زَرَد‬
‫هاللٔ ػو٘فٔ ز٘ي ؤلَخى خألسػ٘دت ٍخإلحسدس زدألهدى ٍخلواللٔ‬
‫ز٘ي ؤلَخى خلزذسخى ٍخإلحسدس زدألهدى حسر ل٘ؤ خلَسؾ‬
‫خلحسدزٖ ٍخلسدلغٔ ‪ٍ ،1462‬ف٘ود ٗتولك زواللٔ ؤلَخى خلسمف‬
‫زدلشوَس زةختالف فٖ بستفدهِ‪ ،‬فةى ‪ %22‬هي خلوستسٌ٘٘ي سؤٍخ‬
‫زَرَد هاللٔ زٌْ٘ود ٍزَسؾ حسدزٖ ‪ 2431‬هود ٗاحش زذسرٔ‬
‫هتَسـٔ هلى خلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشػى زشىل بٗزدزٖ ؤٍ سلسٖ‪،‬‬
‫وود ٍتشخٍحت ل٘ن خألًحشخف خلوو٘دسى ز٘ي ‪04153 ٍ 14467‬‬
‫ألرَزٔ خلوستسٌ٘٘ي ػوي خلواشش خلخدلج (‪ )C‬هي ؤسحلٔ‬
‫خإلستسدًٔ‪.‬‬
‫ٗتؼح هود تمذم هي خلٌتدجذ خى خللَى وإحذ هٌدطش خلفؼدءخت‬
‫خلذخخل٘ٔ خألوخش تإح٘شخً فٖ تحم٘ك خإلستزدزٔ خلٌفس٘ٔ للوشػى هن‬
‫ٍرَد هاللٔ هتَسـٔ زووذل لم٘ن خلَسؾ خلحسدزٖ زلغت (‬
‫‪ ) 2431‬ز٘ي بستخذخم خللَى فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ للوستشف٘دت‬
‫ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشػى‪.‬‬
‫‪ .2‬اإلستٌتبجبت‪:‬‬
‫تَطل خلسحج خلى خإلستٌتدردت خلتدل٘ٔ‪:‬‬
 Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017
Impact of Color on the Psychological
Dimension of the Users of Interior spaces
in Hospitals - General Hospital in
Sulaimani city as a case study
Dr. Alan Fraidoon Ali –Assis. Professor
Sulaimani Polytechnic University
Fouad Jalal Mahmood - Asst Lecturer
Architectural Department - University of Sulaimani
Lecturer at University of Cihan - Sulaimani
Abstract
The research aims to identify the effect of color on
human health in general and psychological
dimension, in particular, to enhance the
performance of the interior spaces of hospitals by
studying the used colors with the possibility of
proper utilizing of it with user psychology and
health in hospitals spaces. The study also aims to
identify the implications of color expression and
its impact on the interior design of hospitals and
reaching solutions and suggestions achieving
greater understanding of color and its utilizing to
enhance the efficiency of the hospital spaces .
The research follows descriptive and
analytical methods which have been utilized
through the description and analysis of the colors
of some of the internal spaces of the selected
public hospitals building in the city of Sulaimani,
as Case Study. Furthermore, the search adopted
field interviews of a group of specialists and users
of those architectural spaces with different
functions to find out the role of psychological
effects of colors on it, and then determine the
final conclusions and that is the existence of the
possibility of the use of color to improve the
psychological state of the patients, users of the
internal spaces of hospitals and to help
accelerating the healing process.
Keywords: Colors, Psychological dimension, Hospitals,
Interior Spaces.
‫بٗزدزٖ هلى خلشخحٔ خلٌفس٘ٔ ٍخإلحسدس زدألهدى لذى‬
.‫خلوشػى‬
‫ ػشٍسٓ خلم٘دم زوضٗذ هي خلذسخسدت خلتٖ تتٌدٍل خللَى‬-5
‫ٍطلتِ زدلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ ٍخلخدسر٘ٔ لألزٌ٘ٔ زشىل هدم‬
.‫ٍخألزٌ٘ٔ خلظح٘ٔ ٍخلوالر٘ٔ زشىل خدص‬
‫ الوصبدر‬.4
ٖ‫" خلسوذ خلَك٘ف‬،‫ هسذ خلشصخق‬،‫ ٍ هودد‬، ‫ حسدم‬،‫دزس ٍصٗت‬ -0
ٔ‫ هزلٔ ردهو‬،"‫ٍخلزودلٖ لأللَخى فٖ خلتظو٘ن خلذخخلٖ خلوودطش‬
‫ خلوزلذ خلشخزن ٍخلوششٍى –خلوذد‬، ٔ٘‫دهشك للولَم خلٌْذس‬
ٔ‫ ردهو‬-ٔ‫ ول٘ٔ خلفٌَى خلزو٘ل‬- ٔ٘‫ لسن خلوودسٓ خلذخخل‬،ًٖ‫خلخد‬
.1117 ،‫دهشك‬
"،‫هحوذ هسذ خلسدلٖ بزشخّ٘ن‬.‫ تشرؤ د‬،‫سٍزشت رسالم سىَت‬ -1
ٔ‫ دخس ًْؼٔ هظش للـسده‬،ٖ‫ خلـسؤخألٍل‬،"‫ؤسس خلتظو٘ن‬
0857. ،ٓ‫ خلمدّش‬،‫ٍخلٌشش‬
ٖ‫ " خلسود خلٌفسٖ ٍخلفسٍ٘لٍز‬،‫ دصهسذخلىشٗن حسي‬،‫هحسي‬ -2
ٖ‫لأللٍخى فٖ خلوسدٌٖ خلوالز٘ٔ حدلٔ دسخس٘ٔ "وزون خلشفدء خلؽس‬
‫سمؽدم غصٓ" هزلٔ ردهؤ خأللظى للولَم خلـس٘و٘ٔ خلوزلذ‬
.1101 ،‫ ردهؤ خأللظى‬،‫خلسددس هشش –خلوذد خألٍل‬
ٔ‫ دخس دهشك للـسده‬،" ‫" خللَى هلود ٍهوال‬،‫ هحٖ خلذٗي‬،َ‫ؿدل‬ -3
. 0884 ،‫ خلـسؤ خألٍلى‬،‫ٍخلٌششٍخلتَصٗن‬
" ،‫ هحوذ هسذ هلل‬،ٔ‫ ٍخلذسخٗس‬،‫ هذلٖ هحوذ‬،ٕ‫هسذ خلْدد‬ -4
ٖ‫ هىتسٔ خلوزتون خلوشز‬،" ‫ هسددت فٖ خلتظو٘ن‬،‫ًلشٗٔ خللَى‬
.1100 ،‫ خألسدى‬،‫ هودى‬،‫للٌشش ٍخلتَصٗن‬
ٔ٘‫ ؤوددٗو‬،‫ خلوزلذ خألٍل‬،"‫ " هلن هٌدطش خلفي‬،‫ فشد‬،َ‫هس‬ -5
.0871 ،‫ زغذخد‬،ٔ‫خلفٌَى خلزو٘ل‬
ٔ‫ هـسو‬،" ٖ‫" ؤلف زدء خلتظو٘ن خلذخخل‬،‫ ًو٘ش لدسن‬،‫خلف‬ -6
. 1114 ،‫ خلـسؤ خألٍلى‬،‫ دٗدلى‬،‫ هشخق‬،‫ردهؤ دٗدلى‬
‫" ؤسشخس خلوالد زدأللَخى؛ خأللَخى‬،‫ دٍسٍحٖ طي‬،‫ّدٍسد طي‬ -7
. ،ٔ‫ ششؤ دخس خلفشخش‬،" ‫هفتدح شخظ٘ته ٍهالد طحته‬
1116
‫ "خلوودٗ٘ش خلتخـ٘ـ٘ٔ ٍخلتظو٘و٘ٔ للوٌشأت‬،‫ َٗسف‬،ٖ‫خلوٌس‬ -8
ٔ‫ لسن خلٌْذس‬،ُ‫ سسدلٔ دوتَسخ‬،" ٓ‫خلوالر٘ٔ زمـدم غض‬
. 1111،ٓ‫ خلمدّش‬،‫ ردهؤ خألصّش‬،ٔٗ‫خلووودس‬
10- Jonathan Poore, "Interior Color by Design: A
Design Tool for Architects", Interior Designers,
and
i. Homeowners, 2004.
11- Frank H. Mahhke, "Color, Environment, Human
Response, John Wiley Sons, Canada, 2006.
12- Lioyd, S4 and Muller, H4W4, “Ancient Architecture
“, Faber and faber, Milan 0875.
13- Pile, J.,"Color in Interior Design", McGraw Hill,
USA. 1997.
09
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫ﺠدٍل رقن (‪ :)1‬تأﺜيرات األلٍاى الٌفسية اإليﺠببية ٍالسلبية على الٌفس ‪( ،‬خلوظذس ‪ :‬ؿدلَ‪،‬ص‪.)0884،14‬‬

‫خلتإح٘ش خلٌفسٖ خلسلسٖ‬ ‫خلتإح٘ش خلٌفسٖ خإلٗزدزٖ‬ ‫خللَى‬

‫خلالهمالٌ٘ٔ ٍخلخٍف ٍخلْشدشٔ خلودؽف٘ٔ ٍخإلوتحدذ ٍخلملق‬ ‫خلتفدئل ٍخلخمٔ ٍخحتسخم خلرخت‪ٍ ،‬خالٌسسدؽ‪ٍ ،‬لٍٓ هدؽف٘ٔ‪،‬‬ ‫خألطفش‬
‫ٍخالٌتحدس‪.‬‬ ‫ٍخلَد ٍخإلسدخم‪.‬‬
‫خلحسودى ٍخإلحسدؽ ٍخلسهٌٍٔ ٍهدم خلٌؼٍد‪.‬‬ ‫خلسخحٔ خلودد٘ٔ‪ٍ ،‬خلغزخء ٍخلذفء ٍخألودى‪،‬خإلحسدس‪،‬‬ ‫خلسشتمدلٖ‬
‫ٍخلودؽفٔ‪ٍ ،‬خلوسح‪.‬‬
‫خلتحدٕ‪ٍ ،‬خلودٍخى ٍخلتإخ٘س خلسظسٕ‪،‬خإلزْدد‪.‬‬ ‫خلشزدهٔ خلسدٌ٘ٔ ٍخلمٍٓ ٍخلذفء ٍخلؽدلٔ ٍخلسمدء‪،‬خلوىدفحٔ ؤٍ‬ ‫خألحوش‬
‫خلْسٍذ‪ٍ،‬خلتحم٘ض‪ٍ ،‬خإلحدسٓ‪.‬‬
‫خلتٍحد‪ٍ ،‬خإلٌحالل‪ٍ ،‬خلمون‪ ،‬خلدٌٍ٘ٔ‪.‬‬ ‫خلٍهٖ خلسٍحٖ‪ٍ ،‬خالحتٍخء‪ٍ ،‬خلسئ٘ٔ‪ٍ ،‬خلتسف‪ٍ ،‬خألظدلٔ‪،‬‬ ‫خلسٌفسزٖ‬
‫ٍخلحم٘مٔ‪ٍ ،‬خلزٍدٓ‪.‬‬
‫خلؼزس ٍخلسنٍد‪ ،‬خلسسٍد خلودؽفٖ‪ ،‬خلٍّي‪.‬‬ ‫خلتٌدغم ٍخلتٍخصى‪ٍ ،‬خلوحسٔ‪ٍ ،‬خلسخحٔ ٍخالؽوحٌدى‪ٍ ،‬خلتٍه٘ٔ‬ ‫خألخؼش‬
‫خلس٘ح٘ٔ‪،‬خلسالم‪.‬‬
‫خلسسٍدٓ خالٌؽٍخء‪،‬هدم‪ ،‬خإلٌفودل‪ ،‬خلوودولٔ غ٘س ٍد٘ٔ‪.‬‬ ‫خلوخدسسخت‪ٍ ،‬خإلتظدالت‪ٍ ،‬خلخمٔ ٍخلىفدءٓ ٍخلظفدء‪،‬‬ ‫خألصسق‬
‫ٍخلوٌؽق‪ٍ ،‬خلتإول ٍخلْدٍء‪.‬‬
‫خٌودخم خلخمٔ‪ٍ ،‬خلحصى‪ٍ ،‬خإلوتحدذ‪ٍ ،‬خلسسدت‪ٍ ،‬خإلفتمدس‬ ‫خلح٘دد خلٌفسٖ‪.‬‬ ‫خلشهددٕ‬
‫بلى خلؽدلٔ‪.‬‬
‫خالؼؽْدد ٍخلسسٍدٓ ٍخلخؽس ٍخلخمل‪.‬‬ ‫خلسلى ٍخألوى ٍخألودى خلودؽفٖ ٍخلىفدءٓ‪.‬‬ ‫خألسَد‬
‫خلسسٍدٓ‪ٍ ،‬هدم خلٍد٘ٔ ٍخلومم‪.‬‬ ‫خلٌفدفٔ ٍخلومم‪ ،‬خلٍؼٍح ‪ٍ ،‬خلٌمدء‪ٍ ،‬خلسسدؽٔ‪ٍ ،‬خلىفدءٓ‪.‬‬ ‫خألز٘غ‬
‫للٔ خلوسح ٍخلخمل‪ٍ ،‬هدم خلتؽٍس‬ ‫خلزد٘ٔ‪ ،‬خلدفء‪ٍ ،‬خلؽس٘ؤ‪ٍ ،‬خلخمٔ‪ٍ ،‬خلدهم‪.‬‬ ‫خلسٌٖ‬

‫جذٍل رقن (‪ : )2‬الٌسبة الوئَية للورضى للوشتركيي في اإلستببًة في الوستشفيبت الﺜالثة ‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫خلٌسسٔ خلوحَٗٔ‬ ‫هذد خإلستس٘دًدت‬ ‫سؤ خلوستشفى‬ ‫بسن خلوستشفى‬

‫‪% 33‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪ 311‬سشٗش‬ ‫هستشفى شدس خلودم‬

‫‪% 22‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪ 211‬سشٗش‬ ‫خلوستشفى خلتول٘وٖ خلودم‬
‫‪% 12‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪ 101‬سشٗش‬ ‫هذٌٗٔ فدسٍق خلـس٘ٔ‬
‫‪%011‬‬ ‫‪035‬‬ ‫خلوزوَم‬

‫جذٍل رقن (‪ :)3‬يَضح الوعلَهبت الشخصية للورضى الوشتركيي في اإلستببًة ‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫خلوذد‬ ‫خلوولَهدت‬ ‫ت‬

‫‪48‬‬ ‫‪75‬‬ ‫روش‬

‫خلزــٌس‬ ‫‪10‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪51‬‬ ‫ؤًخى‬
‫‪22‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪21-11‬‬
‫خلوـــــوش‬
‫‪26‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪31-20‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪ -30‬فدوخش‬
‫‪15‬‬ ‫‪27‬‬ ‫ؤزتذخجٖ‬
‫‪36‬‬ ‫‪58‬‬ ‫حدًَٕ‬ ‫خلتحظ٘ل خلولوٖ‬ ‫‪12‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪28‬‬ ‫زىلَسَٗس ٍؤهلى‬

‫‪00‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫جذٍل رقن (‪ :)4‬يَضح أجَبة الورضى الوشتركيي في اإلستببًة على الوؤشر األٍل (‪ :)A‬العالقة بيي اللَى ٍهستخذهي الفضبء ‪( ،‬بهذخد‪ :‬خلسدحج)‪.‬‬
‫خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍهستخذهٖ خلفؼدء‬ ‫‪A‬‬

‫(‪)0‬‬ ‫(‪)1‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫(‪)4‬‬

‫ال ؤدسٕ‬ ‫ال‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬
‫خألسحلٔ‬ ‫ت‬
‫زذسرٔ ػو٘فٔ‬ ‫زذسرٔ هتَسـٔ‬ ‫زذسرٔ هدل٘ٔ‬
‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪76‬‬ ‫ّل لأللَخى ؤّو٘ٔ فٖ ح٘دته خلَ٘ه٘ٔ ؟‬ ‫‪01‬‬
‫ّل هشست زتزشزٔ ٍػحت له هذى ؤّو٘ٔ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪02‬‬
‫خللَى ٍتإح٘شُ فٖ حدلته خلٌفس٘ٔ؟‬
‫ّل توتمذ زإى بستخذخم خأللَخى ألغشخع‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪03‬‬
‫رودل٘ٔ فمؾ ؟‬
‫ّل توتمذ ؤى إلستخذخم خأللَخى ؤّو٘ٔ فٖ‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪04‬‬
‫خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت؟‬
‫ّل توتمذ ؤى خأللَخى تاحش هلى هول٘ٔ خلوالد‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪14‬‬
‫فٖ خلوستشفى؟‬
‫‪14‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪26‬‬ ‫ّل للَى تإح٘ش هلى حزن خلفؼدء؟‬ ‫‪15‬‬
‫ّل تشى ٌّدله حدرٔ إلػدفٔ هٌحَتدت ؤٍ‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪16‬‬
‫سسَهدت رذخسٗٔ فٖ فؼدءخت خلوستشفى؟‬

‫جذٍل رقن (‪ : )5‬يَضح ًتبئج اإلختببر اإلحصبئي إليﺠبد الَسط الحسببي ٍاإلًحراف الوعيبري بئستخذام برًبهج (‪)SPSS‬‬
‫للوؤشر األٍل (‪ :)A‬العالقة بيي اللَى ٍهستخذهي الفضبء ‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫‪Statistics of axis A‬‬

‫‪1st Question of‬‬ ‫‪2nd Question‬‬ ‫‪3rd Question‬‬ ‫‪4th Question‬‬ ‫‪5th Question‬‬ ‫‪6th Question‬‬ ‫‪7th Question‬‬
‫‪axis A‬‬ ‫‪of axis A‬‬ ‫‪of axis A‬‬ ‫‪of axis A‬‬ ‫‪of axis A‬‬ ‫‪of axis A‬‬ ‫‪of axis A‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪135‬‬
‫‪N‬‬
‫‪Missing‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Mean‬‬ ‫‪4.47‬‬ ‫‪3.93‬‬ ‫‪3.18‬‬ ‫‪4.58‬‬ ‫‪4.19‬‬ ‫‪3.59‬‬ ‫‪3.87‬‬
‫‪Std.‬‬
‫‪.598‬‬ ‫‪.880‬‬ ‫‪1.214‬‬ ‫‪.578‬‬ ‫‪.739‬‬ ‫‪1.151‬‬ ‫‪1.052‬‬
‫‪Deviation‬‬

‫‪05‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫جذٍل رقن (‪ :)6‬يَضح أجَبة الورضى الوشتركيي في اإلستببًة على الوؤشر الﺜبًي (‪ :)B‬العالقة بيي اللَى ٍهستخذهي الفضبء ‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫خللَى فٖ خلفؼدء خلذخخلٖ‬ ‫‪B‬‬

‫(‪)0‬‬ ‫(‪)1‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫ال ؤدسٕ‬ ‫ال‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬
‫خألسحلٔ‬ ‫ت‬
‫زذسرٔ ػو٘فٔ‬ ‫زذسرٔ هتَسـٔ‬ ‫زذسرٔ هدل٘ٔ‬
‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬
‫ّل ٗاحش بستخذخم خأللَخى هلى سَْلٔ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪31‬‬ ‫خلحشؤ ٍخلَطَل خلى خأللسدم خلوختلفٔ‬ ‫‪01‬‬
‫للوستشفى؟‬
‫ّل ٌّدن بختالف ز٘ي خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫خلوستشفى ٍخأللَخى خلسدجذٓ فٖ خألزٌ٘ٔ‬ ‫‪02‬‬
‫خألخشى خلوستخذهٔ فٖ خلح٘دٓ خلَ٘ه٘ٔ؟‬
‫ّل ٌّدن هالجؤ ز٘ي ؤلَخى خألحدث‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪03‬‬
‫خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى؟‬
‫ّل ٌّدن تٌدغن ٍبًسزدم (‪)Harmony‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪03‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪04‬‬
‫ز٘ي خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى؟‬
‫ّل ٌّدن بهتودد هلى لًَ٘ي هتؼددٗي‬
‫هتىدهل٘ي خٍ حالحٔ خلَخى هتىدهلـٔ خٍ هذٓ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪14‬‬
‫خلَخى هتىدهلٔ (‪ )Contrast‬فٖ غشف‬
‫خلوستشفى؟‬
‫ّل توتمذ ؤى هي خلوٌدسر بػدفٔ لَى ؤٍ‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪15‬‬
‫تحَٗش آخش ؤٍ بػدفٔ حدلج؟‬
‫ّل َٗلذ خلتىَٗي خلودم لوشدّذ خلذخخل٘ٔ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪16‬‬
‫للوستشفى خإلحسدس زدإلحتَخء؟‬

‫جذٍل رقن (‪ : )7‬يَضح ًتبئج اإلختببر اإلحصبئي إليﺠبد الَسط الحسببي ٍاإلًحراف الوعيبري بئستخذام برًبهج (‪)SPSS‬‬
‫للوؤشر الﺜبًي (‪ :)B‬اللَى في الفضبء الذاخلي ‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫‪Statistics of axis B‬‬

‫‪1st Question of‬‬ ‫‪2nd Question‬‬ ‫‪3rd Question‬‬ ‫‪4th Question‬‬ ‫‪5th Question‬‬ ‫‪6th Question‬‬ ‫‪7th Question‬‬
‫‪axis B‬‬ ‫‪of axis B‬‬ ‫‪of axis B‬‬ ‫‪of axis B‬‬ ‫‪of axis B‬‬ ‫‪of axis B‬‬ ‫‪of axis B‬‬
‫‪Valid‬‬ ‫‪146‬‬ ‫‪146‬‬ ‫‪146‬‬ ‫‪146‬‬ ‫‪146‬‬ ‫‪146‬‬ ‫‪146‬‬
‫‪N‬‬
‫‪Missing‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Mean‬‬ ‫‪4.46‬‬ ‫‪3.79‬‬ ‫‪3.30‬‬ ‫‪2.98‬‬ ‫‪2.95‬‬ ‫‪3.91‬‬ ‫‪3.18‬‬
‫‪Std.‬‬
‫‪.718‬‬ ‫‪1.101‬‬ ‫‪1.159‬‬ ‫‪1.022‬‬ ‫‪1.029‬‬ ‫‪.946‬‬ ‫‪1.231‬‬
‫‪Deviation‬‬

‫‪05‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫جذٍل رقن (‪ :)8‬يَضح أجَبة الورضى الوشتركيي في اإلستببًة على للوؤشر الﺜبلث (‪ :)C‬أثر اللَى على الراحة الٌفسية للوريض‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫ؤحش خللَى هلى خلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشٗغ‬ ‫‪C‬‬

‫(‪)0‬‬ ‫(‪)1‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫(‪)4‬‬

‫ال ؤدسٕ‬ ‫ال‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬
‫خألسحلٔ‬ ‫ت‬
‫زذسرٔ ػو٘فٔ‬ ‫زذسرٔ هتَسـٔ‬ ‫زذسرٔ هدل٘ٔ‬
‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬ ‫خلٌسسٔ ‪%‬‬ ‫هذد‬
‫ّل توتمذ ؤى خأللَخى لْد تإح٘ش بٗزدزٖ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪01‬‬
‫ؤٍسلسٖ هلى خلحدلٔ خلٌفس٘ٔ للوشٗغ؟‬
‫ّل َٗرذ تإح٘ش لأللَخى هلى خلشوَس‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪07‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪011‬‬ ‫‪02‬‬
‫زدلشخحٔ خلٌفس٘ٔ لذٗه؟‬
‫ّل خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلغشف‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪05‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪03‬‬
‫هشٗحٔ للو٘ي؟‬
‫ّل خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلغشف‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪04‬‬
‫ٗشوشن زدلولل؟‬
‫ّل ٌٗدسسه خللَى خلوستخذم فٖ غشف‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪14‬‬
‫خلوستشفى؟‬
‫ّل تزذ خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪15‬‬
‫خلوستشفى هوتودً ؟‬
‫ّل تشوش زشغسٔ زشئٗٔ ّزُ خأللَخى فٖ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪16‬‬
‫ؤزٌ٘ٔ ؤخشى؟‬
‫ّل توتمذ ؤى تزَخله دخخل خلوستشفى‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪07‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪17‬‬
‫ٗضٗذ هي خستوتدهه زِ؟‬
‫ّل ؤى خلوشدهش خلوتَلذٓ لذٗه‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ٍخػحٔ‪ ،‬تزوله تشوش زدلشخحٔ‬ ‫‪18‬‬
‫خلٌفس٘ٔ ؟‬
‫ّل خختسشت ّزُ خلوشدهش لذى سئٗته‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪05‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪01‬‬
‫هسدًٖ ؤخشى هي لسل ؟‬
‫ّل تفؼل ؤستخذخم خأللَخى خلوختلفٔ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪00‬‬
‫خلغشفٔ ؟‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪31‬‬ ‫ّل ؤى بستخذخم خأللَخى هإلَفدً لذٗه ؟‬ ‫‪01‬‬
‫ّل ؤى هاللٔ خأللَخى هن زوؼْد خلسوغ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪03‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪07‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪02‬‬
‫هإلَفٔ لذٗه؟‬
‫ّل ؤلَخى خألسػ٘دت ٗوـٖ خإلحسدس‬
‫‪10‬‬ ‫‪03‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪15‬‬ ‫زدإلهدى‪ًٍ ،‬وَهٔ خألسع ٍهوك‬ ‫‪03‬‬
‫خألسػ٘ٔ؟‬
‫ّل ؤلَخى خلزذسخى ٗوـٖ خإلحسدس‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪04‬‬
‫زدلذفٖء ٍبتسدم خلغشفٔ؟‬
‫ّل ؤلَخى خلسمَف ٗوـٖ شوَسخَ زَرَد‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪07‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪31‬‬ ‫بختالف فٖ بستفدم خلسمف ز٘ي خلغشف‬ ‫‪05‬‬
‫ٍخلووشخت فٖ خلوستشفى؟‬

‫‪05‬‬
 Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017

‫ أثر‬: )C( ‫) للوؤشر الﺜبلث‬SPSS( ‫ يَضح ًتبئج اإلختببر اإلحصبئي إليﺠبد الَسط الحسببي ٍاإلًحراف الوعيبري بئستخذام برًبهج‬: )9( ‫جذٍل رقن‬
.)‫خلسدحج‬:‫ (بهذخد‬، ‫اللَى على الراحة الٌفسية للوريض‬

Statistics of axis C
1st Question 2nd Question 3rd Question 4th Question 5th Question 6th Question 7th Question
of axis C of axis C of axis C of axis C of axis C of axis C of axis C
Valid 146 146 146 146 146 146 146
N
Missing 0 0 0 0 0 0 0
Mean 4.58 4.59 3.82 3.08 3.25 3.22 3.11
Std.
.578 762 1.091 1.066 1.069 1.095 1.051
Deviation

Statistics of axis C
14th
8th Question 9th Question of 10th Question of 11th Question 12th Question 13th Question
Question of
of axis C axis C axis C of axis C of axis C of axis C
axis C
Valid 146 146 146 146 146 146 146
N
Missing 0 0 0 0 0 0 0
Mean 2.81 3.13 3.09 3.50 3.54 3.24 2.73
Std.
1.055 1.109 .974 1.199 1.023 1.264 1.024
Deviation

Statistics of axis C
15th
16th Question of
Question of
axis C
axis C
Valid 146 146
N
Missing 0 0
Mean 3.36 3.31
Std.
1.249 1.251
Deviation

04
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫جذٍل رقن (‪ : )11‬يَضح الٌسب العليب ألجَبة الوستبيٌيي في الوستشفيبت الﺜالثة ‪( ،‬بهذخد‪:‬خلسدحج)‪.‬‬

‫هذٌٗٔ فدسٍق خلـس٘ٔ‬ ‫هستشفى خلتول٘وٖ خلودم‬ ‫هستشفى شدس خلودم‬

‫‪ 101‬سشٗش‬ ‫‪ 211‬سشٗش‬ ‫‪ 311‬سشٗش‬
‫ًون زذسرٔ هتَسـٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ هتَسـٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ هتَسـٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ ػو٘فٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ ػو٘فٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ ػو٘فٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ هدل٘ٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ هدل٘ٔ ‪%‬‬

‫ًون زذسرٔ هدل٘ٔ ‪%‬‬

‫خلوسدسخت‬ ‫خلوحدٍس‬
‫ال‬

‫ال‬

‫ال‬
‫‪%‬‬

‫‪%‬‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪%‬‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ؤّو٘ٔ خللَى فٖ خلح٘دٓ خلَ٘ه٘ٔ‬
‫‪60‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪36‬‬

‫ٍهستخذهٖ خلفؼدءخت فٖ‬

‫خلواللٔ ز٘ي خأللَخى‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫بستخذخم خأللَخى ألغشخع رودل٘ٔ فمؾ‬

‫خلوستشف٘دت‬
‫‪83‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪20‬‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ؤّو٘ٔ خأللَخى فٖ فؼدءخت خلوستشف٘دت‬
‫‪65‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪42‬‬
‫ؤحش خأللَخى هلى هول٘ٔ خلوالد فٖ‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪48‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪31‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪41‬‬
‫خلوستشف٘دت‬
‫ؤحش خأللَخى هلى سَْلٔ خلحشؤ فٖ‬

‫خلواللٔ ز٘ي خأللَخى ٍخلفؼدء خلذخخلٖ للوستشفى‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪48‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪56‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪52‬‬ ‫ــ‬
‫خلوستشف٘دت‬
‫ٍرَد تٌدغن ٍبًسزدم (‪)Harmony‬‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪54‬‬ ‫‪47‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪42‬‬
‫ز٘ي خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى‬
‫ٍرَد تىدهل ز٘ي خأللَخى خلوتؼددٓ‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪30‬‬ ‫ــ‬ ‫‪56‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫(‪ )Contrast‬فٖ خلوستشفى‬
‫خلحدرٔ خلى بػدفٔ لَى ؤٍ تحَٗش آخش ؤٍ‬
‫‪36‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪41‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪61‬‬ ‫ــ‬
‫بػدفٔ حدلج‬
‫خإلحسدس خإلحتَخء هي خالل خلتىَٗي‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪48‬‬ ‫‪47‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫‪27‬‬ ‫خلودم لأللَخى فٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ‬
‫للوستشفى‬
‫ٍرَد تإح٘ش لأللَخى هلى خلحدلٔ خلٌفس٘ٔ‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪60‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪56‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪33‬‬ ‫‪33‬‬
‫للوشٗغ‬
‫خلواللٔ ز٘ي خللَى ٍخلشخحٔ خلٌفس٘ٔ للوشػى فٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ‬

‫ٍرَد تدح٘ش لأللَخى هلى خلشخحٔ خلٌفس٘ٔ‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪83‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪68‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪41‬‬
‫للوشٗغ‬
‫خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلفؼدءخت هشٗحٔ‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪60‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫ــ‬
‫للو٘ي‬
‫خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلفؼدءخت َٗلذ‬
‫‪48‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪31‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪30‬‬
‫خإلحسدس زدلولل‬
‫للوستشف٘دت‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪77‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ــ‬ ‫‪22‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪36‬‬ ‫ــ‬ ‫خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلفؼدءخت هوتؤ‬
‫خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلفؼدءخت ٗضٗذ هي‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪77‬‬ ‫‪43‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫ــ‬
‫خإلستوتدم ؤحٌدء خلحشؤ فٖ خلوستشفى‬
‫بستخذخم خأللَخى خلوتٌَهٔ فٖ خلفؼدءخت‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪65‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪41‬‬ ‫ــ‬
‫هفؼلٔ لذى خلوشػى‬
‫خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ ؤسػ٘ٔ خلفؼدءخت‬
‫ــ‬ ‫‪18‬‬ ‫ــ‬ ‫‪18‬‬ ‫‪47‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫توـٖ خإلحسدس زدألهدى لذى خلوشػى‬
‫خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلزذسخى توـٖ‬
‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪54‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪27‬‬ ‫‪23‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫خإلحسدس زدلذفث لذى خلوشػى‬

‫‪55‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫شكل رقن (‪ :)1‬العﺠلة اللًَية ٍاأللَاى الرئيسة ٍالﺜبًَية ‪ ( ،‬خلوظذس ‪.)Lioyd,1986, P56 :‬‬

‫شكل رقن (‪ :)2‬األلَاى الذافئة ٍالببردة ٍالوتووة الصبغبت ‪ ( ،‬خلوظذس‪ :‬هسَ‪ ,0871 ،‬ص‪.)24‬‬

‫‪55‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫ذ‬

‫شكل رقن (‪ :)3‬لقطبت داخلية تظهر األلَاى الوستخذهة في هستشفى شبر العبم ‪ ( ،‬خلوظذس‪ :‬خلسدحج)‪.‬‬

‫شكل رقن (‪ : )4‬لقطبت داخلية تظهر األلَاى الوستخذهة في الوستشفى التعليوي العبم ‪ ( ،‬خلوظذس‪ :‬خلسدحج)‪.‬‬

‫شكل رقن (‪ :)5‬لقطبت داخلية تظهر األلَاى الوستخذهة في هذيٌة فبرٍق الطبية ‪ ( ،‬خلوظذس‪ :‬خلسدحج)‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫‪Sulaimani Journal for Engineering Sciences / Volume 4 - Number 4 – 2017‬‬

‫إستوبرة االستببًة‬
‫ال ٗسن خلسدحج بال خلتمذم زدلشىش ٍخإلهتٌدى خلى خلوشدسو٘ي فٖ خإلستسدًٔ‪ ،‬خلتٖ هي شإًْد سفذ هَػَم خلسحج زدلوولَهدت خلم٘ؤ‪ ،‬هلودً زإًِ لذ تن ٍػن خستودسٓ‬
‫خالستسدًٔ ّزُ هي خلسحج خلوَسَم " ؤحش خللَى هلى خلسوذ خلٌفسٖ لوستخذهٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ فٖ خلوستشف٘دت"‬
‫بسن خلوستشفى‪ .................... :‬هذد خإلسشٓ‪..................... :‬‬
‫ز٘دًدت خلوشتشن‪( :‬خلشردء ٍػن هالهٔ ( √ ) فٖ خلحمل خلزٕ تشخُ هٌدسسدً هي ز٘ي خلحمَل خلتدل٘ٔ )‬

‫هشٗغ‬ ‫وددس ؿسٖ‬ ‫خلوستخذم‬

‫ؤًخى‬ ‫روش‬ ‫خلزــٌس‬
‫‪ -‬فدوخش‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫خلوـــــوش‬
‫هىدتر خدطٔ‬ ‫هول حىَهٖ‬ ‫هول حش‬ ‫خلَكــ٘فٔ‬
‫زىلَسَٗس ٍبهلى‬ ‫حدًَٕ‬ ‫ؤزتذخجٖ‬ ‫خلتحظ٘ل خلولوٖ‬
‫‪ -‬فإوخش‬ ‫‪-‬‬ ‫ؤٍ ؤلل‬ ‫هذٓ خإللــــــــدهٔ‬
‫ؤوخش هي هشٓ‬ ‫ؤٍل هشٓ‬ ‫هذد هشخت خإلدخدل‬
‫بستـالم خلشؤٕ‪( :‬خلشردء ٍػن هالهٔ ( √ ) فٖ خلحمل خلزٕ تشخُ هٌدسسدً هي ز٘ي خلحمَل خلتدل٘ٔ )‬
‫العالقة بيي اللَى ٍهستخذهي الفضبء‬ ‫‪A‬‬
‫ال‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬
‫ال‬ ‫خألسحلٔ‬ ‫ت‬
‫ؤدسٕ‬ ‫زذسرٔ ػو٘فٔ‬ ‫زذسرٔ هتَسـٔ‬ ‫زذسرٔ هدل٘ٔ‬
‫ّل لأللَخى ؤّو٘ٔ فٖ ح٘دته خلَ٘ه٘ٔ ؟‬ ‫‪01‬‬
‫ّل هشست زتزشزٔ ٍػحت له هذى ؤّو٘ٔ خللَى ٍتإح٘شُ فٖ حدلته خلٌفس٘ٔ ؟‬ ‫‪02‬‬
‫ّل توتمذ زإى بستخذخم خأللَخى ألغشخع رودل٘ٔ فمؾ ؟‬ ‫‪03‬‬
‫ّل توتمذ ؤى إلستخذخم خأللَخى ؤّو٘ٔ فٖ خلفؼدءخت خلذخخل٘ٔ للوستشف٘دت؟‬ ‫‪04‬‬
‫ّل توتمذ ؤى خأللَخى تاحش هلى هول٘ٔ خلوالد فٖ خلوستشفى؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل للَى تإح٘ش هلى حزن خلفؼدء؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل تشى ٌّدله حدرٔ إلػدفٔ هٌحَتدت ؤٍ سسَهدت رذخسٗٔ فٖ فؼدءخت‬
‫خلوستشفى؟‬ ‫‪50‬‬
‫اللَى في الفضبء الذاخلي‬ ‫‪B‬‬
‫ال‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬
‫ال‬ ‫خألسحلٔ‬ ‫ت‬
‫ؤدسٕ‬ ‫زذسرٔ ػو٘فٔ‬ ‫زذسرٔ هتَسـٔ‬ ‫زذسرٔ هدل٘ٔ‬
‫ّل ٗاحش بستخذخم خأللَخى هلى سَْلٔ خلحشؤ ٍخلَطَل خلى خأللسدم خلوختلفٔ‬
‫للوستشفى؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل ٌّدن بختالف ز٘ي خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى ٍخأللَخى خلسدجذٓ فٖ‬
‫خألزٌ٘ٔ خألخشى خلوستخذهٔ فٖ خلح٘دٓ خلَ٘ه٘ٔ؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل ٌّدن هالجؤ ز٘ي ؤلَخى خألحدث خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى؟‬ ‫‪50‬‬
‫) ز٘ي خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ‬ ‫ّل ٌّدن تٌدغن ٍبًسزدم (‬
‫‪50‬‬
‫خلوستشفى؟‬
‫ّل ٌّدن بهتودد هلى لًَ٘ي هتؼددٗي هتىدهل٘ي خٍ حالحٔ خلَخى هتىدهلـٔ خٍ هذٓ‬
‫‪50‬‬
‫) فٖ غشف خلوستشفى؟‬ ‫خلَخى هتىدهلٔ (‬
‫ّل توتمذ ؤى هي خلوٌدسر بػدفٔ لَى ؤٍ تحَٗش آخش ؤٍ بػدفٔ حدلج؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل َٗلذ خلتىَٗي خلودم لوشدّذ خلذخخل٘ٔ للوستشفى خإلحسدس زدإلحتَخء؟‬ ‫‪50‬‬
‫أثر اللَى على الراحة الٌفسية للوريض‬ ‫‪C‬‬
‫ال‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬ ‫ًون‬
‫ال‬ ‫خألسحلٔ‬ ‫ت‬
‫ؤدسٕ‬ ‫زذسرٔ ػو٘فٔ‬ ‫زذسرٔ هتَسـٔ‬ ‫زذسرٔ هدل٘ٔ‬
‫ّل توتمذ ؤى خأللَخى لْد تإح٘ش بٗزدزٖ ؤٍسلسٖ هلى خلحدلٔ خلٌفس٘ٔ للوشٗغ؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل َٗرذ تإح٘ش لأللَخى هلى خلشوَس زدلشخحٔ خلٌفس٘ٔ لذٗه؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلغشف هشٗحٔ للو٘ي؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلغشف ٗشوشن زدلولل؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل ٌٗدسسه خللَى خلوستخذم فٖ غشف خلوستشفى؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل تزذ خأللَخى خلوستخذهٔ فٖ خلوستشفى هوتودً ؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل تشوش زشغسٔ زشئٗٔ ّزُ خأللَخى فٖ ؤزٌ٘ٔ ؤخشى؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل توتمذ ؤى تزَخله دخخل خلوستشفى ٗضٗذ هي خستوتدهه زِ؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل ؤى خلوشدهش خلوتَلذٓ لذٗه ٍخػحٔ‪ ،‬تزوله تشوش زدلشخحٔ خلٌفس٘ٔ ؟‬ ‫‪50‬‬
‫ّل خختسشت ّزُ خلوشدهش لذى سئٗته هسدًٖ ؤخشى هي لسل ؟‬ ‫‪05‬‬
‫ّل تفؼل ؤستخذخم خأللَخى خلوختلفٔ خلغشفٔ ؟‬ ‫‪00‬‬
‫ّل ؤى بستخذخم خأللَخى هإلَفدً لذٗه ؟‬ ‫‪00‬‬
‫ّل ؤى هاللٔ خأللَخى هن زوؼْد خلسوغ هإلَفٔ لذٗه؟‬ ‫‪00‬‬
‫ّل ؤلَخى خألسػ٘دت ٗوـٖ خإلحسدس زدإلهدى‪ًٍ ،‬وَهٔ خألسع ٍهوك‬
‫خألسػ٘ٔ؟‬ ‫‪00‬‬
‫ّل ؤلَخى خلزذسخى ٗوـٖ خإلحسدس زدلذفٖء ٍبتسدم خلغشفٔ؟‬ ‫‪00‬‬
‫ّل ؤلَخى خلسمَف ٗوـٖ شوَسخَ زَرَد بختالف فٖ بستفدم خلسمف ز٘ي خلغشف‬
‫ٍخلووشخت فٖ خلوستشفى؟‬ ‫‪00‬‬

‫‪55‬‬

‫‪View publication stats‬‬